Kanunlaştırma Süreci

Türk Anayasa Hukukunda Kanunlaştırma Süreci

Dr. Gündüz Alp ASLAN

2020/03 1. Baskı, 352 Sayfa

ISBN 978-975-02-5956-2

Türk hukukunda kanun, TBMM'nin kanun adı altında yaptığı işlemdir. Kanun üç aşamalı bir sürecin sonunda ortaya çıkar; önce tasarı veya teklif olarak TBMM'ye sunulması, sonra komisyonlarda incelenmesi ve sonunda Genel Kurulda görüşülüp kabul edilmesi gerekmektedir. Kanunu ancak biçimsel anlamda tanımlayabildiğimiz için, kanunun nasıl yapıldığı kitapta öncelikle incelenmiştir.

TBMM'nin bir kanunu kabul etmesi, kanunun hemen uygulanacağı anlamına gelmemektedir. Kanunun uygulanabilir duruma gelmesi için yürürlüğe girmesi gerekir. Kanunun yürürlüğe girebilmesi Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanmasına bağlıdır. Ancak Cumhurbaşkanı kanunu yayımlatabileceği gibi geri de gönderebilir. Bunun dışında, TBMM, kanunun yürürlüğe girmesi için yayım yanında başka bir olay veya tarih de belirlemiş olabilir. Öte yandan, kanunun zaman bakımından uygulanmasında Bakanlar Kurulu'nun yetkili olduğu durumlarla da karşılaşılabilir.

Son olarak kitapta, kanunun yürürlükten kalkması incelenmiştir. Kural olarak kanun, yürürlükte olduğu süre boyunca uygulanabilir. Ancak süreli kanunlar veya kanunun fiilen uygulanmamasıyla da karşılaşılabilir. Kanunu yürürlükten kaldırma iradesi açık olabileceği gibi üstü kapalı olarak da ortaya konabilir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla da kanun yürürlükten kalkacaktır.

Konu Başlıkları

	Kanun Koyma Süreci
	Kanun Tasarısı ve Teklifi
	Komisyon Aşaması
	Genel Kurul Aşaması
	Kanunun Yayımı ve Yürürlüğü
	Kanunun Yayımı
	Kanunun Yürürlüğü
	Kanunun Yürürlükten Kalkması

İçindekiler

Önsöz ve Teşekkür  7

Kısaltmalar  13

Giriş  15

Birinci Bölüm

KANUN KOYMA SÜRECİ

I. KANUN TASARISI VE TEKLİFİ  24

A. Genel Olarak  24

B. 1982 Anayasasına Göre Kanun Teklif Etme Yetkisi  26

1. Genel Olarak  26

2. Kanun Tasarısı  27

3. Kanun Teklifi  46

C. Tasarı ve Teklifte Şekil ve Usul  47

1. Genel Olarak  47

2. Tasarı ve Teklifte Şekil  49

3. Tasarı ve Teklifin Gerekçeli Olması  54

4. Tasarı ve Teklifin Meclis Başkanlığına Verilmesi  61

5. Meclis Başkanlığının Tasarı ve Teklifi İnceleme Yetkisi  62

6. Tasarı ve Teklifin Geri Alınması  65

II. KOMİSYON AŞAMASI  70

A. Genel Olarak  70

B. Komisyon İncelemesi ve Raporu  85

1. Komisyona Havale  85

2. Komisyon Toplantısı  89

3. Komisyon Kararı  102

III. GENEL KURUL AŞAMASI  106

A. Genel Olarak  106

B. Genel Kurulun Çalışma Dönemi  106

C. Tasarı ve Teklifin Genel Kurul Gündemine Alınması  114

1. Genel Olarak  114

a. Özel Gündem  116

b. Danışma Kurulu ve Grup Önerisi  117

c. Doğrudan Gündeme Alma  121

d. Yarım Kalan İşler  125

2. Öncelikle Görüşme  126

D. Yeter Sayı  130

1. Toplantı Yeter Sayısı  131

a. Genel Olarak  131

b. Toplantı Yeter Sayısının Varlığının Belirlenmesi Yöntemi  133

2. Karar Yeter Sayısı  138

a. Genel Olarak  138

b. Özel Durumlar  140

E. Tasarı ve Teklifin Genel Kurul Görüşmeleri  142

1. Görüşmelerin Başlaması  143

2. Söz Alma ve Konuşma  149

3. Tasarı ve Teklifin Tümü Üzerinde Görüşme  154

4. Tasarı ve Teklifin Maddelerinin Görüşülmesi  156

a. Değişiklik Önergeleri  157

b. Maddelerin Görüşülmesinin Sonuçları  165

5. Görüşmelerin Bitirilmesi  168

6. Temel Kanunlara İlişkin Tasarı ve Tekliflerin Görüşülmesi  170

a. Temel Kanun Kavramı  170

b. Temel Kanunlara İlişkin Tasarı veya Tekliflerin Görüşülme Usulü  173

İkinci Bölüm

KANUNUN YAYIMI VE YÜRÜRLÜĞÜ

I. KANUNUN YAYIMI  181

A. Kanunun Cumhurbaşkanına Gönderilmesi  181

B. Cumhurbaşkanının Yayımlama Konusunda Yapabileceği İncelemenin Kapsamı ve Sonuçları  185

1. İnceleme Yetkisinin Niteliği  185

2. Kapsam  193

3. Sonuçları  199

a. Geri Gönderme  199

b. Kısmen Geri Gönderme  205

c. Aynen Kabul Edilen Kanunların Durumu  208

d. Yayımlama  217

II. KANUNUN YÜRÜRLÜĞÜ  226

A. Genel Olarak  226

B. Kanunun Yürürlüğe Gireceği Tarih  229

1. Yürürlük Tarihi Konusunda Kanunda Açık Kural Bulunması  229

2. Yürürlük Tarihi Konusunda Kanunda Açık Kural Bulunmaması  235

3. Yürürlük Tarihi Konusunda İlan Koşulu  236

4. Yürürlük Tarihi Konusunda “Fiilen Dağıtılmış Olma” Koşulu  239

C. Kanunun Yürürlüğe Girişinin Başka Bir İşleme Bağlı Olması  241

1. Başka Bir Kanunun Yürürlüğe Girmesine Bağlı Olması  241

2. İdarenin Düzenleyici İşlemine Bağlı Olması  242

III. KANUNUN YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI  244

A. Genel Olarak  244

B. İlga  245

1. Açık (Sarih) İlga  245

2. Üstü kapalı (Zımni) İlga  249

C. Anayasa Mahkemesinin İptal ve Yürürlüğü Durdurma Kararı  256

1. İptal Kararının Niteliği  256

2. İptal Kararının Sonuçları  258

3. İptal Kararının Geriye Yürümezliği  262

4. İptal Kararıyla Önceki Kanunun Kendiliğinden Yürürlüğe Girmesi  267

5. Yürürlüğü Durdurma  276

D. Yürürlükten Kalkma İle İlgili Diğer Bazı Durumlar  283

1. Süreli Kanun  283

2. Uygulanmakla Tükenen Kanun  287

3. Kanunun Fiilen Uygulanmaması  293

Sonuç  295

Kaynakça  317

Kavramlar Dizini  345