Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Yorumlanması

Yayınevi: Adalet Yayınları
Yazar: İsmail Özgün KARAAHMETOĞLU
ISBN: 9786257277914
461,70 TL 513,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar İsmail Özgün KARAAHMETOĞLU
Baskı Tarihi 2021/01
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)
Sayfa Sayısı 495

Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Özel Hukuk Doktora Programı kapsamında, değerli meslektaşım Sayın Doç. Dr. Burak ADIGÜZEL danışmanlığında yazılan ve “Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Yorumlanması” başlığını taşıyan bu tez, benim de görev aldığım jüri önünde savunulmuş, oy birliği ile başarılı bulunmuştu. Bu nedenle tezin yayımlanması, Anonim Ortaklık Anasözleşmesi adlı eseri yazmış birisi olarak, beni ayrıca mutlu etmiştir.

Yazar Dr. İsmail Özgün KARAAHMETOĞLU, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde akademisyen olarak görev yapan, idealist, titiz, çalışkan ve umut vaadeden bir meslektaşımız olup, onun başarısı, ailesini gururlandırdığı gibi, bizleri de memnun etmiştir.

Anasözleşme konusunda çalışırken saptadığım ve akademik ortamlarda hep vurgulamaya çalıştığım gibi, anasözleşme, sadece bir kuruluş formalitesi değil, şirketin kuruluşundan işleyişine ve hatta sona ermesine kadar her aşamada önemini ve etkilerini ortaya koyan temel bir belgedir. Anonim şirketler hukukunun her sorunu ile bir şekilde doğrudan ya da dolaylı bağlantısı bulunan, adeta “Şirket Anayasası”dır. Böyle olunca, onun hazırlanması ve içeriğinde yer alması gereken veya yer alabilecek hükümler kadar, bu hükümlerden doğabilecek sorunlar da önem taşımakta, bu kapsamda ilgili hükümlerin yorumlanması da ayrıca incelenmeyi hak edecek birtakım tereddüt ve özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle, konunun, dört bölümden oluşan böyle ayrıntılı bir doktora tezi çerçevesinde ele alınıp incelenmesi, yerli ve yabancı kaynakların karşılaştırmalı biçimde ele alınması ve somut sorunlara ışık tutma çabası dahi, İsmail Özgün’ün çalışkanlığını ve akademik cesaretini takdir etmeyi gerektirir.

Yazar, böyle önemli ve aslında zor olan bir konuyu bütünüyle ele almış ve yol açacağı teori ve uygulama sorunlarına işaret etmeye gayret etmiştir. Konunun zorluğuna, Türk Hukukundaki kaynaklar çok zengin denebilecek düzeyde olmamasına rağmen kendisi bu zorluğu aşmış, yabancı kaynaklar ve uygulama sorunlarını da teze işleyerek, jüri üyelerinin takdirine mazhar olmuştur.

SUNUŞ............................................................................................................................. 7

SUNUŞ............................................................................................................................. 9

ÖNSÖZ........................................................................................................................... 11

İÇİNDEKİLER .................................................................................................................. 13

KISALTMALAR CETVELİ.................................................................................................. 17

GİRİŞ.............................................................................................................................. 21


BİRİNCİ BÖLÜM

ESAS SÖZLEŞME


I. GENEL OLARAK .................................................................................................. 31

II. TERMİNOLOJİ .................................................................................................... 32

III. ÖNEMİ VE İŞLEVLERİ .......................................................................................... 42

IV. TANIMI VE UNSURLARI...................................................................................... 50

V. HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................................... 55

A. Alman Hukukunda Esas Sözleşmenin Hukuki Niteliği........................................ 55

1. (Objektif) Norm Teorisi ............................................................................... 64

2. Sözleşme Teorisi.......................................................................................... 67

3. Değiştirilmiş Norm Teorisi (Karma) ............................................................. 70

B. İsviçre Hukukunda Esas Sözleşmenin Hukuki Niteliği........................................ 71

C. Türk Hukukunda Şirket Tüzel Kişilerinin Hukuki Niteliği.................................... 76

1. Farazi Kişilik Teorisi (İmtiyaz Teorisi)........................................................... 78

2. Gerçeklik Teorisi.......................................................................................... 80

3. Bir Amaca Özgülenmiş Malvarlığı Teorisi .................................................... 82

4. Amaç Kişiliği Teorisi/ Soyutlama Teorisi...................................................... 83

5. Tüzel Kişilere İlişkin Düzenlemelerin Hangi Teoriye Göre Yapıldığı

Sorusu ......................................................................................................... 83

6. Türk Hukukunda Esas Sözleşmenin Hukuki Niteliği..................................... 86

a. Kanun Koyucunun Görüşü..................................................................... 86

b. Doktrindeki Görüşler ............................................................................. 87

c. Yargıtay’ın Görüşü ................................................................................. 96

d. Görüşümüz ............................................................................................ 98

e. Görüşümüzün Temellendirilmesi ........................................................ 102

f. Anonim Şirketlerin Kuruluş Aşamalarına Göre Esas Sözleşme

Kavramı ............................................................................................... 116

aa. İki veya Daha Fazla Ortaklı Anonim Şirketlerde ........................... 116

bb. Tek Ortaklı Anonim Şirketlerde.................................................... 123


14 İçindekiler

VI. ESAS SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNİN TÜRLERİ........................................................132

A. Genel Olarak.................................................................................................... 132

B. Gerçek Esas Sözleşme Hükümleri.................................................................... 135

C. Gerçek Olmayan Esas Sözleşme Hükümleri .................................................... 140

D. Belirsiz Esas Sözleşme Hükümleri.................................................................... 155


İKİNCİ BÖLÜM

EMREDİCİ HÜKÜMLER İLKESİ


I. GENEL OLARAK.................................................................................................165

II. ALMAN HUKUKUNDA.......................................................................................166

A. Emredici Hükümler İlkesi, Amacı ve Kapsamı.................................................. 166

B. İlkeden Sapma................................................................................................. 183

C. İlkenin Işığında Tamamlama............................................................................ 189

D. İlkenin İhlali Halinde Uygulanacak Yaptırım ve Türleri .................................... 198

III. TÜRK HUKUKUNDA ..........................................................................................203

A. Genel Olarak.................................................................................................... 203

B. İlkenin Amacı................................................................................................... 204

C. İlkenin Yerindeliği Tartışması .......................................................................... 206

D. İlkenin Düzenleme Şekli .................................................................................. 214

E. İlkeden Sapma................................................................................................. 215

F. Tamamlayıcı Esas Sözleşme Hükümleri........................................................... 222

G. İlkeye Aykırılığın Yaptırımı............................................................................... 230

1. Doktrindeki Görüşler ................................................................................. 230

2. İlkeye Aykırılığın Yaptırımında Görüşümüz................................................ 233

a. Kuruluştaki/İlk Esas Sözleşmede ......................................................... 233

b. Değişiklik Sonrası Esas Sözleşmede ..................................................... 237


ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YORUM


I. GENEL OLARAK.................................................................................................239

II. YORUMDA SÖZLEŞMELERİN YORUMUNA DAİR KURALLARI TERCİH

ETMEMİZİN SEBEBİ...........................................................................................240

III. SÖZLEŞMELERDE (AKDİ) YORUM TEORİLERİ .....................................................255

A. İrade Teorisi (Willenstheorie).......................................................................... 255

B. Beyan teorisi (Erklärungstheorie).................................................................... 256

C. Güven Teorisi (Vertrauenstheorie).................................................................. 257

IV. YORUM YÖNTEMLERİ.......................................................................................260

A. Genel Olarak.................................................................................................... 260

B. Lâfzî (Sözel-Semantik) Yorum.......................................................................... 262

C. Sistematik/Mantıksal Yorum........................................................................... 264


İçindekiler 15

D. Tarihi Argüman................................................................................................ 266

E. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Argüman............................................................. 268

F. Amaçsal (Gai/Teleolojik) Yorum...................................................................... 268

V. YORUM KISTASLARI ...........................................................................................272

A. Geçmişe Dönük (extunc) Yorum Kuralı ........................................................... 273

B. Dürüstlüğe Dayalı Yorum İlkesi ....................................................................... 274

C. Sistematik Yorum Kuralı .................................................................................. 275

D. Lâfzî Yorum Yasağı Kuralı ................................................................................ 277

E. Muğlâk İfadelerin Beyanda Bulunan Aleyhine Yorumlanması Kuralı (In

dubio contra stipulatorem/Interpretatio contra proforentem) ........................ 279

F. Sözleşmenin Korunması Lehine Yorum Kuralı................................................. 283

G. Düzenleyici/Tamamlayıcı Kurallardan Sapan Anlaşmaların Dar

Yorumlanması Kuralı ....................................................................................... 285

H. Şüphe Halinde Borçlu Lehine Yorum Kuralı..................................................... 285

I. Yanlış Belirtme (Açıklama) Zarar Vermez Kuralı .............................................. 287

İ. Sözleşme Metnindeki Örneklerin Sınırlayıcı Anlamda Yorumlanmaması

Kuralı ............................................................................................................... 289

J. Vazgeçmeyi Konu Alan Hususların Dar Yorumlanması Kuralı............................ 290

K. Örf ve Adetin/Teamülün İlgili Hükmün Yokluğunda Uygulanması Kuralı........ 290

L. İstisnaların Dar Yorumlanması Kuralı .............................................................. 291

M. Teleolojik Yorumun Daraltıcı (restriktiv) ve Genişletici (extensiv) Yönüyle

Ele Alınması..................................................................................................... 293

N. Sürekli Borç İlişkilerinin Yorumunda Onun Uygulanmasının Göz Önünde

Tutulması Kuralı .............................................................................................. 294

O. Genel Deyimlerin Sözleşmeyle Bağlantılı Olarak Yorumlanması Kuralı........... 296

Ö. Şekle Bağlı Sözleşmelere İlişkin Yorum Kuralları ............................................. 297


DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ESAS SÖZLEŞMENİN YORUMU


I. ESAS SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI MESELESİ ..............................................301

A. Yorum Anı........................................................................................................ 305

B. Yorum Metotları Arasındaki İlişki .................................................................... 306

C. İhtilafın Konusu ya da Taraflarına Göre Yorum ............................................... 309

D. Yorumda Kullanılan Dil .................................................................................... 311

II. ESAS SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI KRİTERLERİ ...........................................312

A. Genel Olarak.................................................................................................... 312

1. Alman Hukuku’nda Esas Sözleşmenin Yorumlanması ............................... 316

2. İsviçre Hukuku’nda Esas Sözleşmenin Yorumlanması ............................... 328

B. Tescilden Önceki Durum (Rechtslage vor Eintragung) .................................... 331

C. Tescilden Sonraki Durum (Rechtslage nach Eintragung)................................. 333


16 İçindekiler

D. Dikkate Alınması Faydalı Olan Durumlar (Berichtigungsfahige Umstande)............ 337

E. Esas Sözleşme Hükümlerinin Türlerinden Hareketle Yapılan Yorum .............. 342

F. Tipolojiye Dayalı Yorum................................................................................... 346

1. Tipoloji Kavramı......................................................................................... 346

2. Tipolojinin İşlevleri .................................................................................... 352

3. Anonim Şirketlerde Tipoloji....................................................................... 364

4. Anonim Şirket Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Tipoloji....................... 368

G. Anonim Şirketin Dinamik Yapısına Bağlı Olarak Yorum ................................... 371

III. ESAS SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI BAKIMINDAN KİŞİSEL

KANAATLERİMİZ...............................................................................................374

A. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Temel Hususlar..................................... 374

B. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Hareket Noktası.................................... 377

C. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Tespitlerimiz ......................................... 393

1. Subjektif ile Objektif Yorumun Kesiştiği ve Ayrıldığı Noktalar ................... 393

2. Esas Sözleşmenin Hukuki Niteliğinin Yorumdaki Yeri ve Önemi................ 406

3. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Yorumlanmasında Şirketler

Hukukuna Özgü Bir Düzenleme Meselesi.................................................. 408

4. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Yorumlanmasında Menfaat

Çevrelerinin Önemi ................................................................................... 411

D. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Özel Durumlar ...................................... 426

1. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Pay Sahipleri Sözleşmesinin

Yeri ............................................................................................................ 426

2. Pay Devri ve Esas Sözleşme Değişikliğinin Esas Sözleşmenin

Yorumlanmasına Etkisi .............................................................................. 428

E. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Güven Prensibinin Uygulama Alanı ...... 437

F. Esas Sözleşmenin Yorumlanmasında Güven Prensibine Dair Örnekler........... 444

SONUÇ......................................................................................................................... 463

KAYNAKÇA................................................................................................................... 477

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar