Açıklamalı, İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu

Açıklamalı - İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu
Battal YILMAZ
2020/7 4.Baskı, 462 Sayfa,  
ISBN 978-605-708-861-9

Günümüzde hekimlerin gündemini, gerekse medya gündemini yoğun bir şekilde meşgul eden bir konu malpraktis’tir. Malpraktis kısaca; Hekimin teşhis ve tedavide standart ve belirlenmiş davranış biçimlerinden farklı davranması veya görev ihmali sonucu, hastada geçici sağlık bozulmasından ölüme kadar giden bir değişkenlikte zarara neden olması şeklinde tanımlanmaktadır. Bir başka tanımla malpraktis, hekimin hastanın standart tedavisini yaparken başarısızlığı, beceri eksikliği ya da ihmali nedeniyle zarar vermesidir. Bunun sonucu ise hekimlerin muayene ve tedaviden doğan zararlı sonuçlardan sorumlu olması anlamına gelmektedir.

Gerek hekim gerekse hasta açısından çok önem arzeden bu konunun, hukuki açıdan ele alınması gereğini duymam üzerine ilk basımını 2007 yılında yaptığım kitabın gün geçtikçe artan ilgi nedeniyle yeni baskısını hazırlama gereği ile bu baskının hazırlıklarına başladım.

Hekimlerin yapmış olduğu uygulamalar nedeniyle yükümlülüklerinin kapsamı ile, hastaların bu konulardaki hak ve yükümlülüklerinin neler olduğunun ele aldığım bu kitabı yeni içtihatlarla destekleyerek güncellenmiş olup. uygulayıcılara faydalı olacağı düşüncesiyle ilgililerin takdirine sunuyorum.

SUNUŞ 7

İÇİNDEKİLER9

KISALTMALAR . 15

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK

I. KAVRAM . 17

II. TARİHİ GELİŞİM. 17

A. Tıp Açısından. 17

B. Hukuk Açısından  18

III. TIBBİ MÜDAHALE ŞARTLARI. 19

A. Tıbbi Müdahalenin, Tıp Mesleğini İcraya Kanunen Yetkili Kişiler

Tarafından Gerçekleştirilmesi  19

1. Tıp Fakültesi Mezunu Olmak ve Hekimlik Diplomasına Sahip Olmak 20

2. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı Olmak 20

3. Türk Tabibler Birliğine Kayıt Olmak 21

4. Hekimlik Mesleğinin İcrasına Geçici veya Sürekli Bir Engelin

Bulunmaması . 21

a. Geçici olarak hekimlik mesleğinin icra edilememesi  21

b. Sürekli olarak hekimlik mesleğinin icra edilememesi. 22

B. Tıbbi Müdahalenin Kanunen Öngörülmüş Amaçlara Yönelik Olması. 22

1. Teşhis  23

2. Tedavi . 23

3. Hastalıktan Korumak . 23

4. Nüfus Planlaması 24

C. Tıbbi Müdahalenin, Tıp Bilimince Genel Kabul Görmüş İlke ve Kurallara

Uygun Olarak Yapılması  24

D. Hastanın Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermesi. 25

IV. KİŞİLİK HAKKININ TIBBİ YARDIM VE ELATMALARDAKİ YERİ. 25

1. Kişilik Hakkının Tanımı . 25

2. Kişilik Hakkının Niteliği. 26

3. Kişilik Hakkının Kazanılması ve Kaybedilmesi  27

10 İçindekiler

4. Kişilik Hakkının Konusu ve Kişisel Değerler .27

5. Hasta Hakları 30

6. Sözleşme Serbestisi .31

7. Sözleşmelere Hakim Olan Belli Başlı Prensipler .31

İKİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ SORUMLULUK TÜRLERİ

I. KUSUR SORUMLULUĞU.33

II. SEBEP SORUMLULUĞU 34

III. HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN SEBEPLERİ34

A. Hekimin Akti Sorumluluğu34

1. Genel Olarak34

2. Akdi Sorumluluğun Şartları .34

a. Akit 34

b. Aktin ihlali .35

c. Zarar35

d. Kusur.35

e. İlliyet Bağı35

B. Hekimin Akit Dışı Sorumluluğu .36

1. Genel Olarak36

2. Hekimin Akit Dışı Sorumluluğunun Şartları .36

a. Fiil 36

b. Hukuka Aykırılık 36

c. Zarar36

d. Kusur.37

e. İlliyet Bağı37

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ

HUKUKİ İLİŞKİNİN MAHİYETİ

I. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ .49

A. Hizmet Sözleşmesi .49

B. Eser Sözleşmesi .50

C. Vekalet Sözleşmesi.50

1. Unsurları .50

D. Vekaletin Eser ve Hizmet Sözleşmesinden Farkı55

1. Vekalet ve Eser .55

2. Vekalet ve Hizmet .57

İçindekiler 11

E. Sonuç . 57

F. Özel Durumlar. 58

1. Özel Hastanelerde Çalışan Doktor ile Hasta Arasındaki Hukuki İlişki . 58

2. Kamu Hastanelerinde Çalışan Doktor ile Hasta İlişkisinin Hukuki Niteliği . 59

II. SÖZLEŞMENİN KURULMASI . 61

A. Genel Olarak  61

B. Hukuka Uygun Sözleşmenin Koşulları 61

1. Hastanın Rızası. 61

a. Rızanın koşulları . 63

aa. Beyan şekli. 63

bb. Rızaya ehliyet . 65

cc. Hastanin Aydınlatılması 67

aaa. Genel olarak. 67

bbb. Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı  72

dd. Aydınlatma Yükümlülüğünün Istisnaları  74

aaa. Hastanın istememesi 74

bbb. Tehlike olasılığının ender olarak gerçekleşmesi . 75

ccc. Hastanın Bilgisinin Bulunması. 75

ddd. Hastanın Aydınlatılması ile Sağlığı ve Yaşamı Ciddi Bir

Tehlikeye Düşecek ise  76

eee. Zorunluluk . 76

fff. Tıbbi ve İnsani Nedenlerle Hastanın Aydınlatılmadığı

Durumlar  79

ee. Rızanın konusu. 79

ff. Rızanın Kapsamı  81

gg. Rızanın Zamanı  81

hh. Aydınlatma Ile Yükümlü Olanlar 82

ii. Aydınlatılacak Kişi . 83

jj. Aydınlatmanın İspatı 83

2. Rızanın Alınmaması veya Aydınlatılmadan Alınmasının Sonuçları . 84

III. SÖZLEŞME İÇİNDEKİ HEKİMİN BORÇLARI 85

A. Sadakat Borcu . 85

B. Sır Saklama Borcu  85

C. Özen Borcu. 90

D. Arşivleme ve Kayıt Tutma Borcu. 95

E. Tedavinin Yürütülmesi Borcu 102

1. Tedavi Borcunun Amacı .102

a. Ötenazi ve Ortanazi 103

12 İçindekiler

b. Estetik Ameliyatları. 104

c. Deneysel Çalışmalar . 107

d. Cinsel Hayat Üretim Fonksiyonları Üzerinde Tıbbi Elatmalar  108

aa. Gebeliğe son verme. 108

bb. Cinsiyet Değişikliği. 109

cc. Kısırlaştırma  111

dd. Yapay Döllenme 112

ee. Embriyo nakli . 113

ff. Kan verme . 113

gg. Hipnotizma . 114

IV. TIBBİ VEKALET AKTİNİN SONA ERMESİ. 114

A. Genel Olarak 114

B. İfa İle Sona Ermesi 114

C. Tıbbi Vekalet Aktinin Azil ve İstifa İle Sona Ermesi. 118

D. Tıbbi Vekalet Aktinin Ölüm ve Ehliyetsizlik veya İflas ile Sona Ermesi 118

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ZARAR ÇEŞİTLERİ

I. TIBBİ MÜDAHALELERDEN DOĞAN ZARARLAR . 135

A. Genel Olarak 135

B. Maddi Zararlar  136

1. Tedavi Giderleri. 136

2. Çalışma Gücü Kaybı Zararları . 137

3. Destekten Yoksun Kalma Zararı  137

4. Ölüm Nedeniyle Diğer Maddi Zararlar 137

C. Manevi Zarar . 138

D. İlliyet Bağı. 140

BEŞİNCİ BÖLÜM

KUSUR İNCELEMESİ

I. DOKTORUN KUSURUNUN İNCELENMESİ  155

A. Kusur  155

1. Unsurları  162

a. Bir Eylem 162

b. Tehlikeli Sonucun Öngörülebilir Ve Önlenebilir Olması 162

2. Kusurun Belirlenmesinde Ölçü  164

İçindekiler 13

B. Hekimin Kusurunun Derecesi166

1. Kasta Dayalı Kusur 166

2. İhmal .166

3. Hafif ya da Ağır Kusur168

4. Meslek Hataları 170

5. Meslek Hatalarının İspat Edilmesi .172

6. Haksız Fiilden Doğan Hukuki İlişki 175

a. Hukuka Aykırılık .175

b. Kusur 176

c. Zarar .176

d. İlliyet Bağı.176

7. Hekimin Haksız Fiil Sorumluluğunda Yardımcı Personelin Sorumluluğu177

8. Hekimin Sorumluluktan Kurtulma Şartını Öngörmesi.180

9. Hekimin Seçtiği Yardımcının Kusurundan Sorumluluğu 182

10. Hekimin Vekaletsiz İş Görmesi ve Bundan Doğan Sorumlulukları 182

C. Hekimin Vekaletsiz İş gördüğü Durumlar182

1. Acil Durumlar .182

2. Ameliyatın Genişletilmesi Durumu 183

3. Hekimin Vekaletsiz Tıbbi Müdahale Sorumluluğu183

4. Hekimin Umulmayan Halden Sorumluluğu 184

5. Hekimin Tıbbi Ihtilat ya da Komplikasyonlardan Sorumluluğu185

6. Tanı Kusurları186

7. Tedavi Kusurları.189

a. Araç Ve Metod Seçiminde Kusur189

b. Tıp Kurallarının Uygulamasında Kusur.193

c. Durum Ve Koşulların Gerektirdiği Özen Yükümlülüğü Kusurları194

d. Beceri Kusurları.202

8. Özel Sorumluluk Durumları.203

a. Hekimin Kusursuz Sorumluluğu.203

b. Hekimin İlaç Kullanılmasından Sorumluluğu.219

c. Hekimin Çalıştırana Karşı Sorumluluğu .220

ALTINCI BÖLÜM

SAĞLIK KURUMLARININ SORUMLULUĞU

I. ÖZEL HASTAHANE SORUMLULUĞU .231

A. Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi234

B. Bölünmüş Hastaneye Kabul Sözleşmesi 234

C. Hekimlik Sözleşmesi İlaveli Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi235

14 İçindekiler

II. KAMU HASTANELERİNDE YAPILAN TIBBİ TEDAVİ VE GİRİŞİMLERDEN DOĞAN

HUKUKİ SORUMLULUK 235

III. TIBBİ MÜDAHALE YAPAN EKİP ÇALIŞMASINDA SORUMLULUK  241

YEDİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ SORUMLULUĞUN SONUÇLARI

I. HEKİMİN SORUMLULUĞUNU KALDIRAN VE AZALTAN DURUMLAR  251

A. Sorumsuzluk Anlaşması  251

B. Hastanın Rızasının Sorumluluğa Etkisi . 251

C. Çaresizlik Durumu . 252

D. Tazminat Kapsamına Etkili Eylem ve Olgular. 253

E. Tıbbi Eylemlerden Doğan Zararlar İçin Sorumluluk Sigortası 259

II. TAZMİNAT DAVALARINDA TARAFLAR. 259

A. Davacı  259

B. Davalı . 259

III. GÖREV VE YETKİ. 259

IV. KANITLAR. 261

A. Çeşitleri . 261

B. Kanıtlama Yükü  263

C. Bilirkişi İncelemesi . 267

V. HUKUKİ SORUMLULUĞUN SONUÇLARI  277

A. Maddi Tazminat . 277

1. Ölüm Halinde Tazminat . 277

a. Destek kavramı  278

b. Bakım gücü 278

c. Bakım ihtiyacı . 278

2. Cismani Zarar Halinde Tazminat. 279

a. Tedavi giderleri  279

b. Çalışma gücü kaybı zararları 280

B. Manevi Tazminat . 280

VI. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE. 293

YARGITAY VE DANIŞTAY İÇTİHATLARI 301

KAYNAKLAR .459