Türk Ceza Hukukunda Koşullu Salıverilme Kurumu ve Etkinliğinin Geliştirilmesi

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ............................................................................................. 5

ÖNSÖZ...................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 9

KISALTMALAR......................................................................................................... 15

GİRİŞ ...............................................................................................................17

BİRİNCİ BÖLÜM

KOŞULLU SALIVERİLME KURUMU HAKKINDA

GENEL BİLGİLER

I. KOŞULLU SALIVERİLME KAVRAMI................................................................... 21

II. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE AMACI................... 25

A. Genel Olarak ............................................................................................ 25

B. Cezanın Amacı ......................................................................................... 27

1. Mutlak Ceza Teorileri........................................................................ 29

2. Nispi Ceza Teorileri ........................................................................... 32

3. Karma Ceza Teorileri......................................................................... 36

4. Türk Ceza Hukukunda Cezanın Amacı............................................... 37

C. Koşullu Salıverilme Kurumunun Amacı.................................................... 41

1. Bireysel Amacı................................................................................... 41

2. Toplumsal Amacı............................................................................... 43

3. Kamusal Amacı.................................................................................. 43

III. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER

KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI................................................................. 45

A. Koşullu Salıverilme Kurumunun Hukuki Niteliği ...................................... 45

1. Genel Olarak Hukuki Nitelik.............................................................. 45

2. Koşullu Salıverilme Kurumunun Bir Hak Olduğu Görüşü .................. 46

3. Koşullu Salıverilme Kurumunun Bir Lütuf Olduğu Görüşü ................ 47

10 İçindekiler

4. Koşullu Salıverilme Kurumunun Sadece Hürriyeti Bağlayıcı

Cezaların Bir İnfaz Şekli Olduğu Görüşü............................................ 48

5. Kanaatimiz ........................................................................................ 48

B. Koşullu Salıverilme Kurumunun Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması ........ 50

1. Genel Olarak ..................................................................................... 50

2. Koşullu Salıverilme - Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak

Cezanın İnfazı.................................................................................... 50

3. Koşullu Salıverilme - Af ..................................................................... 54

4. Koşullu Salıverilme - Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi........ 55

5. Koşullu Salıverilme - Hapis Cezasının Ertelenmesi............................ 59

6. Koşullu Salıverilme - Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması........ 61

IV. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN LEHİNDEKİ VE ALEYHİNDEKİ

GÖRÜŞLER...................................................................................................... 63

A. Genel Olarak............................................................................................ 63

B. Koşullu Salıverilme Kurumunun Lehindeki Görüşler ............................... 64

C. Koşullu Salıverilme Kurumunun Aleyhindeki Görüşler............................ 67

D. Kanaatimiz............................................................................................... 71

V. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN MUKAYESELİ HUKUKTA

DÜZENLENMESİ.............................................................................................. 71

A. Genel Olarak............................................................................................ 71

B. Fransız Ceza Hukukunda Koşullu Salıverilme Kurumu ve Gelişimi .......... 72

C. İngiliz Ceza Hukukunda Koşullu Salıverilme Kurumu ve Gelişimi ............ 76

D. ABD Ceza Hukukunda Koşullu Salıverilme Kurumu ve Gelişimi............... 79

E. Alman Ceza Hukukunda Koşullu Salıverilme Kurumu ve Gelişimi ........... 82

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRK CEZA HUKUKUNDA KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN

DÜZENLENMESİ VE UYGULANMASI

I. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNDAN YARARLANMA ................................. 87

A. Genel Olarak............................................................................................ 87

B. Koşullu Salıverilmeden Yararlanmanın Şartları ....................................... 88

1. Mahkûmiyete İlişkin Şartlar.............................................................. 89

a) Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması ......................................... 89

b) Ceza Mahkûmiyetinin Hapis Cezası Olması................................ 90

İçindekiler 11

c) Koşullu Salıverilme Yasağının Bulunmaması .............................. 91

aa) Belirli Suçlardan Mahkûm Edilmiş Olan Hükümlüler.......... 92

bb) Belirli Cezalara Mahkûm Edilmiş Olan Terör Suçluları ....... 97

cc) Tekerrüre Düşen Hükümlüler........................................... 100

dd) Tutuklu veya Hükümlüyken Firar Edenler ile Üç Defa

Hücre Hapsi Cezası Alan Hükümlüler ............................... 103

ee) Hakkında Hükmedilen Adli Para Cezası Hapis

Cezasına Çevrilen Hükümlüler.......................................... 107

ff) Disiplin Hapis Cezaları ...................................................... 109

2. İnfaza İlişkin Şartlar......................................................................... 109

a) Mahkûmiyet Hükmünün Belirli Bir Süresinin İnfaz Edilmiş

Olması ...................................................................................... 109

aa) Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezalarında ...................... 112

aaa) Adi Suçlardan (Örgütlü Suçlar Dışında)

Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezasına

Mahkûm Edilmiş Hükümlüler.................................. 112

bbb) Örgütlü Suçlardan Ağırlaştırılmış Müebbet

Hapis Cezasına Mahkûm Edilmiş Hükümlüler ......... 116

bb) Müebbet Hapis Cezalarında ............................................. 118

aaa) Adi Suçlardan (Örgütlü Suçlar Dışında)

Müebbet Hapis Cezasına Mahkûm Edilmiş

Hükümlüler.............................................................. 118

bbb) Örgütlü Suçlardan Müebbet Hapis Cezasına

Mahkûm Edilmiş Hükümlüler.................................. 120

cc) Süreli Hapis Cezalarında................................................... 122

aaa) Adi Suçlardan (Örgütlü Suçlar Dışında) Süreli

Hapis Cezasına Mahkûm Edilmiş Hükümlüler ......... 122

bbb) Örgütlü Suçlardan Süreli Hapis Cezasına

Mahkûm Edilmiş Hükümlüler.................................. 126

b) Sürenin Hesaplanması.............................................................. 129

aa) Koşullu Salıverilme Süresinin Hesaplanmasında

Yakalamada, Gözaltında, Tutuklulukta veya Gözlem

Altında Geçen Sürenin Mahsubu...................................... 132

bb) Koşullu Salıverilme Süresinin Hesaplanmasında Yaş

Küçüklüğü......................................................................... 137

cc) Koşullu Salıverilme Süresinin Hesaplanmasında

Cezaların İçtimaı............................................................... 140

12 İçindekiler

aaa) Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Hapis Cezası

Mahkûmiyet Hükmünün Bulunması ....................... 141

bbb) Birden Fazla Hapis Cezası Mahkûmiyet Hükmünün

İnfazının İnfaz Kurumunda Yapılacak Olması .......... 147

dd) Koşullu Salıverilme Süresinin Hesaplanmasında Lehe

ve Aleyhe Kanunların Uygulanması.................................. 147

3. Hükümlüye İlişkin Şartlar................................................................ 150

a) Hapis Cezasının İnfaz Edilmiş Olan Kısmının İyi Halli Olarak

İnfaz Edilmiş Olması ................................................................. 151

aa) İyi Halli Olmanın Ölçütü ................................................... 152

bb) İyi Halin Tespiti................................................................. 160

b) İstisnai Özel Şartların Sağlanması ............................................ 173

4. İnfaz Hâkimi Kararının Bulunması................................................... 174

II. KOŞULLU SALIVERİLME KARARININ UYGULANMASI..................................... 181

A. Denetim Süresi Uygulanması................................................................. 181

B. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanması............................................. 184

1. Uygulanacak Yükümlülükler ve Denetimli Serbestlik Tedbirleri ..... 186

a) Uygulanması Hâkimin Takdirine Bağlı Olan Denetimli

Serbestlik Tedbirleri................................................................. 187

aa) Gözetim Altında Çalışma Yükümlülüğü............................ 187

bb) Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme Yükümlülüğü............. 187

cc) Rehberlik Çalışmalarına Katılma Yükümlülüğü................. 188

b) Uygulanması Zorunlu Olan (Hâkimin Takdirine Bağlı

Olmayan) Denetimli Serbestlik Tedbirleri................................ 189

aa) Tıbbi Tedaviye Tabi Tutulmak .......................................... 190

bb) Tedavi Amaçlı Programlara Katılmak ............................... 192

cc) Suçun Mağdurunun Oturduğu ve Çalıştığı Yerleşim

Bölgesinde İkamet Etmekten Yasaklanmak ..................... 193

dd) Mağdurun Bulunduğu Yerlere Yaklaşmaktan

Yasaklanmak .................................................................... 194

ee) Çocuklarla Bir Arada Olmayı Gerektiren Bir Ortamda

Çalışmaktan Yasaklanmak................................................ 194

ff) Çocuklar Hakkında Bakım ve Gözetim Yükümlülüğünü

Gerektiren Faaliyet İcra Etmekten Yasaklanmak ............. 195

2. Denetim Süresinde Hükümlünün Yurt Dışına Çıkması ve

Denetim Tedbirlerinin Uygulanması............................................... 196

İçindekiler 13

III. KOŞULLU SALIVERİLME KARARININ HUKUKİ SONUÇLARI ............................. 198

A. Genel Olarak .......................................................................................... 198

B. Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi ve Hukuki Sonuçları ................. 199

C. Denetim Süresinin İyi Halli Olarak Geçirilmemiş Olması ve Hukuki

Sonuçları ................................................................................................ 199

1. Denetim Süresinde Yeni Bir Suç İşlenmiş Olması ve Hukuki

Sonuçları ......................................................................................... 200

2. Denetim Süresinde Yükümlülüklere veya Denetimli Serbestlik

Tedbirlerine Uyulmamış Olması ve Hukuki Sonuçları ..................... 210

3. Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması Kararı ve İtiraz............ 212

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRK CEZA HUKUKUNDA KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN

ETKİNLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 217

II. KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN ETKİNLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ ......... 219

A. Koşullu Salıverilme Kurumunun Amacına Uygun Kullanılması .............. 219

B. Soruşturma, Yargılama ve İnfaz Süresinde Görevli Birimler ve

Görevliler Arasında Bilgi Akışını Sağlayacak Bir Yazılım Programı

Hazırlanması .......................................................................................... 224

C. Koşullu Salıverilme Kurumundan Yararlanmak İçin İnfaz

Kurumunda İyi Halli Olarak İnfaz Edilmesi Gereken Sürenin Sabit

Bir Süre Değil Süre Aralığı Olması .......................................................... 227

D. Hükümlüler Hakkında Düzenlenecek İyi Hale İlişkin Raporun

Uzman Görevliler Tarafından Ciddiyetle Hazırlanması .......................... 230

E. Denetim Süresinde Hükümlünün Korunması ve Desteklenmesi ........... 234

F. Bazı Hükümlülerin Koşullu Salıverilme Kurumundan

Yararlandırılmamasının Umut Hakkını İhlal Etmesi ............................... 235

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME..........................................................................241

KAYNAKÇA ....................................................................................................251