Teknik ve Hukuki Yönleriyle Akıllı Sözleşmeler

Akıllı sözleşmeler bilişim hayatında yeni bir uygulama olarak karşımıza gelmektedir. İnternet üzerinden kurulan akıllı sözleşmelerin günlük ve ekonomik işlemlerde yaygın olarak kullanılması, blokzincirin farklı kullanım alanlarının tartışılmaya başlanması ile gündeme gelmiş ve sonrasında gündemdeki yerini korumaya devam etmiştir. Literatürde akıllı sözleşmelere ilişkin monografik eserlerin sayısı sınırlıdır.

Damla Beril Çubukçu Bahçeşehir Üniversitesi SBE Özel Hukuk Anabilim Dalı programını tamamlamak üzere ortaya koyduğu eserinde konuyu literatüre katkı oluşturacak şekilde irdelemiş ve akıllı sözleşmeler alanında özgün görüşlerini ortaya koymuştur. Çubukçu’nun monografik çalışması jüri tarafından oybirliği ile kabul edilmiştir.

Bu tezin ortaya çıkmasında danışman sıfatıyla naçizane bir katkımız varsa ne mutlu bize. Eserin Yetkin Yayınlarından kitap olarak basılması vesileyle sevgili Beril’e devam edeceğine inandığım akademik çalışmalarında başarılar dilerim.

Doç. Dr. Mete Özgür Falcıoğlu

ÖNSÖZ vii

İÇİNDEKİLER viii

KISALTMALAR xiii

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM:  

AKILLI SÖZLEŞMELER VE BAĞLANTILI TEMEL KAVRAMLAR

I. AKILLI SÖZLEŞMELERİN TANIMI 5

II. TEKNİK ALTYAPIYI OLUŞTURAN KAVRAMLAR 10

A. Dağıtık (Güvenli) Hesap Defteri 10

B. Blokzincir 12

1. İzinsiz/Açık (Permissionless/Public) Blokzincir 14

2. İzinli/Özel (Permissioned/Public) Blokzincir 15

C. Bitcoin 15

D. Ethereum 17

E. Dijital Kimlik 19

F. Elektronik İmza 21

G. Doğrulama 24

H. Dijital Sözleşmeler 25

III. AKILLI SÖZLEŞMELERİN ÖZELLİKLERİ 30

A. Merkezi Olmama (Çok Merkezli Olma) 30

B. Değişmezlik 33

C. Üçüncü Kişilerin Müdahalesi 34

1. Aracılar 35

2. Oracle 36

D. Otonom Olma 38

1. Genel Olarak 38

2. Tam Otonom/Yarı Otonom 41

IV. AKILLI SÖZLEŞMELERİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI 43

A. Avantajları 43

1. Güvenlik 44

2. Şeffaflık 45

B. Dezavantajlar 46

V. AKILLI SÖZLEŞMELERİN GELİŞMESİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER 48

A. Pratik Zorluklar 50

B. Teknik Zorluklar 52

1. Hacklenme 53

2. Özel/Kapalı Anahtarın Kaybedilmesi 54

3. Bağlantı Problemi 55

İKİNCİ BÖLÜM:  

GELENEKSEL SÖZLEŞMELER İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK AKILLI SÖZLEŞMELER

I. SÖZLEŞMENİN KURULUŞU VE GEÇERLİLİĞİ 57

A. Sözleşmenin Kuruluşu 57

1. Karşılıklı İrade Beyanlarının Birbirine Uygunluğu 58

a. İrade Beyanlarının Birbirine Uygunluğu 58

b. İrade Beyanlarının Karşılıklı Olması 60

c. Akıllı Sözleşmelerde Karşılıklı İrade Beyanlarının Birbirine Uygunluğu 60

2. İcap 62

3. Kabul 65

B. Sözleşmenin Geçerliliği 68

1. Şekil 69

2. İrade Sakatlıkları 71

II. SÖZLEŞME HUKUKUNUN TEMEL PRENSİPLERİ 73

A. Sözleşme Serbestisi İlkesi 73

1. Genel Olarak 74

2. Sözleşme Serbestisi İlkesinin Sınırları 76

3. Genel İşlem Koşulları 78

B. Sözleşme Öncesi Sorumluluk (Culpa in Contrahendo) 81

C. Ön Sözleşmeden Doğan Sorumluluk 82

III. SÖZLEŞMENİN YORUMU VE UYGULANACAK HUKUK 84

A. Akıllı Sözleşmelerin Yorumu 84

B. Akıllı Sözleşmelerde Uygulanacak Hukukun Tespiti 88

IV. BORCUN İFA EDİLMEMESİ VE SÖZLEŞMESEL SORUMLULUK 93

A. Borcun İfa Edilmemesi 93

B. Sözleşmesel Sorumluluk 97

V. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ 98

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:  

AKILLI SÖZLEŞMELERİN UYGULAMA ALANLARI VE GELECEĞİ

I. UYGULAMA ALANLARI 101

A. Finansal İşlemler 102

B. Tedarik Zinciri/Perakende Satış 104

C. Devlet Hizmetleri 105

D. Kira 107

E. Sigorta 108

F. Kredi Sözleşmeleri 110

G. Otomobil Sektörü 111

H. Enerji Sektörü 112

İ. Tüketici İşlemleri 114

J. İş Sözleşmeleri 115

II. AKILLI SÖZLEŞMELERİN GELECEĞİ 116

A. Akıllı Sözleşmelerin Geleceğinde Hukukçuların Rolü 116

B. Uyuşmazlık Çözümü 119

C. Yapay Zekâ ve Akıllı Sözleşmeler 120

D. Bilgi Güvenliği 124

1. Bilgi Güvenliği İhlallerinden Sorumluluk 124

2. Veri İhlali ve İhlalin Sonuçları 125

3. Kişisel Verilerin Korunması 126

SONUÇ 133

KAYNAKÇA 139

AKKURT, Sinan Sami: “Elektronik Ortamda Hizmet Sunumu ve Buna İlişkin Sözleşmelerin Hukuki Özellikleri”, AÜHFD, C. 60, S. 1, 2011, s. 19-46.

ALMASOUD, Ahmed, ELJAZZAR, Maged M., HUSSAIN, Farookh: “Toward A Self-Learned Smart Contracts”, 2018 IEEE 15th International Conference on e-Business Engineering, 2018, doi: 10.1109/ICEBE.2018.00051, (Erişim Tarihi: 22 Eylül 2020).

ALTAN, Alparslan: “Enerji Sağlama Sözleşmeleri Bakımından Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşme Yapma Zorunluluğu İlkesinin Uygulanması”, Ankara Barosu Dergisi, C. 2004, S. 4, 2004, s. 61-88, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2004-4/3.pdf (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).

ALTINIŞIK, Ulvi: Elektronik Sözleşmeler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.

ANTONOPOULOS, Andreas M./WOOD, Gavin: Mastering Ethereum: Building Smart Contracts and Dapps, O’Reilly Media, 2018.

ARCARI, Jared: “Decoding Smart Contracts: Technology, Legitimacy & Legislative Uniformity”, Fordham Journal of Corporate and Financial Law, C. 24, S. 2, 2019, s. 363-408.

ATÇI, Muhsin: “Blok Zincir, Akıllı Sözleşmeler ve Üçlü Kayıt Sistemi Vergi ve Muhasebe Uygulamalarına Katkı Sağlayabilir Mi?”, Vergi Sorunları Dergisi, C. 42, S. 370, 2019, s. 76-88.

AYRANCI, Hasan: Ön Sözleşme, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.

BACINA, Michael: “When Two Worlds Collide: Smart Contracts and the Australian Legal System”, Journal of Internet Law, C. 21, S. 8, Şubat 2018, s. 1-27.

BACON, Jean/MICHELS, Johan David/MILLARD, Christopher/SINGH, Jatinder: “Blockchain Demystified”, Queen Mary School of Law Legal Studies, Research Paper No. 268/2017, Aralık 2017, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3091218 (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).

BAINBRIDGE, David: Introduction to Computer Law, 5. Baskı, Pearson Longman, 2004.

BAYRAM, Aziz Erman: “Güncel Gelişmeler Işığında Elektronik Sözleşmelerin Kurulması”, TBB Dergisi, S. 119, 2015, s. 331-366.

BERBERICH, Matthias/STEINER, Malgorzata: “Blockchain Technology and the GDPR- How to Reconcile Privacy and Distributed Ledgers?”, European Data Protection Law Review, C. 2, S. 3, 2016, s. 422-426.

BİLGİLİ, Fatih/CENGİL, Fatih: Blockchain ve Kripto Para Hukuku, Dora Yayıncılık, 2019.

CARDOZO BLOCKCHAIN PROJECT: “Smart Contracts & Legal Enforceability”, Cardozo Law School, Research Report #2, Ekim 2018, https://cardozo.yu.edu/sites/default/files/Smart%20Contracts%20Report%20%232_0.pdf (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).

CHAMBER OF DIGITAL COMMERCE: “Smart Contracts: Is the Law Ready?”, Smart Contracts Alliance, Eylül 2019, https://digitalchamber.org/smart-contracts-whitepaper/ (Erişim Tarihi: 24 Aralık 2019).

CONG, Lin William/HE, Zhinguo: “Blockchain Disruption and Smart Contracts”, The Review of Financial Studies, C. 32, S. 5, 2019, s. 1754-1797, https://doi.org/10.1093/rfs/hhz007 (Erişim Tarihi: 25 Aralık 2019).

CORNELIUS, Kristin B.: “Smart Contracts and the Freedom of Contract Doctrine”, Journal of Internet Law, C. 22, S. 5, Kasım 2018, s. 3-11.

CORRALES, Marcelo/FENWICK, Mark/HAAPIO, Helena (Ed.): Legal Tech, Smart Contracts and Blockchain, Springer, 2019, https://doi.org/10.1007/978-981-13-6086-2 (Erişim Tarihi: 27 Temmuz 2019).

CUCCURU, Pierluigi: “Beyond Bitcoin: An Early Overview on Smart Contracts”, International Journal of Law and Information Technology, C. 25, S. 3, 2017, s. 179-195.

CUTHBERTSON, Anthony: “Bitcoin: Millions of Dollars of Cryptocurrency ‘Lost’ After Man Dies with Only Password”, Independent, Şubat 2019, https://www.independent.co.uk/life-style/ gadgets-and-tech/news/bitcoin-exchange-quadrigacx-password-crypto currency-scam-a8763676.html (Erişim Tarihi: 10 Nisan 2020).

ÇEKİN, Mesut Serdar: “Borçlar Hukuku ile Veri Koruma Hukuku Açısından Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmeler: Hukuk Düzenimizde Bir Paradigma Değişimine Gerek Var Mı?”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 77, S. 1, 2019, s. 315-341.

ÇELİKEL, Aysel/ERDEM, Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 16. Bası, Beta Yayıncılık, 2020.

DE FILIPPI, Primavera/WRIGHT, Aaron: Blockchain and the Law: The Rule of Code, Harvard University Press, Cambridge, 2018.

DEMİRKOL, Berk: Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.

DOĞAN, Gül: Ön Sözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, 2006.

DÜLGER, M. Volkan: Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, 3. Baskı, Hukuk Akademisi Yayınları, İstanbul, 2020.

EUROPEAN COMMISSION: “Trust Services and Electronic Identification (eID)”, Aralık 2018, https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/trust-services-and-eid (Erişim Tarihi: 3 Ağustos 2019).

EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.

GATES, Mark: Blockchain: Ultimate Guide to Understanding Blockchain, Bitcoin, Cryptocurrencies, Smart Contracts and the Future of Money, Wise Fox Publishing, 2017.

GÜNGÖR, Gülin: “Yeni Düzenleme Çalışmalarında Elektronik Akitlerin Kuruluşu ve Click-Wrap Yazılım Lisansı Sözleşmelerinde Hukuk Seçimi Kaydı”, AÜHFD, C. 51, S. 1, 2002, s. 19-42.

GOPIE, Nigel: “What Are Smart Contracts on Blockchain?”, IBM Blockchain Blog, Temmuz 2018, https://www.ibm.com/blogs/block chain/2018/07/what-are-smart-contracts-on-blockchain/ (Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2019).

FAIRFIELD, Joshua A. T.: “Smart Contracts, Bitcoin Bots, and Consumer Protection”, Washington and Lee Law Review Online, C. 71, 2014, s. 35-50.

FALCIOĞLU, Mete Özgür: Karşılaştırmalı Hukuk (Amerikan Hukuku ve Viyana Antlaşması) ve Türk Hukukunda Elektronik Satım Sözleşmesi ve Kuruluşu, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.

FINCK, Michèle: Blockchain Regulation and Governance in Europe, Cambridge University Press, 2018, https://doi.org/1 0.1017/9781108609708 (Erişim Tarihi: 30 Temmuz 2019), (Blockchain Regulation).

FINCK, Michèle: “Smart Contracts as a Form of Solely Automated Processing Under the GDPR”, International Data Privacy Law, C. 0, S. 0, 2019, s. 1-17, (Smart Contracts Under GDPR).

IEVA, Giedrimaite: “Smart Contracts: Pros and Cons of the New Shiny Thing”, The IPKat Blog, Mart 2019, http://ipkitten.blogspot. com/2019/03/smart-contracts-pros-and-cons-of-new.html (Erişim Tarihi: 3 Ağustos 2019).

ILDIR, Gülgün: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2003.

IYER, Kedar/DANNEN, Chris: Building Games with Ethereum Smart Contracts: Intermediate Projects for Solidity Developers, 2018, http://bproxy.bahcesehir.edu.tr:2062/login.aspx?direct=true&db=cat03891a&AN=bah.978-1-4842-3492-1&lang=tr&site=eds-live (Erişim Tarihi: 7 Temmuz 2019).

İNAL, Emrehan: E-Ticaret Hukukundaki Gelişmeler ve İnternette Sözleşmelerin Kurulması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2005.

KAPLAN, Andreas, HAENLEIN, Michael: “Siri, Siri, in my Hand: Who’s the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations, and Implications of Artificial Intelligence”, Business Horizons, C. 62, S. 1, 2018, s. 15-25.

KARAKÖSE, İmparator S.: “Elektronik Ödemelerde Blok Zinciri Sistematiği ve Uygulamaları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2017.

KARAMANLIOĞLU, Argun: “Concept of Smart Contracts – A Legal Perspective”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2018/1, S. 35, 2018, s. 29-42.

KESER BERBER, Leyla: ““İmzalıyorum O Halde Varım”, Dijital İmza, Dijital İmza Hakkındaki Yasal Düzenlemeler, Dijital İmzalı Elektronik Belgelerin Hukuki Değeri”, TBB Dergisi, C. 12, S. 2, 2000, s. 503-556.

KIHTIR, Fatih: “An Incentive Payment Model to Future Communication Networks”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eylül 2018.

KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2020.

KINACI, Merve: “Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmelerin Yaygınlaşmasının Önündeki Engeller”, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mühendislik Yönetimi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.

KOULU, Riikka: “Blockchains and Online Dispute Resolution: Smart Contracts as an Alternative to Enforcement”, SCRIPTed: A Journal of Law, Technology and Society, C. 13, S. 1, Mayıs 2016, s. 40-69.

KULA, Önder: “Blok Zinciri Tabanlı Ödeme ve Müşteri Sadakat Sistemi Geliştirilerek Enerji Sektörüne Uygulanması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2019.

KUNER, Christopher/CATE, Fred/LYNSKEY, Orla/MILLARD, Christopher/NI LOIDEAIN, Nora/SVANTESSON, Dan: “Blockchain versus Data Protection”, International Data Privacy Law, C. 8, S. 2, Mayıs 2018, s. 103-104, https://academic.oup.com/idpl/article/8/2/103/ 5047578 (Erişim Tarihi: 3 Ağustos 2019).

KÜÇÜKPEHLİVAN, Olcay: “Sözleşmelerin İnternet Aracılığı ile Kurulması ve Geçerliliği”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006.

KÜZECİ, Elif: Kişisel Verilerin Korunması, 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.

LI, Chao: “Protecting Data Privacy With Decentralized Self-Emerging Data Release Systems”, University of Pittsburgh the Graduate Faculty of the School of Computing and Information, Doctoral Thesis, 2019.

LOKMANOĞLU, Salim Yunus: “İş Mahkemeleri Kanunu Işığında Arabuluculuk Kavramı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 9, S. 33, Ocak 2018, s. 863-885.

MUKHOPADHYAY, Mayukh: Ethereum Smart Contract Development: Build Blockchain-based Decentralized Applications Using Solidity, Packt Publishing, Birmingham, 2018.

NAKAMOTO, Satoshi: “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”, 2008, https://bitcoin.org/bitcoin.pdf (Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2019).

NGUYEN, Huu, BAILEY, Scott: “Use of Artificial Intelligence or Smart Contracts and Blockchains”, FinTech Law Report, C. 21, S. 2, Mart/Nisan 2018, s. 1-7.

NOMER, Haluk N.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası, Beta Yayıncılık, 2020.

O’SHIELDS, Reggie: “Smart Contracts: Legal Agreements for the Blockchain”, North Carolina Banking Institute, C. 21, 2017, s. 177-194.

OĞUZMAN, M. Kemal/BARLAS, Nami: Medeni Hukuk- Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar, 25. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.

OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, 18. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020. 

ORTOLANI, Pietro: “Self-Enforcing Online Dispute Resolution: Lessons from Bitcoin”, Oxford Journal of Legal Studies, C. 36, S. 3, Ağustos 2016, s. 595-629.

ÖZBEK, Mustafa Serdar: “Avrupa Konseyi Arabuluculuk Yönergesi Önerisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 56, S. 1, 2007, s. 183-231.

ÖZDEMİR KOCASAKAL, Hatice: Elektronik Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Uygulanacak Hukukun ve Yetkili Mahkemenin Tespiti, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2003.

PİLAVCI, Ezgi Elife: “The Regulation of Smart Contracts: Law, Governance and Practice”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü Bilişim ve Teknoloji Hukuku Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.

POLAT, Cihan: “Elektronik Para ve Ödeme Sistemlerinin Türkiye’de Gelişimi ve İşleyişi: Türkiye Uygulamalarının Hukuk ve Finans Disiplinleri Açısından Uluslararası Örnekler ile Karşılaştırılması”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Para, Sermaye Piyasaları ve Finansal Kurumlar Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.

RAMBERG, Christina Hultmark: “The E-Commerce Directive and Formation of Contract in a Comparative Perspective”, Global Jurist, C. 1, S. 2, 2001, s. i-26.

RIEFA, Christine: “The Reform of Electronic Consumer Contracts in Europe: Towards an Effective Legal Framework?”, Lex Electronica, C. 4, S. 2, 2009, s. 1-44. 

RODRIGUES, Usha R.: “Law and the Blockchain”, Iowa Law Review, C. 104, S. 2, Ocak 2019, s. 679-729.

ROHR, Jonathan G.: “Smart Contracts and Traditional Contract Law, or: The Law of the Vending Machine”, Cleveland State Law Review, C. 67, S. 1, 2019, s. 71-92.

SAĞLAM, İpek: Elektronik Sözleşmeler, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2007.

SAVELYEV, Alexander: “Contract Law 2.0: Smart Contracts As the Beginning of the End of Classic Contract Law”, Higher School of Economics, Research Paper No. WP BRP 71/LAW/2016, Aralık 2016, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2885241 (Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2019).

SCHMITZ, Amy/RULE, Colin: “Online Dispute Resolution for Smart Contracts”, Journal of Dispute Resolution, C. 2019, S. 2, 2019, s. 103-125.

SCHULPEN, Ruben: “Smart Contracts in the Netherlands: A Legal Research Regarding the Use of Smart Contacts Within Dutch Contract Law and Legal Framework”, Tilburg University International Business Law (LLM), Master Thesis, Tilburg, 2018, http://arno.uvt.nl/ show.cgi?fid=146860 (Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2019).

SÖZER, Bülent: Elektronik Sözleşmeler, Beta Yayınları, İstanbul, 2002.

SZABO, Nick: “Formalizing and Securing Relationships on Public Networks”, First Monday, C. 2, S. 9, 1997, (Public Networks).

SZABO, Nick: “Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets”, http://www.alamut.com/subj/economics/nick_szabo/smart Contracts.html, 1996, (Smart Contracts).

ŞAHİN, Turan: “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşuna Dair İrade Beyanları ve Bu Beyanların Geri Alınması”, TBB Dergisi, S. 95, 2011, s. 331-376.

ŞEKER, Muzaffer: “6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanununa Göre İnternet Üzerinden Akdedilen Sözleşmelerin Kurulması”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 11, S. 22, 2012, s. 127-155.

TEMPLIN, Sarah: “Blocked-Chain: The Application of the Unauthorized Practice of Law to Smart Contracts”, Georgetown Journal of Legal Ethics, C. 34, S. 4, 2019, s. 957-974.

TEMTE, Morgan N.: “Blockchain Challenges Traditional Contract Law: Just How Smart Are Smart Contracts?”, Wyoming Law Review, C. 19, S. 1, 2019, s. 87-118.

TURAN, Gamze: “Elektronik Sözleşmeler ve Elektronik Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun Tespiti”, TBB Dergisi, S. 77, 2008, s. 87-119.

UK LAW COMMISSION: “Electronic Commerce: Formal Requirements in Commercial Transactions”, Advice From the Law Commission, Aralık 2001, https://www.lawcom.gov.uk/project/electronic-commerce-formal-requirements-in-commercial-transactions/ (Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2019).

UZUN KAZMACI, Özge: “İnternet Ortamında Kurulan Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3, 2016, s. 2791-2818.

UYUMAZ, Alper: “Elektronik Sözleşmelerin Web Siteleri Aracılığıyla Kurulması ve Bu Sözleşmelerin İfası”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, Özel Sayı, 2007, s. 907-930.

VURALOĞLU, Mehmet Oğuz: “Kişisel Verilerin İşlenmesi Suretiyle Kişilik Hakkı İhlalinde Kazancın Devri Talebi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 1, 2018, s. 181-203.

WOEBBEKING, Maren: “The Impact of Smart Contracts on Traditional Concepts of Contract Law”, Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic Commerce Law, C. 10, S. 1, 2019, s. 104-112.

YOUNG, Charlotte R.: “A Lawyer’s Divorce: Will Decentralized Ledgers and Smart Contracts Succeed in Cutting Out the Middleman?”, Washington University Law Review, C. 96, S. 3, 2018, s. 649-680.

ZORLUEL, Mustafa: “Yapay Zekâ ve Telif Hakkı”, TBB Dergisi, C. 142, 2019, s. 305-356.