Mal Rejimleri Hukuku

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Ömer Uğur GENÇCAN
ISBN: 9786050515817
1.402,50 TL 1.650,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Ömer Uğur GENÇCAN
Baskı Tarihi 2023/06
Baskı Sayısı 9
Boyut 17x25 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)
Sayfa Sayısı 1648
Baskı Niteliği Güncellenmiş ve Genişletilmiş


İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ YERİNE.................................................................................................................5

KAYNAKÇA .....................................................................................................................143

KISALTMALAR ..............................................................................................................147

GİRİŞ ...............................................................................................................................153

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER (TMK. m.202-217)

& 1. MAL REJİMİ KAVRAMI ...............................................................................157

I. MAL REJİMİNİN TANIMI......................................................................158

II. MAL REJİMİNİN DÜZENLENME BİÇİMİ .........................................158

III. MAL REJİMİNİN BELİRLENME BİÇİMİ............................................160

A- YÜRÜRLÜK TARİHİNDE BOŞANMA/İPTAL DAVASI

OLMAYANLAR...............................................................................161

1- Bir Yıllık Sözleşme Süresi Vardı......................................... 161

a. Yeni Mal Rejimi Belirlenebilirdi.....................................161

b. Rejimin Başlangıcı Evlenme Tarihine Çekilebilirdi.......161

2- Bir Yıl İçinde Sözleşme Yapılması...................................... 163

a. Seçilen Rejimin Başlangıcı Yürürlük Tarihi Olabilir .....163

b. Seçilen Rejimin Başlangıcı Yürürlük Tarihi Sonrası

Olabilir..............................................................................163

c. Bir Yıl İçinde Eş Ölürse Kural Rejim Uygulanır............163

3- Bir Yıl İçinde Sözleşme Yapılmaması................................. 164

a. Önceki Rejimin Yasal Mal Rejimi Olması......................164

b. Önceki Rejimin Seçilebilir Mal Rejimi Olması..............164

B- YÜRÜRLÜK TARİHİNDE BOŞANMA/İPTAL DAVASI

OLANLAR........................................................................................165

1- Boşanma/İptal Davası Kabul Edilenler ............................... 165

2- Boşanma/İptal Davası Kabul Edilmeyenler......................... 165

a. Bir Yıllık Sözleşme Süresi Uygulanır.............................165

aa. Yeni Mal Rejimini Belirleme.................................165

bb. Rejimin Başlangıcını Evlenme Tarihine

Çekebilme...............................................................166

b. Bir Yıl İçinde Sözleşme Yapılması..................................166

aa. Seçilen Rejimin Başlangıcı Yürürlük Tarihi

Olabilir....................................................................166

8 İçindekiler

bb. Seçilen Rejimin Başlangıcı Yürürlük Tarihi

Sonrası Olabilir.......................................................167

cc. Bir Yıl İçinde Eş Ölürse Kural Rejim

Uygulanır................................................................167

c. Bir Yıl İçinde Sözleşme Yapılmaması.............................167

aa. Önceki Rejimin Yasal Mal Rejimi Olması............167

bb. Önceki Rejimin Seçilebilir Mal Rejimi

Olması.....................................................................167

3- Boşanma Davası Sürerken Ölenler ..................................... 168

IV. MAL REJİMİNİN UYGULAMA ALANI ..............................................168

A- UYGULANACAK STATÜLER......................................................168

1- Evlilik Hukuken Kurulmuşsa Uygulanır............................. 169

2- Batıl Evliliklerde Uygulanır................................................ 169

3- Gaiplik Kararı Olsa da Uygulanır ....................................... 169

4- Ayrılık Kararı Olsa da Uygulanır........................................ 169

5- Ayrı Konut Edinme Kararı Olsa da Uygulanır..................... 169

6- Ayrı Yaşama Hakkı Bulunsa da Uygulanır .......................... 170

7- Evlilik Tescil Edilmese de Uygulanır.................................. 170

8- Ayrı Evde Yaşamalı Aile Modelinde Uygulanır................... 170

9- Boşanma Davası Devam Ederken de Uygulanır.................. 170

B- UYGULANMAYACAK STATÜLER.............................................170

1- Yok Evliliklerde Uygulanmaz............................................. 171

2- Nişanlılıkta Uygulanmaz.................................................... 171

3- Evlilik Benzeri Yaşam Modellerinde Uygulanmaz............... 171

a. Common Law Evlilik.......................................................171

b. Kayıtsız Hayat Ortaklığı ..................................................172

aa. Özellikleri ...............................................................172

aaa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı

Olmadan Kurulur......................................172

bbb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur..............172

ccc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri

Yerine Getirilir..........................................172

ddd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır.................173

eee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı

Olmadan Sona Erer ..................................173

bb. Çeşitleri...................................................................173

aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat

Ortaklığı ....................................................173

bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız

Hayat Ortaklığı .........................................173

c. Kayıtlı Hayat Ortaklığı.....................................................173

İçindekiler 9

aa. Özellikleri ...............................................................174

aaa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille

Kurulur......................................................174

bbb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak

ve Yükümlülükler Doğurur......................174

ccc. Boşanma Söz konusu Değildir.................174

bb. Çeşitleri...................................................................174

aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat

Ortaklığı ....................................................174

bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat

Ortaklığı ....................................................174

d. Homoparental Aile...........................................................175

e. Tek Ebeveynli Aile...........................................................175

f. Boşanma Sonrası Hayat Arkadaşlığı...............................175

g. Eş Cinsel Evlilik...............................................................175

4- Dini Nikahlı İlişkide Uygulanmaz ...................................... 176

5- Evlilik Sonrası İlişkide Uygulanmaz................................... 176

6- Duygusal İlişkilerde (Flört) Uygulanmaz ............................ 176

& 2. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ.......................................177

I. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN ÖZELLİĞİ..................................177

A- ŞARTA BAĞLI SÖZLEŞME...........................................................177

B- MUVAZAALI SÖZLEŞME ............................................................177

C- KADEMELİ SÖZLEŞME ...............................................................177

D- GEÇMİŞE ETKİLİ SÖZLEŞME ....................................................177

II. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN TİPİNDE SINIRLAMA

(TMK. m. 203)...........................................................................................179

A- SEÇİLEBİLİR ÜÇ MAL REJİMİ VARDIR (KAPALI SAYI

İLKESİ)..............................................................................................180

B- SEÇİLEBİLİR MAL REJİMİNİN SINIRLARI

DEĞİŞTİRİLEMEZ (TİPE BAĞLILIK İLKESİ)..........................180

C- YENİ BİR MAL REJİMİ YARATILAMAZ (ÖZEL REJİM

YARATAMAMA İLKESİ)...............................................................181

III. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN BİÇİMİNDE SINIRLAMA

(TMK. m. 205)...........................................................................................181

A- MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ......................................181

1- Düzenleme Şeklinde Yapılabilir.......................................... 182

2- Onaylama Şeklinde Yapılabilir ........................................... 183

3- Evlenme Başvurusu Sırasında Bildirim............................... 183

a. Yazılı Olarak Yapılmalıdır ...............................................186

b. Evlendirme Memurunun Beyana Davet

Zorunluluğu Yoktur..........................................................186

10 İçindekiler

c. Bildirimin Yapılmaması Evlendirme İşlemine

Engel Teşkil Etmez...........................................................186

d. Evlendirme Memuru Bildirimi Reddetme

Hakkından Yoksundur......................................................187

e. Bildirim Evlenme Kütüğüne Yazılır................................187

f. Bildirim Evlenme Dosyasında Saklanır..........................187

B- MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİNİN TESCİLİ VE İLANINA

GEREK YOKTUR............................................................................187

IV. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞME EHLİYETİ (TMK. m. 204)...............188

A- GENEL OLARAK............................................................................188

B- TAM EHLİYETLİLERİN SÖZLEŞME EHLİYETİ

(TMK m. 10)......................................................................................189

C- SINIRLI EHLİYETLİLERİN SÖZLEŞME EHLİYETİ

(TMK m. 429)....................................................................................189

D- TAM EHLİYETSİZLERİN SÖZLEŞME EHLİYETİ

(TMK m. 14)......................................................................................190

E- SINIRLI EHLİYETSİZLERİN SÖZLEŞME EHLİYETİ

(TMK m. 16)......................................................................................190

1- Ayırt Etme Gücüne Sahip Küçüklerin Sözleşme Ehliyeti..... 191

a. Ana ve Baba Velâyeti Birlikte Kullanılıyorsa

Sözleşme Ehliyeti.............................................................192

b. Velâyet, Ana ve Babadan Birinde İse Sözleşme

Ehliyeti..............................................................................192

2- Ayırt Etme Gücüne Sahip Kısıtlıların Sözleşme Ehliyeti...... 192

a. Mal Rejimi Sözleşmesini Yapacak Olan Kısıtlı

Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmalıdır...............................192

b. Mal Rejimi Sözleşmesini Kendisi İmzalamalıdır...........193

c. Yasal Temsilcinin İzni Olmalıdır.....................................193

d. Yasal Temsilcisi Mal Rejimi Sözleşmesini

İmzalamalıdır....................................................................194

e. Vesayet Makamından Mal Rejimi Sözleşmeleri

Yapılması İçin İzin Alınmış Olmalıdır

(TMK m. 462 b. 9)...........................................................194

V. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN ZAMANI (TMK. m.203)...........195

A- NİŞANLILIK DÖNEMİNDE..........................................................195

B- EVLENME SIRASINDA.................................................................195

C- EVLENMEDEN SONRA................................................................196

VI. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN İPTALİ ........................................196

A- İRADEYİ SAKATLAYAN SEBEPLERLE MAL REJİMİ

SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ .............................................................196

B- MUVAZAA SEBEBİYLE MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİNİN

İPTALİ...............................................................................................197

İçindekiler 11

C- ŞEKİL ŞARTI YOKLUĞU SEBEBİYLE MAL REJİMİ

SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ .............................................................197

D- TİPE AYKIRILIK SEBEBİYLE MAL REJİMİ

SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ .............................................................198

VII. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN SÜRESİ.......................................198

VIII. MAL REJİMİNDE SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ......................................198

A- SÖZLEŞMEDE YER ALABİLECEK DÜZENLEMELER..........198

1- Paylı Mülkiyet Konusu Maldaki Pay Üzerinde Tasarruf

(TMK m. 223, f. II)............................................................ 198

2- Kişisel Mal Statüsü Yaratma (TMK m. 221)........................ 199

a. Bir Mesleğin İcrası veya İşletmenin Faaliyeti

Sebebiyle Doğan Edinilmiş Mallarda

(TMK m. 221, f. I)............................................................199

b. Kişisel Malların Gelirlerinde (TMK m. 221, f. II)..........199

3- Değer Artışından Pay Alımı (TMK m. 227, f. III)................ 199

4- Aile Konutunun Kullanımı................................................. 200

5- Birliğin Giderlerine Katılım................................................ 201

6- Artık Değere Katılım (TMK m. 237, f. I)............................ 201

a. Katılım Türü.....................................................................201

aa. Pozitif Artık Değere Katılım..................................201

bb. Negatif Artık Değere Katılım ................................201

b. Katılım Şekli.....................................................................201

7- Katılma Alacağına Mahsuben Aile Konutu Üzerinde

Düzenleme (TMK m. 240)................................................. 202

8- Seçilebilir Rejimlerde Düzenleme ...................................... 202

9- Faiz ve Güvence Düzenlenebilir (TMK m. 239, f. III) ......... 203

10- Paylı Mülkiyete Yönelik Hakları Kullanma

(TMK m. 226 f. II)............................................................. 203

11- Edinilmiş Malları Değerlendirme Değeri

(TMK m. 235 f. I).............................................................. 203

B- SÖZLEŞMEDE YER ALAMAYACAK DÜZENLEMELER......203

1- Boşanmanın Fer'î Sonuçları................................................ 203

2- Edinilmiş Mal Statüsü Yaratma........................................... 205

3- Dönüştürme Davası (TMK m. 206) Açmanın

Engellenmesi..................................................................... 205

4- Eklenecek Değerleri Yok Sayma (TMK m. 229) ................. 205

5- Denkleştirme Yapılmaması (TMK m. 230) ......................... 205

6- Ödemenin Ertelenememesi (TMK m. 239 f. II)................... 206

7- Tasfiyeden Önce Faiz ve Güvence İstememe

(TMK m. 239 f. III) ........................................................... 206

12 İçindekiler

8- Eksik Katılma Alacağını İstemeyi

Sınırlandırma/Kaldırma (TMK m. 241 f. I)......................... 206

& 3. MAL REJİMİ TÜRLERİ.......................................................................................207

I. KURAL MAL REJİMİ (YASAL MAL REJİMİ)

(TMK. m.202 f.I, 218-241)........................................................................208

II. SEÇİLEBİLİR MAL REJİMLERİ (SEÇİMLİK MAL

REJİMLERİ) (TMK. m.202 f.II, 242-281)...............................................209

A- GENEL OLARAK............................................................................209

B- UYGULAMA AZLIĞI NEDENLERİ ............................................210

1. Mal Rejiminin Zahmetli ve Gereksiz Görülmesi ................. 210

2. Mal Rejimi Konusunda Bilgilenmemiş Olmak.................... 210

3. Evlilik Birliğini Örseleme Kaygısı...................................... 211

III. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ (TMK. m.206-212)..............................211

A- GENEL OLARAK............................................................................211

1- Üç Mal Rejiminde Uygulanır............................................. 212

2- Mevcut Mal Rejimini Tasfiye Sonucu Doğar....................... 212

3- Haktan Önce Vazgeçilemez................................................ 212

4- Diğer Önlemler Yeterli Olmamalıdır................................... 212

B- OLUŞUMU .......................................................................................214

1- Olağanüstü Mal Rejimine Geçilebilecek Haller................... 214

a. Eşlerin Dönüştürmesi Davası (TMK. m. 206)................214

b. Alacaklının Dönüştürme Davası (TMK. m. 210 f.I)......214

c. Kendiliğinden Dönüşüm (TMK. m. 209).......................214

2- Olağanüstü Mal Rejimine Geçilemeyecek Haller................ 214

a. Eşlerin Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi Davasında

(TMK m. 197 f. II)...........................................................215

b. Boşanma Davasında Geçici Önlem Olarak

(TMK m. 169)..................................................................218

C- SONA ERMESİ.................................................................................219

1- Eşlerin Dönüştürmesi Halinde (TMK m. 208)..................... 219

2- Alacaklının Dönüştürmesi Halinde (TMK. m. 211)............. 219

3- Kendiliğinden Dönüşüm Halinde (TMK. m. 211)................ 220

& 4. EŞLERİN DÖNÜŞTÜRME DAVASI (TMK. m. 206 f. I)..........................221

I. GENEL OLARAK.....................................................................................221

II. KOŞULLARI.............................................................................................222

A- EŞLER ARASINDA ÇEKİŞME BULUNMALIDIR....................223

B- EŞLERDEN BİRİNİN İSTEMİ BULUNMALIDIR .....................223

1- İstem Usulüne Uygun Dava İle Gerçekleşmelidir................ 223

a. Davacı...............................................................................224

aa. Kural Olarak...........................................................224

İçindekiler 13

bb. Yasal Temsilci.........................................................224

b. Davalı................................................................................225

2- İstem Sahibi Eşin Kusurlu Olması Etkili Değildir................ 225

3- İstem Boşanma Davası Olmadan Yapılabilir ....................... 226

C- HAKLI SEBEP BULUNMALIDIR................................................226

1- Diğer Eşe Ait Malvarlığının Borca Batık Olması

(TMK m. 206, f. II/b. 1)..................................................... 227

2- Diğer Eşin Ortaklıktaki Payının Haczedilmiş Olması

(TMK m. 206, f. II/b. 1)..................................................... 227

3- Diğer Eşin Menfaatleri Tehlikeye Düşürmüş Olması

(TMK m. 206, f. II/b. 2)..................................................... 228

a. İstemde Bulunanın Menfaatlerini Tehlikeye

Düşürme ...........................................................................228

b. Ortaklığın Menfaatlerini Tehlikeye Düşürme.................229

4- Diğer Eşin, Gereken Rızasını Haklı Bir Sebep Olmadan

Esirgemesi (TMK m. 206, f. II/b. 3).................................... 230

5- Diğer Eşin, İstemde Bulunan Eşe Bilgi Vermekten

Kaçınması (TMK m. 206, f. II/b. 4) ................................... 231

a. Malvarlığı Hakkında ........................................................231

b. Geliri Hakkında................................................................231

c. Borçları Hakkında............................................................232

d. Ortaklık Malları Hakkında...............................................232

6- Diğer Eşin Sürekli Olarak Ayırt Etme Gücünden Yoksun

Olması (TMK m. 206, f. II/b. 5) ......................................... 232

a. Ayırt Etme Gücünden Yoksunluk Sürekli Olmalıdır......233

b. Dönüştürme İstenmelidir.................................................234

aa. Eşin İstemi..............................................................234

bb. Yasal Temsilcinin İstemi........................................234

7- Diğer Sebepler................................................................... 235

8- Haklı Sebep Sayılmayan Haller.......................................... 236

III. SONUÇLARI (TMK. m.212, 225 f.II).....................................................236

& 5. EŞLERİN DÖNÜŞTÜRME DAVASI İLE OLUŞAN

DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI (TMK m. 208).............238

I. GENEL OLARAK.....................................................................................238

II. YENİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE DÖNÜŞÜMDEN

DÖNME (TMK. m.208 f.I).......................................................................238

III. DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI

(TMK. m.208 f.II)......................................................................................239

A- KOŞULLARI ....................................................................................239

B- TARAFLARI.....................................................................................239

1- Davacı............................................................................... 239

14 İçindekiler

a. Kural Olarak.....................................................................239

b. Yasal Temsilci...................................................................239

2- Davalı ............................................................................... 240

& 6. ALACAKLININ DÖNÜŞTÜRME DAVASI (TMK. m. 210 f. I)..............241

I. GENEL OLARAK.....................................................................................241

II. KOŞULLARI.............................................................................................241

A- EŞLER ARASINDA MAL ORTAKLIĞI REJİMİ

BULUNMALIDIR............................................................................241

B- EŞLERDEN BİRİNE KARŞI İCRA TAKİBİNDE

BULUNULMALIDIR......................................................................242

C- ALACAKLI HACZİN UYGULANMASINDAN ZARAR

GÖRMELİDİR..................................................................................242

D- İSTEMDE BULUNULMALIDIR...................................................242

1- Davacı............................................................................... 243

a. Kural Olarak.....................................................................243

b. Yasal Temsilci...................................................................243

2- Davalı (TMK. m.210 f.II)................................................... 243

III. SONUÇLARI (TMK. m.212, 225 f.II).....................................................243

& 7. ALACAKLININ DÖNÜŞTÜRME DAVASI İLE OLUŞAN

DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI (TMK. m. 211)............244

I. GENEL OLARAK.....................................................................................244

II. YENİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE ALACAKLININ

DAVASI İLE OLUŞAN DÖNÜŞÜMDEN DÖNME

(TMK. m.211 f.II) ......................................................................................244

III. DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI

(TMK. m.211 f.I)........................................................................................245

A- KOŞULLARI ....................................................................................245

B- TARAFLARI.....................................................................................245

1- Davacı............................................................................... 246

a. Kural Olarak.....................................................................246

b. Yasal Temsilci...................................................................246

2- Davalı ............................................................................... 246

& 8. KENDİLİĞİNDEN DÖNÜŞÜM (TMK. m. 209).........................................247

I. GENEL OLARAK.....................................................................................247

II. KOŞULLARI.............................................................................................247

A- MAL ORTAKLIĞI REJİMİ BULUNMALIDIR............................247

B- EŞLERDEN BİRİNİN İFLÂSINA KARAR VERİLMİŞ

OLMALIDIR.....................................................................................248

C- MAHKEME KARARINA GEREK YOKTUR..............................248

III. SONUÇLARI.............................................................................................248

İçindekiler 15

A- İFLÂS EDENİN EŞİ VE ALACAKLILARI

KORUNMAKTADIR.......................................................................248

B- TASFİYE ÖNCEKİ REJİME GÖRE YAPILACAKTIR...............248

& 9. KENDİLİĞİNDEN DÖNÜŞÜM İLE OLUŞAN MAL AYRILIĞI

REJİMİNİN SONA ERMESİ (TMK. m. 211)..............................................249

I. GENEL OLARAK.....................................................................................249

II. YENİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE KENDİLİĞİNDEN

DÖNÜŞÜM İLE OLUŞAN DÖNÜŞÜMDEN DÖNME

(TMK. m.211 f.II) ......................................................................................249

III. DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI

(TMK. m.211 f.I)........................................................................................250

A- KOŞULLARI ....................................................................................250

B- TARAFLARI.....................................................................................250

1- Davacı............................................................................... 250

a. Kural Olarak.....................................................................251

b. Yasal Temsilci...................................................................251

2- Davalı ............................................................................... 251

& 10. ALACAKLILARIN KORUNMASI (TMK. m.213)...................................252

I. GENEL OLARAK.....................................................................................252

II. UYGULANMASI......................................................................................252

A- MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE.....................................................253

B- KATILMA REJİMİNDE ..................................................................253

& 11. MALLARIN YÖNETİMİNİN DİĞER EŞE BIRAKILMASI

(TMK. m.215).....................................................................................................254

I. GENEL OLARAK MALLARIN YÖNETİMİNİN DEVRİ ..................254

II. MALLARIN YÖNETİMİNİN DİĞER EŞE BIRAKILMASI...............255

A- MALLARIN YÖNETİMİNİN AÇIK OLARAK DİĞER

EŞE BIRAKILMASI........................................................................255

1. Mal Rejimi Sözleşmesi İle Malların Yönetiminin Diğer

Eşe Bırakılması.................................................................. 256

2. Bir İş veya Şirket Sözleşmesiyle Malların Yönetiminin

Diğer Eşe Bırakılması........................................................ 256

B. MALLARIN YÖNETİMİNİN ÖRTÜLÜ OLARAK DİĞER

EŞE BIRAKILMASI........................................................................256

III. MALLARIN YÖNETİMİNİN KENDİLİĞİNDEN DİĞER EŞE

GEÇMESİ (TMK m. 185 f. III) ................................................................256

IV. MALLARIN YÖNETİMİNİN DİĞER EŞE BIRAKILMASININ

SONUÇLARI.............................................................................................257

& 12. ENVANTER YAPILMASI İSTEMİ (TMK. m.216)........................................258

I. ENVANTER KAVRAMI..........................................................................258

16 İçindekiler

II. ENVANTER İSTEMİ................................................................................259

A- EŞLERDEN BİRİ İSTEYEBİLİR...................................................259

B- HER MAL REJİMİNDE İSTENEBİLİR........................................259

C- EVLİLİK SIRASINDA HER ZAMAN İSTENEBİLİR................259

D- İSTENEMEYECEĞİ KARARLAŞTIRILAMAZ.........................260

E- BELİRLİ MALLARA YÖNELİK DE İSTENEBİLİR..................260

F- HEM KENDİNE HEM DİĞER EŞE YÖNELİK

İSTENEBİLİR...................................................................................260

III. ENVANTERİN KAPSAMI ......................................................................260

IV. ENVANTERİN YAPILMASI...................................................................261

A. ENVANTER YAPILMASINA KATILMA

ZORUNLULUĞU ............................................................................261

B. ENVANTER YAPILMASINDA RESMİ SENET

DÜZENLENMELİDİR....................................................................262

V. ENVANTERİN İSPAT GÜCÜ..................................................................264

& 13. EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR (TMK. m.217) ...................................266

I. KURAL OLARAK EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR......................266

II. BORÇLU EŞİN ÖDEME İÇİN SÜRE İSTEMESİ ................................267

A. BORÇ MUACCEL OLMALIDIR...................................................267

B. BORCUN YERİNE GETİRİLMESİ EVLİLİK BİRLİĞİNİ

TEHLİKEYE DÜŞÜRMELİDİR....................................................267

C. ÖDEME İÇİN BORÇLU SÜRE İSTEMELİDİR ..........................268

III. GÜVENCE VERİLMESİ KARARLAŞTIRILABİLİR.........................269

İKİNCİ BÖLÜM

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ (TMK. m.218-241)

& 14. GENEL OLARAK.............................................................................................271

I. İSVİÇRE UYGULAMASINDA EDİNİLMİŞ MALLARA

KATILMA REJİMİ....................................................................................273

A. ZGB ÖNCESİ EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ .....273

B. ZGB SONRASI EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA

REJİMİ...............................................................................................273

1. İsviçre Medenî Kanununda 1907 Tarihli Yasa İle Kabul

Edilen Mal Rejimi ............................................................. 273

2. İsviçre Medenî Kanununda 1 Ocak 1988’de Yürürlüğe

Giren Değişiklik ................................................................ 273

II. TÜRKİYE UYGULAMASINDA MAL REJİMLERİ............................274

A- TKM’DE MAL REJİMLERİ...........................................................274

B- TMK.’DA MAL REJİMLERİ..........................................................274

İçindekiler 17

& 15. KATILMA REJİMİNDE YER ALAN MAL GRUPLARI........................276

I. GENEL OLARAK.....................................................................................276

II. MAL GRUPLARININ DEĞİŞMEZLİĞİ İLKESİ .................................277

A- KURAL OLARAK...........................................................................277

B- KİŞİSEL MAL STATÜSÜ YARATILABİLİR...............................277

C- EDİNİLMİŞ MAL STATÜSÜ YARATILAMAZ...........................277

III. MAL GRUBUNA BÜTÜN OLARAK ÖZGÜLEME İLKESİ .............278

A- ÖZGÜLEME BÜTÜN OLARAK YAPILIR..................................278

B- EŞİT ORAN VARSA TERCİH İLKESİ UYGULANIR................278

C- FARKLI ORAN VARSA BASKINI TERCİH İLKESİ

UYGULANIR...................................................................................278

IV. MAL GRUPLARI......................................................................................278

A- EDİNİLMİŞ MALLAR (TMK. m. 219).........................................279

B- KİŞİSEL MALLAR (TMK. m. 220-221)........................................280

& 16. EDİNİLMİŞ MALLAR (TMK. m. 219)........................................................282

I. GENEL OLARAK.....................................................................................282

II. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ BULUNMALIDIR......283

III. MALVARLIĞI DEĞERİ BULUNMALIDIR.........................................283

IV. KARŞILIĞI VERİLEREK EDİNİLEN MALVARLIĞI

BULUNMALIDIR ....................................................................................284

V. REJİMİN DEVAMI SIRASINDA EDİNİLEN MALVARLIĞI

BULUNMALIDIR ....................................................................................285

VI. KANUNUN EDİNİLMİŞ MAL OLARAK BELİRLEDİĞİ

MALVARLIĞI BULUNMALIDIR..........................................................287

A- ÇALIŞMA KARŞILIĞI EDİNİM (TMK. m. 219 f. II b.1)............288

1- Genel Olarak ..................................................................... 288

2- Mesleki Faaliyet ................................................................ 289

a. Çeşitleri.............................................................................290

aa. Bağımsız Faaliyet...................................................290

aaa. Şirketteki Ortaklık Hisse Payları..............290

bbb. Şirket Tasfiye Kararı Almışsa ..................291

ccc. Şirket Payının Devri Varsa .......................291

ddd. Kâr Payı Ödemesi Yapılmışsa..................292

eee. Kâr Şirkete Yatırım Olarak

Kullanılmışsa ............................................293

fff. Mizana Dayalı Bilanço Varsa...................293

ggg. Endüstriyel Değer Artışı Varsa.................294

hhh. Gelir Ortak İse ..........................................295

ııı. Taşınmaz Şirket Adına Kayıtlı İse ...........296

iii. Şirket Kapatılmışsa...................................296

bb. Yarı Bağımsız Faaliyet...........................................296

18 İçindekiler

cc. Bağımlı Faaliyet.....................................................296

b. Şekli ..................................................................................297

aa. Bedensel Faaliyet ...................................................297

bb. Düşünsel Faaliyet...................................................297

c. Edinimleri.........................................................................298

aa. Maaş........................................................................299

bb. Ücret........................................................................299

cc. Kâr Payı..................................................................300

aaa. Ticari Kâr (Dönem Kârı)..........................300

bbb. Net Dönem Kârı (Safi Kâr)......................300

ccc. Dağıtılabilir Kâr........................................300

aaaa. Geçmiş Yıl Zararı

Arındırılmalıdır...............................301

bbbb. Vergi ve Benzeri Mali

Yükümlülükler

Arındırılmalıdır...............................301

cccc. Yedek Akçeler Arındırılmalıdır......301

ddd. Mali Kâr (Vergiye Tabi Kâr)....................301

dd. İkramiye..................................................................301

ee. Kıdem Tazminatı....................................................301

aaa. Niteliği.......................................................302

aaaa. TKM Dönemi Alınan Kişisel

Mal Sayılır.......................................302

bbbb. TMK Dönemi Alınan

Edinilmiş Mal Sayılır .....................303

cccc. Yayılma Varsa Oranlama

Yapılır..............................................304

bbb. Belirlenmesi..............................................304

aaaa. Rejim Sonlandığında Var

Olmalıdır.........................................304

bbbb. Belgeler Getirilmelidir....................304

cccc. Gerekirse Bilirkişi İncelemesi

Yapılmalıdır.....................................304

ff. Kazanç ....................................................................304

gg. Zirai Kazanç ...........................................................304

hh. Vizite Ücreti ...........................................................304

ıı. Prim.........................................................................304

ii. Vekâlet Ücreti.........................................................305

jj. Bahşiş......................................................................305

kk. Ölünceye Kadar Bakma Karşılığı..........................305

ll. Aylık, Haftalık ve Gündelik...................................307

İçindekiler 19

mm. Telif Ücreti..............................................................307

nn. Transfer Ücreti........................................................307

oo. Diğerleri..................................................................307

3- Meslek Dışı Faaliyet .......................................................... 307

a. Olağan Faaliyet.................................................................307

aa. Bilgi Yarışması .......................................................307

bb. Ödüllü Yarışmalar...................................................308

cc. Diğer Olağan Faaliyetler........................................308

b. Olağan Dışı Faaliyet.........................................................308

aa. Emek Gerektiren Faaliyet......................................309

bb. Beceri Gerektiren Faaliyet.....................................309

cc. Yetenek Gerektiren Faaliyet...................................309

B- SOSYAL GÜVENLİK VE YARDIM ÖDEMELERİ

(TMK. m. 219 f. II b.2) .....................................................................309

1- Genel Olarak ..................................................................... 309

2- Kamu Kurum ve Kuruluşlarından Yapılan Sosyal

Güvenlik ve Yardım Ödemeleri .......................................... 310

a. Çeşitleri.............................................................................310

aa. Sosyal Güvenlik Kurumu Ödemesi.......................310

bb. Personel Yardım Sandığı Ödemesi........................311

b. Kaynağı.............................................................................313

c. Ödeme Türleri ..................................................................315

d. Ödeme Zamanı.................................................................315

aa. Rejim Öncesi Ödeme.............................................315

bb. Rejim Sırasında Ödeme .........................................316

cc. Rejim Sonrası Ödeme ............................................316

3- Özel Kurum ve Kuruluşlardan Yapılan Sosyal Güvenlik

ve Yardım Ödemeleri......................................................... 318

a. Çeşitleri.............................................................................318

aa. Bireysel Emeklilik..................................................318

aaa. Ödenen Primlerin Ait Olduğu Mal

Grubuna Göre Belirlenir...........................318

aaaa. Kişisel Mal Grubundan

Ödenmişse.......................................319

bbbb. Edinilmiş Mal Grubundan

Ödenmişse.......................................319

bbb. İspat Edilemiyorsa ....................................319

aaaa. Hangi Eşin Ödediği İspat

Edilemiyorsa ...................................319

bbbb. Hangi Mal Grubundan Ödediği

İspat Edilemiyorsa ..........................320

20 İçindekiler

ccc. İspat Şekli..................................................320

aaaa. Prim ve Emeklilik Ödeme

Belgeleri Getirtilmelidir .................320

bbbb. Gerekiyorsa Bilirkişi

İncelemesi Yapılmalıdır..................320

bb. İsteğe Bağlı Sigortalılık..........................................321

cc. Yaşam Sigortaları ...................................................321

dd. Diğerleri..................................................................321

b. Kaynağı.............................................................................322

aa. Edinilmiş Mal Grubu .............................................322

bb. Kişisel Mal Grubu..................................................322

cc. Baskın Karşılama ...................................................322

dd. Eşit Karşılama ........................................................322

C- ÇALIŞMA GÜCÜNÜN KAYBI NEDENİYLE ÖDENEN

TAZMİNATLAR (TMK. m. 219 f. II b.3).......................................323

D- KİŞİSEL MALLARIN GELİRLERİ (TMK. m. 219 f. II b.4).......324

1- Her Türlü Ürün Dahildir..................................................... 325

a. Doğal Ürün.......................................................................326

aa. Kavram ...................................................................326

bb. Asıl Şeyden Ayrıldığı Tarih Esas Alınır.................326

cc. Rejim Sırasında Elde Edilmelidir..........................327

dd. Malvarlığının Devamı İçin Kullanılmamalıdır.....327

b. Hukuki Ürün.....................................................................327

aa. Kavram ...................................................................327

aaa. Faiz............................................................327

bbb. Kira............................................................328

ccc. Maddi Nitelikte Olmayan Hakların

Geliri..........................................................328

ddd. Ecrimisil....................................................328

eee. Şirket Paylarından Elde Edilen Kâr

Payı/Temettü.............................................328

fff. Fikri Haklardan Elde Edilen Kazanç.......329

ggg. Diğerleri ....................................................329

bb. Muacceliyet Tarihi Esas Alınır...............................329

cc. Rejim Sırasında Elde Edilmelidir..........................329

2- Net Miktar Esas Alınmalıdır............................................... 329

3- Edinilmiş Mallara Dahil Olmayacağı Kararlaştırılabilir

(TMK m. 221 f. II)............................................................. 330

4- Tasarruf Edildiği İspatlanmalıdır......................................... 330

E- EDİNİLMİŞ MALLARIN YERİNE GEÇEN/İKAME

DEĞERLER (TMK. m. 219 f. II b.5) ..............................................331

İçindekiler 21

1- Değer Kayması Yoksa........................................................ 332

2- Değer Kayması Varsa......................................................... 332

a. Edinilmiş Maldan Karşılanmışsa.....................................332

b. Kişisel Maldan Karşılanmışsa .........................................332

aa. Yarıdan Az İse.........................................................333

bb. Yarıdan Çok İse ......................................................333

cc. Yarı Yarıya İse ........................................................333

F- EŞLERİN AHLAKİ GÖREVİ YERİNE GETİRMESİ,

AİLENİN HUZURU, UYUMU, KARŞILIKLI GÜVENE

DAYANARAK YAPTIĞI İŞLEMLE EDİNİLENLER .................334

G- DİĞERLERİ......................................................................................335

& 17. KANUN GEREĞİ KİŞİSEL MALLAR (TMK. m. 220).............................337

I. GENEL OLARAK.....................................................................................337

A- TASFİYEYE KONU EDİLEMEZ ..................................................337

B- TESPİTİ AİLE MAHKEMESİNDE YAPILIR...............................338

C- MAL AYRILIĞI DÖNEMİNDE EDİNİLENLER KİŞİSEL

MAL SAYILIR..................................................................................338

D- MAL REJİMİ SONLANDIKTAN SONRA EDİNİLENLER

KİŞİSEL MAL SAYILIR .................................................................339

E- KURAL MAL REJİMİ ÖNCESİNDE EDİNİLENLER

KİŞİSEL MAL SAYILIR .................................................................339

II. KANUN GEREĞİ KİŞİSEL MALLAR..................................................340

A- KİŞİSEL KULLANIMA YARAYAN EŞYA

(TMK. m. 220 b. 1) ...........................................................................340

1- Kişisel Kullanıma Özgülenmesi Bulunmayan Eşya

Kişisel Mal Sayılmaz ......................................................... 341

a. Aile İçinde Birlikte Kullanılan Eşya ...............................341

b. Aile İçi Kullanıma Açılan Eşya.......................................341

c. Satılarak Yerine Alınan Ailenin Birlikte

Kullanacağı Eşya..............................................................341

d. Satılarak Yerine Alınan Kişisel Kullanıma

Elverişsiz Eşya..................................................................342

e. Kullanılma Olanağı Kalmayan Eşya...............................342

f. Ticari Eşyalar....................................................................342

g. Mesleki Faaliyet İçin Kullanılan Eşyalar........................342

h. Gelir Getiren Eşya............................................................342

ı. Malik Olunmayan Eşya ...................................................342

2- Finanse Edildiği Mal Grubunun Önemi Yoktur ................... 342

3- Kural Olarak Taşınır Eşya Olmalıdır................................... 343

4- Edinilmiş Mal Sayılması Kararlaştırılamaz ......................... 343

5- Denkleştirme İstenebilir..................................................... 344

22 İçindekiler

6- Eklenecek Değer Sayılabilir............................................... 345

B- BAŞLANGIÇTA GELEN MALVARLIĞI

(TMK. m. 220 b. 2) ...........................................................................345

1- Evlilik Öncesi Edinilen Mallar ........................................... 345

2- Fiili Birliktelikte Edinilen Mallar........................................ 347

3- Nişanlılıkta Edinilen Mallar................................................ 347

4- Ödemesi Evlilik Öncesi Yapılan Mallar .............................. 347

C- MİRAS YOLUYLA GELEN MALVARLIĞI

(TMK. m. 220 b. 2) ...........................................................................348

1- Mirasçılığın Doğuş Şekli Etkili Değildir ............................. 348

2- Kazanım Karşılıksız Olmalıdır........................................... 349

D- KARŞILIKSIZ KAZANMAYLA GELEN MALVARLIĞI

(TMK. m. 220 b. 2) ...........................................................................352

1- Genel Olarak ..................................................................... 353

2- Talih Oyunlarından Gelen .................................................. 353

a. Yargıtay Uygulaması........................................................353

aa. İvazın Ait Olduğu Mal Grubuna Göre

Belirlenir.................................................................353

aaa. Kişisel Mal Grubundan Ödenmişse.........353

bbb. Edinilmiş Mal Grubundan

Ödenmişse.................................................353

bb. İvazı Ödeyen ve Kaynağı İspat Edilemiyorsa.......354

aaa. Hangi Eşin Ödediği İspat

Edilemiyorsa.............................................354

bbb. Hangi Mal Grubundan Ödediği İspat

Edilemiyorsa.............................................354

cc. İvaz Ödenmemişse .................................................358

b. Düşüncemiz......................................................................364

3- Şans Yarışmalarından Gelen............................................... 365

4- Bağışlama İle Gelen........................................................... 365

a. Üçüncü Kişilerden Gelen.................................................366

b. Ana ve/veya Babadan Gelen ...........................................366

c. Eşinden Gelen...................................................................367

aa. Genel Olarak...........................................................367

bb. Özel Günlerde Gelen..............................................367

cc. Paylı Olarak Gelen .................................................368

5- Yardım İle Gelen................................................................ 368

6- Diğer Karşılıksız Kazanımlar ............................................. 368

a. Sahipsiz Taşınırı Sahiplenme (TMK m. 767).................368

b. Bulunulan Şeyin Mülkiyetinin Kazanılması

(TMK m. 771, f. I)............................................................369

İçindekiler 23

c. Karışma veya Birleşme İle Mülkiyetin Kazanılması

(TMK m. 776, f. I-II) .......................................................369

d. Kazandırıcı Zamanaşımı İle Mülkiyetin

Kazanılması (TMK m. 777, f. I).....................................369

e. Definenin Mülkiyetinin Kazanılması

(TMK m. 772, f. II)..........................................................370

f. Nafaka...............................................................................370

g. Sebepsiz Zenginleşme......................................................371

h. Üçüncü Kişi Lehine Yapılan Sözleşmeler.......................371

ı. Çeyiz Yardımı Ödemesi...................................................371

E- MANEVİ TAZMİNAT ALACAĞI (TMK. m. 220 b. 3)................371

1- Genel Olarak ..................................................................... 371

2- Kaynağı Önemli Değildir................................................... 372

3- Yükümlüsü Önemli Değildir.............................................. 372

F- KİŞİSEL MAL YERİNE GEÇEN/İKAME DEĞERLER

(TMK. m. 220 b. 4) ...........................................................................372

1- Genel Olarak ..................................................................... 372

2- Değer Kayması Yoksa........................................................ 374

3- Değer Kayması Varsa......................................................... 375

a. Kişisel Maldan Karşılanmışsa .........................................375

b. Edinilmiş Maldan Karşılanmışsa.....................................375

aa. Yarıdan Az İse.........................................................375

bb. Yarıdan Çok İse ......................................................376

cc. Yarı Yarıya İse ........................................................376

G- TAZMİNAT VEYA TOPTAN ÖDEMEDEN KALAN

YAŞAM SÜRESİNİ KARŞILAYACAK DEĞER

(TMK. m. 228 f. II)............................................................................376

1- Kalan Yaşam Süresini Karşılayan Bölüm Kişisel Mal

Sayılır ............................................................................... 376

2- Kalan Yaşam Süresini Karşılayan Bölüm Dışı Edinilmiş

Mal Sayılır ........................................................................ 378

3- Kişisel Mal Edinilmiş Mal Bölümlemesine Örnek............... 378

a. Emekli Eşin Ödeme Tarihine Göre Bakiye Yaşam

Süresi Tespit Edilir...........................................................379

b. Emekli Eşin Boşanma Dava Tarihine Göre Bakiye

Yaşam Süresi Tespit Edilir...............................................381

c. İrat Şeklinde Ödeme Olsaydı Günlük Miktar

Saptanır.............................................................................381

d. Boşanma Dava Tarihi Sonrası İrat Olarak Alınacak

Miktar Saptanır.................................................................381

& 18. SÖZLEŞME GEREĞİ KİŞİSEL MALLAR (TMK. m. 221).....................384

24 İçindekiler

I. GENEL OLARAK.....................................................................................384

II. SÖZLEŞME GEREĞİ KİŞİSEL MALLAR............................................384

A- BİR MESLEĞİN İCRASI VEYA İŞLETMENİN

FAALİYETİ SEBEBİYLE DOĞAN MALVARLIĞI

DEĞERLERİ (TMK. m. 221 f. I)....................................................385

B- KİŞİSEL MALLARIN GELİRLERİ (TMK. m. 221 f. II).............387

& 19. KATILMA REJİMİNDE YER ALAN ÖLÇÜ DEĞERLERİ...................389

I. GENEL OLARAK.....................................................................................389

II. ÖLÇÜ DEĞERLERİ.................................................................................389

A- SÜRÜM DEĞERİ (TMK. m. 232)..................................................389

1- Tasfiye Anındaki Sürüm Değeri Esas Alınır ........................ 390

2- Sürüm Değeri Bozmadan Önce Belirlenmişse

Güncelliğini Yitirir............................................................. 390

B- GELİR DEĞERİ (TMK. m. 233).....................................................391

1- Tarımsal İşletme Bulunmalıdır (TMK. m. 233 f I)............... 391

2- Özgülenme İsteme Hakkına Sahip Olunmalıdır

(TMK. m. 233 f I).............................................................. 391

3- Değer Artış Payı Alacağı Ya Da Katılma Alacağı

Bulunmalıdır (TMK. m. 233 f I, II)..................................... 391

C- ÖZEL DURUM DEĞERİ (TMK. m. 234)......................................392

1- Sağ Kalan Eşin Geçim Koşulları ........................................ 392

2- Tarımsal İşletmenin Alım Değeri........................................ 392

3- Tarımsal İşletme Kendisine Ait Olan Eşin Yaptığı

Yatırımlar veya Malî Durumu............................................. 392

4- Diğerleri............................................................................ 392

& 20. KATILMA REJİMİNDE YÖNETİM, YARARLANMA VE

TASARRUF (TMK. m. 223 f. I)......................................................................393

I. KURAL OLARAK....................................................................................393

A- MALVARLIĞINI YÖNETME HAKKI..........................................393

1- Yönetim Eşe Bırakılabilir (TMK m. 215)............................ 393

a. Kural Mal Rejiminde .......................................................394

b. Mal Ayrılığı Rejiminde ....................................................394

c. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminde .................................394

d. Mal Ortaklığı Rejiminde..................................................394

2- Yönetim Üçüncü Kişiye Bırakılabilir.................................. 394

B- MALVARLIĞINDAN YARARLANMA HAKKI.........................394

C- MALVARLIĞINDA TASARRUF HAKKI ....................................394

II. İSTİSNALAR ............................................................................................394

A- AİLE KONUTU SINIRLAMASI (TMK. m. 194).........................395

B- TASARRUF YETKİSİNİN SINIRLANMASI (TMK m. 199).....396

İçindekiler 25

C- OLAĞANÜSTÜ REJİM UYGULAMASI

(TMK. m. 206-212)...........................................................................397

D- ENVANTER İSTEMİ (TMK m. 216) .............................................398

E- PAYLI MÜLKİYETTE TASARRUF SINIRLAMASI

(TMK m. 223 f. II).............................................................................399

F- KATILMA ALACAĞINI ZORA DÜŞÜREN

KAZANDIRMA SINIRLAMASI (TMK m. 229)..........................399

1- Karşılıksız Kazandırmalar (TMK. m. 229 b.1) .................... 399

2- Danışıklı Kazandırmalar (TMK. m. 229 b.2)....................... 400

& 21. KATILMA REJİMİNDE PAYLI MÜLKİYET KONUSU

MALLAR (TMK.m. 223 f.II)..........................................................................404

I. PAYLI MÜLKİYET KONUSU MALLAR KAVRAMI

(TMK. m. 688)...........................................................................................404

II. PAYDA TASARRUF (TMK. m. 223 f.II)................................................404

A- KURAL OLARAK PAYDA TASARRUF......................................405

B- PAYDA TASARRUFTA AKSİ KARARLAŞTIRILABİLİR........405

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KATILMA REJİMİNİN İLKELERİ

& 22. GENEL OLARAK.............................................................................................407

I. REJİME GİRİŞE İLİŞKİN İLKELER.....................................................407

II. REJİMİN TASFİYESİNE İLİŞKİN İLKELER.......................................407

& 23. REJİM SEÇEBİLME İLKESİ (TMK. m. 202 f. II)....................................408

I. GENEL OLARAK.....................................................................................408

II. REJİM SEÇEBİLME İLKESİNİN SONUÇLARI..................................408

A- SEÇİM YAPILMAMIŞSA KURAL REJİM UYGULANIR.........408

B- SEÇİM YAPILMIŞSA SEÇİLEN REJİM UYGULANIR.............409

1- Her Zaman Seçim Yapılabilir ............................................. 409

2- Eski Rejim Tasfiye Edilir ................................................... 409

& 24. REJİMİ DEĞİŞTİREBİLME İLKESİ

(TMK. m. 221, 227 f. III, 237 f. I).....................................................................410

I. GENEL OLARAK.....................................................................................410

II. ARTIK DEĞERE KATILMA PAYININ DEĞİŞTİRİLMESİ

(TMK. m. 237 f.I).......................................................................................410

III. DEĞER ARTIŞINDAN PAY ALMAKLA İLGİLİ DEĞİŞİM

(TMK. m. 227 f.III)....................................................................................411

IV. EDİNİLMİŞ MALLARIN KAPSAMINI DARALTMA

(TMK. m. 221)...........................................................................................411

26 İçindekiler

A- KİŞİSEL MALLARIN GELİRLERİNE İLİŞKİN

DARALTMA (TMK. m. 221f.II).....................................................411

B- MESLEK İCRASI VE İŞLETME FAALİYETİ İÇİN

GEREKLİ MALVARLIĞI DEĞERLERİNE İLİŞKİN

DARALTMA (TMK. m. 221f.I)......................................................412

1- Malvarlığı Kavramı ........................................................... 412

a. Malvarlığının Tanımı .......................................................412

b. Malvarlığının Unsurları....................................................413

aa. Malvarlığı Akçalı Değer Taşımalıdır.....................413

bb. Malvarlığı Hukuksal Bir Bütün Olmalıdır............413

cc. Her Kişinin Bir Malvarlığı Vardır..........................413

2- Malvarlığı Değerlerine İlişkin Daraltma.............................. 413

V. PAYLI MÜLK KONUSU MAL ÜZERİNDEKİ PAYDA

TASARRUF ( TMK. m. 223 f.II)..............................................................414

VI. BORÇLARLA İLGİLİ DÜZENLEME YAPILABİLİR

(TMK m. 226 f. III)....................................................................................414

A- KURAL OLARAK (TMK m. 226 f. III).........................................414

B- ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUK

(TMK m. 224)....................................................................................415

VII. AİLE KONUTU VE EV EŞYASINI ÖZGÜLEME İLE İLGİLİ

DÜZENLEME (TMK m. 240 f. I)............................................................415

& 25. REJİM SÜRESİNCE EDİNİLENİ PAYLAŞMA İLKESİ

(TMK. m. 219 f. I, 236 f. I)................................................................................417

I. GENEL OLARAK.....................................................................................417

II. REJİM SÜRESİNCE EDİNİLENİN PAYLAŞIMI.................................417

A- REJİM SÜRESİ İÇİNDE EDİNİLEN PAYLAŞILIR....................419

1- Edinilmiş Mallar Paylaşılır................................................. 419

2- Kişisel Mallar Paylaşılmaz ................................................. 420

B- REJİM SÜRESİ DIŞINDA EDİNİLEN PAYLAŞILMAZ............420

1- Rejim Öncesi Edinilen Paylaşılmaz .................................... 420

2- Rejim Sonrası Edinilen Paylaşılmaz ................................... 421

& 26. KARŞILIĞI VERİLENİ PAYLAŞMA İLKESİ (TMK. m. 219 f. I).........422

I. GENEL OLARAK.....................................................................................422

II. KARŞILIĞI VERİLEREK EDİNİLENİN PAYLAŞIMI........................422

A- KARŞILIĞI VERİLEN PAYLAŞILIR............................................422

B- KARŞILIĞI VERİLMEYEN PAYLAŞILMAZ.............................423

& 27. İSPAT KOLAYLIĞI İLKESİ (TMK. m. 222)..............................................424

I. GENEL OLARAK.....................................................................................424

II. MALIN AİDİYETİNDE İSPAT YÜKÜ VE KARİNE...........................424

A- MALIN AİDİYETİNDE İSPAT YÜKÜ (TMK. m. 222 f.I)...........424

İçindekiler 27

1- İddia Eden Kişi İspat Yükü Altındadır................................. 424

2- Üçüncü Kişi İddia ve İspat Edebilir .................................... 425

B- MALIN AİDİYETİNDE PAYLI MÜLKİYET KARİNESİ

(TMK. m. 222 f.II).............................................................................425

C- MALIN AİDİYETİNDE İSPAT ARAÇLARI.................................427

III. MALIN TÜRÜNDE İSPAT YÜKÜ VE KARİNE..................................428

A- MALIN TÜRÜNDE İSPAT YÜKÜ.................................................428

B- MALIN TÜRÜNDE EDİNİLMİŞ MAL KARİNESİ

(TMK. m. 222 f.III)...........................................................................428

1- Rejim Süresince Edinilen Malları Kapsar............................ 428

2- Karinenin Aksi İspatlanabilir (Kişisel Mal Savunması)........ 428

a. İspat Yükü Karinenin Aksini İddia Edene Aittir.............429

b. Yeterli Araştırma Yapılmalıdır.........................................429

aa. Karinenin Aksi İspat Edilememişse Edinilmiş

Mal Sayılır..............................................................430

bb. Karinenin Aksi İspat Edilmişse Kişisel Mal

Sayılır......................................................................430

c. Kişisel Mal İddiası Yoksa Karine Geçerlidir ..................431

& 28. KURAL OLARAK ALACAK HAKKI TANIMASI İLKESİ...................432

I. GENEL OLARAK.....................................................................................432

A- AİLE KONUTU VE EV EŞYASI DIŞINDAKİ

MALLARDA UYGULANIR ..........................................................432

B- REJİM SÜRESİNCE EDİNİLEN MALLARDA EŞLER

AYNÎ HAK SAHİBİ DEĞİLDİR....................................................433

C- REJİM SÜRESİNCE EDİNİLEN MALLARDA EŞLERİN

ALACAK HAKKI VARDIR............................................................433

D- TALEP DIŞINA ÇIKILARAK TAPU İPTAL VE TESCİL

KARARI VERİLEMEZ...................................................................434

II. AYNİ TALEP.............................................................................................434

A- PAYLI MÜLKİYETTE AYNİ TALEP (TMK m. 226 f. II)............435

B- SAĞ EŞİN AİLE KONUTUYLA İLGİLİ AYNİ TALEBİ

(TMK m. 240)....................................................................................435

C- TARIMSAL İŞLETME İLE İLGİLİ AYNİ TALEP

(TMK. m. 233 f I)..............................................................................436

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

AİLE KONUTU VE EV EŞYASINA BAĞLI HAKLAR

& 29. AİLE KONUTU VE EV EŞYASI ÜZERİNDE KATILMA

ALACAĞINA BAĞLI HAKLAR (TMK. m. 240)......................................437

I. GENEL OLARAK.....................................................................................437

28 İçindekiler

II. KOŞULLARI.............................................................................................438

A- OLUMLU KOŞULLAR...................................................................438

1- Katılma Rejimi Bulunmalıdır............................................. 438

2- Evlilik Ölüm İle Son Bulmalıdır......................................... 439

a. Evlilik Sürüyorsa Uygulanmaz........................................439

b. Evlilik Ölümle Sonlanmışsa Uygulanır ..........................439

c. Evlilik Ölüm Dışında Sonlanmışsa Uygulanmaz...........440

3- Sağ Eşin Katılma Alacağı Bulunmalıdır.............................. 440

a. Katılma Alacağı Davası Sonucu Beklenmelidir.............440

b. Katılma Alacağının Miktarı Önemsizdir.........................441

c. Mahsup İşlemi Yapılır......................................................441

aa. Katılma Alacağı Mahsup Edilebilir.......................442

bb. Yetmezse Değer Artış Payı Alacağı Mahsup

Edilebilir.................................................................442

cc. Yetmezse Miras Hakkı Mahsup Edilebilir............442

d. Katılma Alacağı Yetmezse Bedel Eklenebilir.................442

e. Takas Yapılması Zorunlu Değildir

(TMK m. 236 f. I) ............................................................443

f. Katılma Alacağı Kaldırılmamış Olmalıdır

(TMK m. 236 f. II)...........................................................444

g. Değer Artış Payı Alacağı İçin Açık Düzenleme

Bulunmalıdır (TMK m. 240 f. I) ....................................444

h. Ayni Hakkın Değerinin Belirlenmesi..............................445

aa. Değerin Belirlenmesi Anı ......................................445

bb. Esasa Alınacak Değer.............................................445

cc. Değerin Belirlenme Şekli.......................................445

ı. Değerin Karşılanması.......................................................445

4- Ölen Eşe Ait Konut ve Ev Eşyası Bulunmalıdır................... 446

a. Paylı Mülkiyet Konusu Olmamalıdır..............................446

b. Üçüncü Kişinin Payı Bulunmamalıdır............................446

c. Terekede Bulunmalıdır.....................................................446

d. Birlikte Yaşanılan Konut Olmalıdır.................................446

e. Eski Yaşantıda Kullanılan Eşya Olmalıdır......................447

f. Mal Grubunun Önemi Yoktur..........................................447

5- İstem Bulunmalıdır............................................................ 447

a. Ölüm Tarihinden İtibaren İstenebilir...............................448

b. Katılma Alacağı Ödenene Kadar İstenebilir...................448

6- İhtiyaç Bulunmalıdır.......................................................... 449

a. İhtiyaç İstem Tarihine Göre Belirlenmelidir...................449

b. İhtiyaç Konusunda Deliller Toplanmalıdır......................449

c. İhtiyaç Sonlanmamış Olmalıdır.......................................449

İçindekiler 29

B- OLUMSUZ KOŞULLAR (TMK. m. 240, f.IV).............................450

1- Ölen Eşin Meslek ve Sanatını Yürütecek Altsoyu

Bulunmamalıdır................................................................. 450

2- Tarımsal Taşınmazlara İlişkin Miras Hukuku Hükümleri

Engellememeli İdi.............................................................. 450

III. KATILMA ALACAĞINA BAĞLI HAKLAR........................................450

A- AİLE KONUTU ÜZERİNDE..........................................................450

1- Kural Olarak (İntifa veya Oturma Hakkı Tanınması)

(TMK. m. 240 f.I).............................................................. 450

a. Hakkın Konusu.................................................................451

aa. İntifa Hakkı.............................................................451

bb. Oturma Hakkı.........................................................451

b. Hakkın Süresi...................................................................451

aa. Hakkın Ömür Boyu Tanınması..............................451

bb. Hakkın Süreli Tanınması........................................451

2- İstisna/Haklı Neden Varsa (Mülkiyet Hakkı Tanınması)

(TMK. m. 240 f.III) ........................................................... 452

a. Haklı Sebepler Bulunmalıdır...........................................452

b. İstem Bulunmalıdır...........................................................452

aa. Sağ Kalan Eşin İstemi............................................452

bb. Diğer Yasal Mirasçılarından Birinin İstemi...........452

B- EV EŞYASI ÜZERİNDE (TMK. m. 240 f.II).................................453

IV. USUL HÜKÜMLERİ................................................................................453

A- GÖREVLİ MAHKEME...................................................................453

B- YETKİLİ MAHKEME.....................................................................453

C- DAVACI.............................................................................................454

1- Kural Olarak...................................................................... 454

2- Yasal Temsilci.................................................................... 454

D- DAVALI.............................................................................................454

E- SORUMLULUK...............................................................................454

V. BAŞKA DÜZENLEME YAPILABİLİR .................................................455

A- SINIRLANDIRILABİLİR................................................................455

B- KALDIRILABİLİR ..........................................................................455

C- GENİŞLETİLEBİLİR.......................................................................455

& 30. AİLE KONUTU VE EV EŞYASI ÜZERİNDE MİRAS HAKKINA

BAĞLI HAKLAR (TMK. m. 652)..................................................................457

I. GENEL OLARAK.....................................................................................457

II. KOŞULLARI.............................................................................................458

A- OLUMLU KOŞULLAR...................................................................458

1- Evlilik Ölüm İle Son Bulmalıdır......................................... 459

a. Ölüm 1.1.2002 Öncesi İse ...............................................459

30 İçindekiler

b. Ölüm 1.1.2002 Sonrası İse...............................................459

2- Sağ Eşin Miras Hakkı Bulunmalıdır ................................... 459

a. Mirasçılık Sıfatı Bulunmalıdır.........................................459

b. Miras Hakkı Belirlenmelidir............................................460

c. Miras Hakkının Miktarı Önemsizdir...............................461

d. Miras Hakkı Yetmezse Bedel Eklenebilir.......................461

e. Ayni Hakkın Değerinin Belirlenmesi..............................462

aa. Değerin Belirlenmesi Anı ......................................462

bb. Esasa Alınacak Değer.............................................462

cc. Değerin Belirlenme Şekli.......................................462

f. Değerin Karşılanması.......................................................462

3- Konut veya Ev Eşyası Bulunmalıdır................................... 462

a. Konut ve Ev Eşyası Ölene Ait Olmalıdır........................462

b. Aile Konutu Niteliğinde Çekişme Bulunmamalıdır.......464

aa. Tespit Davası Varsa Sonucu Beklenir....................464

bb. Tespit Davası Yoksa Açılması İçin Mehil

Verilmelidir.............................................................464

4- İstem Bulunmalıdır............................................................ 465

B- OLUMSUZ KOŞULLAR (TMK. m.652 f.III)...............................465

1- Ölen Eşin Meslek ve Sanatını Yürütecek Altsoyu

Bulunmamalıdır................................................................. 465

2- Tarımsal Taşınmazlara İlişkin Miras Hukuku Hükümleri

Engellememeli İdi.............................................................. 465

III. MİRAS HAKKINA BAĞLI HAKLAR...................................................465

A- KURAL OLARAK (MÜLKİYET HAKKI TANINMASI)

(TMK. m.652 f.I)...............................................................................465

B- İSTİSNA/HAKLI NEDEN VARSA (İNTİFA VEYA

OTURMA HAKKI TANINMASI) (TMK. m.652 f.II)..................466

1- Haklı Sebepler Bulunmalıdır.............................................. 466

2- İstem Bulunmalıdır............................................................ 466

a. Sağ Kalan Eşin İstemi......................................................467

b. Diğer Yasal Mirasçılarından Birinin İstemi ....................467

3- İntifa Hakkı Tanınabilir...................................................... 467

4- Oturma Hakkı Tanınabilir................................................... 467

C- MİRAS HAKLARI BAKIMINDAN AYNİ HAK TALEP

EDİLEMEYECEK DURUMLAR (TMK. m.652 f.III) .................467

1- Mirasbırakan Bir Meslek veya Sanat İcra Ediyor

Olmalıdır........................................................................... 468

2- Altsoyundan Biri Aynı Meslek ve Sanatı İcra Etmelidir....... 468

3- Gerekli Olan Bölüm Bulunmalıdır...................................... 468

İçindekiler 31

4- Tarımsal Taşınmazlara İlişkin Miras Hukuku Hükümleri

Saklı İdi............................................................................. 468

IV. USUL HÜKÜMLERİ................................................................................469

A- GÖREVLİ MAHKEME...................................................................469

B- YETKİLİ MAHKEME.....................................................................472

C- DAVACI.............................................................................................472

1- Kural Olarak...................................................................... 472

2- Yasal Temsilci.................................................................... 472

D- DAVALI.............................................................................................473

BEŞİNCİ BÖLÜM

KATILMA REJİMİNİN BAŞLANGICI

& 31. KATILMA REJİMİNİN EVLENMEYLE BAŞLAMASI..........................475

I. TMK. ÖNCESİ EVLİLİKLERDE BAŞLANGIÇ..................................475

A- BOŞANMA VEYA İPTAL DAVASI BULUNMAYAN

EŞLER YÖNÜNDEN.......................................................................475

1- Kural Olarak...................................................................... 476

a. 1.1.2002 Tarihine Kadar Mal Rejimi...............................476

b. 1.1.2002 Tarihinden Sonra Mal Rejimi...........................476

aa. Mal Rejimi Sözleşmesi Yapmışlarsa .....................476

bb. Mal Rejimi Sözleşmesi Yapmamışlarsa................477

2- Katılma Rejimi Evlenme Tarihinden Başlatılabilir(di) ......... 478

3- Mal Birliği veya Mal Ortaklığı Rejimi Katılma Rejimine

Dönüşürse ......................................................................... 478

B- BOŞANMA VEYA İPTAL DAVASI BULUNAN EŞLER

YÖNÜNDEN ....................................................................................478

1- Dava Kabul Kararı İle Sonuçlanırsa.................................... 478

2- Dava Retle Sonuçlanırsa .................................................... 479

a. Kural Olarak.....................................................................479

aa. Eşler Başka Bir Mal Rejimi Seçerlerse.................479

bb. Eşler Başka Bir Mal Rejimi Seçmezlerse .............479

b. Eşler Kural Mal Rejimini Evlenme Tarihinden

Başlatabilir........................................................................480

c. Mal Birliği veya Mal Ortaklığı Rejimi Katılma

Rejimine Dönüşürse.........................................................480

3- Dava Sonuçlanmadan Eşlerden Birisi Ölmüş İse................. 480

II. TMK. SONRASI EVLİLİKLERDE BAŞLANGIÇ ...............................480

& 32. KATILMA REJİMİNİN MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE

BAŞLAMASI......................................................................................................482

32 İçindekiler

I. GENEL OLARAK.....................................................................................482

II. MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE BAŞLAMA.....................................482

A- YENİ BİR SEÇİLEBİLİR REJİM KABUL EDİLMİŞSE O

MAL REJİMİ BAŞLAR...................................................................482

B- YENİ BİR SEÇİLEBİLİR REJİM KABUL EDİLMEMİŞSE

KURAL MAL REJİMİ BAŞLAR ...................................................482

& 33. KATILMA REJİMİNİN DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI

DAVASI İLE BAŞLAMASI.............................................................................483

I. GENEL OLARAK.....................................................................................483

II. DÖNÜŞTÜRMENİN KALDIRILMASI DAVASI İLE

BAŞLAMA (TMK. m. 208 f. II)...............................................................483

ALTINCI BÖLÜM

KATILMA REJİMİNİN SONA ERMESİ (TMK m. 225)

& 34. KATILMA REJİMİNİN EVLİLİK SÜRERKEN SONA ERMESİ........486

I. YENİ BİR MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE (TMK. m. 208 f. I).......486

II. OLAĞANÜSTÜ REJİME DÖNÜŞÜM İLE (TMK. m. 206-212)........487

A- HÂKİM KARARIYLA DÖNÜŞÜM (DÖNÜŞTÜRME

DAVASI) (TMK. m. 206, 210 f.I, 212, 225 f. II).............................487

1- Mevcut Mal Rejiminde Dönüştürme Davası

(TMK. m. 206, 212, 225 f. II)............................................. 487

2- Mal Ortaklığında Dönüştürme Davası

(TMK. m. 210 f. I, 212, 225 f. II)........................................ 488

B- KENDİLİĞİNDEN DÖNÜŞÜM (TMK. m. 209)..........................488

III. AYRILIK KARARI İLE (TMK. m. 180).................................................488

A- SÖZLEŞMEYLE KABUL EDİLMİŞ OLAN MAL REJİMİ

KALDIRILABİLİR ..........................................................................489

B- AYRILIK KARARININ ETKİSİ HÜKMÜN

KESİNLEŞMESİYLE DOĞAR......................................................489

C- AYRILIK SÜRESİ DOLDUĞUNDA ÖNCEKİ REJİMİN

UYGULANMASINA DEVAM OLUNUR....................................490

& 35. KATILMA REJİMİNİN EVLİLİK SONLANDIĞINDA SONA

ERMESİ..............................................................................................................491

I. GENEL OLARAK.....................................................................................491

II. EVLİLİK SONLANDIĞINDA SONA ERME........................................492

A- ÖLÜM DURUMUNDA (TMK. m. 225 f.I)....................................492

1- Genel Olarak ..................................................................... 492

a. Boşanma Davası Olmayan Eşin Ölümü

Durumunda.......................................................................492

İçindekiler 33

b. Boşanma Davası Olan Eşin Ölümü Durumunda............492

2- Aynı Anda Ölüm Durumunda (TMK m. 29 f. II)................. 493

B- ÖLÜM BENZERİ DURUMLARDA..............................................494

1- Ölümüne Kesin Gözüyle Bakılıyorsa/Ölüm Karinesi

(TMK. m.31, 44 f.I)........................................................... 494

2- Ölümü Olası İse/Kayıplık (Gaiplik) Kararı

(TMK. m.32 f.I)................................................................. 494

C- BOŞANMA (TMK. m. 225 f. II)......................................................495

1- Türk Mahkemesinden Verilen Boşanma Kararı................... 496

2- Yabancı Mahkemeden Verilen Boşanma Kararı................... 500

D- EVLENMENİN İPTALİ (TMK. m. 145-160, 225 f. II )................500

YEDİNCİ BÖLÜM

KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİ

& 36. KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİ (TMK. m. 225-241)........................503

I. TASFİYE UYGULAMASI.......................................................................503

A- GENEL OLARAK............................................................................503

1- Eşlerin Bağlı Olduğu Rejime İlişkin Hükümler

Uygulanır (TMK m. 179).................................................. 503

2- Sözleşmeyle Seçilen Rejim Varsa

(TMK. m.202 f.II, 242-281)............................................... 504

3- Sözleşmeyle Seçilen Rejim Yoksa ...................................... 504

a. Evlilik Tarihinden 01.01.2002 Tarihine Kadar Mal

Ayrılığı Rejimi Kuralları Uygulanır................................504

b. 01.01.2002 Tarihinden Mal Rejiminin Sona Erdiği

Tarihe Kadar Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Kuralları Uygulanır..........................................................505

B- 743 SAYILI TÜRK KANUNU MEDENÎSİNE GÖRE

TASFİYE UYGULAMASI..............................................................505

1- TKM Döneminde Tasfiye Uygulaması ............................... 505

a. Kural Rejiminin Özellikleri.............................................505

aa. Kendi Malında Tasarruf Yetkisinin

Bulunması (TKM m. 186 f. I)................................505

bb. Kendi Malında İntifa Hakkı Sahipliğinin

Bulunması (TKM m. 186 f. I)...............................505

cc. Kendi Malını İdare Hakkının Bulunması

(TKM m. 186 f. I)...................................................506

dd. Kendi Malı, Geliri ve Kazancının Kişisel Mal

Sayılması (TKM m. 189)......................................506

34 İçindekiler

b. Mal Rejiminin Tasfiyesine İlişkin Düzenleme

Yoktur ...............................................................................506

c. Mal Rejiminin Tasfiyesinde Borçlar Kanunu Genel

Hükümleri Uygulanır (TMK m. 5, TBK m. 646)...........509

2- TMK Dönemine Sarkma Varsa Tasfiye Uygulaması............ 510

C- 4721 SAYILI TÜRK MEDENÎ KANUNUNA GÖRE

TASFİYE UYGULAMASI..............................................................511

II. TASFİYE ŞEKLİ.......................................................................................511

A- SÖZLEŞME İLE...............................................................................511

1- Tasfiye Sözleşmesi Yapılabilir............................................ 511

2- Tasfiye Sözleşmesi Konusunda Borçlar Kanunundaki

Genel Hükümler Uygulanır................................................ 512

3- Tasfiye Sözleşmesi Emredici Hükümlere Aykırı

Yapılamaz ......................................................................... 512

B- PROTOKOL İLE ..............................................................................512

1- Kural Olarak...................................................................... 514

2- Protokol Tasfiyeyi İçerebilir ............................................... 515

a. Katılma Alacağını İçerebilir.............................................516

b. Değer Artış Payı Alacağını İçerebilir...............................517

c. Eşya Alacağını İçerebilir..................................................518

d. Ziynet Alacağını İçerebilir...............................................518

3- Mahkeme İçi İkrar Dikkate Alınmalıdır .............................. 519

C- DAVA İLE..........................................................................................519

1- Dava Usulüne Uygun Şekilde Açılmalıdır........................... 519

a. Dava ya da Karşı Dava İle İstenebilir..............................520

b. Boşanma Davasından Tefrik Edilmelidir........................520

c. Dava Aile Mahkemesine Açılmalıdır..............................521

d. Usulüne Uygun Şekilde İstem Yoksa Kesin Hüküm

Oluşturacak Şekilde Ret Kararı Verilemez .....................521

e. Kural Olarak Alacak Davası Açılır..................................521

aa. Nakdi Alacak Yerine Ayın Talep Edilmişse ..........521

bb. Nakdi Alacak Terditli Talep Edilmişse

(HMK m. 111)........................................................522

f. Hukuki Nitelendirme Hakime Aittir (HMK m. 33)........523

2- Külli/İki Taraflı Tasfiye...................................................... 523

a. Kendiliğinden Yapılamaz.................................................523

b. Karşı Dava Açılması Gerekir...........................................523

3- Tereke Tasfiyesi Ayrı Yapılır............................................... 523

a. Tasfiye Sonucunda Belirlenecek Alacak Terekenin

Borcu Sayılır.....................................................................524

İçindekiler 35

b. Tasfiye Alacağı Miras Paylaşımından Önce

Ödenmelidir......................................................................524

c. Tasfiye Alacağı Ödendikten Sonra Kalan Miktar,

Mirasçılar Arasında Miras Payları Oranında

Paylaşılır...........................................................................525

d. Tasfiye Alacağından Bu Sıfatını Kaybetmemiş Tüm

Mirasçılar Üçüncü Kişilere Karşı Sorumludur...............525

aa. Kişisel Olarak Sorumludur

(TMK m. 599 f. II).................................................525

bb. Müteselsilen Sorumludur (TMK m..641).............526

e. Tasfiye Alacağından Davacının Da Miras Payı

Oranında Sorumlu Olduğu Gözetilerek Mirasçı

Davalılardan Tahsiline Karar Verilecek Miktar

Hüküm Fıkrasında Gösterilmelidir..................................526

4- Mal Rejiminin Sonra Ermesi Anındaki Durumlarına

Göre Tasfiye Edilir (TMK. m. 228 f I) ................................ 527

a. Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki

Niteliğine Göre Tasfiye Edilir..........................................527

b. Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki

Seviyesine Göre Tasfiye Edilir........................................528

c. Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki

Aşamasına Göre Tasfiye Edilir........................................528

III. TASFİYE KONUSU .................................................................................528

A- TASFİYE KONUSU OLAN MALVARLIĞI.................................528

1- Rejim Süresince Edinilen Malvarlığı .................................. 528

2- Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihte Var Olan Edinilmiş

Mallar (TMK m. 235 f. I).................................................. 528

3- Ayni Taksime Konu Olan Malvarlığı .................................. 529

4- Miras Paylaşım Sözleşmesine Konu Olan Malvarlığı .......... 529

B- TASFİYE KONUSU OLMAYAN MALVARLIĞI........................529

1- Evlilik Öncesi Edinilen Malvarlığı...................................... 530

a. Tamamı Evlilik Öncesi Edinilmişse................................530

b. Bir Kısmı Evlilik Öncesi Edinilmişse .............................531

2- Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen Malvarlığı............ 532

a. Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen

Malvarlığı Tasfiye Konusu Yapılamaz............................532

b. Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen

Malvarlığı Uyuşmazlığı Aile Mahkemesinde

İncelenemez......................................................................532

c. Mal Rejiminin Sona Ermesinden Sonra Yapılan

Ödemelerden Doğan Uyuşmazlıklarda Genel

Mahkemeler Görevlidir....................................................533

36 İçindekiler

d. Mal Rejimi Sonlandığında Ödenmemiş Kredi

Borcu Varsa Oranlama Yapılır.........................................533

C- TASFİYE KONUSU ALACAKLAR..............................................534

1- Ayni Nitelikte Olanlar........................................................ 534

a. Diğer Eşte Olan Malların Geri Alınması

(TMK m. 226 f. I) ............................................................534

b. Paylı Mülkiyete İlişkin Talep (TMK m. 226 f. II)..........534

c. Tarımsal İşletmeye İlişkin Talep (TMK m. 233)............534

d. Aile Konutuna İlişkin Talep (TMK m. 240)...................535

2- Nakdi Nitelikte Olanlar...................................................... 535

a. Katkı Payı Alacağı............................................................535

b. Değer Artış Payı Alacağı (TMK m. 227)........................536

c. Katılma Alacağı (TMK m. 231)......................................537

IV. TASFİYE ZAMANI..................................................................................537

A- MAL REJİMİ SONA ERMELİDİR ................................................537

1- Evlilik Sürerken Rejim Sonlanabilir.................................... 538

a. Yeni Bir Mal Rejimi Sözleşmesiyle ................................539

b. Olağanüstü Rejime Dönüşüm İle ....................................539

c. Ayrılık Kararı İle ..............................................................539

2- Evlilik Sonlanmakla Rejim Sonlanabilir ............................. 540

a. Ölüm Durumunda ............................................................540

b. Ölüm Benzeri Durumlarda ..............................................541

c. Boşanma ...........................................................................541

aa. Türk Mahkemesinden Verilince Tasfiye ...............541

bb. Yabancı Mahkemeden Verilince Tasfiye...............542

aaa. Tanıma ya da Tenfiz İstenmelidir.............542

bbb. Tanıma Tenfiz Kararı Kesinleştiğinde

Sonuç Doğurur..........................................549

d. Evlenmenin İptali.............................................................551

B- İŞBİRLİĞİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ VARDIR.......................................551

C- TEREKENİN TASFİYESİ DAHA SONRA

YAPILMALIDIR..............................................................................551

1- Önce Mal Rejiminin Tasfiyesi Yapılır ................................. 552

2- Sonra Terekenin Tasfiyesi Yapılır........................................ 552

3- Hak Sahibi Olma ............................................................... 553

a. Sağ Eşin Alacağının Fazla Olması ..................................553

b. Ölen Eşin Alacağının Fazla Olması.................................553

V. TASFİYE TALEBİ.....................................................................................553

A- TASFİYE TALEBİ AÇIK OLMALIDIR........................................553

1- Alacak Miktarı Gösterilmelidir (HMK m. 119 f. I/d) ........... 554

İçindekiler 37

2- Duraksama Varsa Açıklama Yaptırılmalıdır

(HMK m. 31) .................................................................... 554

3- Her Bir Malvarlığı İçin Talep Ayrı Gösterilmelidir............... 554

a. Her Mal İçin Ayrı Talep Miktarı Gösterilmelidir............555

b. Gösterilen Miktara Göre Karar Verilir ............................556

c. Miktar Gösterilmemişse Eşit Talep Var Kabul Edilir.....556

B- TASFİYE TALEBİNDE DAVA YIĞILMASI YAPILABİLİR

(HMK m. 110)...................................................................................557

1- Katılma Alacağı Talep Edilebilir......................................... 557

2- Değer Artış Payı Talep Edilebilir ........................................ 557

3- Katkı Payı Talep Edilebilir ................................................. 558

4- Eşya Talep Edilebilir.......................................................... 558

5- Ziynet Talep Edilebilir........................................................ 559

C- TASFİYE TALEBİNE AYKIRI KARAR VERİLEMEZ

(HMK m. 26).....................................................................................561

VI. TASFİYE AŞAMALARI..........................................................................561

A- MALLARIN GERİ ALINMASI (TMK. m. 226 f. I)......................562

1- Her Eş Diğer Eşte Bulunan Mallarını Her Zaman Geri

Alabilir.............................................................................. 562

a. Mal Rejimi Sonlanmadan Geri Alabilir..........................562

b. Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Geri Alabilir ................562

2- Her Türlü Malını Geri Alabilir............................................ 563

a. Mal Grubunun Önemi Yoktur..........................................563

b. Mal Çeşidinin Önemi Yoktur...........................................564

3- Hukuki İlişkiye Göre Geri Alabilir...................................... 564

4- Mal İade Edilmezse Dava İle Geri Alınabilir....................... 564

a. Ziynet Alacağı Davası......................................................564

b. Eşya Alacağı Davası.........................................................565

c- Diğer Davalar...................................................................566

B- ARTIK DEĞERİN BULUNMASI..................................................566

C- KATILMA ALACAĞININ BELİRLENMESİ...............................566

1- Katılma Alacağı (KA) Davası (TMK. m.231)...................... 566

2- Değer Artış Payı Alacağı (DAPA) Davası

( TMK. m. 227)................................................................. 567

D- KATILMA ALACAĞININ İFASI...................................................567

VII. PAYLI MÜLKİYETİN TASFİYESİ (TMK. m. 226 f.II)........................567

A- PAYLI MÜLKÜN EŞLERDEN BİRİNE VERİLMESİ................568

B- PAYLI MÜLKİYETTE YASAL ALIM HAKKI

KOŞULLARI ....................................................................................569

1- Paylı Mülkiyette Yasal Alım Hakkına İlişkin İstek

Bulunmalıdır ..................................................................... 569

38 İçindekiler

2- Kural Mal Rejimi Sona Ermelidir....................................... 570

3- Paylı Mülkiyet Konusu Bir Mal Bulunmalıdır..................... 570

4- Üstün Yarar Kanıtlanmalıdır............................................... 571

5- Pay Bedeli Ödenmelidir..................................................... 573

& 37. KATKI PAYI ALACAĞI DAVASI..................................................................574

I. GENEL OLARAK.....................................................................................574

A- 1.1.2002 ÖNCESİ YAPILAN KATKI İSTENEBİLİR...................575

B- BORÇLAR KANUNU'NUN GENEL HÜKÜMLERİ

UYGULANIR...................................................................................576

C- BELİRSİZ ALACAK DAVASIDIR ................................................577

II. KOŞULLARI.............................................................................................577

A- EVLİLİK İLİŞKİSİ BULUNMALIDIR .........................................577

1- Nişanlılar Arasında Uygulanmaz ........................................ 577

2- Evlilik Dışı Birliktelikte Uygulanmaz................................. 577

3- Evli Olmayanlar Arasında Uygulanmaz.............................. 578

B- KATKI EŞE YÖNELİK OLMALIDIR...........................................578

C- KATKI YAPILMIŞ OLMALIDIR...................................................578

1- Akçalı Değerle Katkıda Bulunulmalıdır.............................. 578

a. Para İle Katkıda Bulunulmalıdır......................................578

b. Para İle Ölçülebilen Değerle Katkıda

Bulunulmalıdır..................................................................579

2- Malların Her Biri İçin Aynı Yöntem Uygulanır.................... 580

3- Niteleme Doğru Olarak Yapılmalıdır .................................. 580

4- Katkının Yapıldığını Kabule İlişkin İlkeler.......................... 580

a. Gelirini Başka Yerde Değerlendirmeyen Eşin

Gelirini Katkı Olarak Kullandığı Karine Olarak

Kabul Edilir......................................................................581

b. Çalışarak, Düzenli ve Sürekli Gelire Sahip Eşin,

Yapabileceği Tasarruf Oranında Katkıda

Bulunduğu Karine Olarak Kabul Edilir..........................581

c. Alışkanlıklar ve Statüler Harcama Göstergesidir ...........581

aa. Eşin Alışkanlıkları Harcama Göstergesidir...........581

bb. Eşin Ekonomik Statüsü Harcama

Göstergesidir...........................................................582

cc. Eşin Sosyal Statüleri Harcama Göstergesidir .......582

d. El Değiştirme Yakın Tarihli İse Katkıda

Bulunulduğuna Karine Olarak Kabul Edilir...................582

5- Katkının Yapılmadığını Kabule İlişkin İlkeler...................... 583

a. Katkı Tarihinde Çalıştığını, Gelir Elde Ettiğini

İspatlayamayanın Katkı Yapmadığı Kabul Edilir...........583

İçindekiler 39

b. Fiilen Ayrı Yaşayan Eşin Katkı Yapmadığı Karine

Olarak Kabul Edilir..........................................................583

c. İşin Geçici Olması ve Fazla Getirisi Bulunmaması

Katkı Yapılmadığına Karine Olarak Kabul Edilir...........584

III. DEĞER BELİRLEMESİ...........................................................................584

A- HESAPLAMA MALVARLIĞININ DAVA TARİHİ

İTİBARİYLE DEĞERİ ÜZERİNDEN YAPILMALIDIR.............584

B- HESAPLAMAYA ESAS DELİLLER TOPLANMALIDIR..........584

1- Belgeler Getirtilmelidir...................................................... 585

a. Çalışma Sürelerine İlişkin Belgeler.................................585

b. Gelirlerine İlişkin Belgeler...............................................585

2- Belgeler Bulunamıyorsa Yaklaşık Gelir Durumu

Belirlenmelidir................................................................... 585

a. Meslek Kuruluşlarından Sorulmalıdır.............................586

b. Bilirkişilerden Sorulmalıdır.............................................586

c. Tanıklardan Sorulmalıdır.................................................586

3- Tarafların Gelirleri Araştırılmalıdır ..................................... 586

C- ALACAĞIN DÖNEME GÖRE BELİRLENMESİ.......................587

D- İKİLİ DEĞER BELİRLENMESİ....................................................588

1- Aynı Taşınmaza 1.1.2002 Öncesi ve Sonrası Yapılan

Katkı................................................................................. 588

2- Bir Taşınmaza 1.1.2002 Öncesi, Başka Taşınmaza

Sonrası Katkı..................................................................... 589

E- VARSAYIMSAL OLARAK KATKI ORANI

BELİRLENEMEZ ............................................................................590

F- TMK m. 236 F. II HÜKMÜ UYGULANAMAZ...........................592

IV. HESAPLAMA...........................................................................................592

A- GENEL OLARAK............................................................................592

B- TOPLU ÖDEME HALİNDE KATKI PAYI ALACAĞININ

HESAPLANMASI............................................................................593

1- Katkı Oranı Belirlenmelidir................................................ 593

a. Yapılan Katkının Katkı Tarihindeki Parasal Değeri

Belirlenir...........................................................................593

b. Katkı Yapılan Malın Katkı Tarihindeki Sürüm

(Rayiç/Piyasa) Değeri Belirlenir......................................594

c. Oranlama İle Katkı Oranı Bulunur..................................594

2- Katkı Yapılan Malın Dava Tarihindeki Değeri Belirlenir...... 595

3- Dava Tarihi Değerinin Katkı Oranıyla Çarpımı Katkı

Payı Alacağını Gösterir ...................................................... 597

4- Örnek Hesaplama .............................................................. 599

40 İçindekiler

C- DÜZENLİ GELİRLE ÖDEME HALİNDE KATKI PAYI

ALACAĞININ HESAPLANMASI................................................599

1- Eşlerin Gelirleri Ayrı Olarak Belirlenmelidir ....................... 599

2- Eşlerin Gerçekleştirebilecekleri Tasarruf Miktarları

Belirlenir........................................................................... 600

a. Kadın ve Erkek Eşin Kişisel Harcamaları

Düşürülür..........................................................................600

b. Erkek Eşin Bakım Yükümlülüğü Sebebiyle

Yapabileceği Harcama Düşürülür....................................601

3- Eşlerin Katkı Payı Oranları (KPO) Belirlenir....................... 605

4- Katkı Yapılan Malın Dava Tarihindeki Değeri Belirlenir...... 607

5- Dava Tarihi Değerinin Davacı Eşin Katkı Oranıyla

Çarpımı Davacı Eşin Katkı Payını Gösterir......................... 607

6- Örnek Hesaplama .............................................................. 609

D- KARMA GELİRLE ÖDEME (TOPLU ÖDEME VE

DÜZENLİ GELİRLE ÖDEME) HALİNDE KATKI PAYI

ALACAĞININ HESAPLANMASI................................................609

1- Davacı Eşin Toplu Ödeme Değeri Belirlenir........................ 610

2- Yapılan Toplu Katkının Katkı Tarihindeki Parasal Değeri

Belirlenir........................................................................... 610

3- Davacı Eşin Toplu Katkı Sebebiyle Katkı Oranı

Belirlenir........................................................................... 610

4- Toplu Katkı Dışında Kalan Miktar İçin Düzenli Katkı

Hesaplama Yöntemi Uygulanır........................................... 610

a. Eşlerin Gelirleri Ayrı Olarak Belirlenmelidir..................610

b. Eşlerin Gerçekleştirebilecekleri Tasarruf Miktarları

Belirlenir...........................................................................611

aa. Kadın ve Erkek Eşin Kişisel Harcamaları

Düşürülür................................................................611

bb. Erkek Eşin Bakım Yükümlülüğü Sebebiyle

Yapabileceği Harcama Düşürülür..........................611

c. Eşlerin Katkı Payı Oranları (KPO) Belirlenir.................611

d. Katkı Yapılan Malın Dava Tarihindeki Değeri

Belirlenir...........................................................................612

5- Davacı Eşin Toplu Katkı Sebebiyle Gerçekleşen Katkı

Payı Oranı İle Toplu Katkı Dışında Kalan Miktar İçin

Yaptığı Katkı Payı Oranı Toplamı Katkı Payı Oranı

Olarak Kabul Edilir............................................................ 612

6- Toplam Katkı Payı Oranı İle Katkı Yapılan Malın Dava

Tarihindeki Değerin Çarpımı Sonucu Bulunan Miktar

Davacı Eşin Katkı Payı Alacağı Kabul Edilir....................... 612

7- Örnek Hesaplama .............................................................. 612

İçindekiler 41

& 38. DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI (DAPA) DAVASI (TMK. m. 227) .......614

I. GENEL OLARAK.....................................................................................614

A- TANIMI .............................................................................................616

B- ÖZELLİKLERİ.................................................................................616

1- Katılma Rejimine Özgü Değildir........................................ 616

2- Ayni Hak Niteliğinde Değildir............................................ 617

3- Kendi Malları Arasındaki Değer Kaymasının Karşılığı

Değildir............................................................................. 618

4- Boşanmanın Eki Değildir................................................... 618

5- Kendiliğinden Araştırma İlkesi Geçerli Değildir.................. 620

a. Taraflarca Gösterilen Deliller Toplanır............................620

b. Duraksama Varsa Açıklama İstenir (HMK m. 31).........620

6- Evlilik Dışı Katkıyı Kapsamaz ........................................... 621

a. Nişanlılar Arasında Uygulanmaz.....................................622

b. Evlilik Dışı Birliktelikte Uygulanmaz.............................622

7- Katkı Yapılan Mal Grubunun Katkıyı İstemeye Etkisi

Yoktur............................................................................... 623

a. Diğer Eşin Kişisel Malına Katkı Yapılabilir....................623

b. Diğer Eşin Edinilmiş Malına Katkı Yapılabilir...............623

8- Katkı Yapan Mal Grubunun Katkıyı İstemeye Etkisi

Yoktur............................................................................... 623

a. Davacının Kişisel Malından Diğer Eşin Malına

Katkı Yapılabilir ...............................................................624

b. Davacının Edinilmiş Malından Diğer Eşin Malına

Katkı Yapılabilir ...............................................................624

9- Rejim Süresince Edinilen Bütün Malların Tasfiyesini

İçermez ............................................................................. 624

10- Belirsiz Alacak Davasıdır................................................... 625

11- Üçüncü Kişiden İstenemez................................................. 626

12- Paylı Mülkiyete veya Tek Başına Mülkiyete Katkı

Yapılabilir.......................................................................... 627

13- Katkının Miktarı O Malvarlığının Mal

Grubunu/Niteliğini Değiştirmez ......................................... 628

14- Fiilen Ayrı Yaşayan Eşin Katkı Yapmadığı Karine Olarak

Kabul Edilmelidir.............................................................. 628

15- Dayanılmayan Vakıa Katkı Olarak Kabul Edilemez

(HMK m. 25 f. I) ............................................................... 629

16- Katkı Yapılan Malvarlığının Niteliğinin Önemi Yoktur........ 629

a. Yıkılacak Nitelikteki Yapıya Katkı Yapılabilir ...............629

b. Ruhsatsız Yapıya Katkı Yapılabilir..................................629

c. Kaçak Yapıya Katkı Yapılabilir.......................................630

42 İçindekiler

17- Taşınmazın Üçüncü Kişi Adına Kayıtlı Olması

Tasfiyesinden Kaynaklanan Alacak Talebine Engel

Değildir............................................................................. 630

18- TMK m. 236 f. II Hükmü Uygulanamaz............................. 631

19- Yazılı Yargılama Usulü Uygulanır ...................................... 631

II. KOŞULLARI.............................................................................................632

A- İSTEK BULUNMALIDIR...............................................................632

1- Tarafları............................................................................. 632

a. Davacı...............................................................................632

aa. Davacı Eş................................................................632

bb. Davacı Mirasçılar...................................................633

b. Davalı................................................................................634

aa. Davalı Eş.................................................................634

bb. Davalı Mirasçılar....................................................635

cc. Üçüncü Kişiden Değer Artış Payı İstenilemez......635

2- İstek Bulunmuyorsa........................................................... 636

a. Kesin Hüküm Oluşturacak Şekilde Ret Kararı

Verilemez..........................................................................636

b. Karar Verilmesine Yer Olmadığına Karar

Verilmelidir.......................................................................637

c. Sadece Nisbi Harç Ödenmesi Geçerli İsteği

Göstermez.........................................................................638

d. Aşamalarda Verilen Dilekçe ile İstenilemez ...................638

3- Bağımsız Dava İle İstenilmişse........................................... 638

a. İstek Müphem İse Açıklama İstenilmelidir

(HMK m. 31)....................................................................639

b. Katkı Miktarı İsteği Müphem Olamamalıdır..................640

c. Kısıtlı İçin İzin Verilmiş Olmalıdır..................................640

d. Birleşen Dava İçin Karar Verilmelidir.............................641

e. Borçlu Eşin Alacaklısı Tespit Davası Açabilir................641

4- Karşı Dava İle İstenilmişse................................................. 641

a. Süresinde Açılmışsa .........................................................641

b. Süresinde Açılmamışsa....................................................641

5- Boşanma Davası İle Birlikte İstenilmişse ............................ 642

a. Nisbi Harcın Tamamlanması İçin Mehil

Verilmelidir.......................................................................642

aa. Harç Tamamlanırsa İşin Esası İncelenir................643

bb. Harç Tamamlanmazsa Dava Dosyası

İşlemden Kaldırılır .................................................643

aaa. Harç Yatırılıp Yenilenirse .........................643

bbb. Harç Yatırılıp Yenilenmezse.....................644

İçindekiler 43

b. Boşanma Davasından Tefrik Edilmelidir........................644

c. Boşanma Davasının Sonucu Beklenmelidir

(HMK m. 30, 165 f. I)......................................................645

aa. Mal Rejimi Sonlanırsa ...........................................645

bb. Mal Rejimi Sonlanmazsa.......................................646

6- Boşanma Davasından Önce İstenilmişse............................. 646

7- Boşanma Davasından Sonra İstenilmişse ............................ 647

8- Boşanmanın Tenfizi Davasından Önce İstenilmişse............. 647

9- Boşanmanın Tenfizi Davasından Sonra İstenilmişse ............ 649

10- Boşanmanın Tenfizi Davası Açılmadığı Anlaşılmışsa .......... 649

B- MAL REJİMİ SONA ERMİŞ OLMALIDIR..................................649

1- Sona Erme Sebebi.............................................................. 651

2- Sona Erme Zamanı ............................................................ 651

a. Mal Rejimi Dava Tarihinden Önce Sonlanmış

Olabilir..............................................................................651

b. Mal Rejimi Dava Tarihinden Sonra Sonlanmış

Olabilir..............................................................................651

c. Mal Rejimi Dava Tarihinden Sonra Sonlanmamış

Olabilir..............................................................................652

C- DİĞER EŞİN MALVARLIĞINA KATKI YAPILMALIDIR........653

1- Katkının Niteliği................................................................ 653

a. Para İle Katkı....................................................................653

aa. Paranın Kaynağı Belirlenmelidir...........................654

bb. Para Konusunda Bilirkişi Raporu Alınmalıdır......654

cc. Paranın Nominal Değeri Esas Alınmalıdır............655

dd. Parayı Üçüncü Kişinin Vermesi.............................655

aaa. Davacı Adına Verilmesi............................655

bbb. Davacı Adına Verilmemesi.......................656

ccc. Bağışlanmış Olması..................................656

b. Çalışma İle Katkı..............................................................656

aa. Çalışma Gerçekleşmiş Olmalıdır...........................657

aaa. Evlere Temizliğe Gitmek .........................657

bbb. Çocuk Bakıcılığı Yapmak ........................657

ccc. El İşi Örüp Satmak ...................................658

ddd. Vitrin Düzenlemesi Yapmak....................659

eee. Giyim Eşyası Satmak ...............................659

fff. Bahçe İşlerine Gitmek..............................659

ggg. Tarım İşlerine Gitmek...............................660

hhh. Fabrika İşlerine Gitmek............................660

ııı. Pasta ve Dondurma İmal Etmek ..............661

iii. Bedenen Çalışmak....................................661

44 İçindekiler

jjj. Kurbanlık Hayvan Besleyerek

Satmak.......................................................661

bb. Çalışma Yükümlülüğü Aşar Nitelikte

Olmalıdır.................................................................662

aaa. Ev İşinde Çalışma Katkı Değildir............662

bbb. Eşinin İşine Ara Sıra Yardım Katkı

Değildir .....................................................663

ccc. Eşinin İşinde Sürekli Çalışma Katkı

Sayılır........................................................664

ddd. Ev İşi Dışında Çalışma Katkı Sayılır.......665

cc. Ücret Almama Vazgeçme Anlamına Gelmez .......667

dd. Çalışma İspat Edilmiş Olmalıdır...........................667

aaa. Belgeler Getirtilmelidir ............................667

aaaa. Çalışma Sürelerine İlişkin

Belgeler...........................................667

bbbb. Gelirlerine İlişkin Belgeler.............668

bbb. Belgeler Bulunamıyorsa Yaklaşık

Gelir Durumu Belirlenmelidir..................668

aaaa. Meslek Kuruluşlarından

Sorulmalıdır....................................668

bbbb. Bilirkişilerden Sorulmalıdır............668

c. Borcun Üstlenilmesi İle Katkı.........................................669

d. Hizmet Sözleşmesi Yoluyla Katkı...................................669

2- Katkının Şekli.................................................................... 669

a. Mal Edinmeye Katkı........................................................669

b. Malın İyileştirilmesine Katkı...........................................670

c. Malın Korunmasına Katkı...............................................671

3- Katkının Zamanı................................................................ 672

D- KATKI HİÇ YA DA UYGUN BİR KARŞILIK

ALMAKSIZIN YAPILMALIDIR...................................................672

1- Kural Olarak...................................................................... 672

2- Uygun Karşılık Alınmışsa .................................................. 673

3- Katkı Bağışlama İle Yapılmışsa .......................................... 673

a. Bağışlama İradesi Bulunmalıdır......................................673

aa. Bağışlama İradesi Açık Olmalıdır.........................673

aaa. Kural Olarak .............................................673

bbb. Eşler Arasında Yapılması Halinde

İşlem Doğrudan Bağış Olarak

Değerlendirilmemelidir............................674

aaaa. Eşlerin Barışması İçin Devir..........674

bbbb. Eşin Eve Dönmesi İçin Devir.........674

İçindekiler 45

cccc. Boşanma Davasından

Vazgeçmesi İçin Devir....................675

dddd. İşlerin Daha Kolay Yürümesi

İçin Devir ........................................675

eeee. Ayrı Şehirlerde Yaşanılması

Sebebiyle Devir ..............................675

ffff. Ticari Kaygılar Sebebiyle

Devir................................................675

gggg. İş Yoğunluğu Sebebiyle Devir .......675

bb. Tarafların İrade Beyanı Kendini Bağlar................676

aaa. Davacının İrade Beyanı Kendini

Bağlar (HMK m. 25)................................676

bbb. Davalının İrade Beyanı Kendini

Bağlar (HMK m. 25)................................676

cc. Taraf Muvazaası İddiasının Belge İle İspatı

Zorunludur..............................................................677

b. Bağışlama Tamamına ya da Paya İlişkin Olabilir...........677

c. Bağışlama Konusunun Bedelini Bağışlayan

Ödemiş Olmalıdır.............................................................678

d. Bağışlanan Mal Kişisel Mal Sayılır.................................678

e. Bağışlanan Mala Katkı İstenilemez.................................679

f. Bağışlanan Malda Koşulları Varsa Bağıştan

Dönülebilir........................................................................679

4- Katkı Miras Malı İle Yapılmışsa ......................................... 679

a. Tapu Kayıtları Getirilmelidir...........................................680

aa. Miras Malı Taşınmazın ..........................................680

bb. Dava Konusu Taşınmazın......................................680

b. Miras İlişkisi Kayıtları Getirilmelidir..............................680

aa. Mirasçılık Belgesi...................................................680

bb. Nüfus Kayıt Tablosu...............................................680

c. Değerlendirme Yapılmalıdır ............................................680

aa. Alım Satım Değerleri.............................................681

bb. Tarih Aralığı............................................................681

d. Katkı Oranı Belirlenmelidir.............................................681

e. Katkı Oranı, Dava Konusu Taşınmazın Tasfiye

Tarihindeki Sürüm Değeri İle Çarpılarak Alacak

Belirlenmelidir..................................................................681

5- İşlemin Muvazaalı Yapılması.............................................. 681

E- KATKI YAPILAN MALDA TASFİYE SIRASINDA

DEĞER ARTIŞI ORTAYA ÇIKMALIDIR.....................................682

1- Değer Artışının Türü.......................................................... 682

46 İçindekiler

a. Konjonktürel Değer Artışı ...............................................682

b. Endüstriyel Değer Artışı...................................................682

2- Değer Artışının Kaynağının Sonuçları................................. 682

a. Edinilmiş Maldan Diğer Eşin Malına Katkı...................682

b. Kişisel Maldan Diğer Eşin Edinilmiş Malına Katkı.......683

c. Kişisel Maldan Diğer Eşin Kişisel Malına Katkı............683

F- DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞINDAN

VAZGEÇİLMEMİŞ OLUNMALIDIR...........................................683

III. DEĞERİN BELİRLENMESİ...................................................................684

A- GENEL OLARAK............................................................................684

1- Alacağın Döneme Göre Belirlenmesi.................................. 684

2- İkili Değer Belirlenmesi..................................................... 685

a. Aynı Taşınmaza 1.1.2002 Öncesi ve Sonrası

Yapılan Katkı....................................................................685

b. Bir Taşınmaza 1.1.2002 Öncesi Başka Taşınmaza

Sonrası Katkı....................................................................686

3- Varsayımsal Olarak Katkı Oranı Belirlenemez .................... 686

4- Katkının Somut Olarak Kanıtlanması ................................. 686

B- KATKI 1.1.2002 SONRASI YAPILMIŞSA

(= DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI DAVASINDA)

DEĞER BELİRLEMESİ..................................................................687

1- Önce Katkı Oranı Belirlenmelidir....................................... 687

a. Yapılan Katkı Değeri Belirlenir.......................................688

b. Katkı Yapılan Malın Katkı Tarihindeki Değeri

Belirlenir...........................................................................688

c. Oranlama İle Katkı Oranı Bulunur..................................689

d. Bilimsel Olarak Belirlenemezse Takdir Hakkı

Kullanılarak Hakkaniyete Uygun Katkı Oranı

Belirlenir...........................................................................689

e. İstek Aşılarak Katkı Oranı Belirlenemez ........................690

2- Katkı Yapılan Malın Tasfiye Anı Değeri Belirlenir............... 690

3- Tasfiye Anı Değerinin Katkı Oranıyla Çarpımı Alacak

(DAPA) Miktarını Gösterir................................................. 690

4- Değer Artış Payı Alacağı Hesaplamasına Örnek.................. 691

a. Değer Artış Payı Alacağı (DAPA) Hesabı ......................691

b. Bakiye Kısım İçin Katılma Alacağı (KA) Hesabı..........692

C- DEĞER BELİRLEMESİNDE İSPAT ARAÇLARI.......................692

1- Genel Olarak ..................................................................... 692

a. Her Türlü Delil.................................................................692

b. Davalının Kabulü .............................................................693

2- Belgelere İlişkin İspat Araçları............................................ 693

İçindekiler 47

a. Eşin Taşınmazının Tapu Kaydı İncelenmelidir...............693

b. Eşler Arasındaki Belgeler İncelenmelidir .......................694

aa. Dilekçe....................................................................694

bb. Sözleşme.................................................................694

cc. Diğer Belgeler ........................................................695

c. Eşler Arasındaki Dava Dosyaları İncelenmelidir............695

d. Eşler Yurt Dışında Çalışıyorsa Yurt Dışı Kayıtları

İncelenmelidir...................................................................696

e. Eşlerin Banka Kayıtları İncelenmelidir...........................697

aa. Banka Kredisi Araştırılmalıdır...............................697

aaa. Kredi Alınması Araştırılmalıdır ...............697

bbb. Kredi Ödemesi Araştırılmalıdır................698

bb. Banka Hesap Hareketleri Araştırılmalıdır.............699

aaa. Gönderilen Para ........................................700

bbb. Çekilen Para..............................................700

ccc. Ödenen Para..............................................700

ddd. Yatırılan Para.............................................701

cc. Banka Hesap Türü Araştırılmalıdır........................701

aaa. Döviz Hesabı ............................................701

bbb. Ortak Hesap ..............................................702

ccc. Yatırım Hesabı..........................................704

dd. Bankaya Verilen Talimatlar İncelenmelidir...........704

f. Eşlerin Kooperatif Kayıtları İncelenmelidir....................705

aa. Üye Olma Tarihi İncelenmelidir............................705

bb. Aidat Ödeme Makbuzları İncelenmelidir.............706

cc. Peşinat Ödeme Makbuzları İncelenmelidir...........709

dd. Payın Satış Tarihi İncelenmelidir...........................710

ee. Boşanma Davası Varken Ödeme

Düşünülemez..........................................................710

g. Eşin Aracının Trafik Kaydı İncelenmelidir.....................710

h. Eşin İşyerinin Vergi Kaydı İncelenmelidir......................712

ı. Eşin İşyerinin Belediye Kaydı İncelenmelidir................712

j. Eşin Meslek Odası Kayıtları İncelenmelidir...................713

3- Tespite İlişkin İspat Araçları ............................................... 713

a. Katkı Tarihindeki Ekonomik Koşullar

Belirlenmelidir..................................................................713

aa. Tarafların Gelirleri Belirlenmelidir........................713

bb. Tarafların Çalıştıkları Süre Belirlenmelidir...........715

cc. Tarafların Çalışmadıkları Süre

Belirlenmelidir........................................................716

48 İçindekiler

dd. Tarafların Yapabileceği Tasarruf Miktarı

Belirlenmelidir........................................................716

aaa. Kişisel Özellikleri Belirlenmelidir

(Maddi Unsur)..........................................716

bbb. Yaşam Tarzları Belirlenmelidir

(Manevi Unsur).........................................717

ee. Tarafların Ödeme Yükümlülükleri

Belirlenmelidir........................................................718

b. Katkı Konusunun Niteliği, Miktarı ve Değeri

Belirlenmelidir..................................................................718

c. Katkı Oranı Uzman Bilirkişi Raporuyla

Belirlenmelidir..................................................................719

aa. Bilirkişi Uzman Olmalıdır.....................................719

bb. Gerekirse Bilirkişi Kurulu Oluşturulmalıdır.........720

cc. Rapor Denetime Elverişli Olmalıdır......................721

dd. Rapor Bilimsel Esaslara Dayalı Olmalıdır............721

ee. Katkının Dayanakları Gösterilmelidir...................722

ff. Değerlendirme Tarihi Açıklanmalıdır....................722

gg. Gerekirse Uzlaştırıcı Rapor Alınmalıdır................723

d. Katkının Emek Karşılığı Belirlenmelidir........................723

aa. Emek Karşılığını Bilirkişi Belirlemelidir..............723

bb. Emsal İşlerde Verilen Ücret Esas Alınmalıdır.......724

e. Katkı Konusunda Tanık Bilgisi Yeterli Olmalıdır...........724

aa. Ayrıntılı Olmalıdır..................................................724

aaa. Şekli Açıklanmalıdır.................................724

bbb. Niteliği Açıklanmalıdır.............................725

ccc. Süresi Açıklanmalıdır...............................726

ddd. Sayısı Açıklanmalıdır...............................726

eee. Verilişi Açıklanmalıdır..............................727

bb. Soyut Olmamalıdır.................................................727

D- DEĞER KAYBI VARSA/VERDİĞİNİ ALMA GARANTİSİ......727

E- MAL ELDEN ÇIKARILMIŞSA (TMK m. 227 f. II).....................729

F- BİRDEN FAZLA MALA KATKI VARSA/GLOBAL

HESAPLAMA ..................................................................................730

G- AYNI MALA BİRDEN FAZLA KATKI VARSA..........................732

IV. YAPILABİLECEK DÜZENLEMELER (= TMK. m. 227 f.III)............735

A- DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞINDAN

VAZGEÇİLEBİLİR..........................................................................736

B- PAY ORANI DEĞİŞTİRİLEBİLİR.................................................736

V. ÖZGÜLENMESİ.......................................................................................736

A- KATKIYI YAPANA GÖRE ÖZGÜLEME.....................................737

İçindekiler 49

B- KATKIYI ALANA GÖRE ÖZGÜLEME.......................................737

& 39. KATILMA ALACAĞI (KA) DAVASI (TMK. m.231) ................................738

I. GENEL OLARAK.....................................................................................738

A- TANIMI .............................................................................................738

B- ÖZELLİKLERİ.................................................................................741

1- Katılma Rejimine Özgüdür ................................................ 741

2- Ayni Hak Niteliğinde Değildir............................................ 741

a. Şahsi Alacak Hakkı Vardır...............................................742

b. Borçlu Eşin, Borcu Ayın Olarak Ödeme Hakkı

Vardır ................................................................................742

c. İstisna Hükümler Vardır...................................................742

aa. Paylı Mülkiyette Ayni Talep

(TMK m. 226 f. II).................................................742

bb. Sağ Eşin Aile Konutuyla İlgili Ayni Talebi

(TMK m. 240)........................................................742

cc. Tarımsal İşletme İle İlgili Ayni Talep

(TMK. m. 233 f I)...................................................742

3- Boşanmanın Eki Değildir................................................... 743

4- Kendiliğinden Uygulama Yapılamaz................................... 743

a. Kendiliğinden Araştırma Yapılamaz ...............................743

b. Kendiliğinden Tasfiye Yapılamaz....................................743

5- Edinilmiş Malların Toplamına Özgüdür.............................. 744

6- Nispi Hak Niteliğindedir.................................................... 748

7- Mirasçılara Geçebilir.......................................................... 749

8- Alacağın Temliki Yolu İle Üçüncü Kişilere

Devredilebilir .................................................................... 749

9- Mal Rejimi Sonlanmadan Sadece Bir Beklenen Hak

Sayılır ............................................................................... 749

a. Hacze Konu Olamaz........................................................750

b. İflas Masasına Aktif Değer Olarak Kaydedilemez.........750

c. Alacak Olarak Devredilemez ..........................................750

10- Birden Fazla Olabilir.......................................................... 750

11- Beklenen Hakları İçermez.................................................. 751

12- Belirli Malların Özgülenmesi Hakkını Kural Olarak

Kapsamaz.......................................................................... 752

13- Paylaşılan Edinilmiş Mal Değil Artık Değerdir.................... 752

14- Rejim Süresinin Önemi Yoktur........................................... 752

15- Eşlerin Birlikte Yaşamış Olmaları Zorunlu Değildir............. 753

16- Eşlerin Gelirinin ya da Katkısının Bulunması Zorunlu

Değildir............................................................................. 753

17- Belirsiz Alacak Davasıdır................................................... 754

50 İçindekiler

II. KOŞULLARI.............................................................................................754

A- İSTEK BULUNMALIDIR...............................................................754

1- Tarafları............................................................................. 755

a. Davacı...............................................................................755

aa. Davacı Eş................................................................755

bb. Davacı Mirasçılar...................................................756

b. Davalı................................................................................759

aa. Davalı Eş.................................................................759

bb. Davalı Mirasçılar....................................................761

cc. Üçüncü Kişiler........................................................762

2- İstek Bulunmuyorsa........................................................... 763

a. Kesin Hüküm Oluşturacak Şekilde Ret Kararı

Verilemez..........................................................................763

b. Karar Verilmesine Yer Olmadığına Karar

Verilmelidir.......................................................................763

c. Sadece Nisbi Harç Ödenmesi Geçerli İsteği

Göstermez.........................................................................763

3- Bağımsız Dava İle İstenilmişse........................................... 764

a. İstek Müphem İse Açıklama İstenilmelidir

(HMK m. 31)....................................................................764

b. Katılma Alacağı Miktarı İsteği Müphem

Olamamalıdır....................................................................765

4- Karşı Dava İle İstenilmişse................................................. 766

a. Süresinde Açılmışsa .........................................................766

b. Süresinde Açılmamışsa....................................................766

5- Boşanma Davası İle İstenilmişse ........................................ 766

a. Nisbi Harcın Tamamlanması İçin Mehil

Verilmelidir.......................................................................766

aa. Harç Tamamlanırsa İşin Esası İncelenir................767

bb. Harç Tamamlanmazsa Dava Dosyası

İşlemden Kaldırılır .................................................768

aaa. Harç Yatırılıp Yenilenirse .........................768

bbb. Harç Yatırılıp Yenilenmezse.....................768

b. Boşanma Davasından Tefrik Edilmelidir........................768

c. Boşanma Davasının Sonucu Beklenmelidir

(HMK m. 30, 165 f. I)......................................................770

aa. Mal Rejimi Sonlanırsa ...........................................771

bb. Mal Rejimi Sonlanmazsa.......................................772

6- Boşanma Davasından Önce İstenilmişse............................. 772

B- MAL REJİMİ SONA ERMİŞ OLMALIDIR..................................773

1- Sona Erme Sebebi.............................................................. 774

İçindekiler 51

2- Sona Erme Zamanı ............................................................ 774

a. Mal Rejimi Dava Tarihinden Önce Sonlanmış

Olabilir..............................................................................774

b. Mal Rejimi Dava Tarihinden Sonra Sonlanmış

Olabilir..............................................................................774

c. Mal Rejimi Dava Tarihinden Sonra Sonlanmamış

Olabilir..............................................................................775

& 40. EKSİK KATILMA ALACAĞI (EKA) DAVASI (TMK. m. 241)..............776

I. GENEL OLARAK.....................................................................................776

A- TANIMI .............................................................................................776

B- ÖZELLİKLERİ.................................................................................776

1- Düzenleme Emredici Niteliktedir ....................................... 776

2- Kazandırma Geçerliliğini Yitirmez ..................................... 777

3- Tenkis Hükümlerine Önceliği Vardır................................... 777

4- Alacağın Nispiliğine İstisna Oluşturur................................. 777

5- Mirastaki Tenkis Davasına İlişkin Hükümler Kıyas

Yoluyla Uygulanır (TMK m. 241 f. III)............................... 778

II. KOŞULLARI.............................................................................................778

A- KARŞILIKSIZ BİR KAZANIM OLMALIDIR.............................778

1- Eklenecek Değerler Bağlamında Kazandırma

Bulunmalıdır ..................................................................... 778

2- Kazandırma Rejim Sonlanmadan Önce Yapılmış

Olmalıdır........................................................................... 779

3- Kazandırma Edinilmiş Mal Grubundan Yapılmış

Olmalıdır........................................................................... 779

B- KATILMA ALACAĞI KARŞILANAMAMIŞ OLMALIDIR .....780

1- Eksik Ödeme Bulunmalıdır................................................ 780

2- Süre Verilmişse Beklenmelidir............................................ 781

C- EKSİK MİKTAR İSTENMİŞ OLMALIDIR..................................781

1- İsteğin Tarafları.................................................................. 781

a. Davacı...............................................................................781

aa. Alacaklı Eş..............................................................781

bb. Mirasçılar................................................................782

b. Davalı................................................................................782

2- İsteğin Etkisi...................................................................... 783

a. Üçüncü Kişinin Sorumluluğu Sınırlıdır..........................783

b. Üçüncü Kişi İşlem Tarafı Olmalıdır................................783

c. Üçüncü Kişi Malı Vermek Zorunda Değildir .................784

III. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK. m. 241 f.II).......................................784

A- BİR YILLIK SÜRE...........................................................................784

B- BEŞ YILLIK SÜRE..........................................................................784

52 İçindekiler

& 41. KATILMA ALACAĞINDA YER ALAN TEMEL KAVRAMLAR.........785

I. ARTIK DEĞER KAVRAMI (TMK. m. 231)..........................................785

A- GENEL OLARAK............................................................................785

B- ARTIK DEĞERİN ÖZELLİKLERİ................................................785

1- İki Artık Değer Vardır ........................................................ 786

2- İki Ayrı Hesaplama Yapılacaktır.......................................... 786

3- Artık Değere Katılma Olmayabilir...................................... 786

4- Terekeden Dar Kapsamlıdır................................................ 786

5- Yaratma Yükümlülüğü Yoktur............................................ 787

6- Değer Eksilmesi Göz Önüne Alınmaz

(TMK. m. 231 f II)............................................................. 787

II. DENKLEŞTİRME KAVRAMI (TMK. m. 230) .....................................788

A- GENEL OLARAK............................................................................789

1- Değer Kaymasıyla Oluşan Haksızlığa Engeldir................... 789

2- Hukuki Anlamda Borç Değildir.......................................... 790

3- Hukuki Anlamda Alacak Değildir....................................... 790

4- Tasfiyeden Önce İstenilemez.............................................. 790

5- Borç, İlişkin Bulunduğu Mal Kesimini Yükümlülük

Altına Sokar ( TMK. m. 230 f II)........................................ 791

6- Açıkça Anlaşıyorsa Re'sen Dikkate Alınmalıdır................... 791

7- Düzenleme Emredici Niteliktedir ....................................... 791

B- DENKLEŞTİRME TÜRLERİ.........................................................791

1- Kişisel Malda Denkleştirme(KMD) (TMK. m.230)............. 791

a. Kişisel Malda Sabit Denkleştirme (KMSD)

(TMK. m. 230 f I) ............................................................793

b. Kişisel Malda Değişken Denkleştirme (KMDD)

(TMK. m. 230 f III)..........................................................793

2- Edinilmiş Malda Denkleştirme (EMD) (TMK. m. 230)....... 796

a. Edinilmiş Malda Sabit Denkleştirme (EMSD)

(TMK. m. 230 f I) ............................................................799

b. Edinilmiş Malda Değişken Denkleştirme (EMDD)

(TMK. m. 230 f III)..........................................................799

III. DEĞERLENDİRME ANI KAVRAMI....................................................802

A- EDİNİLMİŞ MALLARI (EM) DEĞERLENDİRME ANI

(TMK. m. 235 .f I).............................................................................803

1- Rejim Sonlandığında Mevcut Edinilmiş Mallar

(TMK. m. 235 f. I)............................................................. 803

a. Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihte Mevcut Olan

Mal Esas Alınır.................................................................804

b. Mal Rejiminin Sonra Ermesi Anındaki Niteliğine

Göre Esas Alınır...............................................................806

İçindekiler 53

c. Tasfiye Anı Değerlerine Göre Esas Alınır

(TMK m. 228 f. I, 235 f. I)...............................................807

d. Tasfiye Anı Karar Tarihidir..............................................809

e. Değerlendirme Anı Değiştirilemez..................................814

f. Değerlendirme Uzman Bilirkişiler Tarafından

Yapılmalıdır......................................................................814

2- Rejim Sonlandıktan Sonra Elden Çıkan Edinilmiş Mallar.... 815

a. Edinilmiş Mal Yerine Geçen Bir Değer Varsa................816

b. Edinilmiş Mal İvazlı Elden Çıkarılmışsa ........................816

c. Edinilmiş Mal İvazsız Elden Çıkarılmışsa......................817

B- EKLENECEK DEĞERLERİ (ED) DEĞERLENDİRME

ANI (TMK. m. 235 f. II)..................................................................817

C- DENKLEŞTİRME DEĞERİNİ (EMD/KMD)

DEĞERLENDİRME ANI (TMK m. 230 f III)...............................818

1- Tasfiye Zamanındaki Değerine Göre Yapılır........................ 819

2- Elden Çıkmışsa Hakkaniyete Göre Yapılır .......................... 819

D- PARA DIŞI BORÇLARI DEĞERLENDİRME ANI

(TMK m. 224, 235 f. I)......................................................................819

E- DEĞER ARTIŞ PAYINDA (DAP) DEĞERLENDİRME ANI

(TMK m. 227, f. I).............................................................................819

& 42. ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI (TMK. m. 231)..............................820

I. ARTIK DEĞER HESABINDA AKTİF...................................................821

A- EDİNİLMİŞ MALLAR (EM) ( TMK. m. 219)..............................821

1- Hesaba Katılacak Mallar.................................................... 822

a. Türü Belirlenmeyen Mallar

(Edinilmiş Mal Karinesi).................................................822

b. Mal Rejimi Sona Erdiği Anda Var Olan Edinilmiş

Mallar (TMK. m. 228 f. I, 235 f. I).................................822

c. Kredi İle Alınan Mallar....................................................824

aa. Kredi Sözleşmesi Ve Kredi Borcu Ödeme

Tablosu Getirtilmelidir...........................................824

bb. Kredide Yapılandırma Olup Olmadığı

Belirlenmelidir........................................................826

cc. Geri Ödemelerin İsabet Ettiği Dönem,

Miktarı ve Taksit Sayısı Esas Alınmalıdır.............827

dd. Kredinin Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihten

Önce Ödenen Taksitleri Edinilmiş Mal, Bu

Tarihten Sonra Ödenen Taksitleri Kişisel Mal

Sayılmalıdır ............................................................829

ee. Ödenmemiş Kredi Borç Miktarının, Toplam

Kredi Borcuna Oranına Göre Belirlenen

54 İçindekiler

Kredi Borç Oranının, Toplam Satın Alım

Bedeli Karşısındaki Oranına Dönüşümü

Yapılmalıdır............................................................831

ff. Kredi Borcunun Denkleştirmesi Hem

Katılma Alacağı Hem De Kalan Kredi Borcu

Nedeni İle Yapılamaz.............................................849

gg. Kredinin Tamamı Rejim İçerisinde

Ödenmişse ..............................................................851

hh. Kredi Borcunun Mal Rejiminin Geçerli

Olduğu Dönemin Sonrasına Sarkan

Ödemeleri Varsa .....................................................851

ıı. Konut Kredisinin Boşanma Dava Tarihinden

Sonra Ödenen Kısmının Tahsili İstemi Varsa .......854

d. Kooperatif Yoluyla Alınan Mallar...................................855

aa. Kooperatife Üye Kaydı Ve Ödeme Evrakları

İncelenmelidir.........................................................855

bb. Kooperatif Ödemeleri İçin Bilirkişilerinden

Denetime Açık Rapor Alınmalıdır.........................856

cc. Evlilik Öncesi ve Sonrası Yapılan Ödemeler

Belirlenmelidir........................................................856

aaa. Evlilik Öncesi Ödeme ..............................857

bbb. Evlilik Sonrası Ödeme..............................857

dd. Kooperatif Ödemelerini Yapanlar

Belirlenmelidir........................................................858

ee. Evlilik Öncesi ve Sonrası Yapılan Ödemeler

İle Toplam Ödemeye Göre Oranları Tespit

Edilerek Karar Verilmesi Gerekir..........................858

ff. Mal Rejiminin Tasfiyesinden Kaynaklanan

Kooperatif Kaydının İptal ve Tescili İsteğine

İlişkin Davalarda Aile Mahkemesi Görevlidir......861

gg. Örnek Hesaplama...................................................862

e. Şirket Değerlemesi Konusu Mallar................................

.862

aa. Şirket Değerlemesinde Yer Alan Değer

Kavramları..............................................................863

aaa. Piyasa Değeri (Makul Piyasa

Değeri/Nakit Değer)................................

.863

bbb. Tasfiye Değeri (Elden Çıkarma

Değeri).......................................................863

ccc. Defter Değeri (Muhasebe

Değeri/Özvarlık Değeri)...........................863

ddd. Net Aktif Değeri (Uyarlanmış Defter

Değeri/Net Varlık Değeri)........................863

İçindekiler 55

eee. Şerefiye Değeri.........................................863

fff. İşleyen Teşebbüs Değeri...........................864

ggg. Hurda Değer..............................................864

bb. Şirket Değerlemesi İçin Bilirkişi Heyeti

Oluşturulmalıdır.....................................................864

cc. Şirketin Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki

Bilanço, Bilgi, Belge ve Verileri

İncelenmelidir.........................................................865

dd. Şirketin Serbest Piyasadaki Uygun ve Makul

Sürüm Değerleri Tespit Edilmelidir ......................870

aaa. İçinde Bulunduğu Sektörün Durumu ......870

bbb. Sermaye Durumu......................................871

ccc. Varlık Yapısı..............................................874

ddd. Likitide Durumu .......................................879

eee. Gelecekte Yaratacağı Kâr Potansiyeli......880

fff. Geleceğe Yönelik Yapılan

Planlamalar ...............................................881

ggg. Kullandığı Teknoloji, Makine Tesisat

Durumu .....................................................882

hhh. Üretim Kapasitesi.....................................882

ııı. Aldığı Sipariş Durumu .............................883

iii. Marka Değeri............................................883

jjj. Mevcut ve Gelecekteki Tahmini

Performansları...........................................884

kkk. Büyüme Potansiyeli..................................887

lll. O Tarihteki Ekonominin Genel

Gidişatı......................................................887

mmm. Pazarlama İle Rekabet Gücü....................887

nnn. Müşteri Portföyü.......................................887

ooo. Organizasyonu İle Yönetim Kadrosu ......888

ööö. Kar Dağıtım Politikası..............................888

ppp. Ekonominin Genel Arz ve Talep

Kuralları ....................................................888

ee. Değer Artışının Niteliği Belirlenmelidir................888

aaa. Konjonktürel Artış Varsa..........................888

bbb. Endüstriyel Artış Varsa.............................888

ff. Şirketin Tasfiye Tarihindeki Değerinin Esas

Alınması Gerekir....................................................890

f. İnşaat Konusu Mallar.......................................................892

aa. İnşaat 1.1.2002 Öncesi Başlanıp

Tamamlanmışsa......................................................892

56 İçindekiler

bb. İnşaat 1.1.2002 Öncesi Başlanıp Sonrası

Sürmüşse/Tamamlanmışsa.....................................892

aaa. İnşaatın Bir Kısmı 01.01.2002 Tarihi

Öncesi İnşa Edilmişse ..............................892

bbb. İnşaat 01.01.2002 Tarihi Sonrası

Sürmüşse...................................................892

cc. İnşaat 1.1.2002 Sonrası Başlanıp

Tamamlanmışsa......................................................894

2- Hesaba Katılamayacak Mallar............................................ 894

a. Rejim Sonlandıktan Sonra Edinilen Mallar....................894

b. Rejim Sonlandığında Kişisel Mala Dönüşmüş

Mallar................................................................................895

c. Rejim Sonlandığında Üçüncü Kişiye Ait Olan

Mallar................................................................................896

B- DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI (DAPA) ( TMK. m. 227)..........899

C- EKLENECEK DEĞERLER (ED) (TMK. m. 229) ........................899

1- Kavram............................................................................. 899

a. Eklenecek Değerlerin Amacı...........................................899

b. Eklenecek Değerlerin Konusu.........................................899

c. Eklenecek Değerlerin İleri Sürülmesi .............................900

2- Eklenecek Değerleri Eşe Karşı İleri Sürme

(TMK. m. 229 f I).............................................................. 901

a. Eşin Rızası Olmadan Yapılan Karşılıksız

Kazandırmalar (TMK. m. 229 f. I, b.1)..........................901

aa. Kazandırma Rejiminin Sona Ermesinden

Önceki Bir Yıl İçinde Yapılmalıdır........................901

bb. Kazandırma Karşılıksız Olarak Yapılmalıdır........902

cc. Kazandırma Diğer Eşin Rızası Olmadan

Yapılmalıdır............................................................903

dd. Kazandırma Edinilmiş Mal Grubundan

Yapılmalıdır............................................................904

ee. Kazandırma Olağan Hediye Dışında

Yapılmalıdır............................................................904

b. Eşin Katılma Alacağını Azaltmak Kastıyla Yapılan

Devirler (TMK. m. 229 f. I, b.2).....................................905

aa. Devir, Mal Rejiminin Devamı Süresince

Yapılmalıdır............................................................906

bb. Devir, Diğer Eşin Katılma Alacağını

Azaltmak Kastıyla Yapılmalıdır ............................906

aaa. Tartışma Sonrası Devredip Rejim

Sonrası Geri Alma ....................................906

İçindekiler 57

bbb. Rejim Sonlanmadan Kısa Süre Önce

Devir Yapılması ........................................907

ccc. Darp Sonrası Devredilmesi......................908

ddd. Ayrı Yaşama Sırasında Devredilmesi ......908

cc. Devir, Edinilmiş Mal Grubundan

Yapılmalıdır............................................................908

3- Eklenecek Değerleri Üçüncü Kişiye Karşı İleri Sürme

(TMK. m. 229 f II)............................................................. 909

a. İhbar Yapılmalıdır.............................................................909

aa. Katılma Alacaklısı İhbar Edebilir..........................909

bb. Ölmüşse Mirasçılara İhbar Yapılır.........................911

cc. Devretmiş Olsa da İhbar Yapılır............................911

dd. HMK m. 61-64 Hükmüne Göre İhbar Yapılır ......911

b. İhbarın Sonuçları..............................................................911

aa. İhbar Yapmanın Sonuçları......................................911

bb. İhbar Yapmamanın Sonuçları ................................913

c. Üçüncü Kişinin Sorumluluğu..........................................913

d. İhbar Sonucu Kurulacak Hüküm.....................................913

aa. İşlemin İptaline Karar Verilemez...........................913

bb. İhbar Edilen Sorumlu Tutulamaz...........................913

cc. İhbar Edilenle İlgili Tespitle Yetinilmelidir...........915

4- Eklenecek Değerlerin Uygulama Özellikleri ....................... 915

a. İşlemin Geçerliliğini Etkilemez.......................................915

b. Taraflarca İleri Sürülmelidir.............................................915

c. Açıkça Anlaşılanlar Dikkate Alınır..................................916

d. Dürüstlük Kuralına Aykırı İstekler Dikkate

Alınamaz...........................................................................917

e. Tasfiye Sırasında İleri Sürülebilir....................................917

f. Bağımsız Davaya Konu Olmaz.......................................918

D- KİŞİSEL MALDA DENKLEŞTİRME (KMD)

(TMK. m.230)....................................................................................918

1- Kişisel Malda Sabit Denkleştirme (KMSD)

(TMK. m. 230 f I).............................................................. 919

2- Kişisel Malda Değişken Denkleştirme (KMDD)

( TMK. m. 30 f III) ............................................................ 922

II. ARTIK DEĞER HESABINDA PASİF....................................................924

A- DEĞER ARTIŞ PAYI BORCU (DAPB) (TMK. m. 227) ..............924

B- EDİNİLMİŞ MALDA DENKLEŞTİRME (EMD)

(TMK. m. 230)...................................................................................925

1- Edinilmiş Malda Sabit Denkleştirme (EMSD)

( TMK. m. 230 f I)............................................................. 926

58 İçindekiler

2- Edinilmiş Malda Değişken Denkleştirme (EMDD)

(TMK. m. 230 f III) ........................................................... 926

C- BORÇLAR (TMK. m.231)...............................................................928

1- Borçların Dökümü Yapılır.................................................. 928

2- Borçların İlişkin Olduğu Mal Grubu Belirlenir.................... 932

a. Borcun Özellikleri Dikkate Alınır...................................932

aa. Borcun Sebebi ........................................................932

bb. Borcun Zamanı.......................................................933

cc. Borcun İşlevi...........................................................933

dd. Borcun Konusu.......................................................933

b. Borç İlişkin Olduğu Mal Kesimini Yükümlülük

Altına Sokar......................................................................938

c. Borcun Aidiyeti Anlaşılamazsa Borcu

Denkleştirme Karinesi (TMK. m. 230 f II)

Uygulanır..........................................................................939

3- Borçların Çıkarılması İşlemi Yapılır.................................... 939

a. Kişisel Mallara İlişkin Borçlar Dikkate Alınmaz............940

b. Edinilmiş Mallara İlişkin Borçlar Dikkate Alınır ...........940

III. VARSA ARTIK DEĞER...........................................................................945

& 43. ARTIK DEĞERE KATILMA.........................................................................946

I. ARTIK DEĞERE KATILMANIN ÖZELLİKLERİ...............................946

A- KADER BİRLİĞİ VE HAYAT ORTAKLIĞI ESASINA

DAYALIDIR......................................................................................946

B- PAYLAŞMA DEĞİL KATILMA SÖZ KONUSUDUR ................947

C- AYNİ PAYLAŞIM YOKTUR..........................................................947

II. ARTIK DEĞERE KATILMA TÜRLERİ ................................................948

A- KANUNA GÖRE KATILMA..........................................................948

1- Eşit Katılma Kuralı (TMK. m. 236 f.I)................................ 948

2- Zina veya Hayata Kast Nedeniyle Boşanmada Katılma

(TMK. m. 236 f.II)............................................................. 949

a. Kavram.............................................................................949

b. Usul...................................................................................951

aa. Boşanma Kararı Bulunmalıdır

(TMK. m. 161, 162)...............................................951

aaa. Zina Sebebiyle Boşanma Kararında

Uygulanır..................................................951

bbb. Hayata Kast Sebebiyle Boşanma

Kararında Uygulanır.................................951

ccc. Diğer Boşanma Kararlarında

Uygulanmaz..............................................952

bb. Boşanma Davası Sürmekte İse..............................952

İçindekiler 59

cc. Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Biri

Ölmüşse (TMK. m. 181 f.II)..................................952

dd. Boşanma Davası Açılmamışsa ..............................953

c. Pay Oranının Azaltılması ya da Kaldırılması..................953

d. TKM Dönemi Tasfiyesinde Uygulanmaz.......................956

B- SÖZLEŞMEYE GÖRE KATILMA (TMK. m. 237)......................957

1- Genel Olarak ..................................................................... 957

a. Paylaşım Şeklinin Değiştirilmesi.....................................957

aa. Pozitif Aktif Değere Katılım..................................957

bb. Negatif Aktif Değere Katılım ................................957

b. Paylaşım Oranının Değiştirilmesi

(TMK. m. 237 f.I) ............................................................958

c. Saklı Payın Zedelenmesi (TMK. m. 237 f.II).................958

2- İptal, Boşanma veya Mahkeme Kararıyla Mal

Ayrılığında (TMK. m. 238) Artık Değere Katılma............... 959

& 44. ALACAKLARIN TAKAS EDİLMESİ VE ÖDENMESİ...........................961

I. ALACAKLARIN TAKAS EDİLMESİ (TMK. m. 236 f.I)....................961

A- KARŞILIKLI ALACAKLAR TAKAS EDİLİR.............................961

B- HER TÜRLÜ ALACAK TAKAS EDİLİR.....................................961

1- Alacağın Aynı Neviden Olması Zorunlu Değildir................ 963

2- Başka Bir Mal Rejiminin Tasfiyesi Davasının Konusu

Olması Takas Def'inin Yapılmasına Engel Değildir.............. 963

3- Tasfiye Konusu Olmayan Alacaklar Takas Edilebilir ........... 963

C- TAKAS USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE İLERİ

SÜRÜLMELİDİR.............................................................................963

1- Def'i Olarak İleri Sürülebilir............................................... 963

a. Aynı Dava İçerisinde Def'i Olarak İleri Sürülebilir........964

b. Harca Tabi Olmadan Def'i Olarak İleri Sürülebilir.........964

2- Kendiliğinden Dikkate Alınamaz........................................ 968

3- Dava Açarak İleri Sürülebilir.............................................. 969

a. Karşı Dava Açarak ...........................................................969

b. Ayrı Dava Açarak.............................................................969

4- Davalı Tarafından İleri Sürülebilir....................................... 969

a. Açıkça İleri Sürülmelidir .................................................970

b. Dilekçelerin Karşılıklı Verilme Süresi İçinde İleri

Sürülmelidir......................................................................970

c. Dilekçelerin Karşılıklı Verilme Süresinden Sonra

İleri Sürülebilir .................................................................970

aa. Davacının Rızasıyla İleri Sürülebilir.....................970

aaa. Davacının Açık Rızasıyla İleri

Sürülebilir..................................................970

60 İçindekiler

bbb. Davacının Örtülü Rızasıyla İleri

Sürülebilir..................................................970

bb. Islah İle İleri Sürülebilir.........................................971

cc. Ön İnceleme Duruşmasına Davacı

Mazeretsiz Gelmezse İleri Sürülebilir...................971

5- Alacaklardan Biri Çekişmeli Olsa Bile Takas İleri

Sürülebilir ......................................................................... 971

6- Karşı Alacak Miktarının Takas Talep Tarihinde

Belirlenmemiş Olması Kabul Edilmesine Engel Değildir..... 971

D- DAVACININ ALACAĞI ESAS ALINARAK KARAR

VERİLİR............................................................................................971

1- Davacının Alacağından Fazlasına Karar Verilemez.............. 971

2- Davacının Alacağından Fazlası Alacak Miktarı İçin

Karşı Dava ya da Ayrı Dava Açılmışsa Fazla Alacak

Miktarı Hakkında Hüküm Kurulabilir................................. 971

II. ALACAKLARIN ÖDENMESİ (TMK. m. 239).....................................972

A- NAKİT VEYA AYIN OLARAK YAPILABİLİR

(TMK. m. 239 f.I)..............................................................................972

1- Ödeme Şeklini Borçlu Belirleyebilir................................... 972

2- Ödeme Şekline Kural Olarak İtiraz Edilemez...................... 973

a. Ayni Ödeme Konusu Malın Değeri Az İse .....................973

b. Ayni Ödeme Konusu Malın Değeri Fazla İse.................973

3- Ödeme Şekli Ayın ya da Para Olabilir................................. 973

a. Para Olabilir......................................................................974

b. Ayın Olabilir.....................................................................974

4- Ödeme Şekli Dava Sonuçlanıncaya Kadar İleri

Sürülebilir ......................................................................... 976

B- EKONOMİK BÜTÜNLÜK KORUNMALIDIR.

(TMK. m. 239 f.I)..............................................................................976

C- ÖDEMELERİN ERTELENMESİ İSTENEBİLİR

( TMK. m. 239 f.II)............................................................................976

1- Ciddi Güçlük Doğmalıdır................................................... 977

2- İstek Bulunmalıdır............................................................. 977

3- Uygun Süre Ertelenme Yapılmalıdır ................................... 977

D. FAİZ (TMK. m. 239 f III).................................................................978

1- Faizin Başlangıcı ............................................................... 978

a. Katkı Payı Alacağında Faiz..............................................978

aa. Dava Boşanma Davasından Sonra Açılmışsa.......978

aaa. Kural Olarak .............................................978

bbb. Islah Varsa.................................................978

bb. Dava Boşanma Davasından Önce Açılmışsa........979

İçindekiler 61

cc. Talep Olmadan Verilemez (HMK m. 26 f. I)........979

dd. Ek Karar İstenebilir (HMK m. 305/A)..................979

ee. Duraksamaya Yer Vermeyecek Şekilde

Gösterilmelidir........................................................979

b. Değer Artış Payı Alacağında Faiz....................................980

c. Katılma Alacağında Faiz..................................................980

2- Islah Varsa......................................................................... 983

3- Faiz Hakkında Çelişki Yaratılmışsa..................................... 984

4- Asıl Alacağa Bağlıdır......................................................... 984

5- Ek Davadaki Faiz .............................................................. 985

6- Aile Mahkemesi Görevlidir................................................ 986

7- Faiz Alacağının Kısmen Kabul Edilmesi............................. 986

8- Bozma Kararı Sonrası Faiz................................................. 986

9- Erteleme Kararı Sonrası Faiz.............................................. 986

10- Usuli Kazanılmış Hak Varsa............................................... 987

11- Faiz Hakkında Karar Verilmemişse

(HMK m. 26, 297 f. II)....................................................... 987

12- Talep Olmadan Verilemez (HMK m. 26 f. I) ....................... 988

13- Ek Karar İstenebilir (HMK m. 305/A) ................................ 988

14- Faizin Aksi Kararlaştırılabilir.............................................. 989

E. GÜVENCE (TMK. m. 239 f III)......................................................989

SEKİZİNCİ BÖLÜM

SEÇİLEBİLİR MAL REJİMLERİ (TMK. m. 242-281)

& 45. MAL AYRILIĞI REJİMİ (TMK. m. 242-243) .............................................992

I. MAL AYRILIĞI REJİMİNİN ÖZELLİKLERİ.......................................992

A- EŞLERİN KENDİ MALVARLIĞI ÜZERİNDEKİ

HAKLARI KORUNUR...................................................................992

B- BEKLENEN HAK DOĞURMAZ ..................................................993

C- FİİLEN TASFİYE YAPILIR............................................................993

II. MAL AYRILIĞI REJİMİNİN SEÇİLMESİ (TMK. m. 203-205)..........993

III. MAL AYRILIĞI REJİMİNİN OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ

OLARAK YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ (TMK. m. 206-212)....................993

IV. YÖNETİM, YARARLANMA VE TASARRUF (TMK. m. 242)..........994

V. DİĞER HÜKÜMLER (TMK. m. 243).....................................................996

A- KANITLAMA...................................................................................997

B- BORÇLARDAN SORUMLULUK.................................................997

C. PAYLI MÜLKÜN ÖZGÜLENMESİ..............................................998

& 46. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİ (TMK. m. 244-255).................999

62 İçindekiler

I. YÖNETİM, YARARLANMA VE TASARRUF

(TMK. m. 244-245)..................................................................................1000

A- GENEL OLARAK (TMK. m. 244)...............................................1000

B- İSPAT (TMK. m. 245).....................................................................1001

II. BORÇLARDAN SORUMLULUK (TMK. m. 246).............................1002

III. MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ VE TASFİYE

(TMK. m. 247-255)..................................................................................1003

A- SONA ERME ANI (TMK. m. 247)...............................................1003

B- MALLARIN GERİ ALINMASI VE PAYLI MALIN

VERİLMESİ (TMK. m. 248-249)..................................................1003

1- Genel Olarak (TMK. m. 248)........................................... 1004

2- Katkıdan Doğan Hak (TMK. m. 249)............................... 1004

C- AİLEYE ÖZGÜLENEN MALLAR (TMK. m. 250-253) ...........1006

1- Kural (TMK. m. 250)....................................................... 1006

a. Paylaşma Konusu Mallar (TMK. m. 250 f. I)...............1007

aa. Ailenin Ortak Kullanım ve Yararlanmasına

Özgülenmiş Mallar (Veya Yerine Geçen

Değerler)...............................................................1008

bb. Ailenin Ekonomik Geleceğini Güvence

Altına Almaya Yönelik Yatırımlar

(Veya Yerine Geçen Değerler).............................1008

b. Paylaşma Dışı Mallar (TMK. m. 250 f. II)...................1009

aa. Manevî Tazminat Alacakları................................1009

bb. Miras Yoluyla Edinilen Mallar ............................1009

cc. Sağlararası Veya Ölüme Bağlı Tasarruflarla

Edinilen Mallar (Karşılıksız Kazandırmada

Bulunanın Açık İradesinden Aksi

Anlaşılmadıkça) ...................................................1009

2- Paylaşmaya Aykırı Davranışlar (TMK. m. 251)................. 1010

3- Paylaştırma İsteminin Reddi (TMK. m. 252)..................... 1010

4- Paylaştırma Yöntemi (TMK. m. 253)................................ 1012

D- AİLE KONUTU VE EV EŞYASI (TMK. m. 254-255)...............1013

1- İptal veya Boşanma Hâlinde (TMK. m. 254)..................... 1013

2- Ölüm Hâlinde (TMK. m. 255).......................................... 1014

a. Kural Olarak (Mülkiyet Hakkı Tanınması)

(TMK. m. 255 f.I) ..........................................................1015

b. İstisna/Haklı Neden Varsa (İntifa veya Oturma

Hakkı Tanınması) (TMK. m.255 f.II) ...........................1015

c. Ayni Hak Talep Edilemeyecek Durumlar

(TMK.m.255 f.III)..........................................................1016

& 47. MAL ORTAKLIĞI REJİMİ (TMK. m. 256-281)......................................1017

İçindekiler 63

I. MÜLKİYET (TMK. m. 256-261)...........................................................1022

A- KAPSAMI (TMK. m. 256).............................................................1022

B- ORTAKLIK MALLARI (TMK. m. 257-259)...............................1023

1- Genel Mal Ortaklığı (TMK. m. 257)................................. 1027

2- Sınırlı Mal Ortaklığı (TMK. m. 258-259).......................... 1027

a. Edinilmiş Mallarda Ortaklık (TMK. m. 258) ...............1027

b. Diğer Mal Ortaklıkları (TMK. m. 259).........................1028

C- KİŞİSEL MALLAR (TMK. m. 260).............................................1028

D- İSPAT (TMK. m. 261).....................................................................1028

II. YÖNETİM VE TASARRUF ( TMK. m. 262-267)...............................1029

A- ORTAKLIK MALLARINDA (TMK. m. 262-266)......................1029

1- Olağan Yönetim (TMK. m. 262) ...................................... 1029

2- Olağanüstü Yönetim (TMK. m. 263)................................ 1029

3- Ortaklık Malları ile Meslek Veya Sanat İcrası

( TMK. m. 264)............................................................... 1030

4- Mirasın Kabulü veya Reddi (TMK. m. 265)...................... 1030

5- Sorumluluk ve Yönetim Giderleri (TMK. m. 266)............. 1030

B- KİŞİSEL MALLAR (TMK. m. 267).............................................1030

III. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUK

(TMK. m. 268-269)..................................................................................1031

A. ORTAKLIK BORÇLARI (TMK. m. 268) ....................................1031

B- KİŞİSEL BORÇLAR (TMK. m. 269)...........................................1031

IV. EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR (TMK. m. 270)............................1031

V. MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ VE TASFİYE

(TMK. m. 271-281)..................................................................................1032

A- SONA ERME ANI (TMK. m. 271)...............................................1032

B- KİŞİSEL MALA EKLEME (TMK. m. 272).................................1033

C- KİŞİSEL MAL İLE ORTAKLIK MALI ARASINDAKİ

DENKLEŞTİRME (TMK. m. 273)...............................................1033

D- DEĞER ARTIŞ PAYI (DAP) (TMK. m. 274)...............................1034

E- DEĞER BELİRLENMESİ (TMK. m. 275)..................................1035

F- PAYLAŞMA (TMK. m. 276-277)..................................................1035

1- Ölüm veya Diğer Bir Mal Rejiminin Kabulü Hâlinde

(TMK. m. 276)............................................................... 1035

2- Diğer Hâllerde (TMK. m. 277)......................................... 1035

G- PAYLAŞMA USULÜ (TMK. m. 278-281)...................................1036

1- Kişisel Mallar (TMK. m. 278).......................................... 1036

2- Aile Konutu ve Ev Eşyası (TMK. m. 279) ........................ 1036

a. Kural Olarak (Mülkiyet Hakkı Tanınması)

(TMK. m.279 f.I) ...........................................................1036

64 İçindekiler

b. İstisna/Haklı Neden Varsa (İntifa veya Oturma

Hakkı Tanınması) (TMK. m.279 f.II) ...........................1037

c. Rejim Ölüm Dışındaki Nedenle Son Bulmuşsa

(TMK. m. 279 f.III)........................................................1037

3- Diğer Malvarlığı Değerleri (TMK. m. 280)....................... 1037

4- Diğer Paylaşma Kuralları (TMK. m. 281)......................... 1038

DOKUZUNCU BÖLÜM

USUL HÜKÜMLERİ

& 48. MAL REJİMİNİN TASFİYESİ DAVASINDA GÖREVLİ

MAHKEME......................................................................................................1039

I. GÖREVİN NİTELİĞİ (HMK m. 1).......................................................1039

A- MAHKEMELERİN GÖREVİ ANCAK KANUNLA

DÜZENLENİR................................................................................1039

B- GÖREVE İLİŞKİN KURALLAR KAMU

DÜZENİNDENDİR........................................................................1040

C- YETKİ İTİRAZINDAN ÖNCE GÖREV İNCELENİR

(HMK m. 117 f. II)..........................................................................1040

D- GÖREVSİZLİK KARARINDA GÖREVLİ MAHKEME

AÇIKLANMALIDIR.....................................................................1041

II. DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇMEDEN ÖNCE

AÇILMIŞSA ............................................................................................1041

A- AİLE MAHKEMESİ DAVADAN SONRA KARARDAN

ÖNCE FAALİYETE GEÇMİŞSE.................................................1041

1- Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez............. 1041

2- Devir Kararı Temyiz Edilemez ......................................... 1042

3- Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama

Sürdürülür....................................................................... 1042

B- AİLE MAHKEMESİ KARARDAN SONRA HÜKÜM

KESİNLEŞMEDEN ÖNCE FAALİYETE GEÇMİŞSE.............1042

1- Devir Kararı Verilmelidir.................................................. 1042

2- Devir Kararı Temyiz Edilemez ......................................... 1043

3- Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler

Sürdürülür....................................................................... 1043

III. DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇTİKTEN SONRA

AÇILMIŞSA ............................................................................................1043

IV. AİLE MAHKEMESİ KURULMAYAN YERLERDE GÖREVLİ

MAHKEME (4787 sayılı Kanun m. 4/1)................................................1044

A- ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ GÖREVLİDİR......................1045

B- AİLE MAHKEMESİ SIFATIYLA İNCELENECEKTİR............1045

İçindekiler 65

V. GÖREVSİZLİK KARARININ SONUÇLARI (HMK m. 20) .............1045

A- GÖREVSİZLİK KARARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİ.........1046

1- Yargıtay Denetiminden Geçmişse..................................... 1046

2- Yargıtay Denetiminden Geçmemişse ................................ 1046

B- KARARI VEREN MAHKEMEYE BAŞVURARAK

GÖNDERİLME TALEP EDİLMELİDİR (HMK m. 20 f. I).......1047

1- Taraflardan Biri Başvurabilir............................................ 1047

2- Karar Kesinleşmiş Olmalıdır............................................ 1048

3- İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır....................................... 1048

a. Kanun Yoluna Başvurulmayarak Kesinleşmiş İse

Kesinleştiği Tarihten Süre Başlar ..................................1048

b. Kanun Yoluna Başvurulmuşsa Bu Başvurunun

Reddi Kararının Tebliğ Tarihten Süre Başlar................1048

4- Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır ....................... 1048

C- GÖNDERME BAŞVURUSU YOKSA DAVANIN

AÇILMAMIŞ SAYILMASINA KARAR VERİLİR

(HMK m. 20 f. I)..............................................................................1048

D- DOSYA KENDİSİNE GÖNDERİLEN MAHKEMECE

KENDİLİĞİNDEN TARAFLARA DAVETİYE

GÖNDERİLİR (HMK m. 20 f. II) .................................................1049

E- VERİLEN BOZMA KARARI İLE HÜKÜM TAMAMEN

ORTADAN KALKMIŞ SAYILIR.................................................1050

F- BOZMAYA UYULDUĞUNDA BOŞANMA

KONUSUNDA YENİDEN HÜKÜM KURULMALIDIR..........1050

G- YARGI YERİ BELİRLENMESİ KARARI BAĞLAYICIDIR

(HMK m. 21-23)..............................................................................1050

1- Yargı Yeri Belirlenmesini Gerektiren Sebepler

(HMK m. 21) .................................................................. 1050

2- Yargı Yeri Belirlenmesini İnceleme Yeri (HMK m. 22)...... 1051

3- Yargı Yeri Belirlenmesini İnceleme Usulü ve Sonucu

(HMK m. 23) .................................................................. 1051

H- YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLİR

(HMK m. 331 f. II)..........................................................................1051

1- Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri............... 1051

2- Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri.............. 1051

VI. AİLE MAHKEMESİNİN GÖREV KAPSAMI DIŞINDA

KALAN TASFİYE KONUSU OLMAYAN TALEPLER ....................1052

A- GENEL OLARAK..........................................................................1052

1- Dava Dilekçesinde Yer Alan Tasfiyesi Dışı İstekler

Harca Bağlıdır................................................................. 1052

2- Dava Dilekçesinde Yer Alan Tasfiyesi Dışı İstekler

Hakkında Harcın Tamamlanması İçin Süre Verilmelidir..... 1052

66 İçindekiler

3- Usulüne Uygun Dava Yoksa Karar Verilmesine Yer

Olmadığına Karar Verilmelidir......................................... 1052

B- AİLE MAHKEMESİNİN GÖREV KAPSAMI DIŞINDA

KALAN TASFİYE KONUSU OLMAYAN TALEPLER............1053

1- Düğün Gideri İstemi ........................................................ 1053

2- Vekil Eliyle Satışa İlişkin İstem ........................................ 1054

3- İşten Ayrılma Sebebiyle Oluşan Zarar İstemi..................... 1054

4- İnanç Sözleşmesine İlişkin İstem...................................... 1055

5- İrade Fesadına Dayalı Tapu Kaydının İptali İle Tescil

İstemi.............................................................................. 1055

6- Konut Kredisinin Boşanma Dava Tarihinden Sonra

Ödediği Kısım Nedeniyle Alacak ..................................... 1056

7- Mirasbırakan Adına Kayıtlı Araca İlişkin Mülkiyet

Tespiti ............................................................................. 1056

8- Evlilik Öncesi Alacak İstemi ............................................ 1057

9- Bağkur Prim Borcunu Ödemekten Kaynaklanan Alacak.... 1057

10- Eşin Borcunu Ödemekten Kaynaklanan Alacak ................ 1057

11- Bağıştan Rücu Sebebine Dayalı Tapu İptal ve Tescil

Olmadığı Takdirde Mal Rejiminin Tasfiyesi...................... 1058

12- Muvazaa Sebebiyle Tapu İptali ve Tescil........................... 1058

13- Satış Vaadi Sözleşmesine Dayalı Tapu İptali ve Tescil ....... 1059

14- Eşe Ait Payın Kullanılmasından Kaynaklanan Ecrimisil

Alacağı............................................................................ 1059

15- Karz Sözleşmesine İlişkin İstem....................................... 1060

16- Mal Rejiminin Sona Ermesinden Sonra Edinilen

Malvarlığından Doğan Uyuşmazlık .................................. 1060

17- Hile ve Aldatma Hukuksal Sebeplerine Dayalı Olarak

Açılan Temliki Tasarrufun İptali ....................................... 1061

18- Çocuğun Mezarı İçin Harcamadan Kaynaklanan Alacak ... 1061

19- İcra Takibine Dayalı Borca İlişkin Menfi Tespit Davası ..... 1061

20- Sebepsiz Zenginleşmeye Dayalı Alacak Davası................. 1061

21- Özel Hukuk Hükümlerine Dayalı Protokole Bağlı

Alacak Davası ................................................................. 1062

VII. AİLE MAHKEMESİNİN GÖREV KAPSAMINDA KALAN

TASFİYE KONUSU TALEPLER..........................................................1062

A- GENEL OLARAK..........................................................................1062

1- Eşlerin Dönüştürme Davası (TMK m. 206 f. I).................. 1062

2- Eşlerin Dönüştürme Davası İle Oluşan Dönüştürmenin

Kaldırılması Davası (TMK m. 208).................................. 1062

4- Alacaklının Dönüştürme Davası ile Oluşan

Dönüştürmenin Kaldırılması (TMK m. 211 f. I)................ 1063

İçindekiler 67

5- Kendiliğinden Dönüşüm ile Oluşan Dönüştürmenin

Kaldırılması Davası (TMK m. 211 f. I)............................. 1063

6- Değer Artış Payı Alacağı Davası (DAPA)

(TMK. m. 227)................................................................ 1063

7- Katılma Alacağı Davası (KA) (TMK. m. 231)................... 1063

8- Eksik Katılma Alacağı Davası (EKA) (TMK. m. 241)....... 1065

9- Aile Konutu ve Ev Eşyası Üzerinde Katılma Alacağına

Bağlı Davalar (TMK m. 240)........................................... 1065

10- Katkı Payı Alacağı Davaları ............................................. 1067

B- AİLE MAHKEMESİNİN GÖREVLİ OLDUĞU DİĞER

TALEPLER......................................................................................1069

1- Düğünde Takılan Altınlara Dayalı Alacak ......................... 1069

2- Bağımsız Faiz Alacağı Davası.......................................... 1070

& 49. MAL REJİMİNİN TASFİYESİ DAVASINDA YETKİLİ

MAHKEME (TMK. m. 214)..........................................................................1071

I. GENEL OLARAK...................................................................................1071

A- REJİMİN ÖLÜMLE SONA ERMESİ DURUMUNDA

(TMK. m. 214 b.1) ..........................................................................1072

B- BOŞANMA DURUMUNDA ........................................................1074

1- TKM Dönemi (TKM m. 146)........................................... 1074

2- TMK Dönemi (TMK. m. 179, 214 b.2)............................. 1075

a. Boşanma Kararı Veren Mahkeme Yetkilidir.................1075

b. Boşanma Davası Sonuçlanmadan Yetkisizlik Kararı

Verilemez........................................................................1077

C- EVLİLİĞİN İPTALİ DURUMUNDA

(TMK. m. 156, 160, 214 b.2)..........................................................1077

D- MAL AYRILIĞINA KARAR VERİLMESİ DURUMUNDA

(TMK. m. 214 b.2) ..........................................................................1078

E- DİĞER DURUMLARDA..............................................................1078

II. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ...........................................................1078

A- İLK İTİRAZ NİTELİĞİNDEDİR (HMK m. 116 f. I/a)...............1078

B- KESİN YETKİ KURALI ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR

(TMK m. 168)..................................................................................1078

C- KENDİLİĞİNDEN YETKİSİZLİK KARARI VERİLEMEZ

(HMK m. 19 f. II, IV)......................................................................1079

D- YETKİ HAKKINDA GÖREVLİ MAHKEMECE KARAR

VERMELİDİR................................................................................1080

E- YABANCI MAHKEMENİN KARARI TANIMA YA DA

TENFİZ EDİLMİŞSE DAVALININ YERLEŞİM YERİ

YETKİLİDİR ..................................................................................1080

68 İçindekiler

III. REJİMİN ÖLÜM DIŞINDAKİ SEBEPLE SONLANMASI

HALİNDE YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ

(HMK m. 19 f. II, 117 f. I, 131)...............................................................1081

A- YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ..................................1081

1- Süresi.............................................................................. 1081

a. Cevap Dilekçesinde İleri Sürülmesi Gerekir

(HMK m. 19 f. II, 117 f. I, 127).....................................1081

b. Cevap Dilekçesi Verilmişse Cevap Süresi

Dolmamış Olsa Bile İleri Sürülemez

(HMK m. 131)................................................................1083

c. Yetki İtirazı Süresi Hak Düşürücü Süredir....................1083

aa. Karşı Tarafın Muvafakatiyle İleri Sürülemez......1083

bb. Islahla İleri Sürülemez .........................................1084

d. Dava Dilekçesinin Tebliğinden Önce Yapılan İtiraz

Sonuç Doğurmaz............................................................1084

e. Kanun Yolu Aşamasında İleri Sürülemez .....................1084

aa. İstinaf Aşamasında İleri Sürülemez.....................1084

bb. Temyiz Aşamasında İleri Sürülemez...................1084

2- Şekli................................................................................ 1084

a. Yetki İtirazında Bulunan Taraf Seçtiği Mahkemeyi

Bildirmelidir...................................................................1085

b. Yetkili Mahkeme Tek ve Doğru Olarak

Gösterilmelidir................................................................1085

c. Sözlü Olarak Yapılamaz.................................................1086

3- Tarafı .............................................................................. 1086

B- YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMEMESİ

(HMK m. 19 f. IV) ..........................................................................1087

IV. REJİMİN ÖLÜM DIŞINDAKİ SEBEPLE SONLANMASI

HALİNDE YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ..............................1087

A- ÖN İNCELEMEDE KARARA BAĞLANIR

(HMK m. 137 f. I) ...........................................................................1087

B- DAVA ŞARTLARINDAN SONRA İNCELENİR

(HMK m. 117 f. II)..........................................................................1087

C- ÖN SORUNLAR GİBİ İNCELENEREK

KARARA BAĞLANIR

(HMK m. 117 f. III, 131, 137 f I, 138, 140 f. I, 163) .....................1087

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya

Tebliğ Eder (HMK m. 164 f. I)........................................ 1088

2- Yetki Konusunda Deliller Toplanmalıdır........................... 1088

3- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip

Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II) ........ 1089

İçindekiler 69

4- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya

Tebliğ Edilir (HMK m. 164 f. III)..................................... 1089

D- MAHKEME YETKİSİZLİK KARARINDA YETKİLİ

MAHKEMEYİ GÖSTERİR (HMK m. 19 f. III)..........................1090

1- Yetkili Mahkeme Açıklanmalıdır (HMK m. 19 f. III)......... 1090

2- İtirazda Gösterilmeyen Mahkeme Yetkili Kabul

Edilmemelidir.................................................................. 1090

3- Yabancı Mahkeme Yetkili Kabul Edilmemelidir................ 1090

V. REJİMİN ÖLÜM DIŞINDAKİ SEBEPLE SONLANMASI

HALİNDE YETKİSİZLİK KARARININ SONUÇLARI

(HMK m. 20)............................................................................................1091

A- KARARI VEREN MAHKEMEYE BAŞVURARAK

GÖNDERİLME TALEP EDİLMELİDİR (HMK m. 20 f. I).......1091

1- Taraflardan Biri Başvurabilir............................................ 1091

2- Karar Kesinleşmiş Olmalıdır............................................ 1091

3- İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır....................................... 1091

a. Kanun Yoluna Başvurulmayarak Kesinleşmiş İse

Kesinleştiği Tarihten Süre Başlar ..................................1091

b. Kanun Yoluna Başvurulmuşsa Bu Başvurunun

Reddi Kararının Tebliğ Tarihten Süre Başlar................1091

4- Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır ....................... 1092

B- GÖNDERME BAŞVURUSU YOKSA DAVANIN

AÇILMAMIŞ SAYILMASINA KARAR VERİLİR

(HMK m. 20 f. I)..............................................................................1092

C- DOSYA KENDİSİNE GÖNDERİLEN MAHKEMECE

KENDİLİĞİNDEN TARAFLARA DAVETİYE

GÖNDERİLİR (HMK m. 20 f. II) .................................................1092

D- YETKİ İLE İLGİLİ KARAR KESİNLEŞTİKTEN SONRA

DAVA DOSYASI KENDİSİNE GÖNDERİLEN

MAHKEME YETKİSİZLİK KARARI İLE BAĞLIDIR............1093

E- YARGILAMA GİDERLERINE HÜKMEDİLİR

(HMK m. 331 f. II)..........................................................................1093

1- Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri............... 1093

2- Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri.............. 1093

F- YARGI YERİ BELİRLENMESİ KARARI BAĞLAYICIDIR

(HMK m. 21-23)..............................................................................1093

1- Yargı Yeri Belirlenmesini Gerektiren Sebepler

(HMK m. 21) .................................................................. 1093

2- Yargı Yeri Belirlenmesini İnceleme Yeri (HMK m. 22)...... 1094

3- Yargı Yeri Belirlenmesini İnceleme Usulü ve Sonucu

(HMK m. 23) .................................................................. 1094

& 50. TASARRUF İLKESİ (HMK m. 24)..............................................................1095

70 İçindekiler

I. GENEL OLARAK...................................................................................1095

II. TANIMI....................................................................................................1095

III. GÖRÜNÜMÜ..........................................................................................1095

A- KENDİLİĞİNDEN DAVA AÇILAMAZ/KARAR

VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I).....................................................1095

1- İlgililer Dava Açabilir/Açmayabilir................................... 1096

2- İlgililer Karşı Dava Açabilir/Açmayabilir.......................... 1096

3- İlgililer Kanun Yoluna Başvurabilir/Başvurmayabilir......... 1096

B- DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II)...............1096

C- HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ

(HMK m. 24 f. II)............................................................................1096

D- DAVA KONUSUNU SERBESTÇE BELİRLER.........................1096

1- Dava Sebebini Belirler..................................................... 1096

2- Dayanılacak Vakıaları Belirler.......................................... 1097

E- DAVA AÇILDIKTAN SONRA TASARRUF YETKİSİ

DEVAM EDER (HMK m. 24 f. III)...............................................1097

1- Davasından Feragat Edebilir (HMK m. 307, 309 f. II)....... 1097

2- Davasını Karşı Tarafın Açık Rızası ile Geri Alabilir

(HMK m. 123)................................................................. 1097

F- DAVAYI KANUN YOLUNA TAŞIMA........................................1097

IV. İSTİSNALARI.........................................................................................1097

A- YARGILAMA GİDERİ KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR.........1097

B- SEVK VE İDARE KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR..................1098

& 51. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ (HMK m. 25)..............................1099

I. GENEL OLARAK...................................................................................1099

II. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI..........................................................1100

III. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ............................................1100

A- TARAFLARCA GETİRİLİR.........................................................1100

B- MAHKEMENIN İŞİ DEĞİLDİR..................................................1101

1- Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I)........... 1101

2- Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II).......... 1101

3- Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I)....................................... 1102

& 52. TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26)..........................................1103

I. GENEL OLARAK...................................................................................1103

II. İLKENİN UYGULANMASI .................................................................1103

A- TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR

VEREMEZ......................................................................................1103

B- TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR

VEREMEZ......................................................................................1104

III. İLKENİN UYGULANMASI .................................................................1104

İçindekiler 71

A- KENDİLİĞİNDEN KARAR VEREMEZ ....................................1104

B- HER BİR TALEP HAKKINDA AYRI OLARAK KARAR

VERİLMELİDİR............................................................................1105

& 53. HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI (AİHS m. 6, TCA m. 36,

HMK m. 27)......................................................................................................1106

I. GENEL OLARAK...................................................................................1106

II. OLAN BİTENİ BİLME/BİLGİLENME HAKKI

(HMK m. 27 f. II/a)..................................................................................1106

A- DAVAYI BİLME HAKKI ..............................................................1107

B- DURUŞMA GÜNÜNÜ BİLME HAKKI.....................................1107

1- Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139).... 1107

2- Tahkikat Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 147 f. I)..... 1108

3- Sözlü Yargılama Duruşmasını Bilme Hakkı Var İdi

(HMK m. 147 f. I, 186 f. I)............................................... 1109

C- DELİLLERİ BİLME HAKKI........................................................1110

D- GEREKÇEYİ BİLME HAKKI......................................................1110

E- İŞLEMLERİ BİLME HAKKI........................................................ 1111

1- Tarafların İşlemlerini Bilme Hakkı.....................................1111

2- Mahkemenin İşlemlerini Bilme Hakkı...............................1111

III. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA VE İSPAT HAKKI

(HMK m. 27 f. II/b).................................................................................. 1111

A- AÇIKLAMA HAKKI.....................................................................1112

1- Açıklayan Tarafın Göstereceği Davranış............................1113

a. Adap Dışı Açıklama Yapılamaz.....................................1113

b. Konu Dışı Açıklama Yapılamaz ....................................1113

2- Hâkimin Göstereceği Davranış..........................................1113

a. Şefkatle Dinlemelidir.....................................................1113

b. Sabırla Dinlemelidir.......................................................1113

c. Anlayışla Dinlemelidir...................................................1113

B- İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b)...............................................1114

IV. DEĞERLENDİRTME VE GEREKÇELENDİRTME HAKKI

(HMK m. 27 f. II/c)..................................................................................1114

A- AÇIKLAMALARI DEĞERLENDİRTME HAKKI....................1114

B- KARARLARI GEREKÇELENDİRTME HAKKI ......................1115

1- Gerekçe Dosya Kapsamı İle Bağdaşmalıdır .......................1115

2- Gerekçe Pozitif Hukuk İle Bağdaşmalıdır..........................1115

3- Gerekçe, Sebebi Gösterilmedikçe Yerleşik İçtihatlar İle

Bağdaşmalıdır ..................................................................1115

& 54. ALENİYET İLKESİ (AİHS m. 6/1, TCA m. 141 f. I, HMK m. 28)........ 1116

I. GENEL OLARAK...................................................................................1116

72 İçindekiler

II. DURUŞMALARIN ALENİYETİ..........................................................1117

A- DURUŞMALAR HERKESE AÇIKTIR (TCA m. 141 f. I,

HMK m. 28 f. I)...............................................................................1117

1- Duruşmalar İlgili Olanlara Açıktır......................................1117

2- Duruşmalar İlgili Olmayanlara Açıktır...............................1117

B- KOŞULLARI VARSA GİZLİ OLARAK YAPILABİLİR

(TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. II)................................................1118

1- Gizliliğin Kapsamı............................................................1118

a. Duruşmaların Bir Kısmının Gizli Olarak Yapılması ....1118

b. Duruşmaların Tamamının Gizli Olarak Yapılması.......1118

2- Gizliliğin Koşulları ...........................................................1119

a. Genel Ahlâkın Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller.....1119

b. Kamu Güvenliğinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı

Hâller ..............................................................................1119

c. Yargılama ile İlgili Kişilerin Korunmaya Değer

Üstün Bir Menfaatinin Kesin Olarak Gerekli

Kıldığı Hâller..................................................................1120

3- Gizliliğin İstenilmesi........................................................ 1120

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine

(HMK m. 28 f. II)...........................................................1120

b. Kendiliğinden (HMK m. 28 f. II)..................................1120

4- Gizliliğin Karara Bağlanması ........................................... 1120

a. Ön Sorunlar Hakkındaki Hükümler Uygulanır ............1120

b. Gerekçe, Esas Hakkındaki Kararı İle Birlikte

Açıklanır.........................................................................1121

5- Gizliliğin Sonuçları.......................................................... 1121

a. İlgililer Dışındakiler Salondan Çıkartılır.......................1121

b. Hazır Bulunanlar Uyarılır (HMK m. 28 f. IV) .............1121

c. Hazır Bulunanlara Ceza İhtarı Yapılır

(HMK m. 28 f. IV).........................................................1121

d. Ceza İhtarı Tutanağa Geçirilir (HMK m. 28 f. IV).......1122

e. Yalnız Başına Kanun Yoluna Başvurulamaz. ...............1122

f. Kararın Gizli Verilmesini Gerektirmez. ........................1122

III. KARARLARIN BİLDİRİLMESİNİN ALENİYETİ

(HMK m. 28 f. I)......................................................................................1122

IV. İŞLEMLERİN ALENİYETİ...................................................................1122

A- DOSYANIN İNCELENMESİ (HMK m. 161)..............................1122

B- TUTANAK ÖRNEĞİ VERİLMESİ (HMK m. 158)....................1123

& 55. DÜRÜST DAVRANMA VE DOĞRUYU SÖYLEME

YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29).................................................................1124

I. GENEL OLARAK...................................................................................1124

İçindekiler 73

II. DÜRÜST DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. I).........1124

III. DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. II)........1125

A- YÜKÜMLÜLÜĞÜN TARAFLARI..............................................1125

1- Davanın Tarafları............................................................. 1125

2- Taraf Vekilleri.................................................................. 1125

3- Tarafların Kanuni Temsilcileri.......................................... 1125

B- YÜKÜMLÜLÜĞÜN KONUSU...................................................1126

C- YÜKÜMLÜLÜĞÜN KAPSAMI..................................................1126

1- Beyanlar.......................................................................... 1126

2- Açıklamalar..................................................................... 1126

D- YÜKÜMLÜLÜĞÜN SINIRI.........................................................1126

1- Vakıa Uydurmama........................................................... 1126

2- Vakıaya Karşı Çıkmama................................................... 1126

E- YÜKÜMLÜLÜĞÜN İSTİSNALARI...........................................1126

1- Soruşturma veya Kovuşturma ile Karşılaşılacak Olmak..... 1126

2- Namus ve Onuru Etkilenecek Olmak................................ 1127

& 56. USUL EKONOMİSİ İLKESİ (AİHS m. 6/1, TCA m. 141 f. IV,

HMK m. 30)......................................................................................................1128

I. GENEL OLARAK...................................................................................1128

II. UNSURLARI...........................................................................................1128

A- BASİTLİK İLKESİ (DÜZENLİ BİÇİMDE YARGILAMA)

(HMK m. 30)...................................................................................1128

B- ÇABUKLUK İLKESİ (MAKUL SÜRE İÇİNDE

YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I)...................1128

C- UCUZLUK İLKESİ (EN AZ GİDERLE YARGILAMA)

(TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I)...............................................1129

III. YANSIMASI............................................................................................1129

A- DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166)....................1129

B- DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167) ................................1129

C- DAVA SONUCUNUN BEKLENİLMESİ....................................1130

D- ÖN SORUN İNCELEMESİ...........................................................1130

E- USULİ KAZANILMIŞ HAK KURALI........................................1130

IV. DEĞERLENDİRİLMESİ .......................................................................1130

& 57. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ (HMK m. 31) ..................1132

I. GENEL OLARAK...................................................................................1132

II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ .....................................................1132

A- MADDİ AYDINLATMA ...............................................................1133

B- HUKUKİ AYDINLATMA.............................................................1133

III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU ...............................................1133

A- BELİRSİZ HUSUSLAR.................................................................1133

74 İçindekiler

B- ÇELİŞKİLİ HUSUSLAR...............................................................1133

IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ...................................................1134

A- AÇIKLAMA YAPTIRMA .............................................................1134

B- SORU SORMA...............................................................................1134

C- DELİL GÖSTERİLMESİNİ İSTEME ..........................................1134

D- TARAFIN KENDİSİNİ DİNLEME..............................................1134

V. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI............................................1135

A- SÖYLENMEYEN ŞEYLERİ KAPSAMAZ................................1135

B- SÖYLENMEYEN VAKIALARI KAPSAMAZ...........................1135

C- SÖYLEMEYENE YOL GÖSTERMEYİ KAPSAMAZ .............1135

D- SÖYLEMEYENE İSTİCVABI KAPSAMAZ..............................1135

& 58. YARGILAMAYI HÂKİMİN SEVK VE İDARE ETMESİ İLKESİ

(HMK m. 32).....................................................................................................1136

I. GENEL OLARAK...................................................................................1136

II. HÂKİME BIRAKILAN YÜKÜMLÜLÜK (HMK m. 32 f. I).............1136

A- YARGILAMANIN SEVK VE İDARESİ .....................................1136

1- Şekli Sevk ve İdare .......................................................... 1136

2- Maddi Sevk ve İdare........................................................ 1136

B- YARGILAMA DÜZENİNİN BOZULMAMASI İÇİN

TEDBİR ALMA..............................................................................1136

III. DİLEKÇENİN YENİDEN DÜZENLENMESİ (HMK m. 32 f. II) .....1137

A- YENİDEN DÜZENLENMESİ GEREKEN DİLEKÇELER......1137

1- Okunamayan Dilekçe....................................................... 1137

2- Uygunsuz Olan Dilekçe ................................................... 1137

3- İlgisiz Olan Dilekçe ......................................................... 1137

B- YENİDEN DÜZENLENME USULÜ...........................................1138

1- Uygun Bir Süre Verilir..................................................... 1138

a. Yeni Dilekçe Verilmesinin Sonuçları ............................1138

b. Yeni Dilekçe Verilmemesinin Sonuçları .......................1138

2- İlk Dilekçe Dosyada Kalır................................................ 1138

& 59. HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN UYGULANMASI İLKESİ

(HMK m. 33).....................................................................................................1139

I. GENEL OLARAK...................................................................................1139

II. TARAFLARCA DAVA MALZEMESİ GETİRİLİR (HMK m. 25) ....1139

III. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ ZORUNLU

DEĞİLDİR...............................................................................................1139

A- DAVA DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ

ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK m. 119 f. I/g)..............................1139

B- CEVAP DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ

ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK M. 129 F. I/F).............................1140

İçindekiler 75

IV. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP

DEĞİŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 141)....................................................1140

V. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ

ETKİLEMEZ ...........................................................................................1140

A- YANLIŞ GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ........................1140

B- EKSİK GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ..........................1140

C- BİRKAÇ SEBEP GÖSTERME HÂKİMİ ETKİLEMEZ............1141

D- HİÇ GÖSTERMEME HÂKİMİ ETKİLEMEZ............................1141

VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ

NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR..........................................1141

VII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN

SABİT OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER..........................................1141

VIII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK

NORMUNU HÂKİM UYGULAR........................................................1141

A- TÜRK HUKUKUNU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR .............1142

B- YETKİLİ OLAN YABANCI HUKUKU KENDİLİĞİNDEN

UYGULAR (5718 SK m. 2)...........................................................1142

& 60. HÂKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU (HMK m. 46-49)....................1143

I. DEVLETİN SORUMLULUĞU VE RÜCU (HMK m. 46) .................1143

A- DEVLET ALEYHİNE TAZMİNAT DAVASI BELİRLİ

SEBEPLERE DAYANILARAK AÇILABİLİR...........................1143

1- Kayırma, Taraf Tutma, Kin veya Düşmanlık Sebebiyle

Hüküm veya Karar Verilmiş Olması ................................. 1143

2- Menfaat Sebebiyle Kanuna Aykırı Hüküm veya Karar

Verilmiş Olması............................................................... 1143

3- Açık ve Kesin Bir Kanun Hükmüne Aykırı Karar veya

Hüküm Verilmiş Olması................................................... 1143

4- Duruşma Tutanağında Bulunmayan Bir Sebebe

Dayanılarak Hüküm Verilmiş Olması ............................... 1144

5- Değiştirilerek, Tahrif Edilerek veya Söylenmeyen Bir

Sözün Hüküm ya da Karara Etkili Olacak Şekilde

Söylenmiş Gibi Gösterilerek Hüküm Verilmiş Olması....... 1144

6- Hakkın Yerine Getirilmesinden Kaçınılmış Olması............ 1144

B- TAZMİNAT DAVASININ AÇILMASI, HÂKİME KARŞI

BİR CEZA SORUŞTURMASININ YAPILMASI YAHUT

MAHKÛMİYET ŞARTINA BAĞLANAMAZ...........................1144

C- SORUMLU HÂKİME RÜCÜ SÜRESİ .......................................1144

II. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ

AÇILACAĞI MAHKEME (HMK m. 47).............................................1144

III. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA

DAVA DİLEKÇESİ VE DAVANIN İHBARI (HMK m. 48)................1145

76 İçindekiler

A- DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA

DAVA DİLEKÇESİ.........................................................................1145

B- DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA

DAVANIN İHBARI........................................................................1145

IV. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ

REDDİ HÂLİNDE VERİLECEK CEZA (HMK m. 49)......................1145

& 61. DOĞRUDANLIK İLKESİ (HMK m. 197).................................................1147

I. GENEL OLARAK...................................................................................1147

II. DELİLLERİN TOPLANMASINDA DOĞRUDANLIK

(HMK m. 197)..........................................................................................1147

A- MAHKEME HUZURUNDA TOPLAMA....................................1147

B- İSTİNABE YOLUYLA TOPLAMA.............................................1148

III. KARAR VERİLMESİNDE DOĞRUDANLIK....................................1148

A- KURAL: AYNI HAKİM İÇİN DOĞRUDANLIK.......................1148

B- İSTİSNA: FARKLI HAKİM KARAR VEREBİLİR...................1148

& 62. DELİLLERİN SERBESTÇE DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ

(TMK m. 184 f. IV. HMK m. 198)..................................................................1149

I. GENEL OLARAK...................................................................................1149

II. KAPSAMI................................................................................................1149

A- HUKUKSAL NİTELENDİRME HÂKİME AİTTİR ..................1149

B- TANIK ANLATIMI KURAL OLARAK HÂKİMİ BAĞLAR ...1149

C- DEĞERLENDİRME HUKUKA UYGUN YAPILMALIDIR....1149

1- Değerlendirme Gerekçesi Gösterilmelidir......................... 1149

2- Değerlendirme Hukuka Vakıalara Uygun Olmalıdır .......... 1149

& 63. TÜRKÇE KULLANMA İLKESİ (HMK m. 263).....................................1151

I. GENEL OLARAK...................................................................................1151

II. MAHKEMENİN DİLİ (TCA m. 3 f. I) ..................................................1151

III. TARAFLARIN DİLİ...............................................................................1151

A- TARAFLARIN KONUŞMA DİLİ ................................................1151

B- TARAFLARIN YAZMA DİLİ.......................................................1152

IV. TANIKLARIN DİLİ (HMK m. 263 f. I)................................................1152

& 64. ADİL YARGILANMA HAKKI (AİHS m. 6, TCA m. 36).........................1153

I. GENEL OLARAK...................................................................................1153

II. KAPSAMI................................................................................................1153

A- ADİL SİLAHLARLA YARGILANMA........................................1153

B- ADİL AÇIKLIKTA YARGILANMA............................................1154

C- ADİL SÜREDE YARGILANMA..................................................1154

D- ADİL MAHKEMEDE YARGILANMA.......................................1154

& 65. TEKSİF İLKESİ..............................................................................................1155

I. GENEL OLARAK...................................................................................1155

İçindekiler 77

II. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA MALZEMESİ

İLERİ SÜRÜLEBİLİR............................................................................1155

A- DAVACI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I)....................1156

1- Kural Olarak.................................................................... 1156

2- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse........ 1156

B- DAVALI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I) ....................1156

1- Kural Olarak.................................................................... 1156

2- Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede

Verilmezse....................................................................... 1156

3- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse........ 1156

III. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI....................................................1157

A- ISLAH (HMK m. 141 f. II).............................................................1157

B- KARŞI TARAFIN AÇIK MUVAFAKATİ

(HMK m. 141 f. II)..........................................................................1157

C- ESKİ HÂLE GETİRME (HMK m. 95-101).................................1157

D- YARGILAMAYI GECİKTİRME AMACI TAŞIMAMAK

(HMK m. 145).................................................................................1157

E- SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLEMEMESİNİN İLGİLİ

TARAFIN KUSURUNDAN KAYNAKLANMAMASI

(HMK m. 145).................................................................................1158

& 66. SÖZLÜLÜK İLKESİ......................................................................................1159

I. SÖZLÜLÜK İLKESİ ..............................................................................1159

A- TAHKİKAT AŞAMASINDA TARAFLARIN

DİNLENİLMESİ (HMK m. 144 f. I).............................................1159

B- İSTİCVAP SIRASINDA GERÇEĞİ SÖYLEME

(HMK m. 173 f. II)..........................................................................1159

C- ISLAHIN SÖZLÜ YAPILMASI (HMK m. 177 f. II)...................1159

D- SÖZLÜ YARGILAMADA SON SÖZÜN SÖYLENMESİ

(HMK m. 186 f. II)..........................................................................1159

E- TANIKLIKTAN ÇEKİNME SEBEPLERİNİN

BİLDİRİLMESİ (HMK m. 252)....................................................1160

F- TANIĞIN DİNLENİLMESİ (HMK m. 261 f. II).........................1160

G- BİLİRKİŞİ AÇIKLAMALARI (HMK m. 279)............................1160

H- HÜKMÜN MÜZAKERESİ SIRASINDA TARAFLARIN

SÖZLÜ AÇIKLAMALARI (HMK m. 295).................................1160

I- TAVZİH SIRASINDA SÖZLÜ AÇIKLAMA

(HMK m. 306 f. II)..........................................................................1160

İ- FERAGAT VE KABULÜN SÖZLÜ YAPILMASI

(HMK m. 309 f. I) ...........................................................................1160

II. YAZILILIK İLKESİNİN UYGULANMASI

(HMK m. 133, 177, 246, 263, 279, 342, 364) ........................................1160

78 İçindekiler

A- DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 118).........................................1161

B- KARŞI DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 133)...........................1161

C- ISLAH (HMK m. 177)....................................................................1161

D- CEVAPLARINI YAZILI OLARAK BİLDİRMESİ İÇIN

TANIĞA SORU KÂĞIDI GÖNDERİLMESİ

(HMK m. 246 f. I) ...........................................................................1161

E- TANIK, SAĞIR VE DİLSİZ OLUP OKUMA VE YAZMAYI

BİLİYORSA, SORULARIN YAZILI BİLDİRİLMESİ

(HMK m. 263 f. II)..........................................................................1161

F- BİLİRKİŞİNİN OY VE GÖRÜŞÜNÜ YAZILI

BİLDİRMESİ (HMK m. 279 f. I) ..................................................1161

G- KANUN YOLLARINA BAŞVURMA.........................................1161

& 67. VEKÂLET (HMK m. 71-83).........................................................................1162

I. GENEL OLARAK...................................................................................1162

A- YASAL TEMSİL (HMK m. 52).....................................................1162

B- İRADİ TEMSİL (HMK m. 71-83).................................................1164

1- Zorunlu Değildir (1136 SK m. 35 f. III, c. 1,

HMK m. 71).................................................................... 1164

2- Sadece Baroda Kayıtlı Avukatlar Temsil Edebilir

(1136 SK m. 35 f. I)......................................................... 1164

3- Stajyer, Avukatın Takip Ettiği Davanın Duruşmasına

Giremez (1136 SK m. 26 f. I) .......................................... 1164

II. VEKİL ARACILIĞIYLA DAVA AÇILMASI.......................................1164

A- DAVA TAYİN EDİLEN VEKİL ARACILIĞIYLA

AÇILABİLİR ..................................................................................1164

1- Dava Ehliyeti Bulunan Herkes Vekil Atayabilir

(HMK m. 71) .................................................................. 1164

2- Birden Fazla Vekil Görevlendirilebilir (HMK m. 75)......... 1165

3- Borçlar Kanununun Temsile İlişkin Hükümleri

Uygulanır (HMK m. 72) ................................................. 1165

4- Vekâletnamenin Aslı veya Örneğinin Dava Dosyasına

İbraz Edilmesi Zorunludur (HMK m. 76 f. I, 77 f. I).......... 1165

a. Noter Tarafından Onaylanan veya Düzenlenen

Vekâletname Bulunmalıdır............................................1165

b. Vekâletname Her Dosya İçin İbraz Edilmelidir............1166

c. Aslına Uygun Örneği Avukat Tarafından

Onaylanmış Olmalıdır....................................................1166

d. Adli Yardımla Görevlendirilen Vekaletname

Vermelidir.......................................................................1166

e. Vekâletnamelere, Baro Pulu Yapıştırılmalıdır...............1166

f. Vekâletname Usulüne Uygun Düzenlenmelidir...........1167

İçindekiler 79

aa. İlgilinin İşitme, Konuşma veya Görme

Özürlü Olması (Noterler Kanunu m. 73)............1167

bb. İlgilinin Okur Yazar Olmaması (Noterler

Kanunu m. 87)......................................................1167

cc. İlgilinin İmza Bilmemesi

(Noterler Kanunu m. 75)......................................1167

dd. Yetki Belgesine Dayanma....................................1168

g. Vekil Türkiye Barolarından Birine Kayıtlı

Olmalıdır.........................................................................1168

B- DAVADA KENDİSİNİ VEKİL ARACILIĞIYLA TEMSİL

ETTİRMESİ KARARI VERİLEBİLİR ........................................1169

1- Davasını Bizzat Takip Edebilecek Ehliyette Olmaması

Sebebiyle (HMK m. 80)................................................... 1169

a. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır........................................1169

b. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu

Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır.....................1169

2- Davasını Kendisi Takip Eden Kimsenin Duruşmada

Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunması

Sebebiyle (HMK m. 79 f. II) ............................................ 1169

a. Hâkim Kendisini Uyarmış Olmalıdır............................1169

b. Uyarıya Uyulmamış Olmalıdır......................................1169

c. Temsile Gerek Görülmelidir..........................................1170

aa. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır ..............................1170

bb. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu

Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır...........1170

C- DAVAYI TAYİN EDİLEN VEKİL TAKİP EDİLEBİLİR............1170

1- Genel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar.......................... 1170

a. Davanın Takibi İçin Gereken Bütün İşlemleri

Yapma Yetkisi (HMK m. 73 f. I)..................................1170

b. Hükmün Yerine Getirilmesi Yetkisi

(HMK m. 73 f. I)............................................................1170

c. Yargılama Giderlerinin Tahsili İle Makbuz Verme

Yetkisi (HMK m. 73 f. I)...............................................1170

d. Sınırlandırıcı İşlemler Karşı Taraf Yönünden

Geçersizdir (HMK m. 73 f. II)......................................1170

2- Özel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar (HMK m. 74)...... 1171

a. Sulh Olamaz ...................................................................1171

b. Hâkimi Reddedemez......................................................1171

c. Davanın Tamamını Islah Edemez..................................1171

d. Başkasını Tevkil Edemez...............................................1171

e. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarına

Başvuramaz ....................................................................1171

80 İçindekiler

f. Davadan Feragat Edemez..............................................1171

g. Kanun Yollarından Feragat Edemez..............................1171

h. Yargılamanın İadesi Yoluna Gidemez...........................1171

ı. Hâkimlerin Fiilleri Sebebiyle Devlet Aleyhine

Tazminat Davası Açamaz ..............................................1171

3- Vekilinin Açıklamalarına İtiraz Etmeyen Hazır Taraf

Açıklamalara Rıza Göstermiş Sayılır (HMK m. 78) .......... 1172

4- Avukat Sebebiyle Yargılama Başka Bir Güne

Bırakılamaz..................................................................... 1172

a. Avukat Tutmak İstenmesi Sebep Değildir

(HMK m. 77 f. III).........................................................1172

b. Avukatın İstifa Etmesi Sebep Değildir

(HMK m. 77 f. IV).........................................................1172

c. Avukatın Azledilmesi Sebep Değildir

(HMK m. 77 f. IV).........................................................1172

d. Avukatın Dosyayı İncelememiş Olması Sebep

Değildir (HMK m. 77 f. IV).........................................1172

aa. Geçerli Bir Özür Bulunmamalıdır.......................1172

bb. Verilen Süre Sonunda Davaya Devam Olunur...1172

III. VEKÂLETNAMESİZ DAVA AÇILMASI VE İŞLEM

YAPILMASI (HMK m. 77).....................................................................1172

A- GECİKMESİNDE ZARAR DOĞABİLECEK HÂL

BULUNMALIDIR..........................................................................1172

B- MAHKEME KESİN SÜRE VERMELİDİR ................................1173

1- Kesin Süre İçinde Vekâletname Verilmezse....................... 1173

a. Dava Açılmamış veya Gerçekleştirilen İşlemler

Yapılmamış Sayılır.........................................................1173

b. Vekâletname İbraz Etmeyen Avukat Ödemeye

Mahkûm Edilir...............................................................1173

aa. Celse Harcı İle Diğer Yargılama Giderleri..........1173

bb. Karşı Tarafın Uğradığı Zararlar. ..........................1173

c. Kötüniyetle Yapan Avukat Yazıyla Bildirilir.................1173

2- Asıl Taraf Yapılan İşlemleri Kabul Ettiğini Dilekçeyle

Mahkemeye Bildirmezse.................................................. 1173

IV. VEKİLİN VEKÂLET GÖREVİNİN SONA ERMESİ.........................1173

A- VEKİLİN AZLİ (HMK m. 81, 83).................................................1174

B- VEKİLİN İSTİFASI (HMK m. 81, 82)..........................................1174

C- VEKİLİN DURUŞMADA UYGUN OLMAYAN TUTUM

VE DAVRANIŞI (HMK m. 79 f. I)...............................................1175

D- ÖLÜM (TBK m. 43 f. I, 513).........................................................1175

1- Vekilin Ölümü ve Gaipliği................................................ 1175

İçindekiler 81

2- Vekil Edenin Ölümü ve Gaipliği....................................... 1175

E- MEDENÎ HAKLARI KULLANMA EHLİYETİNİ

KAYBETME (TBK m. 43 f. I, 513)...............................................1175

1- Vekilin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi.. 1176

2- Vekil Edenin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini

Kaybetmesi ..................................................................... 1176

F- İFLÂS (TBK m. 43 f. I, 513)..........................................................1176

1- Vekilin İflası.................................................................... 1176

2- Vekil Edenin İflası ........................................................... 1176

G- VEKİLİN MESLEKTEN ÇIKARILMASI, AYRILMASI,

TEDBİREN İŞTEN YASAKLANMASI ......................................1176

H- İLK AVUKAT MUVAFAKAT ETMEDİĞİ HALDE BAŞKA

AVUKATA VEKALET VERİLMESİ (1136 SK m. 172 f. III)....1177

& 68. DAVA ÇEŞİTLERİ (HMK m. 105-113)........................................................1178

I. GENEL OLARAK...................................................................................1178

II. KORUMA TÜRÜNE GÖRE DAVALAR .............................................1178

A- EDA DAVALARI (HMK m. 105)..................................................1178

1- Yapma............................................................................. 1179

2- Yapmama/Kaçınma ......................................................... 1179

3- Verme ............................................................................. 1179

B- TESPİT DAVALARI (HMK m. 106).............................................1179

1- Çeşitleri........................................................................... 1179

a. Menfi/Olumsuz ..............................................................1179

b. Müspet/Olumlu ..............................................................1180

2- Etkisi............................................................................... 1180

C. YENİLİK DOĞURAN/İNŞAİ DAVALAR (HMK m. 108)........1181

1- Geleceğe Etkili................................................................ 1181

2- Geçmişe Etkili................................................................. 1181

III. TALEBİN NİCELİĞİNE GÖRE DAVALAR........................................1181

A- BELİRSİZ ALACAK DAVASI (HMK m. 107)............................1181

B- KISMİ DAVALAR (HMK m. 109)................................................1183

C- DAVALARIN YIĞILMASI/OBJEKTİF DAVA

BİRLEŞMESİ (HMK m. 110)........................................................1184

D- TERDİTLİ/KADEMELİ DAVALAR (HMK m. 111)..................1184

E- SEÇİMLİK DAVALAR (HMK m. 112)........................................1185

F- YARIŞAN DAVALAR ...................................................................1185

& 69. DAVA ŞARTLARI (HMK m. 114-11)..........................................................1186

I. DAVA ŞARTLARININ KONUSU (HMK m. 114)...............................1186

A- GENEL OLARAK..........................................................................1186

B- DAVA ŞARTLARI..........................................................................1186

82 İçindekiler

1- Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkının Bulunması

(HMK m. 114 f. 1/a)........................................................ 1186

a. Yer Bakımından Yargı Hakkının Bulunması ................1186

b. Kişi Bakımından Yargı Hakkının Bulunması ...............1186

2- Yargı Yolunun Caiz Olması (HMK m. 114 f. 1/b).............. 1186

3- Mahkemenin Görevli Olması (HMK m. 114 f. 1/c) ........... 1186

4- Mahkemenin Yetkili Olması (HMK m. 114 f. 1/ç)............. 1187

5- Tarafların, Taraf ve Dava Ehliyetine Sahip Olmaları

(HMK m. 114 f. 1/d)........................................................ 1187

a. Tarafların, Taraf Ehliyetine Sahip Olmaları..................1187

b. Tarafların, Dava Ehliyetine Sahip Olmaları..................1187

aa. Davacının Dava Ehliyetine Sahip Olması...........1187

bb. Davalının Dava Ehliyetine Sahip Olması ...........1188

6- Temsilcinin Gerekli Niteliğe Sahip Bulunması

(HMK m. 114 f. 1/d)....................................................... 1189

7- Vekilin Davaya Vekâlet Ehliyetine Sahip Olması

(HMK m. 114 f. 1/f)......................................................... 1189

8- Usulüne Uygun Düzenlenmiş Bir Vekâletnamesinin

Bulunması (HMK m. 114 f. 1/f)....................................... 1189

9- Davacının Yatırması Gereken Gider Avansının Yatırılmış

Olması (HMK m. 114 f. 1/g)............................................ 1189

10- Teminat Gösterilmesine İlişkin Kararın Gereğinin Yerine

Getirilmesi (HMK m. 114 f. 1/ğ) ...................................... 1190

11- Davacının Dava Açmakta Hukuki Yararının Bulunması

(HMK m. 114 f. 1/h)........................................................ 1190

a. Genel Olarak...................................................................1190

b. Davanın İhbarında (HMK m. 63)..................................1191

c. Fer’i Müdahalede (HMK m. 66)...................................1191

d. Delil Tespitinde (HMK m. 400 f. II) .............................1191

e. Tenfiz İsteminde (MÖHUK m. 52 f. I).........................1191

12- Aynı Davanın, Daha Önceden Açılmış ve Hâlen

Görülmekte (Derdestlik) Olmaması (HMK m. 114 f. 1/ı)... 1191

a. Davanın Tarafları ve Sıfatları Aynı Olmalıdır...............1192

b. Davanın Konusu Aynı Olmalıdır...................................1192

c. Davada Dayanılan Olaylar Aynı Olmalıdır...................1193

13- Aynı Davanın, Daha Önceden Kesin Hükme

Bağlanmamış Olması (HMK m. 114 f. 1/i)........................ 1193

II. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ (HMK m. 115) ....................1193

A- DAVA ŞARTLARININ VARLIĞINI BELİRLEME....................1193

1- Mahkeme Davanın Her Aşamasında Kendiliğinden

Araştırır (HMK m. 115 f. I)............................................. 1193

İçindekiler 83

2- Taraflar Her Zaman İleri Sürebilir (HMK m. 115 f. I)........ 1193

B- DAVA ŞARTLARININ NOKSANLIĞINI GİDERME...............1194

1- Noksanlığının Giderilmesi Mümkün İse

(HMK m. 115 f. II) .......................................................... 1194

2- Noksanlık Hüküm Anında Giderilmişse

(HMK m. 115 f. III)......................................................... 1194

& 70. DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 118-125).................................................1195

I. GENEL OLARAK...................................................................................1195

II. DAVANIN AÇILMA ZAMANI (HMK m. 118) ...................................1195

A- DİLEKÇENİN KAYDEDİLDİĞİ TARİHTE AÇILMIŞ

SAYILIR..........................................................................................1195

B- DAVA DİLEKÇESİNE ÖRNEK EKLENİR.................................1197

III. DAVA DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 119)................................1197

A- DAVA DİLEKÇESİNDE BULUNACAK HUSUSLAR

(HMK m. 119 f. I)............................................................................1197

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a).............................. 1197

2- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri

(HMK m. 119 f. I/b)......................................................... 1198

3- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası

(HMK m. 119 f. I/c)......................................................... 1199

4- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı

Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç)..... 1199

5- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin

Davalarda, Dava Konusunun Değeri

(HMK m. 119 f. I/d)......................................................... 1199

6- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların

Sıra Numarası Altında Açık Özetleri

(HMK m. 119 f. I/e)......................................................... 1200

7- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat

Edileceği (HMK m. 119 f. I/f) ......................................... 1200

8- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g).............. 1201

9- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) ......... 1201

10- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin

İmzası (HMK m. 119 f. I/h)............................................. 1201

B- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ TAMAMLANMASI

ZORUNLU EKSİKLİKLER (HMK m. 119 f. II).........................1201

1- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri

(HMK m. 119 f. I/b)......................................................... 1201

2- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası

(HMK m. 119 f. I/c)......................................................... 1204

84 İçindekiler

3- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı

Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç)..... 1205

4- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) ......... 1205

5- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin

İmzası (HMK m. 119 f. I/h)............................................. 1205

C- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ ÖN İNCELEME BİTENE

KADAR TAMAMLANABİLECEK EKSİKLİKLER

(HMK m. 119 f. II)..........................................................................1205

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a).............................. 1205

2- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin

Davalarda, Dava Konusunun Değeri

(HMK m. 119 f. I/d)......................................................... 1205

3- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların

Sıra Numarası Altında Açık Özetleri

(HMK m. 119 f. I/e)......................................................... 1206

4- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat

Edileceği (HMK m. 119 f. I/f) ......................................... 1206

5- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g).............. 1207

IV. DAVA İÇİN HARÇ VE AVANS ÖDENMESİ (HMK m. 120)............1207

A- YARGILAMA HARÇLARI YATIRILIR......................................1207

1- Bağımsız Talep İle İlgili Nispi Harç Verilmelidir............... 1207

2- Cevap Dilekçesi Mahiyetindeki Talebe İlişkin Harç

Sonradan Yatırılmış Olması Bu Talebi Karşı Dava

Haline Getirmez............................................................... 1207

3- Adli Yardım Konusunda Bir Karar Verilinceye Kadar

Harç Alınmaz. ................................................................. 1207

4- Cevap Dilekçesindeki İstekler Karşı Dava Sayılamaz........ 1208

5- Duraksama Varsa Açıklama İstenmelidir (HMK m. 31)..... 1208

6- Nisbi Harç Eksik İse Tamamlanması İçin Mehil

Verilmelidir..................................................................... 1208

a. Harç Tamamlanırsa İşin Esası İncelenir........................1208

b. Harç Tamamlanmazsa Dava Dosyası İşlemden

Kaldırılır..........................................................................1208

aa. Harç Yatırılıp Yenilenirse.....................................1208

bb. Harç Yatırılıp Yenilenmezse.................................1208

B- GİDER AVANSI YATIRILIR.........................................................1209

1- Adalet Bakanlığınca Çıkarılacak Gider Avansı

Tarifesinde Belirlenir ....................................................... 1210

2- Yeterli Olmadığı Anlaşılırsa Süre Verilir ........................... 1210

3- Gider Avansının Yatırılmış Olması Dava Şartıdır

(HMK m. 114 f. 1/g)........................................................ 1211

4- Mahkeme Veznesine Yatırılır............................................ 1211

İçindekiler 85

C- GİDER AVANSINDA ZAMAN BAKIMINDAN

UYGULAMA..................................................................................1211

D- GİDER AVANSININ İADESİ........................................................1212

V. DAVA DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN BELGELERİN

VERİLMESİ (HMK m. 121) ..................................................................1212

A- DAVACININ ELİNDE BULUNAN BELGELER VERİLİR......1212

1- Asılları Verilir.................................................................. 1212

2- Örnekleri Verilir............................................................... 1212

a. Harç ve Vergiye Tabi Değildir.......................................1212

b. Sadece Örnekler Verilebilir............................................1212

B- BAŞKA YERLERDEN GETİRTİLECEK BELGE VE

DOSYALAR İÇİN AÇIKLAMA YAPILIR..................................1212

VI. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞ EDİLMESİ (HMK m. 122) ...........1212

A- MAHKEME TARAFINDAN TEBLİĞ EDİLİR..........................1213

B- DAVALIYA TEBLİĞ EDİLİR.......................................................1213

C- CEVAP SÜRESİ GÖSTERİLİR....................................................1214

VII. DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123)......................................1214

A- HÜKÜM KESİNLEŞİNCEYE KADAR GERİ

ALINABİLİR..................................................................................1214

1- İDM Aşamasında Geri Alınabilir...................................... 1214

2- İstinaf Aşamasında Geri Alınabilir.................................... 1214

3- Temyiz Aşamasında Geri Alınabilir .................................. 1214

B- DAVALININ AÇIK RIZASI BULUNMALIDIR.........................1214

C- DAVANIN GERİ ALINMASININ SONUÇLARI.......................1215

1- Davadan Feragat Etmiş Sayılmaz ..................................... 1215

2- Dava Derdest Olmaktan Çıkar.......................................... 1215

3- Dava Açılmamış Sayılır ................................................... 1216

4- Dava Yeniden Açılabilir ................................................... 1216

5- Yargılama Giderleri Davacıya Yükletilir ........................... 1216

VIII. DAVANIN TERDİTLİ AÇILMASI (HMK m. 111)..............................1216

A- TALEP BİRDEN FAZLA OLMALIDIR ......................................1216

B- TALEPLER ARASINDA ASLİLİK-FERÎLİK İLİŞKİSİ

KURULMALIDIR..........................................................................1216

C- TALEPLER AYNI DAVA DİLEKÇESİNDE İLERİ

SÜRÜLMELİDİR...........................................................................1216

D- TALEPLER ARASINDA BAĞLANTI BULUNMALIDIR.......1216

E- ASLİ TALEBİNİN ESASTAN REDDİNE KARAR

VERİLMEDEN FER’Î TALEP İNCELENEMEZ .......................1216

IX. DAVAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI

(HMK m. 141)..........................................................................................1217

86 İçindekiler

A- DAVAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME

YASAĞININ BAŞLANGICI.........................................................1217

B- DAVAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI

KAPSAMINDA KALANLAR......................................................1218

1- Dava Sebebini (Dayanak Vakıaları) Genişletme veya

Değiştirme Yasaktır.......................................................... 1218

2- Talep Sonucunu Genişletme veya Değiştirme Yasaktır....... 1218

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar.................... 1219

C- DAVAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME

YASAĞININ İSTİSNALARI ........................................................1219

1- Davalının Açık Muvafakati İle Yapılabilir......................... 1219

2- Islah İle Yapılabilir........................................................... 1219

X. SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI

(HMK m. 141)..........................................................................................1219

A- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME

YASAĞININ BAŞLANGICI.........................................................1220

B- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME

YASAĞI KAPSAMINDA KALANLAR......................................1223

1- Savunma Sebebini (Dayanak Savunma Vakıalarını)

Genişletme veya Değiştirme Yasaktır................................ 1224

2- Talep Sonucunu Genişletme veya Değiştirme Yasaktır....... 1224

C- SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME

YASAĞININ İSTİSNALARI ........................................................1224

1- Davacının Açık Muvafakati İle Yapılabilir ........................ 1224

2- Islah İle Yapılabilir........................................................... 1224

& 71. KARŞI DAVA (HMK m. 132-135).................................................................1225

I. GENEL OLARAK...................................................................................1225

II. KARŞI DAVA UYGULAMASI.............................................................1225

A- KARŞI DAVA AÇILABİLMESİNİN ŞARTLARI

(HMK m. 132).................................................................................1225

1- Asıl Dava Açılmış ve Hâlen Görülmekte Olmalıdır

(HMK m. 132 f. I) ........................................................... 1225

2- Davalar Arasında Bağlantı Mevcut Olmalıdır

(HMK m. 132 f. I) ........................................................... 1225

3- Süresi İçinde Açılmış Olmalıdır (HMK m. 133 f. II).......... 1225

B- KARŞI DAVANIN ŞARTLAR GERÇEKLEŞMEDEN

AÇILMASI (HMK m. 132 f. II).....................................................1225

1- Asıl Davadan Ayrılmasına Karar Verilir (HMK m. 167)..... 1225

2- Gerekiyorsa Dosyanın Görevli Mahkemeye

Gönderilmesine Karar Verilir............................................ 1225

3- Asıl Dava Konusuz Kalırsa Ayrı Esasa Kaydedilir............. 1225

İçindekiler 87

C- KARŞI DAVANIN AÇILMASI.....................................................1226

1- Cevap Dilekçesiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I) .............. 1226

2- Esasa Cevap Süresi İçinde Ayrı Bir Dilekçe Verilmek

Suretiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I).............................. 1226

3- Karşı Davaya Karşı Açılamaz (HMK m. 132 f. III) ........... 1226

D- KARŞI DAVA İÇİN UYGULANACAK HÜKÜMLER .............1226

1- Asıl Davanın Sona Ermesi Karşı Davanın Karara

Bağlanmasına Engel Oluşturmaz (HMK m. 134).............. 1226

2- Karşı Dava Hakkında Dava İle İlgili Hükümler

Uygulanır (HMK m. 135)................................................ 1226

a. Bağımsız Dava Gibi Harca Tabidir...............................1226

b. Asıl Davayı Kabul Karşı Dava Sayılamaz....................1227

c. Karşı Dava Yokken Var Gibi Karar Verilemez .............1227

d. Süresinde Yenilenmişse İncelenmelidir.........................1227

e. Karşı Dava İçin Karar Verilmelidir ...............................1227

f. Sadece Karşı Dava İçin Karar Verilemez......................1227

g. Davalar Bağımsızlıklarını Korur...................................1227

& 72. KARŞILIKLI DİLEKÇELERİN VERİLMESİ (HMK m. 126-136).....1228

I. GENEL OLARAK...................................................................................1228

II. CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 126-131) .............................................1229

A- CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ (HMK m. 126)..............1229

1- Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye

Verilir.............................................................................. 1229

2- Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir. .................................... 1229

3- Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır... 1229

4- Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından

Davacıya Tebliğ Edilir ..................................................... 1229

a. Davacıya Tebliğ Edilir ...................................................1230

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler

Yapılamaz .......................................................................1230

B- CEVAP DİLEKÇESİNİ VERME SÜRESİ (HMK m. 127).........1230

1- Dava Dilekçesinin Davalıya Tebliğinden İtibaren İki

Haftadır........................................................................... 1230

2- Bir Ayı Geçmemek Üzere Ek Bir Süre Verilebilir.............. 1230

C- CEVAP DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 129).....................1231

1- Cevap Dilekçesinde Bulunacak Hususlar

(HMK m. 129 f. I) ........................................................... 1231

a. Mahkemenin Adı............................................................1231

b. Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri;

Davalı Yurt Dışında İse Yurt İçinde Göstereceği Bir

Adres...............................................................................1231

88 İçindekiler

c. Davalının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası.......1231

d. Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı

Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri................................1231

e. Davalının Savunmasının Dayanağı Olan Bütün

Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri...........1231

f. Savunmanın Dayanağı Olarak İleri Sürülen Her Bir

Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği.....................1231

g. Dayanılan Hukuki Sebepler,..........................................1232

h. Açık Bir Şekilde Talep Sonucu......................................1232

ı. Davalının veya Varsa Kanuni Temsilcisinin Yahut

Vekilinin İmzası..............................................................1232

i. Cevap Dilekçesinde Gösterilen ve Davalının Elinde

Bulunan Belgelerin Asıllarıyla Birlikte Örneğinin

ve Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar

İçin Açıklama .................................................................1232

2- Cevap Dilekçesindeki Eksikliğin Tamamlanması

(HMK m. 130)................................................................. 1233

D- CEVAP DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN BELGELERİN

VERİLMESİ (HMK m. 129 f. II, 121) ..........................................1233

1- Davalının Elinde Bulunan Belgeler Verilir ........................ 1233

a. Asılları Verilir.................................................................1233

b. Örnekleri Verilir..............................................................1233

aa. Harç ve Vergiye Tabi Değildir.............................1233

bb. Sadece Örnekler Verilebilir..................................1233

2- Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar

İçin Açıklama Yapılır .....................................................1233

E- CEVAP DİLEKÇESİNİN SONUÇLARI......................................1234

1- Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu (HMK m. 128).. 1234

a. Dava Dilekçesinde İleri Sürülen Vakıaların Tamamı

İnkâr Edilmiş Sayılır......................................................1234

b. Hem Asıl İspat Hem de Karşı İspat Bağlamında

Delil İleri Sürme Hakkı Kaybedilmiş Olur...................1235

2- Cevap Dilekçesi Verilmesinin Sonucu (HMK m. 131)....... 1235

III. TARAFLARIN İKİNCİ DİLEKÇELERİ (HMK m. 136)....................1235

A- CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 136 f. I).....................1235

1- Cevaba Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu

Mahkemeye Verilir.......................................................... 1236

2- Cevaba Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir......................... 1236

3- Cevaba Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte

Verilmiş Sayılır. ............................................................... 1236

4- Cevaba Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme

Tarafından Davalıya Tebliğ Edilir..................................... 1236

İçindekiler 89

a. Davalıya Tebliğ Edilir....................................................1236

b. Davalıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler

Yapılamaz .......................................................................1236

B- İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 136 f. I).........................1236

1- İkinci Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu

Mahkemeye Verilir.......................................................... 1236

2- İkinci Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir............................ 1237

3- İkinci Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş

Sayılır.............................................................................. 1237

4- İkinci Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından

Davacıya Tebliğ Edilir ..................................................... 1237

a. Davacıya Tebliğ Edilir ...................................................1237

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler

Yapılamaz .......................................................................1237

C- KIYASEN UYGULANABİLECEK HÜKÜMLER

(HMK m. 136 f. II)..........................................................................1238

& 73. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI (HMK m. 150)...................1239

I. GENEL OLARAK...................................................................................1239

A- TARAFLAR USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE DAVET

EDİLMİŞ OLMALIDIR (HMK m. 150 f. I).................................1239

B- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KOŞULLARI

GERÇEKLEŞMELİDİR................................................................1240

1- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi

Göndermemiş Olabilir (HMK m. 150 f. I)......................... 1240

2- Taraflar Duruşmaya Gelip Davayı Takip

Etmeyeceklerini Bildirmiş Olabilir (HMK m. 150 f. I)....... 1241

3- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi

Gönderilmiş Olabilir........................................................ 1241

a. Mazeret Kabul Edilirse Yeni Duruşma Günü

Belirlenir.........................................................................1241

b. Mazeret Kabul Edilmezse Dosya İşlemden

Kaldırılır..........................................................................1241

4- Taraflardan Biri Duruşmaya Gelmemiş Diğeri Gelmiş

Olabilir............................................................................ 1241

a. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Dosya İşlemden

Kaldırılır (HMK m. 150 f. II) .......................................1241

b. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Gelmeyenin

Yokluğunda Duruşmaya Devam Edilir

(HMK m. 150 f. II).........................................................1242

5- Duruşma Gününün Belli Edilmesi İçin Başvuru Gereken

Hâllerde Gün Tespit Ettirilmemiş Olabilir

(HMK m. 150 f. III)......................................................... 1242

90 İçindekiler

C- GEÇERLİ BİR ÖZRÜ OLMAKSIZIN DURUŞMAYA

GELMEYEN TARAF YOKLUĞUNDA YAPILAN

İŞLEMLERE İTİRAZ EDEMEZ. (HMK m. 150 f. I)..................1242

II. DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ DAVANIN

YENİLENMESİ.......................................................................................1243

A- DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ OLAN DAVA ÜÇ

AY İÇİNDE YENİLENEBİLİR (HMK m. 150 f. IV)..................1243

1- Dava İşlemden Kaldırıldığı Tarihten Başlayarak Üç Ay

İçinde Yenilenebilir.......................................................... 1243

2- Dava Taraflardan Birinin Dilekçe İle Başvurusu Üzerine

Yenilenebilir.................................................................... 1244

3- Yenileme Dilekçesi Duruşma Gün, Saat ve Yeri İle

Birlikte Taraflara Tebliğ Edilir.......................................... 1244

4- Bir Ay Geçtikten Sonra Yenileme Talebinde Yeniden

Harç Alınır ...................................................................... 1245

a. Harç Yenileyen Tarafça Ödenir......................................1245

b. Harç Karşı Tarafa Yüklenemez .....................................1245

c. Harç Verilerek Yenilenen Dava Eski Davanın

Devamı Sayılır................................................................1245

5- Sonradan Yenilenmiş Olan Dava İlk Yenilenmeden

Sonra Bir Defadan Fazla Takipsiz Bırakılamaz

(HMK m. 150 f. VI)......................................................... 1245

B- DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ OLAN DAVA ÜÇ

AY İÇİNDE YENİLENMEYEBİLİR (HMK m. 150 f. V)..........1246

1- Dava Sürenin Dolduğu Gün İtibarıyla Açılmamış Sayılır... 1246

2- Mahkemece Kendiliğinden Karar Verilerek Kayıt

Kapatılır.......................................................................... 1246

3- Açılmamış Sayılan Davadaki Talep Dahi Vaki Olmamış

Sayılır (HMK m. 150 f. VII)............................................. 1246

& 74. ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163- 165)...................1247

I. ÖN SORUN (HMK m. 163- 164)...........................................................1247

A- ÖN SORUNUN İLERİ SÜRÜLMESİ (HMK m. 163)................1247

1- İleri Sürebilecek Olan ...................................................... 1247

2- İleri Sürme Şekli.............................................................. 1247

a. Dilekçe Vermek Suretiyle İleri Sürme...........................1247

b. Duruşma Sırasında Sözlü Olarak İleri Sürme...............1247

B- ÖN SORUNUN İNCELENMESİ (HMK m. 164)........................1247

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya

Tebliğ Eder (HMK m. 164 f. I)........................................ 1247

2- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip

Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II) ........ 1247

İçindekiler 91

3- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya

Tebliğ Edilir (HMK m. 164 f. III)..................................... 1248

II. BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163- 165)...........................................1248

A- HÜKÜM VERİLEBİLMESİNDE BEKLETİCİ SORUN

(HMK m. 165 f. I) ...........................................................................1248

B- DAVANIN İNCELENMESİ VE

SONUÇLANDIRILMASINDA BEKLETİCİ SORUN

(HMK m. 165 f. II)..........................................................................1250

& 75. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166)..................................1251

I. GENEL OLARAK...................................................................................1251

II. AYNI MAHKEMEDE AÇILMIŞ DAVALARIN

BİRLEŞTİRİLMESİ................................................................................1251

III. AYNI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE

AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ......................................1251

A- AYNI DÜZEY VE SIFATTAKİ HUKUK

MAHKEMELERİNDE AÇILMIŞ DAVALAR

BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. I)..........................................1251

1- Bağımsız Dava Olabilir.................................................... 1252

2- Karşı Dava Olabilir.......................................................... 1252

B- AÇILMIŞ DAVALAR ARASINDA BAĞLANTI

BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. IV).......................................1252

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden

Doğması.......................................................................... 1252

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek

Nitelikte Bulunması......................................................... 1252

C- TALEP ÜZERİNE VEYA KENDİLİĞİNDEN

BİRLEŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I)....................................1253

1- Talep Üzerine Birleştirilebilir ........................................... 1253

2- Kendiliğinden Birleştirilebilir........................................... 1253

D- BİRLEŞTİRME KARARI İKİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI

MAHKEMECE VERİLİR (HMK m. 166 f. I)..............................1253

E- BİRLEŞTİRME KARARI DAVANIN HER AŞAMASINDA

VERİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I).................................................1254

F- DAVALAR İLK DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEMEDE

BİRLEŞTİRİLEBİLİR....................................................................1254

G- BİRLEŞTİRME KARARI İLK DAVANIN AÇILDIĞI

MAHKEMEYİ BAĞLAR (HMK m. 166 f. I)..............................1254

H- BİRLEŞTİRME KARARI DERHÂL İLK MAHKEMEYE

BİLDİRİLİR (HMK m. 166 f. III)..................................................1254

I- BİRLEŞTİRİLEN DAVALARDAKİ TALEPLER AYRI

OLARAK DEĞERLENDİRİLİR..................................................1254

92 İçindekiler

İ- BİRLEŞEN DAVALAR BAĞIMSIZLIKLARINI

KORURLAR...................................................................................1255

IV. AYRI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE

AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ......................................1256

A- AYNI DÜZEY VE SIFATTAKİ HUKUK

MAHKEMELERİNDE AÇILMIŞ DAVALAR

BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. II).........................................1256

B- AÇILMIŞ DAVALAR ARASINDA BAĞLANTI

BULUNMALIDIR (HMK m. 166 f. IV).......................................1256

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden

Doğması.......................................................................... 1256

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek

Nitelikte Bulunması......................................................... 1256

C- TALEP ÜZERİNE BİRLEŞTİRİLEBİLİR

(HMK m. 166 f. II)..........................................................................1257

D- BİRLEŞTİRME KARARI İKİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI

MAHKEMECE VERİLİR (HMK m. 166 f. II)............................1257

E- BİRLEŞTİRME KARARI DAVANIN HER AŞAMASINDA

TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 166 f. I)......................................1257

F- DAVALAR İLK DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEMEDE

BİRLEŞTİRİLEBİLİR....................................................................1258

G- BİRLEŞTİRME KARARI İLK DAVANIN AÇILDIĞI

MAHKEMEYİ BAĞLAR (HMK m. 166 f. II) ............................1258

H- BİRLEŞTİRME KARARI DERHÂL İLK MAHKEMEYE

BİLDİRİLİR (HMK m. 166 f. III)..................................................1259

I- BİRLEŞTİRİLEN DAVALARDAKİ TALEPLER AYRI

OLARAK DEĞERLENDİRİLİR..................................................1259

İ- BİRİNCİ DAVANIN AÇILDIĞI MAHKEME, TALEBİN

KABULÜ İLE DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE

İLİŞKİN KARARIN KESİNLEŞMESİNDEN İTİBAREN

BUNUNLA BAĞLIDIR (HMK m. 166 f. II)...............................1259

V. KANUN YOLLARI (HMK m. 166 f. V, 168).......................................1260

& 76. DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167)................................................1261

I. GENEL OLARAK...................................................................................1261

II. AYRILMAYA KONU DAVALAR.........................................................1261

A- BİRLİKTE AÇILMIŞ DAVALAR.................................................1261

B- SONRADAN BİRLEŞTİRİLMİŞ DAVALAR.............................1261

III. AYRILMA ZAMANI..............................................................................1261

IV. AYRILMA ŞEKLİ...................................................................................1261

A- TALEP ÜZERİNE...........................................................................1261

B- KENDİLİĞİNDEN.........................................................................1261

İçindekiler 93

V. AYRILMA HALLERİ.............................................................................1261

A- KANUN GEREĞİ...........................................................................1262

B- DAVANIN GEREĞİ.......................................................................1262

C- YARGILAMANIN İYİ YÜRÜMESİNİN GEREĞİ....................1263

VI. AYRILMANIN SONUÇLARI...............................................................1263

VII. AYRILMAYA KARŞI KANUN YOLU (HMK m. 168)......................1263

& 77. İSTİCVAP (HMK m. 169-175)......................................................................1264

I. GENEL OLARAK...................................................................................1264

II. SORGULANMA KAVRAMI (HMK m. 169-175)...............................1264

A- SORGULANMA VAKIAYA YÖNELİK OLABİLİR..................1264

1- Taraflardan Biri Sorgulanabilir ......................................... 1264

2- Kendi Aleyhine Vakıalar İçin Sorgulanabilir...................... 1264

3- Bir veya Birden Çok Vakıa İçin Sorgulanabilir.................. 1265

B- SORGULANMA İKRAR ELDE ETMEK İÇİN

YAPILABİLİR................................................................................1265

III. DİNLENİLME KAVRAMI (HMK m. 31, 144 f. I) ..............................1265

A- AÇIKLAMA AMAÇLI DİNLENİLME (HMK m. 31)...............1265

1- Belirsiz Hususlarda Dinlenilme ........................................ 1265

2- Çelişkili Hususlarda Dinlenilme ....................................... 1265

B- VAKIALAR HAKKINDA DİNLENİLME

(HMK m. 144 f. I) ...........................................................................1265

& 78. ISLAH (HMK m. 176-182)............................................................................1266

I. ISLAHIN KAPSAMI..............................................................................1266

A- GENEL OLARAK (HMK m. 176 f. I, 194)..................................1266

1- Vakıalar Değiştirilebilir.................................................... 1266

2- Dava Konusu Değiştirilebilir............................................ 1266

3- Talep Sonucu Değiştirilebilir............................................ 1267

4- Vakıa Eklenebilir ............................................................. 1267

B- ISLAHI GEREKTİRMEYEN DURUMLAR ..............................1267

1- Yasak Kapsamında Kalmayan Durumlarda....................... 1267

2- Karşı Tarafın Rıza Gösterdiği Durumlarda ........................ 1267

3- Belirsiz Alacağın Değerinin Belirlendiği Durumlarda

(HMK m. 107 f. II).......................................................... 1268

4- Daraltma Kapsamında Kalan Durumlarda......................... 1268

5- Maddi Hatanın Düzeltildiği Durumlarda (HMK m. 183)... 1268

C- ISLAH YOLUNA BAŞVURULAMAYACAK

DURUMLAR..................................................................................1268

1- Taraf Değiştirilemez......................................................... 1268

2- İkinci Tanık Listesi Verilemez (HMK m. 240 f. II)............. 1268

3- Süresi Geçen İlk İtirazlar İleri Sürülemez.......................... 1269

94 İçindekiler

4- İkinci Dava Açılamaz....................................................... 1269

5- Feragat Geçersiz Kılınamaz.............................................. 1269

6- Kabul Geçersiz Kılınamaz................................................ 1270

7- Dava Dilekçesinde Talep Edilmeyen Alacak İstenemez ..... 1270

8- İkrar Geçersiz Kılınamaz (HMK m. 188).......................... 1271

9- Tanık İfadeleri Geçersiz Kılınamaz (HMK m. 261)........... 1271

10- Bilirkişi Rapor ve Beyanları Geçersiz Kılınamaz

(HMK m. 279-280).......................................................... 1271

11- Keşif Geçersiz Kılınamaz (HMK m. 290 f. II)................... 1272

12- Yeminin Reddi veya İadesi Geçersiz Kılınamaz (

HMK m. 229).................................................................. 1272

13- İsticvap Tutanakları Geçersiz Kılınamaz (HMK m. 174).... 1272

D- ISLAH YOLUNA BAŞVURULABİLECEK DURUMLAR......1272

1- Terditli Dava Açılabilir (HMK m. 111) ............................. 1272

2- Cevap Dilekçesi Verilebilir (HMK m. 128)....................... 1272

3- Zamanaşımı Defi İleri Sürülebilir ..................................... 1272

4- Dava Yığılması Yapabilir (HMK m. 110).......................... 1272

5- Delillerini Değiştirebilir ................................................... 1273

6- Usule İlişkin Bozma Kararına Uyulduktan Sonra

Yapılabilir........................................................................ 1273

7- Ek Talep Yapılabilir.......................................................... 1273

II. ISLAHIN USULÜ...................................................................................1273

A- ISLAHIN ZAMANI........................................................................1273

1- Kural Olarak Tahkikatın Sona Ermesine Kadar

Yapılabilir (HMK m. 177 f. I)........................................... 1273

2- İstinafta Islah Yapılamaz (HMK m. 357 f. I)...................... 1274

B- ISLAHIN SAYISI (HMK m. 176 f. II)..........................................1274

C- ISLAHIN ŞEKLİ.............................................................................1274

1- Yapılışı Açısından............................................................ 1274

a. Sözlü Olarak (HMK m. 177 f. II)..................................1275

b. Yazılı Olarak (HMK m. 177 f. II)..................................1275

c. Kötüniyetli Olarak (HMK m. 182)................................1276

2- Kapsamı Açısından.......................................................... 1276

a. Davanın Tamamen Islahı (HMK m. 176 f. I, 180).......1276

b. Kısmen Islah (HMK m.176 f. I, 181)............................1276

3- Teminat Açısından (HMK m. 178).................................... 1276

4- Yetki Açısından (HMK m. 74 f. I)..................................... 1276

5- Harç Açısından................................................................ 1277

6- İzin Açısından.................................................................. 1277

7- Delil Bildirme Açısından.................................................. 1277

D- ISLAHIN SONUÇLARI (HMK m. 179)......................................1278

İçindekiler 95

& 79. MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ (HMK m. 183)........................1279

I. MADDİ HATANIN KONUSU...............................................................1279

A- HATA DAVA DOSYASINDA BULUNAN BELGELERDE

OLMALIDIR...................................................................................1279

B- HATA AÇIK OLMALIDIR............................................................1279

1- Açık Yazı Hataları Düzeltilebilir....................................... 1279

2- Açık Hesap Hataları Düzeltilebilir.................................... 1280

II. MADDİ HATANIN TARAFI..................................................................1280

A- TARAFLARIN HATASI OLABİLİR............................................1280

B- MAHKEMENİN HATASI OLABİLİR.........................................1280

III. MADDİ HATANIN DÜZELTİLMESİ ..................................................1281

A- KARAR VERİLİNCEYE KADAR DÜZELTİLEBİLİR............1281

B- YARGILAMA GİDERLERİNİN BELİRLENMESİNDE

DİKKATE ALINIR.........................................................................1281

& 80. İSPAT (HMK m. 187-191)..............................................................................1282

I. GENEL OLARAK...................................................................................1282

II. İSPATIN KONUSU (HMK m. 187).......................................................1282

A- İSPATIN KAPSAMI.......................................................................1282

1- İspatın Kapsamında Kalan Vakıalar (HMK m. 187 f. I)...... 1282

a. Tarafların Üzerinde Anlaşamadıkları Vakıalar..............1283

b. Uyuşmazlığın Çözümünde Etkili Olabilecek

Vakıalar...........................................................................1283

2- İspatın Kapsamında Kalmayan Vakıalar

(HMK m. 187 f. II).......................................................... 1283

B- İSPATIN ŞEKLİ..............................................................................1283

1- Sabit Kabul Edilen Vakıalar Açıklanmalıdır ...................... 1283

2- Taraflarca Getirilmesi İlkesine Aykırı Davranılamaz.......... 1283

a. Usulüne Uygun Dayanılmayan Vakıalar Hükme

Esas Alınamaz ................................................................1284

b. Usulüne Uygun Dayanılmayan Deliller Dikkate

Alınamaz.........................................................................1285

aa. Dayanılmayan Tanıklar........................................1285

bb. Dayanılmayan Dosyalar.......................................1285

c. Usulüne Uygun Gösterilmeyen Deliller Dikkate

Alınamaz.........................................................................1285

aa. Dava Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller

Dikkate Alınamaz.................................................1285

bb. Cevap Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller

Dikkate Alınamaz.................................................1285

3- İradi Olmayan Davranışlar Hükme Esas Alınamaz............ 1285

96 İçindekiler

4- Usulünce Dayanılan Deliller Toplanmadan Karar

Verilemez........................................................................ 1285

5- Elde Olmayan Sebeplerle Gerçekleşen Vakıalar Hükme

Esas Alınamaz ................................................................. 1286

6- Hukuka Aykırı Nitelikteki Deliller Hükme Esas

Alınamaz......................................................................... 1286

III. İSPAT HAKKI (HMK m. 189)................................................................1286

A- KANUNDA BELİRTİLEN SÜRE VE USULE UYGUN

OLARAK KULLANILIR (HMK m. 189 f. I)..............................1286

B- HUKUKA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMİŞ OLAN

DELİLLER DİKKATE ALINAMAZ (HMK m. 189 f. II)...........1286

1- Taraflarca Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller......... 1287

2- Üçüncü Kişilerce Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan

Deliller............................................................................ 1287

3- Dava Dosyasında Saklanmalıdır....................................... 1287

C- BELİRLİ DELİLLERLE İSPATI GEREKEN BAŞKA

DELİLLERLE İSPAT OLUNAMAZ (HMK m. 189 f. III)..........1287

D- DELİLİN CAİZ OLUP OLMADIĞINA MAHKEMECE

KARAR VERİLİR (HMK m. 189 f. III) .......................................1287

IV. İSPAT YÜKÜ (HMK m. 190).................................................................1287

A- İSPAT YÜKÜ KURAL OLARAK KENDİ LEHİNE HAK

ÇIKARAN TARAFA AİTTİR (HMK m. 190 f. I)........................1287

B- KANUNİ KARİNEYE DAYANMADA İSPAT YÜKÜ

(HMK m. 190 f. II)..........................................................................1288

1- Karine Kavramı............................................................... 1288

a. Kanuni Karineler............................................................1288

aa. Adi/Kesin Olmayan Kanuni Karineler................1289

bb. Kesin Kanuni Karineler.......................................1289

b. Fiili Karineler=Emare=Hayatın Olağan Akışı..............1289

3- Karinede İspat Yükü ........................................................ 1289

a. Sadece Karinenin Temelini Oluşturan Vakıayı İspat

Yükü Altındadır..............................................................1289

b. Karşı Taraf Karinenin Aksini İspat Edebilir..................1289

V. İSPAT TÜRLERİ......................................................................................1290

A- ASIL İSPAT.....................................................................................1290

B- KARŞI İSPAT (HMK m. 191)........................................................1290

C- AKSİNİ İSPAT................................................................................1290

VI. İSPAT ÖLÇÜSÜ ......................................................................................1290

A- TAM İSPAT .....................................................................................1290

B- YAKLAŞIK İSPAT .........................................................................1290

VII. KARŞI İSPAT (HMK m. 191).................................................................1291

İçindekiler 97

VIII. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ (HMK m. 194 f. I)..................................1291

A- VAKIALARI SOMUTLAŞTIRMA (HMK m. 194 f. I)...............1291

B- DELİLLERİ SOMUTLAŞTIRMA (HMK m. 194 f. II)...............1291

& 81. İKRAR (HMK m. 188)....................................................................................1293

I. İKRAR KAVRAMI.................................................................................1293

A- MAHKEME İÇİ İKRAR KESİN DELİL HÜKMÜNDEDİR.....1293

B- TARAFLARA ÖZGÜDÜR............................................................1293

1- Taraf Olmayanların İkrarı................................................. 1293

2- İhtiyari Dava Arkadaşlarının İkrarı (HMK m. 58 f. I c. 2) .. 1294

3- Mecburi Dava Arkadaşlarının İkrarı

(HMK m. 60 f. I c. 2)....................................................... 1294

C- VAKIAYA İLİŞKİNDİR.................................................................1294

II. MAHKEME İÇİ İKRAR (HMK m. 188 f. I).........................................1294

A- İKRARIN ÇEŞİTLERİ...................................................................1295

1- Basit İkrar (Adi/Eklemesiz İkrar)...................................... 1295

2- Vasıflı İkrar (Mevsuf/Nitelikli İkrar)................................. 1295

3- Bileşik İkrar (Mürekkep/Eklemeli İkrar)........................... 1296

a. Bağlantılı Bileşik İkrar...................................................1296

b. Bağlantısız Bileşik İkrar.................................................1296

B- İKRARIN OLUŞUMU...................................................................1296

1- Beyanda Bulunularak İkrar (HMK m. 188 f. I).................. 1297

2- Beyanda Bulunulmayarak İkrar........................................ 1297

a. Hazır Bulunmayarak İkrar.............................................1297

aa. Yazı veya İmzayı İkrar

(HMK m. 211 f. I/a c. 3)......................................1297

bb. İsticvap Konusu Vakıaları İkrar

(HMK m. 171 f. II)...............................................1297

cc. Yemin Konusu Vakıaları İkrar

(HMK m. 229 f. I)................................................1297

b. Hazır Bulunup Beyanda Bulunulmayarak İkrar...........1298

aa. İsticvapta Soruları Cevapsız Bırakma

(HMK m. 171 f. II)...............................................1298

bb. Yemini İade Etmeyerek İkrar

(HMK m. 229 f. I)................................................1298

cc. Yemini Eda Etmekten Kaçınarak İkrar

(HMK m. 229 f. I)................................................1298

C- İKRARIN ETKİSİ ..........................................................................1298

1- İkrar Edilen Vakıalar, Çekişmeli Olmaktan Çıkar

(HMK m. 188 f. I) ........................................................... 1298

2- İkrardan Kural Olarak Dönülemez (HMK m. 188 f. II)...... 1298

98 İçindekiler

3- İkrar Sulh Görüşmeleri Sırasında Yapılmışsa Tarafları

Bağlamaz (HMK m. 188 f. III)......................................... 1298

D- İKRAR, KENDİSİNE OKUNUR VE İMZASI ALINIR

(HMK m. 188, 154 f. III/ç, TMK m. 184 f. I b. 3).........................1299

E- İKRAR ELDE ETMEK İÇİN İSTİCVAP YAPILABİLİR

(HMK m. 171).................................................................................1299

F- İKRAR ISLAHLA GEÇERSİZ KILINAMAZ

(HMK m. 179 f. II)..........................................................................1299

III. MAHKEME DIŞI İKRAR (HMK m. 192)............................................1299

& 82. DELİLLER (HMK m. 192-198) ....................................................................1301

I. GENEL OLARAK...................................................................................1301

A- KESİN DELİLLER.........................................................................1301

B- TAKDİRÎ DELİLLER....................................................................1301

C- DELİL SÖZLEŞMESİ (HMK m. 193)..........................................1302

1- Delil Sözleşmesi Türleri................................................... 1302

a. Münhasır Delil Sözleşmesi............................................1302

b. Münhasır olmayan Delil Sözleşmesi.............................1302

2- Delil Sözleşmesinin Yapılışı ............................................. 1302

II. DELİLİN ÖZELLİKLERİ (HMK m. 194-198).....................................1303

A- DELİLİN GÖSTERİLMESİ..........................................................1303

1- Kendiliğinden Kural Olarak Delil Toplanamaz

(HMK m. 25 f. II)............................................................ 1303

2- Ön İnceleme Duruşmasında Verilen İki Haftalık Kesin

Süreden Sonra Kural Olarak Belge İleri Sürülemez

(HMK m. 140 f. V).......................................................... 1303

3- Sonradan Kural Olarak Delil Gösterilemez

(HMK m. 145 c. 1) .......................................................... 1303

4- Mahkemece Sonradan Delil Göstermeye İzin Verilebilir

(HMK m. 145 c. 2) .......................................................... 1304

a. Yargılamayı Geciktirme Amacı Taşımamalıdır............1304

b. Önceden Gösterilmesi Mümkün Olmamalıdır.............1304

5- Listede Yer Almayan Kimseler Tanık Olarak

Dinlenemez (HMK m. 240 f. II)...................................... 1304

6- Birden Çok Tanık Listesi Verilemez (HMK m. 240 f. II).... 1305

B- DELİLİN BAŞKA YERDEN GETİRTİLMESİ

(HMK m. 195).................................................................................1305

C- DELİLDEN VAZGEÇME (HMK m. 196) ...................................1305

D- DELİLLERİN İNCELENMESİ (HMK m. 197 f. I).....................1305

E- DELİLİN İSTİNABE YOLUYLA TOPLANMASI

(HMK m. 197 f. II-III).....................................................................1306

F- DELİLİN DEĞERLENDİRİLMESİ (HMK m. 198)...................1306

İçindekiler 99

III. KANUNDA DÜZENLENMEMİŞ DELİLLER (HMK m. 192).........1306

& 83. BELGE VE SENET (HMK m. 199-224)......................................................1307

I. GENEL OLARAK...................................................................................1307

II. BELGE VE SENET DELİLİNİN ÖZELLİKLERİ...............................1307

A- BELGELER.....................................................................................1307

B- KAYITLAR.....................................................................................1308

C- DAVA DOSYALARI ......................................................................1308

& 84. YEMİN (HMK m. 225-239)............................................................................1309

I. GENEL OLARAK...................................................................................1309

A- YEMİNİN KONUSU .....................................................................1309

1- Yemin Konusu Vakıalar (HMK m. 225)............................ 1309

a. Davanın Çözümü Bakımından Önem Taşıyan

Vakıa ...............................................................................1309

b. Çekişmeli Olan Vakıa.....................................................1309

c. Kişinin Kendisinden Kaynaklanan Vakıa .....................1310

2- Yemine Konu Olamayacak Vakıalar (HMK m. 226).......... 1310

a. Tarafların Üzerinde Serbestçe Tasarruf

Edemeyeceği Vakıa (HMK m. 226 f. I/a)....................1310

b. İrade Açıklamalarının Yeterli Görülmediği Hâller

(HMK m. 226 f. I/b).......................................................1310

c. Yemin Edeni Etkileyen Vakıalar

(HMK m. 226 f. I/c).......................................................1310

aa. Namus ve Onurunu Etkileyecek Vakıa ...............1310

bb. Ceza Soruşturması ya da Kovuşturması ile

Karşı Karşıya Bırakacak Vakıa............................1310

3- Yemin Konusunun Açıklattırılması (HMK m. 237) ........... 1310

B- YEMİN TEKLİFİ (HMK m. 227)..................................................1310

1- Yeminden Başka Delili Olduğunu Beyan Edenin Teklifi

(HMK m. 227 f. I) ........................................................... 1310

2- Yemin Teklif Olunan Kimse Yemini Edaya Hazır

Olduğunu Bildirmesi (HMK m. 227 f. II).......................... 1311

C- YEMİNE DAVET (HMK m. 228).................................................1311

1- Bizzat Hazır Bulunmadığı Takdirde Davetiye Çıkarılır

(HMK m. 228 f. I) ........................................................... 1311

2- Meşruhatlı Davetiye Çıkarılır (HMK m. 228 f. II)............. 1311

D- YEMİN ETMEMENİN SONUÇLARI (HMK m. 229)...............1311

1- Yemin İçin Davet Edilen İçin (HMK m. 229 f. I)............... 1311

a. Geçerli Bir Özrü Olmaksızın Bizzat Hazır

Bulunmaması..................................................................1311

b. Hazır Bulunup Yemini İade Etmemesi..........................1311

c. Hazır Bulunup Yemini Eda Etmekten Kaçınması........1311

100 İçindekiler

2- Kendisine Yemin İade Olunan İçin ................................... 1311

a. Yeminin İade Olunamayacağı Hâller

(HMK m. 230)................................................................1312

b. Yemin İade Olunana Etkisi (HMK m. 229 f. II)...........1312

E- YEMİNİ YERİNE GETİRECEK KİMSELER

(HMK m. 232).................................................................................1312

1- Ölüm veya Fiil Ehliyetinin Kaybı (HMK m. 231) ............. 1312

2- Sağır ve Dilsizlerin Yemini (HMK m. 234)....................... 1312

a. Okuma ve Yazma Biliyorsa ...........................................1312

b. Okuma ve Yazma Bilmiyorsa........................................1312

3- Hasta veya Engellilerin Mahkeme Dışında Yemini

(HMK m. 235)................................................................. 1312

4- Yemin Edecek Kimsenin Mahkemenin Yargı Çevresi

Dışında Olması (HMK m. 236)........................................ 1312

5- Yalan Yere Yemin İddiası (HMK m. 239).......................... 1313

F- YEMİNİN ŞEKLİ (HMK m. 233).................................................1313

G- YEMİN TUTANAĞININ DÜZENLENMESİ

(HMK m. 238).................................................................................1313

II. YEMİN DELİLİNİN ÖZELLİKLERİ...................................................1314

A- YEMİN DELİLİNE AÇIKÇA DAYANILMIŞ OLMALIDIR....1314

B- YEMİN TEKLİF HAKKI HATIRLATILMALIDIR ...................1314

C- İSPAT EDİLEN KONUDA YEMİN TEKLİFİ.............................1315

D- İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLMAYANIN YEMİN TEKLİF

ETMESİ...........................................................................................1315

E- İDDİANIN İSPATLANMAMASI HALİNDE YEMİN

DELİLİNE BAŞVURULUR .........................................................1315

F- ISLAH YOLUYLA YEMIN DELİLİNE DAYANILABİLİR.....1315

G- VEKİLİN ÖZEL YETKİSİNİN BULUNMASI GEREKİR

(HMK m. 74)...................................................................................1316

1- Yemin Teklif Edebilme (HMK m. 227 f. I)........................ 1316

2- Yemin Teklifini Kabul Edebilme (HMK m. 227 f. II) ........ 1316

3- Yemini İade Edebilme (HMK m. 229).............................. 1316

III. YEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ....................................................1316

& 85. TANIK (HMK m. 240-265).............................................................................1317

I. GENEL OLARAK...................................................................................1317

A- EŞLER ARASI İŞLEMLERDE TANIK DİNLENEBİLİR

(HMK m. 203 f. I/a) ........................................................................1317

B- TANIK BEYANI TAKDİRİ DELİLLERDENDİR

(HMK m. 198).................................................................................1318

II. TANIKLARIN GÖSTERİLMESİ..........................................................1318

İçindekiler 101

A- TARAF OLMAYAN KİŞİLER TANIK GÖSTERİLEBİLİR

(HMK m. 240 f. I) ...........................................................................1318

B- TANIK LİSTESİ SUNULUR (HMK m. 240 f. II).......................1318

1- Tanık Dinletmek İstediği Vakıa Gösterilir.......................... 1318

2- Tanıkların Adı ve Soyadı Gösterilir................................... 1319

3- Tanıkların Tebliğe Elverişli Adresleri Gösterilir................. 1319

C- İKİNCİ TANIK LİSTESİ VERİLEMEZ (HMK m. 240 f. II)......1319

D- TANIKLARIN ADRESİ GÖSTERİLMEMİŞ VEYA

GÖSTERİLEN ADRESTE TANIK BULUNAMAMIŞSA

KESİN SÜRE VERİLİR (HMK m. 240 f. III)..............................1320

1- Adres Gösterilmezse Bu Tanığın Dinlenilmesinden

Vazgeçilmiş Sayılır.......................................................... 1320

2- Gösterilen Yeni Adres Doğru Değilse Bu Tanığın

Dinlenilmesinden Vazgeçilmiş Sayılır............................... 1320

E- TANIK SAYISI KURAL OLARAK

SINIRLANDIRILAMAZ...............................................................1320

F- TANIK USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE GÖSTERİLEBİLİR...1320

G- TANIK GİDERLERİ YATIRILMIŞ OLMALIDIR......................1321

H- TARAFLARCA GÖSTERİLMEYEN KİŞİ TANIK

OLARAK DİNLENEMEZ ............................................................1322

III. TANIKLARIN DAVET EDİLMESİ......................................................1322

A- HAZIR BULUNDURULAN TANIK DİNLENİR

(HMK m. 243 f. I) ...........................................................................1322

B- TARAFLARA TANIKLARINI HAZIR BULUNDURMA

ZORUNLULUĞU YÜKLENEMEZ.............................................1322

C- HAZIR BULUNDURULMAYAN TANIK KURAL

OLARAK DAVETİYE İLE ÇAĞRILIR (HMK m. 243 f. I).......1322

1- Duruşma Gününden En Az Bir Hafta Önce Tebligat

Yapılmalıdır (HMK m. 243 f. II)....................................... 1323

2- Acele Hâllerde Tanığın Daha Önce Gelmesine Karar

Verilebilir (HMK m. 243 f. II) ......................................... 1323

3- Davetiyeye Gerekli Bilgiler Yazılmalıdır (HMK m. 244)... 1323

a. Tanığın Kimlik Özellikleri.............................................1323

aa. Tanığın Adı ve Soyadı..........................................1323

bb. Tanığın Açık Adresi..............................................1323

b. Tarafların Ad ve Soyadları.............................................1323

aa. Davacının Ad ve Soyadı ......................................1323

bb. Davalının Ad ve Soyadı.......................................1323

c. Tanıklık Yapacağı Konu.................................................1324

d. Hazır Bulunmaya İlişkin Özellikler...............................1324

aa. Hazır Bulunacağı Yer...........................................1324

102 İçindekiler

bb. Hazır Bulunacağı Gün..........................................1324

cc. Hazır Bulunacağı Saat..........................................1324

e. Hukuki ve Cezai Sonuçları............................................1324

aa. Gelmemesinin Sonuçları......................................1324

bb. Gelmesine Rağmen Sonuçları .............................1324

aaa. Tanıklıktan Çekinmesinin Sonuçları......1324

bbb. Yemin Etmekten Çekinmesinin

Sonuçları .................................................1324

f. Tarife Gereğince Ücret Ödeneceği................................1325

D- HAZIR BULUNDURULMAYAN TANIK

GEREKTİĞİNDE BAŞKA ARAÇLARLA ÇAĞRILABİLİR

(HMK m. 243 f. III).........................................................................1325

1- Davetiye Dışı Araçlar Kullanılabilir.................................. 1325

a. Telefon İle Çağrılabilir...................................................1325

b. Faks İle Çağrılabilir........................................................1325

c. Elektronik Posta İle Çağrılabilir....................................1325

2- Davete Rağmen Gelmemeye Bağlanan Sonuçlar

Uygulanmaz.................................................................... 1325

E- TANIĞA SORU KÂĞIDI GÖNDERİLEBİLİR

(HMK m. 246).................................................................................1325

1- Hâkim Gerekli Görmelidir ............................................... 1325

2- Cevaplarını Yazılı Olarak Bildirebilir................................ 1326

3- Cevap Hükme Yeterli Olmalıdır ....................................... 1326

a. Hâkimin Takdir Etmesine Engel Olamaz......................1326

b. Yetersiz İse Dinlemek Üzere Davet Edebilir................1326

F- TANIK İÇİN ÇAĞRIYA UYMA ZORUNLUDUR

(HMK m. 245).................................................................................1326

1- Gelmeyen Tanık Zorla Getirtilir........................................ 1326

a. Usulüne Uygun Olarak Çağrılmış Olmalıdır................1326

b. Mazeret Bildirmemiş Olmalıdır ....................................1327

2- Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur............................... 1327

3- Disiplin Para Cezasına Hükmolunur................................. 1327

4- Kanunda Gösterilen Hükümler Saklıdır ............................ 1327

IV. TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ KULLANILMASI............1327

A- KURAL OLARAK (HMK m. 247 f. I) .........................................1327

B- TANIKLIKTAN ÇEKİNME SEBEPLERİ...................................1327

1- Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme

(HMK m. 247 f. II, 248)................................................... 1327

a. Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış Olsa Dahi İki

Taraftan Birinin Eşi........................................................1328

b. Kendisi Veya Eşinin Altsoy veya Üstsoyu....................1328

İçindekiler 103

c. Taraflardan Biri İle Arasında Evlatlık Bağı

Bulunanlar ......................................................................1328

d. Üçüncü Derece De Dâhil Olmak Üzere Kan veya

Kendisini Oluşturan Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış

Olsa Dahi Kayın Hısımları ............................................1328

e. Koruyucu Aile ve Onların Çocukları İle Koruma

Altına Alınan Çocuk.......................................................1328

2- Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 249)........... 1328

3- Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme

(HMK m. 250)................................................................. 1328

a. Maddi Bir Zarar Verecekse............................................1329

b. Şerefini İhlal Edecek Olacaksa......................................1329

c. İtibarını İhlal Edecek Olacaksa......................................1329

ç. Ceza Soruşturmasına Sebep Olacaksa ..........................1329

d. Ceza Kovuşturmasına Sebep Olacaksa.........................1329

e. Mesleğine Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına

Sebebiyet Verecekse.......................................................1329

f. Sanatına Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına

Sebebiyet Verecekse.......................................................1329

C- TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ İSTİSNALARI

(HMK m. 251).................................................................................1329

1- Hukuki İşlemin Yapılması Sırasında Tanık Olan Kimse

O İşlem Hakkında............................................................ 1330

2- Aile Bireylerinin Doğumundan Kaynaklanan Olaylar

Hakkında......................................................................... 1330

3- Aile Bireylerinin Ölümünden Kaynaklanan Olaylar

Hakkında......................................................................... 1330

4- Aile Bireylerinin Evlenmelerinden Kaynaklanan Olaylar

Hakkında......................................................................... 1330

5- Aile Bireylerinin Ailevi İlişkilerden Kaynaklı Mali

Uyuşmazlıklara İlişkin Vakıalar Hakkında ........................ 1330

6- Taraflardan Birinin Hukuki Selefi veya Temsilcisi

Olarak Kendisinin Yaptığı İşler Hakkında ......................... 1331

D- TANIKLIKTAN ÇEKİNMENİN BİLDİRİLMESİ......................1331

1- Bildirim Konusu (HMK m. 252 f. I)................................. 1331

a. Çekinme Sebebi Bildirilmelidir.....................................1331

b. Çekinme Delili Bildirilmelidir.......................................1331

2- Bildirim Şekli (HMK m. 252 f. I) ..................................... 1331

a. Yazılı Bildirim................................................................1331

b. Sözlü Bildirim ................................................................1331

3- Bildirimin Sonucu (HMK m. 252 f. II).............................. 1331

104 İçindekiler

E- TANIKLIKTAN ÇEKİNMENİN İNCELENMESİ .....................1332

1- Çekinmenin Haklı Olduğuna Karar Verilebilir

(HMK m. 252 f. III)......................................................... 1332

2- Çekinmenin Haklı Olmadığına Karar Verilebilir................ 1332

a. Yeniden Dinlenilmek Üzere Yargılama Başka Güne

Bırakılır (HMK m. 253 f. I)..........................................1332

b. Disiplin Para Cezasına Hükmolunur

(HMK m. 253 f. I)..........................................................1332

c. Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur

(HMK m. 253 f. I)..........................................................1332

d. Direnirse Disiplin Hapsine Mahkûm Edilir

(HMK m. 253 f. II).........................................................1332

V. TANIKLARIN DİNLENİLEMEMESİ..................................................1332

A- TANIĞIN LİSTEDE GÖSTERİLMEMİŞ OLMASI

(HMK m. 240 f. II)..........................................................................1332

B- TANIKLIĞININ DOĞRULUĞU KONUSUNDA

KUŞKUYU GEREKTİREN SEBEPLER BULUNMASI

(HMK m. 255).................................................................................1333

1- Asıl Olan Tanıkların Doğruyu Söylemiş Olmalarıdır......... 1333

2- Kuşkuyu Gerektiren Sebepler İddia ve İspat Edilebilir....... 1333

a. Belgeye Aykırı Tanık Anlatımları..................................1333

b. Husumet Bulunan Tanık Anlatımları.............................1333

C- MAHKEMENİN YETER DERECEDE BİLGİ EDİNMİŞ

OLMASI (HMK m. 241)................................................................1334

D- RESMÎ MAKAMIN YAZILI İZNİNİN BULUNMAMASI

(HMK m. 242).................................................................................1334

E- Tanığın Ölmüş Olması.....................................................................1335

VI. TANIĞIN DİNLENMESİ.......................................................................1335

A- TANIK KANUNDA GÖSTERİLEN YERDE DİNLENİR.........1335

1- Davaya Bakan Mahkemede Dinlenir (HMK m. 259 f. I).... 1335

a. Kural Olarak Hepsi Dinlenir..........................................1335

b. Karşı Taraf Liste Vermese Bile Dinlenir.......................1336

c. Önce Davacı Tanıklarının Dinlenmesi Önerilir............1336

2- Gerekliyse İlgili Yerde Dinlenir (HMK m. 259 f. II).......... 1336

a. Olayın Gerçekleştiği Yerde Dinlenebilir

(HMK m. 259 f. II).........................................................1336

b. Şeyin Bulunduğu Yerde Dinlenebilir

(HMK m. 259 f. II).........................................................1336

c. Bulunduğu Yerde Dinlenebilir (HMK m. 259 f. III)....1336

aa. Tanığın Hasta Olması...........................................1336

bb. Tanığın Özürlü Olması.........................................1337

İçindekiler 105

d. Bulunduğu Yer Mahkemesi Tarafından

Dinlenmesine Karar Verilebilir

(HMK m. 259 f. IV).......................................................1337

e. Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Dinlenebilir

(HMK m. 149 f. II).........................................................1337

B- TANIĞIN KİMLİĞİ TESPİT EDİLİR (HMK m. 254)................1337

C- TANIĞA GÖREVİNİN ÖNEMİNİ ANLATILIR

(HMK m. 256).................................................................................1338

D- TANIĞA YEMİN EDA ETTİRİLİR..............................................1338

1- Yeminsiz Dinlenecek Tanıklar (HMK m. 257) .................. 1338

2- Tanığa Yemin Ettirilmesi.................................................. 1338

a. Dinlenilmesinden Önce Eda Edilir

(HMK m. 258 f. I)..........................................................1338

b. Herkes Ayağa Kalkar (HMK m. 258 f. II)....................1338

c. Kanunda Öngörülen Şekilde Sorulur

(HMK m. 258 f. III).......................................................1338

d. Kanunda Öngörülen Şekilde Cevaplanır

(HMK m. 258 f. III).......................................................1339

E- TANIK DİNLENMEDEN ÖNCE BİLGİLENDİRİLİR

(HMK m. 260).................................................................................1339

1- Olayla İlgili Olarak Bilgi Verilir........................................ 1339

2- Bildiklerini Söylemesi İstenir........................................... 1339

F- TANIK ŞEKLE UYGUN DİNLENİR..........................................1339

1- Ayrı Olarak Dinlenir (HMK m. 261 f. I)............................ 1339

2- Gerektiğinde Yüzleştirilir (HMK m. 261 f. I) .................... 1339

3- Sözü Kesilmez................................................................. 1340

a. Sözü Hakim Tarafından Kesilmez

(HMK m. 261 f. II).........................................................1340

b. Sözü Taraflarca Kesilmez (HMK m. 79, 151, 262)......1340

c. Sözü Vekil Tarafından Kesilmez

(HMK m. 79, 151, 262).................................................1340

4- Bildiğini Sözlü Olarak Açıklar (HMK m. 261 f. II)............ 1341

5- Yazılı Notlar Kural Olarak Kullanamaz

(HMK m. 261 f. II).......................................................... 1341

6- Başka Sorular Sorulabilir (HMK m. 261 f. III).................. 1341

7- Sözleri Tutanağa Yazılır (HMK m. 261 f. V)..................... 1341

8- Tutanağa Yazılan Sözleri Okunur (HMK m. 261 f. V) ....... 1342

9- Tutanağın Altı Kendisine İmza Ettirilir

(HMK m. 261 f. V).......................................................... 1342

G- TANIĞA KARŞI TARAF VEYA VEKİLİNCE YASAK

DAVRANIŞLAR SERGİLENEMEZ............................................1342

106 İçindekiler

1- Tanık Övülemez (HMK m. 262)....................................... 1342

a. Sözle Övülemez .............................................................1342

b. Hareketle Övülemez.......................................................1342

2- Tanık Tahkir Edilemez (HMK m. 262).............................. 1342

3- Aykırı Davranana İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262).... 1342

a. Taraf Hakkında İşlem Yapılır

(HMK m. 79, 151, 262).................................................1342

b. Vekil Hakkında İşlem Yapılır

(HMK m. 79, 151, 262).................................................1343

H- TERCÜMAN KULLANILABİLİR (HMK m. 263 f. I) ..............1343

I- SAĞIR VE DİLSİZ TANIK ÖZELLİĞİNE GÖRE

DİNLENİR (HMK m. 263 f. II).....................................................1343

1- Okuma ve Yazmayı Biliyorsa ........................................... 1343

2- Okuma ve Yazmayı Bilmiyorsa ........................................ 1343

VII. TANIKLIĞIN SONUÇLARI..................................................................1344

A- KANUNA UYGUN OLMAYAN TANIKLIĞIN

SONUÇLARI (HMK m. 264).......................................................1344

1- Yalan Yere Tanıklığın Sonuçları........................................ 1344

2- Menfaat Temin Ederek Tanıklığın Sonuçları...................... 1344

B- KANUNA UYGUN TANIKLIĞIN SONUÇLARI......................1344

1- Çağrılan Tanığa Ücret Verilir (HMK m. 265 f. I)............... 1344

2- Seyahat Eden Tanığın Giderleri Karşılanır

(HMK m. 265 f. I) ........................................................... 1344

a. Yol Giderleri...................................................................1345

b. Konaklama Giderleri......................................................1345

c. Beslenme Giderleri.........................................................1345

VIII. TANIKLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ ..............................................1345

A- AKRABA OLAN TANIK ANLATIMLARI.................................1345

B- ÇELİŞKİLİ TANIK ANLATIMLARI...........................................1345

1- Çelişkili Tanık Anlatımları Hükme Esas Alınamaz ............ 1345

2- Çelişki Giderildikten Sonra Karar Verilmelidir.................. 1345

C- İNANDIRICI OLMAYAN TANIK ANLATIMLARI..................1346

D- AKTARIMA DAYALI TANIK ANLATIMLARI.........................1346

E- YER VE ZAMAN İÇERMEYEN TANIK ANLATIMLARI......1346

F- USULE UYGUN DAYANILMAYAN TANIK

ANLATIMLARI .............................................................................1346

G- SOYUT OLAN TANIK ANLATIMLARI....................................1346

H- GÖRGÜYE DAYANMAYAN TANIK ANLATIMLARI............1347

I- BİLGİ KAYNAĞI AÇIKLANMAYAN TANIK

ANLATIMLARI .............................................................................1347

İ- YETERSİZ TANIK ANLATIMLARI...........................................1347

İçindekiler 107

J- ÜSTÜN TUTMA SEBEBİ AÇIKLANMALIDIR.......................1347

K- HÜKME ESAS ALMAMA SEBEBİ AÇIKLANMALIDIR ......1348

L- YAZILI BELGEYE ÜSTÜNLÜK TANINMALIDIR.................1348

M- DEĞERLENDİRME BİLİRKİŞİYE BIRAKILAMAZ..............1348

N- TANIKLARIN DOĞRU SÖYLEDİKLERİ ASIL OLANDIR...1348

O- YANLIŞ DEĞERLENDİRİLEN TANIK ANLATIMLARI........1349

Ö- AYRINTI İÇERMEYEN TANIK ANLATIMLARI.....................1349

P- MENFAATİ OLAN TANIK ANLATIMLARI.............................1349

& 86. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ (HMK m. 266-287)..........................................1350

I. GENEL OLARAK...................................................................................1350

A- BİLİRKİŞİLİK TEŞKİLATI..........................................................1351

1- Bilirkişilik Danışma Kurulu (Bilirkişilik K. m. 4-5)........... 1351

2- Bilirkişilik Daire Başkanlığı (Bilirkişilik K. m. 6).............. 1353

3- Bilirkişilik Bölge Kurulları (Bilirkişilik K. m. 7-9)............ 1355

B- BİLİRKİŞİLİK UYGULAMASI...................................................1357

1- Kabulü (Bilirkişilik K. m. 10)........................................... 1357

2- Başvurusu (Bilirkişilik K. m. 11)...................................... 1358

3- Seçilme Usulü (Bilirkişilik K. m. 11)................................ 1358

4- Sicil İşlemleri .................................................................. 1358

a. Sicile Kayıt (Bilirkişilik K. m. 11).................................1358

b. Sicilinin Tutulması (Bilirkişilik K. m. 12) ....................1358

c. Sicilden Çıkarılma (Bilirkişilik K. m. 13).....................1359

5- Liste İşlemleri.................................................................. 1359

a. Listesinin Tutulması (Bilirkişilik K. m. 12 f. III)..........1359

b. Listeden Çıkarılma (Bilirkişilik K. m. 13)....................1360

6- Görevlendirilmesi (Bilirkişilik K. m. 12)........................... 1360

7- Denetleme ve İnceleme (Bilirkişilik K. m. 14)................... 1360

a. Konusu............................................................................1360

aa. Tutum ve Davranışları..........................................1360

bb. Raporlarının Mevzuata Uygunluğu.....................1361

b. Usulü...............................................................................1361

II. MAHKEME BİLİRKİŞİLİĞİ.................................................................1361

A- BİLİRKİŞİYE BAŞVURULMASINI GEREKTİREN

HÂLLER (HMK m. 266) ...............................................................1361

1- Çözümü Hukuk Dışında, Özel veya Teknik Bilgiyi

Gerektiren Hâl Bulunmalıdır (HMK m. 266 c. 1).............. 1362

2- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Karar

Verilmelidir (HMK m. 266 c. 1)....................................... 1362

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine................................1362

b. Kendiliğinden.................................................................1362

108 İçindekiler

3- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Gerek

Bulunmalıdır (HMK m. 266 c. 2)..................................... 1362

a. Genel Bilgiyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan

Konularda (Bilirkişilik K. m. 3 f. III)............................1362

b. Tecrübeyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan

Konularda (Bilirkişilik K. m. 3 f. III)...........................1362

c. Hâkimlik Mesleğinin Gerektirdiği Hukukî Bilgiyle

Çözümlenmesi Mümkün Olmayan Konularda

(Bilirkişilik K. m. 3 f. III)...............................................1363

d. UYAP ile Ulaşılamayan Bilgi veya Çözülemeyen

Sorunlar Hakkında (Bilirkişilik K. m. 3 f. VIII)...........1363

4- Bilirkişi Olarak Görevlendirilmeyecek Olanlar

(HMK m. 266 c. 2) .......................................................... 1363

B- BİLİRKİŞİ SAYISININ BELİRLENMESİ (HMK m. 267)........1363

1- Kural Olarak Yalnızca Bir Kişi Görevlendirilebilir ............ 1363

2- Gerekiyorsa Birden Fazla Kişiden Oluşacak Bir Kurul

Görevlendirilebilir ........................................................... 1364

C- BİLİRKİŞİLERİN GÖREVLENDİRİLMESİ (HMK m. 268)....1364

1- Listede Uzman Bilirkişi Bulunması (HMK m. 268 f. I) ..... 1364

2- Listede Uzman Bilirkişi Bulunmaması

(HMK m. 268 f. II).......................................................... 1364

3. Kanunlarda Görüş Bildirmekle Yükümlü Kılınan

Önceliklidir (HMK m. 268 f. III)..................................... 1364

a. Adli Tıpla İlgili Konular................................................1365

b. İmza İncelemesi..............................................................1365

D- BİLİRKİŞİLİK GÖREVİNİN KAPSAMI (HMK m. 269)..........1365

1- Mahkemede Hazır Bulunma Görevi Vardır....................... 1365

2- Yemin Etme Görevi Vardır............................................... 1365

3 - Oy ve Görüşünü Bildirme Görevi Vardır........................... 1366

E- BİLİRKİŞİLİK GÖREVİNİ KABULLE YÜKÜMLÜ

OLANLAR (HMK m. 270)............................................................1366

1- Resmî Bilirkişiler............................................................. 1366

2- Bilirkişi Listesinde Yer Alanlar......................................... 1366

3- Konuyu Bilmeksizin, Meslek veya Zanaatlarını İcra

Etmesine Olanak Bulunmayanlar ..................................... 1366

4- Konuda Meslek veya Sanat İcrasına Resmen Yetkili

Kılınmış Olanlar.............................................................. 1367

F - BİLİRKİŞİYE YEMİN VERDİRİLMESİ (HMK m. 271)..........1367

1- Listelere Kaydedilmiş Kişilere Yemin Verdirilmesi

(HMK m. 271 f. I) ........................................................... 1367

2- Listelere Kaydedilmemiş Kişilere Yemin Verdirilmesi

(HMK m. 271 f. II).......................................................... 1367

İçindekiler 109

G- BİLİRKİŞİNİN GÖREVİNİ YAPMAKTAN YASAKLI

OLMASI VE REDDİ (HMK m. 272)...........................................1368

1- Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması............... 1368

2- Bilirkişinin Reddi............................................................. 1368

H- BİLİRKİŞİNİN GÖREV ALANININ BELİRLENMESİ

(HMK m. 273).................................................................................1369

1- Bilirkişinin Görevlendirilmesine İlişkin Kararın Kapsamı.. 1369

a. İnceleme Konusu Bütün Sınırlarıyla ve Açıkça

Belirlenmiş Olmalıdır (Bilirkişilik K. m. 3 f. VI).........1369

b. Bilirkişinin Cevaplaması Gereken Sorular

Belirlenmiş Olmalıdır ....................................................1369

c. Raporun Verilme Süresi Belirlenmiş Olmalıdır............1369

2- Bilirkişiye İnceleyeceği Şeyler Usulüne Uygun Biçimde

Teslim Edilir.................................................................... 1370

I- BİLİRKİŞİNİN GÖREV SÜRESİ (HMK m. 274).......................1370

1- Görev Süresi Üç Ay Olup Gerekirse Uzatılabilir

(HMK m. 274 f. I) ........................................................... 1370

2- Süresi İçinde Raporunu Vermeyen Bilirkişi Hakkında

Yapılacak İşlemler (HMK m. 274 f. I)............................... 1370

a. Görevden Alınarak Başka Bilirkişi

Görevlendirilebilir..........................................................1370

b. Teslim Edilmiş Bulunan Dosya ve Eklerini

Mahkemeye Hemen Tevdi Etmesi İstenir.....................1370

c. Gerekiyorsa, Kendilerine Ücret ve Masraf Ödemesi

Yapılmaz (HMK m. 274 f. II).......................................1371

d. Yaptırımların Uygulanması Bilirkişilik Bölge

Kurulundan Talep Edilir.................................................1371

İ- BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ.......................................1371

1- Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü (HMK m. 275) .... 1371

a. Görevin Uzmanlık Alanına Girmediğini Haber

Verme..............................................................................1371

b. Başka Bilirkişi İle İşbirliğine İhtiyaç Duyduğunu

Haber Verme...................................................................1371

c. Görevi Kabulden Kaçınmasını Haklı Kılacak

Mazeretini Haber Verme................................................1371

d. Soruşturulma ve Tespit İhtiyacını Haber Verme...........1371

e. Bazı Kayıt ve Belgelerin Getirtilmesine İhtiyacı

Haber Verme...................................................................1372

2- Bilirkişinin Görevini Bizzat Yerine Getirme

Yükümlülüğü (HMK m. 276, Bilirkişilik K. m. 3 f. IV)..... 1372

a. Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü

Vardır ..............................................................................1372

110 İçindekiler

b. Görevinin İcrasını Kısmen yahut Tamamen Başka

Bir Kimseye Bırakamaz.................................................1372

3- Bilirkişinin Sır Saklama Yükümlülüğü (HMK m. 277)...... 1372

a. Öğrendiği Sırları Saklama Yükümlülüğü

(Bilirkişilik K. m. 3 f. V)................................................1372

b. Öğrendiği Sırları Kendisi ve Başkaları Yararına

Kullanmaktan Kaçınma Yükümlülüğü .........................1372

4- Bilirkişinin Görevi Sebebiyle Kendisine Tevdi Edilen

Bilgi ve Belgelerin Gizliliğini Sağlama Yükümlülüğü

(Bilirkişilik K. m. 3 f. V).................................................. 1373

J- BİLİRKİŞİNİN YETKİLERİ (HMK m. 278)...............................1373

1- Mahkemenin Sevk ve İdaresi Altında Görevini Yürütür..... 1373

2- Görev Alanı veya Sınırlarına İlişkin Tereddüdün

Giderilmesini İsteyebilir................................................... 1373

3- Mahkemenin Uygun Bulması Kaydıyla Tarafların

Bilgisine Başvurabilir....................................................... 1373

4- Şey Üzerinde İnceleme Yapması Zorunlu İse Mahkeme

Kararı İle Gerekli İncelemeyi Yapabilir............................. 1373

K- BİLİRKİŞİ AÇIKLAMALARININ TESPİTİ VE RAPOR

(HMK m. 279).................................................................................1373

1- Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Bildirme Şekli

(HMK m. 279 f. I) ........................................................... 1373

a. Oy ve Görüşün Yazılı Olarak Bildirilmesi....................1374

b. Oy ve Görüşün Sözlü Olarak Bildirilmesi

(HMK m. 279 f. III).......................................................1374

2- Bilirkişi Raporunun Kapsamı (HMK m. 279 f. II)............. 1374

a. Tarafların Ad ve Soyadları.............................................1374

b. Görevlendirildiği Hususlar ............................................1374

c. Gözlem ve İnceleme Konusu Yapılan Maddi

Vakıalar...........................................................................1374

d. Gerekçe ve Varılan Sonuçlar..........................................1374

e. Varsa Azınlıkta Kalan Oy ve Görüş..............................1374

3- Bilirkişinin Ek Rapor Vermesi

(Bilirkişilik K. m. 3 f. VII)................................................ 1375

4- Bilirkişinin Davranış Yasakları (HMK m. 279 f. IV).......... 1375

a. Açıklama Yasağı (Bilirkişilik K. m. 3 f. II)...................1375

b. Hukuki Nitelendirme Yasağı

(Bilirkişilik K. m. 3 f. II)................................................1375

c. Değerlendirme Yasağı (Bilirkişilik K. m. 3 f. II)..........1375

L- BİLİRKİŞİ RAPORUNUN VERİLMESİ (HMK m. 280) ..........1375

1- Bilirkişi, Raporunu Mahkemeye Verir............................... 1375

İçindekiler 111

a. Kendisine İncelenmek Üzere Teslim Edilen

Şeylerle Birlikte Verir.....................................................1375

b. Dizi Pusulasına Bağlı Olarak Verir................................1375

2- Verildiği Tarih Rapora Yazılır........................................... 1375

3- Örneği Taraflara Tebliğ Edilir........................................... 1376

M- BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ (HMK m. 281) ......................1376

1- Eksik Gördükleri Hususların Tamamlattırılması

İstenebilir........................................................................ 1376

2- Belirsizlik Gösteren Hususlarda Açıklama İstenebilir ........ 1377

3- Yeni Bilirkişi Atanması İstenebilir .................................... 1378

N- BİLİRKİŞİ RAPOR VE BEYANLARI ISLAHLA

GEÇERSİZ KILINAMAZ (HMK m. 179 f. II)............................1378

O- BİLİRKİŞİNİN OY VE GÖRÜŞÜNÜN

DEĞERLENDİRİLMESİ (HMK m. 282).....................................1378

1- Bilirkişinin Oy ve Görüşü Serbestçe Değerlendirilir.......... 1378

2- Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Diğer Delillerle Birlikte

Değerlendirilir................................................................. 1379

3- Raporlar Arası Çelişki Giderilmelidir................................ 1379

4- İtiraz Edilmeyen Rapor Hükme Esas Alınmalıdır.............. 1379

5- Rapora İtibar Edilme Sebebi Açıklanmalıdır ..................... 1379

6- Gerekirse Ek Bilirkişi Raporu Alınmalıdır......................... 1379

7- Denetime Elverişli Değilse Yeniden Rapor Alınmalıdır...... 1379

Ö- BİLİRKİŞİ GİDER VE ÜCRETİ (HMK m. 283).........................1380

P- BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU.............................1380

1- Türk Ceza Kanunu Bakımından (HMK m. 284,

Bilirkişilik Yön. m. 58 f. I) ............................................... 1380

2- 6100 sayılı HMK Bakımından (HMK m. 285 f. I)............. 1381

a. Devlete Karşı Tazminat Davası Açılabilir

(HMK m. 285 f. I, Bilirkişilik Yön. m. 58 f. III) ..........1381

b. Devlet Ödediği Tazminat İçin Sorumlu Bilirkişiye

Rücu Eder (HMK m. 285 f. II, Bilirkişilik

Yön. m. 58 f. IV)............................................................1381

aa. Görüleceği Mahkeme (HMK m. 286 f. II)..........1381

bb. Zamanaşımı (HMK m. 287)................................1381

& 87. KEŞİF (HMK m. 288-292)..............................................................................1382

I. GENEL OLARAK...................................................................................1382

II. KEŞİFİN ÖZELLİKLERİ.......................................................................1383

A- KEŞİF KARARI (HMK m. 288)...................................................1383

1- Bilgi Sahibi Olmak İçin Yapılır (HMK m. 288 f. I)............ 1383

2- Hâkim Gerektiğinde Bilirkişi Yardımına Başvurur

(HMK m. 288 f. I) ........................................................... 1383

112 İçindekiler

3- Keşif Kararı Mahkemece Sözlü Yargılamaya Kadar

Alınır (HMK m. 288 f. II)................................................ 1383

4- Keşif Kararı Talep Üzerine veya Resen Alınabilir

(HMK m. 288 f. II).......................................................... 1383

B- KEŞFE YETKİLİ MAHKEME (HMK m. 289)...........................1384

1- Davaya Bakan Mahkeme ................................................. 1384

a. Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi İçinde

İse Davaya Bakan Mahkeme

(HMK m. 289 f. I c. 1)...................................................1384

b. Keşif Konusu, Büyükşehir Belediye Sınırları

İçerisinde İse (HMK m. 289 f. II).................................1384

2- Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi Dışında İse

İstinabe Mahkemesi (HMK m. 289 f. I c. 2)...................... 1384

a. İstinabe Giderleri (Harçlar K. m. 35) ............................1384

b. İstinabenin Yapılışı.........................................................1384

aa. Keşfe Taraflar Davet Edilmelidir

(HMK m. 197 f. III c. 1) ......................................1385

bb. Keşif Yeri Bildirilmelidir

(HMK m. 197 f. III c. 2) ......................................1385

cc. Keşif Zamanı Bildirilmelidir

(HMK m. 197 f. III c. 2) ......................................1385

dd. İşlem Konusu Açıklanmalıdır

(HMK m. 290 f. I c. 1).........................................1385

C- KEŞFİN YAPILMASI (HMK m. 290)..........................................1385

1- Tespitler Mahkeme Tarafından Yapılır .............................. 1385

a. Yerin Tespiti (HMK m. 290 f. I)....................................1385

aa. Şeyin Bulunduğu Yerde Yapılabilir.....................1385

bb. Şey Getirilebiliyorsa Mahkemede Yapılabilir.....1385

b. Kapsamın Tespiti (HMK m. 290 f. I)............................1386

c. Zamanın Tespiti (HMK m. 290 f. I c. 1).......................1386

2- İlgililer Keşfe Davet Edilir ............................................... 1386

a. Taraflar (varsa Vekilleri) Davet Edilir

(HMK m. 290 f. I)..........................................................1386

b. Tanıklar Davet Edilir......................................................1386

c. Bilirkişi Davet Edilir......................................................1386

d. Üçüncü Kişi Davet Edilir (HMK m. 291 f. III c. 2).....1386

3- İlgililer Keşifte Dinlenilir................................................. 1387

a. Taraflar Dinlenilir (HMK m. 290 f. I)...........................1387

b. Tanık Dinlenebilir (HMK m. 259 f. II, 290 f. II c. 1)...1387

c. Bilirkişi Dinlenebilir

(HMK m. 288 f. I c. 2, 290 f. II c. 1).............................1387

İçindekiler 113

4- Temsili Uygulama Yaptırabilir (HMK m. 290 f. III)........... 1387

5- Tutanak Düzenlenir (HMK m. 290 f. II)............................ 1388

6- Keşif Görevsiz Mahkemede Yapılmış Olabilir................... 1388

7- Zabıt Kâtibinin Bulunması Zorunludur (HMK m. 157)...... 1388

8- Mübaşir Keşfe Katılır (Yönetmelik m. 165 f. V/d)............. 1388

D- KEŞFE KATLANMA ZORUNLULUĞU (HMK m. 291)..........1389

1- Uymak ve Engelleyici Tutum Ve Davranışlardan

Kaçınmak Zorunludur...................................................... 1389

a. Taraflar Katlanmak Zorundadır.....................................1389

b. Üçüncü Kişiler Katlanmak Zorundadır.........................1389

2- Üçüncü Kişi İçin Uygun Olan Zamanda Yapılır................. 1390

3- Gecikmeyle Zarar Oluşacaksa Bildirim Yapılmaksızın

Keşif İcra Edilebilir.......................................................... 1390

E- KEŞİF ISLAHLA GEÇERSİZ KILINAMAZ

(HMK m. 179 f. II)..........................................................................1390

& 88. UZMAN GÖRÜŞÜ (HMK m. 293)...............................................................1391

I. GENEL OLARAK...................................................................................1391

II. HMK HÜKÜMLERİNE GÖRE UZMAN GÖRÜŞÜ

(HMK m. 293)..........................................................................................1391

A- TARAFLAR BİLİMSEL MÜTALÂA ALABİLİR

(HMK m. 293 f. I, c. 1)....................................................................1392

B- SÜRE İSTENİLEMEZ (HMK m. 293 f. I, c. 2) ...........................1392

C- UZMAN KİŞİ MAHKEME TARAFINDAN

DİNLENİLEBİLİR (HMK m. 293 f. II)........................................1392

1- Talep Üzerine Dinlenilme................................................. 1392

2- Resen Dinlenilme ............................................................ 1392

D- UZMAN KİŞİNİN DİNLENMEK İÇİN DAVET EDİLMESİ

GEREKİR........................................................................................1392

1- Davet Üzerine Gelebilir

(HMK m. 149 f. II, 293 f. II, c. 2) ..................................... 1392

a. Hâkim Gerekli Soruları Kendisine Sorabilir.................1392

b. Taraflar Gerekli Soruları Kendisine Sorabilir...............1392

2- Davete Rağmen Gelmeyebilir (HMK m. 293 f. III)........... 1393

E- KENDİSİNE OKUNMAK KAYDIYLA BEYANI ALINIR

(HMK m. 154 f. III/d, 293).............................................................1393

F- UZMAN GİDERİ YARGILAMA GİDERLERİ ARASINDA

YER ALMAZ..................................................................................1393

G- BİLİMSEL MÜTALÂANIN ETKİSİ............................................1393

1- Hâkim, Bilimsel Mütalâayı Serbestçe Takdir Eder............. 1393

2- Taraflar Bilimsel Mütalâayı Değerlendirebilir ................... 1393

a. Cevap Verebilir...............................................................1393

114 İçindekiler

b. İtiraz Edebilir..................................................................1394

& 89. KESİN HÜKÜM (HMK m. 303)...................................................................1395

I. GENEL OLARAK...................................................................................1395

A- KAVRAM........................................................................................1395

1- Şekli Anlamda Kesin Hüküm........................................... 1396

2- Maddi Anlamda Kesin Hüküm......................................... 1396

B- ÖZELLİKLERİ...............................................................................1397

1- Kesin Delil Teşkil Eder .................................................... 1397

2- Adli Gerçeği İfade Eder ................................................... 1397

3- Bütün Mahkemeleri Bağlar.............................................. 1397

C- KOŞULLARI (HMK m. 303 f. I)...................................................1398

1- Her İki Davanın Taraflarının Aynı Olması Gerekir............. 1398

2- Her İki Davanın Dava Sebeplerinin Aynı Olması Gerekir .. 1398

3- İlk Davanın Hüküm Fıkrası İle İkinci Davaya Ait Talep

Sonucunun Aynı Olması Gerekir ...................................... 1398

II. ETKİ ALANI............................................................................................1398

A- ETKİ ALANINDA KALANLAR..................................................1398

1- Hükme Bağlanmış Talepler Hakkında Etkilidir

(HMK m. 303 f. II).......................................................... 1398

2- Küllî Halefler Hakkında Etkilidir (HMK m. 303, f. III)...... 1399

3- Devralan, Dava Konusu Şey Üzerinde Sınırlı Bir Ayni

Hak veya Fer’î Zilyetlik Kazanan Kişiler Hakkında

Etkilidir (HMK m. 303, f. IV)........................................... 1399

B- ETKİ ALANINDA KALMAYANLAR (HMK m. 303, f. V)......1399

& 90. KARAR VE HÜKÜM (HMK m. 294-303)..................................................1400

I. GENEL OLARAK...................................................................................1400

II. MAL REJİMİNİN TASFİYESİ DAVASINDA KARAR......................1400

A- ARA KARARI ................................................................................1401

B- NİHAİ KARAR...............................................................................1401

1- Esasa İlişkin Nihai Karar/Hüküm

(HMK m. 294 f. I , cümle 2)............................................. 1401

2- Usule İlişkin Nihai Karar.................................................. 1402

C- BOZMA SONRASI KARAR ........................................................1402

III. HÜKÜM...................................................................................................1402

A- HÜKMÜN VERİLMESİ VE TEFHİMİ (HMK m. 294).............1402

1- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Verilir

(HMK m. 294 f. II).......................................................... 1402

2- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Tefhim

Olunur (HMK m. 294 f. II).............................................. 1402

a. Hükmün Tefhimini, Duruşmada Bulunanlar Ayakta

Dinlemelidir (HMK m. 294 f. V)..................................1402

İçindekiler 115

b. Hükme İlişkin Hususlar, Niteliğine Aykırı

Düşmedikçe, Usule İlişkin Nihai Kararlar

Hakkında Da Uygulanmalıdır (HMK m. 294 f. VI).....1403

3- Hükmün Tefhimi Hüküm Sonucunun Duruşma

Tutanağına Geçirilerek Okunması Suretiyle Yapılmalıdır

(HMK m. 294 f. III)......................................................... 1403

4- Gerekçeli Kararın Tefhim Tarihinden Başlayarak Bir Ay

İçinde Yazılması Gerekir (HMK m. 294 f. IV)................... 1403

5- Usulüne Uygun Açılmış Tüm Davalar Hakkında Ayrı

Hüküm Kurulması Gerekir............................................... 1403

6- Usulüne Uygun Açılmış Davada Olumlu Olumsuz

Hüküm Kurulması Gerekir............................................... 1403

B- MAL RESİMİNİN TASYİFESİ HÜKMÜNÜN KAPSAMI

(HMK m. 297).................................................................................1404

1- Hükmün Hangi Millet Adına Verildiği İbaresi

(HMK m. 297 f. I) ........................................................... 1404

2- Hükmü Veren Mahkeme (HMK m. 297 f. I/a)................... 1404

3- Hükmü Veren Hâkim ve Zabıt Kâtibinin Ad ve Soyadları

İle Sicil Numaraları (HMK m. 297 f. I/a) .......................... 1404

4- Hükmün Hangi Sıfatla Verildiği (HMK m. 297 f. I/a)........ 1404

5- Tarafların Kimlikleri ve Türkiye Cumhuriyeti Kimlik

Numarası (HMK m. 297 f. I/b)......................................... 1405

6- Varsa Tarafların Kanuni Temsilci ve Vekillerinin Ad ve

Soyadları İle Adresleri (HMK m. 297 f. I/b)...................... 1405

7- Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti

(HMK m. 297 f. I/c)......................................................... 1405

8- Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar

(HMK m. 297 f. I/c)......................................................... 1405

9- Tarafların Çekişmeli Vakıalar Hakkında Toplanan

Delilleri (HMK m. 297 f. I/c)........................................... 1406

10- Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi (= Gerekçe)

(TCA m. 141 f. III, HMK m. 27 f. II/c, 297 f. I/c).............. 1406

a. Gerekçenin Bulunmaması..............................................1406

b. Gerekçenin Doğru Olmaması........................................1406

c. Gerekçenin Çelişkili Olması..........................................1406

aa. Gerekçenin Kendi İçinde Çelişkili Olması .........1406

bb. Gerekçenin, Hüküm Fıkrası İle Çelişkili

Olması...................................................................1407

d. Gerekçenin Denetlenemez Olması................................1407

e. Gerekçenin Anlaşılamaz Olması...................................1407

11- Sabit Görülen Vakıalarla Bunlardan Çıkarılan Sonuç ve

Hukuki Sebepleri (HMK m. 297 f. I/c).............................. 1407

116 İçindekiler

a. Sabit Görülen Vakıalar Açıklanmalıdır.........................1408

b. Sabit Görülen Vakıalardan Çıkarılan Sonuç ve

Hukuki Sebepleri Açıklanmalıdır..................................1408

12- Hüküm sonucu (HMK m. 297 f. I/ç)................................. 1408

13- Yargılama Giderleri (HMK m. 297 f. I/ç).......................... 1408

14- Taraflardan Alınan Avansın Harcanmayan Kısmının

İadesi (HMK m. 297 f. I/ç).............................................. 1409

15- Kanun Yolları ve Süresi (HMK m. 297 f. I/ç).................... 1409

16- Hükmün Verildiği Tarih (HMK m. 297 f. I/d).................... 1409

17- Hâkim ve Zabıt Kâtibinin İmzaları

(HMK m. 297 f. I/d, 298 f. IV, 299).................................. 1409

18- Gerekçeli Kararın Yazıldığı Tarih (HMK m. 297 f. I/e)...... 1410

19- Hükmün Sonuç Kısmı (HMK m. 297 f. II)........................ 1410

a. Gerekçeye Ait Herhangi Bir Söz Tekrar

Edilmemelidir.................................................................1410

b. Sıra Numarası Altında; Açık, Şüphe ve Tereddüt

Uyandırmayacak Şekilde Yazılmalıdır..........................1410

aa. Taleplerden Her Biri Hakkında Verilen

Hüküm..................................................................1410

aaa. “Kısmen Kabul Kısmen Ret”

Şeklinde Karar Verilemez.......................1411

bbb. “Ekli Karar Tefhim Edildi” Şeklinde

Karar Verilemez......................................1411

ccc. “Gerekçeli Kararın Mahkemeden

Alınmasına” Şeklinde Karar

Verilemez ................................................1411

bb. Taraflara Yüklenen Borç ve Tanınan Haklar.......1411

c. Herhangi Bir Belgeye Atıf Yapılarak Hüküm

Kurulamamalıdır............................................................1411

C- MAL REJİMİNİN TASFİYESİ HÜKMÜNÜN YAZILMASI

(HMK m. 298).................................................................................1411

1- Hükmü Veren Hâkim Tarafından Yazılmalıdır

(HMK m. 298 f. I) ........................................................... 1411

2- Gerekçeli Karar, Tefhim Edilen Hüküm Sonucuna Aykırı

(=Gerekçeli Kararla Kısa Karar Arasında Çelişki)

Olmamalıdır (HMK m. 298 f. II)..................................... 1412

a. Tefhim Edilende Hüküm Varken Gerekçeli Kararda

Hüküm Kurulmaması.....................................................1412

b. Tefhim Edilende Hüküm Yokken Gerekçeli

Kararda Hüküm Kurulması ...........................................1412

c. Tefhim Edilenle Gerekçeli Kararda Hukuki Sebebi

Değiştirerek Hüküm Kurulması ....................................1412

İçindekiler 117

d. Tefhim Edilen Kısa Kararla Gerekçeli Kararın

Hüküm Fıkrası Arasında Farklı Hüküm Kurulması.....1412

3- Kararın Yazılan Gerekçesi Yazılan Hüküm Sonucuna

Aykırı Olmamalıdır.......................................................... 1413

a. Hüküm Fıkrasında Yazılmayanın Gerekçe

Bölümünde Yazılmış Olması Çelişkiyi Ortadan

Kaldırmaz .......................................................................1413

b. Tarafların Çelişkiyi Temyiz Sebebi Yapıp

Yapmamış Olması Etkili Değildir.................................1413

D- İLAMIN İCRAYA KONULMASI.................................................1413

& 91. HÜKMÜN TASHİHİ (HMK m. 304) ...........................................................1415

I. GENEL OLARAK...................................................................................1415

II. MAL REJİMİNİN TASFİYESİ HÜKMÜNÜN TASHİHİ...................1415

A- TASHİHİN KONUSU....................................................................1415

1- Yazı Hataları.................................................................... 1415

a. Tarihlerde........................................................................1415

b. Tarafların İsimlerinde.....................................................1416

c. Tarafların Sıfatlarında.....................................................1416

d. Diğer Yazım Hatalarında................................................1416

2- Hesap Hataları................................................................. 1416

3- Diğer Benzeri Açık Hatalar .............................................. 1416

B- TASHİH USULÜ............................................................................1417

1- Mahkemece Resen Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I)......... 1417

2- Taraflardan Birinin Talebi Üzerine Düzeltilebilir

(HMK m. 304 f. I) ........................................................... 1417

3- Hüküm Tebliğ Edilmişse Taraflar Dinlenerek

Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I)...................................... 1417

4- Hüküm Tebliğ Edilmemişse Taraflar Dinlenmeden

Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I)....................................... 1417

5- Tashih Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir

(HMK m. 304 f. II).......................................................... 1417

& 92. HÜKMÜN TAVZİHİ (HMK m. 305-306)....................................................1418

I. GENEL OLARAK...................................................................................1418

II. TAVZİHİN KONUSU (HMK m. 305)...................................................1418

A- HÜKMÜN YETERİNCE AÇIK OLMAMASI............................1418

B- HÜKMÜN İCRASINDA TEREDDÜT UYANDIRMASI..........1418

C- HÜKMÜN BİRBİRİNE AYKIRI FIKRALAR İÇERMESİ........1418

III. TAVZİHİN ZAMANI (HMK m. 305)....................................................1418

IV. TAVZİHİN ŞEKLİ (HMK m. 305).........................................................1418

A- HÜKMÜN AÇIKLANMASI İSTENEBİLİR...............................1419

B- TEREDDÜDÜN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR.......................1419

118 İçindekiler

C- AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR ..........................1419

V. TAVZİH İLE YAPILAMAYACAKLAR ...............................................1419

A- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR

SINIRLANDIRILAMAZ...............................................................1419

B- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR

GENİŞLETİLEMEZ.......................................................................1419

C- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR

DEĞİŞTİRİLEMEZ........................................................................1419

VI. TAVZİH USULÜ (HMK m. 306)...........................................................1420

A- TAVZİH DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR

(HMK m. 306 f. I) ...........................................................................1420

B- TAVZİH HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN

İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I)................................................1420

C- TAVZİH DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR

(HMK m. 306 f. I) ...........................................................................1420

D- TAVZİHE CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR

(HMK m. 306 f. I) ...........................................................................1421

E- TAVZİH TALEBİ KARARA BAĞLANIR

(HMK m. 306 f. II)..........................................................................1421

F- TAVZİH KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE

MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III)............................................1422

& 93. HÜKMÜN TAMAMLANMASI (HMK m. 305A) .....................................1423

I. GENEL OLARAK...................................................................................1423

II. KONUSU (HMK m. 305/A f. I)..............................................................1423

A- YARGILAMADA İLERİ SÜRÜLEN HUSUSUN

TAMAMLANMASI.......................................................................1424

B- KENDİLİĞİNDEN HÜKME GEÇİRİLMESİ GEREKLİ

HUSUSUN TAMAMLANMASI..................................................1424

III. GÖREVLİ MAHKEME..........................................................................1424

A- İLK DERECE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR.................1424

B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR...........1424

C- YÜKSEK MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR...............................1425

IV. TALEP......................................................................................................1425

V. SÜRE........................................................................................................1425

VI. TAMAMLAMA USULÜ (HMK m. 306)..............................................1425

A- TAMAMLAMA DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR

(HMK m. 306 f. I) ...........................................................................1426

B- TAMAMLAMA HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN

İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I).................................................1426

C- TAMAMLAMA DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ

EDİLİR (HMK m. 306 f. I).............................................................1426

İçindekiler 119

D- TAMAMLAMAYA CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ

EDİLİR (HMK m. 306 f. I).............................................................1426

E- TAMAMLAMA TALEBİ KARARA BAĞLANIR

(HMK m. 306 f. II)..........................................................................1426

F- TAMAMLAMA KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE

MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III)............................................1426

VII. KANUN YOLU.......................................................................................1426

A- İSTİNAF YOLU..............................................................................1427

B- TEMYİZ YOLU..............................................................................1427

& 94. FERAGAT (HMK m. 307-312)......................................................................1428

I. FERAGAT KAVRAMI ...........................................................................1428

A- TALEP SONUCUNDAN KISMEN VAZGEÇİLEBİLİR

(HMK m. 307, 308 f. III) ................................................................1429

B- TALEP SONUCUNDAN TAMAMEN VAZGEÇİLEBİLİR

(HMK m. 307).................................................................................1429

II. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ............................................................1429

A- DAVACI...........................................................................................1429

B- DAVACI VEKİLİ (HMK m. 74)....................................................1430

C- YASAL TEMSİLCİ.........................................................................1430

1- Veli ................................................................................. 1431

2- Vasi................................................................................. 1431

D- DAVACIYA OY DANIŞMANI ATANMIŞSA.............................1431

III. FERAGAT ŞEKLİ...................................................................................1431

A- FERAGAT DİLEKÇEYLE YAPILABİLİR

(HMK m. 309 f. I) ...........................................................................1431

1- Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi Sırasında Yapabilir.......... 1432

2- Duruşma Sırasında Yapılabilir.......................................... 1432

3- Duruşma Dışında Yapılabilir ............................................ 1432

a. Posta İle Gönderebilir ....................................................1432

b. Başka Mahkemeye Verebilir..........................................1432

4- Kimlik Tespiti Bulunmalıdır............................................. 1432

5- İmza Bulunmalıdır........................................................... 1433

B- FERAGAT YARGILAMA SIRASINDA SÖZLÜ OLARAK

YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I).................................................1433

1- Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) ................... 1434

2- Beyanda Bulunana Okunmalıdır....................................... 1434

3- Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır............................. 1434

IV. FERAGATİN ÖZELLİKLERİ................................................................1434

A- TEK TARAFLI BİR USUL İŞLEMİDİR......................................1434

B- FERAGAT MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR .......................1435

120 İçindekiler

1- Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II).......................................................... 1435

2- Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II).......................................................... 1435

C- FERAGAT KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR

(HMK m. 309 f. IV)........................................................................1435

D- FERAGAT AÇIK OLMALIDIR....................................................1435

E- TEMYİZDEN VE DAVADAN FERAGAT AYNI ANDA İSE

DAVADAN FERAGAT HÜKÜMLERİ UYGULANIR..............1436

V. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310)................................................1436

A- 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ FERAGAT...............................1437

1- Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I)........................ 1437

2- Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat......................... 1437

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz ..........1437

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak

İşlemler...........................................................................1437

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından

Yapılacak İşlem....................................................1437

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem...................1438

3- Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat.......... 1438

4- Yargıtay’da Duruşmada Feragat........................................ 1439

5- Karar Düzeltme Aşamasında Feragat................................ 1439

B- 7251 SAYILI KANUN SONRASI FERAGAT ............................1439

1- Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I)........................ 1439

2- Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye

Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II)................ 1440

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması............................1440

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması.......................1440

3- Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine

Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III)... 1440

VI. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ

(HMK m. 312)..........................................................................................1441

VII. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) ........................................1442

A- UYUŞMAZLIĞI SONLANDIRIR ...............................................1442

B- KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA

SONUÇ DOĞURUR......................................................................1442

1- Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara

Bağlanır .......................................................................... 1442

2- Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce

Yetki İtirazı Karara Bağlanır İdi........................................ 1442

C- KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR ............1445

İçindekiler 121

D- İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE FERAGATİN

İPTALİ İSTENEBİLİR...................................................................1447

E- FERAGATTEN DÖNÜLEMEZ/RÜCU EDİLEMEZ.................1449

F- KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR................................................1450

G- KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR .......1450

H- HÜKÜM TEBLİĞ EDİLMEDEN KANUN

YOLLARINDAN FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ...............1450

I- OLMAYAN/AÇILMAMIŞ BİR DAVADAN FERAGAT

EDİLEMEZ.....................................................................................1450

İ- HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA FERAGAT SONUÇ

DOĞURMAZ..................................................................................1450

J- DOĞMAMIŞ HAKTAN FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ....1451

VIII. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA

KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................1453

A- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI (HMK m. 150)

KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA............................................1453

B- DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) KAVRAMI

İLE KARŞILAŞTIRMA.................................................................1454

IX. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE KARAR....1454

X. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA FERAGAT........................1454

& 95. KABUL (HMK m. 308-312) ...........................................................................1458

I. KABUL KAVRAMI................................................................................1458

A- TALEP SONUCUNA KISMEN MUVAFAKAT

EDİLEBİLİR (HMK m. 308 f. I) ..................................................1458

B- TALEP SONUCUNA TAMAMEN MUVAFAKAT

EDİLEBİLİR (HMK m. 308 f. I) ...................................................1458

II. KABUL EDEBİLECEK KİŞİ.................................................................1459

A- DAVALI...........................................................................................1459

B- DAVALI VEKİLİ (HMK m. 74)....................................................1459

C- YASAL TEMSİLCİ.........................................................................1459

1- Veli ................................................................................. 1459

2- Vasi................................................................................. 1460

D- DAVALIYA OY DANIŞMANI ATANMIŞSA .............................1460

III. KABUL ŞEKLİ........................................................................................1460

A- KABUL USULE UYGUN ŞEKİLDE YAPILABİLİR

(HMK m. 309 f. I)............................................................................1460

B- KABUL DİLEKÇEYLE YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I)......1460

1- Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi Sırasında Yapabilir.......... 1460

2- Duruşma Sırasında Yapılabilir.......................................... 1460

3- Duruşma Dışında Yapılabilir ............................................ 1461

a. Posta İle Gönderebilir ....................................................1461

122 İçindekiler

b. Başka Mahkemeye Verebilir..........................................1461

4- Kimlik Tespiti Bulunmalıdır............................................. 1461

5- İmza Bulunmalıdır........................................................... 1461

C- KABUL YARGILAMA SIRASINDA SÖZLÜ OLARAK

YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I).................................................1461

1- Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) ................... 1462

2- Beyanda Bulunana Okunmalıdır....................................... 1462

3- Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır............................. 1462

IV. KABULÜN ÖZELLİKLERİ..................................................................1463

A- TEK TARAFLI BİR USUL İŞLEMİDİR......................................1463

B- KABUL MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR............................1463

1- Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II).......................................................... 1463

2- Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II).......................................................... 1463

C- KABUL KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR

(HMK m. 309 f. IV)........................................................................1463

D- KABUL AÇIK OLMALIDIR........................................................1463

V. KABULÜN ZAMANI (HMK m. 310)..................................................1463

A- 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ KABUL.......................................1463

1- Karardan Önce Kabul (HMK m. 310 f. I).......................... 1463

2- Karardan Sonra Temyizden Önce Kabul........................... 1464

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz ..........1464

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak

İşlemler...........................................................................1464

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından

Yapılacak İşlem....................................................1465

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem...................1465

3- Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Kabul............ 1466

4- Yargıtay’da Duruşmada Kabul.......................................... 1466

5- Karar Düzeltme Aşamasında Kabul.................................. 1466

B- 7251 SAYILI KANUN SONRASI KABUL.................................1466

1- Karardan Önce Kabul (HMK m. 310 f. I).......................... 1466

2- Kabulün Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye

Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II)................ 1466

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması............................1466

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması.......................1467

3- Kabulün Dosyanın Temyiz İncelemesine

Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III)... 1467

VI. KABUL HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 312)......1467

VII. KABULÜN SONUÇLARI (HMK m. 311)...........................................1467

İçindekiler 123

A- UYUŞMAZLIĞI SONLANDIRIR ...............................................1467

B- KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA

SONUÇ DOĞURUR......................................................................1468

1- Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Kabul Karara

Bağlanır .......................................................................... 1468

2- Kabul Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce

Yetki İtirazı Karara Bağlanır İdi........................................ 1468

C- KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR ............1468

D- İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE KABULÜN

İPTALİ İSTENEBİLİR...................................................................1468

E- KABULDEN DÖNÜLEMEZ/RÜCU EDİLEMEZ.....................1468

F- KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR................................................1468

G- KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR .......1469

H- OLMAYAN/AÇILMAMIŞ BİR DAVA KABUL

EDİLEMEZ.....................................................................................1469

I- HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA KABUL SONUÇ

DOĞURMAZ..................................................................................1469

J- İLAM NİTELİĞİNDE BELGE SAYILIR (İİK m. 38)................1469

& 96. SULH (HMK m. 313)......................................................................................1470

I. SULH KAVRAMI (HMK m. 313 f. I)....................................................1470

II. SULHUN KONUSU ...............................................................................1471

A- ÜZERİNDE SERBESTÇE TASARRUF EDEBİLEN

UYUŞMAZLIKLAR (HMK m. 313 f. II).....................................1471

B- DAVA KONUSUNUN DIŞINDAKİ HUSUSLAR

(HMK m. 313 f. III).........................................................................1471

C- ŞARTA BAĞLI HUSUSLAR (HMK m. 313 f. IV).....................1471

III. SULHUN ZAMANI (HMK m. 314)......................................................1471

A- HÜKÜM VERİLENE KADAR (HMK m. 314 f. I).....................1471

B- HÜKÜM VERİLDİKTEN SONRA (HMK m. 314 f. II).............1471

C- DOSYA TEMYİZE GÖNDERİLDİKTEN SONRA

(HMK m. 314 f. III).........................................................................1472

IV. SULH SÖZLEŞMESİ YAPABİLECEKLER ........................................1472

A- DAVACI-DAVALI...........................................................................1472

B- VEKİL (HMK m. 74)......................................................................1472

C- YASAL TEMSİLCİ.........................................................................1472

1- Veli ................................................................................. 1472

2- Vasi................................................................................. 1473

V. SULHUN ŞEKLİ (HMK m. 153 f. III/ç)................................................1473

VI. SULHUN ETKİSİ (HMK m. 315) .........................................................1473

A- DAVAYI SONA ERDİRİR.............................................................1473

B- KESİN HÜKÜM GİBİ SONUÇ DOĞURUR..............................1473

124 İçindekiler

C- TARAFLARIN İSTEMİNE GÖRE KARAR VERİLİR..............1473

1- Sulhe Göre Karar Verilmesi İstenilmişse ........................... 1473

2- Sulhe Göre Karar Verilmesi İstenilmemişse ...................... 1473

D- SULHUN İPTALİ İSTENEBİLİR (HMK m. 315 f. II)................1473

1- İrade bozukluğu Varsa Sulhun İptali İstenebilir.................. 1473

2- Aşırı Yararlanma Varsa Sulhun İptali İstenebilir................. 1474

E- SULHTAN TEK TARAFLI DÖNÜLEMEZ/RÜCU

EDİLEMEZ.....................................................................................1474

VII. SULH HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ...................................1474

A- HARÇ (Harçlar K. m. 22)...............................................................1474

B- YARGILAMA GİDERİ..................................................................1474

C- VEKALET ÜCRETİ.......................................................................1474

& 97. MAL REJİMİNİN TASFİYESİNDE BASİT YARGILAMA USULÜ

(HMK m. 316-322 )..........................................................................................1475

I. GENEL OLARAK...................................................................................1475

A- KAPSAMI (HMK m. 316).............................................................1475

1- Eşlerin Dönüştürme Davası (TMK m. 206 f. I).................. 1475

2- Eşlerin Dönüştürme Davası ile Oluşan Dönüştürmenin

Kaldırılması Davası (TMK m. 208 f. II)............................ 1476

3- Alacaklının Dönüştürme Davası (TMK m. 210 f. I)........... 1476

4- Alacaklının Dönüştürme Davası ile Oluşan

Dönüştürmenin Kaldırılması Davası (TMK m. 211 f. I)..... 1477

B- DİĞER KANUNLARDAKİ YARGILAMA USULÜ İLE

İLGİLİ HÜKÜMLER (HMK m. 447 f. I).....................................1478

C- HÜKÜM BULUNMAYAN HÂLLERDE YAZILI

YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

UYGULANIR (HMK m. 322, f. I)................................................1478

II. BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANIŞI..........................1478

A- DİLEKÇELERİN VERİLMESİ.....................................................1478

1- Dava Açılması (HMK m. 317 f. I, f. IV)............................ 1478

2- Davaya Cevap Verilmesi (HMK m. 317) .......................... 1478

a. Dilekçe İle Olur (HMK m. 317 f. I)..............................1479

b. Cevap Süresi Tebliğinden İtibaren İki Haftadır

(HMK m. 317 f. II).........................................................1480

c. Ek Cevap Süresi Verilebilir (HMK m. 317 f. II)...........1481

d. Taraflar İkinci Dilekçe Veremezler

(HMK m. 317 f. III).......................................................1481

B- DELİLLERİN İKAMESİ (HMK m. 318).....................................1481

1- Deliller Dilekçe İle Bildirilmelidir .................................... 1481

2- Delillerin Hangi Vakıanın Delili Olduğu Belirtilmelidir..... 1482

3- Ellerinde Bulunan Deliller Dilekçelerine Eklenmelidir ...... 1482

İçindekiler 125

4- Başka Yerlerden Getirilecek Belge ve Dosyalar İçin Bilgi

Verilmelidir..................................................................... 1482

C- İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VEYA

DEĞİŞTİRİLMESİ YASAĞI (HMK m. 319)...............................1482

1- İddianın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı............ 1482

2- Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı ..... 1483

D- ÖN İNCELEME (HMK m. 320)....................................................1483

1- Mümkün Olan Hâllerde Dosya Üzerinden Karar

Verilebilir (HMK m. 320 f. I)........................................... 1483

2- Dosya Üzerinden Karar Verilemeyen Hallerde İlk

Duruşma Yapılır............................................................... 1483

a. Dava Şartları ve İlk İtirazlarla, Hak Düşürücü Süre

ve Zamanaşımı Hakkında Taraflar Dinlenir

(HMK m. 320 f. II).........................................................1484

b. Uyuşmazlık Konuları Tespit Edilir

(HMK m. 320 f. II).........................................................1484

c. Tarafları Sulhe veya Arabuluculuğa Teşvik Edilir

(HMK m. 320 f. II).........................................................1484

d. İlk Duruşma Sonuç Tutanağı Düzenlenir

(HMK m. 320 f. II).........................................................1484

e. İlk Duruşma Sonuç Tutanağının Altı İmzalanır

(HMK m. 320 f. II).........................................................1485

f. İlk Duruşmanın Bittiği ve Tahkikata Geçildiği

Karar Altına Alınır (HMK m. 320 f. II).........................1485

g. Tahkikat Tutanak Esas Alınmak Suretiyle Yürütülür

(HMK m. 320 f. II).........................................................1485

E- TAHKİKAT (HMK m. 320, f. III-IV)............................................1485

1- Tahkikat, İlk Duruşma Hariç İki Duruşmada Tamamlanır

(HMK m. 320 f. III)......................................................... 1485

2- Duruşmalar Arasındaki Süre Bir Aydan Daha Uzun

Olamaz (HMK m. 320 f. III) ........................................... 1485

3- Zorunlu Hâllerde İkiden Fazla Duruşma Yapabilir

(HMK m. 320 f. III)......................................................... 1486

4- İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmiş Olan Dosya

Yenilenmesinden Sonra Takipsiz Bırakılırsa, Dava

Açılmamış Sayılır (HMK m. 320 f. IV)............................ 1486

F- HÜKÜM (HMK m. 321)................................................................1486

1- Tahkikatın Tamamlanmasından Sonra Tarafların Son

Beyanları Alınır............................................................... 1486

2- Yargılamanın Sona Erdiği Bildirilerek Karar Tefhim

Edilir............................................................................... 1486

& 98. YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 323-333).......................................1487

126 İçindekiler

I. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI (HMK m. 323).............1487

A- HARÇLAR......................................................................................1487

1- Başvurma Harcı (HK m. 27) ............................................ 1488

2- Karar ve İlâm Harcı (HMK m. 323 f. I/a).......................... 1488

a. Nisbi Harç Verilmelidir..................................................1489

b. Nisbi Harç Eksik İse Tamamlanması İçin Mehil

Verilmelidir.....................................................................1489

aa. Harç Tamamlanırsa İşin Esası İncelenir..............1490

bb. Harç Tamamlanmazsa Dava Dosyası

İşlemden Kaldırılır ...............................................1492

aaa. Harç Yatırılıp Yenilenirse .......................1492

bbb. Harç Yatırılıp Yenilenmezse...................1492

3- Celse Harcı (HMK m. 323 f. I/a) ...................................... 1492

B- GİDERLER .....................................................................................1492

1- Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b) .................. 1492

2- Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c)........... 1493

3- Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar,

İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin

Giderler (HMK m. 323 f. I/ç) ........................................... 1493

4- Keşif Giderleri (HMK m. 323 f. I/d)................................. 1493

5- Tanığa Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e).......... 1493

6- Bilirkişiye Ödenen Ücret ve Giderler

(HMK m. 323 f. I/e)......................................................... 1494

7- Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç,

Vergi, Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f).............. 1494

8- Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır

Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve

Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g)....................... 1494

9- Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf İçin

Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri

(HMK m. 323 f. I/g)......................................................... 1494

10- Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler

(HMK m. 323 f. I/h)......................................................... 1494

11- Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler

(HMK m. 325)................................................................. 1495

C- VEKÂLET ÜCRETİ (HMK m. 323 f. I/ğ, 330) ...........................1495

1- Dava Kabul Edilmişse...................................................... 1495

a. Asıl Dava Kabul Edilmişse............................................1495

b. Karşı Dava Kabul Edilmişse..........................................1496

c. Birleşen Dava Kabul Edilmişse.....................................1496

d. Terditli Dava Kabul Edilmişse.......................................1496

İçindekiler 127

e. Kısmen Dava Kabul Edilmişse......................................1496

aa. Kısmen Kabul Edilen Üzerinden Davacı

Yararına Verilir .....................................................1496

bb. Kısmen Ret Edilen Üzerinden Davalı

Yararına Verilir .....................................................1497

2- Dava Ret Edilmişse.......................................................... 1497

a. Kural Olarak...................................................................1497

b. Ret Sebebi Ortak Olan Davalılar Vekili Lehine

(AAÜT m. 3 f. II)...........................................................1497

c. Ret Sebebi Ayrı Olan Davalılar Vekili Lehine

(AAÜT m. 3 f. II)...........................................................1497

3- Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse........... 1497

4- Dava Konusuz Kalmışsa (AAÜT m. 6 f. I)........................ 1498

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanıncaya Kadar

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1498

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1498

5- Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6 f. I).................... 1498

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanıncaya Kadar

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1498

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

6- Davada Kabul Varsa (AAÜT m. 6 f. I).............................. 1499

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanıncaya Kadar

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

7- Davada Sulh Varsa (AAÜT m. 6 f. I)................................ 1499

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanıncaya Kadar

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

8- Anlaşmazlık Herhangi Bir Nedenle Giderilirse

(AAÜT m. 6 f. I).............................................................. 1499

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalanıncaya Kadar

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1499

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra

Anlaşmazlık Giderilmişse..............................................1500

9- Görevsizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar

Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I)............................................. 1500

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalana Kadar Karar

Verilmişse .......................................................................1500

128 İçindekiler

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra Karar

Verilmişse .......................................................................1500

10

- Yetkisizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar

Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I)............................................. 1500

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalana Kadar Karar

Verilmişse .......................................................................1500

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra Karar

Verilmişse .......................................................................1501

11

- Davanın Nakline Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I)......... 1501

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalana Kadar Karar

Verilmişse .......................................................................1501

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra Karar

Verilmişse .......................................................................1501

12

- Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse

(AAÜT m. 7 f. I).............................................................. 1501

a. Ön İnceleme Tutanağı İmzalana Kadar Karar

Verilmişse .......................................................................1501

b. Ön İnceleme Tutanağı İmzalandıktan Sonra Karar

Verilmişse .......................................................................1501

13

- Davanın Ön Şartın Yerine Getirilmemesi Nedeniyle

Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. II)..................... 1502

14

- Davanın Husumet Nedeniyle Reddine Karar Verilmişse

(AAÜT m. 7 f. II) ............................................................ 1502

15

- Kanun Gereği, Yeni Mahkemeler Kurulması ve İş

Bölümü İtirazı Nedeniyle Gönderme Nedeniyle

Görevsizlik Kararı Verilmişse (AAÜT m. 7 f. III)............. 1502

16

- Kanun Gereği, Yeni Mahkemeler Kurulması ve İş

Bölümü İtirazı Nedeniyle Gönderme Kararı Verilmişse

(AAÜT m. 7 f. III)........................................................... 1503

17

- Kanun Gereği, Yeni Mahkemeler Kurulması ve İş

Bölümü İtirazı Nedeniyle Gönderme Nedeniyle

Yetkisizlik Kararı Verilmişse (AAÜT m. 7 f. III) .............. 1503

18

- Karşı Dava Varsa (AAÜT m. 8)........................................ 1503

19

- Davanın Birleştirilmesi Kararı Varsa (AAÜT m. 8) ........... 1503

20

- Davanın Ayrılması Kararı Varsa (AAÜT m. 8).................. 1503

21

- Avukatlık Ücretinin Kapsadığı İşler (AAÜT m. 2 )............ 1504

a. Kesin Hüküm Elde Edilinceye Kadar Olan İş ve

İşlemler (AAÜT m. 2 f. I).............................................1504

b. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinde Yapılan

Duruşma (AAÜT m. 2 f. 2) ..........................................1504

22

- Avukatlık Ücretinin Kapsamadığı İşler (AAÜT m. 2 )....... 1504

İçindekiler 129

a. Takip Edilen Dava İle İlgili Olarak Düzenlenen

Dilekçe ve Yapılan Diğer İşlemler (AAÜT m. 2 f. I)...1504

b. Tavzih İstemi Varsa (AAÜT m. 2 f. I)...........................1504

23- Vekâlet Ücretinin Kapsamı............................................... 1504

a. Ücretin Tamamına Hak Kazanılır (AAÜT m. 5 f. I)....1504

b. Belirlenmiş Dava Değerine Göre Hesaplanır

(AAÜT m. 5 f. II)...........................................................1504

c. İstenilmediği Açıklanmışsa Verilmez............................1504

d. Miktarı Hakim Takdir Eder (AAÜT m. 3 f. I)..............1505

aa. Avukatın Emeği....................................................1505

bb. Avukatın Çabası ...................................................1505

cc. İşin Önemi ............................................................1505

dd. İşin Niteliği...........................................................1505

ee. Davanın Süresi .....................................................1505

24- Dava Birden Çok İse........................................................ 1505

25- Avukat Birden Çok İse (AAÜT m. 4)................................ 1505

26- Maktu Ücretin Altında Kalmama (AAÜT m. 13) .............. 1506

27- Katma Değer Vergisine Hükmedilemez ............................ 1506

28- Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır............................. 1506

29- Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330) .......................... 1507

30- İstifa Etme Engel Değildir................................................ 1507

31- Baro Görevlendirmişse Verilemez .................................... 1507

32- Kararın Verildiği Tarihte Yürürlükte Bulunan Tarife

Gereğince Karar Verilir.................................................... 1507

33- Vekil İle Temsil Edilmeyene Verilmez .............................. 1508

34- Dava Geri Alınmışsa (HMK m. 123)................................ 1508

35- Taraflar İçin Tek Vekalet Ücreti Verilir.............................. 1508

D- DELİL İKAMESİ İÇİN AVANS (DELİL AVANSI).....................1508

1- Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır................... 1508

2- Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı Yatırılmalıdır

(HMK m. 324 f. I) ........................................................... 1508

a. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş

Sayılır (HMK m. 324 f. II)............................................1509

b. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir

(HMK m. 324 f. II).........................................................1509

3- Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak

Ödenir (HMK m. 324 f. I)............................................... 1509

4- Avansın İadesi (HMK m. 333).......................................... 1510

II. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ............................1510

A- MAHKEMECE RESEN HÜKMEDİLİR (HMK m. 332 f. I).....1510

B- HÜKÜM ALTINDA GÖSTERİLİR (HMK m. 332 f. II).............1511

130 İçindekiler

1- Tutarı .............................................................................. 1511

2- Hangi Tarafa Yükletildiği................................................. 1511

3- Hangi Oranda Yükletildiği ............................................... 1512

4- Dökümü.......................................................................... 1512

5- Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme

Şekli................................................................................ 1512

C- ESASTAN SONUÇLANMAYAN DAVADA

HÜKMEDİLMESİ (HMK m. 331)................................................1512

1- Davanın Konusuz Kalması (HMK m. 331 f. I).................. 1512

2- Görevsizlik, Yetkisizlik veya Gönderme Kararı Verilmesi

(HMK m. 331 f. II).......................................................... 1513

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse.......1513

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam

Edilmemişse ...................................................................1513

2- Görevsizlik Kararı Verilmesi (HMK m. 331 f. II) .............. 1513

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse.......1513

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam

Edilmemişse ...................................................................1513

3- Yetkisizlik Kararı Verilmesi (HMK m. 331 f. II)................ 1514

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse.......1514

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam

Edilmemişse ...................................................................1514

4- Gönderme Kararı Verilmesi (HMK m. 331 f. II)................ 1514

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse.......1514

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam

Edilmemişse ...................................................................1514

5- Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III) .......... 1515

D- KESİNLEŞEN GİDERLER DİKKATE ALINMALIDIR...........1515

III. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK.........................1515

A- ALEYHİNE HÜKÜM VERİLEN TARAFTAN

ALINMASINA KARAR VERİLİR (HMK m. 326 f. I)...............1515

B- KISMEN HAKLI ÇIKILMIŞSA YARGILAMA

GİDERLERİ HAKLILIK ORANINA GÖRE

PAYLAŞTIRILIR (HMK m. 326 f. II)...........................................1515

C- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRILIK VARSA

(HMK m. 327).................................................................................1516

D- İSTEMEDİĞİNİ AÇIKLAYANIN GİDERİ ÜZERİNDE

BIRAKILIR.....................................................................................1516

& 99. ADLİ YARDIM (HMK m. 334-340).............................................................1517

I. GENEL OLARAK...................................................................................1517

II. ADLİ YARDIM KOŞULLARI...............................................................1517

İçindekiler 131

A- GEÇİMDE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ZOR DURUMA

DÜŞECEK OLMAK (HMK m. 334 f. I) ......................................1517

B- TALEPLERİNİN AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUN

OLMAMASI (HMK m. 334 f. I) ...................................................1518

C- YABANCILARIN İÇİN KARŞILIKLILIK ŞARTI

BULUNMAK (HMK m. 334 f. II).................................................1518

D- ADLİ YARDIM TALEBİNDE BULUNMAK.............................1518

1- Talepte Bulunabilecekler.................................................. 1519

2- Görevli ve Yetkili Mahkeme............................................. 1519

a. Asıl Talebin Karara Bağlanacağı Mahkemeden

İstenebilir (HMK m. 336 f. I) .......................................1519

b. Kanun Yoluna Başvuru Sırasında İstenebilir

(HMK m. 336 f. III).......................................................1519

3- Eklenecek Belgeler (HMK m. 336 f. II)............................ 1519

a. İddiasının Özeti ..............................................................1520

b. İddiasını Dayandıracağı Deliller....................................1520

c. Mali Durum Belgeleri....................................................1520

4- Süresi (HMK m. 336 f. III)............................................... 1520

5- Her Türlü Harç ve Vergiden Muafiyet

(HMK m. 336 f. IV)......................................................... 1521

III. ADLİ YARDIMIN KAPSAMI...............................................................1521

A- SAĞLADIĞI HUSUSLAR (HMK m. 335 f. I)............................1521

B- BÖLÜMSEL YARARLANMA KARARI VERİLEBİLİR

(HMK m. 335 f. II)..........................................................................1521

C- HÜKMÜN KESİNLEŞMESİNE KADAR DEVAM EDER

(HMK m. 335 f. III).........................................................................1521

D- ÖNCE YAPILAN YARGILAMA GİDERLERİNİ

KAPSAMAZ (HMK m. 337 f. III) ................................................1521

IV. ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ ...................................1522

A- DURUŞMA YAPMAKSIZIN KARAR VERİLEBİLİR

(HMK m. 337 f. I) ...........................................................................1522

B- KARARLARA KARŞI İTİRAZ (HMK m. 337 f. II)...................1522

C- RET HALİNDE TEKRAR TALEPTE BULUNULABİLİR

(HMK m. 337 f. II)..........................................................................1522

V. ADLİ YARDIM KARARININ SONUÇLARI......................................1522

A- ADLİ YARDIM KARARININ KALDIRILMASI

(HMK m. 338).................................................................................1522

1- Kasten veya Ağır Kusuru Sonucu Yanlış Bilgi Verdiği

Ortaya Çıkarsa................................................................. 1523

2- Mali Durumunun Yeteri Derecede İyileştiği Anlaşılırsa ..... 1523

132 İçindekiler

B- ADLİ YARDIMLA ERTELENEN YARGILAMA

GİDERLERİNİN TAHSİLİ (HMK m. 339)..................................1523

C- ADLİ YARDIM KARARIYLA ATANAN AVUKATIN

ÜCRETİNİN ÖDENMESİ (HMK m. 340)...................................1524

& 100. KANUN YOLLARI (HMK m. 341-381)......................................................1525

I. GENEL OLARAK...................................................................................1525

II. OLAĞAN KANUN YOLLARI (HMK m. 341-362, 364-373)............1526

A- İSTİNAF (HMK m. 341-360) ........................................................1527

B- TEMYİZ (HMK m. 361-362, 364-373).........................................1528

III. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI (HMK m. 363, 374-381).........1532

A- YARGILAMANIN İADESİ (HMK m. 374-381).........................1532

B- KANUN YARARINA TEMYİZ (HMK m. 363)..........................1533

& 101. YARGILAMANIN İADESİ (HMK m. 374-381) ........................................1534

I. GENEL OLARAK...................................................................................1534

II. YARGILAMANIN İADESİ ...................................................................1535

A- YARGILAMANIN İADESİ SEBEPLERİ (HMK m. 375)..........1535

1- Mahkemenin Uygunsuz Teşekkül Etmiş Olması ............... 1535

2- Bakamayacak Hâkimin Karar Vermiş veya Karara

Katılmış Bulunması ......................................................... 1535

3- Vekil veya Temsilci Olmayanla Davanın Görülüp Karara

Bağlanması...................................................................... 1535

4- Elde Edilemeyen Belgenin Ele Geçirilmiş Olması............. 1535

a. Belge Kararı Etkileyecek Nitelikte Olmalıdır...............1535

b. Belge Karar Kesinleştikten Sonra Ele Geçirilmiş

Olmalıdır.........................................................................1535

c. Belge Karardan Önce Düzenlenmiş Olmalıdır.............1535

d. Belge Elde Olmayan Nedenlerle Verilememiş

Olmalıdır.........................................................................1536

5- Karara Dayanak Senedin Sahte Olduğunun Anlaşılması .... 1536

6- Yalan Tanıklık Yapıldığının Sabit Olması.......................... 1536

7- Bilirkişi veya Tercümanın Gerçeğe Aykırı Beyanda

Bulunduğunun Sabit Olması............................................. 1536

8- Tarafın Karara Dayanak Yemini Yalan Yere Ettiğinin

Sabit Olması.................................................................... 1536

9- Karara Esas Hükmün, Kesinleşmiş Başka Bir Hükümle

Ortadan Kalkmış Olması.................................................. 1537

10- Lehine Karar Verilen Tarafın Hileli Bir Davranışta

Bulunmuş Olması............................................................ 1537

11- İkinci Davada, Öncekine Aykırı Verilen Hükmün

Kesinleşmiş Olması ......................................................... 1537

İçindekiler 133

12- Kararın Aykırılığının Avrupa İnsan Hakları

Mahkemesinin Kararıyla Tespit Edilmiş Olması................ 1537

B- YARGILAMANIN İADESİ USULÜ............................................1538

1- İnceleyecek Mahkeme ..................................................... 1538

a. Bir Dava Olarak Açılır...................................................1538

b. Yeni Esas Numarası Verilir............................................1538

c. Kararı Veren Mahkemece İncelenir...............................1539

d. Talep, Varsa Yerine Geçen Mahkemeye Yapılır............1539

e. Kurulmuşsa Dava Aile Mahkemesine

Devredilmelidir ..............................................................1539

2- Teminat........................................................................... 1540

3- Taraflar............................................................................ 1540

4- Süre ................................................................................ 1541

5- Talebin Ön İncelemesi...................................................... 1541

6- Yeniden Yargılama veya Hükmün İptali............................ 1542

& 102. İHTİYATİ TEDBİR (HMK m. 389-399)......................................................1543

I. İHTİYATİ TEDBİR ŞARTLARI (HMK m. 389)..................................1543

A- HAKKIN ELDE EDİLMESİNİN ÖNEMLİ ÖLÇÜDE

ZORLAŞACAK OLMASI.............................................................1543

B- HAKKIN ELDE EDİLMESİNİN İMKÂNSIZ HÂLE

GELECEK OLMASI......................................................................1543

C- GECİKME SEBEBİYLE BİR SAKINCANIN DOĞACAK

OLMASI..........................................................................................1544

D- GECİKME SEBEBİYLE CİDDİ BİR ZARARIN

DOĞACAK OLMASI....................................................................1544

II. İHTİYATİ TEDBİR TALEBİ (HMK m. 390)........................................1544

A- DAVANIN TARAFLARI İSTEYEBİLİR.....................................1544

B- İLGİLİ MAHKEMEDEN TALEP EDİLİR

(HMK m. 390 f. I) ...........................................................................1544

1- Dava Açılmadan Önce (HMK m. 390 f. I)......................... 1544

2- Dava Açıldıktan Sonra (HMK m. 390 f. I) ........................ 1545

C- KARŞI TARAF DİNLENMEDEN TEDBİRE KARAR

VERİLEBİLİR (HMK m. 390 f. II)...............................................1545

D- İHTİYATİ TEDBİR SEBEBİ VE TÜRÜ

AÇIKLANMALIDIR (HMK m. 390 f. III)..................................1545

E- HAKLILIK YAKLAŞIK OLARAK İSPAT EDİLMİŞ

OLMALIDIR (HMK m. 390 f. III)................................................1546

F- BASİT YARGILAMA USULÜNE GÖRE

İNCELENMELİDİR (HMK m. 316 f. I/c)....................................1546

III. İHTİYATİ TEDBİR KARARI (HMK m. 391)......................................1546

A- İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLMESİ................................1546

134 İçindekiler

1- Her Türlü Tedbire Karar Verilebilir (HMK m. 391 f. I)...... 1546

2- Reddi Hâlinde İstinaf Yoluna Başvurulabilir

(HMK m. 341 f. I/b, 391 f. III).......................................... 1547

3- Kapsamı Kanuna Uygun Olmalıdır (HMK m. 391 f. II)..... 1548

4- Adli Tatilde de Verilebilir (HMK m. 103 f. I/a).................. 1548

B- İHTİYATİ TEDBİRDE TEMİNAT GÖSTERİLMESİ

(HMK m. 392 f. I, c. 1)....................................................................1548

1- Teminat Tutarı ve Şekli (HMK m. 87 f. I, c. 1).................. 1549

2- Teminat Alınmaması (HMK m. 334 f. I, 392 f. I, c. 2)........ 1549

3- Teminatın İade Edilmesi (HMK m. 392 f. II)..................... 1549

C- İHTİYATİ TEDBİR KARARININ UYGULANMASI

(HMK m. 393).................................................................................1549

D- İHTİYATİ TEDBİR KARARINA İTİRAZ (HMK m. 394).........1549

1- İtiraz Edebilecekler (HMK m. 394) .................................. 1550

a. Karşı Taraf (HMK m. 394 f. I-II) ..................................1550

b. Üçüncü Kişi (HMK m. 394 f. III) .................................1550

2- İtiraz Süresi ..................................................................... 1550

3- İtiraz Şekli....................................................................... 1550

4- İtirazın İncelenmesi.......................................................... 1551

5- İtiraz Hakkında Verilen Karara Karşı Kanun Yolu Açıktır.. 1551

E- İHTİYATİ TEDBİRİN DEĞİŞTİRİLMESİ VEYA

KALDIRILMASI............................................................................1551

1- Teminat Karşılığı Olarak (HMK m. 395) .......................... 1551

2- Durum ve Koşulların Değişmesi Sebebiyle

(HMK m. 396)................................................................. 1552

F- İHTİYATİ TEDBİRİ TAMAMLAYAN İŞLEMLER

(HMK m. 397).................................................................................1552

G- İHTİYATİ TEDBİRE MUHALEFETİN CEZASI

(HMK m. 398).................................................................................1552

H- İHTİYATİ TEDBİRİN HAKSIZLIĞINDAN

KAYNAKLANAN TAZMİNAT (HMK m. 399).........................1553

I- İHTİYATİ TEDBİRİN HAKSIZLIĞINDAN HAKİMİN

SORUMLULUĞU (HMK m. 46)..................................................1553

& 103. DELİL TESPİTİ (HMK m. 400-405)............................................................1554

I. GENEL OLARAK...................................................................................1554

II. DELİL TESPİTİ İSTEME ZAMANI.....................................................1554

A- GÖRÜLMEKTE OLAN BİR DAVADA İSTENEBİLİR

(HMK m. 400 f. I) ...........................................................................1554

B- İLERİDE AÇILACAK DAVA İÇİN İSTENEBİLİR

(HMK m. 400 f. I) ...........................................................................1554

III. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN GERÇEKLEŞMESİ.............................1554

İçindekiler 135

A- HUKUKİ YARARIN VARLIĞI GEREKİR

(HMK m. 400 f. II)..........................................................................1554

B- DELİL TESPİTİ TALEBİ DİLEKÇEYLE YAPILIR

(HMK m. 402 f. I) ...........................................................................1555

C- TESPİT GİDERLERİ AVANS OLARAK ÖDENİR

(HMK m. 402 f. II)..........................................................................1555

IV. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN İNCELENMESİ...................................1555

A- GÖREV VE YETKİ KOŞULU GERÇEKLEŞMELİDİR

(HMK m. 401).................................................................................1555

B- TALEP HAKLI BULUNURSA KARAR DİLEKÇEYLE

BİRLİKTE KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR

(HMK m. 402 f. III).........................................................................1556

C- ACELE HÂLLERDE TEBLİGAT YAPILMAKSIZIN

TESPİT YAPILABİLİR (HMK m. 403)........................................1556

D- KARARIN YERİNE GETİRİLMESİNDE O DELİLİN

TOPLANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR

(HMK m. 404).................................................................................1557

V. DELİL TESPİTİNİN SONUÇLARI ......................................................1557

A- DELİL TESPİTİ DOSYASI ASIL DAVA DOSYASININ EKİ

SAYILIR (HMK m. 405)................................................................1557

B- DELİL TESPİTİ KESİN DELİL NİTELİĞİNDE DEĞİLDİR....1557

C- DELİL TESPİTİ GİDERLERİ HAKLILIK ORANINA

GÖRE PAYLAŞTIRILIR (HMK m. 326 f. II)..............................1557

D- DELİL TESPİTİ YAPILDIĞI KİŞİYE KARŞI

GEÇERLİDİR.................................................................................1557

& 104. ZAMANAŞIMI................................................................................................1558

I. GENEL OLARAK...................................................................................1558

II. ZAMANAŞIMI........................................................................................1558

A- ZAMANAŞIMI SÜRESİ ...............................................................1559

B- 1.1.2002 ÖNCESİ SONLANAN MAL REJİMLERİNDE

ZAMANAŞIMI...............................................................................1560

C- EVLİLİK DEVAM EDİYORSA ZAMANAŞIMI İŞLEMEZ.....1561

D- İKİNCİ KEZ EVLENMİŞLERSE EVLİ KALDIKLARI

DÖNEMDE ZAMANAŞIMI İŞLEMEZ......................................1561

E- ZAMANAŞIMI SÜRESİ TANIMA TENFİZ KARARININ

KESİNLEŞTİĞİ TARİHTE BAŞLAR..........................................1561

& 105. TEBLİGAT.......................................................................................................1562

I. GENEL OLARAK...................................................................................1562

II. TEBLİGAT USULÜ................................................................................1562

A- TEBLİĞ İMKANSIZLIĞI VE TEBELLÜĞDEN İMTİNA

(7201 SK m. 21)..............................................................................1562

136 İçindekiler

1- Tebliğ Şartları Oluşmalıdır............................................... 1562

a. Muhatap Gösterilen Adreste Bulunmamış

Olmalıdır.........................................................................1562

b. Muhatap Tebellüğden İmtina Etmiş Olmalıdır.............1563

2- Tebliğ Memuru Araştırma Yapar....................................... 1563

a. Araştırma Adreste Bulunmama Sebebi Bilmesi

Muhtemel Kişilerden Araştırılır.....................................1563

b. Beyanları Tebliğ Mazbatasına Yazılır............................1564

c. Beyanda Bulunanın İsmi Yazılır....................................1564

d. Tebliğ Mazbatası İmzalatılır..........................................1564

e. İmzadan Çekinmeleri Halinde Bu Durumu Yazarak

İmzalar............................................................................1564

3- Tebliğ Memuru Tebliğ Olunacak Evrakı Teslim Eder ........ 1565

a. O Yerin Muhtarına Teslim Edilebilir.............................1565

b. O Yerin İhtiyar Heyeti Azasından Birine Teslim

Edilebilir.........................................................................1565

c. O Yerin Zabıta Amir ve Memurlarına Teslim

Edilebilir.........................................................................1565

4- Tebliğ Memuru İhbarnameyi Binanın Kapısına Yapıştırır .. 1565

5- Tebliğ Memuru Adreste Bulunmama Halinde Bildirim

Yapar .............................................................................. 1565

a. En Yakın Komşularından Birine Bildirim Yapar..........1566

b. Varsa Yöneticiye veya Kapıcıya Bildirim Yapar..........1566

6- Kayıt Sistemindeki Adres Gösterilmişse Tebliğ Bu

Adrese Yapılır (7201 SK m. 21 f. II) ................................ 1566

a. Tebliğ Memuru Muhatap O Adreste Hiç

Oturmamış Olsa Dahi Yapar..........................................1566

b. Tebliğ Memuru Muhatap O Adresten Sürekli

Olarak Ayrılmış Olsa Dahi Yapar..................................1567

c. Tebliğ Memuru Teslim ve Yapıştırma İşlemini

Yapar...............................................................................1567

7- İhbarnamenin Kapıya Yapıştırıldığı Tarih Tebliğ Tarihi

Sayılır ............................................................................. 1567

B- ADRES DEĞİŞİKLİĞİ BİLDİRİLMELİDİR

(7201 SK m. 35)..............................................................................1567

C- ADRESİ MEÇHUL OLAN EŞE TEBLİGAT İLANEN

YAPILIR (7201 SK m. 28).............................................................1569

1- Adres Etraflıca Araştırılmalıdır......................................... 1569

2- İlan Şekli (7201 SK m. 29)............................................... 1571

3- İlanın İhtiva Edeceği Kayıtlar (7201 SK m. 30)................. 1573

4- İlanen Tebligatta Tebliğ Tarihi (7201 SK m. 31)................ 1573

İçindekiler 137

5- Yabancı Ülkedekilere İlanen Tebligat................................ 1573

Ç- TEBLİĞ BİLİNEN SON ADRESE YAPILIR

(7201 SK m. 10)..............................................................................1573

1- Bilinen Son Adrese Tebligatın Mümkün Olması................ 1574

a. Davalı Türkiye’de Başka Yerde Oturuyorsa.................1574

b. Davalı Yurtdışında Oturuyorsa (7201 SK m. 25) .........1574

2- Muhatabın Bilinen En Son Adresine Çıkartılan

Tebligatın İade Edilmesi ve Adres Kayıt Sistemindeki

Yerleşim Yeri Adresinin Bu Adresten Farklı Olması .......... 1576

D- TEBLİĞ YETKİSİZ KİŞİYE YAPILMAMALIDIR...................1576

1- Yakını Olmayana Tebliğ................................................... 1577

2- Kapıcıya Tebliğ ............................................................... 1577

3- Birlikte Oturmayana Tebliğ .............................................. 1577

4- Aynı Yerde Çalışmayana Tebliğ........................................ 1578

5- Ölümle Vekalet İlişkisi Sona Eren Avukata Tebliğ ............. 1578

6- Köy Muhtarına Doğrudan Tebliğ...................................... 1578

E- TEBLİĞ YETKİLİ KİŞİYE YAPILMALIDIR.............................1579

1- Kanuni Mümessile Tebliğ (7201 SK m. 11 f. III)............... 1579

2- Celse Esnasında Tebliğ (7201 SK m. 36) .......................... 1579

3- Kalemde Tebliğ (7201 SK m. 36)..................................... 1579

4- Avukat Katiplerine ve Stajyerlerine Tebliğ

(7201 SK m. 37).............................................................. 1579

5- Yaş ve Ehliyet Şartı Olana Tebliğ (7201 SK m. 22)............ 1579

F- BELİRLİ YERDE BULUNAN EŞE TEBLİĞ .............................1580

1- Cezaevinde Bulunan Eşe Tebligat (7201 SK m. 19)........... 1580

2- Belli Bir Yerde veya Evde Meslek ve Sanat İcra Eden

Eşe Tebligat (7201 SK m. 17)........................................... 1580

3- Otel, Hastane, Fabrika ve Mektep Gibi Yerlerde Bulunan

Eşe Tebligat (7201 SK m. 18)........................................... 1582

4- Asker Eşe Tebligat (7201 SK m. 14-15)............................ 1582

5- Aynı Konutta Oturan Kişilere veya Hizmetçiye Tebligat

(7201 SK m. 16).............................................................. 1583

G- İMZA EDEMEYECEK DURUMDA OLAN EŞE TEBLİĞ

(7201 SK m. 24)..............................................................................1584

H- TEBLİĞ HASIMA YAPILMAMIŞ OLMALIDIR

(7201 SK m. 36)..............................................................................1584

I- MEKTUPLA TEBLİGAT YAPILAMAZ .....................................1585

İ- VEKİL VASITASIYLA TAKİP EDİLEN İŞLERDE

TEBLİGAT VEKİLE YAPILIR (7201 SK m. 11 f. I-II)...............1585

1- Kural Olarak.................................................................... 1585

2- Vekil Birden Çok İse........................................................ 1586

138 İçindekiler

3- Vekile Tebligat Zamanı .................................................... 1586

4- Vekilin veya Vekalet Verenin Ölümü................................. 1586

J- MUHATABI TEBLİĞE MUTTALİ OLMUŞ İSE

MUTEBER SAYILIR (7201 SK m. 32)........................................1586

K- TEBLİĞ BİR MAZBATA İLE TEVSİK EDİLMELİDİR

(7201 SK m. 23)..............................................................................1587

1- Tebliği Çıkaran Merciin Adı............................................. 1587

2- Tebliği İsteyen Tarafın Adı, Soyadı ve Adresi.................... 1587

3- Tebliğ Olunacak Şahsın Adı, Soyadı ve Adresi.................. 1587

4- Tebliğin Mevzuu.............................................................. 1587

5- Tebliğin Kime Yapıldığı................................................... 1587

6- Tebliğ Muhatabından Başkasına Yapılmış İse

O Kimsenin Adı, Soyadı ve Adresi ................................... 1588

7- Tebellüğe Ehil Olunduğu (7201 SK m. 22) ....................... 1588

8- Tebliğin Nerede ve Ne Zaman Yapıldığı............................ 1588

9- Adreste Bulunmama ve İmtina İçin Gösterilen Sebep

(7201 SK m. 21).............................................................. 1588

10- Tebligatın Adres Kayıt Sistemindeki Adrese Yapılması

Durumunda Buna İlişkin Kayıt......................................... 1589

11- Tebliğ Evrakı Kime Verilmiş İse Onun İmzası................... 1589

12- Tebliğ Memurunun Adı, Soyadı ve İmzası ........................ 1589

L- RESMİ VE ADLİ TATİL GÜNLERİNDE TEBLİGAT

YAPILABİLİR (7201 SK m. 33)....................................................1590

M- İDARİ İZİN GÜNLERİNDE TEBLİGAT YAPILABİLİR..........1590

N- TEBLİGAT GEÇERLİ İSE PTT MÜDÜRLÜĞÜNÜN AKSİ

DÜŞÜNCESİ SONUÇ DOĞURMAZ..........................................1590

ONUNCU BÖLÜM

MİLLETLERARASI UYUŞMAZLIKLAR

& 106. MAL REJİMİNDE BAĞLAMA KURALI, UYGULANACAK

STATÜ VE VASIFLANDIRMA....................................................................1591

I. BAĞLAMA KAVRAMI.........................................................................1591

A- BAĞLAMA KONUSU ..................................................................1591

B- BAĞLAMA NOKTASI..................................................................1591

1- Vatandaşlık/Milli Hukuk (lex patriae) ............................... 1591

2- Yerleşim Yeri/İkametgahın Bulunduğu Ülke Hukuku

(lex domicilii).................................................................. 1592

3- Mutad Mesken/Mutad Meskenin Bulunduğu Ülke

Hukuku (lex residentiae).................................................. 1593

İçindekiler 139

a. Mutad Meskenin Tanımı................................................1593

b. Mutad Meskenin Bağlama Noktası Olarak

Özellikleri.......................................................................1593

aa. Gerçek Durumu Göstermesi................................1593

bb. Fiili Durumu Göstermesi.....................................1593

cc. Düzenli ve Devamlı Oturulan Yeri

Göstermesi............................................................1593

dd. Hayat İlişkisinin Merkezini Göstermesi..............1593

ee. Sosyal Çevreyi Göstermesi..................................1593

c. Mutad Meskenin Bağlama Noktası Olarak

Uygulandığı İlişkiler ......................................................1594

4- Davaya Bakan Hakimin Hukuku (lex fori)........................ 1594

5- İşlemin Yapıldığı Yer Hukuku (locus regit actum).............. 1594

6- Seçilen Hukuk................................................................. 1594

C- BAĞLAMA ŞEKLİ........................................................................1595

1- Tek Basamaklı Bağlama................................................... 1595

2- Çok Basamaklı Bağlama.................................................. 1595

3- Seçenekli Bağlama .......................................................... 1595

II. MAL REJİMİNDE BAĞLAMA KURALI ...........................................1595

A- EŞLER YETKİLİ HUKUKU BELİRLEMİŞSE

(MÖHUK m. 15, f. I) ......................................................................1596

1- Belirlemenin Zamanı ....................................................... 1596

2- Belirlemenin Şekli........................................................... 1596

3- Belirlemenin Sınırları....................................................... 1596

4- Belirlemenin Sonuçları..................................................... 1596

B- EŞLER YETKİLİ HUKUKU BELİRLEMEMİŞSE

(MÖHUK m. 15, f. I) ......................................................................1596

C- EŞLER EVLENMEDEN SONRA YENİ BİR MÜŞTEREK

HUKUKA SAHİP OLMUŞSA (MÖHUK m. 15, f. III)...............1597

D- EŞLERİN TAŞINMAZ MALLARI TASFİYE

EDİLECEKSE (MÖHUK m. 15, f. II)...........................................1597

III. VASIFLANDIRMA KAVRAMI............................................................1598

A- GENEL OLARAK..........................................................................1598

B- BAĞLAMA KONUSUNDA VASIF İHTİLAFI ..........................1598

1- Vasıf İhtilafının Sebepleri................................................. 1599

a. Sistem Farklılığı .............................................................1599

aa. İç ve Yabancı Maddi Hukuk Farklılığı................1599

bb. Milletlerarası Özel Hukuk Kuralı ile İç

Maddi Hukuk Farklılığı .......................................1599

b. Bağlama Kuralının Yokluğu ..........................................1599

2- Vasıf İhtilafının Çözümü .................................................. 1599

140 İçindekiler

a. Lex Fori'ye Göre Çözüm ...............................................1599

b. Lex Causae'ya Göre Çözüm..........................................1601

d. Karma Çözüm................................................................1601

C- BAĞLAMA NOKTASINDA VASIF İHTİLAFI..........................1601

1- Genel Olarak ................................................................... 1601

2- Vasıf İhtilafının Çözümü .................................................. 1601

3- Lex Fori Çözümün İstisnaları ........................................... 1601

a. Vatandaşlığın Vasıflandırılması .....................................1601

b. Atıf Halinde Vasıflandırma............................................1602

IV. MAL REJİMİNDE UYGULANACAK STATÜ VE

VASIFLANDIRMA.................................................................................1602

A- MAL REJİMİNİN GEÇERLİLİĞİ................................................1602

B- MAL REJİMİNİN SEÇİLMESİ....................................................1602

C- MAL REJİMİNİN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ ...................................1602

D- MAL REJİMİNDE YÖNETME, YARARLANMA VE

TASARRUF.....................................................................................1602

E- DİĞER HALLERDE STATÜNÜN

UYGULANABİLİRLİĞİ...............................................................1603

1- Evlilik Dışı Birliktelik...................................................... 1603

a. Kayıtlı Olmayan Hayat Ortaklığı ..................................1603

b. Kayıtlı Hayat Ortaklığı...................................................1603

2- Farklılıkları Olanların Evlenmeleri ................................... 1603

a. Farklı Dinde Olanların Evlenmeleri..............................1603

b. Farklı Mezhepte Olanların Evlenmeleri........................1604

c. Farklı Irkta Olanların Evlenmeleri ................................1604

d. Farklı Dilde Olanların Evlenmeleri...............................1604

e. Farklı Renkte Olanların Evlenmeleri ............................1604

3- Aynı Cinsten Olanların Evlenmeleri.................................. 1605

4- Cinsiyet Değiştirmiş Olanların Evlenmeleri ...................... 1605

5- Çocuk Yaşta Olanların Evlenmeleri .................................. 1606

6- Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenme......................... 1606

7- Muvazaalı Evlenme ......................................................... 1607

& 107. MAL REJİMLERİNE İLİŞKİN DAVALARDA

MİLLETLERARASI YETKİ........................................................................1608

I. GENEL OLARAK...................................................................................1608

A- KAVRAM........................................................................................1609

1- Ülke İçi Yetki/İç Yetki...................................................... 1609

2- Milletlerarası Yetki........................................................... 1609

B- İÇ HUKUK KURALIDIR..............................................................1610

C- DAVA ŞARTI DEĞİLDİR..............................................................1610

İçindekiler 141

D- KANUNLA DÜZENLENİR..........................................................1610

E- KARMA NİTELİKTEDİR.............................................................1611

F- TÜRK HUKUKUNUN UYGULANMASI ŞARTINA

BAĞLI DEĞİLDİR.........................................................................1611

II. MİLLETLERARASI GENEL YETKİ KURALI (MÖHUK m. 40)....1611

A- İÇ HUKUKUN YETKİ KURALLARI GEÇERLİDİR...............1611

1- İç Hukukta Genel Yetkili Mahkeme (MÖHUK m. 40,

HMK m. 6)...................................................................... 1612

a. Genel Olarak (HMK m. 6).............................................1612

aa. Vasıflandırma........................................................1612

bb. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer...................................1612

cc. Muhtarlık belgesi..................................................1613

dd. Varsayılan Yerleşim Yeri......................................1613

ee. Kurumlarda Bulunulan Yer..................................1613

ff. Adres Beyan Formu.............................................1613

gg. İkamet Tezkeresi...................................................1613

hh. Geçici İkamet İzni................................................1614

ıı. Yabancılar Kütüğü................................................1614

b. Davalının Birden Fazla Olması Hâlinde Yetki

(HMK m. 7)....................................................................1615

aa. Davalılardan Birinin Yerleşim Yeri

Mahkemesinde Dava Açılabilir...........................1615

bb. Kanunda, Ortak Yetkiyi Taşıyan Bir

Mahkeme Belirtilmişse Davaya O Yer

Mahkemesinde Bakılır.........................................1615

cc. Davalılardan Birini Sırf Kendi Yerleşim Yeri

Mahkemesinden Başka Bir Mahkemeye

Getirmek Amacı Bulunmamalıdır.......................1615

c. Bir Yerde Geçici Olarak Oturanlara Karşı Açılacak

Davalarda Yetki (HMK m. 8)........................................1615

aa. Geçici Olarak Oturana Karşı Açılacak Alacak

veya Taşınır Mal Davası Bulunmalıdır ...............1615

bb. Geçici Olarak Oturanların Orada

Bulunmaları Uzunca Bir Süre Devam

Edebilecek Olmalıdır ...........................................1616

d. Türkiye’de Yerleşim Yerinin Bulunmaması Hâlinde

Yetki (HMK m. 9)..........................................................1616

aa. Genel Yetkili Mahkeme, Davalının

Türkiye’deki Mutad Meskeninin Bulunduğu

Yer Mahkemesidir................................................1616

bb. Özel Yetki Hâlleri Saklı Olarak Malvarlığı

Haklarına İlişkin Dava, Uyuşmazlık Konusu

142 İçindekiler

Malvarlığı Unsurunun Bulunduğu Yerde de

Açılabilir...............................................................1616

2- İç Hukukta Özel Yetkili Mahkemeler................................ 1616

a. Genel Olarak...................................................................1616

b. MalAyrılığına Dönüştürme Davasında Yetkili

Mahkeme (TMK m. 207) .............................................1617

c. Mal Rejiminin Tasfiyesi Davasında Yetkili

Mahkeme (TMK m. 214) ..............................................1617

aa. Rejimin Ölümle Sona Ermesi Durumunda

(TMK. m. 214 b.1)...............................................1618

bb. Boşanma Durumunda ..........................................1619

aaa. TKM Dönemi (TKM m. 146)................1619

bbb. TMK Dönemi

(TMK. m. 179, 214 b.2).........................1620

aaaa. Boşanma Kararı Veren

Mahkeme Yetkilidir......................1620

bbbb. Boşanma Davası

Sonuçlanmadan Yetkisizlik

Kararı Verilemez...........................1622

cc. Evliliğin İptali Durumunda

(TMK. m. 156, 160, 214 b.2)...............................1622

dd. Mal Ayrılığına Karar Verilmesi Durumunda

(TMK. m. 214 b.2)...............................................1623

ee. Diğer Durumlarda ................................................1623

B- GENEL YETKİ KURALINA KONU DAVALAR.......................1623

III. MİLLETLERARASI ÖZEL YETKİ KURALLARI

(MÖHUK m. 41-46)................................................................................1624

KAVRAM DİNİZİ..........................................................................................................1625

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ..................................................1635

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI”..............1637

A) KİTAPLARI.............................................................................................1637

B) MAKALELERİ........................................................................................1642

C) YASAMA FAALİYETİNE YARGITAY TEMSİLCİSİ OLARAK

KATILIM..................................................................................................1648

D) TEZİ..........................................................................................................1648

KAYNAKÇA

ACABEY, M.Beşir : Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi, 

İzmir-1998

ACABEY, M.Beşir :“Medeni Kanun Tasarısının Evlilik 

Birliğinde Yasal Mal Rejimine İlişkin 

Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, 

Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş 

Günü Armağanı, İstanbul-2001, Cilt:2, 

s. 777-798. (Kısaltma: ACABEYArmağan)

ACABEY, M.Beşir : “Yasal Mal Rejimi”, 4721 sayılı Türk 

Medenî Kanunu’nun Hukuk 

Yapısındaki Yenilikleri, Konferans 

Bildiriler ve Tartışmalar, Muğla-2002. 

(Kısaltma: ACABEY-Bildiri)

ACABEY, M.Beşir : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Mülkiyet Türleri, İspat 

Kuralları ile Karineler”, Uygulamalı 

Aile Hukuku Sertifika Programı III, 

(17 – 18 Kasım 2006), İstanbul Ticaret 

Üniversitesi Yayınları, İstanbul-2007 

(Kısaltma: ACABEY-Karineler)

ACABEY, M.Beşir : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Mal Grupları-İspat 

Kuralları ve Eşlerin Paylı Mülkiyeti 

Altındaki Mallara İlişkin 

Düzenlemeler, Dokuz Eylül Hukuk 

Fakültesi Dergisi, Cilt:9 Özel Sayı 2007 

s. 491-534 (Kısaltma: ACABEYGruplar)

ACABEY, M.Beşir : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Bazı Konular Hakkında 

Düşünceler”, İzmir Barosu Dergisi, 

Nisan-2009, s. 169-213 (Kısaltma: 

ACABEY-Düşünce)

ACAR, Faruk : “Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı ve 

Miras Hakkı” Uygulamalı Aile 

Hukuku Sertifika Programı III, (17 –

18 Kasım 2006), İstanbul Ticaret 

Üniversitesi Yayınları, İstanbul-2007 

(Kısaltma: ACAR –Sağ Kalan)

ACAR, Faruk : Aile Hukukumuzda Mal Rejimleri ve 

Eşin Yasal Miras Payı, Ankara-2007. 

(Kısaltma: ACAR –Mal Rejimi) 

AKSOY, Muammer : Mukayeseli Hukuk Açısından Karı 

Koca Mal Rejimi ve Miras Hukuku İle 

Bağı, Ankara-1964.

ALDEMİR, İpek Betül : Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Taraf İradelerinin Etkisi, 

İstanbul-2018.

BARLAS, Nami : “Yeni Türk Medeni Kanunu 

Hükümleri Çerçevesinde Eşler Arası 

Hukuki İşlem Özgürlüğü ve Sınırları” 

Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu 

İçin Armağan, Ankara-2004, s. 115-

125.

CANÖZÜ, Salih : Anonim Şirketlerde Kâr Payının 

Tespiti ve Dağıtılması, Ankara-2016

CEYLAN, Ebru : “4721 sayılı Türk Medenî 

Kanunu’nun Mal Rejimleri İle İlgili 

Getirdiği Yeni Düzenlemeler”, Prof. 

Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü 

Armağanı, İstanbul-2002, C:2, s. 1019-

1053. (Kısaltma: CEYLAN-Armağan)

CHAMBERS, Nurgül : Firma Değerlemesi, İstanbul 2009

ÇİFÇİ, Afet Gülen BÜBERCİ; 

DEMİREL, Derya İçöz : Anonim ve Limited Şirketlerde Pay, 

Kar Payı ve Yedek Akçelerin 

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi 

Kapsamında Tasfiyesi, Ankara-2019.

DEMİR, Mehmet : “Türk Medeni Kanununa Göre 

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde 

Değer Artı Payı ve Denkleştirme 

Alacağı”, TBB Dergisi, Sayı:61, 2005, 

s. 292-303.

DOĞAN, Murat : “Mal Rejiminin Tasfiyesinde ve 

Miras Paylaşımında Aile Konutu ve Ev 

Eşyası” AÜEHFD. 2003, C. VII, S:3-4, 

s. 651-696. (Kısaltma: DOĞANTasfiye)

DURAL, Mustafa; ÖĞÜZ, Tufan;

GÜMÜŞ, Alper : Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile 

Hukuku, İstanbul-2005

GÜNARSLAN, Banu Fatma : Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Değer Artış Payı Alacağı, 

Ankara-2017

GÜRBÜZ, A. Osman; ERGİNCAN, 

Yakup : Şirket Değerlemesi, Klasik ve 

Modern Yaklaşımlar, İstanbul-2008

KARAKİMSELİ, Ayşe : Eşler Arasındaki Yasal Mal Rejimine 

Karşı Alacaklıları Koruyucu 

Düzenlemeler, Ankara-2017

KARAMERCAN, Fatih : Katkı-Değer Artış Payı & Katılma 

Alacağı Davaları, Ankara-2019

KILIÇOĞLU, Ahmet : Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, 

Ankara-2002. (Kısaltma: 

KILIÇOĞLU-Mal Rejimi)

ODENDAHL, Hanswerner : “Türk Medeni Kanunu’nun Yeni 

“Mal Rejimi” Hükümleri, Eksiklikleri 

ve Sorunları Üzerine Bir 

Karşılaştırma”, Ankara-2005.

ODENDAHL, Hanswerner : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminin Alman Yasal Mal Rejimi ile 

Karşılaştırılması” Uygulamalı Aile 

Hukuku Sertifika Programı III, (17 –

18 Kasım 2006), İstanbul Ticaret 

Üniversitesi Yayınları, İstanbul-2007, 

(Kısaltma: ODENDAHL -Edinilmiş)

ÖZDEMİR, Saibe Oktay : “Mal Ayrılığı Rejiminde Eşlerin Mali 

Yükümlülükleri ve Evlilik Sona 

Erdikten Sonra Diğer Eşin 

Malvarlığında Bulunan Katkıların 

İadesi”, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve 

Rayegan Kender’e Armağan, 2007, s. 

980-993, (Kısaltma: ArmağanÖZDEMİR)

ÖZTAN, Bilge : “Evlilikte Mal Rejimleri”, Türk 

Hukuku ve Toplumu Üzerine 

İncelemeler, Türkiye Kalkınma Vakfı 

Yayınları, Ankara-1974., (Kısaltma: 

ÖZTAN-Evlilik)

PERÇİN, Gizem Ersen : Milletlerarası Özel Hukuk 

Bakımından Mal Rejimleri, İstanbul2014.

SARI, Suat : Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi 

Olarak Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejimi, İstanbul-2007.

SONSUZOĞLU, Elif : Medeni Kanun’da Mal Rejimi 

Düzenlemeleri ve Vergi Hukukundaki 

Etkileri, İstanbul-2006.

ŞEKER, Muzaffer :”Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminin İsviçre ile Karşılaştırması” 

Uygulamalı Aile Hukuku Sertifika 

Programı III, (17 – 18 Kasım 2006) , 

İstanbul Ticaret Üniversitesi 

Yayınları, İstanbul-2007. (Kısaltma: 

ŞEKER-Karşılaştırma)

ŞENOCAK, Zarife : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Artık Değere Katılma İle 

İlgili Mal Rejimi Sözleşmeleri ve 

Tenkisi” AÜHFD, C:58 s. 377-411.

ŞENSÖZ, Ebru : Milletlerarası Özel Hukukta Mal 

Rejimine Uygulanacak Hukuk 

Uygulamalı Aile Hukuku Sertifika 

Programı III, (17 – 18 Kasım 2006), 

İstanbul Ticaret Üniversitesi 

Yayınları, İstanbul-2007.

ŞIPKA, Şükran : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminin Yasalaşma Süreci ile 

Yürürlüğe İlişkin Sorunlar”

Uygulamalı Aile Hukuku Sertifika 

Programı III, (17 – 18 Kasım 2006),

İstanbul Ticaret Üniversitesi 

Yayınları, İstanbul-2007, (Kısaltma: 

ŞIPKA-Sorunlar)

T.C. ADALET BAKANLIĞI : Tutanaklarla Türk Medenî Kanunu, 

Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü 

ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 

Ankara-2002

YAĞCIOĞLU, Ali Haydar : Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejiminde Eşlerin Yasal Alım Hakkı, 

İzmir-2007.

YALÇIN, Hasan : Şirket Değerlemesi (Teori ve 

Uygulama), İstanbul-2014

ZEYTİN, Zafer : Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve 

Tasfiyesi, Ankara-2005

ZEYTİN, Zafer : “Değer Artış Payı, Eklenecek 

Değerler ve Denkleştirme Alacağı” 

Uygulamalı Aile Hukuku Sertifika 

Programı III, (17 – 18 Kasım 2006),

İstanbul Ticaret Üniversitesi 

Yayınları, İstanbul-2007, (Kısaltma: 

ZEYTİN -Değer)

ZEYTİN, Zafer : “Edinilmiş Mallara Katılma 

Rejimindeki Artık Değere Katılma 

Alacağı (veya Değer Artış Payı 

Alacağı) Haczedilebilir mi?, THD, 

Nisan-2007, s. 13-20. (Kısaltma: 

ZEYTİN -Faiz)

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
Etiketler: mal rejimleri
İlgili Yayınlar