Borçlar Hukuku

ESERİN İÇERİĞİ

KISALTMALAR ......................................................................................... v

POZİTİF HUKUK KAYNAKLARI ......................................................... ix

ÖNSÖZ ........................................................................................................ xi

İÇİNDEKİLER ......................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.

GİRİŞ………………………………………………………………………..1

§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN ÖNEMİ, KONUSU, GELİŞİMİ VE KAYNAKLARI ........................................................................................... 1

I. Borçlar hukukun önemi .......................................................................... 2

II. Borçlar hukukunun konusu .................................................................. 3

III. Borçlar hukukunun gelişimi ................................................................ 3

IV. Borçlar Hukuk ....... u alanındaki yeni düzenlemeler ve “İkinci Kuşak Borçlar Kanunları” ..................................................................................... 5

1. Genel olarak............................................................................................... 5

2. Yeni “soft law” kuralları ........................................................................... 6

3. “Birinci ve ikinci kuşak Medeni Kanunlar” .............................................. 7

V. Borçlar hukukunun kaynakları ........................................................... 10

1. Türk Borçlar Kanunu ............................................................................... 10

2. Türk Borçlar Kanunu ile Türk Medeni Kanunu arasındaki ilişki ............ 11

BİRİNCİ BÖLÜM ..................................................................................... 13

BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI ......................... 13

§ 2. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMLARI İLE BORCUN ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜMLERİ ..................................................................... 13

I. Borç ve borç ilişkisi ................................................................................ 14

1. Kavramlar ................................................................................................ 14

2. Borç ilişkisinden doğan kişisel haklar ve nesnel haklar .......................... 14

3. Borç ve sorumluluk ................................................................................. 15

xvi

1. Borç ilişkisinin «organizma» niteliği ...................................................... 17

2. Borç ilişkisinin doğuşuna ilişkin bazı özellikler ...................................... 19

3. Borç ilişkisinin “göreceli (nisbi) karakteri” ............................................. 22

III. Borcun çeşitli görünümleri ................................................................ 25

1. Doğal (eksik) borçlar ............................................................................... 25

2. Parça borçları ve çeşit borçları ................................................................ 27

3. Seçimlik borçlar ...................................................................................... 28

4. Para borcu ve faiz borcu .......................................................................... 30

§ 3. EDİM ................................................................................................... 35

I. Kavram ................................................................................................... 36

II. Çeşitleri ................................................................................................. 36

1. İçeriğine göre: olumlu olumsuz edimler .................................................. 36

2. Sürelerine göre edimler ........................................................................... 38

BİRİNCİ AYRIM ...................................................................................... 39

BORÇ İLİŞKİLERİNİN DOĞUŞU ......................................................... 39

§ 4. GENEL OLARAK BORÇLARIN DOĞUŞ KAYNAKLARI ........ 39

I. Roma Hukukunda .................................................................................. 39

II. Fransız hukukunda .............................................................................. 40

§ 5. HUKUKİ MUAMELELER ............................................................... 42

I. Hukuki fiiller içinde hukuki muamelelerin yeri .................................. 43

1. Genel olarak “hukuki fiiller” ................................................................... 43

2. Hukuka uygun filler ................................................................................. 43

II. Hukuki muamele kavramı ................................................................... 45

1. Genel olarak ............................................................................................. 45

2. Tanımı, öğeleri ve önemi ......................................................................... 45

III. Hukuki muamelelerin çeşitleri ........................................................... 47

IV. Bir taraflı ve çok taraflı hukuki muameleler ................................... 47

1. Bir taraflı hukuki muameleler.................................................................. 48

xvii

2. Çok taraflı hukuki muameleler ................................................................ 48

V. Sağlararası hukuki muameleler ve ölüme bağlı hukuki muameleler ................................................................................................. 50

1. Sağlararası hukuki muameleler ............................................................... 50

2. Ölüme bağlı hukuki muameleler ............................................................. 50

VI. Borçlandırıcı muameleler ve tasarruf muameleleri ......................... 50

1. Kavramlar ................................................................................................ 50

2. Borçlandırıcı muamelenin ve tasarruf muamelesinin hukuki bağımsızlığı ..................................................................................... 51

VII. Kazandırma ve kazandırıcı muameleler ......................................... 53

1. Kazandırma ve kazandırıcı muamele kavramları .................................... 53

2- Kazandırmanın hukuki nedeni (causa) .................................................... 54

3. Kazandırmanın nedene bağlılığı ve soyutluğu ........................................ 55

İKİNCİ AYRIM ......................................................................................... 57

SÖZLEŞME KAVRAMI VE ÇEŞiTLİ GÖRÜNÜMLERİ ................... 57

§ 6. SÖZLEŞME KAVRAMI, SÖZLEŞMELERİN ÇEŞİTLERİ, ....... 57

SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI ....................................... 57

I. Kavram ................................................................................................... 58

II. Çeşitleri ................................................................................................. 58

III. Sözleşme özgürlüğü ve görünümleri ................................................. 60

1. Genel olarak............................................................................................. 60

2. Borçlar hukukunda sözleşme özgürlüğünün çeşitli görünümleri ............ 61

3. Ekonomik ve teknolojik gelişmelerin sözleşme özgürlüğü üzerine etkileri: “iltihaki sözleşmeler ve standart sözleşmeler” ............................................ 66

IV. Sözleşme özgürlüğünün sınırları ....................................................... 68

1. Hukuka aykırılık ve “kanuna karşı dolan” .............................................. 69

2. Kamu düzenine aykırılık ......................................................................... 70

3. Kişilik hakkına aykırılık: “boğazlama sözleşmeleri” .............................. 71

4. Ahlaka aykırılık ....................................................................................... 71

xviii

5. Aşırı yararlanma ...................................................................................... 72

6. Sözleşme konusunun olanaksızlığı .......................................................... 75

7. Sözleşme özgürlüğünün yargısal revizyon yoluyla sınırlanması ............. 76

§ 7. SÖZLEŞMENİN KURULMASI ....................................................... 78

I. Genel olarak ........................................................................................... 78

II. Öneri ...................................................................................................... 79

1. Kаvram .................................................................................................... 79

2. Öneri ve Öneriye Çağırma ....................................................................... 80

3. Önerinin hükümleri ................................................................................. 81

4.Ваğlаmауan öneriler ................................................................................. 83

5. Öneride bulunanın ölümü ve muamele ehliyetsizliğinin öneri üzerine etkisi ............................................................................................................ 84

6. Önerinin geri alınması ............................................................................. 85

7. Önerinin reddi .......................................................................................... 85

III. Каbul .................................................................................................... 85

1. Kabul beyanın özellikleri ........................................................................ 86

2. Kabul beyanının yapılış tarzı ................................................................... 86

IV. Sözleşmenin kurulduğu ve hüküm doğurduğu anlar ....................... 88

V. İradelerin uygunluğu ............................................................................ 90

1. İradelerin uyuşması ................................................................................. 90

2. İradeler arasında uyuşmazlık ................................................................... 90

VI. Sözleşmenin elektronik yoldan kurulması ........................................ 92

1. Genel olarak............................................................................................. 92

2. Çeşitli hukuk düzenlerinde elektronik sözleşmeler: Sözleşmenin e-posta yoluyla kurulması ........................................................................................ 92

VII. Yeni sözleşme türleri ......................................................................... 96

1. Akıllı sözleşmeler (Smart Contracts) ...................................................... 96

2. “Paketi ya da ambalajı açmak veya yırtmak suretiyle kurulan sözleşmeler” (shrinkwrap contracts) ve “tıklama yapmak suretiyle kurulan sözleşmeler” (clickwrap contracts) ................................................................................... 97

xix

§ 8. SÖZLEŞMENİN YORUMU, SÖZLEŞME BOŞLUKLARININ DOLDURULMASI VE SÖZLEŞMENİN YENİ KOŞULLARA UYARLANMASI ....................................................................................... 99

I. Sözleşmenin yorumu .............................................................................. 99

II. Sözleşmedeki boşlukların doldurulması ........................................... 103

III. Sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması (clausula rebus sic stantibus) .................................................................................................. 103

§ 9. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ .................................................................. 105

I. Şekil kavramı ........................................................................................ 105

II. Şeklin yararları ve sakıncaları .......................................................... 106

1. Şeklin yararları ...................................................................................... 106

2. Şeklin sakıncaları ................................................................................... 106

III. Şeklin çeşitleri ................................................................................... 107

1. Amaçları bakımından ............................................................................ 107

2. Kaynakları bakımından ......................................................................... 108

3. Yapılış tarzına göre ................................................................................ 108

IV. Belirli şekillerde yapılmaları öngörülen muamelelerin değiştirilmesi ve ortadan kaldırılması ........................................................................... 113

1. Belirli bir şekilde yapılması gereken muamelelerin değiştirilmesi ....... 113

2. Belirli bir şekilde yapılması gereken muamelelerin ortadan kaldırılması ................................................................................... 114

V. Şekil kurallarına aykırılığın sonuçları .............................................. 114

1. Borçlar hukuku alanında ........................................................................ 114

2. Aile ve miras hukuklarında ................................................................... 115

§ 10. SOYUT BORÇ SÖZLEŞMELERİ ............................................... 116

I. Kavram ................................................................................................. 116

II. Soyut borç sözleşmesinin görünümleri ............................................. 117

III. Soyut borç sözleşmesinin koşulları ................................................. 117

1. Bir sözleşmenin varlığı .......................................................................... 118

2. Sözleşmenin yazılı şekilde yapılması .................................................... 118

xx

3. Sözleşmenin borç nedenini göstermemesi............................................. 118

4. Borç nedeninin ahlaka ve hukuka aykırı olmaması ............................... 118

IV. Soyut borç sözleşmesinin hükümleri ............................................... 119

1. Вorcun doğması..................................................................................... 119

2. Alacaklı bakımından hükümleri ............................................................ 119

3. Borçlunun korunması ............................................................................ 119

§ 11. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİ VE “CULPA IN ........................ 121

CONTRAHENDO” ................................................................................. 121

I. Sözleşme görüşmeleri ve “culpa in contrahendo” ............................. 122

1. Kavram .................................................................................................. 122

2. c.i.c.’nin hukuki niteliği......................................................................... 123

3. Ulusal hukukların c.i.c.’e yönelik yaklaşımları ..................................... 123

4. c.i.c. sorumluluğunun kurulmasına ilişkin koşullar............................... 126

II.Sözleşmeler hukukuna ilişkin uluslararası çalışmalar: “Softlaw”dac.i.c. ........................................................................................................... 127

1. “Unidroit İlkeleri 2016”da c.i.c. ............................................................ 127

2. “Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri”nde (PECL) c.i.c. ......................... 129

3. “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nda (DCFR) c.i.c. ........................ 130

§12. ÖNSÖZLEŞMELER, OPSİYON SÖZLEŞMELERİ VE DİĞERANLAŞMALAR 132

I. Önsözleşmeler ........................................................................................ 132

II. Opsiyon sözleşmeleri ............................................................................ 134

III. Çerçeve Sözleşmeler ........................................................................... 135

IV.Anlayış Belgesi veya Niyet Mektubu (MoU), Anlaşma Belgesi (MoA),Centilmen Anlaşmaları (Gentleman’s Agreement) ve El Sıkışma suretiylevarılan anlaşmalar ...................................................................................... 135

§13. GENEL İŞLEM KOŞULLARI (GİK/GİŞ) VE GİK ALTINDAKURULAN SÖZLEŞMELER................................................................ 138

I. Genel olarak ......................................................................................... 139

1. Kavram .................................................................................................. 139

xxi

2. Alman hukukundaki yeni gelişmeler ..................................................... 140

3. Diğer hukuk düzenlerinde GİK’lere ilişkin düzenlemeler ..................... 141

II. Türk hukukunda GİK ........................................................................ 142

1. Oluşum tarihçesi .................................................................................... 142

2. Kavram ve özellikleri ............................................................................ 143

3. Kapsamı: Yürürlük denetimi ................................................................. 144

4. Yorumlanması: Yorum denetimi ........................................................... 144

5. Değiştirme yasağı .................................................................................. 145

6. İçerik denetimi ....................................................................................... 145

İRADEYİ SAKATLAYAN NEDENLER .............................................. 147

ÜÇÜNCÜ AYRIM ................................................................................... 147

§ 14. HUKUKİ MUAMELERDE İRADE VE İRADENİN AÇIKLANMASI ...................................................................................... 147

I. İç irade ve iradenin açıklanması ......................................................... 147

1. Kavramlar .............................................................................................. 147

2. İç irade ile açıklanmış iradenin (beyan) uygunluğu .............................. 147

II. Açıklanmış iradenin değerlendirilmesi: Güven Teorisi .................. 148

III. İç İrade ile açıklanmış irade arasındaki uygunsuzluk ................... 149

§ 15. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA İSTENEREK YARATILAN UYGUNSUZLUK ........................................................... 151

I. Genel olarak ......................................................................................... 152

II. Taraflardan birinin isteği ile yaratılan uygunsuzluk ...................... 152

1. Ciddi olmayan açıklamalar .................................................................... 152

2. Zihni Kayıt ........................................................................................... 152

III. İki tarafın isteği ile yaratılan uygunsuzluk: Muvazaalı muameleler ............................................................................ 153

1.Каvram ................................................................................................... 153

2. Çeşitleri ................................................................................................. 153

3. Sonuçları ................................................................................................ 158

xxii

4.Мuvazaalı muameleler ve inançlı muameleler ....................................... 161

§ 16. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA İSTENMEYEREK MEYDANA GELEN UYGUNSUZLUK: YANILMA ............................................................. 166

I. Yanılmanın tanımı ............................................................................... 167

II. Yanılmaya ilişkin ayrımlar ................................................................ 168

1. Genel olarak........................................................................................... 168

2-Türk hukukunda ..................................................................................... 169

III. Esaslı yanılma durumları ................................................................. 170

1. Sözleşmenin niteliğinde yanılma ........................................................... 170

2. Sözleşmenin konusunda yanılma........................................................... 170

3. Kişide yanılma ....................................................................................... 171

4. Belirli nitelikleri olan kişide yanılma .................................................... 171

5. Miktarda yanılma ................................................................................... 171

6. Temelde yanılma ................................................................................... 172

IV. İletmede yanılma ............................................................................... 173

V. Esaslı yanılmanın hüküm ve sonuçları ............................................. 174

1. Sözleşmenin askıda olması .................................................................... 174

2. Sözleşmenin geçerli kılınması ............................................................... 175

VI. Yanılmayı öne sürme hakkının sınırlanması .................................. 176

VII. Karşı tarafın korunması ................................................................. 177

1. Zararı giderimin koşulları ...................................................................... 177

2. Zararı giderimin kapsamı ...................................................................... 177

17. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA HUKUKA AYKIRI DIŞ ETKİLERLE YARATILAN UYGUNSUZLUKLAR: ALDATMA VE KORKUTMA .............................................................. 178

I. Aldatma ................................................................................................. 179

1. Каvram .................................................................................................. 179

2. Koşullar ................................................................................................. 180

3. Sonuçları ................................................................................................ 181

xxiii

II. Korkutma ............................................................................................ 182

1. Kavram .................................................................................................. 182

2. Çeşitleri ................................................................................................. 182

4. Hükümleri .............................................................................................. 184

DÖRDÜNCÜ AYRIM ............................................................................. 185

HUKUKİ MUAMELELERİN GEÇERSİZLİĞİ ................................. 185

§ 18. HUKUKİ MUAMELELERİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ................... 185

I. Kavramlar ............................................................................................ 186

1. Sağlararası (inter vivos) hukuki muamelelerde, .................................... 186

2. Ölüme bağlı (mortis causa) hukukî muamelelerde ................................ 187

II. Hükümsüzlük ...................................................................................... 187

1. Kavram .................................................................................................. 187

2. Hükümsüzlük nedenleri ......................................................................... 188

3.Нükümsüzlüğün sonuçları ...................................................................... 189

4. Hükümsüzlüğün bazı özel görünümleri ................................................. 189

5. Hükümsüz muamelelerin onaylanması .................................................. 191

6. Hükümsüz muamelenin başka bir muameleye dönüştürülmesi: Çevirme ..................................................................................................... 192

III. İptal kabiliyeti ................................................................................... 193

1. Каvram .................................................................................................. 193

2. Çeşitli görünümleri ................................................................................ 193

BEŞİNCİ AYRIM .................................................................................... 195

TEK TARAFLI HUKUKİ MUAMELELERDEN DOĞAN BORÇLAR ............................................................................... 195

§ 19. İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME ................................... 195

I. Genel olarak ......................................................................................... 196

II. İlan yoluyla ödül sözü verme: tanımı, görünümleri ve hukuki niteliği .......................................................................................... 197

1. Tаnımı ................................................................................................... 197

xxiv

2. Görünümleri .......................................................................................... 197

3. Hukuki niteliği ....................................................................................... 197

III. İlan yoluyla ödül sözü vermenin (vaad) koşulları .......................... 198

1. Söz vermeye (vaad) ilişkin koşullar ...................................................... 198

2. Ödüle ilişkin koşullar ............................................................................ 198

3. Edime ilişkin koşullar ............................................................................ 198

IV. İlan yoluyla ödül sözü vermenin hükümleri ................................... 199

1. İlan yoluyla ödül sözü verme bakımından ............................................. 199

2. Ödüllü yarışmalar bakımından .............................................................. 200

V. İlan yoluyla yapılan ödül sözünün geri alınması ............................. 200

1. Kural ...................................................................................................... 200

2. İyi inançlı kişilerin korunması: masrafların ödenmesi .......................... 201

ALTINCI AYRIM ................................................................................... 203

HUKUKİ MUAMELELERDE TEMSİL İLİŞKİLERİ ....................... 203

§ 20. TEMSİL........................................................................................... 203

I. Kavram ................................................................................................. 204

II. Temsilin çeşitleri ................................................................................. 205

1. Kaynağına göre ...................................................................................... 205

2. Hükümlerine göre .................................................................................. 205

III - Doğrudan doğruya temsil ............................................................... 207

1. Tanımı ................................................................................................... 207

2. Koşulları ................................................................................................ 207

3. Hükümleri .............................................................................................. 209

IV. Temsil yetkisi ..................................................................................... 209

1. Temsil yetkisinin verilmesi ................................................................... 209

2. Temsil yetkisinin şekli ........................................................................... 210

3. Temsil yetkisi verme ehliyeti ................................................................ 210

4. Temsil yetkisinin kapsamı ..................................................................... 211

xxv

5. Temsil yetkisinin soyutluğu ve bağımsızlığı ......................................... 212

6. Temsil yetkisinin geri alınması .............................................................. 214

7. Temsil yetkisinin sona ermesi ............................................................... 215

V. Temsil ilişkilerinde özel durumlar .................................................... 217

1. Temsilcinin kendi yerine bir başkasını geçirme yetkisi ........................ 217

2. Temsilcinin kendi kendisiyle sözleşme yapması ................................... 218

3.-Bir sözleşmenin taraflarının aynı temsilci tarafından temsil edilmesi .. 219

VI. Yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin aşılması ................................... 219

1. Yetkisiz temsil ....................................................................................... 219

2. Temsil yetkisinin aşılması ..................................................................... 222

YEDİNCİ AYRIM................................................................................... 225

BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ....... 225

§ 21. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞMELER.......................... 225

I. Kavram ................................................................................................. 226

II. Üçüncü kişi yararına sözleşmenin görünümleri .............................. 227

1. Üçüncü kişi yararına eksik sözleşmeler ................................................. 227

2. Üçüncü kişi yararına tam sözleşmeler ................................................... 228

§ 22. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME ................................. 233

I. Kavram ................................................................................................. 233

II. Başkasının fiiilini üstlenmenin koşulları .......................................... 234

1. Bir üstlenmenin varlığı .......................................................................... 234

2.Üstlenmenin konusunun başkasının fiili ya da edimi olması ................. 234

III. Başkasının fiilini üstlenmenin hükümleri ....................................... 235

IV.Üçüncü kişinin fiilini üstlenmenin komşu kavramlardan ayırtedilmesi ..................................................................................................... 235

1. Kefalet sözleşmesinden ayırt edilmesi .................................................. 235

2. Borcun üstlenilmesinden ayırt edilmesi ................................................ 236

SEKİZİNCİ AYRIM ............................................................................... 237

BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR ................................... 237

xxvi

§ 23. KOŞULA BAĞLI BORÇLAR ...................................................... 237

I. Kavram ................................................................................................. 238

II. Koşul türleri ........................................................................................ 238

1. Geciktirici koşul ve bozucu koşul ......................................................... 238

2. Olumlu koşullar ve olumsuz koşullar .................................................... 240

3. Rastlantısal koşullar, iradî koşullar ve karma koşullar .......................... 240

III. Koşulun geçerliliği ............................................................................ 241

1. Koşula bağlılığı kabul etmeyen hukuki muameleler ............................. 241

2. Olanaksız koşullar ................................................................................. 242

IV. Koşulun hükümleri ........................................................................... 243

1. Geciktirici koşula bağlı muamelelerde .................................................. 243

2. Воzucu koşula bağlı muаmelelerde ....................................................... 244

V. Koşulun gerçekleşmesi ....................................................................... 245

1.Koşulun gerçekleşmesi ........................................................................... 245

2. Koşulun gerçekleşmemesi ..................................................................... 246

3. Koşulun gerçekleşmiş sayılması ............................................................ 246

§ 24. BAĞLANMA PARASI VE CAYMA PARASI ............................ 247

I. Bağlanma Parası .................................................................................. 248

1. Kavram .................................................................................................. 248

2. Sonuçları ................................................................................................ 248

II. Cayma Parası ...................................................................................... 249

1. Kаvrаm .................................................................................................. 249

2. Sonuçları ................................................................................................ 249

§ 25. SÖZLEŞME CEZASI (CEZA KOŞULU) .................................... 250

I. Kavram ................................................................................................. 251

II. Sözleşme cezasının öğeleri ................................................................. 253

1. Bir «asıl borcun varlığı» ........................................................................ 253

2.Sözleşme cezasının bağımsız ve ekonomik değertaşıyan bir edim olması.............................................................................. 253

xxvii

3.“Asıl borç” ile “sözleşme cezası” arasında bir “asıl borç-bağlı borçilişkisi”nin bulunması ................................................................................ 253

4.Sözleşme cezasının, sağlararası bir hukukî muamele ile belirlenmesi .. 254

III. Sözleşme cezasının türleri ve sonuçları ........................................... 254

1. Seçimlik sözleşme cezaları .................................................................... 254

2. Sözleşmenin yerine getirilmesine eklenen sözleşme cezası .................. 255

3. İfayı engelleyen sözleşmе сеzаlаrı ........................................................ 255

IV. Sözleşme cezasının miktarı ............................................................... 255

1. Kural ...................................................................................................... 255

2. Sözleşme cezasının indirilmesi.............................................................. 256

V. Sözleşme cezasına illşkin diğer sorunlar ........................................... 257

1. Ek bir tazminat istenebilmesi ................................................................ 257

2.Sözleşme cezasına ilişkin hükümlerin örneksemeyoluyla uygulanması .................................................................................. 257

DOKUZUNCU AYRIM .......................................................................... 259

ALACAKLI VE BORÇLULARIN ÇOKLUĞU .................................. 259

§ 26. BORÇ İLİŞKİSİNDE ALACAKLI ve BORÇLUNUN ............... 259

I. Borç ilişkisinde alacaklıların birden fazla olması ............................. 260

1. Вölümsel alaсak hakları ........................................................................ 260

2. Elbirliği ile istenebilecek alacak hakları ................................................ 261

3. Bölünemeyen bir borca ilişkin alacaklar ............................................... 261

4. Dayanışmalı (müteselsil) alacaklar: (bkz. aşağıda § 27 I) ..................... 262

II. Borç lişkisinde borçluların birden çok olması ................................. 262

1. Bölümsel borçlar ................................................................................... 262

2. Kefillik borçları ..................................................................................... 263

3. Birden çok borçlunun, bölünemeyen bir borçla yükümlü olması.......... 264

4.Çeşitli hukukî nedenlerden dolayı birden çok kişinin sözleşme dışısorumluluğu ............................................................................................... 265

5. Dayanışmalı borçlar (bkz. aşağıda § 27 I) ............................................. 265

xxviii

27. DAYANIŞMALI ALACAKLAR ve BORÇLAR ............................ 266

I. Dayanışmalı (müteselsil) alacaklılık ................................................... 267

1. Kаvram .................................................................................................. 267

2. Dayanışmalı alacakların doğumu .......................................................... 267

3. Dayanışmalı alacakların hükümleri ....................................................... 268

II. Dayanışmalı (müteselsil) borçluluk ................................................... 269

1. Kavram .................................................................................................. 269

2. Dayanışmalı borçların doğuşu ............................................................... 269

3. Sonuçları ................................................................................................ 271

III. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı” (DCFR) 276

1. Borçluların çokluğu ............................................................................... 276

2. Alacaklıların çokluğu ve alacaklılar arasında dayanışma ...................... 280

ONUNCU AYIRIM ................................................................................. 283

BORÇ İLİŞKİSİNDE ALACAKLI ve BORÇLUNUN DEĞİŞMESİ 283

§ 28. ALACAĞIN DEVRİ ...................................................................... 283

I. Alacağın devri kavramı, özellikleri ve çeşitleri ................................. 284

1. Kavram .................................................................................................. 284

2. Özellikleri .............................................................................................. 285

3. Türleri .................................................................................................... 286

II. Alacağın devrinin konusu .................................................................. 287

1. Devredilebilen alacaklar ........................................................................ 287

2. Devredilemeyen alacaklar ..................................................................... 289

III. Alacağın devrinin kapsamı ............................................................... 290

1. Genel olarak........................................................................................... 290

2.Alacağa bağlı (yan, fer’i) haklar ............................................................. 290

IV. Alacağın devrinin sonuçları ............................................................. 291

1. Alacağı devreden ile borçlu arasındaki ilişki ........................................ 291

2. Alacağı devralan ile borçlu arasındaki ilişki ......................................... 293

xxix

3. Devreden ile devralan arasındaki ilişki ................................................. 296

V. “Soft law” olarak “Ortak Referans İlkeleri Tasarısı” (DCFR) ...... 298

§ 29. BORCUN ÜSTLENİLMESİ ......................................................... 305

I. Кavram ................................................................................................. 306

1. Borcun üstlenilmesi ............................................................................... 306

2.-Alacağın devri ve borcun üstlenilmesi .................................................. 308

II. Borcun üstlenilmesinde çeşitli görünümler ...................................... 309

1. Borçtan kurtarma vaadi ya da ifayı üstlenme sözleşmesi: İç üstlenme sözleşmesi .................................................................................................. 309

2.Gerçek anlamda borcun üstlenilmesi: Dış üstlenme sözleşmesi ............ 309

3.Borca katılma: Birlikte borç üstlenme .................................................... 309

4.Bir malvarlığının veya bir işletmenin üstlenilmesi (devralınması) ........ 310

III. İç üstlenme sözleşmesi: Borçtan kurtarma vaadi ya da ifanın yüklenilmesi ............................................................................................. 310

IV. Dış üstlenme sözleşmesi: Gerçek anlamda borcun üstlenilmesi ... 312

1. Kаvrаm .................................................................................................. 312

2. Borcun üstlenilmesi sözleşmesinin kuruluşu ......................................... 313

3.- Borcun üstlenilmesi sözleşmesinin sonuçları ....................................... 316

V. Borca katılma ve birlikte borç yüklenme ......................................... 319

VI. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nın (DCFR) çözümleri .................................................................................................. 320

§ 30. SÖZLEŞMENİN DEVRİ, BİR MALVARLIĞI VEYA İŞLETMENİN DEVREDiLMESİ VE İKİ İŞLETMENİN BİRLEŞMESİ ................................................................ 323

I. Sözleşmenin Devri ................................................................................ 323

1. Kavram .................................................................................................. 323

2. Devrin sonuçları .................................................................................... 323

3. “Soft law” düzenlemelerindeki çözümler .............................................. 323

II. Bir malvarlığının ya da bir işletmenin üstlenilmesi ve iki işletmenin birleşmesi .................................................................................................. 325

1. Genel olarak........................................................................................... 325

2. Bir malvarlığı veya işletmenin devri ..................................................... 326

3. İki işletmenin birleşmesi ........................................................................ 328

İKİNCİ BÖLÜM ..................................................................................... 329

HAKLI BİR NEDENE DAYANMAYAN ZENGİNLEŞMELERDEN DOĞAN BORÇLAR ............................................................................... 329

§ 31. NEDENSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR.......... 329

I. Kavram ................................................................................................. 331

1.Terim ...................................................................................................... 331

2. Kavram .................................................................................................. 331

II. Nedensiz zenginleşmenin koşulları ................................................... 333

1. Zenginleşme .......................................................................................... 333

2. Yoksullaşma (zarar) ............................................................................... 333

3. Nedensellik bağı .................................................................................... 333

4. Zenginleşmenin haklı bir nedene dayanmaması .................................... 333

III. Haklı nedene dayanmayan zenginleşmeleri doğuran olgular ....... 334

1. Bir edim sonucunda ortaya çıkan zenginleşmeler ................................. 334

2.Zenginleşenin, yapmaya hukuken mezun olmadığı bir eylemin yapılmasısonucunda zenginleşme ............................................................................. 336

3. Üçüncü kişinin eyleminden doğan zenginleşmeler ............................... 336

4. Doğal olaylar sonucu ortaya çıkan zenginleşmeler ............................... 336

IV.Nedensiz zenginleşme davasının konusu, kapsamı, tarafları vehukuki niteliği .......................................................................................... 337

1. Nedensiz zenginleşme davasının konusu .............................................. 337

2. Geri vermenin kapsamı .......................................................................... 337

3. Nedensiz zenginleşme davasında davalı ................................................ 341

4.Nedensiz zenginleşme davasının hukukî niteliği ve başka davalarlayarışması.................................................................................................... 342

5.Nedensiz zenginleşme davasında zamanaşımı süresi ve sürekli savunuolanağı ....................................................................................................... 343

xxxi

V. Nedensiz zenginleşme davasının açılamayacağı durumlar ............. 344

1. Eksik borçların ödenmesi ...................................................................... 344

2. Каzаndırıcı zаmanaşımı veya iyi inançla mülkiyetin kazanılması ........ 344

3. Belli bir sürenin geçirilmesi .................................................................. 345

4. Hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla bir şey verilmesi .................................................................................................... 345

VI. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nın (DCFR) çözümleri .................................................................................................. 345

1.Temel kural: Haksız zenginleşme ........................................................... 345

2. Bir zenginleşme ne zaman haksızdır ..................................................... 346

3. Zenginleşme ve zarara uğrama (Enrichment and disadvantage) ........... 347

4. Atfetme (atıf: Attribution) ..................................................................... 347

5. Zenginleşmenin geri verilmesi (Reversal of enrichment) ..................... 349

6. Savunular (Defences) ............................................................................ 351

7. Diğer hukuk kurallarıyla ilişki (Relation to other legal rules) ............... 351