Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler

Yargıtay kararlarında iş sözleşmesinin feshinde zorlayıcı neden sıklıkla gündeme gelmekte ve özellikle hükümlülük ile işin icrası için gerekli olan belgenin (ehliyet, uçuş lisansı, güvenlik sertifikası gibi) kaybedilmesi halinde bu durumun zorlayıcı neden teşkil ettiği belirtilmektedir. Söz konusu kararlarda zorlayıcı neden unsurlarına bağlı kalınmamakta ve işin yerine getirilmesinin imkansızlaşması yeterli görülmektedir. Aynı şekilde zorunlu nedenlere ilişkin de doktrinde ve Yargıtay kararlarında ayrıntılı bir değerlendirme mevcut değildir. Çalışmamızda bu doğrultuda zorlayıcı nedenin unsurlarına ilişkin açıklama yapılmış, bunun yanında zorunlu nedenler bakımından da değerlendirmelerde bulunulmuştur.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ZORLAYICI VE ZORUNLU NEDENLER İLE BENZERİ KAVRAMLAR
I. ZORLAYICI NEDEN
A. Kavram Olarak Zorlayıcı Neden
B. Unsurları
1. Olağanüstü Bir Olay
2. Haricilik
3. Bir Davranış Normunun veya Borcun İhlali
4. Uygun İlliyet Bağının Bulunması
5. Öngörülemezlik
6. Kaçınılmazlık - Karşı Konulamama Yenilmezlik
7. Kusursuzluk
C. Koronavirüs Salgının Zorlayıcı Neden Teşkil Edip Etmediği
D. Zorlayıcı Nedene Bağlanan Sonuçlar
II. ZORUNLU NEDEN
A. İşverenden Beklenen Mutat Tedbirleri Aşan Acil veya Olağanüstü Durumların Mevcut Olması
B. Tarafların Bir Etkisinin Bulunmaması
C. İşin Durmasına Sebebiyet Vermesi
III. BENZERİ KAVRAMLAR
A. UMULMAYAN HALLER (BEKLENMEYEN HALLER)
B. ZORLAYICI NEDEN İLE UMULMAYAN HAL ARASINDAKİ FARKLAR
C. İMKANSIZLIK

İKİNCİ BÖLÜM
İŞ KANUNLARINDA ZORUNLU VE ZORLAYICI NEDENLER
I. 4857 SAYILI İŞ KANUNU'NDA ZORUNLU VE ZORLAYICI NEDENLER
A. İş Görme Borcu Henüz Yerine Getirilmeden Zorlayıcı Nedenlerin Ortaya Çıkması
B. İş İlişkisi Devam Ederken Ortaya Çıkan Zorlayıcı Nedenler
1. Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Kullanılmasında Mücbir Neden Unsuru
2. Belirli Süreli İş Sözleşmesine Zorlayıcı Neden Kaydının Konulup Konulamayacağı
3. Grev Halinin Zorlayıcı Neden Kabul Edilip Edilemeyeceği
4. Kısa Çalışma Halinde Zorlayıcı Nedenler
5. Geçici iş İlişkisinin Kurulabilmesi için Zorlayıcı Nedenler
6. Fazla Çalışma Halinde Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler
7. Telafi Çalışmasında Zorlayıcı ve Zorunlu Nedenler
C. İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Zorlayıcı Nedenlerin Ortaya Çıkması
1. İş Sözleşmesinin Zorlayıcı Nedenle Feshi
2. İş Sözleşmesine Konulacak Bir Hükümle Zorlayıcı Nedenle Fesih Hakkının Kaldırılması veya Sınırlandırılması
3. İşçinin Zorlayıcı Nedenlerle Fesih Hakkı
4. İşverenin Zorlayıcı Nedenlerle Fesih Hakkı
5. İşçinin Koronavirüs Salgını Nedeniyle İş Sözleşmesini Fesih Hakkı
6. İşverenin Koronavirüs Salgını Nedeniyle İş Sözleşmesini Fesih Hakkı
7. Koronavirüs nedeniyle iş görme ediminin yerine getirilememesinin hem işverenden hem de işçiden kaynaklanması halinde fesih hakkı
8. Zorlayıcı Nedenin Tespitine Dair Özel Durumlar
II. DENİZ İŞ HUKUKUNDA ZORLAYICI VE ZORUNLU NEDENLER
III. BASIN İŞ HUKUKUNDA ZORLAYICI VE ZORUNLU NEDENLER

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ZORLAYICI VE ZORUNLU NEDENLERİN ETKİLERİ
I. İŞ SÖZLEŞMESİNİN ASKIDA KALMASI
II. İŞÇİYE BİR HAFTA SÜRE İLE YARIM ÜCRET HAKKI
A. Genel Olarak Yarım Ücret Hakkı
B. Sokağa Çıkma Yasaklarının Ücret Ödeme Borcuna Etkisi
III. ZORLAYICI NEDENE BAĞLI FESHİN ETKİLERİ
A. Kıdem Tazminatına Etkisi
B. İhbar Tazminatına Etkisi
C. Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Feshine Etkisi
D. Zorlayıcı Neden Kendi Nezdinde Oluşmayan Tarafın İş Sözleşmesini Feshetmesi Halinde Doğabilecek Sorunlar
E. Zorlayıcı Nedene Dayanılarak Çalışılamayan Sürelerin Kıdeme Etkisi
1. Yıllık İzin İçin Kıdem Hesabı
2. Kıdem Tazminatı İçin Gerekli Bir Yılın Hesaplanması
3. İhbar Tazminatında Bildirim Sürelerinin Hesabı
4. İş güvencesi İçin Gerekli Altı Aylık Sürenin Belirlenmesi
F. Zorlayıcı Nedenle Fesih Hakkının Doğumu, Kullanma Süresi ve Şekli
IV. ZORLAYICI NEDENLERİN ZAMANAŞIMININA ETKİSİ
V. ZORUNLU NEDENLERİN FAZLA ÇALIŞMAYA ETKİSİ
A. Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışmanın Süresi
B. Serbest Zaman Hakkı
C. Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma Yükümlülüğünün İhlali
VI. TELAFİ ÇALIŞMASI
A. Zorunlu Nedenlerle Telafi Çalışması Yapılmasında Süre Sınırı ve Ücret Hakkı
B. Koronavirüs Nedeniyle Sokağa Çıkma Yasaklarının Telafi Çalışmasına Etkisi
VII. KISA ÇALIŞMAYA ETKİSİ
A. Kısa Çalışma Ödeneği
B. Kısa Çalışma Halinin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik Oluşturup Oluşturmayacağı
SONUÇ

KAYNAKÇA