Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk

Yayınevi: Adalet Yayınları
Yazar: Cafer EMİNOĞLU - Ersin ERDOĞAN
ISBN: 9786257088879
461,70 TL 513,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Cafer EMİNOĞLU, Ersin ERDOĞAN
Baskı Tarihi 2020/08
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)

Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk

Doç. Dr. Cafer EMİNOĞLU , Doç. Dr. Ersin ERDOĞAN

2020/08 1. Baskı, 448 Sayfa, Ciltli

ISBN 978-625-708-887-9

Özel hukuk uyuşmazlıklarının dostane/barışçıl/alternatif çözüm yollarından biri olan arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile ilk defa kurumsal olarak düzenlenmiş ve hukuk hayatımıza girmiştir.

Uyuşmazlıkların tarafların kişisel verilerini muhafaza ederek gizli ve hızlı bir şekilde bizatihi taraflarca çözümünü sağlayan arabuluculuk, özü itibariyle, iradi bir çözüm yöntemidir. Bu kapsamda, Türk hukukunda da 2018 yılına kadar bu özelliğini korumuştur. İlk olarak 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3’üncü maddesi ile bazı iş uyuşmazlıkları açısından dava açmadan önce arabuluculuğun denenmesi zorunlu kılınmış, daha sonra 01.01.2019 itibariyle bazı ticari uyuşmazlıklar açısından da dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunluluğu getirilmiştir. Kanun koyucu bu zorunluluğu “dava şartı” kavramı ile ifade etmiştir.

Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk konusunu ele aldığımız elinizdeki bu çalışma hem 6325 sayılı Kanun kapsamında ihtiyari olarak arabuluculuk yöntemi ile çözülecek uyuşmazlıklar hem de Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesi kapsamında dava şartı olarak arabuluculuk kapsamına giren uyuşmazlıklar açısından uygulama ve öğretinin istifadesine sunulmak maksadıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda genel olarak arabuluculuk kurumu tanıtıldıktan sonra 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun genel olarak kapsamı ele alınmış, ayrıca arabuluculuğa ilişkin temel ilkeler işlenmiştir. Arabuluculuk süreci hakkında bilgi verildikten sonra, arabuluculuk anlaşma belgesinin hukuki niteliği ve buna karşı başvurulabilecek yollar ele alınmıştır. Daha sonra “Dava Şartı Olarak Arabuluculuk” kurumu ve bunun usûl hukuku bakımından ortaya çıkardığı sonuçlar incelenmiştir. Dava şartı olarak arabuluculuk kurumuna ilişkin uygulamada ortaya çıkan sorun ve tereddütler, varsa buna ilişkin mahkeme kararları bağlamında değerlendirilmiştir.

Çalışmamızın sonraki kısımlarında ticari uyuşmazlık kavramı ve bu uyuşmazlıkların tespiti hususu incelendikten sonra bunların arabuluculuğa elverişliliği meselesi ele alınmıştır. Son olarak “İhtiyari ve Dava Şartı Arabuluculuk Bakımından Ticari Uyuşmazlık Türleri” başlığı altında TTK’dan ve diğer ilgili mevzuattan kaynaklanan mutlak ticari uyuşmazlıkların önemli bir kısmı arabuluculuğa elverişlilik ve dava şartı arabuluculuk kapsamında yer alıp almamaları bakımından somut incelemeye tabi tutulmuşlardır.

Dava müessesesinden farklı olarak arabuluculuk bir yargılama faaliyeti olmadığı gibi arabulucu da hüküm kurma makamında değildir. Bu nedenle arabuluculuk sürecine konu olan ihtilaf dava değil uyuşmazlık olarak nitelendirilmektedir. Nitekim HUAK da “dava” yerine “uyuşmazlık” kavramına yer vermektedir. Biz de ilgili ihtilafları ele alırken dava yerine çoğunlukla “uyuşmazlık” kavramını kullanmayı tercih ettik.

Türk hukukunda, genel olarak hukuk uyuşmazlıklarında ve 6325 Sayılı HUAK temelinde uygulanan ihtiyari ve zorunlu arabuluculuk, nispeten yeni bir müessese olmasına rağmen çeşitli aşamalardan geçmiş, maddi hukuk ve usul hukuku bakımından çeşitli sorunlara sebebiyet vermiştir. Bu durumun nedenleri arasında, eleştiriyi hak eden ‘kanun yapım tekniğinin’ yanı sıra teorisyen ve uygulamacılarca yeterli düzeyde tartışılmaksızın düzenleme aşamasına geçilmiş olmasının da payı vardır.

Özellikle arabuluculuğun denenmesinin zorunlu kılındığı maddi hukuk alanı ile medeni usul hukuku anabilim dalında çalışan teorisyenler arasında, arabuluculuk müessesinin tahlili, uygulanması, elverişlilik ve dava şartı kapsamının belirlenmesi ile diğer sorunların değerlendirilmesi hususlarında ortak çalışmaların gerçekleştirilmesi, önceden belki de hiç olmadığı kadar önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir. Elinizdeki çalışma bu ihtiyaç göz önünde bulundurularak meydana getirilmiştir.


İÇİNDEKİLER

 

ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ 11

KISALTMALAR ......................................................................................................... 27

I. GENEL OLARAK ARABULUCULUK VE TEMEL İLKELER ......................................... 29

A. Arabuluculuk Kavramı..................................................................................... 29

B. Türk Hukukunda Arabuluculuğun Tarihçesi ve Amacı..................................... 30

C. Arabuluculuk Sözleşmesi ................................................................................ 34

D. 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun

Kapsamı (Uygulama Alanı) .............................................................................. 38

1. Yabancılık Unsuru .................................................................................... 39

2. Özel Hukuka İlişkin Uyuşmazlık................................................................ 47

3. Tarafların Üzerinde Serbestçe Tasarruf Edebilecekleri Uyuşmazlık......... 48

E. Arabuluculuğa İlişkin Temel İlkeler ................................................................. 50

1. İradilik ...................................................................................................... 50

2. Gizlilik....................................................................................................... 53

3. Tarafsızlık ve Eşitlik .................................................................................. 55

4. Dürüstlük ve Bilgi Sahibi Olma (Aydınlanmış Olma)................................. 58

5. Farklı Sonuçlara Açık ve Esnek (Değişebilir) Olma ................................... 59

6. Hukuki Tavsiyelerde Bulunamama........................................................... 60

7. İleriye Dönük Çözüm Odaklı Olma ........................................................... 62

F. Arabuluculuk Süreci ........................................................................................ 63

G. Arabuluculuk Anlaşma Belgesi........................................................................ 66

1. Genel Olarak ............................................................................................ 66

2. Hukuki Niteliği.......................................................................................... 67

3. İcra Edilebilirlik Şerhi Alınması................................................................. 70

4. Anlaşma Belgesine Karşı Başvuru Yolları ................................................. 74

a. Genel Olarak ..................................................................................... 74

b. İrade Sakatlıkları ve Aşırı Yararlanma Hâlinde İnceleme Yetkisi ....... 74

 

12 İçindekiler

i. Sözleşmenin kurulmaması İle İrade Sakatlığı Hâllerinin

Karşılaştırılması.......................................................................... 75

ii. İrade Sakatlığı Hâlleri ve Aşırı Yararlanma ................................. 78

aa. Yanılma ............................................................................... 78

ab. Aldatma .............................................................................. 79

ac. Korkutma ............................................................................ 80

ad. Aşırı Yararlanma ................................................................. 81

iii. İrade sakatlığının ve Aşırı Yararlanmanın Sonucu...................... 82

c. Anlaşma Belgesinin “Yok” Hükmünde Olması .................................. 84

II. MİLLETLERARASI ARABULUCULUK ANLAŞMA BELGELERİNİN İCRASINA

İLİŞKİN BM SÖZLEŞMESİ (SİNGAPUR SÖZLEŞMESİ) ............................................87

A. Giriş................................................................................................................. 87

B. Sözleşmenin Amacı ......................................................................................... 87

C. Sözleşmenin Kapsamı...................................................................................... 88

1. Arabuluculuk Görüşmesi Sonunda Ortaya Çıkması.................................. 88

2. Anlaşma Belgesinin Milletlerarası Nitelik Taşıması.................................. 90

3. Anlaşma Belgesinin Ticarî Uyuşmazlıklara İlişkin Olması ......................... 92

4. Kapsam Dışında Bırakılan Anlaşma Belgeleri ........................................... 92

5. Anlaşma Belgesine İlişkin Şeklî Koşullar................................................... 95

D. Taraf Devletlerin Yükümlülükleri .................................................................... 97

E. Tanıma ve Tenfiz Talebinin Ret Gerekçeleri.................................................... 98

1. Ehliyetsizlik .............................................................................................. 99

2. Geçersizlik................................................................................................ 99

3. Hükümler İtibariyle Kesin veya Bağlayıcı Olmaması ................................ 99

4. Sözleşmenin Daha Sonra Değiştirilmiş Olması....................................... 100

5. Anlaşma Belgesindeki Yükümlülüklerin Yerine Getirilmiş Olması.......... 100

6. Anlaşma Belgesindeki Yükümlülüklerin Açık Olmaması......................... 100

7. Anlaşma Belgesi ile Çelişme................................................................... 101

8. Arabulucudan Kaynaklanan Sebeplerle Ret........................................... 101

9. Kamu Düzenine Aykırılık ve Arabuluculuğa Elverişli Olmamak .............. 101

III. DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUK ............................................................103

A. Genel Olarak ................................................................................................. 103

B. Dava Şartı Kavramının İsabeti ....................................................................... 113

C. Dava Şartı Olarak Arabuluculukta Yetkili Arabuluculuk Bürosu .................... 116

 

İçindekiler 13

D. Dava Şartı Olarak Arabuluculukta Yargılama Giderlerine İlişkin Özel

Durumlar....................................................................................................... 122

E. Dava Şartı Olarak Arabuluculukta Tahkim ve Diğer Alternatif

Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerine İlişkin Özel Durumlar ............................... 126

F. Dava Şartı Olarak Arabuluculukta Geçici Hukuki Koruma Tedbirlerine

İlişkin Özel Durumlar..................................................................................... 127

G. Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa İlişkin Uygulamadaki Bazı Sorunlar........... 131

1. Telekonferans ile Arabuluculuk Görüşmelerinin Yapılıp Yapılamayacağı ..... 131

2. Son Tutanağın Düzenlendiği Tarih ......................................................... 132

3. Anlaşma Belgesinde Lehine Herhangi Bir Edim Bulunmayan

Tarafın İcra Edilebilirlik Şerhi Alması...................................................... 134

4. İtirazın İptali Davalarının Dava Şartı Olarak Arabuluculuk

Kapsamında Yer Alıp Almadığı ............................................................... 136

a. Genel Olarak ................................................................................... 136

b. İtirazın İptali Davasının Hukuki Niteliği ........................................... 137

c. İtirazın İptali Davasının Dava Şartı Olarak Arabuluculuk

Kapsamında Değerlendirilmesi Sorunu........................................... 142

5. Menfi Tespit Davalarının Dava Şart Olarak Arabuluculuk Açısından

Değerlendirilmesi................................................................................... 145

a. Genel Olarak ................................................................................... 145

b. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Açısından Menfî Tespit

Davalarına İlişkin Yargı Kararlarındaki Durum ................................ 147

i. Menfî Tespit Davalarının TTK m. 5/A Kapsamına

Girmediği Yönünde Yargı Kararları .......................................... 147

ii. Menfî Tespit Davalarının TTK m. 5/A Kapsamında

Değerlendiren Yargı Kararları .................................................. 151

c. Öğretide İleri Sürülen Görüşler....................................................... 153

d. Değerlendirme ve Görüşümüz........................................................ 156

e. İİK m. 89 Kapsamında Menfi Tespit Davalarının

Değerlendirilmesi ........................................................................... 160

6. Kısmî Dava Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk....................... 160

7. Dava Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) Durumunda Ortaya

Çıkan Usûlî Sorunlar............................................................................... 161

8. Terditli Dava Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk.................... 167

9. Seçimlik Dava Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk .................. 170

10. Karşı Dava Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk ....................... 171

11. Islah Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk................................. 173

12. Dava Arkadaşlığı Durumunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk.............. 175

 

14 İçindekiler

IV. TİCARİ UYUŞMAZLIK KAVRAMI VE TESPİTİ ......................................................179

A. Genel Olarak ................................................................................................. 179

B. Ticari Uyuşmazlığa İlişkin Önemli Kavramlar ................................................ 180

1. Ticari İşletme.......................................................................................... 180

a. Kanuni Düzenleme.......................................................................... 180

b. Devamlılık ....................................................................................... 182

c. Bağımsızlık ...................................................................................... 182

d. Esnaf İşletmesi İçin Öngörülen Sınırı Aşma..................................... 182

2. Ticari İş................................................................................................... 184

3. Ticari Hüküm.......................................................................................... 185

4. Tacir ....................................................................................................... 186

C. Ticari Uyuşmazlıklar (Davalar) ve Sınıflandırılmaları..................................... 188

1. Genel Olarak .......................................................................................... 188

2. Mutlak Ticari Uyuşmazlıklar................................................................... 189

3. Nisbi Ticari Uyuşmazlıklar ...................................................................... 191

4. Ticari Uyuşmazlık ve TKHK Bağlamında “Tüketici İşlemi“ İlişkisi............ 192

V. TİCARİ UYUŞMAZLIKLARIN ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİLİĞİ ...........................195

A. Genel Olarak Arabuluculuğa Elverişlilik Sorunsalı......................................... 195

B. Tarafların Serbestçe Tasarruf Edebilmesi ve Kamu Düzeni........................... 197

C. Arabuluculuğun Ticari Uyuşmazlıklara Uygulanabilirliği ............................... 203

D. Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuğa Elverişlilik İncelemesi ....................... 205

1. Genel Olarak Ticari Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği ............ 205

2. Şirketler Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği ..... 207

a. Korporatif Düzelmedeki (Şirketler hukuku düzenine dayanan)

Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği..................................... 207

b. Korporatif Düzlem Dışındaki Uyuşmazlıklarda Arabuluculuğa

Elverişlilik ........................................................................................ 215

E. Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk Kapsamındaki Ticari Uyuşmazlıklar........ 215

1. Genel Olarak .......................................................................................... 215

2. Ticari uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuğu Düzenleyen TTK

5/A Maddesi .......................................................................................... 217

3. Uyuşmazlık Türü Bakımından İnceleme ................................................. 219

4. Uyuşmazlık Konusu Bakımından İnceleme ............................................ 220

5. Zaman Bakımından İnceleme................................................................. 221

F. Ticari Uyuşmazlıklarda Arabulucu................................................................. 222

1. Genel Olarak .......................................................................................... 222

2. Ticari Hukukunda Uzman Arabulucu...................................................... 225

 

İçindekiler 15

VI. İHTİYARİ VE DAVA ŞARTI ARABULUCULUK BAKIMINDAN TİCARİ

UYUŞMAZLIK TÜRLERİ .....................................................................................227

A. Genel Olarak ................................................................................................. 227

B. Mutlak Ticari Uyuşmazlıklar.......................................................................... 228

1. TTK’da Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları............... 228

a. Ticari İşletme Hukuku Kapsamındaki Davalar................................. 228

i. Tacir......................................................................................... 228

aa. Tacirin İflası....................................................................... 228

bb. Ticari Satış ve Mal değişimi............................................... 230

ii. Ticaret Siciline ilişkin Uyuşmazlıklar ........................................ 232

aa. Ticaret Sicil Müdürünün Tescili Reddetmesi

Nedeniyle Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar............................. 232

bb. Sicil Kayıtlarından Doğan Sorumluluktan

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar .............................................. 233

(1) Devletin ve Ticaret Odasının Müteselsil

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

25/2).......................................................................... 233

(2) İlgililerin Sorumluluğu (TTK m. 38) ............................ 235

iii. Ticaret Unvanı ve İşletme Adına İlişkin Uyuşmazlıklar............. 235

aa. Ticaret Unvanına İlişkin Uyuşmazlıklar ............................. 235

(1) Genel Olarak.............................................................. 235

(2) Ticaret Unvanının Konu Olduğu Hukuki

İşlemlerden Doğan Uyuşmazlıklar ............................. 236

(3) Ticaret Unvanının Korunmasına İlişkin

Taleplerden Doğan Uyuşmazlıklar............................. 237

(a) Tazminat Talebine İlişkin Uyuşmazlık ................. 238

(b) Tecavüzün Tespitine İlişkin Uyuşmazlık.............. 238

(c) Kullanımın Yasaklanmasına (Önlenmesine)

İlişkin Uyuşmazlık ............................................... 239

(d) Sicil Kaydının Değiştirilmesine İlişkin

Uyuşmazlık ......................................................... 239

(e) Eski Hale İade Talebinden Doğan Uyuşmazlık...... 240

(f) İmha Talebine İlişkin Uyuşmazlık........................ 241

(g) Kararın Gazete ile Yayımlanması ........................ 241

bb. İşletme Adına İlişkin Uyuşmazlıklar .................................. 242

iv. Haksız Rekabetten Kaynaklanan Uyuşmazlıklar....................... 243

aa. Genel Olarak Haksız Rekabet Hukuku............................... 243

 

16 İçindekiler

bb. Arabuluculuk Bakımından Haksız Rekabetten Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 246

(1) Uyuşmazlık Türleri ve Taraflar ................................... 246

(2) Arabuluculuğa Elverişlilik ve Dava Şartı

Arabuluculuk Bakımından Değerlendirme................. 248

(a) Haksız Rekabetin Tespitine İlişkin Uyuşmazlık ..... 248

(b) Haksız Rekabetin Men’i Talebinden Doğan

Uyuşmazlık ......................................................... 249

(c) Eski Hale İade Talebini İçeren Uyuşmazlık.......... 250

(d) Maddi ve Manevi Tazminat Talepli

Uyuşmazlık ......................................................... 250

(e) Hükmün İlanına Yönelik Talep ............................ 251

v. Cari Hesap Sözleşmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar......... 252

aa. Genel Olarak..................................................................... 252

bb. Arabuluculuk Bakımından Cari Hesaptan Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 254

vi. Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar........... 255

aa. Genel Olarak Acentelik Sözleşmesi................................... 255

bb. Arabuluculuk Bakımından Acentelik İlişkisinden

Doğan Uyuşmazlıklar ........................................................ 258

(1) Müvekkil ile Acente Arasındaki Uyuşmazlıklar

Bakımından................................................................ 258

(2) Müvekkile İzafeten Acenteye Yöneltilen Veya

Müvekkil Adına Acentenin Yönelttiği

Taleplerden Doğan Uyuşmazlıklar Bakımından ......... 259

 

b. TTK’nın Ticaret Şirketleri Hukuku Kitabı Kapsamındaki

Uyuşmazlıklar.................................................................................. 262

i. Genel Olarak ............................................................................ 262

ii. Ticaret Şirketlerine İlişkin Genel Hükümler Kapsamındaki

Uyuşmazlıklar .......................................................................... 264

aa. Sermaye Koyma Borcundan Doğan Uyuşmazlıklar........... 264

(1) Katılma Payı ve Şirketin talep Hakkı .......................... 264

(2) Sermaye Koyma Borcundan Doğan

Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği ............... 265

bb. Ortakların Kişisel Alacaklılarının Şirkete Yönelttikleri

Talepler (TTK m. 133)........................................................ 267

cc. Ticaret Şirketlerinin Yapısal Değişiklerinden Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 268

 

İçindekiler 17

(1) Genel Olarak.............................................................. 268

(2) Arabuluculuk Açısından Yapısal Değişikliklerden

Doğabilecek Uyuşmazlıklar........................................ 270

(a) Yapısal Değişikliklerde Ortaklık Pay ve

Haklarının Korunmasına Yönelik

Taleplerden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

140, 161/1, 183)................................................. 270

(b) Birleşmede Ayrılma Akçesi Talebinden

Doğan Uyuşmazlıklar.......................................... 272

(c) Birleşme ve Bölünmede Alacaklıların

Korunması Bağlamındaki Uyuşmazlıklar

(TTK m. 157, 175) ............................................... 272

(d) Denkleştirme Akçesi Talebinden Doğan

Uyuşmazlık ......................................................... 274

(e) Genel Kurul ya da Yönetim Kurulunun

Yapısal Değişiklik Kararlarının İptaline İlişkin

Taleplerden Doğan Uyuşmazlıklar...................... 275

(f) Yapısal Değişiklik İşlemlerine Katılmış

Bulunanların Sorumluluğundan Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 193) ................................ 276

 

dd. Şirketler Topluluğu Düzenlemelerinden Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 276

(1) Genel Olarak.............................................................. 276

(2) Arabuluculuk Açısından Şirketler Topluluğundan

Doğan Uyuşmazlıklar................................................. 278

(a) Kısmi Hâkimiyette Denkleştirme Talebinden

Doğan Uyuşmazlık (TTK m. 202/1) ..................... 278

(b) Önemli İşlemler Nedeniyle Tazminat veya

Şirketten Ayrılma Taleplerinden Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK M. 202/2) ............................ 283

(c) Tam Hâkimiyette Denkleştirme Talebinden

Doğan Uyuşmazlıklar (TTK M. 206) .................... 284

(d) Satın Alma Hakkından Doğan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 208) ....................................................... 285

(e) Güvenden Doğan Sorumluluktan

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 209)........... 286

ee. Ticaret Bakanlığının Kamu Düzenine veya İşletme

Konusuna Aykırılık ya da Muvazaalı İş Ve Faaliyetler

Nedeniyle Şirketin Feshini Talep Etmesinden Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 210/3)........................................... 286

 

18 İçindekiler

iii. Kollektif Şirketten Kaynaklanan Uyuşmazlıklar........................ 287

aa. Genel Olarak..................................................................... 287

bb. Tescil Yükümlülüğü Yerine Getirilmeksizin Şirket

Adına İşlere Başlanmasından Doğan Uyuşmazlıklar ......... 289

cc. Yönetim Hak ve Görevinin Sınırlandırılması ya da

Geri Alınmasına Yönelik Taleplerden Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 219, 220) ...................................... 289

dd. Ortağın Şirketten Çektiği ya da Şirket Adına Tahsil Ettiği

Paranın Ödenmesine İlişkin Uyuşmazlık (TTK m. 224)...... 291

ee. Ortağın Kar Payı, Alacak, Ücret ve Sermaye Faizi

İsteminden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 228)................ 291

ff. Ortağın Kollektif Şirketle Rekabet Yasağından Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 292

gg. Kollektif Şirket Adına Yapılan İşlemlerden Doğan

Sorumluluğa İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m. 234, 280) ....... 294

hh. Ortağın, Şirketin Borç Ve Taahhütlerinden

Kaynaklanan Sorumluluğuna Dayalı Uyuşmazlıklar .......... 294

ii. Kollektif Şirket ve Ortaklarının İflasından Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 295

jj. Ortağın haklı Sebeple İhracından Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 295

kk. İhtilafsız Çıkma ve Çıkarılma Hallerinde Ortağın Payının

ve Alacaklarının Hesaplanması ve Ödenmesi Talebinden

Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 260, 261, 263) ................... 297

ll. Tasfiye Memurlarının İş ve İşlemlerinden Doğan

Sorumluluktan ve Ücret Hakkından Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 280, 284, 285, 292) ...................... 297

mm. Ortakların Ek Ödeme Yükümlülükleri ve Tasfiye Artığının

Paylaştırılması Talebinden Doğan Uyuşmazlıklar............. 298

iv. (Adi) Komandit Şirketten Kaynaklanan Uyuşmazlıklar............. 299

aa. Genel Olarak..................................................................... 299

bb. Şirket Unvanında Adı Yer Alan Ya da Şirket Adına

İşlemlerde Bulunan Komanditer Ortağın

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar........................... 300

cc. Komanditerin, Koyduğu Sermayenin Değerindeki

Fark Nedeniyle Ortaya Çıkan Sorumluktan Doğan

Uyuşmazlıklar ................................................................... 301

dd. Komanditerin Şirkete Girmeden Önce Doğan

Borçlardan Sorumluluğu................................................... 302

ee. Komanditerin Ödemediği Sermaye Taahhüdünden

Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 322)................................... 302

 

İçindekiler 19

 

ff. Şirket Alacaklılarına Karşı Komanditenin

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar........................... 302

v. Anonim Şirketten Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ........................ 303

aa. Genel Olarak..................................................................... 303

bb. Alacak ve Tazminat Talebi İçermeyen Korporatif

Uyuşmazlık Türleri Açısından Somut Elverişlilik

İncelemesi ........................................................................ 304

(1) Genel Olarak.............................................................. 304

(2) Şirketin Feshine İlişkin Uyuşmazlıklar........................ 305

(3) Genel Kurul Kararlarının İptaline İlişkin

Uyuşmazlıklar ............................................................ 307

(4) Genel Kurul Kararlarının Yokluk ve Butlanının

Tespitine İlişkin Uyuşmazlıklar................................... 309

(5) Yönetim Kurulu Kararlarının İptaline ve

Butlanına İlişkin Uyuşmazlıklar.................................. 310

(6) Bireysel Pay Sahipliği Haklarının ve Azlık

Haklarının Kullanılmasına İlişkin Uyuşmazlıklar......... 310

(7) Sermaye Şirketlerinden Çıkma Ve Çıkarılma

Davaları ..................................................................... 314

(8) Korporatif Düzlemdeki Diğer Uyuşmazlıklar.............. 316

cc. Korporatif Düzlem Dışındaki Uyuşmazlıklar Açısından

Somut Elverişlilik İncelemesi ............................................ 317

dd. Anonim Şirketten Kaynaklanan Alacak ve Tazminat

Davaları............................................................................. 318

(1) Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğundan

Doğan Çeşitli Uyuşmazlıklar (TTK m. 553 vd., m.

334/3, 338/2, 393/1, 396) ......................................... 318

(2) Pay Sahibinin, Anonim Şirketin Bir Kişiye

Düştüğüne İlişkin Bildirim Yükümlülüğünü

İhlalden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 338/2) .......... 321

(3) Kurucu İntifa Senetlerinden Doğan Alacak

Taleplerine İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m. 348/1)....... 322

(4) Şirketin Tescilinden Önce Şirket Adına Yapılan

İşlemlerden Doğan Sorumluluk (TTK m. 355) ............ 322

(5) Görevden alınan Yönetim Kurulu Üyesinin Tazminat

Talebinden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 364) ......... 323

(6) Yönetim Kurulu Üyelerinin Mali Haklarından

Doğan Uyuşmazlıklar................................................. 324

(7) Şirketle İşlem Yapma ve Şirkete Borçlanma

Yasağından Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 395)......... 324

 

20 İçindekiler

(8) Denetimde Sır Saklamadan Doğan Sorumluluğa

İlişkin Uyuşmazlıklar .................................................. 325

(9) İntifa Hakkı Sahibinin Pay Sahibine Karşı

Sorumluluğu .............................................................. 326

(10) Kötü Niyetle İptal ve Butlan Davası Açanların

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

451) ........................................................................... 326

(11) Asgari İtibari Değere Aykırı Olarak Çıkarılan

Paylardan Doğan Sorumluluğa ilişkin

Uyuşmazlıklar (TTK m. 476) ....................................... 327

(12) Pay Sahibinin Pay Bedelini İfa Etmemesinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 482).................. 328

(13) Bedelleri Tamamen Ödenmeden Çıkarılan

Hamiline Yazılı Pay Senetleri Nedeniyle İyi Niyet

Sahiplerinin Tazminat Taleplerinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 484/2) .............. 330

(14) Tescil Öncesi Pay Senedi Çıkaranların

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

486/4)........................................................................ 330

(15) Borsa Şirketince Tanınmayan Pay Sahibinin

Tanınma ve Tazminat Talebinden Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 497) ....................................... 331

(16) Sır Saklama Yükümünün İhlalinden Doğan

Sorumluluğa İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m. 527/1)..... 332

(17) Tasfiye Memurunun Haksız Fiilinden Doğan Şirket

Sorumluluğuna İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m.

539/1)........................................................................ 332

(18) Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olmasından

Doğan Sorumluluğa İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m.

449) ........................................................................... 332

(19) Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme

Yetersizliğinin Bilinmesinden Doğan Sorumluluğu

İlişkin Uyuşmazlıklar (TTK m. 550) ............................. 333

(20) Haksız Yere Kâr Payı ve Hazırlık Dönem Faizi

Alınmasından Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 512) ..... 333

(21) Ayınlara Değer Biçilmesinde Yolsuzluktan Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 551/1).................................... 334

(22) Kurucuların, Yönetim Kurulu Üyelerinin,

Yöneticilerin Ve Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu..... 334

(23) Denetçinin Sorumluluğundan Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar ............................................................ 335

 

İçindekiler 21

 

vi. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket (Paylı

Komandit Şirket) Bağlamında Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar ..... 335

vii. Limited Şirket Bağlamında Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar .......... 336

aa. Genel Olarak..................................................................... 336

bb. Limited Şirketten Kaynaklanan Uyuşmazlıklara

Uygulanacak Anonim Şirket Hükümleri ............................ 336

cc. Limited Şirketlere Özgü Uyuşmazlıklar ............................. 339

(1) Limited Şirket Ortak Sayısının Bir Kişiye

Düştüğüne İlişkin Bildirim Yükümlülüğünü

İhlalden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 574/2) .......... 339

(2) Tüzel Kişilik Kazanılmadan Yapılan İşlemlerden

Doğan Sorumluluk ..................................................... 340

(3) Paydaşların Ek Ödeme ve Yan Edim

Yükümlülüğünden Doğan Sorumluluğu (TTK m.

599/1)........................................................................ 341

(4) İntifa Hakkı Sahibinin Ortağa Karşı Sorumluluğu

(TTK m. 600/3)........................................................... 341

(5) Ortağın ve Şirketin Ek Ödeme ve Yan Edim

Yükümlülüğünden Doğan Sorumluluğu (TTK m.

603 vd.)...................................................................... 342

(6) Kâr payı Taleplerinden Doğan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 608) .............................................................. 344

(7) Haksız yere alınmış olan kâr payının iadesi

talebinden doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 611) .......... 345

(8) Ortağın Bağlılık Yükümlülüğü ve Rekabet

Yasağının İhlalinden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK

m. 613) ...................................................................... 345

(9) Müdürlerin Özen ve Bağlılık Yükümlülüğünü ve

Rekabet Yasağını İhlallerinden Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 626) ....................................... 346

(10) Müdürlerin Görevden Alınması, Yönetim ve Temsil

Yetkisinin Geri Alınması Ve Sınırlandırılmasından

Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 630)............................ 347

(11) Temsil Yetkisine Sahip Olanların İşlediği Haksız

Fiil Nedeniyle Limited Şirkete Yöneltilecek

Taleplerden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 632)........ 348

c. TTK’nın Kıymetli Evrak Kitabı Kapsamındaki Uyuşmazlıklar............ 348

i. Genel Olarak............................................................................ 348

ii. Hamiline Yazılı Kıymetli Evrakın İptali Talebinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ..................................................... 350

 

22 İçindekiler

iii. Kıymetli Evrakın İadesi Davası (İptal Davası Bağlamında)

(TTK m. 663vd.)........................................................................ 351

iv. Kambiyo Senetlerinde (Poliçe, Bono, Çek) Bedelin

Ödenmesi Talebinden Doğan Uyuşmazlıklar ........................... 354

d. TTK’nın Taşıma İşleri Kitabı Kapsamındaki Uyuşmazlıklar............... 356

i. Genel Olarak ............................................................................ 356

ii. Eşya Taşımadan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar........................... 358

aa. Taşıyıcının Denetleme Giderlerini Talep Hakkından

Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 858/4) ............................... 358

bb. Refakat Belgelerinin Kullanımı Nedeniyle Ortaya

Çıkan Tazminat Davaları (TTK m. 860/1)........................... 358

cc. Tehlikeli Eşya Niteliğinin Bildirilmemesi Nedeniyle

Ortaya Çıkacak Talep Haklarından Doğan

uyuşmazlıklar (TTK m. 861)............................................... 359

dd. Bekleme Ücretinden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

863/43) ............................................................................. 359

ee. Gönderenin Kusursuz Sorumluluğunda Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 864) .............................................. 360

ff. Gönderenin Taşıma Sözleşmesini Feshetmesi

Nedeniyle Ortaya Çıkan Talep Haklarından Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 865) .............................................. 361

gg. Kısmi Taşımadan Doğan uyuşmazlıklar............................. 361

hh. Taşıma ücretinden Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

870, 871, 872)................................................................... 362

ii. Teslimin Gecikmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 874) ..................................................................... 363

jj. Zıya Veya Hasar İle Gecikmeden Doğan Zararlardan

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 875)......................... 363

kk. Taşıyıcının Yardımcılarının Kusurundan Doğan

Sorumluluktan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m.

879)................................................................................... 364

ll. Zarar saptama ve diğer giderlerinden Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 881, 882) ...................................... 364

mm. Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğundan Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 888) .............................................. 365

iii. Taşınma Eşyası Taşımasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 894-901) ..................................................................... 365

iv. Değişik Tür Araçlar ile Taşımadan Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 902-905) .............................................. 365

 

İçindekiler 23

v. Yolcu Taşımadan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ......................... 366

aa. Seferin Yapılamaması, Gecikmesi veya Duraklaması

Nedeniyle Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar (TTK m. 907,

908, 911)........................................................................... 366

bb. Yolcu Bagajına İlişkin Hususlardan Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 912) .............................................. 368

cc. Taşıyıcının sorumluluğundan Doğan uyuşmazlıklar

(TTK m.914) ...................................................................... 368

vi. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 917 -930)........................ 369

e. TTK’nın Deniz Ticareti Kitabı Kapsamındaki Uyuşmazlıklar............. 370

i. Genel Olarak............................................................................ 370

ii. Gemi Sicili ve Geminin Hukuki İşlemlere Konu

Olmasından Doğan uyuşmazlıklar ........................................... 371

aa. Gemi Siciline İlişkin Hususlardan Doğan

uyuşmazlıklar.................................................................... 371

bb. Geminin Devren İktisabı ve Diğer Hukuki İşlemlere

Konu Olmasından Doğan Uyuşmazlıklar........................... 373

iii. Donatan ve Donatma İştirakinden Kaynaklanan

Uyuşmazlıklar .......................................................................... 374

aa. Kendisinin Olmayan Bir Gemiyi Donatan Sıfatıyla

İşletene Yöneltilecek Taleplerden Doğan

uyuşmazlıklar (TTK m. 1061)............................................. 374

bb. Gemi Adamlarının Kusurlarından Doğan

Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

1062) ................................................................................ 374

cc. Paydaş Donatanların Sorumluluğundan Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 1079, 1080vd.) ............................. 375

dd. Donatma İştirakinden Çıkmak İsteyen Ortağın Fesih

İsteminden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m.

1083) ................................................................................ 376

iv. Kaptanın Sorumluluğundan Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m.

1088 – 1118)............................................................................ 377

v. Deniz Ticareti Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar ........... 379

aa. Gemi Kira Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 1119 -1130) ......................................................... 379

bb. Zaman Çarteri Sözleşmesinden Doğan uyuşmazlıklar ...... 380

cc. Navlun Sözleşmesinden Doğan uyuşmazlıklar.................. 381

vi. Deniz Yoluyla Yolcu Taşınma Sözleşmelerinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ..................................................... 383

 

24 İçindekiler

vii. Deniz Kazalarından Doğan Uyuşmazlıklar (TTK m. 1272-

1319)........................................................................................ 385

aa. Müşterek Avaryadan Kaynaklanan uyuşmazlıklar ............ 385

bb. Dispeçin Yapılması Talebinden Kaynaklanan

uyuşmazlıklar.................................................................... 386

viii. Çatmadan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 1286 –

1297)........................................................................................ 388

ix. Kurtarma Haklarından ve Kurtarma Sözleşmesinden

Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK m. 1298 – 1319) .................. 390

f. TTK’nın Sigorta Hukuku Kitabı Kapsamındaki Uyuşmazlıklar .......... 390

i. Genel Olarak ............................................................................ 390

ii. Sigorta Tahkiminden Önce Arabulucuya Başvuru Şartının

Bulunup Bulunmadığı Sorunsalı............................................... 391

iii. Genel Olarak Sigorta Sözleşmesinden Doğan

Uyuşmazlıklar .......................................................................... 393

iv. Zarar Sigortalarından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar .................. 395

aa. Mal Sigortalarından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (TTK

m. 1453-1472) .................................................................. 395

bb. Sorumluluk Sigortalarından Doğan Uyuşmazlıklar

(TTK m. 1473-1484) .......................................................... 397

v. Can Sigortalarından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar..................... 398

aa. Hayat Sigortalarından Doğan uyuşmazlıklar (TTK m.

1487 – 1506)..................................................................... 398

bb. Kaza Sigortalarından Doğan uyuşmazlıklar (TTK m.

1507 – 1510)..................................................................... 398

cc. Hastalık ve Sağlık Sigortalarından Doğan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 1511-1520)................................... 399

2. TTK m. 4/1 Hükmünde Sayılan Diğer Mutlak Ticari Uyuşmazlıklar ........ 400

a. TMK’nın, Rehin Karşılığında Ödünç Verme İşi İle Uğraşanlar

Hakkındaki 962 İlâ 969 Uncu Maddelerinde Öngörülen

Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları ..................................... 400

b. TBK’nın Çeşitli Maddelerinde Öngörülen Hususlardan Doğan

Hukuk Uyuşmazlıkları (TTK m. 4/1-c) .............................................. 402

i. TBK’nın Malvarlığının veya İşletmenin Devralınması ile

İşletmelerin Birleşmesi ve Şekil Değiştirmesi Hakkındaki

202 ve 203. Maddelerinde Öngörülen Hususlardan

Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları ................................................... 402

ii. TBK’nın Rekabet Yasağına İlişkin 444 ila 447. Maddelerinde

Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları ............ 403

 

İçindekiler 25

iii. TBK’nın Yayın Sözleşmesine Dair 487 İlâ 501. Maddelerinde

Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları ............ 404

iv. TBK’nın Kredi Mektubu Ve Kredi Emrini Düzenleyen 515

İlâ 519. Maddelerinde Öngörülen Hususlardan Doğan

Hukuk Uyuşmazlıkları .............................................................. 405

v. TBK’nın Komisyon Sözleşmesine İlişkin 532 İlâ 545.

Maddelerinde Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk

Uyuşmazlıkları ......................................................................... 406

vi. TBK’nın Ticari Temsilciler, Ticari Vekiller Ve Diğer Tacir

Yardımcıları İçin Öngörülmüş Bulunan 547 İlâ 554.

Maddelerinde Öngörülen Hususlardan Doğan Hukuk

Uyuşmazlıkları ......................................................................... 408

c. Fikrî Mülkiyet Hukukuna Dair Mevzuatta Öngörülen

Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları (TTK M. 4/1-d) ............. 410

i. Genel Olarak............................................................................ 410

ii. SMK’da Öngörülen Hususlardan Doğan Uyuşmazlıkların

Arabuluculuğa Elverişliliği........................................................ 411

aa. Tescil işlemi ...................................................................... 411

bb. Tescil İşlemine İtirazdan Doğan Uyuşmazlıklar................. 411

cc. YİDK kararlarının iptali...................................................... 413

dd. Sınai Hakların Hükümsüzlük ve İptaline İlişkin

Uyuşmazlıklar ................................................................... 414

ee. Sınai Haklara Tecavüzden Doğan Uyuşmazlıklar .............. 417

d. Borsa, Sergi, Panayır ve Pazarlar İle Antrepo ve Ticarete Özgü

Diğer Yerlere İlişkin Özel Hükümlerde Öngörülen Hususlardan

Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları (TTK M. 4/1-e) .................................. 421

e. Bankalara, Diğer Kredi Kuruluşlarına, Finansal Kurumlara ve

Ödünç Para Verme İşlerine İlişkin Düzenlemelerde Öngörülen

Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları (TTK M. 4/1-f) .............. 422

C. Arabuluculuk Bakımından Özel Kanun Hükümleri Nedeniyle Ticari

Sayılan Uyuşmazlıklar ................................................................................... 424

D. En az Bir Ticari İşletmeyi İlgilendirmesi Şartıyla Ticari Sayılan

Uyuşmazlıklar (TTK m. 4/1)........................................................................... 426

1. Genel Olarak .......................................................................................... 426

2. TBK’nın Havale Hakkındaki 555 İlâ 560. Maddelerinde Öngörülen

Hususlardan Doğan Hukuk Uyuşmazlıkları ............................................ 427

3. TBK’nın Saklama Sözleşmelerini Düzenleyen 561 İlâ 580 İnci

Maddelerinde. Maddelerinde Öngörülen Hususlardan Doğan

Hukuk Uyuşmazlıkları............................................................................. 429

 

26 İçindekiler

4. Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan Uyuşmazlıklar........... 430

a. Genel Olarak ................................................................................... 430

b. Eserden Doğan Haklara İlişkin Sözleşmelerden Doğan

Uyuşmazlıklar.................................................................................. 432

c. Tespit Talepli Uyuşmazlıklar ........................................................... 433

d. Tecavüzün Men’i (Önlenmesi) ve Ref’i (Kaldırılması) Davası .......... 434

e. Tazminat Davaları ........................................................................... 436

KAYNAKÇA.............................................................................................................437

KAVRAM İNDEKSİ...................................................................................................445

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar