Eser Sözleşmesinde İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Özge ARPACI
ISBN: 9786050504309
255,00 TL 300,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Özge ARPACI
Baskı Tarihi 2019/05
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak

BH590
Eser Sözleşmesinde İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı

Dr. Özge ARPACI

2019/05 1. Baskı, 305 Sayfa

ISBN 978-605-05-0430-9

İÇİNDEKİLER

TAKDİM VE TEŞEKKÜR7

ÖNSÖZ9

İÇİNDEKİLER11

KISALTMALAR19

GİRİŞ

KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI,
TARİHİ GELİŞİMİ VE DÜZENLENİŞ BİÇİMİ İLE
TEMEL KAVRAMLAR

I.KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE
 SINIRLANDIRILMASI23

A.Konunun Takdimi23

B.Konunun Önemi27

C.Konunun Sınırlandırılması29

II. KONUNUN TARİHİ GELİŞİMİ VE DÜZENLENİŞ
 BİÇİMİ30

A. İşsahibinin Edimin İfasına Katılımının Tarihi Gelişimi30

1.Roma Hukukunda İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı30

2.İslam Hukukunda İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı32

3.Alman Hukukunda İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı35

B.İşsahibinin Edimin İfasına Katılımının Düzenleniş Biçimi38

III.KONUYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR39

A.Eser Sözleşmesi Kavramı39

1.Tanım ve Unsurları39

2.Eser Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Farkı43

3.Eser Sözleşmesi ve İnşaat Sözleşmesi İlişkisi46

B.Eser Sözleşmesinde Alacaklı Kavramı48

C.Eser Sözleşmesinde İşsahibi Kavramı49

D.Eser Sözleşmesinde Yüklenici Kavramı51

 

BİRİNCİ BÖLÜM

ALACAKLININ EDİMİN İFASINA KATILIMI,
KATILIM BİÇİMLERİ VE KATILIMIN HUKUKİ NİTELİĞİ

I.ALACAKLININ EDİMİN İFASINA KATILIMI55

A.Alacaklının Edimin İfasına Katılımı Kavramı55

B.Alacaklının Edimin İfasına Katılımına
İhtiyaç Duyulan Haller57

C.Alacaklının Edimin İfasına Katılımına
İhtiyaç Duyulmayan Haller60

II.ALACAKLININ EDİMİN İFASINA KATILIM BİÇİMLERİ61

A.Genel Olarak61

B.Edimin İfasından Önce Alacaklının Edimin
İfasına Katılımı62

C.Edimin İfası Sırasında Alacaklının Edimin
İfasına Katılımı65

D.Edimin İfasından Sonra Alacaklının Katılım Faaliyetleri67

III.ALACAKLININ EDİMİN İFASINA KATILIMININ
 HUKUKİ NİTELİĞİ68

A.Genel Olarak68

B.Külfet Kavramı ve Alacaklının Edimin İfasına
Katılımının Külfet Olarak Değerlendirilmesi70

1.Külfet Kavramı70

2.Yükümlülük Kavramından Farkı72

3.Külfet Çeşitleri76

4.Klasik Görüş: Alacaklının Edimin İfasına Katılımının Külfet Olarak Değerlendirilmesi Gerektiğine
İlişkin Görüşler78

a.Alman Doktrininde Klasik Görüş79
b.İsviçre Doktrininde Klasik Görüş82
c.Türk Doktrininde Klasik Görüş83

C.Yükümlülük Kavramı ve Alacaklının Edimin İfasına Katılımının Yükümlülük Olarak Değerlendirilmesi86

1.Yükümlülük Kavramı86

2.Yükümlülük Çeşitleri88

a.Asli Yükümlülükler (Edim Yükümlülükleri)88
b.Yan Yükümlülükler92

3.Modern Görüş: Alacaklının Edimin İfasına Katılımının Yükümlülük Olarak Değerlendirilmesi Gerektiğine
İlişkin Görüşler97

a.Alman Doktrininde Modern Görüş98
b.Türk Doktrininde Modern Görüş101

D.Karma Görüş: Alacaklının Edimin İfasına Katılımının Somut Olayın Özellikleri Uyarınca Nitelendirilmesi Gerektiğine İlişkin Görüşler102

1.Alman Doktrininde Karma Görüş102
2.İsviçre Doktrininde Karma Görüş104
3.Türk Doktrininde Karma Görüş107

E.Kanaatimiz109

İKİNCİ BÖLÜM

ESER SÖZLEŞMESİNDE İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA KATILIMI, KATILIMIN UYGULAMADAKİ GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ VE İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA KATILIMINI ÖNGÖREN ÖNEMLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER

I.ESER SÖZLEŞMESİNDE İŞSAHİBİNİN
 EDİMİN İFASINA KATILIMI115

A.Eser Sözleşmesinin Özellikleri115

B.Eser Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Açısından
Ani Edimli Sözleşme ve Sürekli Borç İlişkisi
Doğuran Sözleşme Ayrımı ve Önemi117

1.Eser Sözleşmesini Ani Edimli Sözleşme Olarak Nitelendiren Görüş117

2.Eser Sözleşmesini Sürekli Borç İlişkisi Doğuran
Sözleşme Olarak Nitelendiren Görüş118

3.Karma Görüş120

4.Sonuç124

C.Eser Sözleşmesinde İşsahibinin Edimin
İfasına Katılımı Kavramı126

D.İnşaat Sözleşmesinde İşsahibinin Edimin
İfasına Katılımı ve Önemi129

II.UYGULAMADA SIKÇA KARŞILAŞILAN
 İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA KATILIM
 FAALİYETLERİ133

A.Yükleniciyi İfaya Çağırma133

B.Eserin Meydana Getirilmesi için Gerekli İdari ve
Hukuki İzinlerin Alınması135

C.İmar Durumuna ve Sözleşmeye Uygun Plan-Projelerin Çizdirilmesi ve Bunların Teslimi137

D.Birden Fazla Yüklenici Çalıştırılması Halinde
Yükleniciler Arasındaki Koordinasyonun Sağlanması140

E.Edim Sonucunun (Eserin) Somutlaştırılmasına ve
Eserin Meydana Getirilmesine (İşin Yürütülmesine)
İlişkin Yükleniciye Talimat Verilmesi142

F.Gerektiğinde Yükleniciye Vekâletname Verilmesi144

G.Yükleniciye Malzeme Sağlama veya Malzemenin Seçimi145

H.Arsanın İnşaata Elverişli ve Ayıpsız Olarak
Yükleniciye Teslimi ve Yüklenicinin Arsaya
Girişini Sağlama148

I.Yüklenici Tarafından Sözleşmeye Uygun Olarak
Sunulan Edimin (Eserin) Kabulü154

III.İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA KATILIMINI
 ÖNGÖREN ÖNEMLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER159

A.Alman Hukukunda Yer Alan İlgili Düzenlemeler160

1.Alman Medeni Kanunu (BGB) Çerçevesinde
İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı160

a.İşsahibinin Katılımı (BGB § 642)162
b.Katılıma Aykırılık Halinde Yüklenicinin
Fesih Hakkı (BGB § 643)166
c.İşsahibinin Sorumluluğu (BGB § 645)168
d.İşsahibinin Tazminat Karşılığı Fesih Hakkı
(BGB § 648)170

2.Alman İnşaat Hukukunda İhale ve Sözleşmelere
Uygulanan Düzenleme (VOB/B) Çerçevesinde
 İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı174

B.Türk/İsviçre Hukukunda Yer Alan İlgili Düzenlemeler179

1.Yapım İşleri Genel Şartnamesi Çerçevesinde
İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı179

2.SIA-Norm 118 Çerçevesinde İşsahibinin Edimin
İfasına Katılımı182

C.Uluslararası Hukuki Metinlerde Yer Alan İlgili
Düzenlemeler184

1. FIDIC Kuralları Çerçevesinde İşsahibinin
Edimin İfasına Katılımı184

2.Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri (PECL) Çerçevesinde İşsahibinin Edimin İfasına Katılımı191

3.Uluslararası Ticari Sözleşmelere İlişkin
UNIDROIT İlkeleri Çerçevesinde İşsahibinin
Edimin İfasına Katılımı192

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA HİÇ VEYA GEREĞİ GİBİ KATILMAMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI İLE YÜKLENİCİNİN EK SÜRE TALEP ETME HAKKI

I.İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA HİÇ
 KATILMAMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI195

A.İşsahibinin Edimin İfasına İmkânsızlık Sebebiyle
Katılmaması195

1.İşsahibinin Edimin İfasına Kusursuz İfa İmkânsızlığı Sebebiyle Katılmaması197

2.İşsahibinin Edimin İfasına Kusurlu İfa İmkânsızlığı Sebebiyle Katılmaması200

B.Hüküm ve Sonuçları201

1.Sözleşmenin Sona Ermesi201

2.Yüklenicinin Tazminat Hakkı202

a.İfa İmkânsızlığının Ortaya Çıkmasında
İşsahibinin Kusurunun Bulunmaması Halinde
Tazminat Hakkı202
b.İfa İmkânsızlığının Ortaya Çıkmasında
İşsahibinin Kusurunun Bulunması Halinde
Tazminat Hakkı203

II.İŞSAHİBİNİN EDİMİN İFASINA GEREĞİ GİBİ
 KATILMAMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI205

A.İşsahibinin Edimin İfasına Geç Katılımının
Hüküm ve Sonuçları205

1.Alacaklı Temerrüdü206

a.İşsahibinin Alacaklı Temerrüdüne Düşme Şartları210
aa.Edimin İfası Muaccel veya İfa Kabiliyetine
Sahip Olmalı ve Mümkün Olmalı210
bb.Yüklenici, Edimi İşsahibine Gereği Gibi
Sunmuş Olmalı213
cc.İşsahibi, Haklı Bir Neden Olmaksızın
İfaya Katılmaktan veya Sunulan Edimi
Kabulden Kaçınmış Olmalı217
b.Alacaklı Temerrüdünün Sonuçları219
aa.Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenmeyen Sonuçlar219
bb.Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen
Sonuçlar223

aaa.Borçlunun Borç Konusu
Şeyi Tevdi Hakkı223

bbb.Borçlunun Borç Konusu Şeyi
Satma Hakkı226

ccc.Borçlunun Sözleşmeden Dönme
Hakkı229

c.Türk Borçlar Kanunu’nda Alacaklı Temerrüdüne Bağlanan Sonuçların Eser Sözleşmesine
Uygulanması235

2.Bazı Hallerde Borçlunun Temerrüdü240

a.Kanuni Düzenlemelerin Varlığı Halinde
Katılım Faaliyetlerinin Yükümlülüğe Dönüşmesi242
b.Sözleşmenin Yorumlanması Neticesinde
Katılım Faaliyetlerinin Yükümlülüğe Dönüşmesi242
c.Dürüstlük Kuralı Gereği Katılım Faaliyetlerinin Yükümlülüğe Dönüşmesi245
d.Yüklenicinin Korunmaya Değer Menfaatinin
Bulunması Halinde Katılım Faaliyetlerinin
Yükümlülüğe Dönüşmesi247

B.İşsahibinin Edimin İfasına Katılımında Kötü (Ayıplı) İfa248

1.Katılımın Ayıplı İfası Sebebiyle Eserde
Ayıp Meydana Gelmesi Halinde Hüküm ve
Sonuçlar249

a.İşsahibinin Talimatına Uyulması Sebebiyle
Eserde Ayıp Meydana Gelmesi Halinde
Hüküm ve Sonuçlar249
b.İşsahibi Tarafından Sağlanan Malzemenin
Ayıplı İfası Sebebiyle Eserde Ayıp Meydana
Gelmesi Halinde Hüküm ve Sonuçlar253

2.Katılımın Ayıplı İfası Sebebiyle Eserin Yok Olması
Halinde Hüküm ve Sonuçlar258

a.İşsahibinden Kaynaklanan Sebeplerden Dolayı
Eserin Yok Olması258
b.Eserin Yok Olmasının Hüküm ve Sonuçları261
aa.Edim ve Bedel Hasarı Dağılımı261
bb.Sözleşmenin Kural Olarak Sona Ermemesi263
cc.Yüklenicinin Tazminat Hakkı264

III.İŞSAHİBİNDEN KAYNAKLANAN NEDENLERLE
 YÜKLENİCİNİN EK SÜRE TALEP HAKKI267

A.Genel Olarak267

B.Yüklenicinin Ek Süre Talep Hakkını Kullanmasını
Haklı Gösteren Durumlar271

1.İşsahibinin Alacaklı Temerrüdüne Düşmesi
Halinde Yüklenicinin Ek Süre Talep Hakkı271

2.İşsahibinden Kaynaklanan Sebeplerden Dolayı
İş Değişikliği Yapılması Halinde Yüklenicinin
Ek Süre Talep Hakkı272

3.İşsahibinin Etki Alanında Beklenmedik
Bir Olayın Meydana Gelmesi Halinde Yüklenicinin
Ek Süre Talep Hakkı274

C.Yükleniciye Ek Süre Talep Hakkı Tanıyan Önemli
Hukuki Düzenlemeler277

SONUÇ281

KAYNAKLAR287


TAKDİM VE TEŞEKKÜR

Bu çalışma, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Programı kapsamında doktora tezi olarak hazırlanmış ve 19.12.2018 tarihinde Prof. Dr. Mustafa Fadıl YILDIRIM, Prof. Dr. İhsan ERDOĞAN, Prof. Dr. Kudret GÜVEN, Prof. Dr. Mehmet ÜNAL ve Doç. Dr. Dilşad KESKİN’den oluşan jüri karşısında savunularak, oybirliği ile başarılı bulunmuştur.

Öncelikle bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde, değerli bilgilerini benden hiç esirgemeyen, kendisine ne zaman danışsam bana kıymetli zamanını ayıran, her sorun yaşadığımda yanına çekinmeden gidebildiğim, güler yüzünü ve samimiyetini benden esirgemeyen ve gelecekteki mesleki hayatımda da bana verdiği değerli bilgilerden faydalanacağımı düşündüğüm kıymetli danışman hocam Prof. Dr. Mustafa Fadıl YILDIRIM’a teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca yönlendirme ve bilgilendirmeleriyle çalışmamı bilimsel temeller ışığında şekillendiren sayın hocam Prof. Dr. İhsan ERDOĞAN’a teşekkürlerimi sunuyorum. Önemli yorum ve değerlendirmeleri ile çalışmanın son ha­lini almasına katkıda bulunan çok değerli tez jüri üyelerim Prof. Dr. Kudret GÜVEN’e, Prof. Dr. Mehmet ÜNAL’a ve Doç. Dr. Dilşad KESKİN’e de şükranlarımı sunuyorum.

Çalışma konusunun özelliği gereği uluslararası kaynaklara fazlasıyla ihtiyaç duyulmuştur. Bu kaynaklara kolaylıkla ulaşmamı sağlayan Berlin Freie Üniversitesi, Münih Ludwig Maximilians Üniversitesi, Zürih Üniversitesi Kütüphanesi’ne ve çalışanlarına teşekkür ederim. Çalışmanın doktora tezi olarak teslimi aşamasında onu titizlikle okuyarak dilbilgisi ve anlam bakımından güçlendiren çok değerli abim Aykut KIRBIYIK’a da teşekkür etmek isterim. Birlikte başladığımız doktora serüveninde manevi desteğini benden hiç esirgemeyen sevgili arkadaşım Dr. Elif ŞEN’e ayrıca teşekkür ederim.

Tez çalışmaları boyunca küçük kızım Güneş’e bakarak, gözümü arkada bırakmayan ve sadece tezime odaklanmamı sağlayan canım annem Sevim ÖZGÜN’e ve çok kıymetli kayınvalidem Ayşe ARPACI’ya, ablamız Türkan KUYUMCU’ya minnettarım. Bu yolda yürümemi sağlayan ve eğitim hayatım boyunca beni hep destekleyen canım babam Yaşar ÖZGÜN’e ve akademik hayat yolunda deneyimlerinden hep yararlandığım ve yararlanacağım çok kıymetli kayınpederim Prof. Dr. Tamer ARPACI’ya sonsuz teşekkürler. Son olarak, kaynak çalışmaları için yaptığım ülke ziyaretlerinde beni hiç yalnız bırakmayan ve yoğun çalışmalarım sırasında sabır göstererek bana katlanan eşim Mehmet Alp ARPACI’ya müteşekkirim. İyi ki varsınız.

Dr. Özge ARPACI

ANKARA, Nisan 2019


 

ÖNSÖZ

Türk Borçlar Kanunu’nun eser sözleşmesini düzenleyen hükümleri (TBK. m. 470-486) incelendiğinde, kanun koyucu tarafından işsahibinin yalnızca “bedel ödeme borcu” düzenlenmiştir. Dolayısıyla, eser sözleşmesinde işsahibinin sadece tek bir yükümlülüğünün olduğu gibi yanlış bir sonuca varılmaktadır. Bir diğer ifadeyle, bu durum işsahibinin bedel ödeme dışında başka bir yükümlülüğünün bulunmadığı yönünde bir kanaat uyandırmaktadır. Ancak işsahibinin bedel ödeme yükümlülüğü dışında, ayrıca dürüstlük kuralından doğan işbirliği yükümlülüğünün olduğu artık modern hukuk sistemleri tarafından kabul edilmiş bir gerçektir.

İşbirliği yükümlülüğüne göre, sözleşme tarafları, sözleşmenin amacına ulaşabilmesi için birlikte hareket ederek, birbirleriyle işbirliği yapmalıdırlar. İşsahibinin bu yükümlülüğünü ifası ise, onun edimin ifasına katılması sayesinde gerçekleşmektedir. Ancak meydana getirilen eserin alacaklısı konumunda bulunan işsahibi, gerekli katılımı gerçekleştirmediğinde Türk hukuk sisteminde, bunu ifaya zorlanamamaktadır. Dolayısıyla Türk hukuk sisteminde, işsahibinin edimin ifasına katılmaktan imtina ettiği hallerde yüklenici, sadece alacaklı temerrüdüne ilişkin hükümlerden yararlanmaktadır. Fakat bazı durumlarda somut olay adaleti gereği, yüklenicinin de ifa menfaati korunması gerekmektedir. Bu sebeple, yüklenicinin ifa menfaatinin korunması gerektiği ve borçlu temerrüdü hükümlerinin de devreye sokulduğu ayrık durum ve ölçütlerin inceleme konusu yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Doktrinde eser sözleşmesine ilişkin olarak daha ziyade yüklenicinin temerrüdü veya eseri ayıplı ifası halinde işsahibinin hakları üzerinde durulmuştur. Ancak katılım faaliyetlerini hiç gerçekleştirmeyerek, ayıplı veya geç gerçekleştirerek edimi ifaya istekli yükleniciyi çaresiz bırakan işsahibine karşı, yüklenicinin haklarının da inceleme konusu yapılması gerekmektedir. Zira bu konunun şimdiye kadar ayrıntılı bir incelemeye tabi tutulmadığı dikkati çekmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada ilgili konu, hem Türk/İsviçre hukuku, hem de Alman hukuku düzenlemelerinden yola çıkılarak çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca ilgili çalışma konusu, uluslararası hukuki metinler, ulusal ve uluslararası mahkeme kararları da eklenerek zenginleştirilmiştir.

Türk hukukunda, işsahibinin edimin ifasına katılımını ve yüklenici ile işbirliği ilişkisini ilk defa bir bütün olarak ele alan bu akademik çalışmanın ilgili konuya ilişkin eksikliği gidereceği ve benzer çalışmalara da öncü olacağı inancındayım. Dr. Özge ARPACI’nın son derece zor bir konuda yaptığı bu başarılı çalışmasından dolayı kendisini kutlar ve bundan sonraki akademik çalışmalarında da aynı titizlikle başarılı eserler vermesini dilerim.

 

Prof. Dr. Mustafa Fadıl YILDIRIM

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar