| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Onur ZORLUER |
| Baskı Tarihi | 2021/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Sert Kapak (İplik Dikiş) |
| Sayfa Sayısı | 510 |
Bu eser, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı doktora öğreniminin bir neticesi olarak hazırlanan ve 31.08.2020 tarihinde Prof. Dr. Mehmet Helvacı (Danışman), Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar, Prof. Dr. Arslan Kaya, Prof. Dr. Tolga Ayoğlu ve Prof. Dr. Ali Paslı’dan oluşan jüri huzurunda savunulan “Anonim Şirketlerde Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasına Karşı Çoğunluğun Korunması” başlıklı doktora tezinin gözden geçirilmiş halidir.
Bu çalışma ile Türk Ticaret Hukuku sisteminde önemli bir yeri olan azınlık hakları, alışılagelmişin dışında bir bakış açısı ile ele alınmaya çalışılmıştır. Azınlık haklarının ortaya çıkış fikri, çoğunluk ilkesinin işlerliği nedeniyle anonim şirketin idaresini elinde olan sermayenin çoğunluğunu elinde bulunduran çoğunluk pay sahipleri karşısında azınlığın korunmasıdır. Bu çalışmada azınlık haklarının ortaya çıkış fikrinden farklı olarak, azınlığa bahşedilen hakların düzenleme amaçlarına ve şirket menfaatlerine aykırı kullanımı halinde azınlığa karşı çoğunluğun nasıl korunacağının cevabı aranmaktadır. Kitap içeriğinde savunulan tez içeriğine büyük ölçüde sadık kalınmış; çalışmanın ilk halinde atıf yapılan eserlerin mevcut güncel baskıları dikkate alınarak atıf ve içerik güncellemesi yapılmış ve yakın tarihli yüksek mahkeme kararlarından da faydalanılarak uygulayıcıların tartışmalı konularda fikir sahibi olmalarına yönelik ilavelerden kaçınılmamıştır.
Tezin kitaplaştırılması ile temel olarak hedeflenen; çalışmanın anonim şirketlerdeki çoğunluk-azınlık pay sahipleri ilişkilerine farklı bir bakış açısıyla yaklaşılabileceğine ilişkin yeni bir soluk kazandırabilme ihtimalidir. Her hak gibi azınlık haklarının da kötüye kullanılabileceği gerçeğinin, hukuk düzenince normatif nitelikte bir çözüme gereksinim duyulabilecek nispette sorunlar doğurabileceği ortaya konmak istenmektedir. Çalışmanın giriş bölümünden sonuç bölümüne kadar çeşitli vesilelerle (yeri geldiğince) defaatle yineleceği üzere bu çalışma ile azınlığın haklarını kullanmasının önüne geçilmesi, engellenmesi, zorlaştırılması veya kısıtlanması hedeflenmemekte; her hak gibi azınlık haklarının da kötüye kullanılma ihtimallerinin, mevcut hukuk sisteminde bir yaptırımla karşılaşma gerekliliklerine ilişkin fikri bir duyarlılık sağlanması hedeflenmektedir.
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................ 6
SUNUŞ ...................................................................................................................... 7
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 9
İÇİNDEKİLER............................................................................................................ 13
KISALTMALAR LİSTESİ............................................................................................. 21
GİRİŞ ...............................................................................................................25
BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETLERDE AZINLIK KAVRAMI VE HAKLARI İLE AZINLIK PAY
SAHİPLERİNİ KORUYAN DİĞER DÜZENLEMELER
I. ANONİM ŞİRKETLERDE AZINLIK KAVRAMI..................................................29
A. Kavramın Ortaya Konması Açısından Anonim Şirketlerde Çoğunluk
İlkesi.......................................................................................................... 29
B. Azınlık Kavramının Değişik Anlamları........................................................ 33
C. Teknik Anlamda Azınlık Kavramının Belirlenmesi ..................................... 37
1. Oransal Azınlık.................................................................................... 39
2. Nominal Azınlık .................................................................................. 43
3. Fiili Azınlık .......................................................................................... 46
II. ANONİM ŞİRKETLERDE AZINLIK HAKLARI ...................................................46
A. Azınlık Haklarının Tanımı ve Hukuki Niteliği ............................................. 47
B. Azınlık Haklarının Diğer Pay Sahipliği Haklarından Farklılıkları ................. 51
III. ANONİM ŞİRKETLER HUKUKUNDA AZINLIK HAKLARININ DÜZENLENİŞ
ŞEKLİ.........................................................................................................55
IV. TÜRK TİCARET KANUNUNUN AZINLIK HAKLARI SİSTEMİNDE
MEYDANA GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ.....................61
A. Azınlık Hakları Listesinin Genişletilmesi.................................................... 61
B. Azınlık Haklarına Yönelik Yapısal Değişikliklere Genel Bakış..................... 62
C. Azınlığın Hisse Senetlerini Rehin Olarak Tevdi Etme
Zorunluluğunun Amacı ve Kaldırılması ..................................................... 63
1. Zorunluluğun Düzenlenme Şekli ........................................................ 63
14 İçindekiler
2. Zorunluluğun Karşıladığı İhtiyaca İlişkin Görüşler.............................. 65
3. Görüşlerin Değerlendirilmesi............................................................. 68
D. Ara Sonuç.................................................................................................. 70
V. MEVZUATIMIZDAKİ AZINLIK HAKLARININ TANITIMI...................................73
A. TÜRK TİCARET KANUNU’NDA DÜZENLENEN AZINLIK HAKLARI................ 74
1. Denetçinin Görevden Alınması ve Yeni Denetçi Atanması Talep
Hakkı .................................................................................................. 74
a. Hükmün Düzenleniş Şekli ve Amacı ............................................ 74
b. Hakkın Dava Yoluyla Kullanılmasına İlişkin Özellikler.................. 77
2. Genel Kurulu Toplantıya Çağırma veya Gündeme Madde
Eklenmesini Talep Hakkı .................................................................... 83
a. Hükmün Düzenleniş Şekli ve Amacı ............................................ 83
b. Azınlığın Talebini Yönetim Kuruluna İletmesi ............................. 86
(1). Talebin Kabul Görmesi ......................................................... 88
(2) Talebin Reddedilmesi Üzerine Azınlığın
Talebini Dava Yoluyla İletmesi.............................................. 90
3. Finansal Tabloların Müzakeresinin Ertelenmesini Talep Hakkı.......... 92
a. Hükmün Düzenleniş Şekli ve Amacı ............................................ 92
b. Hakkın Kullanım Şekli ve Sonuçları.............................................. 93
4. Özel Denetçi Atanmasını Talep Hakkı .............................................. 102
a. Hükmün Düzenleniş Şekli ve Amacı .......................................... 102
b. Özel Denetçinin Atanması İçin Gerekli Şartlar .......................... 104
c. Özel Denetçi Atanması Talebinin Genel Kurulca Reddinden
Doğan Azınlık Hakkı................................................................... 109
5. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Bastırılmasını Talep Hakkı.................. 114
6. Haklı Sebeple Feshi Talep Hakkı....................................................... 117
a. Hükmün Düzenleniş Şekli ve Amacı .......................................... 117
b. Hakkın Dava Yoluyla Kullanılmasına İlişkin Özellikler................ 121
B. SERMAYE PİYASASI KANUNU KAPSAMINDA AZINLIĞIN KARAR
TASLAĞININ GÖRÜŞÜLMESİNİ TALEP HAKKI .......................................... 129
C. YÖNETMELİK KAPSAMINDA AZINLIĞIN BAKANLIK TEMSİLCİSİ
GÖREVLENDİRİLMESİNİ TALEP HAKKI..................................................... 131
VI. AZINLIK PAY SAHİPLERİNİ KORUYAN DİĞER DÜZENLEMELER ....................133
A. Azınlığın Kuruluştan ve Sermaye Artırımından Sorumlu Olanların
Sulh ve İbralarını Engelleme İmkanı ....................................................... 133
İçindekiler 15
B. Genel Kurul Kararlarının Alınmasında Ağırlaştırılmış Yeter Sayı Halleri..... 139
C. Azınlığın Yönetim Kurulunda Temsil Edilmesi......................................... 142
D. Birikimli Oy Sistemi ................................................................................. 147
E. Şirketler Topluluğunda Pay Sahibinin Satma Hakkı ................................ 150
F. Sermaye Piyasası Kanununda Azınlığı Koruyan Düzenlemeler ............... 152
1. Ayrılma Hakkı ................................................................................... 153
2. Satma Hakkı ..................................................................................... 158
3. Pay Alım Teklifi Zorunluluğu ............................................................ 161
G. Azınlığı Koruyan Bütün Düzenlemelerin Teknik Anlamda Azınlık
Hakkı Olmadığının Tespiti ....................................................................... 163
VII. LİMİTED ŞİRKETLERDE AZINLIK HAKLARININ DÜZENLENİŞ BİÇİMİ VE
KONUNUN ELE ALINIŞINA ETKİSİ.............................................................. 165
İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETLERDE AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASINDAN
KAYNAKLI YAPTIRIM SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ
I. AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASININ YAPTIRIMA
BAĞLANMASINI GEREKTİREN NEDENLER ................................................. 173
A. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılması Yoluyla Oluşacak Menfaat
İhtilaflarının Önüne Geçilmesi ................................................................ 173
B. Azınlık Pay Sahiplerinin Şirket Yönetimine Yönelik Tehdit Unsuru
Oluşturmalarının Engellenmesi............................................................... 178
C. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasından Kaynaklanan Masraf ve
Zaman Kayıplarının Azaltılması ............................................................... 180
D. Azınlık Hakkının Kullanımının Neticelerinin Öngörülebilirliğini Sağlamak....... 182
E. Temel Amaç: Şirket Menfaatinin Korunması .......................................... 184
II. AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASININ DENETİMİ ................... 189
A. Azınlık Haklarının Hakkın Kötüye Kullanım Denetimine Tabi
Olduğunun Tespiti................................................................................... 189
B. Kötüye Kullanılan Azınlık Hakkının Sonuç Doğurmasının Şirket
Organlarında ve Mahkemede Engellenmesi........................................... 192
C. Hakkın Yöneldiği Muhatapça Yapılan Değerlendirmenin Önem Arz
Etmemesi ................................................................................................ 196
III. AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLI
Yaptırım Sisteminin Belirlenmesi ............................................................. 201
A. Kötüye Kullanılan Azınlık Haklarının Yaptırıma Bağlanmasına İlişkin
Görüşler .................................................................................................. 201
16 İçindekiler
1. Azınlık Kararlarının Geçersizliği veya İptali Görüşü.......................... 201
2. Pay Sahibinin Sadakat Yükümlülüğü Görüşü ................................... 204
3. Olgu Organ Sorumluluğu Görüşü..................................................... 207
4. Azınlığın Şirketten Çıkarılması Önerisi ............................................. 212
a. Genel Olarak Azınlığın Şirketten Çıkarılması ............................. 212
b. Azınlığın Haklarını Kötüye Kullanmasının Yaptırımı Olarak
Şirketten Çıkarılması ................................................................. 216
5. Haksız Fiil Sorumluluğu Görüşü ....................................................... 223
B. Azınlığın Hakkını Kötüye Kullanmasının Yaptırımının Normatif
Görünümü .............................................................................................. 226
1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Dönemi......................................... 226
2. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Dönemi......................................... 231
C. Mevcut Hukuk Sisteminde Etkin Sorumluluk: Haksız Fiil
Sorumluluğu ........................................................................................... 236
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLI
HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN GENEL ESASLARI
I. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU....................................................................241
A. Genel Olarak Hukuka Aykırılık Kavramı .................................................. 241
B. Azınlık Haklarının Hukuka Aykırı Kullanılması......................................... 248
1. Genel Olarak Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması
Kavramları........................................................................................ 248
2. Hakkın Kötüye Kullanılması İlkesinin Anonim Şirketlerde
İşlerliği.............................................................................................. 253
a. Azınlık Hakları Özelinde Hakların Dürüstlük Kuralına Uygun
Kullanılması (TMK m. 2/1) ile Kötüye Kullanılma Yasağının
(TMK m. 2/2) Birlikte İncelenmesi Gerekliliği............................ 255
b. Çoğunluğun Azınlığa Karşı Korunmasında TMK m. 2’nin
Koruma Normu Olarak Kabulü Zorunluluğu.............................. 258
c. Azınlık Hakları Özelinde TMK m. 2’nin Koruma Normu
Olarak Kabul Edilmesine Yönelik Argümanlar........................... 263
(1). Azınlık ile Şirket/Bireysel Pay Sahibi Arasında
Ekonomik Temasın Varlığı .................................................. 263
(2). Dürüstlük Kuralının Koruma Normu Olarak
Düzenlenmesine Yönelik Girişim........................................ 265
İçindekiler 17
(3), Şirket ve Bireysel Pay Sahiplerinin TMK m.
2’nin Koruma Alanında Yer Alması ..................................... 266
d. Ara Sonuçlar .............................................................................. 270
3. Azınlık Hakları Özelinde Hukuka Aykırılık Denetiminin Yöntemi:
Azınlık Hakkının Düzenlenme Amacına ve Şirket Menfaatine
Aykırı Kullanılıp Kullanılmadığının Tespiti ........................................ 273
4. Hakların Sakınılarak Kullanılması İlkesi ve Tamamlayıcı Rolü........... 279
a. Genel Olarak.............................................................................. 279
b. Hakların Sakınılarak Kullanılması İlkesinin Anonim
Şirketlerdeki Görünümü ve Uygulama Alanı ............................. 280
c. Azınlık Haklarının Sakınılarak Kullanılması Gerekliliği ............... 282
5. Dava Yoluyla Kullanılan Azınlık Haklarında Hukuka Aykırı Davranış .... 284
a. Azınlık Hakkının Dava Yoluyla Kullanılmasında Dava
Hakkının Kötüye Kullanılabileceğinin Tespiti............................. 284
b. TTK’nın 451. Maddesinin Dava Yoluyla Kullanılan Azınlık
Haklarında Uygulanabilirliğinin Tartışılması .............................. 291
C. Azınlık Haklarının Ahlaka Aykırı Kullanılması .......................................... 296
D. Azınlık Haklarının Kullanılması Açısından Hukuka Aykırılığı Önleyen
Sebep Olarak Özel Hukuka Dayanan Yetkinin Kullanılması Sorunu ........ 299
II. ZARAR UNSURU ...................................................................................... 303
A. Genel Olarak Zarar Kavramı.................................................................... 303
B. Maddi Zararın Tazmini............................................................................ 304
1. Şirketin Zararının Tazmin Edilebilirliği.............................................. 307
2. Zarar Gören Pay Sahiplerinin Doğrudan Zararlarının Tazmin
Edilebilirliği....................................................................................... 307
3. Zarar Gören Pay Sahiplerinin Dolayısıyla Zararlarının Şirket
Lehine Tazmin Edilebilirliği............................................................... 308
a. Pay Sahiplerinin Dolayısıyla Zararlarının Tazminine
Olumsuz Yaklaşım...................................................................... 312
b. Pay Sahiplerinin Dolayısıyla Zararlarının Tazminine Olumlu
Yaklaşım .................................................................................... 313
c. Yaklaşımların Konunun Ele Alınışına Etkisi ................................ 315
4. Şirket Alacaklılarının Zararlarının Tazmin Edilebilir Olmadığının
Tespiti............................................................................................... 316
C. Manevi Zararın Tazmini .......................................................................... 318
1. Zarar Gören Pay Sahiplerinin Manevi Zararı .................................... 319
2. Şirket Tüzel Kişiliğinin Manevi Zararı ............................................... 320
18 İçindekiler
III. NEDENSELLİK BAĞI UNSURU....................................................................327
A. Genel Olarak........................................................................................... 327
B. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılması İle Oluşan Zarar Arasındaki
Nedensellik Bağı ..................................................................................... 328
IV. KUSUR UNSURU ......................................................................................329
A. Türk Hukukunda Kusur Kavramı ve Türleri ............................................. 329
B. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasından Kaynaklı Sorumluluk
İçin Kusurun Hangi Oranda Gerçekleşmesi Gerektiğinin Tespiti ............ 331
V. AZINLIK HAKLARI BAĞLAMINDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN
GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ .............................................................................335
A. Azınlığın Açacağı Görevden Alma Ve Yeni Denetçi Atanması Davası
Yönünden Sorumluluk Doğurabilecek Haller.......................................... 336
B. Azınlığın Genel Kurulu Toplantıya Çağırma ve Gündeme Madde
Ekletme Hakkı Açısından Sorumluluk Doğurabilecek Haller................... 340
1. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması Talebinin Yönetim Kurulu
veya Mahkemece Reddi Halinde ..................................................... 340
2. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması Talebinin Yönetim Kurulu
veya Mahkemece Kabulü Halinde ................................................... 344
3. Gündeme Madde Ekletme Talebi Açısından Değerlendirme........... 346
C. Azınlığın Finansal Tabloların Görüşülmesini Ertelenmesini İsteme
Talebi Halinde Sorumluluk Doğurabilecek Haller ................................... 348
D. Azınlığın Özel Denetçi Tayini Talebi Yönünden Sorumluluk
Doğurabilecek Haller .............................................................................. 358
E. Azınlığın Nama Yazılı Pay Senetlerinin Bastırılması Talebi Yönünden
Sorumluluk Doğuran Haller .................................................................... 364
F. Azınlığın Açacağı Haklı Sebeple Fesih Davası Yönünden Sorumluluk
Doğurabilecek Haller .............................................................................. 368
VI. AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLI HAKSIZ
FİİL SORUMLULUĞUNUN UNSURLARINA İLİŞKİN KARAR TAHLİLİ ..............379
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI NEDENİYLE
AÇILACAK TAZMİNAT DAVASI
I. DAVANIN HUKUKİ NİTELİĞİ......................................................................383
II. TARAFLAR ...............................................................................................384
A. Davacı Taraf............................................................................................ 384
1. Şirket................................................................................................ 384
İçindekiler 19
2. Pay Sahipleri..................................................................................... 386
B. Davalı Taraf............................................................................................. 391
III. AZINLIĞIN BİRDEN FAZLA PAY SAHİBİNDEN OLUŞMASI İHTİMALİNDE
MÜTESELSİL SORUMLULUK ..................................................................... 393
A. Dış İlişki Açısından................................................................................... 393
B. İç lişki Açısından...................................................................................... 396
IV. ZARARIN VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ................................................. 398
V. ZAMANAŞIMI.......................................................................................... 401
A. Haksız Fiil Kaynaklı Taleplerde Zamanaşımı Süreleri .............................. 401
B. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasından Kaynaklı Taleplerde
Zamanaşımı Süresinin Tayini................................................................... 403
VI. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME ............................................................... 406
A. Görevli Mahkeme ................................................................................... 406
1. Asliye Ticaret Mahkemelerinin Görev Alanı ve Ticari Davaların
Tayini................................................................................................ 406
2. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasından Kaynaklı Taleplerin
Ticari Dava Niteliği ........................................................................... 407
B. Yetkili Mahkeme ..................................................................................... 411
1. Özel ve Genel Yetkili Mahkemelerin Belirlenmesi ........................... 411
2. Haksız Fiilden Doğan Davalarda Yetkili Mahkeme ........................... 411
3. Ortak Yetkili Yer Mahkemesi Tayini ve Kesin Yetki Olup
Olmadığının Tespiti .......................................................................... 412
4. Azınlık Haklarının Kötüye Kullanılmasından Kaynaklı
Tazminat Davalarında Davalı Tarafın Niteliğine Göre Yetkili
Mahkemelerin Belirlenmesi ...................................................... 414
VII. TAZMİNAT DAVASINDA YARGILAMA USULÜ............................................ 417
VIII. TAZMİNAT DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ ...................................... 418
IX. AZINLIK PAY SAHİPLERİ ALEYHİNE AÇILACAK TAZMİNAT DAVASINDA
MUHTEMEL USUL HUKUKU SORUNLARI .................................................. 421
A. Azınlık Pay Sahiplerinin Pasif Dava Ehliyeti ve Mecburi Dava
Arkadaşlığı Sorunu .................................................................................. 421
B. Azınlık Hakkının Dava Yoluyla Kullanılması Halinde Davanın
Reddinin Tazminat Davasının Özel Dava Şartı Olup Olmadığı................. 427
C. Davada Azınlığın Paylarının Geçici Hukuki Korumalara Konu Olması ..... 431
D. Yargılama Süresinde Azınlık Paylarının Üçüncü Kişilere Devrinin
Davaya Olası Etkileri ............................................................................... 435
20 İçindekiler
E. Azınlık Hakkının Kötüye Kullanıldığı İddiasının Her Türlü Delille
İspatının Mümkün Olması ...................................................................... 437
F. Davanın Pay Sahibi Tarafından Açılması Halinde Davanın Şirkete
İhbarı Gerekliliği ..................................................................................... 441
G. Azınlık Aleyhine Açılan Davaların Birleştirilmesinin Gerekli Olup
Olmadığı Sorunu..................................................................................... 444
H. Tazminat Davasının Belirsiz Alacak Davası Niteliği Hakkında
Değerlendirmeler ................................................................................... 448
I. Azınlığına Karşı Açılacak Tazminat Davasında Arabulucuya
Başvurunun Dava Şartı Niteliği ............................................................... 452
X. AZINLIK HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLI
TAZMİNAT SORUMLULUĞUNA NORMATİF NİTELİK KAZANDIRMA
GEREKLİLİĞİ.............................................................................................455
XI. AZINLIK HAKLARI SİSTEMİNE İLİŞKİN KODİFİKASYON ÖNERİSİ ..................462
SONUÇ...........................................................................................................471
KAYNAKÇA ....................................................................................................479
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
