Medeni Usul Hukuku El Kitabı ( 2 Cilt )

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Baki KURU - Burak AYDIN
ISBN: 9786050518108
1.700,00 TL 2.000,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Baki KURU, Burak AYDIN
Baskı Tarihi 2024/04
Baskı Sayısı 3
Boyut 17x25
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)
Sayfa Sayısı 2055

Medenî Usul Hukuku El Kitabı ( 2 Cilt Takım )

Prof. Dr. Baki KURU - Av. Burak AYDIN


2024/04


ÖNSÖZ 

Bu El Kitabı, 2001 yılında yayımlamış olduğum, “Hukuk Muhakemeleri Usulü” isimli 6 ciltlik Kitabımın ve 2016 yılında yayımlamış olduğum “İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku” isimli Kitabımın yeni bir baskısı değildir.

İki yıllık bir çalışmanın ürünü olan bu El Kitabı, özellikle hâkimler, avukatlar ve lisansüstü araştırma yapanlar için başvuru (müracaat) kitabı olarak düşünülmüş ve hazırlanmıştır. Bundan dolayı, kitabın uygulamaya (tatbikata) dönük bir kitap olarak hazırlanmasına özen gösterilmiştir.

Bu nedenle, Yargıtay’ın (ve bazı istinaf mahkemelerinin) medeni usul hukukuna ilişkin olup çeşitli dergi ve kitaplarda yayımlanmış olan kararlarına, bu El Kitabı’nda geniş ölçüde yer verilmiştir. Hattâ, sağlayabildiğim yayımlanmamış Yargıtay (ve bazı istinaf mahkemeleri) kararları da, bu El Kitabında inceleme konusu yapılmıştır.

Bu El Kitabının kendi içinde önceki ve sonraki bölümlerine yapılan atıflar, paragraf (§) numarası ile yapılmıştır. Bu atıfların kolayca bulunabilmesi için, sayfaların üzerine paragraf (§) numaraları ve isimleri yazılmıştır. Atıf yapılan yerin, ilgili (atıf yapılan) paragrafın neresinde olduğunu kolayca bulabilmek için, dipnot numaralarından yararlanılmıştır. Bunu üç misalle açıklayalım :

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17-18 arası” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metin kısmında, dipnot 17 sayısının bulunduğu yerden başlayıp, dipnot 18 sayısının bulunduğu yere kadarki açıklamalarla ilgilidir.

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 19 civarı” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metnindeki yalnız 19 nolu dipnotun bulunduğu yer ile ilgilidir.

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün yalnız 17 nolu dipnotundaki açıklama ile ilgilidir.

Bir kanunun belli bir maddesi hakkında bu El Kitabının hangi sayfasında (veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde bulabilmek için, Kitabın sonundaki “kanun isimlerine (maddelere) göre arama cetveli”ne başvurulması yeterlidir.

Belli bir konu veya kavram hakkında bu El Kitabının hangi sayfasında (veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde arayıp bulabilmek için, Kitabın sonuna ayrıntılı bir “kavramlara göre arama cetveli” konulmuştur.

Bu El Kitabında, kanun ismi (veya kısaltması) verilmeden, yalnız madde (m.) numarası ile anılan maddeler, Hukuk Muhakemeleri Kanununa (HMK’na) aittir.

Ancak, (önceki) HUMK’nun uygulanması gereken hallerde (bkz. HMK geçici m.3/2), HUMK’nun maddeleri (HUMK m.) şeklinde belirtilmiştir.

Bu Kitabımın yazılması sırasında, değişen kanunların işlenmesi, gerekçelerin ve yönetmeliklerin yazılması, Yargıtay içtihatlarının işlenmesi ve arama cetvellerinin hazırlanmasında bana çok değerli yardımlarda bulunmuş olan sayın meslekdaşım Avukat Yılmaz Ağırnas’a bu yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Kitaptaki yayınlanmamış Yargıtay kararlarının temininde bana çok değerli yardımlarda bulunmuş ve kitabı baştan sona okuyup kontrol etmiş olan sevgili ve vefakâr öğrencim Ankara Barosu avukatlarından Ali Karaküçük’e bu yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Bu El Kitabının hazırlanmasında büyük emeği olan, arama cetvellerini hazırlayan, dikkatli ve titiz çalışmalarıyla Kitabı yayına hazır hale getiren sayın Serap Şarkalkan’a bu çok değerli yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Bu Kitabımın basım, yayım ve dağıtımını üstlenen ve bunu kısa zamanda gerçekleştiren Muharrem Başer ile Yetkin Basım ve Dağıtım A.Ş.’nin tüm çalışanlarına çok teşekkür ederim.

İlerlemiş yaşımdan (92) dolayı, bu Önsöz belki de bir Sonsöz olabilir. Bu nedenle, Sonsöz’üme, bundan 500 yıl önce yaşamış olan adaşım Şair Bâki’nin aşağıdaki sözleri ile son vermek istiyorum :

“Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş”.

1 inci Cildin

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .................................................................................................................. 7

KISALTMALAR CETVELİ ........................................................................................ 27

SEÇİLMİŞ BİBLİYOGRAFYA ................................................................................. 31

GİRİŞ

§ 1. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN YARGI ÇEŞİTLERİ İÇİNDEKİ YERİ VE 

BÖLÜMLERİ ........................................................................................................ 37

A) Yargısal faaliyet (yargı) .................................................................................... 37

B) Yargı yolları...................................................................................................... 38

I - Anayasa yargısı ........................................................................................... 38

II - İdarî yargı................................................................................................... 38

III - Adli yargı................................................................................................... 43

C) Medenî yargının diğer yargı çeşitlerinden farkı............................................... 45

I - Medenî yargının Anayasa yargısından farkı................................................ 45

II - Medenî yargının idari yargıdan farkı (idarî yargının görev alanı).............. 45

III - Medenî yargının ceza yargısından farkı .................................................... 51

D) Yargı yolu itirazı ve uyuşmazlığı ...................................................................... 51

§ 2. ÇEKİŞMELİ YARGININ NİTELİĞİ ve ÖNEMİ .................................................... 53

§ 3. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN KAYNAKLARI.................................................... 57

A) Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ............................................................. 57

B) Diğer kanunlardaki usul hükümleri ................................................................. 59

E) Özel mahkemeler için konulmuş özel usul hükümleri ..................................... 60

F) Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet 

Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik 

(Yönetmelik) .................................................................................................... 60

G) Yargıtay kararları............................................................................................. 60

H) UYAP’ın kullanılması ....................................................................................... 61

Birinci Bölüm

M A H K E M E L E R

§ 4. MAHKEMELER TEŞKİLÂTI .............................................................................. 67

A) Genel bilgi ....................................................................................................... 67

B) İlk derece hukuk mahkemeleri........................................................................ 67

I - Genel mahkemeler ..................................................................................... 67

II - Özel mahkemeler....................................................................................... 71

10 İçindekiler

C) Kontrol mahkemeleri ...................................................................................... 72

I- İstinaf mahkemeleri (bölge adliye mahkemeleri)........................................ 73

II- Yargıtay....................................................................................................... 75

III- Yargıtay’ın teşkilâtı .................................................................................... 75

IV - Yargıtay’ın görevleri ................................................................................. 77

§ 5. MAHKEMELERDE ÇALIŞAN KİŞİLER ............................................................... 79

A) Hâkimler.......................................................................................................... 79

I - Hâkimlik mesleğine giriş ............................................................................. 80

II - Hâkimlik mesleği........................................................................................ 81

III - Hâkimlerin bağımsızlığı ve teminatı.......................................................... 82

IV - Hâkimlerin sorumluluğu ........................................................................... 85

B) Adliye personeli............................................................................................... 86

I- Yazı işleri müdürü ........................................................................................ 86

II- Zabıt kâtibi.................................................................................................. 88

III- Mübaşir...................................................................................................... 91

IV - Hizmetli .................................................................................................... 92

§ 6. HÂKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI ve REDDİ (m.34-44) .............. 93

A) Hâkimin davaya bakmasının yasak olması ...................................................... 94

I - Hâkimin davaya bakamayacağı haller (yasaklılık sebepleri) ....................... 94

II - Hâkimin çekinmesi (istinkâfı) usulü ........................................................... 94

B) Hâkimin reddi.................................................................................................. 96

I- Ret sebepleri (m.36) .................................................................................... 96

II- Hâkimin reddi usulü.................................................................................... 99

1) Taraflardan birinin hâkimi reddetmesi .................................................. 99

2) Hâkimin çekilmesi (hakimin kendini reddetmesi)................................ 104

III- İstinaf mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi ........................................ 106

IV - Yargıtay başkan ve üyelerinin reddi ....................................................... 107

V- Zabıt kâtibinin yasaklılığı ve reddi (m.45)................................................. 107

§ 7. MAHKEMELERİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN DIŞ ŞARTLAR ............................... 109

A) Mahkeme işlerinin görüldüğü yer................................................................. 109

B) Mahkeme işlerinin görüldüğü zaman............................................................ 110

C) Mahkemelerde kullanılan dil (lisan) .............................................................. 111

D) Duruşma’nın aleniliği (aleniyet ilkesi) (m.28)................................................ 112

E) Duruşmanın düzeni ....................................................................................... 114

MAHKEMELERİN GÖREV ve YETKİSİ

§ 8. GÖREV ....................................................................................................... 121

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 121

B) Görevli mahkemeler...................................................................................... 122

İçindekiler 11

I- Sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalar.................................... 122

II- Asliye mahkemelerinin görevine giren davalar ........................................ 131

1) Genel bilgi ............................................................................................ 131

2) Ticarî davalar........................................................................................ 132

a) Mutlak ticarî davalar.................................................................................... 132

b) Nispî ticarî davalar....................................................................................... 137

3) Arabuluculuğa başvurma zorunluluğu ................................................. 139

4) Ticaret mahkemeleri............................................................................ 140

5) Asliye hukuk mahkemesinin görevine giren davalar............................ 143

a) Malvarlığı haklarına ilişkin davalar............................................................... 144

b) Şahıs varlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalar.................................... 147

C) Görev kurallarının niteliği.............................................................................. 151

D) Mahkemenin görevli olup olmadığını incelemesi ......................................... 152

E) Görevsizlik kararı ........................................................................................... 156

F) Görevsizlik kararı üzerine yapılacak işlemler................................................. 157

I- Genel bilgi.................................................................................................. 157

II- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye 

başvurulmuş olmasının sonuçları............................................................. 158

III- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye 

başvurulmamış olmasının sonuçları......................................................... 161

§ 9. YETKİ (m.5-19) ........................................................................................... 165

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 165

B) Genel ve özel yetki kuralları .......................................................................... 166

I- Genel yetki (m.6) ....................................................................................... 169

1) Gerçek kişilerin yerleşim yeri............................................................... 169

2) Tüzel kişilerin yerleşim yeri.................................................................. 170

3) Davalı sayısının birden fazla olması halinde genel yetkili mahkeme.. 172

4) Genel yetki kuralının niteliği ................................................................ 173

II - Özel yetki kuralları ................................................................................... 174

1) Bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak davalarda yetki ........ 174

2) Sözleşmeden doğan davalarda yetki.................................................... 176

3) Şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkisi (m.14)......................... 179

4) Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki (m.15)..................... 181

5) Haksız fiilden doğan davalarda yetki (m.16) ........................................ 183

7) Mirastan doğan davalarda yetki (m.11)............................................... 185

8) Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki (m.12) ........................... 187

10) Diğer kanunlardaki özel yetki kuralları (m.5) ..................................... 189

C) Yetki sözleşmesi (tarafların sözleşme ile yetkisiz mahkemeyi 

yetkili kılmaları) ............................................................................................. 192

I- Yetki sözleşmesi yapılamayacak olan haller .............................................. 193

II- Yetki sözleşmesi yapılabilecek olan haller................................................ 195

III- Yetki sözleşmesinin hukuki niteliği .......................................................... 196

12 İçindekiler

IV- Yetki sözleşmesi iki şekilde yapılabilir ..................................................... 196

V- Yetki sözleşmesinin şekli .......................................................................... 196

VI- Uyuşmazlığın belirli olması...................................................................... 197

VII- Mahkemenin belirli olması..................................................................... 197

IX- Yetki sözleşmesinin etkisi ........................................................................ 198

X- Davalının yetki itirazında bulunmaması ................................................... 199

D) Yetki itirazı .................................................................................................... 200

I- Kesin yetki hallerinde yetki itirazı.............................................................. 200

II- Kesin yetki olmayan hallerde yetki itirazı ................................................. 200

1) Yetki itirazında bulunma süresi............................................................ 201

2) Yetki itirazının yapılması ...................................................................... 202

3) Yetki itirazının incelenmesi .................................................................. 204

E) Yetki itirazının reddi....................................................................................... 207

F) Yetkisizlik kararı ............................................................................................. 208

G) Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler.................................................. 210

I- Genel bilgi.................................................................................................. 210

II- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye 

başvurulmasının sonuçları........................................................................ 211

III- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye 

başvurulmamış olmasının sonuçları ......................................................... 213

H) Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi (MÖHUK m.40 vd) ................... 216

I - Genel bilgi................................................................................................. 216

II- Malvarlığı haklarına ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin 

milletlerarası yetkisi ................................................................................. 218

1) Taşınmazın aynından doğan davalarda 

Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi........................................... 218

2) Taşınmazlar dışındaki (diğer) malvarlığı haklarına ilişkin davalarda 

Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi........................................... 218

III- Şahısvarlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalarda 

Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi.............................................. 219

J) Yetki sözleşmesi ile yabancı mahkemenin yetkili kılınması............................ 220

I- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılamayacak 

davalar...................................................................................................... 220

II- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılabilecek 

davalar...................................................................................................... 221

§ 10. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (m.21-23)........................................................ 229

A) Yargı yeri belirlenmesini gerektiren haller.................................................... 229

B) Yargı yeri belirlenmesi usulü ......................................................................... 233

§ 11. GENEL MAHKEMELER ARASINDA İŞBÖLÜMÜ .......................................... 237

A) Hukuk davalarında iş bölümü........................................................................ 237

İçindekiler 13

I - Birden fazla sulh hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü ....................... 237

II - Birden fazla asliye hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü.................... 238

B) Ticari davalarda iş bölümü ............................................................................ 238

C)Bir yerdeki birden fazla özel mahkeme arasındaki iş bölümü ....................... 239

§ 12. GENEL MAHKEME – ÖZEL MAHKEME İLİŞKİSİ ........................................... 241

A) Ayrı özel mahkeme bulunan yerler ............................................................... 241

B) Ayrı özel mahkeme bulunmayan yerler ........................................................ 241

§ 13. HUKUK MAHKEMELERİ İLE İDARE MAHKEMELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ...... 245

A) Yargı yolu kavramı......................................................................................... 245

B) Yargı yolu (görev) itirazı................................................................................. 247

I - Hukuk mahkemesinde yargı yolu itirazı.................................................... 248

II - İdare mahkemesinde yargı yolu (görev) itirazı ........................................ 250

§ 14. YARGI YOLU (görev) UYUŞMAZLIĞI .......................................................... 253

A) Uyuşmazlık Mahkemesi ................................................................................ 253

B) Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında yargı yolu (görev) 

uyuşmazlığı .................................................................................................... 254

I- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumlu görev 

(yargı yolu) uyuşmazlığı............................................................................ 254

1) Danıştay Başsavcısının olumlu görev uyuşmazlığı çıkarması 

(UMK m.10-13)...................................................................................... 254

2) Hukuk mahkemesinin ve idare mahkemesinin aynı dava için 

kendilerini görevli saymaları (UMK m.17)............................................. 256

II- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumsuz yargı yolu 

(görev) uyuşmazlığı .................................................................................. 257

III - Hukuk mahkemesinin, Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başvurması ............ 258

C) Hüküm uyuşmazlığı ....................................................................................... 260

§ 15. İSTİNABE .................................................................................................. 261

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 261

B) Türk mahkemeleri arasında hukuki yardım (istinabe)................................... 262

C) Türk mahkemeleri ile yabancı mahkemeler arasında hukuki yardım 

(istinabe)........................................................................................................ 264

§ 16. MAHKEMELERE YARDIMCI ORGANLAR..................................................... 267

A) Avukatlar....................................................................................................... 267

B) Cumhuriyet Savcıları ..................................................................................... 279

C) Noterler......................................................................................................... 283

14 İçindekiler

İkinci Bölüm

D A V A

§ 17. GENEL BİLGİ.............................................................................................. 289

§ 18. TARAFLAR (m.50-56, m.124) .................................................................... 293

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 293

B) Taraf ehliyeti (yeteneği) ................................................................................ 296

I - Gerçek kişilerin taraf ehliyeti.................................................................... 296

a) Yalnız öleni ilgilendiren davalar ................................................................... 298

b) Mirasçıları da ilgilendiren davalar ............................................................... 299

c) Ölen tarafın mirasçılarının davaya devam etmesi........................................ 300

II - Tüzel kişilerin taraf ehliyeti...................................................................... 303

1) Özel hukuk tüzel kişilerinin taraf ehliyeti............................................. 303

2) Kamu tüzel kişilerinin taraf ehliyeti ..................................................... 305

III- Tüzel kişiliği bulunmayan toplulukların taraf ehliyeti de yoktur............. 311

a) Mirasçılar tarafından dava açılması ............................................................. 315

b) Mirasçılara karşı dava açılması .................................................................... 316

IV- İflâs masasının taraf ehliyeti.................................................................... 320

V- Taraf ehliyeti dava şartıdır (m.114/1-d) ................................................... 321

C) Dava ehliyeti (m.51) ...................................................................................... 322

I- Gerçek kişilerin dava ehliyeti..................................................................... 322

II - Tüzel kişilerin dava ehliyeti...................................................................... 326

D) Dava takip yetkisi (m.53)............................................................................... 330

E) Taraf sıfatı (husumet) .................................................................................... 331

F) Tarafların değişmesi ...................................................................................... 334

§ 19. DAVAYA VEKÂLET (tarafların davada temsili) (m.71-83) ........................... 343

A) Giriş............................................................................................................... 343

I- Yasal temsil................................................................................................ 343

II- İradî temsil................................................................................................ 345

B) Davayı avukat aracılığı ile takip etmek zorunlu değildir................................ 346

C) Davada vekil olabilecek kişiler (davaya vekâlet ehliyeti)............................... 347

D)Davaya vekâlet ehliyeti olmayan kişilerin dava takip etmesi........................ 349

E) Vekâletin verilmesi (temsil yetkisi verilmesi) ................................................ 350

G) Vekâletnamenin mahkemeye verilmesi........................................................ 352

H) Davaya vekâletin kapsamı............................................................................. 356

I- Davaya vekâletin kanunî (yasal) kapsamı (m.73) (vekile özel yetki 

verilmesini gerektirmeyen işlemler) ........................................................ 356

II - Vekile özel yetki verilmesini gerektiren işlemler ..................................... 358

III- Vekilin özel yetkilerini kullanması............................................................ 362

J) Davanın birden fazla vekil ile takibi (m.75) .................................................... 363

İçindekiler 15

K) Davaya vekâletin sona ermesi....................................................................... 364

L) Vekâleti sona erdirmeyen haller.................................................................... 372

M) Vekil ile takip edilen davalarda vekâlet verenin durumu............................. 373

§ 20. DAVA ŞARTLARI........................................................................................ 377

A) Dava şartları kavramı .................................................................................... 379

B) Dava şartlarının çeşitleri................................................................................ 380

I- Mahkemeye ilişkin dava şartları ................................................................ 380

II - Taraflara ilişkin dava şartları.................................................................... 384

III - Dava konusuna ilişkin dava şartları......................................................... 385

1) Kesin hüküm bulunmaması.................................................................. 385

2) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte (derdest) 

olmaması ............................................................................................... 385

a) Aynı davanın iki kere açılmış olması ............................................................ 386

b) Birinci dava ile ikinci davanın aynı dava olması ........................................... 387

3) Hukuki yarar......................................................................................... 389

IV - Diğer kanunlardaki özel dava şartları ..................................................... 394

C) Dava şartlarının incelenmesi ......................................................................... 396

§ 21. DAVA ÇEŞİTLERİ (m.105-113).................................................................... 401

A) Mahkemeden istenen hukuki korumaya göre dava çeşitleri ........................ 401

I - Eda davası (m.105) ................................................................................... 401

II - Tespit davası (m.106)............................................................................... 403

III - İnşaî davalar (yenilik doğuran davalar)................................................... 412

B) Talep sonucunun niceliğine göre dava çeşitleri ............................................ 416

I - Terditli davalar (m.111) ............................................................................ 416

II- Seçimlik davalar (m.112) .......................................................................... 421

III - Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) (m.110)........................... 423

IV- Mütelâhik davalar : hakların (sebeplerin) yarışması (hakların telâhuku)427

V- Kısmî dava (m.109)................................................................................... 429

VI- Belirsiz alacak davası (m.107).................................................................. 435

VII- İdari yargıda genişletilmiş kısmî dava..................................................... 440

VIII- Topluluk davası (m.113) ........................................................................ 442

§ 22. GENEL (yazılı) YARGILAMA USULÜ............................................................ 445

§ 23. DAVA AÇILMASI ....................................................................................... 447

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 447

B) Davanın açılması (m.118 vd) ......................................................................... 448

I - Dava dilekçesinin içeriği............................................................................ 448

1) Mahkemenin adı (m.119/1-a).............................................................. 450

2) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri (m.119/1-b) .................... 450

3) Davanın konusu ................................................................................... 454

16 İçindekiler

4) Vakıalar (dava sebebi).......................................................................... 455

5) Delillerin dava dilekçesine yazılması gerekir (zorunludur)................... 457

6) Hukuki sebepler (m.119/1-g)............................................................... 459

7) Açık bir şekilde talep sonucu (m.119/1-ğ) ........................................... 460

8) İmza ..................................................................................................... 463

II- Dava dilekçesinin yazılması ...................................................................... 465

III - Dava dilekçesinin mahkemeye verilmesi................................................ 465

1) Dava dilekçesinin verileceği yer........................................................... 465

2) Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir (m.118/1,c.2) ....... 466

3) Yazılı delillerin dava dilekçesi ile birlikte verilmesi .............................. 467

4) Yargılama harçlarının yatırılması.......................................................... 467

5) Gider avansının yatırılması................................................................... 468

9) Dava dosyası ........................................................................................ 472

10) Tensip tutanağı .................................................................................. 472

11) Dava dilekçesinin davalıya tebliği ...................................................... 473

12) Dava açılması üzerine, taraflar hemen duruşmaya çağırılmaz .......... 474

IV - Davanın açılma zamanı........................................................................... 474

C) Dava açılmasının sonuçları ............................................................................ 475

I - Dava açılmasının maddî hukuk bakımından sonuçları.............................. 475

II - Dava açılmasının usul hukuku bakımından sonuçları .............................. 477

D) Dava dilekçesinde faiz istenmesi................................................................... 481

§ 24. DAVAYA CEVAP (m.126-131).................................................................... 485

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 485

B) Davalının cevapları (savunma biçimi)............................................................ 486

I - Davalının davayı kabul etmesi .................................................................. 486

II - Davalı, dava dilekçesindeki vakıalara karşı koyabilir ............................... 486

III - Davalının yeni (karşı) vakıalar ileri sürmesi (savunma vasıtaları) ....... 487

C) Cevap dilekçesi (m.126-131) ......................................................................... 492

I - Cevap dilekçesinin içeriği.......................................................................... 492

II- Cevap dilekçesinin yazılması..................................................................... 498

III- Cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesi............................................... 498

D) Cevap süresi .................................................................................................. 500

E) Cevap dilekçesi verilmesinin sonuçları .......................................................... 502

I - Davalı davanın esasına girmiş olur............................................................ 502

II- Savunmayı genişletme yasağı, cevap dilekçesinin verilmesi ile değil, 

ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlar ............................................ 503

F) Cevap süresi içinde cevap dilekçesi verilmemiş olmasının sonuçları............ 503

I- Davalının vakıaları inkâr etmiş sayılması (m.128)...................................... 503

II - Savunmayı genişletme yasağı .................................................................. 504

G) Cevap süresi geçtikten sonra cevap dilekçesi verilmesi................................ 506

H) Davalının davaya cevap vermemesi.............................................................. 507

İçindekiler 17

§ 25. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ ve İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ (m.136) ............... 509

A) Cevaba cevap dilekçesi (m.136) .................................................................... 509

I- Cevaba cevap dilekçesi verme süresi ........................................................ 509

II- Cevaba cevap dilekçesinin içeriği ............................................................. 510

IV- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ....................................................... 512

V- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları.................................... 512

1) İddianın (davanın) genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağı ................... 512

2) İddianın (davanın) değiştirilmesi sayılan haller.................................... 513

3) Davayı değiştirme (ve genişletme) yasağının istisnaları ...................... 515

a) Davalının açık muvafakati............................................................................ 515

b) Islah ............................................................................................................. 517

c) Dava konusunun devri ................................................................................. 517

4) Davayı değiştirme zamanı.................................................................... 517

5) Davayı değiştirmenin (veya genişletmenin) etkisi ............................... 518

6) Davanın tekrar değiştirilmesi (veya genişletilmesi) ............................. 518

7)Davalının davayı değiştirmeye açık biçimde muvafakat etmemesi 

(itiraz etmesi) ........................................................................................ 518

8)Davayı değiştirmenin (ve genişletmenin) yasak olmadığı haller 

(davayı değiştirme ve genişletme yasağına tâbi olmayan haller).......... 519

9) Davayı değiştirme (veya genişletme) sayılmayan haller...................... 520

10) Davayı değiştirme yasağı, cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ile 

başlar (m.141/1).................................................................................... 520

VI-Davalının cevap dilekçesi vermemesi halinde, davacı cevaba cevap 

dilekçesi (m.136) veremez ....................................................................... 521

VII -Cevaba cevap süresi geçtikten sonra cevaba cevap dilekçesi 

verilmesi................................................................................................... 521

VIII -Davalının ön inceleme aşamasına kadar hiç cevap dilekçesi 

vermemesi................................................................................................ 522

B) İkinci cevap dilekçesi (m.136)........................................................................ 522

I- İkinci cevap dilekçesini verme süresi......................................................... 522

II- İkinci cevap dilekçesinin içeriği................................................................. 523

III - Davalı, ikinci cevap dilekçesi ile savunmasını genişletebilir veya 

değiştirebilir ............................................................................................. 524

IV- İkinci cevap dilekçesinin verilmesi........................................................... 524

V- İkinci cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları ....................................... 524

1) Dilekçeler aşaması sona erer ............................................................... 524

2) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı başlar............................. 525

3) Savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılan haller.............. 525

4) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları .................. 529

a) Davacının açık muvafakati ........................................................................... 529

b) Islah ............................................................................................................. 530

5) Savunmayı genişletme veya değiştirme zamanı .................................. 531

6) Savunmayı genişletmenin (veya değiştirmenin) etkisi......................... 531

18 İçindekiler

7) Savunmanın tekrar genişletilmesi veya değiştirilmesi ......................... 531

8) Savunmayı genişletmenin ve değiştirmenin yasak olmadığı haller .... 532

9) Savunmayı genişletme veya değiştirme sayılmayan haller.................. 533

VI-Davacının cevaba cevap dilekçesi vermemesi halinde davalı ikinci 

cevap dilekçesi (m.136) veremez............................................................. 533

VII - Süresi geçtikten sonra ikinci cevap dilekçesi verilmesi ......................... 533

C) Davalının ön inceleme duruşmasına kadar cevap dilekçesi vermemesi....... 534

D) İddia ve savunmanın genişletilmesi (veya değiştirilmesi) yasağı aynı 

davada söz konusu olur ................................................................................. 535

§ 26. ÖN İNCELEME (m.137-142) ....................................................................... 537

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 537

B) Duruşmasız ön inceleme ............................................................................... 537

C) Ön inceleme duruşması................................................................................. 538

D)Hak düşürücü süre ve zamanaşımı hakkında karar verilmesi ....................... 545

E) Hâkim yardımcılığı ......................................................................................... 549

Üçüncü Bölüm

§ 27. TAHKİKAT (m.143-186) ............................................................................ 553

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 553

I- Tahkikat yapılmasına gerek olmayan haller .............................................. 553

II- Tahkikat yapılmasına gerek olan haller .................................................... 554

B) Tahkikatın yapılış biçimi (şekli)...................................................................... 555

C) Yargılamaya hâkim olan ilkeler (m.24-33)..................................................... 570

I - Tasarruf ilkesi (m.24) ................................................................................ 570

II- Taleple bağlılık ilkesi (m.26) ..................................................................... 571

III - Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesi (m.25)......................................... 572

IV- Kendiliğinden (resen) araştırma ilkesi ..................................................... 576

V- Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü (m.29)................... 580

VI- Hukuki dinlenilme hakkı (m.27)............................................................... 583

VII- Usul ekonomisi ilkesi (m.30)................................................................... 588

VIII- Adil yargılanma hakkı ............................................................................ 590

IX- Hukukun uygulanması ............................................................................. 591

1) Hâkim, Türk Hukukunu kendiliğinden (resen) uygular (m.33) ............. 591

2) Yabancı hukukun uygulanması (MÖHUK m.2)..................................... 593

X- Aleniyet ilkesi (m.28)................................................................................ 594

XII- Doğrudanlık ilkesi ................................................................................... 595

D) Tahkikatın yapılması (m.143 vd) ................................................................... 595

E) Tahkikat duruşmasının sonunda iki durumla karşılaşılır................................ 598

F) Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikat........................................................ 599

G) Dava dosyasının kaybolması (zayî olması) .................................................... 601

İçindekiler 19

I- Yangın, deprem, su baskını veya toprak kayması nedeniyle dosyanın 

kaybolması ............................................................................................... 601

II- Dava dosyasının başka bir nedenle kaybolması ....................................... 603

§ 28. İSTİCVAP (tarafın sorguya çekilmesi) (m.169-175).................................... 605

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 605

B) İsticvabın konusu........................................................................................... 607

C) İsticvap kararı ................................................................................................ 607

D) Tarafın kendisi isticvap edilir (sorguya çekilir) .............................................. 608

E) İsticvap davetiyesi (m.171)............................................................................ 610

F) İsticvap usulü (isticvabın yapılması)............................................................... 611

Dördüncü Bölüm

DELİLLER (kanıtlar)

§ 29. DELİLLER HAKKINDA GENEL HÜKÜMLER (m.187-198) .............................. 615

A) İspat ve delil .................................................................................................. 616

I- İspat........................................................................................................... 616

II- Delil (kanıt) ............................................................................................... 617

B) Delilin (ispatın) konusu.................................................................................. 617

C) İspat yükü (HMK m.190 ; MK m.6) ................................................................ 619

I- Genel kural ................................................................................................ 620

II- Genel kuralın istisnaları ............................................................................ 622

a) Kanunî (yasal) karineler ............................................................................... 629

b) Fiilî karineler (yaşam deneyi kuralları)......................................................... 634

III- Karşı delil (m.191)................................................................................... 637

D) Delillerin gösterilmesi ................................................................................... 638

I- Dilekçeler aşamasında delillerin gösterilmesi ........................................... 638

II- Yazılı delillerin ön inceleme aşamasından önce sunulması ...................... 639

III- Delillerin hasredilmesi ............................................................................. 640

IV- Deliller taraflarca gösterilir...................................................................... 642

E) Delillerin incelenmesi .................................................................................... 644

F) Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller .............................................. 645

G) Delil çeşitleri.................................................................................................. 647

I- Kesin deliller .............................................................................................. 647

II- Takdirî deliller........................................................................................... 648

KESİN DELİLLER

§ 30. İKRAR (m.188).......................................................................................... 652

A) İkrarın niteliği ve konusu............................................................................... 652

B) İkrarın yapılış biçimi....................................................................................... 653

20 İçindekiler

C) İkrar’dan dönme............................................................................................ 656

D) İkrarın etkisi (hükmü).................................................................................... 656

E) İkrarın çeşitleri ve bölünmesi ........................................................................ 657

I- Basit ikrar (âdi ikrar) .................................................................................. 657

II- Vasıflı ikrar (nitelikli ikrar)......................................................................... 658

III- Bileşik ikrar .............................................................................................. 662

1) Bağlantılı bileşik ikrar........................................................................... 663

2) Bağlantısız bileşik ikrar......................................................................... 663

IV- İspat yükü yer değiştirmemek şartı ile ikrar bölünebilir.......................... 664

V- İkrara eklenen vakıanın ileri sürülmesi iddia ve savunmanın 

genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağına tâbidir .................................. 665

F) Mahkeme dışı ikrar........................................................................................ 665

§ 31. BELGE (m.199) .......................................................................................... 668

§ 32. SENET ...................................................................................................... 670

A) Kavram ve önemi .......................................................................................... 670

I - Kavram...................................................................................................... 670

II - Senet ispat şekil şartıdır........................................................................... 671

III - Senet delilinin önemi .............................................................................. 672

B) Senet çeşitleri................................................................................................ 672

I - Adi senetler............................................................................................... 672

II - Resmî senetler......................................................................................... 681

III - Senetlerdeki çıkıntı, kazıntı ve silintiler .................................................. 687

C) Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı)...................................................... 687

I - Genel bilgi................................................................................................. 687

II - Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) zorunluluğu ............................ 690

D) Senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı)............................................ 694

I - Genel bilgi................................................................................................. 694

II -İspat sınırından fazla hukuki işlemlerin senetle ispatı zorunludur .......... 695

1) (birinci) Ana kural................................................................................. 695

2) İspat sınırı ile ilgili (birinci) ana kuralın istisnaları 

(tanıkla ispat edilebilen hukuki işlemler)............................................... 702

III - Senede karşı senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı) (m.201) ... 714

1) (İkinci) Ana Kural.................................................................................. 714

2) Senede karşı senetle ispat zorunluluğunun istisnaları 

(senede karşı tanıkla ispatın mümkün olduğu haller) ........................... 719

E) Güvenli elektronik imza................................................................................. 723

§ 33. TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT (HMK m.222)................................................. 726

A) Giriş............................................................................................................... 726

B) Ticari defterlerle ispat hakkında genel bilgi .................................................. 727

İçindekiler 21

C) Ticari defterlerle ispat ................................................................................... 730

D) Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olması ............................................... 731

I- Genel bilgi.................................................................................................. 731

II- Başka delillerle birlikte diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması....... 731

III - Sadece diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması............................... 731

1) Bir tarafın yalnız diğer tarafın (hasmın) ticari defterlerine 

dayanması ............................................................................................. 732

2) Diğer tarafın ticari defterlerine dayanan tarafın tacir olması 

şart değildir ........................................................................................... 732

3) Mahkemenin diğer tarafın defterlerinin ibrazına karar vermesi ......... 732

E) Ticari defterlerin sahibi lehine delil olması.................................................... 735

§ 34. YEMİN (m.225-239).................................................................................. 742

A) Yemin teklifi (m.227)..................................................................................... 743

B) Kendisine yemin teklif edilen tarafın yemin için davet edilmesi ve 

buna karşı davranışı ....................................................................................... 748

C) Yemin taraflarca eda olunur.......................................................................... 753

D) Yemin hakkında usul hükümleri (m.233-238) ............................................... 755

TAKDİRÎ DELİLLER

§ 35. TANIK (m.240-265)................................................................................... 761

§ 36. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ (HMK m.266-287) .................................................. 781

A) Bilirkişi kavramı ve tanıklıktan farkı............................................................... 781

B) Bilirkişi incelemesini gerektiren haller .......................................................... 782

I- Bilirkişi incelemesinin zorunlu olduğu haller............................................. 782

II- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren haller ..................................................... 783

III- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren halleri hâkim takdir eder...................... 784

IV- Hukuki sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz ......................................... 785

C) Bilirkişi incelemesine karar verilmesi ............................................................ 787

I- Tarafların bilirkişi incelemesi yapılmasını istemesi.................................... 787

II- Hâkimin kendiliğinden (resen) bilirkişi incelemesi yapılmasına karar 

vermesi..................................................................................................... 788

III- Bilirkişi sayısının belirlenmesi .................................................................. 789

IV- Bilirkişilerin görevlendirilmesi ................................................................. 790

V- Bilirkişiye yemin verdirilmesi zorunludur (HMK m.271)........................... 794

VI- Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi.................................................... 795

VII- Bilirkişinin görevini yapmaktan yasaklı olması ve reddi (HMK m.272)... 796

VIII- Bilirkişilik görevini kabulle yükümlü olanlar.......................................... 798

IX- Bilirkişilik görevinin kapsamı ................................................................... 799

X- Bilirkişinin görev ve yetkileri..................................................................... 801

XI- Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve bilirkişi raporu .................................... 802

22 İçindekiler

1) Bilirkişinin sözlü açıklama yapması ...................................................... 803

2) Bilirkişi raporu...................................................................................... 804

3) Bilirkişi raporuna itiraz......................................................................... 809

4) Bilirkişilerden sözlü olarak açıklama istenmesi veya 

ek rapor alınması................................................................................... 812

5) Yeni (ikinci) bilirkişi incelemesi ............................................................ 812

XII - Bilirkişinin oy ve görüşü hâkimi bağlamaz............................................. 813

XIII- Bilirkişi gideri ve ücreti .......................................................................... 814

D) Bilirkişinin sır saklama yükümlülüğü ............................................................. 815

E) Bilirkişinin ceza sorumluluğu ......................................................................... 816

F) Bilirkişinin hukuki sorumluluğu...................................................................... 816

G) Bilirkişilerin denetlenmesi............................................................................. 820

H) Bilirkişi raporunun başka bir davaya etkisi.................................................... 821

§ 37. UZMAN GÖRÜŞÜ (m.293)......................................................................... 825

§ 38. KEŞİF (m.288-292).................................................................................... 831

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 831

B) Keşif kararı..................................................................................................... 832

C) Keşif giderleri................................................................................................. 836

D) Keşif yapılması............................................................................................... 838

E) Keşfe katlanma zorunluluğu (m.291)............................................................. 843

F) Soybağı tespiti için inceleme ......................................................................... 844

§ 39. DELİL SÖZLEŞMESİ (m.193 ve m.200/2).................................................... 847

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 847

B) Delil sözleşmesinin çeşitleri........................................................................... 848

I- Münhasır delil sözleşmesi.......................................................................... 849

1) Genel bilgi ............................................................................................ 849

2) Hakem-bilirkişi sözleşmesi ................................................................... 851

II- Münhasır olmayan delil sözleşmesi.......................................................... 854

C) Delil sözleşmesinin şekli ................................................................................ 854

I- Yazılı şekil................................................................................................... 854

II- Delil sözleşmesinin mahkeme önünde yapılması ..................................... 856

Beşinci Bölüm

YARGILAMA ve HÜKÜM

§ 40. TAHKİKATIN SONA ERMESİ SÖZLÜ YARGILAMA ve HÜKMÜN VERİLMESİ

 (m.184-186, 294-303) ............................................................................... 861

I - Tahkikatın sona ermesi............................................................................. 861

II- Tahkikatın genişletilmesi .......................................................................... 862

İçindekiler 23

III - Sözlü yargılama....................................................................................... 864

IV - Hükmün verilmesi................................................................................... 866

V- Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikatın sona ermesi, sözlü 

yargılama ve hükmün verilmesi (m.185).................................................. 875

§ 41. HÜKÜM (kararlar) (m.294-302)................................................................ 879

A) Karar çeşitleri ................................................................................................ 879

I -Ara kararları............................................................................................... 879

II - Nihaî kararlar........................................................................................... 881

1) Hükümler (esasa ilişkin nihaî kararlar)................................................. 881

2) Usule ilişkin nihaî kararlar (m.294/6)................................................... 883

3) Davanın konusuz kalması halinde verilen kararlar............................... 884

B) Hüküm (m.294 vd)......................................................................................... 888

I- Hükmün verilmesi...................................................................................... 888

II- Hükmün içeriği.......................................................................................... 888

III - Taleple bağlılık ilkesi (m.26) (talepten fazlaya veya başka bir şeye 

hüküm verme yasağı)............................................................................... 899

IV - Taleplerden biri hakkında karar verilmemiş olması ............................... 904

V- Faiz hakkında hüküm verilmesi (hükümde faize ilişkin sorunlar) ............ 906

VI - Hükmün yazılması .................................................................................. 908

VII - Hükmün (ilâmın) taraflara verilmesi...................................................... 909

X - Hükmün doğurduğu sonuçlar.................................................................. 915

Altıncı Bölüm

DAVADAKİ ÖZEL DURUMLAR

§ 42. ÖN SORUN (m.163-164)............................................................................ 920

§ 43. BEKLETİCİ SORUN (m.165) ....................................................................... 922

§ 44. DAVA ARKADAŞLIĞI (m.57-60).................................................................. 938

A) Genel bilgi ..................................................................................................... 938

I- Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) ........................................... 938

II- Dava arkadaşlığı (sübjektif dava birleşmesi)............................................. 938

B) Mecburî (zorunlu) dava arkadaşlığı (m.59-60) .............................................. 939

I- Genel bilgi.................................................................................................. 939

II - Mecburî dava arkadaşlığı halleri (çeşitleri).............................................. 940

1) Maddî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı ......................................... 941

a) Elbirliği mülkiyetinde ................................................................................... 941

b) Kira sözleşmesinde birden fazla kiraya veren veya kiracı bulunması.......... 943

2) Şeklî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı ............................................ 946

III - Mecburî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri..... 949

C) İhtiyarî dava arkadaşlığı (m.57-58)................................................................ 955

I- Genel bilgi.................................................................................................. 955

24 İçindekiler

II - İhtiyarî dava arkadaşlığının mümkün olduğu haller................................. 957

1) Dava konusu olan hak veya borcun ortak olması ................................ 957

2) Ortak işlem........................................................................................... 957

3) Davaların temelini oluşturan vakıaların ve hukuki sebeplerin 

aynı veya birbirine benzer olması.......................................................... 958

III - İhtiyarî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri ....... 959

1) Görevli mahkemenin belirlenmesi....................................................... 959

2) Yetkili mahkeme .................................................................................. 959

3) Dava açılması ....................................................................................... 960

§ 45. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ ve AYRILMASI (m.166-168)........................ 968

A) Davaların birleştirilmesi................................................................................ 968

I- Genel bilgi.................................................................................................. 968

II- Davaların birleştirilmesi usulü .................................................................. 970

1) Aynı mahkemede açılmış olan davaların birleştirilmesi....................... 970

2) Aynı yargı çevresindeki iki ayrı mahkemedeki davaların 

birleştirilmesi......................................................................................... 972

3) Ayrı yargı çevrelerindeki iki mahkemede görülen davaların 

birleştirilmesi......................................................................................... 973

III- Davaların birleştirilmesi kararının sonuçları ............................................ 974

B) Davaların ayrılması ........................................................................................ 976

I- Davaların ayrılması halleri ......................................................................... 976

1) Aralarında bağlantı bulunmayan davaların ayrılması .......................... 976

2) Aralarında bağlantı bulunan davaların ayrılması ................................. 977

3) Mahkemece birleştirilmiş olan davaların ayrılması ............................. 977

II - Davaların ayrılması kararı ve sonuçları .................................................... 978

III - Davaların ayrılması talebinin reddi......................................................... 979

§ 46. DAVAYA MÜDAHALE (katılma) (m.65-69)................................................. 980

A) Fer’î müdahale (m.66-69).............................................................................. 980

I - Genel bilgi................................................................................................. 980

II - Fer’î müdahalenin şartları........................................................................ 981

1) Görülmekte olan bir dava bulunması .................................................. 981

2) Davaya müdahale tahkikat sona erinceye kadar mümkündür ............ 981

3) Üçüncü kişinin davaya müdahale etmekte hukukî 

yararı bulunmalıdır................................................................................ 982

4) Teminat gösterme................................................................................ 983

III - Fer’î müdahale usulü .............................................................................. 983

IV - Fer’î müdahilin davadaki durumu .......................................................... 984

B) Asli müdahale (m.65) .................................................................................... 990

I - Genel bilgi................................................................................................. 990

II- HMK ile asli müdahale düzenlenmiştir..................................................... 992

III - Asli müdahalenin şartları ........................................................................ 993

İçindekiler 25

1) Görülmekte (derdest) olan bir dava bulunması................................... 993

2) Asli müdahilin dava konusu üzerinde bir hak iddia etmesi gerekir..... 993

IV - Asli müdahale usulü ............................................................................... 993

V - Asli müdahale davasının incelenmesi...................................................... 994

§ 47. DAVANIN İHBARI (m.61-64) .................................................................. 1000

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1000

B) Davanın ihbar edilebileceği üçüncü kişiler (m.61)....................................... 1001

C) Davanın ihbarı usulü.................................................................................... 1003

I- Mahkeme dışında ihbar........................................................................... 1003

II- Mahkeme vasıtasıyla ihbar..................................................................... 1003

D) İhbarı alan üçüncü kişinin tutumu .............................................................. 1007

I - Üçüncü kişinin davaya (fer’î) müdahale etmesi...................................... 1007

II - İhbarı alan üçüncü kişinin mahkemeye hiç gelmemesi ......................... 1009

III - İhbarı alan üçüncü kişinin duruşmaya (mahkemeye) geldiği halde, 

davaya müdahale etmemesi .................................................................. 1010

E) Davanın ihbar edilmemesinin sonuçları ...................................................... 1011


2 inci Cildin

İÇİNDEKİLER

Yedinci Bölüm

DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ (m.307-315)

§ 48. DAVADAN FERAGAT (m.307-312) .......................................................... 1049

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1049

B) Davadan feragat edebilecek kişi.................................................................. 1052

C) Davadan feragatin zamanı........................................................................... 1054

D) Davadan feragatin içeriği ............................................................................ 1057

E) Feragatin yapılması (şekli) ........................................................................... 1058

F) Davadan feragatin etkisi (sonucu)............................................................... 1062

I - Feragat ile dava (uyuşmazlık) sona erer ................................................. 1062

II - Feragat üzerine mahkemenin vereceği karar ........................................ 1063

1) Davanın feragat nedeniyle (gereğince) reddi kararı .......................... 1063

2) Feragat halinde yargılama giderleri ................................................... 1063

III - Feragat üzerine verilen mahkeme kararının istinaf edilmesi................ 1065

IV - Feragat (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder .............................. 1066

V - Feragat’ten dönülemez (rücu edilemez) ............................................... 1067

VI - Feragat’in iptali..................................................................................... 1067

G) Her davadan feragat edilebilir .................................................................... 1069

H) Mahkeme dışında davadan feragat ............................................................ 1070

J) Esas haktan feragat...................................................................................... 1071

§ 49. DAVAYI KABUL (m.308-312)................................................................... 1075

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1075

B) Davayı kabul edebilecek kişi........................................................................ 1077

C) Davayı kabul’ün zamanı............................................................................... 1078

D) Davayı kabul’ün içeriği ................................................................................ 1079

E) Davayı kabul’ün yapılması (şekli)................................................................. 1080

F) Davayı kabul’ün etkisi (sonucu)................................................................... 1082

I - Kabul ile dava (uyuşmazlık) sona erer .................................................... 1082

II - Kabul üzerine mahkemenin vereceği karar ........................................... 1083

1) Kabul nedeniyle (gereğince) davanın kabulü kararı........................... 1083

2) Kabul halinde yargılama giderleri ...................................................... 1083

a) Kural.................................................................................................... 1083

b) İstisna : yargılama giderlerinin davalıya yükletilemeyeceği hal .......... 1084

1022 İçindekiler

III - Kabul üzerine verilen mahkeme kararı istinaf edilebilir ....................... 1086

IV - Kabul (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder ................................. 1087

V - Kabul’den dönülemez (rücu edilemez).................................................. 1088

VI - Kabul’ün iptali....................................................................................... 1088

G) Kabul ile davanın sona ermediği haller....................................................... 1089

H) Mahkeme dışında davayı kabul................................................................... 1090

§ 50. SULH (m.313-315).................................................................................. 1093

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1093

B) Sulh sözleşmesi yapabilecek kişiler ............................................................. 1096

C) Sulh’un zamanı ............................................................................................ 1097

D) Sulh’un içeriği.............................................................................................. 1098

E) Sulh’un yapılması......................................................................................... 1099

I - Sulh sözleşmesi mahkeme huzurunda yapılır......................................... 1099

II - Sulh’un şekli........................................................................................... 1100

F) Sulh’un etkisi (m.315).................................................................................. 1101

I - Sulh ile dava sona erer............................................................................ 1101

II - Sulh üzerine mahkemenin vereceği karar ............................................. 1102

1) Şarta bağlı sulh üzerine mahkemenin vereceği karar........................ 1102

2) Şarta bağlı olmayan sulh üzerine mahkemenin vereceği karar ......... 1102

a) Taraflar sulhe göre karar verilmesini istemezlerse ............................. 1102

b) Taraflar sulhe göre karar verilmesini isterlerse .................................. 1103

3) Sulh halinde yargılama giderleri ........................................................ 1104

III - Sulh üzerine verilen mahkeme kararı istinaf 

(veya temyiz ; m.373/4) edilebilir........................................................ 1106

IV - Sulh’un kesin hüküm teşkil etmesi ....................................................... 1107

V - Sulh’ten dönülemez (rücu edilemez)..................................................... 1108

VI - Sulh’un iptali......................................................................................... 1108

G) Sulh ile davanın sona ermediği haller......................................................... 1109

J) Mahkeme dışı sulh ....................................................................................... 1110

K) Avukatların taraflar arasında dava dışı uzlaşma sağlaması ....................... 1112

§ 51. ARABULUCULUK ..................................................................................... 1115

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1115

B) İhtiyari Arabuluculuk ................................................................................... 1116

I- İradi olma ve eşitlik.................................................................................. 1117

II- Arabuluculuğun gizli olması.................................................................... 1118

III- Beyan ve belgelerin kullanılamaması .................................................... 1118

C) Arabulucuların hak ve yükümlülükleri......................................................... 1121

 İçindekiler 1023

I - Arabulucu unvanının kullanılması........................................................... 1121

II- Arabulucu ücret ve masraflarının istenmesi........................................... 1122

III- Taraflarla görüşme ve iletişim kurulması (Arabuluculuk K. m.8)........ 1122

IV- Arabuluculuk görevinin özenle ve tarafsız biçimde yerine getirilmesi 

(Arabuluculuk K. m.9).......................................................................... 1122

V- Reklâm yasağı (Arabuluculuk K.m.10) .................................................... 1123

VI- Tarafların aydınlatılması (Arabuluculuk K. m.11) .................................. 1124

D) Arabuluculuk faaliyeti (Arabuluculuk K. m.13 vd)....................................... 1124

I- Arabulucunun seçilmesi........................................................................... 1125

II- Arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesi.................................................... 1127

III- Arabuluculuk hızlı, kolay ve çabuk bir yöntemdir.................................. 1127

IV- Arabuluculuğun daha az masraflı olması............................................... 1127

V- Arabulucu seçiminin serbest olması....................................................... 1128

VI- Arabuluculuk sürecinin esnek olması .................................................... 1130

VII- Davada ileri sürülmemiş konu ve davaya katılmamış tarafların 

arabuluculuk çözümüne dahil edilmesi............................................... 1130

VIII- Uyuşmazlığın tarafların anlaşmasıyla çözülmesi ................................. 1130

IX – Arabuluculuk anlaşma belgesinin ilâm niteliğinde belge sayılması..... 1130

E) Diğer kanunlardaki arabuluculuğa elverişlilik halleri................................... 1134

F) Dava şartı olarak (zorunlu) arabuluculuk (Arabuluculuk K. m.18/A)........ 1135

I - Genel bilgi............................................................................................... 1135

II - Dava şartı olarak arabuluculuğa başvuru .............................................. 1139

III - Dava şartı olarak arabuluculukta arabulucunun görevlendirilmesi..... 1140

IV - Dava şartı arabuluculukta arabuluculuk faaliyeti ................................. 1141

V - Dava şartı olarak arabuluculukta arabuluculuk ücret ve giderleri......... 1143

VI - Dava şartı olarak arabuluculuğun sürelere etkisi ................................. 1144

VII- Dava şartı olarak arabuluculukta yetki ve atama usulü........................ 1144

G) Ticaret mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk.......................................... 1145

I – Mutlak ticari davalarda zorunlu arabuluculuk ....................................... 1145

II - Nispi ticari davalarda zorunlu arabuluculuk .......................................... 1148

H) İş mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk .................................................. 1148

I- İş Mahkemeleri Kanununa göre zorunlu arabuluculuk............................ 1148

II - İş Kanununa göre zorunlu arabuluculuk ................................................ 1151

III - İş Mahkemeleri Kanunu ve İş Kanununda zorunlu arabuluculuğun 

yürürlük tarihi...................................................................................... 1154

IV - İş Mahkemeleri Kanunu ve İş Kanunda zorunlu arabuluculuğun 

kapsamı ............................................................................................... 1154

V - Zorunlu Arabuluculuğa elverişli olmayan uyuşmazlıklar ....................... 1156

1024 İçindekiler

VI - Zorunlu arabuluculukta arabulucuya başvurmadan dava açılması ..... 1156

VII – Zorunlu arabuluculuya başvuru.......................................................... 1156

VIII - Yetkili arabulucu................................................................................. 1157

IX -Arabulucunun görevlendirilmesi ........................................................... 1157

X - Arabulucunun yapacağı işlemler ........................................................... 1157

XI -Arabuluculuk aşamasına katılabilecek kişiler ........................................ 1157

XII - Arabuluculuk müzakeresi ve son tutanak............................................ 1157

XIII -Zorunlu arabuluculuk tutanağının ilâm niteliğinde belge sayılması ... 1158

XIV - Arabuluculuk ücreti ............................................................................ 1158

XV – Tebligat yapılması............................................................................... 1159

J) Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi......................................................... 1159

K) Arabuluculuğun Anayasaya aykırı olup olmadığı konusu ............................ 1161

§ 52. DAVA KONUSUNUN DEVRİ (m.125) ....................................................... 1163

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1163

I - Kavram.................................................................................................... 1163

II- Dava konusunun dava sırasında devri (el değiştirmesi) ......................... 1164

III - Dava konusunun devri zamanı.............................................................. 1168

B) Davalının dava konusunu devretmesi ......................................................... 1169

I- Genel bilgi................................................................................................ 1169

II - Davaya dava konusunu devralmış olan üçüncü kişiye (yeni davalıya) 

karşı devam edilmesi........................................................................... 1170

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1170

2) Davanın davacı lehine sonuçlanması (davanın kabulü) ..................... 1173

3) Davanın davacı aleyhine sonuçlanması (davanın reddi) .................... 1173

4) Dava konusunun bir bölümünün devri .............................................. 1174

III - Davanın dava konusunu devreden davalı hakkında tazminat 

davasına dönüştürülmesi .................................................................... 1174

C) Davacının dava konusunu devretmesi......................................................... 1176

§ 53. KARŞI DAVA (m.132-135)...................................................................... 1179

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1179

B) Karşı dava açılabilmesinin şartları (m.132).................................................. 1180

I- Asıl davanın açılmış ve hâlen görülmekte olması (m.132/1-a)................ 1180

II - Karşı davanın aynı yargılama usulüne tâbi olması gerekir..................... 1180

III- Hukukî yarar .......................................................................................... 1181

IV - Asıl dava ile karşı dava arasında yakın ilişki bulunmalıdır .................... 1181

1) Takas veya mahsup talebi (m.132/1-b).............................................. 1181

 İçindekiler 1025

2) Asıl dava ile karşı dava arasında bağlantı bulunması 

(m.132/1-b ; m.166/4)...................................................................... 1183

V - Karşı dava açılamayacak olan haller...................................................... 1185

C) Karşı davanın açılması ................................................................................. 1186

D) Karşı davaya cevap...................................................................................... 1190

E) Karşı davanın incelenmesi ........................................................................... 1191

I - Asıl dava ile karşı dava birlikte incelenir................................................. 1191

II - Karşı dava bağımsız (ayrı) bir davadır.................................................... 1192

F) Karşı davada hüküm .................................................................................... 1193

§ 54. ISLAH (m.176-182) ................................................................................. 1195

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1195

B) Islah’ın yapılması ......................................................................................... 1197

I- Islahın yapılma zamanı ............................................................................ 1197

II - Islah’ın şekli (yapılış biçimi).................................................................... 1198

C) Islah’ın çeşitleri............................................................................................ 1200

I - Davanın tamamen ıslahı (m.180)............................................................ 1200

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1200

2) Yeni dava dilekçesi verilmesi ............................................................. 1202

3) Davalının yeni dava dilekçesine cevap vermesi ................................. 1204

4) Davacının bir hafta içinde yeni dava dilekçesi vermemesi................. 1204

II - Kısmen (kısmi) ıslah (m.181).................................................................. 1205

1) Davacının davasını kısmen ıslah etmesi............................................. 1206

2) Davalının savunmasını ıslah etmesi ................................................... 1209

D) Islah’ın etkisi (hükmü)................................................................................. 1211

I - Tamamen ıslahın etkisi ........................................................................... 1211

II - Kısmen ıslahın etkisi............................................................................... 1211

III - Islah ile geçersiz kılınamayacak işlemler............................................... 1213

E) Islah’ın konusu............................................................................................. 1214

I - Genel bilgi............................................................................................... 1214

II - Islah yolu ile düzeltilebilecek usul işlemleri........................................... 1214

1) Islah yolu ile davayı değiştirme.......................................................... 1215

2) Islah yolu ile davayı genişletme ......................................................... 1216

3) Islah yolu ile savunmanın genişletilmesi............................................ 1216

4) Islah yolu ile yeni delil gösterilmesi ................................................... 1217

III - Islah yolu ile yapılamayacak olan işlemler............................................ 1217

IV - Islah yoluna başvurulmasına gerek olmayan haller.............................. 1218

1026 İçindekiler

§ 55. DAVANIN DURUŞMAYA GELMEYEN TARAFIN YOKLUĞUNDA 

 GÖRÜLMESİ ............................................................................................ 1221

§ 56. DAVA DOSYASININ İŞLEMDEN KALDIRILMASI (m.150)........................... 1223

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1223

B) Dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren haller .................................... 1224

I - İki tarafın da duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma ....... 1224

II- Duruşmaya gelen tarafların talebi üzerine işlemden kaldırma............... 1228

III - Bir tarafın duruşmaya gelmesi halinde işlemden kaldırma .................. 1228

1) Duruşmaya gelen taraf davayı takip etmeyeceğini bildirirse............. 1228

2) Duruşmaya gelen taraf davayı takip etmeyeceğini bildirmezse ........ 1229

V - Vekilin duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma ................... 1230

VI - Noksan harcın tamamlanmaması halinde işlemden kaldırma ............ 1231

C) Dosyanın işlemden kaldırılması kararı......................................................... 1231

D) Dosyanın işlemden kaldırılmasının sonuçları .............................................. 1231

I - Dava derdest kalmakta devam eder....................................................... 1231

II - Zamanaşımının kesilmesi devam eder................................................... 1232

III - Hak düşürücü sürenin korunması......................................................... 1233

IV - İşlemden kaldırma kararının geçici hukuki korumalara (m.389-406) 

etkisi .................................................................................................... 1233

E) İşlemden kaldırılmış olan davanın yenilenmesi........................................... 1233

I- Yenileme talebi........................................................................................ 1233

II- Yenileme talebi süresi............................................................................. 1234

III- Yenileme talebinin şekli (biçimi)............................................................ 1236

IV- Yenileme talebi üzerine yapılacak işlemler ........................................... 1237

V- Davanın yenilenmesinin sonuçları (hükümleri)...................................... 1237

F) Dosyanın yeniden işlemden kaldırılması ..................................................... 1238

G) Davanın açılmamış sayılması....................................................................... 1239

H) Dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilemeyecek haller ................ 1241

§ 57. TEMİNAT GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m.84-89 ; MÖHUK m.48) .. 1243

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1243

B) Davacının teminat (güvence) gösterme yükümlülüğü ................................ 1244

I- Türk vatandaşı davacının teminat (güvence) gösterme yükümlülüğü..... 1244

1) Türkiye'de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşı davacının 

teminat gösterme yükümlülüğü ....................................................... 1244

2) Davacının iflâs, konkordato, uzlaşma ve aciz belgesi hallerinde 

teminat göstermesi zorunluluğu ...................................................... 1246

II- Yabancı davacının teminat gösterme yükümlülüğü ............................... 1247

 İçindekiler 1027

1) Kural................................................................................................... 1247

2) İstisna : karşılıklılık esası..................................................................... 1248

a) Türkiye ile yabancı devlet arasında anlaşma bulunması ..................... 1248

b) Fiili karşılıklılık (uygulama) .................................................................. 1248

C) Davacının teminat gösterme yükümlülüğünün istisnaları........................... 1248

D) Fer’î müdahilin teminat gösterme yükümlülüğü......................................... 1251

I- Türk vatandaşı fer’î müdahilin teminat göstermesi................................. 1251

II- Yabancı fer’î müdahilin teminat göstermesi........................................... 1253

E) Teminat gösterilmesi gereken diğer haller.................................................. 1253

§ 58. İLK İTİRAZLAR (m.116-117) ..................................................................... 1255

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1255

B) İlk itiraz halleri ............................................................................................. 1255

C) İlk itirazların ileri sürülmesi ve incelenmesi (m.117)................................... 1256

D) İlk itirazın kabulüne karar verilmesi ............................................................ 1258

Sekizinci Bölüm

GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR

§ 59. İHTİYATİ TEDBİR (m.389-397)................................................................. 1261

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1261

B) İhtiyati tedbirin şartları ve halleri................................................................ 1265

I- İhtiyati tedbirin şartları............................................................................ 1265

II- İhtiyati tedbir halleri............................................................................... 1265

1) Taşınır mallar üzerine ihtiyati tedbir konulması ................................ 1266

2) Taşınmazlar üzerine ihtiyati tedbir konulması................................... 1266

3) Çekişmeli mal veya hakkın muhafaza altına alınması ........................ 1267

4) Bir şeyin yapılması veya yapılmaması ................................................ 1267

5) Gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya ciddi bir zararın 

doğacağından endişe edilmesi hallerinde ihtiyati tedbir.................. 1267

6) Özel kanunlarda düzenlenmiş olan ihtiyati tedbir çeşitleri................ 1269

C) İhtiyati tedbir talebi ve kararı...................................................................... 1272

I- Görevli ve yetkili mahkeme ..................................................................... 1272

II- İhtiyati tedbir talebi................................................................................ 1272

III- Haklı olma şartı...................................................................................... 1274

IV- İhtiyati tedbir talebinin incelenmesi ..................................................... 1274

V- İhtiyati tedbir talebinin reddi ................................................................. 1275

VI- İhtiyati tedbir kararı .............................................................................. 1276

VII- Teminat gösterilmesi............................................................................ 1279

D) İhtiyati tedbir kararının uygulanması (m.393) ............................................ 1282

1028 İçindekiler

I- Başvuru (talep) süresi .............................................................................. 1282

II- İhtiyati tedbir kararını uygulayacak merci .............................................. 1283

III- İhtiyati tedbir kararına muhalefetin cezası............................................ 1284

E) İhtiyati tedbir kararından sonra dava açılması ............................................ 1285

F) İhtiyati tedbirin kalkması (sona ermesi) ...................................................... 1286

I- İki hafta içinde dava açılmamış olması nedeniyle ihtiyati tedbirin 

kalkması............................................................................................... 1286

II- İtiraz üzerine ihtiyati tedbirin kaldırılması.............................................. 1288

1) Karşı taraf dinlenmeden verilmiş olan ihtiyati tedbir kararına 

itiraz.................................................................................................. 1288

2) Karşı taraf dinlendikten sonra verilmiş olan ihtiyati tedbir kararına 

itiraz edilemez .................................................................................. 1290

III- Teminat karşılığında ihtiyati tedbirin kaldırılması ................................. 1290

IV- Durum ve koşulların değişmesi sebebiyle ihtiyati tedbirin 

kaldırılması .......................................................................................... 1291

VII- Hüküm verilmesiyle ihtiyati tedbir kalkmaz......................................... 1293

G) Haksız ihtiyati tedbirden dolayı tazminat davası ........................................ 1293

H) İhtiyati tedbirin, ihtiyati hacizden farkı....................................................... 1297

§ 60. DELİL TESPİTİ (m.400-405) ...................................................................... 1299

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1299

B) Delil tespiti için gerekli şartlar (m.400) ....................................................... 1300

C) Delil tespiti usulü......................................................................................... 1301

I - Görevli ve yetkili mahkeme (m.401)....................................................... 1301

II - Delil tespiti talebi................................................................................... 1302

III - Delil tespiti talebinin incelenmesi......................................................... 1302

IV - Delil tespiti dosyası asıl dava dosyasının eki sayılır .............................. 1305

V - Delil tespitinin asıl davaya etkisi............................................................ 1306

§ 61. DİĞER GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR (HMK m.406)................................. 1309

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1309

B) İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalar................................... 1311

I- Nafaka davalarında geçici hukuki korumalar........................................... 1311

II- Tazminat davasında geçici ödemeler (BK m.76)..................................... 1312

III- İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalara ilişkin diğer 

kanunlarda yer alan özel hükümlere başka misaller ........................... 1314

IV- İhtiyati tedbir hakkındaki HMK m.389-399 hükümlerinin kıyasen 

uygulanması ........................................................................................ 1320

C) Delil tespiti niteliğindeki geçici hukuki korumalar....................................... 1320

 İçindekiler 1029

Dokuzuncu Bölüm

KANUN YOLLARI

§ 62. KANUN YOLLARI HAKKINDA GENEL BİLGİ .............................................. 1323

A) Kanun yolu kavramı..................................................................................... 1323

B) Kanun yolu çeşitleri ..................................................................................... 1324

I - Normal (olağan) kanun yolları ................................................................ 1324

1) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa (HUMK) göre normal 

kanun yolları ..................................................................................... 1325

2) Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre normal kanun yolları 1325

II - Fevkalâde (olağanüstü) kanun yolları .................................................... 1325

1) Yargılamanın iadesi............................................................................ 1325

2) Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru.......................................... 1326

C) Kanun yollarına başvurmanın genel şartları................................................ 1326

I- Kanun yoluna başvurma hakkı olan kişiler .............................................. 1326

II- Hukukî yarar (menfaat) şartı................................................................... 1328

III - Süre (müddet) şartı............................................................................... 1328

D) Kanun yoluna başvuru işlemleri.................................................................. 1329

§ 63. İSTİNAF (HMK m.341-360)..................................................................... 1333

A) Giriş............................................................................................................. 1333

B) İstinaf kanun yolu hakkında genel bilgi ....................................................... 1335

C) İstinaf edilebilen kararlar ............................................................................ 1337

I- Genel bilgi................................................................................................ 1337

II- Şahıs varlığı (kişi hallerine) haklarına ilişkin davalar............................... 1337

III- Malvarlığı haklarına ilişkin davalar ........................................................ 1338

IV- Özel kanun hükümleri gereğince istinaf edilebilen kararlar.................. 1339

D) İstinaf edilemeyen nihaî kararlar (istisnalar)............................................... 1340

E) İstinaf sebepleri ........................................................................................... 1344

I- Kamu düzenine aykırılık........................................................................... 1345

II- Kamu düzenine aykırı olmayan istinaf sebeplerine misaller .................. 1345

F) İstinaf süresi................................................................................................. 1346

I- Kural ........................................................................................................ 1347

II- İstisnalar ................................................................................................. 1347

III - İstinaf süresinin işlemeye başlaması..................................................... 1348

1) İstinaf süresi kural olarak tebliğ ile işlemeye başlar .......................... 1348

2) İstisna (istinaf süresinin tefhim ile başladığı hal) ............................... 1350

G) İstinaf yoluna başvurulması ........................................................................ 1351

I- Yetkili istinaf mahkemesi......................................................................... 1352

1030 İçindekiler

II - İstinaf yoluna başvurma hakkı (sıfatı) olanlar........................................ 1354

III - İstinaf talebi (istinaf yoluna başvurulması)........................................... 1354

1) Talep şartı .......................................................................................... 1354

2) İstinaf dilekçesi .................................................................................. 1355

a) İstinaf dilekçesinin içeriği .................................................................... 1355

b) İstinaf dilekçesinin ilk derece mahkemesine verilmesi ....................... 1356

3) İstinaf talebinin yapılmış sayıldığı tarih (kararın istinaf edilmiş 

sayıldığı tarih) ................................................................................... 1359

4) İstinaf dilekçesinin reddi .................................................................... 1359

5) İstinaf dilekçesine cevap .................................................................... 1360

6) Katılma yolu ile istinaf (m.348) (cevap dilekçesinde istinaf 

talebinde bulunulması)..................................................................... 1361

7) Kısmî istinaf talebi (hükmün bir kısmının istinaf edilmesi) ................ 1362

8) Dosyanın istinaf mahkemesine gönderilmesi .................................... 1363

IV - İstinaf yoluna başvurulmuş olmasının ilk derece mahkemesi 

kararının icrasına etkisi (m.350) .......................................................... 1363

1) Kural................................................................................................... 1363

2) İstisnalar............................................................................................. 1364

H) İstinaf incelemesi ........................................................................................ 1365

I- Genel bilgi................................................................................................ 1365

II- Ön inceleme (m.352).............................................................................. 1365

III - İstinaf incelemesi.................................................................................. 1367

1) Duruşmasız istinaf incelemesi (m.353) .............................................. 1368

a) Usule ilişkin istinaf incelemesi (m.353/a)............................................ 1368

b) Davanın esası ile ilgili istinaf incelemesi (m.353/b) ............................ 1370

2) Duruşmalı istinaf incelemesi.............................................................. 1372

3) İstinaf talebinin esası hakkında inceleme .......................................... 1373

J) İstinaf mahkemesi kararı.............................................................................. 1377

I- İstinaf mahkemesi kararının içeriği.......................................................... 1377

II- İstinaf mahkemesi kararının çeşitleri...................................................... 1378

1) İstinaf mahkemesinin usule ilişkin kararları....................................... 1378

a) Ön incelemede eksiklik bulunması ile ilgili kararlar (m.352)............... 1378

b) Dosyanın ilk derece mahkemesine geri gönderilmesi (m.353/a)........ 1379

2) İstinaf mahkemesinin esasa ilişkin kararları ...................................... 1380

a) İstinaf başvurusunun esastan reddi kararı (m.353/b-1)...................... 1380

b) İstinaf başvurusunun kabulü kararı..................................................... 1380

§ 64. TEMYİZ (m.361-373) .............................................................................. 1385

A) Giriş............................................................................................................. 1385

B) Temyiz yolu hakkında genel bilgi................................................................. 1386

C) Temyiz edilebilen istinaf mahkemesi kararları (kural)................................. 1388

I- Genel bilgi................................................................................................ 1388

 İçindekiler 1031

II- Malvarlığı haklarına ilişkin davalar ......................................................... 1389

III- Şahıs varlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalar.............................. 1389

1) Kural................................................................................................... 1389

2) İstisna................................................................................................. 1390

IV- Hakem kararları..................................................................................... 1390

D) Temyiz edilemeyen istinaf mahkemesi kararları (istisnalar)....................... 1390

I - İstinaf mahkemesinin bazı usule ilişkin kararları temyiz edilemez......... 1390

II- Temyiz sınırını geçmeyen malvarlığına ilişkin istinaf mahkemesi 

kararları temyiz edilemez.................................................................... 1390

III- Sulh hukuk mahkemesi kararları ........................................................... 1392

IV- Yargı yeri belirlenmesi kararları............................................................. 1393

VI- Çekişmesiz yargı kararları...................................................................... 1393

VIII- Davanın nakli kararı............................................................................. 1393

XI- Geçici hukuki koruma kararları.............................................................. 1394

XIII- İstinaf mahkemesinin ara kararları temyiz edilemez........................... 1395

E) Temyiz (bozma) sebepleri (m.371).............................................................. 1395

I- Maddi hukuka ilişkin temyiz (bozma) sebepleri (HMK 371/a)................. 1396

1) Maddi hukukun yanlış uygulanmış olması ......................................... 1396

2) Taraflar arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanmış olması................ 1398

II - Usul hukukuna ilişkin temyiz (bozma) sebepleri.................................... 1398

F) Temyiz süresi ............................................................................................... 1402

I- Kural ........................................................................................................ 1403

II- İstisnalar (temyiz süresinin iki haftadan daha kısa olduğu haller)...... 1403

III - Temyiz süresinin işlemeye başlaması ................................................... 1403

G) Temyiz yoluna başvurulması....................................................................... 1406

I - Temyiz yoluna başvurma hakkı (sıfatı) olanlar ....................................... 1406

II - Temyiz talebi.......................................................................................... 1407

1) Talep şartı .......................................................................................... 1407

2) Temyiz dilekçesi (m.364).................................................................... 1408

a) Temyiz dilekçesinin içeriği................................................................... 1408

b) Temyiz dilekçesinin istinaf mahkemesine verilmesi ........................... 1410

c) İstinaf mahkemesinin temyiz dilekçesini reddetmesi 

(m.366, m.346/1) ................................................................................ 1411

d) Temyiz harç ve giderlerinin ödenmesi ................................................ 1412

3) Temyiz dilekçesine cevap (cevap dilekçesi) ....................................... 1414

4) Katılma yolu ile temyiz (m.366 ; m.348) (cevap dilekçesinde 

temyiz talebinde bulunulması) ......................................................... 1415

5) Kısmî temyiz talebi............................................................................. 1416

6) Dosyanın Yargıtay’a gönderilmesi...................................................... 1417

1032 İçindekiler

III - Temyiz yoluna başvurulmasının ilk derece mahkemesi kararının 

(hükmün) icrasına etkisi ...................................................................... 1417

H - Temyiz incelemesi...................................................................................... 1419

I - Görevli Yargıtay (hukuk) dairesi.............................................................. 1419

II- Ön inceleme (m.366, m.352).................................................................. 1420

III - Esas hakkında temyiz incelemesi yapılması (temyiz talebinin 

esastan incelenmesi)........................................................................... 1421

IV - Yargıtay’da duruşma yapılması............................................................. 1421

1) Duruşma istenebilecek davalar.......................................................... 1421

2) Duruşma talebi .................................................................................. 1422

3) Yargıtay’da duruşma usulü ................................................................ 1423

J) Yargıtay kararı .............................................................................................. 1424

K) Bozma kararı (m.371) .................................................................................. 1425

I- Genel bilgi................................................................................................ 1425

II- Bozma üzerine dosyanın mahkemesine geri gönderilmesi .................... 1426

III- Yargıtay’ın bozma kararı üzerine dava dosyasının ilk derece 

mahkemesine gönderilmesi ................................................................ 1426

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1426

2) Bozma kararı üzerine (ilk derece mahkemesinde) duruşma 

yapılması ........................................................................................... 1427

3) Bozmaya uyma kararı......................................................................... 1428

4) İlk derece mahkemesinin direnme kararı .......................................... 1431

5) Kısmî bozma kararı (ve kısmî onama kararı) ...................................... 1435

IV- Yargıtay’ın bozma kararı üzerine dava dosyasının istinaf 

mahkemesine gönderilmesi ................................................................ 1436

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1436

2) Bozma kararı üzerine istinaf mahkemesinde duruşma yapılması...... 1437

3) İstinaf mahkemesinin Yargıtay’ın bozma kararına uyma kararı......... 1437

4) İstinaf mahkemesinin direnme kararı ................................................ 1438

5) İstinaf mahkemesinin direnme kararının temyizi .............................. 1438

6) İstinaf mahkemesinin kısmî direnme kararı....................................... 1439

L) Onama (tasdik) kararı .................................................................................. 1439

M) Düzelterek onama kararı (m.370/2-4) ....................................................... 1441

P) Aleyhe bozma yasağı ................................................................................... 1444

R) Aleyhe hüküm verme yasağı (geniş anlamda aleyhe bozma yasağı)........ 1445

S) Usule ilişkin kazanılmış hak (usulî müktesep hak) ....................................... 1446

I- Genel bilgi................................................................................................ 1446

II-Yargıtay’ın bozma kararı nedeniyle doğan usulî kazanılmış hak............. 1446

T) Kanun yararına temyiz (m.363) ................................................................... 1459

I- Genel bilgi................................................................................................ 1459

 İçindekiler 1033

II- Kanun yararına temyiz edilebilecek kararlar .......................................... 1460

1) İlk derece mahkemeleri kararlarının kanun yararına temyizi ............ 1460

2) İstinaf mahkemesi kararlarının kanun yararına temyizi..................... 1460

III - Kanun yararına temyizin amacı ............................................................ 1461

IV - Kanun yararına temyiz usulü ................................................................ 1461

1) Kanun yararına temyiz yoluna başvurulması ..................................... 1461

2) Kanun yararına bozma kararı............................................................. 1462

3) Kanun yararına temyiz talebinin reddi............................................... 1464

§ 65. 20.7.2016 TARİHİNDEN ÖNCE VERİLMİŞ OLAN İLK DERECE HUKUK 

 MAHKEMESİ KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI.............................. 1465

A) 20 Temmuz 2016 tarihinden önceki dönem ............................................... 1465

B) 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece mahkemeleri 

kararlarına karşı kanun yolları................................................................... 1465

I- Genel bilgi................................................................................................ 1465

II- 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece hukuk 

mahkemesi kararının Yargıtay tarafından bozulması .......................... 1467

III- 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece hukuk 

mahkemesi kararının Yargıtay tarafından onanması........................... 1468

§ 65/a. İÇTİHATLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ .......................................................... 1469

A) Yargıtay dairelerinin ve HGK’nun içtihatlarının birleştirilmesi ................... 1469

I- Genel bilgi................................................................................................ 1469

II- İçtihatların birleştirilmesi yoluna başvurulmasını gerektiren haller ...... 1470

III- İçtihatların birleştirilmesine karar verecek kurullar .............................. 1471

IV- İçtihatların birleştirilmesi talebi ............................................................ 1472

V- İçtihatları birleştirme talebinin incelenmesi ve karara bağlanması....... 1473

VI- İçtihadı birleştirme kararlarının niteliği ve bağlayıcı gücü..................... 1473

VII- İçtihadı Birleştirme Kararının değiştirilmesi veya kaldırılması............ 1475

B) İstinaf mahkemesi içtihatlarının birleştirilmesi ........................................... 1476

Onuncu Bölüm

KESİN HÜKÜM

§ 66. ŞEKLÎ ANLAMDA KESİN HÜKÜM.............................................................. 1481

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1481

B) Şeklî anlamda kesinliğin meydana gelmesi ................................................. 1481

I - Verildikleri anda kesin olan nihaî kararlar .............................................. 1481

II - İstinaf edilebilen kararların kesinleşmesi .............................................. 1482

III - Temyiz edilebilen kararların kesinleşmesi ............................................ 1482

1034 İçindekiler

C) Şeklî anlamda kesinliğin sonuçları............................................................... 1483

D) Şeklî anlamda kesinliğin sona ermesi.......................................................... 1483

§ 67. MADDİ ANLAMDA KESİN HÜKÜM (m.303)............................................. 1485

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1485

B) Maddî anlamda kesin hükmün şartları........................................................ 1487

I - Dava konularının aynı olması.................................................................. 1488

II - Dava sebeplerinin aynı olması ............................................................... 1490

III - Tarafların aynı olması ........................................................................... 1493

1) Kesin hüküm yalnız davanın tarafları içindir...................................... 1493

2) Kesin hüküm üçüncü kişileri etkilemez.............................................. 1494

a) Kural.................................................................................................... 1494

b) İstisnalar (kesin hükmün üçüncü kişileri de etkilediği haller).............. 1495

3) Kesin hükmün haleflere etkisi............................................................ 1496

a) Kesin hükmün küllî haleflere etkisi...................................................... 1496

b) Kesin hükmün cüz’î (özel) haleflere etkisi........................................... 1496

C) Maddî anlamda kesin hükmün uygulama alanı........................................... 1497

I - Kararların çeşidi bakımından maddî anlamda kesin hükmün 

uygulama alanı .................................................................................... 1497

1) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olmayan kararlar.......................... 1497

2) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olan kararlar ................................ 1498

II - Kararın içeriği bakımından maddî anlamda kesin hükmün 

uygulama alanı .................................................................................... 1499

D) Maddî anlamda kesin hükmün etkileri........................................................ 1500

I - Kesin hükmün bağlayıcı olması............................................................... 1500

II - Kesin hüküm itirazı ................................................................................ 1502

III - Kesin hükmün kesin delil teşkil etmesi ................................................. 1503

1) Kesin hükmün kesin delil teşkil ettiği haller....................................... 1503

2) Kesin hükmün kesin delil teşkil etmediği haller................................. 1505

E) Maddî anlamda kesin hüküm ve inşaî tesir ................................................. 1506

§ 68. HUKUK ve CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BİRBİRİNE ETKİSİ ............. 1509

A) Hukuk mahkemesi kararlarının ceza mahkemesine (davasına) etkisi...... 1509

I - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil 

etmesi.................................................................................................. 1509

II - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin delil teşkil 

etmesi.................................................................................................. 1510

1) Hukuk mahkemesi kararı ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil 

ettiği halde, kesin delil de teşkil eder ............................................... 1510

2) Bekletici sorun yapılan hallerde hukuk mahkemesi kararının ceza 

mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi ........................................... 1510

 İçindekiler 1035

III - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde takdirî delil teşkil 

etmesi.................................................................................................. 1511

B) Ceza mahkemesi kararlarının hukuk mahkemesine (davasına) etkisi....... 1511

I - Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin hüküm 

teşkil etmesi ........................................................................................ 1511

II - Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil 

etmesi.................................................................................................. 1512

1) Hukuk mahkemesinde kesin hüküm teşkil eden ceza mahkemesi 

kararı, kesin delil de teşkil eder........................................................ 1513

2) Haksız fiilden doğan tazminat davalarında ceza mahkemesi 

kararının hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi ................. 1514

a) Ceza mahkemesinin mahkûmiyet kararının hukuk 

mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi .............................................. 1514

b)Ceza mahkemesinin (hâkiminin) beraat kararının hukuk mahkemesinde 

kesin delil teşkil etmesi........................................................................ 1517

IV- Ceza mahkemesinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması 

kararının hukuk davasına etkisi ........................................................... 1522

V- Ceza mahkemesindeki bilirkişi raporunun hukuk davasına etkisi ...... 1524

§ 69. MADDÎ ANLAMDA KESİN HÜKMÜN SONA ERMESİ ................................ 1529

A) Yargılamanın iadesi (m.374 vd)................................................................... 1529

B) Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru .................................................... 1529

C) Değişiklik davası .......................................................................................... 1530

Onbirinci Bölüm

§ 70. YARGILAMANIN İADESİ (m.374-381)...................................................... 1533

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1533

B) Yargılamanın iadesi sebepleri...................................................................... 1534

C) Yargılamanın iadesini istemeye hakkı olanlar ............................................. 1549

I - Kural........................................................................................................ 1549

II – İstisnalar................................................................................................ 1550

1) Tarafın haleflerinin ve alacaklılarının yargılamanın iadesini 

isteyebilmesi (m.376) ....................................................................... 1550

2) Ortaklığın giderilmesi davası.............................................................. 1551

D) Yargılamanın iadesini isteme süresi (m.377) .............................................. 1551

E) Yargılamanın iadesi usulü............................................................................ 1551

§ 70/a. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU.................................... 1561

A) Genel Bilgi ................................................................................................... 1561

B) Bireysel başvurunun yapılması usulü .......................................................... 1565

C) Komisyon’a müracaat (başvuru).................................................................. 1568

1036 İçindekiler

D) Anayasa Mahkemesi Kararı......................................................................... 1569

§ 70/b. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BAŞVURULMASI ................ 1573

A) Başvuru ....................................................................................................... 1573

B) Tazminat ödenmek suretiyle çözüm ........................................................... 1574

C) Komisyona başvuru ..................................................................................... 1574

D) Cumhurbaşkanı kararı................................................................................. 1574

E) Müracaatın Komisyon tarafından reddi....................................................... 1575

F) Müracaat hakkında karar verilmesi ve karara itiraz edilmesi .................. 1575

G) Komisyon kararlarının ilgili adli veya idari mercie bildirilmesi .................. 1576

Onikinci Bölüm

§ 71. HÜKMÜN TASHİHİ, TAVZİHİ ve TAMAMLANMASI.................................. 1577

A) Hükmün tashihi (düzeltilmesi) (m.304)....................................................... 1577

B) Hükmün tavzihi (m.305, m.306).................................................................. 1580

I- Tavzihi gerektiren haller (m.305/1) ......................................................... 1582

II- Tavzih usulü ............................................................................................ 1583

C) Hükmün tamamlanması (m.305/A, m.306)................................................. 1586

I- Hükmün tamamlanması yoluna başvurulabilecek haller (m.305/A) ....... 1587

Onüçüncü Bölüm

ORTAK HÜKÜMLER

§ 72. YARGILAMA HARÇ ve GİDERLERİ (m.323-333) ........................................ 1591

A) Yargılama harçları ....................................................................................... 1591

I- Genel bilgi................................................................................................ 1591

II- Başvurma harcı ....................................................................................... 1593

III- Karar ve ilâm harcı................................................................................. 1593

1) Nispî karar ve ilâm harcı..................................................................... 1593

2) Maktu karar ve ilâm harcı .................................................................. 1595

IV- Harçların ödenmemesinin veya noksan ödenmesinin sonuçları ......... 1596

V- Harçtan muaf olan davalar ve işler......................................................... 1596

B) Yargılama giderleri ...................................................................................... 1599

I - Yargılama giderlerinin kapsamı (m.323)................................................. 1600

II - Yargılama giderlerinin peşin ödenmesi ................................................. 1603

1) Gider avansı ....................................................................................... 1604

2) Delil avansı......................................................................................... 1605

C) Yargılama giderlerinden sorumluluk ........................................................... 1608

 İçindekiler 1037

I- Yargılama giderleri aleyhine hüküm verilen (haksız çıkan) tarafa 

yükletilir (kural) ................................................................................... 1608

II- İstisnalar ................................................................................................. 1609

III- Yargılama giderlerinin hükümde gösterilmesi....................................... 1611

IV- Esastan sonuçlanmayan davada yargılama gideri (m.331) ................... 1613

D) Vekâlet ücreti (avukatlık ücreti).................................................................. 1614

I- Genel bilgi................................................................................................ 1614

II- Vekâlet veren ile vekili arasındaki vekâlet (avukatlık) ücreti.................. 1615

III- Yargılama gideri olan vekâlet ücreti ...................................................... 1620

IV- Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi .............................................................. 1622

1) Nispî vekâlet ücreti ............................................................................ 1622

2) Maktu vekâlet ücreti.......................................................................... 1624

3) Ortak hükümler.................................................................................. 1624

E) Özel hallerde yargılama giderleri................................................................. 1625

§ 73. ADLİ YARDIM (m.334-340)..................................................................... 1627

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1627

B) Adli yardım talep edebilecek kişiler ............................................................ 1628

C) Adli yardımın şartları (m.334/1).................................................................. 1629

I - Yoksulluk şartı......................................................................................... 1629

II - Haklı olma şartı ...................................................................................... 1630

D) Adli yardım talebi........................................................................................ 1631

E) Adli yardım talebinin incelenmesi ve adlî yardım kararı.............................. 1632

F) Adli yardım kararının sağladığı menfaatler (hususlar)................................. 1635

G) Adli yardımla ertelenen yargılama giderlerinin tahsili (m.339)................ 1636

H) Avukatlık Kanunu’nun adli yardıma ilişkin hükümleri................................. 1637

§ 74. SÜRELER (m.90-94) ................................................................................. 1639

A) Sürelerin çeşitleri ........................................................................................ 1639

I - Taraflar için konulmuş süreler................................................................ 1639

1) Yasal süreler....................................................................................... 1640

2) Hâkimin tespit ettiği süreler .............................................................. 1640

II - Mahkemeler için konulmuş süreler....................................................... 1643

B) Sürelerin işlemeye başlaması ...................................................................... 1643

C) Sürelerin hesaplanması ............................................................................... 1644

§ 75. ESKİ HALE GETİRME (m.95-101).............................................................. 1649

A) Eski hale getirme şartları............................................................................. 1649

I- Süre elde olmayan bir sebeple geçirilmiş olmalıdır................................. 1649

II- Başka bir hukuki yola başvurmanın imkânsız bulunması........................ 1651

1038 İçindekiler

III- İki hafta içinde eski hale getirme talebinde bulunulmalıdır .................. 1652

B) Eski hale getirme usulü ............................................................................... 1652

§ 76. ADLİ TATİL (m.102-104) .......................................................................... 1655

A) Adli tatilde görülebilen davalar ve işler (m.103) (adli tatile tâbi olmayan 

davalar ve işler)......................................................................................... 1655

B) Adli tatilde bakılamayan davalar ve işler (adli tatile tâbi olan 

davalar ve işler)......................................................................................... 1658

I- Kural ........................................................................................................ 1658

II- Adli tatilde yapılabilecek işlemler........................................................... 1659

III- Adli tatilin sürelere etkisi (m.104) ......................................................... 1659

§ 77. TEBLİGAT ............................................................................................... 1663

A) Önemi.......................................................................................................... 1663

B) Mevzuat....................................................................................................... 1664

C) Tebligatın yapılması usulü........................................................................... 1664

I- Tebligatı yapacak merci ........................................................................... 1664

1) Türkiye’de yapılacak tebligat ............................................................. 1664

2) Elektronik Tebligat ............................................................................. 1666

3) Yabancı memlekette tebligat............................................................. 1670

II - Tebligatın nerede ve kime yapılacağı .................................................... 1672

1) Adreste tebligat ................................................................................. 1672

2) Muhatabın adreste bulunamaması.................................................... 1677

3) Adreste hiç kimsenin bulunmaması................................................... 1678

a)Muhatap adreste oturduğu halde, tebligatın yapılacağı sırada 

adreste hiç kimsenin bulunmaması..................................................... 1678

b) Muhatabın adreste oturmaması ......................................................... 1680

4) Tebellüğden imtina (tebligatı almaktan kaçınma) ............................. 1680

5) İlân yolu ile (ilânen) tebligat .............................................................. 1682

6) Vekil’e tebliğ zorunluluğu .................................................................. 1683

III - Usulsüz tebliğ........................................................................................ 1688

D) Tebligat suçları ............................................................................................ 1689

E) Davetiye....................................................................................................... 1690

Ondördüncü Bölüm

ÖZEL YARGILAMA USULLERİ

§ 78. SERİ YARGILAMA USULÜ KALDIRILMIŞTIR .............................................. 1693

§ 79. BASİT YARGILAMA USULÜ ...................................................................... 1693

A) Basit yargılama usulüne tâbi davalar ve işler (m.316)................................. 1694

I- HMK’na göre basit yargılama usulü uygulanan davalar ve işler ............. 1694

 İçindekiler 1039

II- Diğer kanunlara göre basit yargılama usulü uygulanan 

davalar ve işler .................................................................................... 1695

B) Yargılama usulü ........................................................................................... 1698

I- Dava’nın açılması..................................................................................... 1698

II- Davaya cevap.......................................................................................... 1700

1) Cevap dilekçesi................................................................................... 1700

2) Cevap süresi....................................................................................... 1702

III- Basit yargılama usulünde, taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap 

dilekçesi veremezler (m.317/3)........................................................... 1702

IV- İddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı ............. 1703

V- Basit yargılama usulünde ön inceleme ve tahkikat (m.320)................... 1704

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1704

2) Dosya üzerinden karar verilmesi........................................................ 1704

3) Ön inceleme duruşmasına davet ve ön inceleme .............................. 1708

4) Tahkikat duruşmasına davet ve tahkikat ........................................... 1709

VI- Hüküm................................................................................................... 1710

Onbeşinci Bölüm

ÖZEL MAHKEMELER

§ 80. İŞ MAHKEMELERİ.................................................................................... 1715

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1715

B) Zorunlu arabuluculuk (dava şartı olarak arabuluculuk)............................... 1716

I- 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre zorunlu arabuluculuk........ 1716

II- 4857 sayılı İş Kanununa göre zorunlu arabuluculuk (İş Kanunu m.20) .. 1721

C) Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurulması zorunluluğu................................ 1723

E) İş mahkemelerinin teşkilâtı ......................................................................... 1724

I- Ayrı iş mahkemesi bulunan yerler ........................................................... 1724

II - Ayrı iş mahkemesi bulunmayan yerler .................................................. 1725

III - Bir yerde yeni iş mahkemesi kurulması ................................................ 1727

F) İş mahkemelerinin görevi ............................................................................ 1727

G) Yetkili iş mahkemesi.................................................................................... 1731

H) İş mahkemelerinde uygulanan yargılama usulü.......................................... 1733

I - İş mahkemelerinde dava açılması........................................................... 1734

II - İş mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır ............................. 1734

III- İş mahkemesi kararının istinaf edilmesi ................................................ 1735

IV- İstinaf mahkemesinin (iş mahkemesi kararlarına ilişkin) kararlarının 

temyiz edilmesi ................................................................................... 1736

1) Temyiz edilemeyen istinaf mahkemesi kararları ............................... 1736

1040 İçindekiler

2) Temyiz edilebilen istinaf mahkemesi kararları .................................. 1738

§ 81. KADASTRO MAHKEMELERİ .................................................................... 1741

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1741

B) Kadastro mahkemesinin teşkilâtı ................................................................ 1741

C) Kadastro mahkemesinin görevleri............................................................... 1742

D) Kadastro mahkemesinin yetkisi .................................................................. 1745

E) Kadastro mahkemesinin davalara bakması ................................................. 1745

I - Hukuk mahkemelerindeki dava dosyalarının kadastro mahkemesine 

devredilmesi........................................................................................ 1745

II - Kadastro mahkemesinde doğrudan doğruya dava açılması .................. 1745

III- Kadastro tespitine itiraz üzerine kadastro komisyonunun kendisini yetkisiz 

gördüğü konuları (itirazları) kadastro mahkemesine 

devretmesi .......................................................................................... 1749

IV - Kadastro mahkemesinde aslî müdahale davası açılması...................... 1750

F) Kadastro mahkemesinde uygulanan yargılama usulü ................................. 1751

G) Hataların Düzeltilmesi................................................................................. 1754

§ 82. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ ........................................................................ 1755

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1755

B) Zorunlu arabuluculuk (dava şartı olarak arabuluculuk)............................... 1755

C) Görevli mahkeme ........................................................................................ 1757

I - Ayrı tüketici mahkemesi bulunan yerler................................................. 1757

II - Ayrı tüketici mahkemesi bulunmayan yerler......................................... 1757

D) Tüketici davaları.......................................................................................... 1758

E) Tüketici davası açabilecek kişiler (davacılar) ............................................... 1769

F) Tüketici mahkemesinin yetkisi..................................................................... 1771

G) Yargılama usulü........................................................................................... 1771

H) Tüketici hakem heyeti (THH)....................................................................... 1773

§ 83. AİLE MAHKEMELERİ ............................................................................... 1779

A) Kuruluşu ve görevleri .................................................................................. 1779

B) Aile mahkemesinde uygulanacak yargılama usulü...................................... 1786

 İçindekiler 1041

§ 84. İCRA MAHKEMESİ................................................................................... 1791

§ 85. FİKRÎ ve SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMELERİ....................................... 1795

Onaltıncı Bölüm

§ 86. HÂKİMLERİN (ve Cumhuriyet Savcılarının) YARGILAMA FAALİYETİNDEN

 DOLAYI DEVLET’İN HUKUKÎ SORUMLULUĞU 

 (HMK m.46-49 ; CMK m.141-144) ........................................................... 1801

A) Hukuk hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki 

sorumluluğu .............................................................................................. 1801

I- Yürürlükten kaldırılmış olan HUMK’ndaki durum.................................... 1801

II- HMK’na göre hukuk hâkimlerinin hukuki sorumluluğu .......................... 1801

III- Devlet aleyhine tazminat davası açılması.............................................. 1802

IV- Sorumluluk halleri ................................................................................. 1803

V- Tazminat davasının açılması ve incelenmesi .......................................... 1804

1) Genel bilgi .......................................................................................... 1804

2) Görevli mahkeme (m.47) ................................................................... 1805

3) Devlet aleyhine tazminat davasının açılması (m.48/1) ...................... 1805

4) Tazminat davasında uygulanacak yargılama usulü ............................ 1806

VI- Devlet’in hukuk hâkimine karşı rücu davası açması .............................. 1807

B) Ceza hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki 

sorumluluğu .............................................................................................. 1808

C) Cumhuriyet savcılarının yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki 

sorumluluğu .............................................................................................. 1811

On yedinci Bölüm

§ 87. ÇEKİŞMESİZ YARGI (HMK m.382-388) ..................................................... 1813

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1813

B) Çekişmesiz yargı işleri.................................................................................. 1814

I- HMK’nda açıkça sayılan çekişmesiz yargı işleri (mutlak çekişmesiz 

yargı işleri)........................................................................................... 1814

2) Aile hukukundaki (MK m.118 vd) çekişmesiz yargı işleri 

(HMK m.382/2-b).............................................................................. 1815

3) Miras hukukundaki (MK m.495 vd) çekişmesiz yargı işleri 

(HMK m.382/2-c).............................................................................. 1821

4) Eşya hukukundaki (MK m.683 vd) çekişmesiz yargı işleri 

(HMK m.382/2-ç).............................................................................. 1822

5) Borçlar hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-d).......... 1824

6) Ticaret hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (m.382/2-e)................... 1825

7) İcra ve iflâs hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-f). .. 1826

8) Diğer kanunlardaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-g)............. 1827

1042 İçindekiler

II- Diğer (nispî) çekişmesiz yargı işleri ......................................................... 1828

1) İlgililer arasında uyuşmazlık olmayan haller 

(çekişme yokluğu ölçütü).................................................................. 1829

2) İlgililerin ileri sürülebileceği herhangi bir hakkının bulunmadığı 

haller (subjektif hakkın yokluğu ölçütü) ........................................... 1833

3) Hâkimin resen (kendiliğinden) harekete geçtiği haller 

(resen takip edilen çekişmesiz yargı işleri) ....................................... 1834

C) Çekişmesiz yargı işleri dava değildir ............................................................ 1834

D) Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan 

çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi ......................................................... 1835

E) Çekişmesiz yargıda görevli mahkeme.......................................................... 1838

I- Sulh hukuk mahkemesi............................................................................ 1838

II- İstisnalar.............................................................................................. 1839

III- Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan 

çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi halinde görevli mahkeme.......... 1842

1) Kural................................................................................................... 1842

2) İstisnalar............................................................................................. 1843

F) Çekişmesiz yargıda yetkili mahkeme ........................................................... 1844

I- Kural ........................................................................................................ 1844

II- İstisnalar ................................................................................................. 1845

G) Çekişmesiz yargıda ilgililer kavramı vardır (taraf kavramı yoktur) ........... 1846

H) Yargılama usulü........................................................................................... 1847

I- Çekişmesiz yargıda basit yargılama usulü uygulanır................................ 1847

II- Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü............... 1848

1) Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işleri........................................... 1848

2) Yargılamanın başlaması ..................................................................... 1848

3) Dosya üzerinden karar verilmesi........................................................ 1849

4) Duruşma yapılması ............................................................................ 1850

III- Resen takip edilen çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü ........... 1850

IV - Çekişmesiz yargıda kendiliğinden (resen) araştırma ilkesi uygulanır ... 1852

VI- İlâm kavramı çekişmesiz yargıya yabancıdır.......................................... 1853

IX- İstinaf..................................................................................................... 1854

X- İstisnalar : bazı çekişmesiz yargı kararları temyiz edilebilir .................... 1855

XI- Bir işin çekişmesiz yargıdan çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi 

halinde istinaf ve temyiz...................................................................... 1855

XII- Çekişmesiz yargı kararları maddî anlamda kesin hüküm (m.303) 

teşkil etmez (m.388)............................................................................ 1856

XIII- Çekişmesiz yargıda ihtiyati tedbir........................................................ 1857

 İçindekiler 1043

XIV - Mühürleme, deftere geçirme ve yemin tutanağı düzenlenmesi 

usulü (m.386) ...................................................................................... 1858

Onsekizinci Bölüm

§ 88. TAHKİM (HMK m.407-444)1

................................................................... 1861

A) Tahkim’in niteliği ve çeşitleri....................................................................... 1861

I- Tahkimin niteliği ...................................................................................... 1861

II- Tahkimin çeşitleri.................................................................................... 1862

1) Mecburî (zorunlu) tahkim.................................................................. 1862

2) İhtiyarî tahkim.................................................................................... 1871

B) Tahkim sözleşmesi (m.412) ......................................................................... 1873

I- Genel bilgi................................................................................................ 1873

II- Tahkime elverişlilik ................................................................................. 1876

III- Tahkim itirazı ......................................................................................... 1877

V- Tahkim sözleşmesi yalnız taraflarını bağlar............................................ 1880

VI- Hakemin yetkisine itiraz........................................................................ 1880

VII- Hakemin yetkisini aştığı itirazı.............................................................. 1881

C) Hakem sözleşmesi ve hakemler .................................................................. 1882

I- Hakem sözleşmesi ................................................................................... 1882

II- Hakemler ................................................................................................ 1882

1) Hakemlerin seçimi ............................................................................. 1883

2) Hakemlerin reddi ............................................................................... 1884

3) Hakem ücreti...................................................................................... 1886

D) Tahkim usulü............................................................................................... 1887

I- Tahkim yeri .............................................................................................. 1887

II- Dava açılması.......................................................................................... 1888

IV- Hakemlerde uygulanacak yargılama usulü............................................ 1890

V- Tahkim süresi ......................................................................................... 1895

VI- Hakem kararı ......................................................................................... 1895

VII- Tahkim yargılamasının sona ermesi (m.435)........................................ 1899

VIII- Tarafların sulh olması .......................................................................... 1900

E) Hakem kararlarına karşı kanun yolları ......................................................... 1900

I- İptal davası............................................................................................... 1900

II- Yargılamanın iadesi................................................................................. 1904

1044 İçindekiler

Ondokuzuncu bölüm

§ 89. ANAYASA’YA AYKIRILIK İTİRAZI .............................................................. 1905

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1905

B) Mahkemenin (bakmakta olduğu bir davada) uygulanacak kanun (veya 

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi) hükmünü Anayasa’ya aykırı görmesi..... 1907

I - Mahkeme terimi ..................................................................................... 1907

1) İlk derece hukuk mahkemeleri........................................................... 1907

2) İstinaf mahkemesi.............................................................................. 1907

3) Yargıtay .............................................................................................. 1908

II - Bakılmakta olan dava............................................................................. 1908

III - Uygulanacak kanun............................................................................... 1909

IV- Bir davaya bakan mahkemenin Anayasa Mahkemesi’ne başvurması.. 1909

C) Taraflardan birinin Anayasa’ya aykırılık iddiasında bulunması ................... 1910

I - Taraflardan birinin Anayasa’ya aykırılık iddiasını ileri sürmesi .............. 1910

II - Anayasa’ya aykırılık iddiasını ileri sürme zamanı................................... 1911

III- Anayasa’ya aykırılık iddiasının ciddî olması ........................................... 1911

1) Mahkemenin Anayasa’ya aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına 

varması ............................................................................................. 1911

2) Mahkemenin Anayasa’ya aykırılık iddiasını ciddî görmemesi 

(reddetmesi)..................................................................................... 1912

D) Anayasa Mahkemesi’nin incelemesi ........................................................... 1913

E) Esas hakkındaki Anayasa Mahkemesi kararı ............................................... 1914

I- Genel bilgi................................................................................................ 1914

II - Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı...................................................... 1914

1) Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının Anayasa Mahkemesi’ne 

başvuran mahkemede görülmekte olan davaya etkisi ..................... 1917

a) İptal kararının beş ay içinde verilmiş olması halinde........................... 1918

b)Anayasa Mahkemesi’nin beş ay geçtikten sonra verdiği iptal 

kararının davaya etkisi......................................................................... 1918

2) Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının, mahkemelerde görülmekte 

olan diğer davalara etkisi.................................................................. 1920

3) İptal kararının yürürlüğe girmesinin ertelenmesi .............................. 1920

a) Genel bilgi ........................................................................................... 1920

b)Erteleme kararının Anayasa Mahkemesi’ne başvuran mahkemede 

görülmekte olan davaya etkisi............................................................. 1920

c) Anayasa Mahkemesi’nin erteleme kararının diğer davalara etkisi...... 1921

III- Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa’ya aykırılık itirazını ret kararı........ 1921

 İçindekiler 1045

§ 90. YABANCI MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ ve TANINMASI 

 (MÖHUK m.50-59).................................................................................. 1923

A) Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi......................................................... 1923

I- Genel bilgi................................................................................................ 1923

II- Yabancı mahkeme kararlarının tenfizine karar verilebilmesi için 

gerekli şartlar....................................................................................... 1923

III- Tenfiz usulü............................................................................................ 1929

1) Görevli ve yetkili mahkeme ............................................................... 1930

2) Tenfiz talebi (istemi) .......................................................................... 1931

4) Tenfiz talebinin incelenmesi ve karara bağlanması ........................... 1934

B) Yabancı mahkeme kararlarının tanınması................................................... 1937

I- Genel bilgi................................................................................................ 1937

II - Tanıma usulü ......................................................................................... 1940

1) Kesin hüküm itirazı için tanıma.......................................................... 1940

2) Kesin delil için tanıma ........................................................................ 1943

3) İdarî bir işlemin yapılması için tanıma ............................................... 1944

4) Yabancı mahkemelerce verilmiş olan çekişmesiz yargı 

kararlarının tanınması....................................................................... 1950

C) Yabancı mahkeme kararının takdirî delil teşkil etmesi................................ 1962

D) Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararların 

Türkiye’de nüfus kütüğüne tescili ............................................................. 1962

§ 91. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVALARI ..................................................... 1969

A) Genel bilgi ................................................................................................... 1969

B) Elbirliği mülkiyetinde ortaklığın giderilmesi davası ..................................... 1971

C) Paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi davası ............................................. 1972

D) Ortaklığın giderilmesi ve paylaştırma taleplerinin aynı davada ileri 

sürülmesi................................................................................................... 1973

I- Genel bilgi................................................................................................ 1973

II- Talep sonucu........................................................................................... 1973

III- Davayı değiştirme ve genişletme yasağı................................................ 1974

E) Ortaklığın giderilmesi istenemeyecek olan haller ....................................... 1982

I- Kat mülkiyetinde...................................................................................... 1982

II- Hukukî tasarruf (işlem) nedeniyle ortaklığın giderilmesinin 

istenememesi ...................................................................................... 1982

III- Müşterek malın devamlı bir maksada tahsis edilmiş olması ................. 1982

IV- Uygun olmayan bir zaman..................................................................... 1983

F) Ortaklığın giderilmesi davasında yargılama usulü ....................................... 1984

I- Ortaklığın giderilmesi davası için görevli mahkeme ................................ 1984

1046 İçindekiler

II- Ortaklığın giderilmesi davası için yetkili mahkeme................................. 1985

III- Ortaklığın giderilmesi davasının tarafları............................................... 1985

IV- Ortaklığın giderilmesi davasında basit yargılama usulü uygulanır ....... 1987

VI- Ortaklığın giderilmesi davasında hüküm............................................... 1987

§ 92. DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ ........................................................................ 2001

§ 93. CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ....................................................................... 2003

§ 94. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ ......................................................... 2005

§ 95. İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ............................................................. 2007

§ 96. ÖRNEK ÖN İNCELEME KONTROL FORMU................................................ 2009

PROF. DR. BAKİ KURU’NUN YAYINLARI ........................................................... 2011

KANUN İSİMLERİNE (MADDELERE) GÖRE ARAMA CETVELİ.............................. 2021

KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ............................................................. 2055


Alangoya, Yavuz : Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul : Cilt I 2000; Cilt 

II 2001.

Alangoya, Yavuz / Yıldırım, Kâmil / Deren Yıldırım, Nevhis : Medeni 

Usul Hukuku Esasları, 7.baskı İstanbul 2011.

Ansay Armağanı : Ord. Prof. Sabri Şakir Ansay’ın Hatırasına Armağan, 

Ankara 1964.

Ansay, Sabri Şakir : Hukuk Yargılama Usulleri, 6. baskı, Ankara 1957.

Ansay Armağanı : Ord. Prof. Sabri Ansay’ın Hatırasına Armağan, Ankara 

1964.

Arslan Armağanı : Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan (2 cilt), Ankara 

2015.

Arslan, Ramazan / Yılmaz, Ejder / Taşpınar Ayvaz, Sema / Hanağası,

Emel : Medenî Usul Hukuku, 6.baskı, Ankara 2020.

Atalı, Murat / Ermenek, İbrahim / Erdoğan, Ersin : Medeni Usul Hukuku 

Ders Kitabı, 3. baskı, Ankara 2020.

Ateş, Mustafa : Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yargıtay İlke Kararları (2 

cilt), Ankara 2014. 

Belgesay, Mustafa Reşit : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 

İstanbul 1939, iki cilt (kısaltılmışı : Belgesay-I ve Belgesay-II).

Budak, Ali Cem / Karaaslan, Varol : Medeni Usul Hukuku, 4.baskı, 

Ankara 2020.

Gençcan, Ömer Uğur : Boşanma Davaları Bağlamında Medenî Usul 

Hukuku, 4. baskı, Ankara 2021 (kısaltılmışı: Gençcan-Boşanma).

1 Burada, medeni usul hukukunun tümü ile ilgili genel kitaplara yer verilmiştir. 

Bundan başka, her paragrafta o paragrafın konusu ile ilgili bir özel 

bibliyografya verilmiştir.

2 Bu bölümde yer verilmiş olan kitaplar, kitabın içinde yalnız yazarın soyadı ile 

anılmıştır.

32 Seçilmiş Bibliyografya

Gençcan, Ömer Uğur : Hukuk Davalarında İstinaf ve Temyiz Uygulaması, 

Ankara 2018 (kısaltılmışı : Gençcan-İstinaf ve Temyiz). 

Görgün, Şanal / Börü, Levent / Toraman, Barış / Kodakoğlu, Mehmet : 

Medeni Usul Hukuku, 9.baskı, Ankara 2020.

Karslı, Abdurrahim : Medeni Muhakeme Hukuku, 5.baskı, İstanbul 2020.

Konuralp Armağanı : Halûk Konuralp Anısına Armağan (3 cilt), Ankara 

2009.

Kuru Armağanı : 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, 

Ankara 2004.

Kuru, Baki : Nizasız Kaza, Ankara 1961.

Kuru, Baki : Tespit Davaları, Ankara 1963.

Kuru, Baki / Budak, Ali Cem : Tespit Davaları, 2.Baskı İstanbul 2010. 

Kuru, Baki : İcra ve İflâs Hukuku, İstanbul : I. Cilt 1988 ; II. Cilt 1990; III. 

Cilt, 1993 ; IV. Cilt 1997.

Kuru, Baki : İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı, Ankara 2.Baskı 2013.

Kuru, Baki : Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6.Baskı (6 cilt), İstanbul 2001.

Kuru, Baki : Hukukî Mütalâalar (yayımlanmamış makaleler), Ankara 2013.

Kuru, Baki : Makaleler, İstanbul 2006. 

Kuru, Baki / Arslan, Ramazan / Yılmaz, Ejder : Medeni Usul Hukuku Ders 

Kitabı, 24.Baskı, Ankara 2013. 

Kuru, Baki : İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders 

Kitabı, 3.baskı Ankara Ekim 2019.

Kuru, Baki : İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders 

Kitabı, 3.baskı Ankara Ekim 2019.

Pekcanıtez, Hakan / Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet / Atalı, Murat / 

Erdönmez, Güray / Akkan, Mine / Yeşilırmak, Ali / Taş 

Korkmaz, Hülya : Medeni Usul Hukuku, 15.Baskı, İstanbul 2017. 

Pekcanıtez, Hakan / Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet : Medeni Usul 

Hukuku Ders Kitabı, 8.Baskı, İstanbul 2020. 

Pekcanıtez, Hakan / Taş Korkmaz, Hülya / Meriç, Nedim : Gerekçeli 

Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 12.baskı 2021.

Pekcanıtez Armağanı : Hakan Pekcanıtez’e Armağan (4 cilt), İzmir 2015.

Seçilmiş Bibliyografya 33

Postacıoğlu, İlhan E. : Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6.Baskı, İstanbul 

1975.

Tanrıver, Süha : Medeni Usul Hukuku, Ankara : Cilt I (3.baskı) 2020 ; Cilt 

II 2021.

Taşpınar Ayvaz, Sema : HMK’nun Zaman Bakımından Uygulanması, 

Ankara 2013.

Ulukapı, Ömer : Medeni Usul Hukuku, 2.Baskı, Konya 2014.

Umar Armağanı : Prof. Dr. Bilge Umar’a Armağan (2 cilt), İzmir 2010. 

Umar, Bilge : Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2.Baskı, Ankara 2014.

Üstündağ, Saim : Medeni Yargılama Hukuku, Cilt I-II, 7.Baskı, İstanbul 

2000.

Yılmaz Armağanı : Ejder Yılmaz’a Armağan (2 cilt), Ankara 2014.

Yılmaz, Ejder : Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 4.Baskı, Ankara 2021.

Özellikle hâkimler, avukatlar ve lisansüstü araştırma yapanlar için 

başvuru (müracaat) kitabı olarak düşünülmüş ve hazırlanmış olan bu El 

Kitabının ilk baskısını, Mart 2020 tarihinde yayımlamıştım.

Bundan sonra, 28.07.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7251 sayılı 

Kanunla, HMK’nun birçok maddesi değiştirilmiştir. Bu nedenle, Medenî 

Usul Hukuku El Kitabımın, yeni baskısını hazırlamak gereğini duymuş 

bulunmaktayım.

Bu baskıda, 7251 sayılı Kanunla HMK’nda ve bazı mevzuatta yapılan 

değişiklikler, kitabın ilgili yerlerine işlenmiş ve gerekli açıklamalar 

yapılmıştır.

Kitapta, HMK’nda ve ilgili diğer mevzuatta yer alan parasal sınırlar ve 

tarifeler de güncellenmiştir.

Kitabın uygulamaya (tatbikata) dönük bir kitap olarak hazırlanmasına 

özen gösterilmiştir. Bu nedenle, Yargıtay’ın (ve bazı istinaf mahkemelerinin) 

medeni usul hukukuna ilişkin olup çeşitli dergi ve kitaplarda yayımlanmış 

olan kararlarına, bu El Kitabı’nda geniş ölçüde yer verilmiştir. Hattâ, 

sağlayabildiğim yayımlanmamış Yargıtay (ve bazı istinaf mahkemeleri) 

kararları da, bu El Kitabında inceleme konusu yapılmıştır.

Bu El Kitabının kendi içinde önceki ve sonraki bölümlerine yapılan 

atıflar, paragraf (§) numarası ile yapılmıştır. Bu atıfların kolayca 

bulunabilmesi için, sayfaların üzerine paragraf (§) numaraları ve isimleri 

yazılmıştır. Atıf yapılan yerin, ilgili (atıf yapılan) paragrafın neresinde 

olduğunu kolayca bulabilmek için, dipnot numaralarından yararlanılmıştır. 

Bunu üç misalle açıklayalım :

“bkz: aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17-18 arası” şeklindeki bir atıf 

(yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metin kısmında, dipnot 17 

sayısının bulunduğu yerden başlayıp, dipnot 18 sayısının bulunduğu yere 

kadarki açıklamalarla ilgilidir. 

“bkz: aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 19 civarı” şeklindeki bir atıf 

(yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metnindeki yalnız 19 nolu 

dipnotun bulunduğu yer ile ilgilidir. 

“bkz: aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 

numarasını taşıyan bölümün yalnız 17 nolu dipnotundaki açıklama ile 

ilgilidir.

8 Önsöz

Bir kanunun belli bir maddesi hakkında bu El Kitabının hangi 

sayfasında (veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde 

bulabilmek için, Kitabın sonundaki “kanun isimlerine (maddelere) göre 

arama cetveli”ne başvurulması yeterlidir. 

Belli bir konu veya kavram hakkında bu El Kitabının hangi sayfasında 

(veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde arayıp 

bulabilmek için, Kitabın sonuna ayrıntılı bir “kavramlara göre arama cetveli” 

konulmuştur. 

Bu El Kitabında, kanun ismi (veya kısaltması) verilmeden, yalnız 

madde (m.) numarası ile anılan maddeler, Hukuk Muhakemeleri Kanununa 

(HMK’na) aittir.

Ancak, (önceki) HUMK’nun uygulanması gereken hallerde (bkz. HMK 

geçici m.3/2), HUMK’nun maddeleri (HUMK m.) şeklinde belirtilmiştir.

Kitabın bu baskısının değişen HMK’na göre güncellenmesinde çok 

değerli meslekdaşım Avukat Burak Aydın’ın büyük katkısı olmuştur. 

Kendisine bu değerli desteği için özellikle teşekkür etmek isterim.

Kitabın önceki (ilk) baskısı yayına hazırlanırken, Kitaptaki 

yayımlanmamış Yargıtay kararlarının temininde bana çok değerli 

yardımlarda bulunmuş ve kitabı baştan sona okuyup kontrol etmiş olan 

sevgili ve vefakâr öğrencim Ankara Barosu avukatlarından Ali Karaküçük’e 

bu yardımlarından dolayı tekrar teşekkür ederim.

Kitabın önceki (ilk) baskısı yayına hazırlandığı sırada, çok değerli 

yardımlarını gördüğüm sayın meslekdaşım Avukat Yılmaz Ağırnas’a ve 

sayın Serap Şarkalkan’a da, yardımlarından dolayı tekrar teşekkür ederim.

Bu Kitabımın basım, yayım ve dağıtımını üstlenen ve bunu kısa 

zamanda gerçekleştiren Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. 

yetkilisi Muharrem Başer ve tüm çalışanlarına çok teşekkür ederim.

İlerlemiş yaşımdan (93) dolayı, bu Önsöz belki de bir Sonsöz olabilir. Bu 

nedenle, Sonsöz’üme, bundan 500 yıl önce yaşamış olan adaşım Şair Bâki’nin 

aşağıdaki sözleri ile son vermek istiyorum :

“Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş”.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
Etiketler: medeni usul hukuku