| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Sarp ŞAHANKAYA |
| Baskı Tarihi | 2021/05 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Sert Kapak (İplik Dikiş) |
| Sayfa Sayısı | 331 |
Bu çalışma, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (Gazi Üniversitesi) Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı’nda yazdığım doktora tezinin kitap şeklinde derlenmiş hâlidir. Aynı başlığı taşıyan doktora tezim Prof. Dr. İhsan Erdoğan, Prof. Dr. Oğuz Sadık Aydos, Prof. Dr. Dr. Mehmet Kılıç, Doç. Dr. H. Reyhan Değirmencioğlu ve Doç. Dr. Süleyman Yılmaz’dan teşekkül eden jüri önünde 2021/Şubat ayı sonunda savunulmuş ve oybirliği ile kabul edilmiştir. Değerli jüri üyelerinin önerileri ve eleştirileri nazara alınarak çalışma son hale getirilmiştir. Katkıları nedeniyle jüri üyelerine teşekkürlerimi sunarım. “Adi Ortaklıklarda Haklı Sebeplerle Fesih ve Ortaklıktan Çıkarma”, birbiri ile bağlantısı olan iki konuyu monografi şeklinde bir çalışma altında ele almayı, birleştirmeyi amaçlamıştır.
Adi ortaklıkların haklı sebeple feshi uygulamada sıklıkla rastlanan ihtilaflardan olup monografi şeklinde incelenmesi özellikle uygulayıcılar açısından faydalı olabilecektir. Adi ortaklıktan çıkarma ise uygulamamızda ve doktrinimizde hak ettiği ilgiyi görmeyen kullanışlı ve yararlı bir hukuki seçenektir. Çalışmamızda bu kurumun esasları tespit edilmiş ve kullanılması noktasında fayda sağlaması amaçlanmıştır. Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın kitap haline getirilmesi tez jürisi ve danışmanım tarafından önerilmiştir.
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 7
KISALTMALAR......................................................................................................... 13
GİRİŞ ...............................................................................................................15
BİRİNCİ BÖLÜM
ADİ ORTAKLIK SÖZLEŞMESİNE GENEL BAKIŞ
§.1. ADİ ORTAKLIK SÖZLEŞMESİ KAVRAMI ......................................................19
§.2. ADİ ORTAKLIĞIN UNSURLARI ...................................................................24
I- Sözleşme Unsuru .................................................................................... 24
A) Sözleşmenin Niteliği......................................................................... 25
B) Sözleşmenin Şekli............................................................................. 29
II- Kişi Unsuru.............................................................................................. 32
III- Katılım Payı Unsuru ................................................................................ 33
IV- Müşterek Amaç Unsuru.......................................................................... 37
V- Eylemli Çaba Unsuru (Affectio Societatis) .............................................. 42
§.3. ADİ ORTAKLIĞIN ÖZELLİKLERİ ..................................................................44
I- Adi Ortaklığın Tüzel Kişiliğinin Bulunmaması.......................................... 44
II- Elbirliği Mülkiyetinin Uygulanması ......................................................... 47
III- Ortakların Müteselsil Sorumlu Olması.................................................... 50
IV- Adi Ortaklığın Şahıs Ortaklığı Olması ...................................................... 53
§.4. ADİ ORTAKLIK HÜKÜMLERİNİN UYGULANACAĞI HUKUKİ YAPILAR............54
§.5. ADİ ORTAKLIĞIN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ...................57
I. Ticaret Şirketleri ile Karşılaştırma........................................................... 57
II. Dernekler ile Karşılaştırma ..................................................................... 58
III. Sonuca Katılmalı Tüketim Ödüncü Sözleşmesi ile Karşılaştırma............. 58
IV. Sonuca Katılmalı Hizmet Sözleşmesi ile Karşılaştırma ............................ 60
8 İçindekiler
§.6. ADİ ORTAKLIKLARIN ALT TÜRLERİ.............................................................62
§.7. ADİ ORTAKLIKLARDA ORTAKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER............................64
I- Ortakların Hakları ................................................................................... 64
A) Yönetim ve İtiraz Hakkı.................................................................... 65
1. Yönetim Hakkı........................................................................... 65
2. İtiraz Hakkı ................................................................................ 67
B) Denetim Hakkı ................................................................................. 69
C) Kârdan Pay Alma Hakkı.................................................................... 71
D) Ücret, Faiz, Gider ve Avans İsteme Hakkı ........................................ 74
II- Ortakların Borçları.................................................................................. 75
A) Katılım Payı Borcu............................................................................ 75
B) Özen Borcu ...................................................................................... 76
C) Sadakat Yükümlülüğü ...................................................................... 79
D) Rekabet Yasağı................................................................................. 82
E) Zarara Katılma Borcu ....................................................................... 85
İKİNCİ BÖLÜM
ADİ ORTAKLIKLARDA HAKLI SEBEPLERLE FESİH
§.8. GENEL OLARAK ADİ ORTAKLIKLARDA FESİH SİSTEMİ .................................88
§.9. HAKLI SEBEP KAVRAMI ............................................................................91
I- Terim, Tanım ve Kapsam........................................................................ 91
A) Haklı Sebep Terimi........................................................................... 91
B) Haklı Sebebin Tanımı ....................................................................... 91
C) Haklı Sebeplerin Kapsamı ve Vasfı................................................... 94
II- Haklı Sebep Kavramının Hukukumuzdaki Yeri........................................ 96
A) Özel Olağanüstü Fesih Sebepleri ..................................................... 97
B) Genel Olağanüstü Fesih Sebebi olarak “Haklı Sebep” ..................... 98
III- Haklı Sebebin Unsurları ........................................................................ 100
A) Kuruluşta Önem Arz Eden Fiili ve Kişisel Sebeplerin Ortadan
Kalkmış Olması .............................................................................. 100
B) İşletme Konusunun İmkânsızlaşması veya Güçleşmesi ................. 103
C) İlişkinin Ortaklar için Çekilmez Hâle Gelmesi................................. 105
IV- Haklı Sebeplerin Özellikleri................................................................... 107
A) Nisbî Olması................................................................................... 107
B) Emredici Nitelikte Olması .............................................................. 108
İçindekiler 9
V- Haklı Sebeplere Dayalı Fesih Hakkının İlişkilendirilmesi ....................... 112
A) Takdir Yetkisi ile İlişkisi................................................................... 112
B) Kusur ile İlişkisi............................................................................... 114
C) İrade Bozuklukları ile İlişkisi ........................................................... 116
D) Kişilik Haklarının Korunması ile İlişkisi ........................................... 118
VI- Haklı Sebeple Feshe İlişkin Takdir Hakkı Kullanılırken Göz Önünde
Tutulması Gereken İlkeler .................................................................... 119
A) Menfaatler Dengesinin Değerlendirilmesi İlkesi............................ 119
B) Ultima Ratio İlkesi.......................................................................... 120
C) Adi Ortaklıklarda Ortaklar Arasındaki Güven ve Sadakat İlkesi ..... 121
D) Kusurun Değerlendirilmesi ............................................................ 122
VII- Haklı Sebeplerin Sınıflandırılması ......................................................... 123
A) Ortakların Şahsından Kaynaklanan Haklı Sebepler ........................ 123
B) Nesnel Haklı Sebepler.................................................................... 125
VIII- Uygulamada Görülen Haklı Sebep Örnekleri........................................ 126
A) Ortakların Şahsından Kaynaklanmayan Haklı Sebepler ................. 126
1. Ortaklık Konusundaki Değişiklik ve Güçleşmeler .................... 126
2. Ortaklığın Sürekli Verimsizliği ve Malvarlığının Yetersizliği..... 128
3. Ortaklık Konusunun Değiştirilmesi.......................................... 129
4. Ortaklık Haklarının Kullanılmasının Engellenmesi................... 129
B) Ortaklardan Kaynaklanan Haklı Sebepler ...................................... 130
1. Ortaklar Arasındaki Kişisel İhtilaflar ve Güven İlişkisinin
Zedelenmesi............................................................................ 130
2. Ortağın Görevini Yerine Getiremez Duruma Gelmesi veya
Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi .................................... 132
a) Genel Bakış....................................................................... 132
b) Katılım Payı Borcunun İhlâlinde Alternatif Yaptırım: Actio
Pro Socio............................................................................ 133
3. Rekabet Yasağının İhlâl Edilmesi............................................. 138
4. Ortaklığın Kötü Yönetimi ve Yöneticinin Yükümlülüklerini
İhlâl Etmesi.............................................................................. 139
C) İsviçre Mahkemelerinin Kararlarından Bazı Haklı Sebep
Örnekleri........................................................................................ 141
D) Alman Mahkemelerinin Kararlarından Bazı Haklı Sebep
Örnekleri........................................................................................ 144
10 İçindekiler
§.10. ADİ ORTAKLIĞIN FESHİ DAVASI ..............................................................145
I- Adi Ortaklığın Haklı Sebeple Feshine Genel Bakış ................................ 145
A) Adi Ortaklığın Haklı Sebeple Feshinin Niteliği................................ 146
B) Fesih Hakkına İlişkin Sınırlamalar .................................................. 147
C) Fesih Hakkının Kullanım Şekline İlişkin Ayrım................................ 150
1. Bozucu Yenilik Doğuran Hak Olarak Kullanılması ................... 151
2. Dava Yolu ile Kullanılması ....................................................... 151
D) Fesih Hakkının Kullanılmasına İlişkin İlkeler .................................. 154
1. Açıklık İlkesi............................................................................. 154
2. Gerekçelendirme Gerekliliği ................................................... 157
3. Geri Alınamama ...................................................................... 158
4. Şarta Bağlanamama................................................................ 159
5. Hak Düşürücü Süreye Tâbi Olma ............................................ 161
6. Kısmî Olmama......................................................................... 162
II- Usule İlişkin Esaslar .............................................................................. 162
A) Davacı ............................................................................................ 167
B) Davalı............................................................................................. 168
C) Yetkili-Görevli Mahkeme ............................................................... 172
1. Yetkili Mahkeme ..................................................................... 172
2. Görevli Mahkeme ................................................................... 173
D) İhtiyatî Tedbirler............................................................................ 174
E) Mahkeme Kararı ............................................................................ 175
1. Taleple Bağlılık Bakımından Değerlendirme ........................... 175
2. Kararın Hukukî Niteliği ............................................................ 176
3. Kararın Hüküm ve Sonuçlarını Doğurma Zamanı.................... 178
4. Zarar Tazmini Talebi................................................................ 180
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADİ ORTAKLIKLARDA ORTAKLIKTAN ÇIKARMA
§.11. ADİ ORTAKLIKLARDA ORTAKLIKTAN ÇIKARMA KURUMU ........................183
I- Yasal Düzenleme .................................................................................. 183
II- Ortaklıktan Çıkarma Kavramı ............................................................... 187
III- Ortaklıktan Çıkarmanın Şartları............................................................ 191
A) Ortaklıktan Çıkarma Sebeplerinden Birisinin Gerçekleşmiş
Olması............................................................................................ 191
İçindekiler 11
1. 633. Maddede Sayılan Kanunî Sebepler ................................. 192
a) Ortağın Fesih Bildiriminde Bulunması .............................. 192
b) Ortağın Kısıtlanması ......................................................... 196
c) Ortağın İflas Etmesi .......................................................... 199
d) Ortağın Tasfiyedeki Payının Cebri İcra Yoluyla Paraya
Çevrilmesi ......................................................................... 202
e) Ortağın Ölmesi ................................................................. 206
2. Sözleşme ile Kanundan Farklı Çıkarma Sebebi Belirlenmesi........ 208
a) Alman ve İsviçre Hukuklarında Durum............................. 208
b) 818 Sayılı Borçlar Kanunu Döneminde Durum................. 211
c) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Döneminin
Değerlendirilmesi ............................................................. 212
d) Sözleşme ile Belirlenen Çıkarma Sebeplerinin Tasnif
Edilmesi ............................................................................ 214
aa) Mutlak Sözleşmesel Çıkarma Sebepleri................... 214
bb) Haklı Sebeple Çıkarma Anlaşması............................ 217
cc) Serbest Çıkarma Anlaşması ..................................... 222
e) Sözleşmede Hüküm Bulunmaması Durumunda Haklı
Sebeple Çıkarma Yapılıp Yapılamayacağı Meselesi .......... 227
f) Sözleşmede Yer Verilmeyen Bir Sebebe Dayalı olarak
Çıkarma Yapılıp Yapılamayacağı Meselesi........................ 244
B) Sözleşmede “Ortaklığın Diğer Ortaklarla Devam Edeceği”
Hükmünün Bulunması ................................................................... 245
C) Sebebin Kanunda Öngörülen Kişilerde Oluşması........................... 250
1. Ortak ....................................................................................... 250
2. Mirasçılar ................................................................................ 251
3. Temsilci ................................................................................... 257
IV- Adi Ortaklıktan Çıkarma Usûlü ............................................................. 258
A) Diğer Ortakların Karar Alması ........................................................ 260
B) Çıkarma Kararının Yazılı Olarak Bildirilmesi ................................... 262
V- Çıkarılan Ortağın İtiraz Hakkı ................................................................ 265
VI- İki Kişilik Adi Ortaklıklar Bakımından İnceleme..................................... 269
VII- Ortaklıktan Çıkarma Konusunda Kanun Değişikliği Önerimiz ............... 272
12 İçindekiler
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ADİ ORTAKLIKLARDA HAKLI SEBEPLERLE FESİH
VE ORTAKLIKTAN ÇIKARMANIN SONUÇLARI
§.12. ADİ ORTAKLIĞIN HAKLI SEBEPLE FESHEDİLMESİNİN SONUÇLARI .............275
I- Yönetim Yetkisinin Sona Ermesi ........................................................... 276
II- Adi Ortaklığın Tasfiyesi......................................................................... 278
A) Tasfiyenin Özellikleri...................................................................... 282
1. Sona Ermeye Bağlı, Doğal ve Zorunlu Sonuç Olması............... 282
2. Adi Ortaklık Amacını Değiştirmesi .......................................... 283
B) Tasfiye Usûlü ................................................................................. 285
1. Dış Tasfiye............................................................................... 287
2. İç Tasfiye ................................................................................. 288
C) Yeni Tasfiye Hükümlerinin Değerlendirilmesi................................ 289
D) İradi Tasfiye ve Anlaşma Şekilleri .................................................. 292
§.13. ORTAKLIKTAN ÇIKARMANIN SONUÇLARI ...............................................294
I- Genel Bakış........................................................................................... 294
II- Çıkarılan Ortağın Payının Akıbeti.......................................................... 294
III- Mali Sonuçlar........................................................................................ 296
A) Ayrılma Tazminatı.......................................................................... 296
1. Genel Bakış ............................................................................. 296
2. Ayrılma Tazminatının Hesaplanması....................................... 302
B) Diğer Mali Talepler ........................................................................ 307
1. Eşyanın İadesi ......................................................................... 307
2. Borçtan Kurtarma Talebi......................................................... 308
3. Tamamlanmamış İşlerden Doğan Talep ................................. 310
C) Malvarlığının Yetersizliği................................................................ 311
IV- Ayrılan Ortağın Yükümlülüklerinin ve Haklarının Sona Ermesi............. 312
SONUÇ VE ÖNERİLER......................................................................................313
KAYNAKÇA ....................................................................................................323
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
