| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Mustafa İsmail KAYA |
| Baskı Tarihi | 2022/01 |
| Baskı Sayısı | 2 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Sert Kapak (İplik Dikiş) |
| Sayfa Sayısı | 457 |
Acentelik esas olarak TTK’da düzenlenmiş olmasına karşın, acenteyi ilgilendiren Sigortacılık Kanunu, Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu gibi kanunlar, ayrıca Seyahat Acentaları Yönetmeliği, Karayolu Taşıma Yönetmeliği, Gemi Acentaları Yönetmeliği gibi yönetmelikler ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun tebliğleri bulunmaktadır.
Bu kitapta, uygulamada da çok önemli sorunlara yol açan acentenin sözleşme devam ederken ve sözleşme sona erdikten sonraki hak ve yükümlülükleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu bağlamda 6102 sayılı TTK’da büyük ölçüde değişikliğe uğrayan acentenin ücret hakkı incelenmiştir. Özellikle ücrete hak kazandıran işlemler ve ücrete hak kazanma zamanı ile ilgili Kanun’da yer alan düzenlemeler ile ilgili değerlendirmelere yer verilmiştir. Bunun dışında ücret hakkının korunması amacına hizmet eden acentenin bilgi alma hakkına da değinilmiştir.
Acentelik sözleşmesi devam ederken acentenin en önemli hakkı ücret hakkı iken, sözleşme sona erdikten sonra ise acentenin denkleştirme talebinde bulunması mümkündür. Denkleştirme talebi sayesinde müvekkilin acentelik sözleşmesinin sona ermesi ile elde ettiği menfaat ölçü alınarak ve hakkaniyet ilkesi gözetilerek acenteye belli bir bedel ödenmektedir. Müvekkil sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde önemli menfaatler elde ediyorsa, denkleştirme talep edilebilecektir.
Acentelik sözleşmesi karşılıklı iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olmasından dolayı sözleşmenin her iki tarafının da belli borçları bulunmaktadır. Bu kitapta hem acenteye hem de müvekkil tacire yüklenen yükümlülükler ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır. Acente sözleşme devam ederken kural olarak rekabet yasağına tabi olduğu gibi, sözleşme sona erdikten sonra da tarafların iradesiyle yapacakları rekabet yasağı anlaşması ile bu yükümlülüğünün devamı sağlanabilir. Ancak TTK, müvekkilin acentelik sözleşmesi yürürlükteyken var olan rekabet yasağının sözleşme sona erdikten sonra da devam etmesine yönelik menfaatini dikkate almakta, böyle bir anlaşmanın yapılmasını belli şartlara bağlamaktadır. Kanunda rekabet yasağı, kapsam ve süre bakımından sınırlandırılmakta ve acenteye rekabet etmemesi karşılığında uygun bir tazminat ödenmesi zorunluluğu getirilmektedir.
İkinci basıda, eser gözden geçirilmiş olup, ilk basının yapıldığı tarihten itibaren özellikle ikincil mevzuatta gerçekleştirilen değişiklikler dikkate alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
İKINCI BASIYA ÖNSÖZ.................................................................................. VII
İÇİNDEKİLER......................................................................................................IX
KISALTMALAR................................................................................................ XIX
BIRINCI BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA ACENTE VE ACENTELİK SÖZLEŞMESİ
I. GENEL OLARAK ACENTE ..........................................................................1
A. TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ..................................1
1. Acentenin Tanımı................................................................................1
2. Acentenin Unsurları ...........................................................................3
a. Ticari İşletme Sahibine Bağımlı Olmama ..................................3
b. Bir Sözleşmeye Dayanma ............................................................8
c. Belirli Bir Yer veya Bölge İçinde Faaliyette Bulunma ..............8
d. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelerde Aracılık
Etme veya Bunları Tacir Adına Yapma .....................................9
aa. Genel Olarak..........................................................................9
bb. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelere
Aracılık Etmek ....................................................................12
cc. Sözleşmeyi Müvekkil Adına Bizzat Yapmak..................13
e. Süreklilik ......................................................................................16
f. Meslek Edinme............................................................................18
3. Acentenin Tacir Sıfatı .......................................................................19
B. ÇEŞİTLERİ ...............................................................................................22
1. Genel Olarak......................................................................................22
2. Sigorta Acenteleri..............................................................................24
3. Seyahat Acenteleri ............................................................................27
4. Taşıma Acenteleri .............................................................................28
X İçindekiler
5. Gemi Acenteleri.................................................................................30
6. Sermaye Piyasasında Faaliyette Bulunan Acenteler ....................32
C. ACENTELİK HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE TABİ TUTULAN
DİĞER BAZI İLİŞKİLER ........................................................................34
1. Genel Olarak......................................................................................34
2. Sözleşmeleri Yerli veya Yabancı Bir Tacir Hesabına ve
Kendi Adına Yapmaya Sürekli Olarak Yetkili Bulunanlar .........36
3. Türkiye Cumhuriyeti İçinde Merkez veya Şubesi
Bulunmayan Yabancı Tacirler Ad ve Hesabına Ülke İçinde
İşlemlerde Bulunanlar ......................................................................37
II. ACENTELİK SÖZLEŞMESİ.........................................................................38
A. KURULMASI VE HUKUKİ NİTELİĞİ.................................................38
1. Kurulması...........................................................................................38
2. Hukuki Niteliği .................................................................................39
B. ŞEKLİ ........................................................................................................41
C. İPTALİ VE GEÇERSİZLİĞİ....................................................................46
III. ACENTELİĞİN BENZER KURUMLARDAN AYRILMASI ...................48
A. SİMSARLIK (TELLAL)...........................................................................48
B. KOMİSYONCULUK...............................................................................52
C. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ..............................................................55
D. FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ...................................................................59
E. HİZMET SÖZLEŞMESİ..........................................................................64
F. VEKALET SÖZLEŞMESİ .......................................................................66
G. DİĞER TACİR YARDIMCILARI ..........................................................68
İKINCI BÖLÜM
ACENTENİN YETKİLERİ
I. GENEL OLARAK..........................................................................................71
II. ÖZEL YETKİ OLMADAN YAPILABİLECEK İŞLEMLER ......................73
A. HAKKI KORUYAN BEYANLARI MÜVEKKİLİ NAMINA
YAPMA VE KABUL ETME ...................................................................73
İçindekiler XI
B. MÜVEKKİLİ MAHKEMEDE TEMSİL ETME.....................................75
1. Genel Olarak......................................................................................75
2. Müvekkili Mahkemede Temsil Etmenin Şartları..........................78
3. Müvekkili Mahkemede Temsil Etmenin Mutlaklığı....................82
4. Acenteye Karşı Açılan Davalar Neticesinde Alınan
İlamların İcrası...................................................................................83
III. ÖZEL YETKİ BULUNMASI HALİNDE YAPILABİLECEK
İŞLEMLER......................................................................................................84
A. BEDELİ KABZ ETME VE MALLARI TESLİM ALMA ......................84
B. SÖZLEŞME YAPMA ..............................................................................86
1. Yetkinin Verilmesi ve Geri Alınması..............................................86
2. Yetkinin Aşılması..............................................................................88
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ACENTENİN BORÇLARI
I. GENEL OLARAK..........................................................................................91
II. FAALİYETTE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (ANA BORÇ) ...............95
III. ACENTENİN YAN BORÇLARI..................................................................99
A. MÜVEKKİLİN MENFAATLERİNİ KORUMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ...................................................................................99
1. Genel Olarak......................................................................................99
2. Sadakat ve Bağlılık..........................................................................102
3. Sır Saklama ve Bunlardan Yararlanmama...................................107
4. Müvekkilin İşlerini Görmek İçin Gerekli Organizasyonu
Kurma...............................................................................................113
5. Piyasa Şartlarını Gözetleme ve Müşteriyle İyi İlişkiler
Kurma...............................................................................................114
6. Kendisine Özel Menfaat Sağlamama ...........................................116
7. Müvekkilin İş Şanslarını Kendi Adına Kullanmama.................116
8. Müşterilerin Ödeme Gücünü Araştırma .....................................117
9. Talimatlara Uyma ...........................................................................120
XII İçindekiler
10. Bilgi Verme ......................................................................................127
11. Rekabet Etmeme..............................................................................127
a. Genel Olarak..............................................................................127
b. Yasağın Kapsamı.......................................................................131
aa. Konu Bakımından.............................................................131
bb. Yer Bakımından ................................................................137
cc. Zaman Bakımından..........................................................140
c. Yükümlülüğe Aykırı Davranmanın Sonuçları .....................143
12. Kendisine Bırakılan Malları ve Belgeleri Koruma ve Geri
Verme................................................................................................148
B. HABER VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ...................................................150
1. Genel Olarak....................................................................................150
2. Yükümlülüğün Kapsamı................................................................152
3. Haber Verme Zamanı.....................................................................158
4. Haber Verme Şekli ..........................................................................160
C. ÖNLEM ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ...................................................161
1. Genel Olarak....................................................................................161
2. Müvekkilin Dava Haklarını Korumak İçin Önlemler
Almak ...............................................................................................162
3. Eşyayı Koruma ve Gerektiğinde Malı Sattırma..........................163
D. MÜVEKKİLİN PARASINI ZAMANINDA ÖDEME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ.................................................................................165
E. MÜŞTERİNİN BORCUNA KEFİL OLMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ.......168
IV. ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ ..........................................................................170
V. BORCA AYKIRI DAVRANMANIN SONUÇLARI................................173
A. GENEL OLARAK..................................................................................173
B. AYNEN İFA...........................................................................................173
C. TAZMİNAT ...........................................................................................176
D. HAKLI NEDENLE FESİH....................................................................177
İçindekiler XIII
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ACENTENİN HAKLARI
I. GENEL OLARAK........................................................................................181
II. ÜCRET HAKKI (TEMEL HAK) ................................................................182
A. GENEL OLARAK..................................................................................182
B. ÜCRET ÇEŞİTLERİ...............................................................................186
1. Sözleşmenin Kurulmasındaki Başarıdan Dolayı Ödenen
Ücret..................................................................................................186
2. Yönetimsel Ücret.............................................................................187
3. Tek Defalık/ Devamlı Ücret ...........................................................188
4. Faaliyete Dayanan/Faaliyete Dayanmayan Ücret ......................189
5. Sözleşme Süresince/Sözleşme Bittikten Sonra Ödenen
Ücret..................................................................................................190
C. ÜCRET HAKKININ DOĞMASININ KOŞULLARI .........................191
1. Taraflar Arasında Acentelik Sözleşmesinin Bulunması ...........191
2. Müvekkil ile Üçüncü Kişi Arasında Bir İşlemin Kurulması .....192
D. ÜCRET İSTENEBİLECEK HÂLLER...................................................196
1. Acentenin Doğrudan veya Dolaylı Etkisiyle İşlem
Kurulması.........................................................................................196
a. Acentenin Çabası Sonucu Ortaya Çıkan İşlemler ................197
b. İşlemin Yapıldığı Kişinin Müşteri Olarak
Kazanılmasında Acentenin Rol Oynaması............................200
c. İşlemin Kurulmasına Birden Fazla Acentenin Etki
Etmesi .........................................................................................202
d. İşlemin Ayrılan Acente Tarafından Kurulmuş Olması .......204
2. Belli Bir Bölge veya Müşteri Çevresinin Bırakılmış Olması.....205
3. Acentelik İlişkisinin Bitmesinden Sonra Kurulan İşlemler ......212
a. İşlemin Kurulmasını Hazırlama ve İşlemin Acentelik
İlişkisinin Bitiminden Sonra Uygun Bir Sürede
Kurulması ..................................................................................213
aa. Ayrılan Acentenin İşleme Aracılık Etmesi veya
İşlemi Hazırlaması............................................................213
XIV İçindekiler
bb. İşlemin Acentelik İlişkisinin Bitmesinden Sonra
Uygun Bir Sürede Kurulması..........................................216
b. Üçüncü Kişinin İcabının Acentelik İlişkisinin
Bitmesinden Önce Acenteye veya Müvekkile Ulaşması .....217
c. Ücretin Paylaşılması.................................................................218
4. Tahsil Komisyonu ...........................................................................220
E. ÜCRETE HAK KAZANMA ZAMANI ..............................................222
1. Kurulan İşlemin Yerine Getirilmesi..............................................224
a. Müvekkil Tarafından Yerine Getirilmesi...............................224
b. Üçüncü Kişi Tarafından Yerine Getirilmesi ..........................227
2. Üçüncü Kişinin İşlemi Yerine Getirmeyeceğinin
Kesinleşmesi ....................................................................................228
3. Müvekkil Tarafından Yerine Getirilmeyen İşlemler ..................232
a. Müvekkilin İşlemi Yerine Getirmemesi Durumunda Bile
Ücret Hakkının Doğması .........................................................232
b. Müvekkile Yüklenemeyen Sebeplerle Sözleşmenin
Yerine Getirilememesi..............................................................235
F. ÜCRETİN MİKTARI.............................................................................237
1. Taraflarca Kararlaştırılması...........................................................238
2. Ticari Teamüllere Göre Belirlenmesi............................................243
3. Asliye Ticaret Mahkemesi Tarafından Belirlenmesi ..................245
G. ÜCRETİN ÖDENME ZAMANI ..........................................................246
H. ÜCRETE İLİŞKİN BİLGİLENDİRİLME HAKKI...............................248
1. Ücret İstemi, Muacceliyeti ve Hesaplanması Bakımından
Bilgilendirilme.................................................................................251
2. Defter Kayıtlarının Suretlerinin Gönderilmesini İsteme ..........254
3. Ticari Defter ve Belgeleri Bizzat İnceleme veya Uzmana
İncelettirme ......................................................................................258
III. OLAĞANÜSTÜ GİDERLERİN KARŞILANMASI VE FAİZ
İSTEME HAKKI...........................................................................................262
A. GENEL OLARAK..................................................................................262
B. TALEP EDİLEMEYECEK MASRAFLAR...........................................263
İçindekiler XV
C. TALEP EDİLEBİLECEK MASRAFLAR .............................................265
IV. HAPİS HAKKI.............................................................................................267
A. GENEL OLARAK..................................................................................267
B. HAPİS HAKKINA KONU OLAN UNSURLAR...............................268
1. Taşınır, Kıymetli Evrak, Emtia Senedi .........................................268
2. Müvekkile Ait Malın Satım Bedeli................................................272
C. HAPİS HAKKININ ŞARTLARI..........................................................273
D. HAPİS HAKKININ SONA ERMESİ...................................................275
V. İNHİSAR HAKKI........................................................................................276
A. GENEL OLARAK..................................................................................276
B. İNHİSAR HAKKININ ÜCRET HAKKINA OLAN ETKİSİ ............279
BEŞINCI BÖLÜM
MÜVEKKİLİN BORÇLARI
I. GENEL OLARAK........................................................................................283
II. TTK M. 120’DE SAYILANLAR .................................................................287
A. MALLARLA İLGİLİ BELGELERİ VERME........................................287
B. BİLGİLENDİRME .................................................................................292
1. Genel Olarak....................................................................................292
2. Acentelik Sözleşmesinin Yerine Getirilmesi İçin Gerekli
Olan Hususları Bildirme ................................................................294
3. İş Hacminin Düşük Olacağını Bildirme.......................................298
4. Yapılan İşleri Kabul Edip Etmediğini Bildirme ..........................301
5. Kurulan İşlemin Yerine Getirilmeyeceğini Bildirme..................305
6. Bilgilendirme Borcuna Aykırılığın Yaptırımları.........................306
III. MÜVEKKİLİN DİĞER BORÇLARI ..........................................................307
A. ACENTEYİ DESTEKLEME..................................................................307
B. SIR SAKLAMA......................................................................................308
C. REKABET ETMEME.............................................................................309
XVI İçindekiler
ALTINCI BÖLÜM
ACENTELİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
I. GENEL OLARAK........................................................................................311
II. SÖZLEŞMENİN SONA ERME SEBEPLERİ............................................312
A. GENEL OLARAK..................................................................................312
B. OLAĞAN FESİH...................................................................................313
1. Şartları ..............................................................................................313
a. Fesih Beyanı...............................................................................313
b. Sözleşmenin Belirsiz Süreli Olması ........................................316
c. İhbar Süresi................................................................................319
2. Sonuçları...........................................................................................321
a. Feshin Geçerli Olması...............................................................321
b. Feshin Geçersiz Olması............................................................324
C. OLAĞANÜSTÜ FESİH ........................................................................325
1. Şartları ..............................................................................................325
a. Bir Sözleşmenin Varlığı............................................................325
b. Fesih Beyanı...............................................................................326
aa. Şekli ve İçeriği ...................................................................326
bb. Gerekçenin Belirtilmesi....................................................329
cc. Süresi ..................................................................................331
c. Haklı Neden...............................................................................332
aa. Kavram...............................................................................332
bb. Acentelik İlişkisinin Devamının İmkansız Hale
Gelmesi ..............................................................................335
d. İhbar............................................................................................339
2. Sonuçları...........................................................................................341
a. Feshin Geçerli Olması...............................................................341
b. Feshin Geçersiz Olması............................................................342
D. DİĞER SONA ERME SEBEPLERİ ......................................................344
1. Müvekkilin veya Acentenin İflası.................................................344
İçindekiler XVII
2. Müvekkilin veya Acentenin Ölümü.............................................345
3. Müvekkilin veya Acentenin Kısıtlanması ...................................346
4. Sözleşmenin Geçersizliği veya İptali............................................347
III. ACENTENİN DENKLEŞTİRME TALEBİ................................................348
A. GENEL OLARAK..................................................................................348
B. ŞARTLARI..............................................................................................355
1. Sözleşmenin Sona Ermesi ..............................................................355
a. Fesih İle Sona Erme...................................................................355
b. Kendiliğinden Sona Erme........................................................356
c. Sözleşmenin Devri ....................................................................359
d. Kısmi Fesih.................................................................................360
2. Yeni Müşteriler Bulunması............................................................360
3. Müvekkilin Önemli Menfaatler Elde Etmesi...............................366
4. Ücret Kaybı ......................................................................................370
5. Talebin Hakkaniyete Uygun Olması............................................374
6. Talebin Bir yıl İçinde İleri Sürülmesi............................................380
C. BEDELİN HESAPLANMASI...............................................................382
1. Ham Karşılığın Bulunması ............................................................382
2. Üst Sınırın Hesaplanması ..............................................................384
D. TALEPTE BULUNULAMAYACAK HALLER .................................388
1. Haklı Bir Sebep Yokken Acentenin Sözleşmeyi Feshetmesi ....388
2. Acentenin Kusuru Sebebiyle Sözleşmenin Müvekkil
Tarafından Feshedilmesi................................................................392
3. Üçüncü Bir Kişinin Acentenin Yerini Alması Konusunda
Tarafların Anlaşması ......................................................................394
E. TALEBİN VAZGEÇİLMEZLİĞİ .........................................................397
IV. REKABET YASAĞI ANLAŞMASI............................................................399
A. GENEL OLARAK..................................................................................399
B. ANLAŞMANIN KAPSAMI VE ŞEKLİ...............................................401
1. Kapsam.............................................................................................401
XVIII İçindekiler
a. Konu Bakımından.....................................................................401
b. Yer Bakımından.........................................................................404
c. Zaman Bakımından ..................................................................406
2. Şekli...................................................................................................407
C. TAZMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ..........................................................409
D. ANLAŞMANIN ORTADAN KALKMASI ........................................413
1. Tarafların Anlaşması ......................................................................413
2. Anlaşmadan Vazgeçme..................................................................414
3. Acentelik Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshedilmesi..............416
4. Diğer Sebepler .................................................................................419
E. ACENTEYE ALEYHİNE OLAN ŞARTLARIN GEÇERSİZLİĞİ ...420
EK: 6102 SAYILI TTK'NIN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ VE
MADDE GEREKÇELERİ.......................................................................423
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
