Eren Borçlar Hukuku Şerhi (3 Cilt)

ÖNSÖZ.........................................................................................................vii

İÇİNDEKİLER ............................................................................................ ix

KISALTMALAR.......................................................................................... xi

GENEL BİBLİYOGRAFYA.....................................................................xiii

GİRİŞ ............................................................................................................. 1

§1. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN

KABÜLÜ, SİSTEMİ, TEKNİĞİ ve KAYNAKLARI

I. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN KABULÜ.................................... 1

1. Mecelle-i Ahkam-ı Adliye ................................................................ 1

2. 818 Sayılı Borçlar Kanunu ............................................................... 2

3. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun Hazırlanmasındaki

Sebepler............................................................................................ 3

4. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu .................................................... 4

II. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN SİSTEMATİĞİ............................ 5

III. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN TEKNİĞİ .................................... 8

IV. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN KAYNAKLARI......................... 9

1. Yazılı kaynaklar (Aslî kaynaklar)..................................................... 9

2. Yazılı olmayan kaynaklar (Yardımcı kaynaklar)............................ 10

§2. TÜRK BORÇLAR KANUNU, TÜRK MEDENÎ KANUNU’NUN

BÜTÜNLEYİCİ BİR PARÇASIDIR............................................... 13

§3. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI VE KONUSU..................... 17

§4. BORÇLAR HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER..................... 23

I. İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ............................................................. 23

1. Sözleşme özgürlüğü ilkesi.............................................................. 24

2. Eşitlik ilkesi.................................................................................... 25

3. Şekil özgürlüğü ilkesi..................................................................... 26

II. NİSPÎLİK İLKESİ............................................................................... 26

III. DÜRÜSTLÜK İLKESİ ....................................................................... 26

IV. KUSURLU SORUMLULUK İLKESİ................................................ 29

V. ÜÇÜNCÜ KİŞİ ALEYHİNE BORÇ KURULAMAMASI İLKESİ... 29

VI. SÖZLEŞMELERDE KARŞILIKLILIK (İVAZLILIK)

İLKESİ................................................................................................. 30

VII. BORÇLUNUN YERLEŞİM YERİNDE İFA İLKESİ......................... 30

s.

x

§5. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMI......................................... 31

I. GENEL OLARAK............................................................................... 31

II. BORÇ KAVRAMI............................................................................... 32

III. BORÇ İLİŞKİSİ .................................................................................. 32

IV. BORÇ İLE BORÇ İLİŞKİSİ ARASINDAKİ FARKLAR.................. 35

1. Doğum anı yönünden farklar.......................................................... 35

2. Kapsam yönünden farklar............................................................... 35

3. Devir yönünden farklar................................................................... 36

4. Sona erme yönünden farklar........................................................... 37

§ 6. BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ HAK VE

YÜKÜMLÜLÜKLER ....................................................................... 39

I. GENEL OLARAK............................................................................... 39

II. BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ HAKLAR....................................... 41

1. Borç ilişkisinin içerdiği aslî haklar:................................................ 41

2. Borç ilişkisinin içerdiği yan haklar: ............................................... 41

3. Borç ilişkisinin içerdiği ikincil haklar (Talî haklar): ...................... 43

III. BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER: .................. 44

1. Genel olarak: .................................................................................. 44

a) Sözleşmeden doğan ilk yükümlülükler-ikincil yükümlülükler: 45

b) Edim yükümlülükleri- yan yükümlülükler:............................... 46

aa) Aslî edim yükümlülüğü - Yan edim yükümlülüğü: .......... 46

aaa) Aslî edim yükümlülüğü (Hauptleistungspflicht): ...... 46

bbb) Yan edim yükümlülükleri (Nebenleistungspflichten):....48

bb) Yan yükümlülükler (Nebenpflichten):............................... 55

c) Edim yükümlülükleri - Koruma yükümlülükleri

(Leistungspflichten-Schutzpflichten): ....................................... 59

2. Edim yükümlülüklerinden bağımsız borç ilişkileri

(Schuldverhaeltnisse ohne Leistungspflicht):................................. 63

3. Yükümlülük içermeyen davranış: Külfet (Obliegenheit)............... 67

§ 7. HAK KAVRAMI, HAKLARIN ÇEŞİTLERİ VE

ÖZELLİKLE ALACAK HAKKI........................................................ 71

I. HAK KAVRAMI:................................................................................ 71

II. HAKLARIN ÇEŞİTLERİ, ÖZELLİKLE YARARLANMA

HAKLARI DÜZENLEME HAKLARI:.............................................. 73

III. YARARLANMA HAKLARININ ÇEŞİTLERİ: .................................... 73

1. Genel bilgi: ..................................................................................... 73

2. Alacak hakkı (Forderungsrecht):.................................................... 74

a) Genel olarak: ............................................................................. 74

b) Alacak hakkının hukuki niteliği:............................................... 74

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xi

İçindekiler

aa) Alacak hakkı bir yararlanma hakkıdır:.............................. 75

bb) Alacak hakkı bir malvarlığı hakkıdır: ............................... 77

cc) Alacak hakkı nispî bir haktır:............................................ 78

aaa) Genel olarak: ............................................................. 78

bbb) Alacak hakkının (borç ilişkisinin) nispî niteliğinden

doğan sonuçlar:........................................................ 82

dd) Alacak hakkının sayısı, içeriği belirli tip ve konularla sınırlı

değildir: ............................................................................. 85

ee) Alacak hakkı geçici bir haktır:.......................................... 86

c) Bir hakkın nispî hak olarak kabulü bir hukuk politikası

sorunudur:.................................................................................. 86

d) Kuvvetlendirilmiş kişisel haklar-Eşyaya bağlı borçlar: ............ 86

e) Nispîlik ilkesinin istisnaları:...................................................... 93

IV. DÜZENLEME HAKLARI (TÂLÎ HAKLAR, İKİNCİL

HAKLAR): .......................................................................................... 95

1. Yenilik doğuran haklar (İnşaî haklar = estaltungsrechte):.............. 95

a) Kavram:..................................................................................... 95

b) Çeşitleri: .................................................................................... 96

aa) Doğuş nedenlerine göre: ................................................... 97

bb) Kişiye veya başka bir hakka bağlı olup olmamalarına göre:97

cc) Üçüncü kişilerin hukuki alanını etkileyip etkilememesine

göre: .................................................................................. 97

dd) İçeriklerine göre:............................................................... 98

aaa) Kurucu yenilik doğuran haklar:................................. 98

bbb) Değiştirici yenilik doğuran haklar: ........................... 99

ccc) Bozucu yenilik doğuran haklar:............................... 100

ee) Hakkın doğurduğu sonuçlara göre:................................. 103

aaa) Özel yenilik doğuran haklar: ................................... 103

bbb) Yenilik doğuran dava hakları:................................. 103

c) Yenilik doğuran hakları kullanma şekli:................................... 103

d) Yenilik doğuran hakların özellikleri:........................................ 106

aa) Yenilik doğuran haklar, bir defa kullanılmakla tükenen,

sona eren haklardır:........................................................ 106

bb) Yenilik doğuran haklar, alacak hakkı olmadıkları,

dolayısıyla bir edimi kapsamadıkları için ilke olarak

zamanaşımına bağlı olmayıp, hak düşürücü süreye

tâbidirler:......................................................................... 107

cc) Yenilik doğuran haklardan, kullanıldıktan sonra dönmek

(bunları geri almak) mümkün değildir:........................... 108

dd) Yenilik doğuran haklar şarta bağlanamaz: ...................... 109

xii

ee) Yenilik doğuran haklar, dürüstlük kurallarına uygun olarak

kullanılmalıdır:................................................................ 110

ff) Yenilik doğuran haklar devredilebilen haklardandır:.......111

e) Yenilik doğuran hakların sona ermesi:.................................... 112

2. Yönetim veya temsil hakları (Yetki hakları-kudret

yetkileri): ...................................................................................... 112

3. Def’i hakları (karşı haklar):.......................................................... 114

a) Kavram:................................................................................... 114

b) Def’i hakkının çeşitleri:........................................................... 116

aa) Kesin (sürekli) def’iler:................................................... 116

cc) Bağımsız def’iler: ........................................................... 118

dd) Bağımlı def’iler:.............................................................. 118

ee) Tam def’iler:.................................................................... 119

ff) Tam olmayan def’iler (kısmî def’iler): ........................... 119

c) Kullanma şekli:........................................................................ 119

d) İtiraz: ....................................................................................... 120

aa) Kavram:........................................................................... 120

bb) Def’i ve itiraz arasındaki farklar:.................................... 121

aaa) Def’i bir haktır, itiraz ise bir olaydır: ...................... 121

bbb) İtiraz, hâkim tarafından re’sen (kendiliğinden) göz

önünde tutulur:....................................................... 122

ccc) Def’i, bir hak olduğu için sadece hak sahibi

tarafından ileri sürülebilir. ..................................... 122

ddd) İtiraz, hakkın doğmadığını veya sona erdiğini ifade

eder. ....................................................................... 122

§ 8. ALACAK VE TALEP KAVRAMLARI......................................... 123

I. GENEL OLARAK:............................................................................ 123

II. KONULARI YÖNÜNDEN:.............................................................. 124

III. DOĞUŞ ANLARI YÖNÜNDEN:..................................................... 128

IV. KAPSADIKLARI YETKİLER YÖNÜNDEN:................................. 128

1. İcra yoluyla takip yetkisi: ............................................................. 128

2. Tazminat isteme hakkı:................................................................. 129

3. Yenilik doğuran haklar: ................................................................ 129

4. Def’i hakları: ................................................................................ 130

5. Tasarruf yetkisi:............................................................................ 130

6. Yan haklar:.................................................................................... 130

§ 9. BORÇ VE SORUMLULUK........................................................... 131

I. GENEL OLARAK:............................................................................ 131

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xiii

İçindekiler

II. SORUMLULUK KAVRAMININ DİĞER ANLAMLARI:.............. 132

III. SORUMLULUĞA HAKİM OLAN İLKELER: ............................... 133

1. Bireysel sorumluluk ilkesi:........................................................... 133

2. Aynî sorumluluk ilkesi: ................................................................ 133

3. Tam sorumluluk ilkesi:................................................................. 133

4. Kıymet itibariyle sorumluluk ilkesi:............................................. 133

IV. SORUMLULUK TÜRLERİ:............................................................. 134

1. Şahıs ile sorumluluk: .................................................................... 134

2. Malvarlığı ile sorumluluk:............................................................ 134

a) Sınırsız malvarlığı sorumluluğu (Tam sorumluluk):............... 135

b) Sınırlı malvarlığı sorumluluğu: ............................................... 136

aa) Konu itibariyle sınırlı malvarlığı sorumluluğu:................ 136

bb) Miktar itibariyle sınırlı malvarlığı sorumluluğu: ............. 136

§ 10. EKSİK (TABİÎ) BORÇLAR ........................................................... 137

I. KAVRAM:......................................................................................... 137

II. EKSİK BORÇLARIN ÖZELLİKLERİ: ........................................... 138

III. EKSİK BORÇLARIN ÇEŞİTLERİ: ................................................. 140

1) Doğuştan eksik borçlar:................................................................ 140

a) Kumar ve bahisten doğan borçlar:........................................... 140

b) Evlenme simsarlığından doğan ücret borçları:........................ 141

c) Ahlâkî ödevlerden doğan borçlar:........................................... 143

d) Mâlikin, iyiniyetli zilyet karşısındaki borcu: .......................... 144

e) Sözleşmeden doğan eksik borçlar: .......................................... 145

2. Geçici eksik borçlar:..................................................................... 145

3. Sonradan eksik borçlar: ................................................................ 146

a) Zamanaşımına uğramış borçlar:.............................................. 146

b) Konkordato dışında kalan borç: .............................................. 149

§ 11. BORCUN KONUSU: EDİM........................................................... 151

I. EDİM KAVRAMI (LEISTUNGSBEGRIFF): .................................. 151

II. EDİM FİİLİ-EDİM SONUCU: ......................................................... 152

III. BORCUN KONUSU DIŞINDAKİ EDİMLER: ............................... 153

IV. EDİM İLE KAZANDIRMA ARASINDAKİ İLİŞKİ: ...................... 154

V. EDİMİN UNSUR VE ŞARTLARI:................................................... 155

1. Edim, hukuken korunan bir menfaat olmalıdır: ........................... 155

2. Edim imkânsız olmamalıdır: ........................................................ 156

3. Edim emredici hukuka aykırı olmamalıdır:.................................. 156

4. Edim genel ahlâka, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı

olmamalıdır (TBK. m. 27/I): ........................................................ 156

xiv

5. Edim belirli veya belirlenebilir olmalıdır:.................................... 156

VI. EDİMİN ÇEŞİTLERİ:.......................................................................... 158

1. Konularına göre edim çeşitleri: .................................................... 158

a) Yapma ve yapmama (kaçınma) edimleri:................................ 158

aa) Olumlu edim (verme ve yapma edimleri):...................... 159

bb) Olumsuz edim (yapmama ve katlanma edimleri): .......... 160

aaa) Yapmama edimi:...................................................... 160

bbb) Katlanma edimi:...................................................... 163

b) Kişisel edim-maddî edim: ....................................................... 164

aa) Kişisel edim (işgörme edimi):......................................... 164

bb) Maddî edim (eşyaya ilişkin edim):.................................. 165

2. Sürelerine göre edim çeşitleri:...................................................... 167

a) Sürekli edimler:....................................................................... 167

b) Anî (bir defalık) edimler: ........................................................ 168

c) Dönemli edimler:..................................................................... 169

3. Bölünmelerine göre edim çeşitleri: .............................................. 170

a) Bölünebilen edimler:............................................................... 170

b) Bölünemeyen edimler: ............................................................ 171

4. Doğurdukları sonuçların türüne göre edim çeşitleri:.................... 171

a) Fiilî edim: ................................................................................ 171

b) Hukuki edim:........................................................................... 171

c) Fiilî ve hukuki edimler:........................................................... 171

5. Bir ferde veya bir topluluğa yapılan edimler:............................... 172

a) Ferde yapılan edim:................................................................. 172

b) Bir topluluğa yapılan edim:..................................................... 172

VII. PARÇA VE TÜR BORÇLARI (STÜCKSCHULDGATTUNGSSCHULD):.................................................................... 172

VIII. SEÇİMLİK BORÇ (WAHLSCHULD):............................................. 175

BİRİNCİ KISIM:

GENEL HÜKÜMLER

BİRİNCİ BÖLÜM:

BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI

BİRİNCİ AYIRIM:

SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ

TBK md. 1- 48’İN TAKDİMİ..................................................................... 179

I. BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI.............................................. 180

II. HUKUKİ İŞLEMDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ ..................... 182

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xv

İçindekiler

1. Hukuki işlemin tarifi .................................................................... 182

2. Hukuki işlemin unsurları ............................................................. 184

a) Hukuki işlemin kurucu unsurları............................................. 184

aa) İrade açıklaması (Willensäusserrung)............................. 184

bb) İrade açıklamasına eklenmesi gereken diğer kurucu

unsurlar: .......................................................................... 185

b) Hukuki işlemin geçerlilik unsurları

(Gültigkeitsvoraussetzungen):................................................. 187

c) Hukuki işlemin etkinlik unsurları

(Wirksamkeitsvoraussetzungen): ............................................ 188

3. Hukuki işlemin sonuçları ............................................................. 189

4. Hukuki işlem kavramı, soyut bir kavramdır:................................ 191

III. HUKUKİ İŞLEMLERİN DİĞER HUKUKİ FİİLLERDEN

AYRILMASI ..................................................................................... 191

1. Hukuki olaylar ............................................................................. 191

2. Hukuki fiiller ............................................................................... 192

a) Hukuka aykırı fiiller: ............................................................... 192

b) Hukuka uygun fiiller (Dar anlamda hukuki fiiller):................. 192

aa) İrade açıklamaları:........................................................... 194

aaa) Hukuki işlemler:...................................................... 194

bbb) Hukuki işlem benzeri fiiller: ................................... 194

ccc) Maddî fiiller:............................................................ 196

bb) Tasavvur (bilgi) açıklamaları (Vorstellungsäusserungen):. 197

cc) Duygu açıklamaları:........................................................ 197

IV. HUKUKİ İŞLEMLERİN ÇEŞİTLERİ.............................................. 198

1. Hukuki işlem ile düzenlenen hukuki ilişkinin içeriğine göre ...... 198

2. Hukuki işleme katılanların sayısına göre: .................................... 199

a) Tek taraflı hukuki işlemler:...................................................... 199

b) İki veya çok taraflı hukuki işlemler:........................................ 201

aa) Genel olarak sözleşme ve karar: ..................................... 201

bb) Sözleşme ile karar arasındaki ilişkiler: ........................... 202

dd) Kararlar, kanunda öngörülen hallerde alınabilir.

Sözleşmeler sayılı değildir. ............................................. 203

3. İvazlı-ivazsız olmalarına göre hukuki işlemler ............................ 203

4. Hukuki sonuçlarını meydana getirdikleri ana göre

hukuki işlemler: ........................................................................... 204

a) Ölüme bağlı tasarruflar:........................................................... 205

b) Sağlararası hukuki işlemler:.................................................... 206

5. Malvarlığına yaptıkları etkilere göre hukuki işlem

çeşitleri: ........................................................................................ 206

a) Borçlandırıcı işlem: .................................................................. 207

xvi

b) Tasarruf işlemi:......................................................................... 209

aa) Kavram:........................................................................... 209

bb) Tasarruf işleminin türleri:................................................ 215

c) Borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemi arasındaki farklar:....... 216

aa) Genel olarak:................................................................... 216

bb) Tasarruf yetkisi:............................................................... 217

cc) Öncelik ilkesi: ................................................................. 217

dd) Belirlilik ilkesi ile açıklık ilkesi:..................................... 217

6. Sebebe bağlı olup olmamalarına göre hukuki işlem çeşitleri:...... 217

V. KAZANDIRMA VE SEBEP KAVRAMLARI ................................. 219

1. Kazandırma: ................................................................................. 219

a) Genel bilgi:.............................................................................. 219

b) Kazandırma çeşitleri:............................................................... 220

aa) Tasarruf işlemi ile yapılan kazandırmalar:...................... 220

bb) Borçlandırıcı işlem ile yapılan kazandırmalar: ............... 221

cc) Maddî fiiller ile yapılan kazandırmalar:.......................... 221

2. Kazandırmanın (kazandırıcı işlemin) sebebi:............................... 221

a) İfa sebebi (causa solvendi):..................................................... 223

b) Alacak sebebi (causa credendi):.............................................. 223

aa) İade alacağına sahip olma amacı:.................................... 223

bb) Rücu alacağına sahip olma amacı:.................................. 224

cc) Bir karşı edim alacağına sahip olma amacı:.................... 224

c) Bağışlama sebebi (causa donandi): ......................................... 224

d) Teminat sebebi:........................................................................ 224

e) Karma sebepler:....................................................................... 224

3. Kazandırıcı İşlemin Sebebe Bağlılığı Sorunu: ............................. 225

VI. İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ........................................................... 231

1. Sözleşme yapma özgürlüğü.......................................................... 235

2. Sözleşme yapma mecburiyeti....................................................... 237

3. Sözleşmenin diğer tarafını seçme özgürlüğü:............................... 259

4. Sözleşmeyi ortadan kaldırma veya değiştirme özgürlüğü:........... 260

5. Şekil özgürlüğü:............................................................................ 261

6. Sözleşmenin içeriğini düzenleme özgürlüğü

(Gestaltungsfreiheit, Inhaltsfreiheit): ........................................... 261

VIII. SÖZLEŞME TÜRLERİ..................................................................... 262

1. Hukuki sonuçlarına göre sözleşme türleri:................................... 262

a) Borç sözleşmeleri (borçlandırıcı sözleşmeler):....................... 262

b) Tasarruf sözleşmeleri:.............................................................. 263

c) Statü sözleşmeleri:................................................................... 263

2. Bağımsız olup olmamalarına göre sözleşme türleri: .................... 263

3. Hukuk alanlarına göre sözleşme türleri:....................................... 265

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xvii

İçindekiler

a) Kişiler hukukuna giren sözleşmeler:....................................... 265

b) Aile hukukuna giren sözleşmeler:........................................... 265

c) Miras hukukuna giren sözleşmeler:......................................... 266

d) Eşya hukukuna giren sözleşmeler: .......................................... 267

e) Borçlar hukukuna giren sözleşmeler:...................................... 267

4. Borç sözleşmeleri (Borçlandırıcı sözleşmeler):............................ 267

a) Genel bilgi:.............................................................................. 267

b) Borç sözleşmelerinin türleri: ................................................... 268

aa) Kanunla düzenlenmiş olup olmamalarına göre:.............. 268

aaa) İsimli sözleşmeler (Nominatverträge):.................... 268

bbb) İsimsiz sözleşmeler (Innominatverträge):............... 269

bb) Edim ilişkisine göre borç sözleşmelerinin türleri: .......... 277

aaa) Bir tarafa borç yükleyen sözleşmeler (einseitige

Verträge): ............................................................... 277

bbb) İki tarafa borç yükleyen sözleşmeler:..................... 279

cc) Zaman yönünden sözleşme türleri: ................................. 285

aaa) Anî sözleşmeler: ...................................................... 285

bbb) Dönemli sözleşmeler: ............................................. 285

ccc) Sürekli sözleşmeler:................................................. 285

dd) Özel sözleşme türleri:...................................................... 287

aaa) Çerçeve sözleşmeler:............................................... 287

bbb) Üçüncü kişi yararına sözleşmeler:.......................... 289

ccc) Katılmalı (iltihakî) sözleşmeler:.............................. 292

ddd) Rızai sözleşmeler- Real sözleşmeler: ..................... 293

eee) Görüşmeli sözleşmeler: ........................................... 294

fff) İnançlı sözleşmeler:................................................... 294

ee) Elden sözleşmeler (elden işlemler=Handgeschaefte)-Borç

sözleşmeleri:.................................................................... 295

ff) Şekle bağlı sözleşmeler - Şekle bağlı olmayan

sözleşmeler:..................................................................... 296

aaa) Şekle bağlı sözleşmeler: .......................................... 296

bbb) Şekle bağlı olmayan sözleşmeler:........................... 296

gg) İvazlı sözleşmeler - İvazsız sözleşmeler:........................ 297

hh) Kesin sözleşmeler - Tesadüfî (bahta bağlı) sözleşmeler: 299

ii) Tüketici sözleşmeleri ...................................................... 300

aaa) Tüketici sözleşmesinin tanımı:....................... 300

bbb) Tüketici sözleşmesinin tarafları: ................... 301

1/aaa) Mal veya hizmet piyasalarında ticari

veya mesleki amaçlarla hareket eden satıcı

xviii

veya sağlayıcı ............................................. 301

1/bbb) Tüketici: .......................................... 305

ccc) Tüketici sözleşmesinin konusu:............................... 310

1/aaa) Mal: ................................................. 310

1/bbb) Hizmet:............................................ 311

TBK md. 1

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 314

II. SÖZLEŞMENİN TARAFLARI ........................................................ 315

III. İRADE AÇIKLAMALARININ BİRBİRİNE

UYGUNLUĞU.................................................................................. 325

1. İrade açıklaması............................................................................ 325

a) Kavram.................................................................................... 325

b) İrade Beyanının Unsurları ....................................................... 327

aa) İrade unsuru (Sübjektif unsur): ....................................... 327

aaa) Fiil iradesi (Handlungswille): ................................ 327

bbb) İşlem iradesi (Geschäftswille): .............................. 328

ccc) Beyan iradesi (Bildirme iradesi = Erklärungswille): 329

bb) Beyan unsuru (Objektif unsur):....................................... 333

c) İrade Beyanının Çeşitleri......................................................... 333

aa) Kullanılan araca göre beyan çeşitleri:............................. 333

aaa) Doğrudan doğruya irade beyanı:............................ 333

bbb) Dolaylı irade beyanı:.............................................. 334

bb) Açık veya örtülü olmalarına göre beyan çeşitleri: .......... 335

aaa) Açık irade beyanları:.............................................. 337

bbb) Örtülü irade beyanları:........................................... 339

cc) Yazılı ve sözlü olmalarına göre beyan çeşitleri:.............. 346

dd) Muhataba varması gerekip gerekmemesine göre beyan

çeşitleri:........................................................................... 347

aaa) İradenin beyan edilmesi ve irade beyanının varması

(Abgabe und Zugang der Willenserklärung): ........ 347

bbb) Varması gerekmeyen irade beyanları:.................... 348

ee) Varması gerekli irade beyanları:...................................... 349

d) İrade Beyanlarının Yorumu ..................................................... 358

aa) Yorum kavramı................................................................ 358

bb) Yorum teorileri ................................................................ 361

aaa) İrade teorisi (Willenstheorie)................................ 361

bbb) Beyan teorisi (Erklärungstheorie).......................... 362

ccc) Güven Teorisi......................................................... 364

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xix

İçindekiler

2. Uygunluk ...................................................................................... 373

a) Genel Olarak............................................................................ 373

b) Uygunluğun kapsamı:.............................................................. 380

aa) Genel bilgi:...................................................................... 380

bb) Sözleşmenin esaslı noktaları:.......................................... 381

aaa) Objektif esaslı noktalar:......................................... 381

bbb) Sübjektif esaslı noktalar:........................................ 383

cc) Sözleşmenin yan (ikinci derecedeki - tâlî) noktaları:...... 388

c) Uyuşmazlık (Anlaşmazlık, Dissens): ...................................... 390

aa) Kavram:........................................................................... 390

bb) Uyuşmazlık türleri: ......................................................... 391

aaa) Açık uyuşmazlık (offener Dissens);....................... 391

bbb) Gizli uyuşmazlık (versteckter Dissens); ................ 392

IV. İRADE AÇIKLAMALARININ KARŞILIKLI OLMASI ................ 396

1. Kavram ......................................................................................... 396

2. Öneri (Antrag= Offerte):............................................................... 398

a) Tanımı ve hukuki niteliği: ....................................................... 398

b) Önerinin özellikleri: ................................................................ 399

aa) Öneri, karşı tarafa varmalıdır:......................................... 399

bb) Öneri, sözleşmenin objektif ve sübjektif yönden esaslı

bütün noktalarını kapsamalıdır........................................ 399

cc) Öneri, hukuki sebebi içermelidir:.................................... 402

dd) Öneren önerisinde ciddi ve önerisiyle bağlanmak

niyetinde olmalıdır:......................................................... 404

c) Önerinin şekli:......................................................................... 406

d) Önerinin reddi: ........................................................................ 407

3. Kabul: ........................................................................................... 407

a) Kavram:................................................................................... 407

b) Açık ve örtülü kabul beyanı: ................................................... 408

c) Kabulün tâbi olduğu şekil: ...................................................... 410

d) Kabulün hüküm ve sonuçları:.................................................. 411

4. Önerenin veya kabul edenin (muhatabın) ölmesi, ehliyetini

kaybetmesi:................................................................................... 411

V. SÖZLEŞMENİN KURULMA ANI................................................... 412

1. Sözleşmenin kurulduğu anı açıklayan teoriler: ............................ 412

a) Açıklama teorisi: ..................................................................... 412

b) Gönderme teorisi:.................................................................... 412

c) Varma teorisi: .......................................................................... 412

d) Öğrenme teorisi:...................................................................... 412

2. Türk Borçlar Kanununun kabul ettiği teori: ................................. 412

a) Hazırlar arasında: .................................................................... 412

xx

b) Hazır olmayanlar arasında:...................................................... 413

TBK md. 2

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 419

II. YAN NOKTALARIN SAKLI TUTULMASI ................................... 419

1. Sözleşmenin yan (ikinci derecedeki- tâli) noktaları ..................... 419

2. Sübjektif yan noktaların saklı tutulması ....................................... 421

TBK md. 3

I. ÖNERİ SAHİBİNİN ÖNERİSİYLE BAĞLI OLMASI ................... 430

II. SÜRELİ ÖNERİ................................................................................ 431

III. ÖNERENİN ÖNERİYE BAĞLILIKTAN KURTULMASI ............. 432

TBK md. 4

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 436

II. HAZIR OLANLAR ARASINDA SÜRESİZ ÖNERİ ....................... 437

III. DOĞRUDAN İLETİŞİM SAĞLAYAN ARAÇLARLA

YAPILAN ÖNERİLER ..................................................................... 439

TBK md. 5

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 445

II. HÜKMÜN UYGULAMA ALANI.................................................... 445

III. YASAL KABUL SÜRESİ................................................................. 446

IV. ZAMANINDA GÖNDERİLEN KABULDE, ÖNERENİN

ÖNERİSİYLE BAĞLI OLMAMASI................................................ 448

TBK md. 6

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 452

II. ŞARTLARI........................................................................................ 453

1. Uygun sürede reddedilmemesi ...................................................... 453

2. Açık bir kabulü beklemenin gerekli olmaması.............................. 453

III. TEYİT MEKTUBU........................................................................... 456

TBK md. 7

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 462

II. ISMARLANMAYAN ŞEYİN GÖNDERİLMESİ ÖNERİ SAYILMAZ...463

III. ISMARLANMAYAN ŞEYİ ALAN KİŞİ ONU GERİ GÖNDERMEK

VEYA SAKLAMAKLA YÜKÜMLÜ DEĞİLDİR..............................463

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxi

İçindekiler

TBK md. 8

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 466

II. BAĞLAYICI OLMAYAN ÖNERİ.................................................... 471

III. HERKESE AÇIK ÖNERİ ................................................................. 472

TBK md. 9

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 477

II. İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN ÇEŞİTLERİ ........... 477

1. Açık ödül sözü verme................................................................... 478

2. Ödüllü yarışma ............................................................................. 478

III. İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN HUKUKİ

NİTELİĞİ.......................................................................................... 480

IV. İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN ŞARTLARI............ 482

1. İlan (duyuru) yapılmış olmalıdır .................................................. 482

2. Bir edim gösterilmiş olmalıdır...................................................... 482

3. Ödül sözü verenin sonucun elde edilmesinde bir menfaati

bulunmalıdır ................................................................................. 483

4. Bir ödül gösterilmelidir................................................................. 483

V. SONUCUN GERÇEKLEŞMESİNİN HÜKÜM VE

SONUÇLARI .................................................................................... 483

VI. SÖZ VERENİN SÖZÜNDEN CAYMASI YA DA

SONUCUN GERÇEKLEŞMESİNİ ENGELLEMESİ ..................... 484

TBK md. 10

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 488

II. ÖNERİNİN VE KABULÜN GERİ ALINMASININ ŞARTLARI... 489

III. GERİ ALMANIN SONUÇLARI ...................................................... 490

TBK md. 11

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 494

II. HAZIRLAR ARASINDA SÖZLEŞMENİN HÜKÜM VE

SONUÇLARINI DOĞURMA ANI................................................... 495

III. HAZIR OLMAYANLAR ARASINDA SÖZLEŞMENİN HÜKÜM

VE SONUÇLARINI DOĞURMA ANI ............................................ 495

1. Açık bir kabulün gerekli olduğu durumlarda sözleşmenin hüküm

ve sonuçlarını doğurma anı .......................................................... 495

2. Açık bir kabulün gerekli olmadığı durumlarda sözleşmenin

hüküm ve sonuçlarını doğurma anı .............................................. 496

xxii

TBK md. 12

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 499

II. ŞEKİL ÖZGÜRLÜĞÜ ...................................................................... 500

III. ŞEKİL MECBURİYETİ.................................................................... 502

IV. ŞEKLİN FAYDA VE SAKINCALARI............................................. 503

1. Şeklin faydaları:............................................................................ 503

a) Şekil sözleşmeye kesinlik sağlar.............................................. 503

b) Şekil sözleşmeye açıklık sağlar................................................ 503

c) Şekil koşulu ispat güvenliği ve kolaylığı sağlar....................... 504

d) Şekil, tarafları düşünmeye sevkeder......................................... 504

e) Şekil açıklık ve güven sağlar.................................................... 505

f) Şekil sözleşmelerin yorumunu kolaylaştırır ............................. 505

2. Sakıncaları .................................................................................... 506

V. ŞEKLİN TÜRLERİ ........................................................................... 506

1. Amaçlarına göre şeklin türleri...................................................... 507

a) Geçerlilik koşulu olarak şekil:................................................. 507

b) İspat şartı olarak şekil:............................................................. 509

2. Yapılış tarzına göre şeklin türleri:................................................. 512

a) Adi yazılı şekil: ....................................................................... 513

b) Nitelikli yazılı şekil:................................................................ 513

c) Resmî şekil:............................................................................. 513

aa) Genel bilgi:...................................................................... 513

bb) Noter: .............................................................................. 514

aaa) Düzenleme yoluyla (re’sen düzenlenen) senet:....... 516

bbb) Onaylama yoluyla senet:......................................... 517

cc) Tapu sicil müdürü:........................................................... 517

dd) Diğer resmî makamlar:.................................................... 517

d) Resmî sicillere tescil:............................................................... 517

e) İlân:.......................................................................................... 518

f) Sözlü şekil: .............................................................................. 518

VI. ŞEKİL MECBURİYETİNİN KAPSAMI.......................................... 519

VII. ŞEKLE UYMAMANIN SONUÇLARI............................................ 520

1. Butlan görüşü: .............................................................................. 520

2. Kendine özgü geçersizlik görüşü: ................................................ 528

3. Yokluk görüşü:.............................................................................. 531

4. Eksik borç görüşü:........................................................................ 532

5. Fiilî sözleşme görüşü:................................................................... 532

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxiii

İçindekiler

VIII. ŞEKİL NOKSANLIĞIYLA SAKAT SÖZLEŞMENİN

BAŞKA BİR HUKUKÎ İŞLEME DÖNÜŞMESİ.............................. 533

TBK md. 13

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 538

II. KANUNÎ ŞEKLE BAĞLI SÖZLEŞMELERİN

DEĞİŞTİRİLMESİ............................................................................ 538

III. TBK M. 132 İLE İLİŞKİSİ ............................................................... 545

IV. SONUÇLARI .................................................................................... 546

TBK md. 14

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 548

II. HÜKMÜN UYGULAMA ALANI.................................................... 548

III. ADI YAZILI ŞEKİL.......................................................................... 548

1. Genel olarak.................................................................................. 548

2. Metin............................................................................................. 549

3. İmza .............................................................................................. 550

a) Genel olarak ............................................................................ 550

b) Temsilci ve vekilin imzası........................................................ 554

c) Boşa (beyaza) imza .................................................................. 555

d) İmzanın yeri ............................................................................. 559

IV. MODERN İLETİŞİM ARAÇLARI (TBK M. 14/II)......................... 559

TBK md. 15

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 567

II. EL YAZISIYLA İMZA KURALI (TBK M. 15/I) ............................. 567

III. GÜVENLİ ELEKTRONİK İMZA (TBK M. 15/I) ........................... 568

IV. MEKANİK BİR ARAÇLA İMZA ATILMASI

(TBK M. 15/II) .................................................................................. 571

V. GÖRME ENGELLİLERİN İMZASI (TBK M. 15/III)..................... 573

VI. İMZA YERİNE GEÇEN İŞARETLER (TBK M. 16)....................... 574

TBK md. 16

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 555

II. EL YAZISIYLA İMZA KURALI (TBK M. 15/I) ............................. 555

III. GÜVENLİ ELEKTRONİK İMZA (TBK M. 15/I) ........................... 556

IV. MEKANİK BİR ARAÇLA İMZA ATILMASI

(TBK M. 15/II) .................................................................................. 559

xxiv

V. GÖRME ENGELLİLERİN İMZASI (TBK M. 15/III)..................... 561

VI. İMZA YERİNE GEÇEN İŞARETLER (TBK M. 16)....................... 562

TBK md. 17

I. NORMUN AMACI ................................................................................. 582

II. İRADİ ŞEKİL......................................................................................... 582

TBK md. 18

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 588

II. SOYUT BORÇ SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLERİ............................. 591

III. SOYUT BORÇ TANIMASININ ŞARTLARI................................... 591

1. Bir sözleşme bulunmalıdır............................................................ 591

2. Sözleşmenin geçerliliği herhangi bir şekle tâbi değildir .............. 592

3. Sözleşmede borç tanımasının sebebi gösterilmemelidir............... 593

IV. SOYUT BORÇ SÖZLEŞMELERİNİN Hukukî NİTELİĞİ VE

SONUÇLARI .................................................................................... 593

V. İSPAT SORUNU................................................................................ 599

TBK md. 19

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 603

II. SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI.............................................. 603

1. Tanım............................................................................................ 603

2. Sözleşmenin yorumlanmasının şartları......................................... 605

a) Sözleşme kurulmuş olmalıdır.................................................. 605

b) Taraflar sözleşmenin içeiğini farklı şekilde anlamalıdır .......... 607

c) Hâkim tarafların birbirine uygun gerçek veya farazî

iradelerini araştırıp bulmalıdır................................................. 608

3. Sözleşmenin yorumlanmasının sonuçları..................................... 609

4. Yorum araçları .............................................................................. 609

a) Asli yorum araçları.................................................................. 609

b) Tamamlayıcı yorum araçları.................................................... 610

5. Yorum kuralları............................................................................. 611

a) Genel yorum kuralları ............................................................. 611

aa) Geçmişe dönük (ex tunc) yorum kuralı........................... 611

bb) Dürüstlüğe dayalı yorum kuralı ...................................... 611

aaa) Objektif yorum ilkesi: ............................................. 612

bbb) Güven ilkesi:........................................................... 612

cc) Tümsel yorum kuralı....................................................... 612

dd) Lafzî yorum yasağı kuralı ............................................... 612

ee) Beyanı kaleme alan aleyhine yorum kuralı..................... 613

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxv

İçindekiler

ff) Sözleşmenin korunması lehine yorum kuralı.................. 613

gg) Düzenleyici kurallardan sapan anlaşmaların dar

yorumlanması kuralı ....................................................... 614

hh) Borçlu lehine yorum kuralı ............................................. 614

b) Şekle bağlı sözleşmelerde yorum............................................ 614

III. SÖZLEŞMENİN TAMAMLANMASI................................................. 615

1. Tanım............................................................................................ 615

2. Sözleşmenin tamamlanmasının çeşitleri....................................... 617

a) Sözleşmenin taraflarca tamamlanması (İradî tamamlama) ..... 617

b) Sözleşmenin düzenleyici kurallarla tamamlanması

(Kanuni tamamlama)............................................................... 617

c) Sözleşmenin hâkim tarafından tamamlanması (Yargısal=Kazaî

tamamlama)............................................................................. 618

aa) Sözleşmenin hâkim tarafından tamamlanmasının

şartları: ............................................................................ 618

aaa) Geçerli olarak kurulmuş bir sözleşme olmalıdır: .... 618

bbb) Taraflar sözleşmenin içeriğini oluşturan hukukî

sorunlardan birini, özellikle sözleşmenin yan

noktalarını düzenlememiş, boş bırakmış

olmalıdırlar: ........................................................... 618

ccc) Esaslı noktalardaki boşluklar:.................................. 620

IV. İRADE İLE BEYAN ARASINDA İSTENEREK MEYDANA

GELEN UYGUNSUZLUK............................................................... 622

1. Genel olarak.................................................................................. 622

2. Latife beyanı................................................................................. 622

3. Zihnî kayıt .................................................................................... 624

V. MUVAZAA (SCHEINGESCHÄFT, SIMULATION): İRADE İLE

BEYAN ARASINDA İSTENEREK MEYDANA GELEN İKİ

TARAFLI UYGUNSUZLUK ........................................................... 626

1. Tanım............................................................................................ 626

2. Muvazaanın unsurları ................................................................... 628

a) Görünürdeki (Muvazaalı) işlem (Scheingeschäft, simuliertes

Geschäft) ................................................................................. 628

b) Muvazaa anlaşması (Simulationsabrede):............................... 628

c) Gizli işlem (Verdecktes, dissimuliertes Geschäft)................... 630

d) Aldatma kasdı (Täuschungsabsicht)........................................ 630

3. Muvazaanın çeşitleri..................................................................... 630

a) Mutlak (basit) muvazaa:.......................................................... 631

b) Nispî (nitelikli) muvazaa......................................................... 631

aa) Genel bilgi....................................................................... 631

bb) Nispî muvazaanın çeşitleri:............................................ 632

xxvi

aaa) Sözleşmenin niteliğini değiştiren muvazaa:............ 632

bbb) Sözleşmenin konusunda veya şartlarında yapılan

muvazaa: ................................................................ 632

ccc) Tarafların kimliğinde muvazaa;............................... 635

4. Muvazaanın taraflar arasındaki hüküm ve sonuçları:................... 636

a) Görünürdeki (muvazaalı) işlemin yokluğu: ............................ 636

aa) Kural: .............................................................................. 636

bb) İstisnalar:........................................................................ 640

aaa) Alacak hakkını iyiniyetle yazılı borç tanımasına

dayanarak kazanan kimse korunur:........................ 640

bbb) Tapu sicilindeki kayda iyiniyetle güvenerek aynî

hak kazanan kimse korunur: .................................. 643

ccc) Dürüstlük kuralı:...................................................... 643

b) Gizli işlemin hüküm ve sonuçları: .................................. 643

5. Muvazaanın ispatı:........................................................................ 647

a) Üçüncü kişiler yönünden: ............................................... 650

b) Taraflar yönünden: .......................................................... 651

6. Tek taraflı hukukî işlemlerde muvazaa:........................................ 651

7. Muvazaanın mümkün olmadığı işlemler:..................................... 651

8. Muvazaanın benzer bazı hukukî işlemlerden farkı:...................... 652

a) İnançlı işlemden farkı:............................................................. 652

aa) Genel bilgi:...................................................................... 652

bb) Unsurları: ....................................................................... 653

aaa) İnanç anlaşması: ...................................................... 653

bbb) Devir işlemi: ........................................................... 655

cc) İnançlı işlemin hüküm ve sonuçları: ............................... 656

b) Namı müsteardan farkı:........................................................... 658

c) Kanuna karşı hile:.................................................................... 661

aa) Genel bilgi:...................................................................... 661

bb) Kanuna karşı hilenin unsurları:...................................... 662

aaa) Bir işlemin yapılması emredici bir hukuk kuralıyla

yasaklanmalıdır:..................................................... 662

bbb) Kanunun izin verdiği başka bir işlem yapılmalıdır: 663

cc) Kanuna karşı hilenin sonuçları:....................................... 663

dd) Kanuna karşı hilenin muvazaadan farkı:......................... 663

TBK md. 20

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 666

II. GENEL İŞLEM KOŞULLARI KAVRAMI...................................... 668

III. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ FONKSİYONLARI................. 669

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxvii

İçindekiler

1. Standardizasyon ve rasyonalizasyon fonksiyonu ......................... 669

2. Genel işlem koşulları ayrıca zaman yönünden sözleşmelerin

çabuk yapılmasını sağlar .............................................................. 670

3. Modernleşme ve Uzmanlaşma Fonksiyonu.................................. 670

IV. GENEL İŞLEM KOŞULLARI KARŞISINDA KLASİK

SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ..................................................................... 670

V. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ HUKUKÎ NİTELİĞİ................ 673

VI. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ UNSURLARI.............................. 674

1. Genel işlem koşulları, ileride çok sayıda benzer sözleşmede

kullanılmak amacıyla hazırlanmalıdır.......................................... 674

2. Genel işlem koşulları, sözleşmenin yalnız bir tarafınca önceden

tek yanlı hazırlanıp karşı tarafa sunulmalıdır............................... 675

3. Genel işlem şartları soyut ve genel nitelikte hazırlanan hükümler

olmalıdır ....................................................................................... 676

4. Genel işlem koşulları, taraflar arasında kurulan sözleşmenin

kapsamı içinde yer alan genel hükümler arasında bulunmalıdır .. 676

TBK md. 21

TBK md. 22

TBK md. 23

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 685

II. YORUM DENETİMİ........................................................................ 686

TBK md. 24

TBK md. 25

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 692

II. SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ.............................................. 698

III. SÖZLEŞME YAPMA MECBURİYETİ............................................ 699

IV. SÖZLEŞMENİN DİĞER TARAFINI SEÇME ÖZGÜRLÜĞÜ:...... 699

V. SÖZLEŞMEYİ ORTADAN KALDIRMA VEYA DEĞİŞTİRME

ÖZGÜRLÜĞÜ: ................................................................................. 699

VI. ŞEKİL ÖZGÜRLÜĞÜ:..................................................................... 703

VII. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİ DÜZENLEME ÖZGÜRLÜĞÜ

(GESTALTUNGSFREİHEİT, INHALTSFREİHEİT):...................... 705

VII. İÇERİK DENETİMİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI .................... 707

VIII. TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ HAKSIZ

ŞARTLAR HAKKINDA YÖNETMELİK EKİNDEKİ

HAKSIZ ŞART ÖRNEKLERİ.......................................................... 712

xxviii

TBK md. 26

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 716

II. SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ.............................................. 718

III. SÖZLEŞME YAPMA MECBURİYETİ............................................ 719

IV. SÖZLEŞMENİN DİĞER TARAFINI SEÇME ÖZGÜRLÜĞÜ:...... 742

V. SÖZLEŞMEYİ ORTADAN KALDIRMA VEYA DEĞİŞTİRME

ÖZGÜRLÜĞÜ: ................................................................................. 743

VI. ŞEKİL ÖZGÜRLÜĞÜ:..................................................................... 744

VII. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİ DÜZENLEME ÖZGÜRLÜĞÜ

(GESTALTUNGSFREİHEİT, INHALTSFREİHEİT):...................... 744

TBK md. 27

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 749

II. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİN HUKUKA (KANUNUN

EMREDİCİ HÜKÜMLERİNE) AYKIRI OLMASI.......................... 749

1. Genel bilgi .................................................................................... 750

2. Hukuka aykırılığın tespiti (Emredici hukuk kuralına aykırılık)... 751

3. Sözleşmelerde görülen hukuka aykırılık hâlleri........................... 753

III. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİN AHLÂKA AYKIRI OLMASI......... 756

1. Genel olarak.................................................................................. 756

2. Ahlâka aykırılık hâlleri................................................................. 758

IV. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİN KAMU DÜZENİNE AYKIRI

OLMASI............................................................................................ 763

V. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİN KİŞİLİK HAKKINA AYKIRI

OLMASI............................................................................................ 765

VI. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNİN İMKÂNSIZ OLMASI.................... 771

1. Genel bilgi .................................................................................... 771

2. İmkânsızlığın unsurları................................................................. 773

a) Edim başlangıçtan itibaren imkânsız olmalıdır....................... 773

b) Edim objektif (mutlak) anlamda imkânsız olmalıdır .............. 774

c) Edim, sürekli olarak imkânsız olmalıdır ................................. 777

VII. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN YAPTIRIMI: GEÇERSİZLİK

(HÜKÜMSÜZLÜK).......................................................................... 778

1. Yokluk ve geçersizlik kavramları: ................................................. 778

a) Genel olarak: ............................................................................ 778

b) Yokluk (Sözleşmenin kurulmaması; meydana gelmemesi): .... 778

c) Hükümsüzlük (Geçersizlik- Unwirksamkeit- Ungültigkeit).... 779

aa) Eksiklik (Eksik sözleşmeler = Unvollkommenheit,

Unvollkommene Verträge):............................................. 780

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxix

İçindekiler

bb) Kesin hükümsüzlük (Butlan-bâtıl sözleşmeler =

Nichtigkeit, nichtige Verträge):....................................... 781

VIII. KISMÎ HÜKÜMSÜZLÜK (TBK M. 27/2)....................................... 786

1. Genel bilgi .................................................................................... 786

2. Kısmî hükümsüzlüğün şartları...................................................... 787

a) Objektif Şart ............................................................................ 787

b) Subjektif Şart........................................................................... 792

3. Kısmî hükümsüzlüğün hüküm ve sonuçları ................................. 794

TBK md. 28

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 799

II. UNSURLARI .................................................................................... 802

1. Objektif unsur............................................................................... 802

2. Subjektif unsur.............................................................................. 804

a) Zarar gören tarafın özel (zayıf) durumu.................................. 805

b) Yararlanma kastı...................................................................... 809

III. SONUÇLARI .................................................................................... 810

1. Zarar görenin sözleşmenin iptalini isteme hakkı.......................... 810

2. Zarar görenin edimler arasındaki açık oransızlığın

giderilmesini isteme hakkı............................................................ 810

3. Edimlerin geri verilmesi............................................................... 811

4. İsteme süresi ................................................................................. 812

5. Tazminat ....................................................................................... 813

IV. YARIŞMASI VE SINIRLARI........................................................... 814

TBK md. 29

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 816

II. ÖN SÖZLEŞMENİN MADDİ VE ŞEKLÎ ŞARTLARI ................... 820

III. ÖN SÖZLEŞMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARI .......................... 827

TBK md. 30

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 832

III. YANILMA KAVRAMI VE TANIMI................................................ 836

TBK md. 31

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 843

II. BEYAN YANILMASI (AÇIKLAMADA YANILMA)..................... 844

1. Beyan fiilinde yanılma.................................................................. 845

2. Beyan içeriğinde yanılma ............................................................. 845

xxx

3. TBK m. 31/I’de düzenlenen esaslı yanılma halleri ...................... 846

a) Sözleşmenin Niteliğinde Yanılma (TBK m. 31/I- bent 1)....... 846

b) Sözleşmenin Konusunda Yanılma (TBK m. 31/I- bent 2)....... 847

c) Karşı Tarafın Kimliğinde Yanılma (TBK m. 31/I- bent 3)...... 848

d) Karşı Tarafın Niteliklerinde Yanılma (TBK m. 31/I- bent 4).. 849

e) Edim ve Karşı Edim Miktarında Yanılma

(TBK m. 31/I bent 5) .............................................................. 849

III. BASİT HESAP YANLIŞLIKLARI (TBK M. 31/II)......................... 850

TBK md. 32

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 854

II. SAİKTE YANILMA.......................................................................... 855

III. TEMEL YANILMASI (NİTELİKLİ SAİK YANILMASI)............... 858

1. Temel yanılmasının hukukî niteliği.............................................. 858

2. Temel yanılmasının unsurları ....................................................... 860

3. Uygulama halleri .......................................................................... 863

TBK md. 33

I. NORMUN AMACI.......................................................................... 868

II. İLETMEDE YANILMA................................................................... 868

TBK md. 34

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 870

II. YANILMANIN DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI

OLARAK İLERİ SÜRÜLMEMESİ (TBK M. 34/I)......................... 871

III. TAHVİL (KONVERSİON) (TBK M. 34/II)..................................... 873

TBK md. 35

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 876

II. YANILMA SEBEBİYLE SÖZLEŞMENİN İPTALİ HÂLİNDE

YANILANIN TAZMİNAT ÖDEME

BORCUNUN ŞARTLARI ................................................................ 877

1. Yanılan, yanılmasında kusurlu olmalıdır...................................... 877

2. Karşı taraf, yanılanın yanıldığını bilmemeli veya bilecek

durumda olmamalıdır ................................................................... 877

III. TAZMİNAT ÖDEME BORCUNUN SONUÇLARI......................... 878

TBK md. 36

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 882

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxxi

İçindekiler

II. ALDATMANIN UNSURLARI......................................................... 883

1. Aldatma fiili.................................................................................. 883

2. Aldatma kastı................................................................................ 886

3. İlliyet bağı..................................................................................... 887

III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ALDATMASI (TBK M. 36/II)......................... 890

IV. ALDATMANIN SONUÇLARI......................................................... 892

V. ALDATMAYI İSPAT......................................................................... 893

TBK md. 37

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 901

II. KORKUTMANIN UNSURLARI (TBK M. 38)............................... 903

1. Sözleşmeyi yapan kimseye veya yakınlarına yönelmiş bir

tehlike söz konusu olmalıdır......................................................... 903

2. Ağır ve yakın bir zarar tehlikesi doğmuş olmalıdır...................... 904

3. Korkutma hukuka aykırı olmalıdır............................................... 906

4. Korkutma ile sözleşmenin kurulması arasında i̇lliyet bağı

bulunmalıdır ................................................................................. 908

III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN KORKUTMASINDA TAZMİNAT ................. 912

TBK md. 38

TBK md. 39

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 917

II. İPTAL HAKKI (TBK M. 39/I).......................................................... 917

III. İPTAL HAKKININ KULLANILMASI............................................ 921

IV. İPTALİN SONUÇLARI.................................................................... 929

V. İPTAL HAKKINDAN FERAGAT (SÖZLEŞMEYİ ONAMA) ....... 931

VI. ZARARIN TAZMİNİ BAKIMINDAN ETKİSİ

(TBK M. 39/II) .................................................................................. 933

TBK md. 40

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 937

II. GENEL OLARAK TEMSİL KAVRAMI.......................................... 938

1. Uygulama alanı............................................................................. 940

2. Sınırları......................................................................................... 941

3. Türleri........................................................................................... 942

III. DOĞRUDAN TEMSİL (TBK M. 40/I- II) ....................................... 943

1. Genel olarak.................................................................................. 943

2. Temsil yetkisi................................................................................ 947

xxxii

3. Başkası adına işlem ...................................................................... 948

4. Üçüncü kişilere etkisi (TBK m. 40/II).......................................... 950

5. Diğer şartlar.................................................................................. 952

IV. DOLAYLI TEMSİL (TBK M. 40/III) .............................................. 957

TBK md. 41

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 963

II. İÇ TEMSİL YETKİSİ........................................................................ 963

III. DIŞ TEMSİL YETKİSİ..................................................................... 963

IV. TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI .................................................. 965

1. Genel bilgi .................................................................................... 965

2. Temsil yetkisi ve talimat............................................................... 972

V. TEMSİL İLİŞKİSİNDE BAZI ÖZEL DURUMLAR ....................... 974

1. Temsilcinin kendi kendisiyle sözleşme yapması ........................... 974

2. Çift temsil ilişkisi........................................................................... 975

TBK md. 42

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 979

II. TEMSİL YETKİSİNİN GERİ ALINMASI (TBK M.42/I)............... 979

III. TEMSİL YETKİSİNİN GERİ ALINMASININ

SINIRLANAMAMASI (TBK M. 42/II) ........................................... 982

IV. SINIRLAMA VE GERİ ALINMANIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE

BİLDİRİLMESİ (TBK M. 42/III) ..................................................... 983

TBK md. 43

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 987

II. ÖLÜM, GAİPLİK, FİİL EHLİYETİNİN KAYBEDİLMESİ ........... 987

III. İFLAS ................................................................................................ 990

IV. TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ................................................ 990

V. DİĞER SONA ERME SEBEPLERİ ................................................. 991

1. Ayrılma (İstifa)............................................................................... 991

2. Verilen yetki süresinin veya işin bitmesi ....................................... 992

VI. SONA ERMENİN HÜKÜM ve SONUÇLARI................................. 992

TBK md. 44

TBK md. 45

I. NORMUN AMACI ........................................................................... 998

II. GERİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (TBK M. 44/I).......................... 999

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

xxxiii

İçindekiler

III. TAZMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ (TBK M. 44/II)............................. 999

IV. TEMSİL YETKİSİNİN SONA ERMESİNE RAĞMEN

TEMSİLCİNİN BAĞLI OLMASI (TBK M. 45/I) ......................... 1000

V. İYİNİYETLİ OLMAYAN ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN DURUMU

(TBK M. 45/II) ................................................................................ 1001

TBK md. 46

I. NORMUN AMACI ......................................................................... 1004

II. HUKUKÎ İŞLEMİN ONANMASI.................................................. 1004

III. SÖZLEŞMENİN DİĞER TARAFININ SÜRE

BELİRLEMESİ ............................................................................... 1013

TBK md. 47

I. NORMUN AMACI ......................................................................... 1017

II. TEMSİLCİNİN SORUMLULUĞU................................................ 1017

III. KUSUR SORUMLULUĞU............................................................ 1018

IV. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME .......................................................... 1021

V. TEMSİLCİ İLE TEMSİL OLUNAN ARASINDAKİ DURUM..... 1021

TBK md. 48

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ KISIM

GENEL HÜKÜMLER BİRİNCİ BÖLÜM: BORÇ

İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI İKİNCİ AYIRIM: HAKSIZ

FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ

TBK md. 49-76’NIN TAKDİMİ

I. HAKSIZ FIILDEN DOĞAN BORÇ İLIŞKILERI:

SORUMLULUK HUKUKU ......................................................... 1025

II. SORUMLULUK KAVRAMI, SORUMLULUK HUKUKUNA

İLİŞKİN GENEL BİLGİ VE İLKELER: ................................... 1026

1. Sorumluluk kavramı: ................................................................... 1026

2. Sorumluluk hukukunun çeşitli anlamları:.................................... 1027

a) Geniş anlamda sorumluluk hukuku:...................................... 1027

b) Dar anlamda sorumluluk hukuku:.......................................... 1027

c) En dar anlamda sorumluluk hukuku:...................................... 1027

3. Sorumluluk sebepleri (sorumluluk ilkeleri):................................ 1028

a) Kusur: ..................................................................................... 1029

b) Sözleşme: ............................................................................... 1029

c) Bir kanun hükmü:................................................................... 1029

4. Hukukî sorumluluğun türleri: ...................................................... 1030

a) Kusur sorumluluğu:................................................................ 1030

b) Kusursuz sorumluluk (Sebep sorumluluğu):.......................... 1033

aa) Genel bilgi:..................................................................... 1033

bb) Kusursuz sorumluluğu gerektiren nedenler: .................. 1034

cc) Kusursuz sorumluluğu gerektiren fikirler: ..................... 1036

dd) Kusursuz sorumluluğun türleri: ..................................... 1038

c) Hukuka uygun müdahaleden doğan sorumluluk:

(Fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesi):................................... 1042

5. Sözleşme dışı sorumluluk - Sözleşme sorumluluğu kavramları:. 1046

6. Sorumluluk hukukunun tarihî gelişimi:....................................... 1048

a) Kısas ilkesi: ............................................................................ 1048

b) Hukukî sorumluluğun cezaî sorumluluktan ayrılması: .......... 1048

vi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

c) Kusur sorumluluğu ilkesinin kabulü: ..................................... 1049

d) Kusursuz sorumluluğun (sebep sorumluluğunun) kabulü: .... 1049

7. Sorumluluk hukukundaki yeni gelişme ve eğilimler:.................. 1050

8. Sorumluluk hukukunun amaçları: ............................................... 1054

a) Zararı denkleştirme (giderme, karşılama) amacı:................... 1054

b) Zararı önleme amacı:.............................................................. 1055

c) Tazminat talebinde ihlâl edilen hakkın devamı (takibi)

amacı (Rechtsverfolgungsprinzip): ....................................... 1056

TBK md.49

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1059

II. HAKSIZ FIILIN UNSURLARI................................................... 1061

1. Fiil (Davranış=Hareket=Verhalten)............................................ 1062

a) Fiil kavramı ve bunun sorumluluktaki rolü........................... 1062

b) Davranışın tanımı ve unsurları:............................................. 1062

c) Davranış çeşitleri:.................................................................. 1063

2. Zarar (Schaden): ......................................................................... 1067

a) Genel olarak zarar kavramı: ................................................... 1067

b) Maddî zararın tanım ve unsurları:.......................................... 1070

aa) Malvarlığı:..................................................................... 1071

bb) Malvarlığının eksilmesi: ................................................ 1072

cc) Azalmanın irade dışı meydana gelmesi:......................... 1076

c) Maddî zarar çeşitleri:.............................................................. 1077

aa) Fiilî zarar (Damnumemergens): ..................................... 1077

bb) Yoksun kalınan kâr (Lucrumcessans): ........................... 1078

cc) Kişiye verilen zarar (Personenschaden): ........................ 1082

dd) Şeye verilen zarar (Sachschaden): ................................. 1082

ee) Diğer zararlar (sonstige Schäden): ................................. 1082

ff)Doğrudan zarar - Dolaylı zarar: Özellikle “Takip eden”

veya “refakat eden = eşlik eden zarar”.......................... 1083

gg) Menfî Zarar (Olumsuz zarar)- Müspet Zarar

(Olumlu zarar):.............................................................. 1085

hh) Somut zarar - Soyut zarar: ............................................. 1087

d) Manevî zarar (Ideeller, immaterieller Schaden):.................... 1088

e) Zararın nitelikleri:................................................................... 1096

3. Uygun illiyet bağı:....................................................................... 1096

a) İlliyet bağı kavramı: ............................................................... 1096

b) Felsefî sebep kavramı:............................................................ 1098

c) Tâbiî (mantıkî) sebep kavramı: .............................................. 1098

d) Felsefî ve tâbiî sebep kavramlarının yetersizliği:................... 1099

vii

İçindekiler

e) Hukukî sebep kavramı ve illiyet teorileri:.............................. 1100

aa) Şart teorisi (Şartların eşitliği veya zorunlu şart teorisi):. 1100

bb) Uygun illiyet bağı teorisi: ............................................. 1103

f) Sebeplerin çokluğu: .................................................................1111

aa) Ortak illiyet (gemeinsame Kausalität):............................1111

bb) Yarışan illiyet (konkurrierende Kausalität):....................1115

cc) Seçimlik illiyet (alternative Kausalität):..........................1117

g) Farazî illiyet veya önüne geçilen illiyet: ................................ 1123

h) İlliyet bağının kesilmesi:........................................................ 1129

aa) Genel bilgi:..................................................................... 1129

bb) Terim sorunu: ................................................................. 1131

cc) İlliyet bağını kesen sebepler:......................................... 1132

4. Kusur: .......................................................................................... 1157

a) Kusurun tanımı:...................................................................... 1157

b) Kusur teorileri: ....................................................................... 1158

aa) Sübjektif kusur teorisi: ................................................... 1158

bb) Objektif (objektifleştirilmiş) kusur teorisi: .................... 1159

c) Sorumluluk hukukunda kusurun rolü:.................................... 1160

d) Kusurun objektif ve sübjektif yönü:....................................... 1162

aa) Kusurun objektif yönü:................................................... 1162

bb) Kusurun sübjektif yönü = Sorumluluk ehliyeti

(Ayırt etme gücü): ......................................................... 1162

e) Kusurun çeşitleri: ................................................................... 1167

aa) Kast (Vorsatz):................................................................ 1167

bb) İhmal: ............................................................................. 1171

f) Kusur açısından ceza hukukuyla sorumluluk hukuku

arasındaki ilişki: .................................................................... 1178

g) Zarar görenin kusuru:............................................................. 1178

h) Üçüncü kişinin kusuru: .......................................................... 1180

5. Hukuka aykırılık:......................................................................... 1181

a) Genel bilgi:............................................................................ 1181

b) Hukuka aykırılığı açıklayan teoriler: ..................................... 1185

aa) Sübjektif teori:................................................................ 1186

bb) Objektif teori:................................................................. 1186

c) Hukuka aykırılığın tanımı ve unsurları: ................................. 1188

aa) Tanımı:............................................................................ 1188

bb) Hukuka aykırılığın unsurları:......................................... 1190

d) TBK. m. 49/I’e göre hukuka aykırılık teşkil eden haller: ...... 1196

aa) Temel koruma normları ile doğrudan doğruya korunan

hukukî varlıkların ihlâli (Mutlak hakların ihlâli):......... 1196

viii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

bb) Hukukça korunan (diğer) menfaatlerin veya özel

koruma normlarının ihlâli: Normun koruma amacı ve

hukuka aykırılık bağı teorileri:...................................... 1200

e) Yapmama fiillerinde (olumsuz davranışlarda) hukuka

aykırılık: ................................................................................ 1205

f) Kusur ve hukuka aykırılık kavramları arasındaki farklar:..... 1206

III. AHLÂKA AYKIRI BIR FIILLE KASTEN BAŞKASINA

ZARAR VERME:.......................................................................... 1207

1. Genel bilgi: ................................................................................. 1207

2. TBK. m. 49/II’nin uygulama şartları:......................................... 1209

a) Ahlâka aykırı bir fiil olmalıdır............................................... 1209

b) Zarar, kasten verilmiş olmalıdır............................................. 1209

c) Bir zarar doğmuş olmalıdır: .................................................. 1210

TBK m. 50

I. ZARARIN İSPATI......................................................................... 1215

II. KUSURUN İSPATI........................................................................ 1221

TBK m. 51-52

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1226

II. MADDI TAZMINATIN TÜRLERI ............................................. 1229

1. Aynen Tazmin- Nakden Tazmin ................................................. 1229

2. Zararın Sermaye veya İrat Şeklinde Tazmin Edilmesi:.............. 1233

III. MADDI TAZMINATTA İNDIRIM SEBEPLERI ...................... 1236

1. Kusur Sorumluluğunda Zarar Verenin Kusurunun

Ağırlığı-Hafifliği:........................................................................ 1237

2. Zarar görenin zarara razı olması:................................................ 1239

3. Zarar görenin ortak veya kişisel kusuru: .................................... 1243

a) Genel bilgi:............................................................................ 1243

b) Zararın doğumuna yardım eden ortak kusur: ........................ 1251

c) Zararın artmasına yardım eden ortak kusur:.......................... 1252

4. Tazminatın ödenmesinin zarar verenin malî durumunu

kötüleştirmesi: ............................................................................ 1253

5. Diğer sebepler (olayın özellikleri):............................................. 1255

a) Genel olarak: ......................................................................... 1255

b) Beklenmedik (Umulmayan) olaylar:..................................... 1255

c) Zarar görenin bünyevî istidatı: .............................................. 1257

d) Uzak (zayıf) illiyet bağı:........................................................ 1259

e) Zarar görenin çok yüksek bir gelire sahip olması: ................ 1259

f) Hatır işleri:............................................................................. 1260

TBK m. 53

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1265

II. ÖLÜMÜN MEYDANA GELDIĞI AN ........................................ 1266

1. Ölüm derhal meydana gelmiştir (Cenaza giderleri): .................. 1266

2. Ölüm derhal meydana gelmemiştir: ........................................... 1267

III. DESTEK KAYBINDAN DOĞAN ZARARLAR ........................ 1268

IV. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMINATININ

HUKUKI NITELIĞI..................................................................... 1271

1. Zarar verenin borcu bir nafaka borcu olmayıp, sadece

bir tazminat borcudur: ................................................................ 1272

2. Tazminat talebi üçüncü kişilere devredilebilir: .......................... 1273

3. Tazminat talebi rehnedilebilir:.................................................... 1274

4. Tazminat talebi mirasçılara geçebilir:......................................... 1274

a) Zarar verenin ölümü halinde: ................................................ 1274

b) Destekten yoksun kalanların ölmesi halinde:........................ 1275

V. ZARARIN ŞARTLARI................................................................. 1276

1. Destek ilişkisinin mevcudiyeti ................................................... 1276

a) Destek kavramı:..................................................................... 1276

b) Gerçek destek:....................................................................... 1276

aa) Tanım: ........................................................................... 1276

bb) Gerçek destek çeşitleri: ................................................. 1277

c) Farazi Destek......................................................................... 1283

2. Bakım gücü - Bakım ihtiyacı:..................................................... 1286

a) Bakım (destek) gücü:............................................................. 1286

b) Bakım ihtiyacı: ...................................................................... 1287

3. Zararın hesaplanmasında göz önünde tutulacak faktörler:......... 1288

a) Desteğin gelir (malî) durumu:............................................... 1288

b) Yardım miktarı: ..................................................................... 1289

c) Desteğin (yardımın) devam süresi:........................................ 1291

TBK m. 54

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1299

II. BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜN İHLÂLINDEN DOĞAN MADDÎ

ZARAR ÇEŞITLERI:................................................................... 1301

1. Tedavi giderleri........................................................................... 1301

x

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

2. Kazanç kaybı, çalışma gücünün azalmasından veya

yitirilmesinden doğan kayıplar:.................................................. 1307

a) Genel bilgi:............................................................................ 1307

b) Kazanç kaybı (Çalışma gücünün geçici olarak kaybı):......... 1307

c) Çalışma gücünün sürekli olarak azalması veya yitirilmesi:.. 1308

aa) Çalışma gücündeki sürekli azalmanın

(kısmî kaybın) oranı:..................................................... 1309

bb) Zarar görenin gelir durumu:.......................................... 1312

cc) Çalışma süresi ve bunun başlangıç anı: ........................ 1313

dd) Ameliyat veya devamlı tedavi:...................................... 1316

d) Ekonomik geleceğin sarsılması:............................................ 1317

TBK m.55

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1323

II. DENKLEŞTIRME......................................................................... 1323

1. Genel Olarak............................................................................... 1323

2. Denkleştirmenin Şartları............................................................. 1327

a) Zarar verici olay zarar gören lehine ekonomik bir yarar

sağlamalıdır:.......................................................................... 1327

b) Uygun illiyet bağı:................................................................. 1328

c) Bir kanun hükmü veya tarafların iradesi, yararın

denkleştirilmesine karşı olmamalıdır: ................................... 1329

III. KISMEN VEYA TAMAMEN RÜCU EDILEMEYEN

SOSYAL GÜVENLIK ÖDEMELERI ILE İFA

AMACI TAŞIMAYAN ÖDEMELERIN İNDIRIME

T ABI OLMAMASI....................................................................... 1329

IV. HAKKANIYET SEBEBIYLE ARTTIRIM YA

DA İNDIRIM YAPILAMAMASI................................................. 1341

V. İDARENIN SORUMLU OLDUĞU DURUMLARDA

HÜKMÜN UYGULANMASI....................................................... 1343

TBK m. 56

I. NORMUN AMACI VE MANEVÎ TAZMINAT KAVRAMI..... 1347

II. MANEVÎ TAZMINATIN NITELIK VE İŞLEVINI

AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER.......................................................... 1348

1. Tatmin görüşü............................................................................. 1349

2. Ceza görüşü ................................................................................ 1350

xi

İçindekiler

3. Telâfi görüşü ............................................................................... 1351

III. MANEVÎ TAZMINAT TALEBININ DEVRI; MIRASÇILARA

GEÇMESI ...................................................................................... 1354

IV. TBK. M. 56’YA GÖRE MANEVÎ TAZMINAT DAVASININ

ŞARTLARI..................................................................................... 1357

1. Bir adam öldürülmeli veya beden bütünlüğü ihlâl

edilmelidir: ................................................................................. 1357

2. Manevî bir zarar meydana gelmelidir: ....................................... 1357

3. Uygun illiyet bağı bulunmalıdır: ................................................ 1358

4. Hukuka aykırılık:........................................................................ 1358

5. Kusur ve olayın özellikleri: ........................................................ 1358

V. MANEVÎ TAZMINATIN HESAPLANMASI............................. 1361

VI. MANEVÎ TAZMINATIN TÜRLERI........................................... 1364

VII. MANEVÎ TAZMINAT DAVASINDA TARAFLAR.................... 1364

1. Davacı......................................................................................... 1364

2. Davalı ......................................................................................... 1366

TBK m. 57

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1368

II. HÜKMÜN UYGULAMA ALANI................................................ 1369

III. YAPTIRIM..................................................................................... 1370

TBK m. 58

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1375

II. TBK M. 58’E GÖRE MANEVÎ TAZMINAT DAVASININ

ŞARTLARI..................................................................................... 1377

1. Genel bilgi .................................................................................. 1377

2. Şartları ........................................................................................ 1378

a) Kişilik hakkı ihlâl edilmiş olmalıdır:..................................... 1378

b) İhlâl fiilinden manevî bir zarar doğmuş olmalıdır:................ 1379

c) Hukuka aykırı bir fiil olmalıdır: ............................................ 1379

d) Zarar ile fiil arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır:.......... 1381

e) Kusur şartı: ............................................................................ 1382

III. MANEVÎ TAZMINATIN HESAPLANMASI............................. 1384

IV. MANEVÎ TAZMINAT DAVASINDA TÜRLERİ:...................... 1386

IV. MANEVÎ TAZMINAT DAVASINDA TARAFLAR: .................. 1387

1. Davacı:........................................................................................ 1387

xii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

2. Davalı ......................................................................................... 1388

VI. BASININ MANEVÎ ZARARDAN SORUMLULUĞU:............. 1388

1. Genel bilgi: ................................................................................. 1388

2. Basın özgürlüğü:......................................................................... 1389

3. Kişilik hakkı: .............................................................................. 1392

4. Basının manevî zarardan doğan sorumluluğunun şartları: ......... 1394

a) Basında yayımlanan bir olay açıklaması (haber verme)

veya yorum ya da eleştiri, bir kişinin kişilik hakkını

ihlâl etmelidir: ....................................................................... 1394

b) İhlâl fiili, manevî bir zarar doğurmalıdır:.............................. 1395

c) Kişilik hakkının ihlâli ile gerçekleşen zarar arasında

uygun bir illiyet bağı bulunmalıdır:....................................... 1395

d) Zarar kusurlu bir davranışla verilmelidir: ............................. 1396

e) Basın yoluyla kişilik hakkının ihlâli, hukuka aykırı

olmalıdır: ............................................................................... 1396

aa) Doğruluk (gerçeğe uygunluk=objektiflik) unsuru: ....... 1399

bb) Kamu yararına, genel menfaate uygunluk unsuru: ....... 1399

cc) Güncellik unsuru:.......................................................... 1400

dd) Biçimsel uygunluk (ifade uygunluğu) unsuru:.............. 1400

TBK m. 59

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1403

II. AYIRT ETME GÜCÜNÜN GEÇICI KAYBI............................. 1403

III. AYIRT ETME GÜCÜNÜ GEÇICI OLARAK KAYBEDEN

KIŞININ VERDIĞI ZARARLARDAN DOĞAN

SORUMLULUK............................................................................ 1403

IV. KUSURUN İSPATI........................................................................ 1404

TBK m. 60

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1406

II. SEBEPLERIN YARIŞMASI İLKESI.......................................... 1407

TBK m. 61-62

I. NORMUN AMACI VE MÜTESELSIL SORUMLULUK

KAVRAMI...................................................................................... 1415

II. MÜTESELSIL SORUMLULUĞU DOĞURAN SEBEPLER... 1418

xiii

İçindekiler

1. Birden çok kişinin aynı zarara birlikte sebep olmalarından

doğan müteselsil sorumluluk:..................................................... 1419

a) Birden çok kişinin kusuruna, dolayısıyla kusur

sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü: ................. 1419

aa) Birden çok kişinin ortak kusur sorumluluğuna

dayanan tazminat yükümlülüğü: ................................... 1419

bb) Birden çok kişinin bağımsız kusur sorumluluğuna

dayanan tazminat yükümlülüğü: ................................... 1424

b) Birden çok kişinin kusursuz sorumluluğa dayanan

tazminat yükümlülüğü:.......................................................... 1424

c) Birden çok kişinin sözleşme sorumluluğuna dayanan

azminat yükümlülüğü:........................................................... 1425

2. Birden çok kişinin aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı

sorumlu olması: .......................................................................... 1425

III. DIŞ İLIŞKI: MÜTESELSIL SORUMLULUK İLKESI............ 1426

1. Zarar görenin zarar verenlere karşı durumu, özellikle talep

hakkının yarışması:..................................................................... 1426

2. Zarar verenlerin zarar gören karşısındaki durumları:................. 1427

a) Genel olarak: ......................................................................... 1427

b) Ortak ve kişisel def’ilerin ileri sürülmesi:............................. 1427

IV. İÇ İLIŞKI: ZARAR VERENLERIN BIRBIRLERINE KARŞI

RÜCU İLKESI (TBK M. 62)........................................................ 1432

1. Müteselsil sorumluların aynı zarara aynı tür sebeple birlikte

neden olmaları halinde uygulanacak rücu düzeni: ..................... 1434

2. Çeşitli sebeplerden doğan müteselsil sorumlulukta rücu

düzeni: ........................................................................................ 1436

a) Genel olarak: ......................................................................... 1436

b) Rücu kategorileri:.................................................................. 1437

TBK m. 63- 64

I. NORMUN AMACI VE HUKUKA UYGUNLUK

 SEBEPLERI.................................................................................. 1445

II. KANUNUN VERDIĞI YETKININ KULLANILMASI

(KAMU MENFAATININ ÜSTÜNLÜĞÜ) .................................. 1447

III. ÖZEL HUKUKTAN DOĞAN BIR YETKININ

KULLANILMASI ......................................................................... 1447

IV. ZARAR GÖRENIN (MAĞDURUN) ZARARA

RAZI OLMASI.............................................................................. 1448

V. VEKÂLETSIZ İŞ GÖRME.......................................................... 1452

xiv

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

VI. HAKLI SAVUNMA....................................................................... 1453

1. Haklı savunmanın şartları:.......................................................... 1453

a) Haklı savunmada bulunan kişinin kendisinin veya

üçüncü bir kişinin şahıs ya da malvarlığına karşı

yönelmiş bir saldırı olmalıdır:............................................... 1453

b) Saldırı devam etmelidir:........................................................ 1454

c) Saldırı hukuka aykırı olmalıdır: ............................................ 1454

d) Savunma ile saldırı arasında uygun bir denge (bir orantı)

olmalıdır: ............................................................................... 1455

e) Savunma fiili saldırgana karşı yapılmalıdır:.......................... 1456

2. Haklı savunmanın hüküm ve sonuçları: ..................................... 1456

VII. ZORUNLULUK HALI ................................................................. 1456

1. Zorunluluk halinin şartları:......................................................... 1457

a) Şahsa veya mala yönelmiş açık ya da yakın bir zarar

tehlikesi mevcut olmalıdır:.................................................... 1457

b) Zarar tehlikesinin kaynağı, malına zarar verilecek kişi

olmamalıdır: .......................................................................... 1458

c) Zarar tehlikesi dolayısıyla yalnız üçüncü bir kişinin

malına zarar verilmiş olmalıdır: ............................................ 1458

d) Önlenecek zarar tehlikesi ile kişinin malına verilecek

zarar arasında bir uygunluk (denge) olmalıdır:.................... 1458

e) Zarar tehlikesinden kurtulma, üçüncü kişinin malına

zarar vermeden mümkün olmayacak nitelikte olmalı,

yani kaçınılmaz olmalıdır:..................................................... 1459

2. Zorunluluk halinin hüküm ve sonuçları: .................................... 1459

VIII. KIŞININ HAKKINI KENDI GÜCÜYLE KORUMASI............ 1459

1. Kişinin Hakkını Kendi Gücüyle Korumasının Şartları: ............. 1460

a) Bir hakkın korunması:........................................................... 1460

b) Yetkili organların zamanında müdahalesi mümkün

olmamalıdır: .......................................................................... 1460

c) Hakkın korunması için başka bir imkân mevcut

olmamalıdır: .......................................................................... 1460

d) Güç kullanma uygun ve dengeli olmalıdır:........................... 1461

2. Sonuçları:.................................................................................... 1461

TBK m.65

I. NORMUN AMACI VE HAKKANIYET SORUMLULUĞU.... 1465

II. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI................................................. 1469

1. Sorumluluğun Genel Şartları...................................................... 1469

2. Sorumluluğun Özel Şartları........................................................ 1469

xv

İçindekiler

a) Zarar veren, ayırt etme gücünden yoksun olmalıdır.............. 1469

b) Hakkaniyet tazminat verilmesini gerektirmektedir............... 1469

TBK m. 66

I. ÖZEN SORUMLULUĞU (OLAĞAN SEBEP

SORUMLULUĞU)........................................................................ 1477

II. NORMUN AMACI........................................................................ 1478

III. SORUMLULUĞUN NITELIĞI: ................................................. 1479

IV. TBK. M. 66 VE 116 ARASINDAKI İLIŞKI: .............................. 1481

V. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI:................................................ 1485

1. Genel Şartlar............................................................................... 1485

a) Zarar: ..................................................................................... 1486

b) Uygun illiyet bağı:................................................................. 1486

c) Hukuka aykırılık:................................................................... 1488

2. Özel şartlar: ................................................................................ 1489

a) Çalıştıranla çalışan arasında bir çalıştırma (bağımlılık)

ilişkisi mevcut olmalıdır:....................................................... 1489

b) Zarar, çalışanın işi gördüğü sırada hukuka aykırı bir

davranışıyla meydana gelmelidir: ......................................... 1494

c) Adam çalıştıran. kurtuluş kanıtı getirememiş olmalıdır:....... 1499

aa) Çalışanın seçiminde gerekli özenin gösterilmiş

olması:........................................................................... 1502

bb) İşle ilgili talimat vermede gerekli özenin

gösterilmiş olması: ........................................................ 1502

cc) Denetlemede gerekli özenin gösterilmiş olması: .......... 1502

VI. İŞLETME DÜZENININ ZARARIN DOĞMASINI

ÖNLEMEYE ELVERIŞLI OLMASI (ORGANIZASYON

SORUMLULUĞU)........................................................................ 1503

1. Genel Bilgi: ................................................................................ 1503

2. TBK m. 66/III’daki organizasyon sorumluluğun hukuki

 niteliği:....................................................................................... 1505

3. Sorumluluğun şartları:................................................................ 1510

a) Sorumluluğun genel şartları: ................................................. 1510

aa) Zarar:............................................................................. 1510

bb) Uygun illiyet bağı: ........................................................ 1510

cc) Hukuka aykırılık: .......................................................... 1511

b) Sorumluluğun özel şartları: ................................................... 1512

aa) Zarar, adam çalıştıranın (işletenin) işletme faaliyetleri

dolayısıyla meydana gelmelidir: ................................... 1511

xvi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

bb) Adam çalıştıran kurtuluş kanıtı getirmemiş

olmalıdır:....................................................................... 1516

cc) Adam çalıştıranın (işletenin)işletme faaliyetinden

doğan zarardan sorumluluğunda zamanaşımı:.............. 1518

VII. İLLIYET BAĞININ KESILMESI (SORUMLULUKTAN

KURTULMA):............................................................................... 1518

VIII. ADAM ÇALIŞTIRANIN ÇALIŞANA RÜCUU:........................ 1519

TBK m. 67-68

I. NORMUN AMACI VE SORUMLULUĞUN NITELIĞI.......... 1525

II. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI................................................. 1526

1. Genel Şartlar............................................................................... 1526

a) Zarar ...................................................................................... 1526

b) Uygun illiyet bağı:................................................................. 1527

c) Hukuka aykırılık:................................................................... 1527

2. Özel şartlar: ................................................................................ 1527

a) Hayvan bulundurma ilişkisi (Sorumlu kişi): ......................... 1527

b) Zarar, bir hayvan hareketinden (fiilinden) doğmuş

olmalıdır: ............................................................................... 1533

c) Hayvan bulunduran kurtuluş kanıtı getirememiş olmalıdır:.. 1537

III. HAYVAN BULUNDURANIN RÜCU HAKKI:.......................... 1541

IV. TAŞINMAZ ZILYEDININ HAYVANI HAPIS VE

ÖLDÜRME HAKKI: .................................................................... 1541

TBK m. 69-70

I. NORMUN AMACI VE SORUMLULUĞUN NITELIĞI.......... 1546

II. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI:................................................ 1554

1. Genel şartlar: .............................................................................. 1554

a) Zarar: ..................................................................................... 1554

b) Uygun illiyet bağı:................................................................. 1554

c) Hukuka aykırılık:................................................................... 1555

2. Sorumluluğun özel şartları: ........................................................ 1555

a) Sorumlu ile yapı eseri arasında mülkiyet ilişkisi

bulunmalıdır: ......................................................................... 1555

b) Bir yapı eseri (bina veya diğer yapı eseri) mevcut

olmalıdır: ............................................................................... 1559

aa) Yapı eseri kavramı:........................................................ 1559

bb) Yapı eserinin yapımı bozuk veya bakımı eksik

olmalıdır:....................................................................... 1563

cc) Kanun, mâlike kurtuluş kanıtı getirme hakkı

tanımamıştır: ................................................................. 1565

c) Mâlikin rücu hakkı: ............................................................... 1565

d) Zarar tehlikesini önleme (Güvenlik önlemleri):.................... 1566

III. TAŞINMAZ MÂLIKININ SORUMLULUĞU:.......................... 1567

1. Genel bilgi ve sorumluluğun niteliği:......................................... 1567

2. Sorumluluğun şartları:................................................................ 1571

a) Sorumluluğun genel şartları: ................................................. 1571

aa) Bir zarar doğmuş olmalıdır: .......................................... 1571

bb) Zarar ile taşkın kullanma arasında uygun illiyet bağı

bulunmalıdır:................................................................. 1572

cc) Taşkın kullanma hukuka aykırı olmalıdır: .................... 1572

b) Sorumluluğun özel şartları: ................................................... 1573

aa) Taşınmaz mal üzerinde bir aynî hak olmalıdır:............. 1573

bb) Taşkın bir kullanma söz konusu olmalıdır: ................... 1576

cc) Kurtuluş kanıtı getirilmemiş olması ve illiyet bağının

kesilmemiş olması......................................................... 1582

TBK m. 71

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1585

II. TÜRK BORÇLAR HUKUKUNDA TEHLIKE SORUMLULUĞU

VE ŞARTLARI:............................................................................. 1592

1. Genel hüküm: ............................................................................. 1592

2. TBK. m. 71’e göre tehlike sorumluluğunun şartları: ................. 1593

a) Tehlike kaynağı bir işletme olmalıdır.................................... 1593

b) Bu işletme, her türlü özen gösterilse bile, mahiyeti icabı

veya faaliyete geçmesi için kullanılan malzeme, araç ve

güçlerin (enerjinin) tür ve niteliği itabariyle çevreye

sık sık veya ağır biçimde zarar veren bir işletme olmalıdır... 1593

c) İşletmeye özgü tipik tehlike ile meydana gelen zarar

arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır............................... 1595

III. KARAYOLLARI TRAFIK KANUNUNA GÖRE MOTORLU

ARAÇ İŞLETENI ILE ARAÇ İŞLETICISININ BAĞLI OLDUĞU

TEŞEBBÜS SAHIBININ SORUMLULUĞU ............................. 1596

1. Araç işletenin, teşebbüs sahibinin sorumluluğunun

hukukî niteliği:............................................................................ 1596

a) Genel olarak .......................................................................... 1596

b) Tehlike sorumluluğu:............................................................. 1597

c) Özen sorumluluğu: ................................................................ 1601

xviii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

d) Kusur sorumluluğu:............................................................... 1602

e) Genel hükümlere göre sorumluluk:....................................... 1604

f) Sistemin değerlendirilmesi:................................................... 1604

2. Sorumluluğun şartları:................................................................ 1605

a) Sorumluluğun genel şartları: ................................................. 1605

aa) Bir zarar doğmuş olmalıdır. .......................................... 1605

bb) Bu zarar bir trafik kazasından doğmuş olmalıdır. ......... 1610

cc) Kaza ve zarara motorlu bir araç sebep olmalıdır........... 1613

dd) Kaza (zarar) ile motorlu araç arasında uygun illiyet

bağı bulunmalıdır. ......................................................... 1617

b) Sorumluluğun özel şartları: ................................................... 1619

aa) İşleten ve araç işleticisinin bağlı bulunduğu teşebbüs

sahibi:............................................................................ 1619

bb) Zarara motorlu aracın işletilmesi veya Kanunda

öngörülen diğer bir olay sebep olmalıdır:..................... 1642

cc) İşleten kurtuluş kanıtı getirememiş olmalıdır: .............. 1661

3. İşleten veya teşebbüs sahibinin sorumluluğunun azaltılması:.... 1671

a) Genel olarak: ......................................................................... 1671

b) Zarar görenin kusuru:............................................................ 1671

c) Hatır için taşıma veya aracın hatır için kullandırılması

(verilmesi): ............................................................................ 1673

4. Birden çok işleten veya teşebbüs sahibinin birbirlerine

verdikleri zarardan sorumlulukları: ........................................... 1677

a) Genel bilgi:............................................................................ 1677

b) Kişiye ilişkin sorumluluk (bedensel zarardan sorumluluk):.. 1679

c) Şeye ilişkin zarardan sorumluluk:......................................... 1681

d) Müteselsil sorumluluk:.......................................................... 1683

5. Üçüncü kişiye karşı birden çok zarar verenin sorumluluğu:...... 1683

a) Müteselsil sorumluluk (Dış ilişki):........................................ 1683

b) Müteselsil sorumluların birbirine rücuu (İç ilişki):............... 1687

aa) Genel olarak:................................................................. 1687

bb) Tehlike sorumluluklarının yarışması:............................ 1689

cc) Tehlike sorumluluğu ile olağan sebep

sorumluluğunun yarışması:........................................... 1690

dd) Tehlike sorumluluğu ile kusur sorumluluğunun

yarışması: ...................................................................... 1691

ee) Sigortacının rücuu:........................................................ 1692

6. Malî sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu: ...................... 1692

7. Yetkili mahkeme ve zamanaşımı:............................................... 1696

xix

İçindekiler

TBK m. 72

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1707

II. İKI YILLIK NISPÎ SÜRE ............................................................ 1712

III. ON YILLIK MUTLAK SÜRE ..................................................... 1720

IV. CEZA ZAMANAŞIMI (OLAĞANÜSTÜ) SÜRESI................... 1724

V. ZARAR GÖRENIN DAIMI DEF’I HAKKI............................... 1730

TBK m. 73

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1732

II. İKI YILLIK SÜRE........................................................................ 1734

III. ON YILLIK SÜRE:....................................................................... 1736

TBK m. 74

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1739

II. CEZA HUKUKU ILE MEDENÎ HUKUK

ARASINDAKI İLIŞKI.................................................................. 1740

TBK m. 75

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1751

II. ZARARIN HESAPLANACAĞI ZAMAN .................................. 1752

TBK m. 76

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1758

II. GEÇICI ÖDEMELER .................................................................. 1758

TBK m.77-82’NİN TAKDİMİ

I. GENEL BILGI............................................................................... 1764

II. SEBEPSIZ ZENGINLEŞME İLIŞKISININ TARAFLARI...... 1769

III. SEBEPSIZ ZENGINLEŞME DAVASININ AMACI VE

HUKUKÎ NITELIĞI..................................................................... 1770

1. Sebepsiz zenginleşme davasının amacı:..................................... 1770

2. Sebepsiz zenginleşme davasının hukukî niteliği:....................... 1772

xx

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

a) Sebepsiz zenginleşme davası kişisel nitelikte bir davadır:.... 1772

b) Sebepsiz zenginleşme davası aslî, bağımsız nitelikte

bir davadır: ............................................................................ 1776

IV. SEBEPSIZ ZENGINLEŞME DAVASININ BENZER

DAVALARLA İLIŞKISI ............................................................... 1780

1. Sebepsiz zenginleşme davasının istihkak (mülkiyet) davası

ile ilişkisi: ................................................................................... 1780

2. Sebepsiz zenginleşme davasının sözleşmeden doğan alacak davası

ile ilişkisi: ................................................................................... 1483

3. Sebepsiz zenginleşme davasının haksız fiil davası ile ilişkisi:... 1787

4. Sebepsiz zenginleşme davasının vekâletsiz işgörme ile

 ilişkisi: ....................................................................................... 1790

V. SEBEPSIZ ZENGINLEŞMEYI DOĞURAN OLAYLAR......... 1797

1. Edimin ifasından (kazandırmadan) doğan zenginleşme:............ 1799

2. Müdahaleden doğan zenginleşme: ............................................. 1800

3. Umulmayan olaydan doğan zenginleşme:.................................. 1801

a) Üçüncü kişinin fiilinden doğan zenginleşme: ....................... 1801

b) Bir tâbiat olayından doğan zenginleşme: .............................. 1801

TBK m. 77

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1805

II. SEBEPSIZ ZENGINLEŞMENIN ŞARTLARI .......................... 1805

1. Borçlunun malvarlığında bir zenginleşme meydana gelmiş

olmalıdır: .................................................................................... 1805

a) Zenginleşme kavramı:........................................................... 1805

b) Zenginleşme türleri: .............................................................. 1807

aa) Müspet zenginleşme:..................................................... 1808

bb) Menfî zenginleşme:....................................................... 1811

cc) Objektif zenginleşme: ................................................... 1812

dd) Sübjektif zenginleşme:.................................................. 1813

2. Bu zenginleşme bir başkasının malvarlığından veya

emeğinden meydana gelmiş olmalıdır:....................................... 1814

a) Genel bilgi:............................................................................ 1814

b) Klâsik görüş:.......................................................................... 1815

c) Yeni görüşler: ........................................................................ 1818

aa) Genel bilgi:.................................................................... 1818

bb) Yetki (özgüleme) içeriği görüşü

(Zuweisungsgehaltstheorie): ......................................... 1819

cc) Hukuk alanının ihlâli görüşü

(Beeintraechtigungstheorie):......................................... 1820

xxi

İçindekiler

dd) Hukuka aykırılık görüşü

(Widerrechtlichkeitstheorie): ........................................ 1822

3. Zenginleşme ile zenginleştirici olay arasında illiyet bağı

bulunmalıdır: .............................................................................. 1823

4. Zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır:......................... 1826

a) Genel bilgi:............................................................................ 1826

b) Haklı bir sebep olmaksızın meydana gelen zenginleşmeler:. 1827

aa) Kazandırmadan (edimin ifasından) doğan

zenginleşmenin haksızlığı:............................................ 1828

bb) Müdahaleden doğan zenginleşmenin haksızlığı: .......... 1831

cc) Umulmayan bir olaydan doğan zenginleşmenin

haksızlığı:...................................................................... 1833

TBK m. 78

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1837

II. BORÇLANILMAYAN BIR EDIMIN YANLIŞLIKLA İFA

EDILMESI (CONDICTIO INDEBITI): .................................... 1837

1. İfa edilmesi gereken bir borç bulunmamalıdır: .......................... 1837

2. İfa eden, ifa kastıyla hareket etmelidir.: ..................................... 1838

3. İfa eden, borçlanılmamış olan edimi isteyerek yerine

getirmelidir: ................................................................................ 1840

4. İfa eden, borcun varlığı hakkında yanılmış olmalıdır: ............... 1842

TBK m.79-m. 80

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1848

II. GERI VERME BORCUNUN KAPSAMI:.................................. 1853

1. Genel olarak: .............................................................................. 1853

2. Kötüniyetli zenginleşenin geri verme borcunun kapsamı: ......... 1856

a) Genel bilgi:............................................................................ 1856

b) Geri verilecek zenginleşmenin hesaplanması: ...................... 1857

aa) Zenginleşmenin hesaplanacağı tarih:............................ 1857

bb) Zenginleşmeyi oluşturan aktif unsurlar: ....................... 1858

cc) Zenginleşmeden düşürülecek unsurlar

(İndirim kalemleri = Abzugsposten): ............................ 1862

3. İyiniyetli zenginleşenin geri verme borcunun kapsamı:............. 1862

a) Genel bilgi:............................................................................ 1862

b) İade edilecek zenginleşmenin hesaplanması:........................ 1866

aa) Zenginleşmenin hesaplanacağı tarih:............................ 1866

xxii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

bb) Zenginleşmeyi oluşturan aktif unsurlar

(Aktivposten):. .............................................................. 1886

cc) Zenginleşmeden düşürülecek değerler

(İndirim kalemleri):....................................................... 1871

dd) Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde geri

vermenin hesaplanması:................................................ 1887

III. ZENGINLEŞENIN GIDERLERI İSTEME HAKKI

(TBK M.80) :.................................................................................. 1875

TBK m. 81

I. NORMUN AMACI........................................................................ 1882

II. SEBEPSIZ ZENGINLEŞME DAVASININ AÇILAMAYACAĞI

HALLER:....................................................................................... 1884

1. Zamanaşımına uğramış bir borcun ifası: .................................... 1884

2. Ahlâkî bir ödevin yerine getirilmesi:.......................................... 1885

3. Diğer eksik borçların ifası: ......................................................... 1886

4. Hukuka veya ahlâka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla

verilen şey:.................................................................................. 1887

a) Hukuka veya ahlâka aykırı bir sonuç:................................... 1889

b) Hukuka veya ahlâka aykırı bir sonuç elde etme kastı:.......... 1892

c) Tasarruf işleminin yapılmış olması: ...................................... 1893

TBK m. 82

I. ZAMANAŞIMI SÜRELERI: ....................................................... 1899

1. İki yıllık süre: ............................................................................. 1900

2. On yıllık süre:............................................................................. 1905

II. Sebepsiz zenginleşme def’î:........................................................... 1908

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ KISIM

GENEL HÜKÜMLER

BİRİNCİ BÖLÜM

BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI

İKİNCİ AYIRIM

HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ

TBK md. 83-111’in TAKDİMİ

I. Kanun Sistematiği.......................................................................... 1909

II. İfa Kavramı.................................................................................... 1909

III. İfanın Hukuki Niteliği ................................................................... 1913

1. Genel sözleşme görüşü:.............................................................. 1913

2. Maddî fiil görüşü:....................................................................... 1914

3. Sınırlı sözleşme görüşü: ............................................................. 1916

IV. İfanın Hüküm ve Sonuçları:......................................................... 1921

TBK md. 83

I. Normun Amacı............................................................................... 1925

II. İfada Bulunulacak Kişi ................................................................. 1927

1. İfanın gayrişahsiliği ilkesi: ......................................................... 1927

2. İfada üçüncü kişinin rolü:........................................................... 1931

a) Borçlunun bilgi ve izni içinde yapılan ifa:............................ 1931

b) Borçlunun bilgi ve iradesi dışında yapılan ifa:...................... 1932

c) Üçüncü kişinin ifasının sonuçları:......................................... 1933

aa) Alacaklı ile borçlu arasındaki ilişki: ............................. 1934

bb) Üçüncü kişiyle borçlu arasındaki ilişki:........................ 1936

aaa)Halefıyet:....................................................................... 1934

(i) Genel olarak:........................................................ 1934

v

İçindekiler

(ii) Borçlunun iradesine dayanan halefiyet:............... 1936

(iii) Kanuna dayanan halefiyet:................................... 1937

1/a) Üçüncü kişinin hukukî bir yükümlülüğünün

bulunmadığı hallerde halefiyet: ........................ 1937

1/b) Üçüncü kişinin hukukî bir yükümlülüğünün bulunduğu

hallerde halefiyet:................................................. 1938

(iv) Halefiyetin hüküm ve sonuçları:.......................... 1938

III. İfa Yapılacak Kişi........................................................................... 1938

1. Kural: Alacaklının şahsına ifa: ................................................... 1938

2. İstisna: Üçüncü kişiye ifa: .......................................................... 1941

a) Borçlunun üçüncü kişiye ifa yükümlülüğü: .......................... 1941

b) Kanun gereği üçüncü kişiye ifa:............................................ 1941

c) Sözleşme gereği üçüncü kişiye ifa: ....................................... 1943

d) Alacaklının talimatı üzerine üçüncü kişiye ifa:..................... 1944

e) Hâkimin talimatı üzerine üçüncü kişiye ifa:.......................... 1944

f) Borçlunun üçüncü kişiye ifada bulunma hakkı:.................... 1945

a) Alacaklının borçluya verdiği yetki gereği:.................... 1945

b) Kanun gereği:................................................................ 1945

TBK md. 84

I. Normun Amacı............................................................................... 1949

II. İfanın Konusu ................................................................................ 1949

1. İlke.............................................................................................. 1949

2. İstisna: İfa ikameleri:.................................................................. 1953

a) Seçimlik yetki:....................................................................... 1954

b) İfa yerine geçen edim:........................................................... 1954

c) İfa amacıyla yapılan edim: .................................................... 1957

III. Kısmî İfa ......................................................................................... 1959

1. Kavram: ...................................................................................... 1959

2. Alacaklının kısmî ifayı red hakkı: .............................................. 1962

a) Edim bir bütün olarak ifası gereken bir edim olmalıdır:....... 1963

b) Borcun tamamı muaccel olmalıdır:....................................... 1964

c) Borcun tamamı çekişmesiz olmalıdır:................................... 1964

3. Kısmî ifayı kabul yükümlülüğü:................................................. 1964

a) Sözleşme kısmî ifaya izin vermekte ise: ............................... 1965

b) Edimin niteliği kısmî ifaya elverişli ise:................................ 1965

c) Dürüstlük kuralı kısmî ifaya izin vermekte ise: .................... 1965

d) Ticarî teamül kısmî ifaya izin vermekte ise: ......................... 1965

e) Borçlu borcun bir kısmına itiraz etmişse, alacaklı kalan kısmını

kabul zorundadır:................................................................... 1966

İçindekiler

vi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

f) İcra ve İflâs Kanunu kısmî ifaya izin vermekte ise:.............. 1966

g) Kefalet hukukuna göre alacaklı kısmî ifayı kabul

zorunda ise:............................................................................ 1967

h) Ticaret Kanununa göre de çek ve poliçe alacaklısı kısmî ifayı

kabul zorunda bulunmaktadır. (TTK. m. 709/II, 783)........... 1967

4. Kısmî ifanın sonuçları: ............................................................... 1967

TBK m. 85

I. Normun Amacı............................................................................... 1971

II. Bölünemeyen Borcun Birden Çok Alacaklısı Olması: ............... 1973

III. Bölünemeyen Borcun Birden Çok Borçlusu Olması:................. 1973

TBK m. 86

I. Normun Amacı............................................................................... 1977

II. Hükmün Uygulama Alanı ............................................................. 1977

III. Hükmün İçeriği.............................................................................. 1977

1. Genel olarak parça ve çeşit borçlarının ifası .............................. 1977

2. Parça ve çeşit borçlarının hukuki sonuçları................................ 1980

a) İfa sorunu:.............................................................................. 1980

b) Hasar sorunu:......................................................................... 1974

IV. İspat Yükü ...................................................................................... 1985

TBK m. 87

I. Kavram:.......................................................................................... 1989

II. Seçim Hakkı:.................................................................................. 1991

1. Seçim hakkının hukukî niteliği:.................................................. 1991

2. Seçim hakkını kullanacak kişiler:............................................... 1992

a) Seçim hakkı alacaklıya aittir: ................................................ 1992

b) Seçim hakkı borçluya aittir: .................................................. 1994

c) Seçim hakkı üçüncü bir kişiye aittir:..................................... 1995

III. Edimlerden Birinin İmkânsızlaşması:......................................... 1995

1. Kusursuz imkânsızlık halleri:..................................................... 1995

a) Edimlerden biri baştan itibaren imkânsızlaşmıştır:............... 1995

b) Edimlerden biri sonradan imkânsızlaşmıştır:........................ 1996

2. Kusurlu sonraki imkânsızlık halleri: .......................................... 1996

a) Seçim hakkı borçluya ait olmakla birlikte, imkânsızlık

alacaklının kusuru sonucu doğmuştur:.................................. 1996

vii

İçindekiler

b) Seçim hakkı alacaklıya ait olmakla birlikte, imkânsızlık

borçlunun kusurundan doğmuştur:........................................ 1997

c) Borcun doğumundan sonra, fakat seçim hakkının

kullanılmasından önce bütün edimler imkânsızlaşmıştır: ..... 1997

d) Borcun doğumundan ve seçim hakkının kullanılmasından sonra

edimlerden biri imkânsızlaşmıştır:........................................ 1998

IV. Seçimlik yetki (Alternativermächtigung):................................... 1998

TBK m. 88

I. Normun Amacı ve Hükmün Uygulama Alanı ............................. 2003

II. Faiz Kavramı: ................................................................................ 2004

III. Faizin Hukukî Niteliği:.................................................................. 2005

IV. Faiz Borcunun Kaynakları:.......................................................... 2006

V. Faiz Oranı: ..................................................................................... 2007

1. Anaparada faiz oranı: ................................................................. 2008

a) Kanunî faiz oranı:.................................................................. 2008

aa) Ticarî olmayan işlerde kanunî faiz oranı:...................... 2008

bb) Ticarî işlerde kanunî faiz oranı: .................................... 2009

b) Akdî faiz oranı:...................................................................... 2010

aa) Ticarî olmayan işlerde akdî faiz oranı:.......................... 2010

bb) Ticarî işlerde akdî faiz oranı: ........................................ 2010

2. Temerrüt faizi: ............................................................................ 2011

a) Ticarî olmayan işlerde temerrüt faizi oranı: .......................... 2011

b) Ticarî işlerde temerrüt faizi oranı:......................................... 2011

3. Yabancı para borçlarında faiz:.................................................... 2013

4. Bileşik (mürekkep) faiz:............................................................. 2014

a) Ticarî olmayan işlerde bileşik faiz: ....................................... 2014

b) Ticarî işlerde bileşik faiz: ...................................................... 2015

TBK m. 89

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2020

II. İfa Yeri Kavramı:........................................................................... 2022

III. İfa Yerinin Belirlenmesi:............................................................... 2022

1. Tarafların ifa yerini belirlemesi:................................................. 2023

2. Durumun gereğine göre ifa yerinin belirlenmesi: ...................... 2026

3. Kanuna göre ifa yerinin belirlenmesi: ........................................ 2027

a) Para borçlarında ifa yeri:....................................................... 2027

b) Parça borçlarında ifa yeri: ..................................................... 2030

viii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

c) Diğer borçlarda ifa yeri: ........................................................ 2031

IV. İfa Yerine Göre Borçların Sınıflandırılması:............................... 2032

1. Aranacak borçlar: ....................................................................... 2032

2. Götürülecek borçlar:................................................................... 2033

3. Gönderilecek borçlar: ................................................................. 2035

TBK m. 90

I. İfa zamanı Kavramı: ..................................................................... 2039

II. Süreye Bağlanmamış Borçlarda İfa Zamanı: ............................. 2044

TBK m. 91

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2047

II. Süreye Bağlı Borçlarda İfa Zamanının Belirlenmesi:................ 2047

1. İfa zamanının taraflarca belirlenmesi:........................................ 2048

2. İfa zamanının işin niteliğine göre belirlenmesi: ......................... 2052

3. İfa zamanının kanunla belirlenmesi: .......................................... 2052

III. Vadenin Ay Olarak Belirlendiği Durumlarda:............................ 2052

TBK m. 92

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2059

II. Vadenin Gün Olarak Belirlendiği Durumlarda:......................... 2059

III. Vadenin Haftalar Olarak Belirlendiği Durumlarda................... 2059

IV. Vadenin Ay, Yıl, Yarı Yıl Gibi Belirlendiği Durumlar ................ 2059

TBK m. 93

I. Normun Amacı............................................................................... 2063

II. İş Günlerinde İfa Yükümlülüğü................................................... 2063

TBK m. 94

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2068

II. İş Saatlerinde İfa Yükümlülüğü:.............................................. 204268

ix

İçindekiler

TBK m.95

I. İfa Zamanını Uzatma Sözleşmesi (Stundungsvertrag): ............. 2073

II. Uzatma Sözleşmesinin Vâde ve Süreye Etkisi............................. 2075

TBK m. 96

I. Normun Amacı............................................................................... 2081

II. Erken İfa......................................................................................... 2081

III. Erken İfanın Yapılamayacağı Durumlar..................................... 2083

1. Sözleşme hükümleri ve niteliği: ................................................. 2084

2. Durumun gereği.......................................................................... 2084

3. Kanun hükümleri:....................................................................... 2084

IV. Alacaklının Erken İfayı Talep Edebileceği Durumlar: .............. 2085

TBK m. 97

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2089

II. Ödemezlik Def’i Kavramı (exceptio non adimpleti

contractus):..................................................................................... 2090

III. Ödemezlik Def’inin Şartları:........................................................ 2092

1. Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşme olmalıdır: ....................... 2092

a) Genel bilgi:............................................................................ 2092

b) Edimler arasında karşılık ilişkisi bulunmalıdır: .................... 2093

c) Edimler arasında değişim (mübadele) ilişkisi

bulunmalıdır: ......................................................................... 2095

2. Karşılıklı edimler mevcut ve muaccel olmalıdır: ....................... 2098

3. Tarafların edimleri aynı zamanda ifa yükümlülüğü

bulunmalıdır: .............................................................................. 2100

a) Aynı anda ifa karinesi:........................................................... 2100

b) Öncelikle ifa yükümlülüğü:................................................... 2101

aa) Tarafların edimlerinin aynı anda muaccel olması: ........ 2101

bb) Edimin ifasını talep eden alacaklının öncelikle ifa

yükümlülüğü: ................................................................ 2102

cc) Sözleşmeden doğan öncelikle ifa yükümlülüğü:........... 2102

dd) Kanundan doğan öncelikle ifa yükümlülüğü: ............... 2102

ee) Teamülden doğan öncelikle ifa yükümlülüğü:.............. 2102

IV. Ödemezlik Def’inin Sonuçları:..................................................... 2103

x

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 98

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2109

II. İfa Güçsüzlüğü Nedeniyle Ödemezlik Def’inin Şartları:............2111

1. Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşme olmalıdır: ........................2111

2. Borçlu ifa güçsüzlüğüne düşmelidir:.......................................... 2112

3. Karşı tarafın hakları tehlikeye düşmüş olmalıdır: ...................... 2114

4. Hakkı tehlikeye düşen taraf borcunu henüz ifa etmemiş

olmalıdır: .................................................................................... 2115

5. Güvence gösterilinceye kadar borcun ifasından kaçınma

hakkı: ............................................................................................... 2115

6. Sözleşmeden dönme hakkı: ......................................................... 2116

TBK m. 99

I. Normun Amacı............................................................................... 2121

II. Para Borçlarının Ülke Parasıyla Ödenmesi:............................... 2124

III. Borcun, Yabancı Ülke Parası (döviz) ile Ödenmesi:................... 2127

IV. Altın ile ödeme:.............................................................................. 2130

V. Para Değerindeki Düşmelere Karşı Korunma: .......................... 2131

1. Yabancı para değer kaydı: .......................................................... 2132

2. Altın değer kaydı:....................................................................... 2132

3. Eşya (endeks) değer kaydı:......................................................... 2132

TBK m. 100-101-102

I. Kısmi Ödeme ve Mahsup (TBK m. 100): .................................... 2139

II. Birden Çok Borçta Mahsup (TBK m. 101-102):......................... 2141

TBK m. 103-104-105

I. Normların Amacı:.......................................................................... 2149

II. Borçlunun Makbuz İsteme Hakkı (TBK m.103):....................... 2150

1. Makbuz kavramı:........................................................................ 2150

2. Makbuzun tâbi olduğu şekil: ...................................................... 2152

3. Makbuzun içeriği:....................................................................... 2152

III. Makbuzun Hüküm ve Sonuçları (TBK m.104): ......................... 2153

IV. Senedin Geri Verilmesini İsteme Hakkı: ..................................... 2158

V. Senedin İptalini İsteme Hakkı (TBK m. 105): ............................ 2159

xi

İçindekiler

TBK m. 106

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2165

II. Alacaklının Temerrüdünün Şartları:........................................... 2169

1. Borçlu, edimi alacaklıya gereği gibi önermiş olmalıdır:............ 2170

2. Alacaklı önerilen edimi kabulden kaçınmış olmalıdır: .............. 2174

3. Alacaklının kabulden kaçınması haksız olmalıdır:..................... 2175

III. Alacaklı temerrüdünün sona ermesi: .......................................... 2176

IV. İspat sorunu: .................................................................................. 2177

TBK m. 107

I. Normun Amacı............................................................................... 2181

II. Alacaklı Temerrüdünün Genel Sonuçları.................................... 2181

1. Genel bilgi: ................................................................................. 2181

2. Borçlunun sorumluluğunun hafifletilmesi:................................. 2182

3. Hasarın alacaklıya geçmesi: ....................................................... 2183

4. Mütemerrit alacaklının ödemezlik def’ini ileri sürememesi: ..... 2183

5. Alacaklı temerrüdünün, borçlu temerrüdünü sona erdirmesi:.... 2184

6. Borçlunun masrafları alacaklıdan isteme hakkı: ........................ 2184

7. Sözleşmeden doğan faizlerin işlemeye devam etmesi: .............. 2184

III. Alacaklı Temerrüdünün Bir Özel Sonucu Olarak Borçlunun

Borçlanılan Şeyi Tevdi Hakkı:...................................................... 2185

1. Genel bilgi: ................................................................................. 2185

2. Tevdiin şartları:........................................................................... 2186

a) Genel olarak: ......................................................................... 2186

b) Tevdi, tevdi yerinde yapılmalıdır: ......................................... 2187

3. Tevdiin hüküm ve sonuçları: ...................................................... 2188

TBK m. 108

I. Normun Amacı............................................................................... 2194

II. Borçlunun Borçlanılan Şeyi Satma Hakkının Şartları .............. 2194

1. Şeyin niteliği veya diğer sebepler: ............................................. 2195

2. Borçlu, alacaklıya satışı önceden ihtar etmelidir:....................... 2195

3. Hâkim satışa izin vermiş olmalıdır:............................................ 2197

III. Satışın hüküm ve sonuçları:.......................................................... 2198

xii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 109

TBK m. 110

I. Normun Amacı............................................................................... 2205

II. Dönme Hakkı:................................................................................ 2206

III. Dönmenin Sonuçları:..................................................................... 2206

TBK m. 111

TBK md. 112-126’nın TAKDİMİ

I. Borç İlişkisinin İfa Edilmemesi .................................................... 2211

II. Borç İlişkisinin İfa Edilmemesinin Sonuçları:............................ 2213

1. Aynen ifa (Borçlunun ifaya zorlanması): ................................... 2213

a) İfa davası (Borçlanılan edimin aynen ifası): ......................... 2213

b) Cebri icra:.............................................................................. 2215

aa) Verme borçlarında:........................................................ 2217

bb) İrade beyanında bulunma yükümlülüğünde:................. 2218

cc) Yapma ve yapmama borçlarında:.................................. 2218

2. Tazminat davası (Giderim davası):............................................. 2219

3. Sözleşmeden dönme:.................................................................. 2219

TBK m. 112

I. Normun Amacı............................................................................... 2223

II. Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinde İhlal Çeşitleri................ 2223

1. Genel bilgi: ................................................................................. 2223

2. Kusurlu sonraki ifa imkânsızlığı (Borcun hiç ifa edilmemesi): . 2224

3. Gereği gibi ifa etmeme:.............................................................. 2236

a) Genel bilgi, özellikle sözleşmenin müspet ihlâli kavramı..... 2236

b) Gereği gibi ifa etmeme kavramı:........................................... 2240

aa) Genel bilgi:.................................................................... 2240

bb) Gereği gibi ifa etmeme türleri:...................................... 2242

aaa) Kötü ifa (Schlechterfüllung):............................... 2243

bbb) Yan yükümlülüklerin ihlâli: ................................. 2246

(i) İfaya yardımcı yan yükümlülüklerin ihlâli:... 2247

xiii

İçindekiler

(ii) Koruma yükümlülüklerinin ihlâli:................ 2248

4. Bağımsız yapmama borçlarının ihlâli:........................................ 2249

5. Borçlunun vaktinden önce ifadan açıkça kaçınması: ................. 2249

III. Sözleşmeden Doğan Sorumluluğun Şartları ............................... 2250

1. Borca aykırı bir davranış olmalıdır (sözleşmenin ihlâli):........... 2250

2. Bir zarar doğmuş olmalıdır:........................................................ 2251

a) Genel bilgi:............................................................................ 2251

aa) Sözleşmenin ihlâlinden doğan maddî zarar: ................. 2251

bb) Sözleşmenin ihlâlinden doğan manevî zarar:................ 2254

b) Maddî zararın unsurları:........................................................ 2257

aa) İfa edilmeyen edimin değeri: ........................................ 2257

bb) Giderler: ........................................................................ 2258

cc) Diğer unsurlar: .............................................................. 2258

dd) Müspet zarar - menfî zarar:........................................... 2259

aaa) Müspet zarar: ....................................................... 2259

bbb) Menfî zarar:.......................................................... 2263

ee) Üçüncü kişinin zararı: ................................................... 2265

3. Sözleşmenin ihlâli ile zarar arasında uygun illiyet bağı

bulunmalıdır: .............................................................................. 2267

4. Borçlu, sözleşmeyi kusurlu olarak ihlâl etmelidir:..................... 2268

a) Genel ilke: Kusur sorumluluğu: ............................................ 2268

aa) Genel olarak:................................................................. 2268

bb) Akdî kusur kavramı:...................................................... 2269

cc) Akdî kusurun çeşitleri:.................................................. 2270

aaa) Kast:..................................................................... 2270

bbb) İhmal:................................................................... 2271

dd) Akdî kusurun unsurları: ................................................ 2271

aaa) Akdî kusurun sübjektif unsuru:............................ 2272

bbb) Akdî kusurun objektif unsuru: ............................. 2273

ee) Kusurun ispatı: .............................................................. 2277

b) İstisna: Kusursuz sorumluluk:............................................... 2280

TBK m. 113

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2285

II. Yapma Borçlarında Borca Aykırılık:........................................... 2286

III. Yapmama Borçlarında Borca Aykırılık (TBK m. 113/II): ......... 2289

xiv

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 114

I. Borçlunun Kusur Sorumluluğunun Kapsamı: ........................... 2293

II. Haksız Fiil Sorumluluğuna İlişkin Hükümlerin Sözleşme

Sorumluluğuna Kıyasen Uygulanması:....................................... 2295

TBK m. 115

I. Normun Amacı............................................................................... 2304

II. Sorumsuzluk Anlaşmasının Hukukî Niteliği:.............................. 2305

III. Sorumsuzluk anlaşmasının geçerlilik şartları: ........................... 2307

1. Genel bilgi: ................................................................................. 2307

2. Kast ve ağır ihmal halinde:......................................................... 2308

3. Hafif ihmal halinde:.................................................................... 2310

a) Alacaklı anlaşmanın yapıldığı sırada hizmet sözleşmesine göre

borçlunun hizmetinde bulunuyorsa:...................................... 2311

b) Borçlunun sorumluluğu, kanun veya yetkili makamlar (meselâ

hükümet-Bakanlık) tarafından verilen izinle yürütülebilecek

ve uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya sanattan

doğmaktaysa:......................................................................... 2312

TBK m. 116

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2318

II. Borçlunun Yardımcı Kişilerden Dolayı Sorumluluğunun

Şartları:........................................................................................... 2321

1. Borçlu ile zarar gören alacaklı arasında bir borç ilişkisi

bulunmalıdır: .............................................................................. 2321

2. Borçlu, borç ilişkisinden doğan borcun ifasını veya bir hakkın

kullanılmasını yardımcı kişiye bırakmış olmalıdır:.................... 2324

a) Borçlunun, borcun üçüncü kişi tarafından yerine getirilmesine

izin vermesi: .......................................................................... 2325

b) Üçüncü kişinin ifaya fiilen katılması:.................................... 2326

3. Borcun ifasının, hakkın kullanılmasının yardımcı kişiye bırakılması

caiz olmalıdır:............................................................................. 2333

4. Yardımcı kişi, alacaklıya kendisine verilen işi yürüttüğü sırada

zarar vermiş olmalıdır: ............................................................... 2333

5. Yardımcı kişinin davranışı, borçluya farazî bir kusur olarak

yükletilebilmelidir: ..................................................................... 2335

6. Zarar: .......................................................................................... 2339

xv

İçindekiler

7. Uygun illiyet bağı bulunmalıdır: ................................................ 2339

III. Hüküm ve sonuçları: ..................................................................... 2340

1. Genel olarak: .............................................................................. 2340

2. Borçlunun yardımcı kişiye rücu hakkı: ...................................... 2341

3. Yardımcı kişiden dolayı sorumluluğun kaldırılması veya

sınırlandırılması:......................................................................... 2343

TBK m. 117

I. Normun Amacı ve Borçlunun Temerrüdü Kavramı:................. 2347

II. Borçlu Temerrüdünün Şartları:................................................... 2351

1. Edimin ifası mümkün olmalıdır: ................................................ 2352

2. Borç muaccel olmalıdır: ............................................................. 2353

3. Borçluya ihtar yapılmış olmalıdır:.............................................. 2354

a) İhtar kavramı: ........................................................................ 2353

b) İhtar yerine geçen durumlar: ................................................. 2358

c) İhtara gerek olmayan haller:.................................................. 2361

4. Alacaklı, edimi kabule hazır olmalıdır:...................................... 2362

5. Borçlunun edimi ifadan kaçınma hakkı bulunmamalıdır:.......... 2362

6. İfa etmeme, borca aykırı bir davranış olmalıdır:........................ 2362

III. Kusur Gerekli Değildir: ................................................................ 2363

IV. Borçlu Temerrüdünün Hüküm ve Sonuçları:............................. 2364

TBK m. 118

I. Normun Amacı ve Gecikme Tazminatı Kavramı: ...................... 2367

II. Gecikme Tazminatının Şartları:................................................... 2368

1. Borçlu ifada gecikmiş (mütemerrit) olmalıdır:........................... 2368

2. Geç ifadan bir zarar doğmuş olmalıdır:...................................... 2369

3. Zarar ile geç ifa arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır: ........ 2372

4. Zarar borçlunun kusurlu davranışından doğmuş olmalıdır: ....... 2372

TBK m. 119

I. Normun Amacı ve Beklenmedik Hâlden (Kazadan)

 Sorumluluk: .................................................................................. 2377

II. Beklenmedik Hâlden Doğan Sorumluluktan Kurtulma:........... 2378

1. Kusursuzluğun ispatı: ................................................................. 2378

2. Beklenmedik hâlin kaçınılmaz olduğunun ispatı: ...................... 2378

xvi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

 TBK m. 120- 121

I. Para Borçlarında Temerrüt Faizi Ödeme Yükümlülüğü:.......... 2385

II. Faizlerde, İratlarda ve Bağışlamada Temerrüt Faizi................. 2388

TBK m. 122

I. Normun Amacı ve Aşkın Zarar:................................................... 2393

II. Aşkın Zararın Şartları:................................................................. 2396

TBK m. 123

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2401

II. Alacaklının Seçimlik Haklarını Kullanmasının Şartları:.......... 2401

1. Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşme olmalıdır: ....................... 2402

2. Borçlu temerrüde düşmüş olmalıdır:.......................................... 2403

3. Alacaklı borçluya ek bir süre vermiş olmalıdır:......................... 2403

4. Borçlu kusurlu olmalıdır: ........................................................... 2407

5. Verilen süre içinde borç ifa edilmemiş olmalıdır: ...................... 2407

TBK m. 124

I. Genel Olarak:................................................................................. 2411

II. Borçlunun Durum ve Tutumundan Süre Verilmesinin Etkisiz

Kalacağı Anlaşılmaktaysa:............................................................ 2411

III. Borçlunun Temerrüdü Sonunda Borcun İfasının Alacaklı İçin

Faydasız Hale Gelmesi:................................................................. 2412

IV. Ortada Kesin Vâdeli Bir İşlem Var İse:....................................... 2413

TBK m. 125

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2419

II. Aynen İfa ile Birlikte Gecikme Tazminatının İstenmesi (TBK m.

125/I):.............................................................................................. 2420

III. Alacaklının Aynen İfa ile Birlikte Gecikme Tazminatından

Vazgeçme Hakkı: ........................................................................... 2421

1. Genel olarak: .............................................................................. 2421

IV. Aynen İfa ile Birlikte Gecikme Tazminatından Vazgeçen

Alacaklının, Borçluya Karşı İkinci Seçim Hakkı

 (TBK m. 125/II): ........................................................................... 2423

xvii

İçindekiler

1. Müspet zararın tazminini isteme hakkı: ..................................... 2423

2. Sözleşmeden dönme ve menfî tazminat isteme hakkı:............... 2427

a) Alacaklının sözleşmeden dönme hakkı (TBK m. 125/III):... 2429

b) Alacaklının menfî zararın tazminini isteme hakk

(TBK m. 125/III):.................................................................. 2435

V. Kısmî Temerrüt: ............................................................................ 2441

TBK m.126

TBK m. 127

TBK m.128

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2457

II. Benzer Kurumlardan Farkı: ........................................................ 2461

1. Garanti sözleşmesinden farkı: .................................................... 2461

2. Kefaletten farkı:.......................................................................... 2462

3. Temsilden farkı:.......................................................................... 2367

4. Havaleden farkı: ......................................................................... 2467

5. Borcun üstlenilmesinden farkı:................................................... 2467

III. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmenin Şartları: ............................. 2468

1. Bir üstlenme olmalıdır:............................................................... 2468

2. Üçüncü kişinin bir edimi üstlenilmelidir:................................... 2469

3. Sözleşmenin tarafları fiil ehliyetine sahip olmalıdır: ................. 2471

IV. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmenin Hüküm ve Sonuçları: ....... 2474

TBK m. 129- m. 130

I. Normun Amacı ve Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme

Kavramı:......................................................................................... 2480

II. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Geçerlik Şartları:............... 2483

III. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Çeşitleri:............................. 2487

1. Eksik üçüncü kişi yararına sözleşme:......................................... 2487

2. Tam üçüncü kişi yararına sözleşme:........................................... 2489

a) Genel olarak: ......................................................................... 2489

b) Tam üçüncü kişi yararına sözleşmenin benzer kurumlardan

farkı: ...................................................................................... 2493

xviii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

aa) Temsilden farkı: ............................................................ 2493

bb) Alacağın devrinden farkı:.............................................. 2494

cc) Havaleden farkı:............................................................ 2495

IV. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Hüküm ve

Sonuçları: ....................................................................................... 2495

1. Vaad ettiren ile vaad eden arasındaki ilişki (Karşılık ilişkisi):... 2495

2. Vaad ettiren ile üçüncü kişi arasındaki ilişki (Değer ilişkisi):.... 2496

3. Vaad eden ile üçüncü kişi arasındaki ilişki:................................ 2497

4. Üçüncü kişinin hukukî durumu: ................................................. 2498

a) Üçüncü kişinin hakkı:............................................................ 2498

b) Üçüncü kişinin hakkının özellikleri: ..................................... 2498

V. Üçüncü kişiyi koruma etkili sözleşme:......................................... 2500

TBK m.131-162’nin TAKDİMİ

I. Borcu Sona Erdiren Sebepler:...................................................... 2501

II. Geniş Anlamda Borcun, Özellikle Sözleşme İlişkisinin Sona

Ermesi:............................................................................................ 2501

1. Bozma Sözleşmesi (İkale = Aufhebungsvertrag):...................... 2504

2. Fesih (Kündigung):..................................................................... 2508

3. Dönme (Rücktritt): ..................................................................... 2512

4. Geri Alma (Widerruf):................................................................ 2515

5. İptal (Anfectung): ....................................................................... 2515

TBK m. 131

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2520

II. Kural Olarak: Borcun Sona Ermesinin Yan Haklara Etkisi (TBK

m. 131/I):......................................................................................... 2520

III. İstisna: Faiz ve Ceza Koşuluna İlişkin (TBK m. 131/II):........... 2523

IV. Taşınmaz Rehni, Kıymetli Evrak ve Konkordatoya İlişkin

Hükümler (TBK m. 131/III) ......................................................... 2525

TBK m. 132

I. İbra Kavramı:................................................................................ 2529

II. İbranın Hukukî Niteliği: ............................................................... 2531

III. İbra Sözleşmesinin Unsurları:...................................................... 2533

1. Esasa ilişkin unsurlar:................................................................. 2533

xix

İçindekiler

2. İbra sözleşmesinin şekli:............................................................. 2534

IV. İbranın Sonuçları: ......................................................................... 2536

TBK m. 133-134

I. Borcun Yenilenmesi Kavramı:...................................................... 2540

II. Yenilemenin Şartları: .................................................................... 2542

1. Eski bir borç mevcut olmalıdır:.................................................. 2542

2. Yeni bir borç kurulmalıdır:......................................................... 2543

3. Taraflar yenileme iradesine sahip olmalıdır: .............................. 2543

III. Yenilemenin Hukukî Niteliği: ....................................................... 2544

IV. Yenilemenin hukukî sonuçları:..................................................... 2545

V. Yenileme Karinesi Yasağı (TBK m. 133/2):................................. 2546

VI. Cari Hesap İle İlgili Karine (TBK m. 134):................................. 2548

TBK m. 135

I. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi Kavramı:................. 2553

II. Birleşmenin Hukukî Sonucu: ....................................................... 2554

1. Borç, kural olarak sona erer: ...................................................... 2554

2. Borcun yeniden doğması (TBK m. 135/II): ............................... 2555

3. İstisnalar (TBK m. 135/III): ....................................................... 2556

TBK m. 136

I. Kavram:.......................................................................................... 2561

II. Unsurları: ....................................................................................... 2562

1. Borçlanılan edim sonradan imkânsız hale gelmelidir: ............... 2562

2. Borçlu imkânsızlıktan sorumlu olmamalıdır:............................. 2566

III. Borçlunun İhbar Yükümlülüğü ( TBK m. 136/III):................... 2569

IV. Sonraki İmkânsızlığın Hüküm ve Sonuçları:.............................. 2570

1. Borcun sona ermesi: ................................................................... 2570

2. Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde karşı edim sorunu

(TBK m. 136/II): ........................................................................ 2571

a) Kural: Karşı edim borcunun sona ermesi:............................. 2571

b) İstisna: Karşı edim borcunun sona ermemesi:....................... 2574

V. İkame Değer:.................................................................................. 2575

xx

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 137

TBK m. 138

I. Normun Amacı ve Sözleşmenin Uyarlanması Kavramı: ........... 2581

II. Uyarlama Çeşitleri: ....................................................................... 2586

1. a) İradî (sözleşmeye dayalı) uyarlama:....................................... 2586

2. Kanunî uyarlama: ....................................................................... 2587

3. Sözleşmenin, değişen şartlara hâkim tarafından konulan kurallarla

uyarlanması (yargısal=kazaî uyarlama) (TBK m. 138):............. 2590

III. Sözleşmenin, Değişen Şartlara Hâkim Tarafından Konulan

Kurallarla Uyarlanmasının Şartları:........................................... 2591

1. Geçerli olarak kurulmuş olan sözleşmede uyarlama boşluğu

bulunmalıdır: .............................................................................. 2591

2. Hâkim, sözleşmeyi değişen şartlara kendi koyduğu kurallarla

uyarlamalıdır: ............................................................................. 2592

3. Uyarlamayı engelleyen bir durum olmamalı, özellikle de uyarlama

isteyen kusurlu bulunmamalıdır: ................................................ 2592

4. Edimler henüz ifa edilmemiş veya çekince konularak ifa yapılmış

olmalıdır: .................................................................................... 2594

IV. Sözleşmenin, Değişen Şartlara Hâkim Tarafından Konulan

Kurallarla Uyarlanmasının Sonuçları:........................................ 2596

TBK m. 139-145

I. Takas Kavramı:.............................................................................. 2607

II. Takasın Hukukî Niteliği:............................................................... 2607

III. Takasın Çeşitleri:........................................................................... 2609

IV. Takasın Şartları:............................................................................ 2610

1. Olumlu şartlar:............................................................................ 2610

a) Takas edilecek borçlar karşılıklı olmalıdır:........................... 2610

b) Takas edilecek borçlar para borcu veya özdeş borç (aynı türden

borç) olmalıdır:...................................................................... 2612

c) Takas edilecek borçlar muaccel olmalıdır:............................ 2615

d) Takas edilecek borç dava edilebilir bir borç olmalıdır:......... 2616

2. Olumsuz şartlar:.......................................................................... 2617

a) Kanun takas hakkını ortadan kaldırmış olmamalıdır

(TBK m. 144):....................................................................... 2617

b) Taraflar, takas hakkını sözleşme ile ortadan kaldırmış

olmamalıdır (TBK m. 145):................................................... 2618

xxi

İçindekiler

V. Takasın Sonuçları (TBK m. 143):................................................. 2619

TBK m. 146

I. Zamanaşımı (Verjährung) Kavramı:........................................... 2622

II. Zamanaşımının Şartları:............................................................... 2630

1. Zamanaşımına tâbi bir alacak olmalıdır: .................................... 2630

2. Zamanaşımı süresi geçmiş olmalıdır:......................................... 2633

III. Olağan Zamanaşımı Süresi:.......................................................... 2633

TBK m. 147

I. Olağanüstü Zamanaşımı Süresi: .................................................. 2638

II. TBK. m. 147’ye göre Beş Yılda Zamanaşımına Uğrayan

Alacaklar ........................................................................................ 2638

1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel

edimler:....................................................................................... 2638

2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama

bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme

bedelleri. ..................................................................................... 2639

3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan

doğan alacaklar. .......................................................................... 2639

4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri

veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri,

temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki

alacaklar...................................................................................... 2640

5. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticarî simsarlık

ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan

alacaklar...................................................................................... 2641

6. Yüklenicinin yükümlülüklerini ağır kusuruyla hiç veya gereği gibi

ifa etmemesi dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar. ..... 2641

TBK m. 148

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2646

II. Hükmün Uygulama Alanı:............................................................ 2627

III. TBK m. 148’e Aykılığın Sonuçları: .............................................. 2648

xxii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 149-150

I. Sürenin İşlemeye Başlaması: ........................................................ 2652

II. Kural............................................................................................... 2652

III. İstisna:............................................................................................. 2655

IV. Dönemsel Edimlerde Zamanaşımı Süresinin İşlemeye

Başlaması:....................................................................................... 2656

TBK m. 151

TBK m. 152

TBK m. 153

I. Zamanaşımının Durması:............................................................. 2665

II. Zamanaşımını Durduran Sebepler:............................................. 2665

1. Velayet süresince, çocukların ana ve babalarından olan alacakları

için. ............................................................................................. 2665

2. Vesayet süresince, vesayet altında bulunanların vasiden veya

vesayet işlemleri sebebiyle Devletten olan alacakları için......... 2666

3. Evlilik devam ettiği sürece, eşlerin diğerinden olan alacakları

için. ............................................................................................. 2666

4. Hizmet ilişkisi süresince, ev hizmetlilerinin onları çalıştıranlardan

olan alacakları için...................................................................... 2667

5. Borçlu, alacak üzerinde intifa hakkına sahip olduğu sürece. ..... 2668

6. Alacağı, Türk mahkemelerinde ileri sürme imkânının

bulunmadığı sürece..................................................................... 2668

7. Alacaklı ve borçlu sıfatının aynı kişide birleşmesinde, birleşmenin

ileride geçmişe etkili olarak ortadan kalkması durumunda, bu

durumun ortaya çıkmasına kadar geçecek sürece. ..................... 2669

8. Diğer Sebepler:........................................................................... 2670

TBK m. 154-157

I. Zamanaşımının Kesilmesi:............................................................ 2677

II. Zamanaşımını Kesen Sebepler:.................................................... 2680

1. Borçlunun fiiline dayanan kesilme sebepleri: ............................ 2680

xxiii

İçindekiler

2. Alacaklının fiiline dayanan kesilme sebepleri:........................... 2682

a) Alacaklının alacağını dava veya def’i yoluyla mahkeme

ya da hakem önünde ileri sürmesi:........................................ 2682

b) Alacaklının icra takibinde bulunması:................................... 2684

c) Alacaklının borçlu aleyhine iflâs masasına başvurması da

zamanaşımını keser: .............................................................. 2686

TBK m.158

TBK m. 159

TBK m. 160

I. Zamanaşımından Feragat:............................................................ 2695

II. Bölünemez Borçlarda ve Kefalette Zamanaşımından

Feragat:........................................................................................... 2698

TBK m. 161

I. Genel Olarak:................................................................................. 2700

II. Borçlunun Zamanaşımı Def’ini İleri Sürme Hakkı:.................. 2700

III. Zamanaşımına Uğramış Bir Alacak, Alacaklıya Eksik bir Alacak

Hakkı Verir: ................................................................................... 2702

IV. Borçlu, Her Hak Gibi, Zamanaşımı Def’ini İleri Sürme Hakkını

da Kötüye Kullanamaz: ................................................................ 2704

TBK m. 162-169’un Takdimi

I. Borçlunun Birden Çok Olması:.................................................... 2707

1. Birden Çok Borçlunun Mevcut Olduğu Borç İlişkileri:............. 2707

a) Bireysel borç ilişkisi:............................................................. 2707

b) Elbirliği halinde borç ilişkisi:................................................ 2708

2. Bireysel Borç İlişkisinin Çeşitleri: ............................................. 2709

a) Bölünemeyen borç:................................................................ 2709

b) Müteselsil borç:..................................................................... 2711

c) Kümülâtif borç: ..................................................................... 2712

xxiv

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

d) Kısmî borç:............................................................................ 2712

e) İkincil (Talî) borç: ................................................................. 2714

II. Alacaklının Birden Çok Olması:.................................................. 2716

1. Elbirliği Halinde Alacak İlişkisi ................................................. 2716

2. Bireysel alacak ilişkisi................................................................ 2717

a) Bölünemeyen alacak: ............................................................ 2717

b) Kümülâtif alacak: .................................................................. 2717

c) Kısmî alacak:......................................................................... 2717

d) Müteselsil alacak:.................................................................. 2718

III. Tam Teselsül - Eksik Teselsül: ...................................................... 2718

TBK m. 162

I. Tanım:............................................................................................. 2723

II. Müteselsil Borcun Hukukî Niteliği: ............................................. 2724

III. Müteselsil Borcun Özellikleri:...................................................... 2725

IV. Müteselsil Borcun Doğuş Sebepleri: ............................................ 2728

1. Hukukî işlemden (sözleşmeden) doğan müteselsil borç: ........... 2730

a) Sözleşmenin kurulduğu sırada tarafların ortak irade

beyanlarından doğan müteselsil borç:................................... 2730

b) Borca katılma (birlikte borç üstlenme) yoluyla meydana gelen

müteselsil borç:...................................................................... 2732

2. Kanundan doğan müteselsil borçlar: .......................................... 2734

TBK m. 163

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2739

II. Alacaklının Müteselsil Borçlular Karşısındaki Hukukî

Durumu: ......................................................................................... 2739

TBK m. 164-165

I. Müteselsil Borçluların Alacaklı Karşısındaki Hukukî

Durumları: ..................................................................................... 2745

1. Müteselsil borçluların sahip oldukları ortak def’i ve itirazlar

(TBK m. 164): ............................................................................ 2745

2. Müteselsil borçlulardan herbirinin sahip olduğu kişisel def’i ve

itirazlar:....................................................................................... 2747

II. Müteselsil Borçluların Bireysel Davranışı: ................................. 2749

xxv

İçindekiler

TBK m. 166

I. Normun Amacı............................................................................... 2755

II. Müteselsil Borcun Alacaklı Tatmin Edilerek Sona Ermesi

(TBK m. 166/I):.............................................................................. 2755

III. Müteselsil Borcun Alacaklı Tatmin Edilmeksizin Sona Ermesi

(TBK m.166/II): ............................................................................. 2757

TBK m. 167-m. 168

I. Borçluların Birbirlerine Karşı Rücu Hakkı (TBK m. 167):...... 2764

II. Halefiyet (TBK m. 168):................................................................ 2769

TBK m. 169

I. Müteselsil Alacak Kavramı ve Tanımı:........................................ 2775

II. Doğuş Sebepleri: ............................................................................ 2775

III. Tarafların Hukukî Durumu:......................................................... 2779

1. Borçlunun hukukî durumu:......................................................... 2779

2. Alacaklının hukukî durumu:....................................................... 2781

IV. Müteselsil Alacağın Sona Ermesi:................................................ 2782

TBK m. 170-m. 177’nin Takdimi

I. Genel Bilgi ve Tanım: .................................................................... 2785

II. Şartın Bazı Kurumlardan Farkı:................................................. 2787

1. “Sözleşme hükümleri” kavramından farkı: ................................ 2787

2. Hukukî şart kavramından farkı:.................................................. 2788

3. Yükümlülükten farkı: ................................................................. 2790

4. Vâdeden farkı: ............................................................................ 2791

III. Şart Olarak Gösterilen Olayın Nitelikleri:.................................. 2792

1. Şart, her şeyden önce tarafların iradesine dayanmalıdır............. 2792

2. Şartı oluşturan olay belirsiz bir olay olmalıdır:.......................... 2793

3. Olay geleceğe ilişkin bir olay olmalıdır: .................................... 2793

IV. Şartın Çeşitleri:.............................................................................. 2794

1. Olayın konusuna göre şartın çeşitleri: ........................................ 2794

a) Olumlu ve olumsuz şartlar: ................................................... 2794

b) İradî, tesadüfî ve karma şartlar:............................................. 2794

2. Olayın sonuçlarına göre şartın çeşitleri:..................................... 2796

xxvi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 170

I. Geciktirici Şart: ............................................................................. 2799

TBK m. 171-m. 172

I. Normun Amacı:.............................................................................. 2804

II. Geciktirici Şarta Bağlı Hukukî İşlemin Şartın Gerçekleşmesinden

Önceki (askı durumundaki) Hüküm ve Sonuçları:.................... 2804

1. Geciktirici şarta bağlı borçlandırıcı işlemde: ............................. 2804

2. Geciktirici şarta bağlı tasarruf işleminde:................................... 2810

III. Geciktirici Şarta Bağlı Hukukî İşlemin Şartın Gerçekleşmesinden

Sonraki Hüküm ve Sonuçları:...................................................... 2812

IV. Şartın Ortadan Kalkması veya İmkânsızlaşması:...................... 2813

TBK m. 173

I. Bozucu Şart:................................................................................... 2817

II. Bozucu Şarta Bağlı İşlemin Şartın Gerçekleşmesinden Önceki

(askı devresindeki) Hüküm ve Sonuçları: ................................... 2818

III. Bozucu Şarta Bağlı İşlemin Şartın Gerçekleşmesinden Sonraki

Hüküm ve Sonuçları:..................................................................... 2820

IV. Şartın Ortadan Kalkması veya İmkânsızlaşması:...................... 2824

TBK m. 174

TBK m. 175

TBK m. 176

I. Kural: Şart Özgürlüğü:................................................................. 2833

II. İstisna: Şart Yasağı (Şart kabul etmeyen işlemler): ................... 2833

III. Yasak Şartlar: ................................................................................ 2835

1. Hukuka veya ahlâka aykırı şartlar:............................................. 2835

2. İmkânsız şartlar: ......................................................................... 2837

IV. Anlamsız ve Başkalarını Rahatsız Edici Şartlar: ....................... 2837

xxvii

İçindekiler

TBK m. 177

I. Bağlanma Parası (Haftgeld):........................................................ 2841

II. Kural: Bağlanma Parasının Esas Alacaktan Düşürülmesi:....... 2842

TBK m. 178

I. Cayma Parası (Reugeld) ............................................................... 2849

II. Verilen Paranın Niteliği Konusunda Uyuşmazlık Olması

Halinde: .......................................................................................... 2851

TBK m. 179

I. Ceza Koşulu Kavramı:.................................................................. 2856

II. Ceza Koşulunun Hukuki Niteliği:................................................ 2859

III. Ceza Koşulunun Bağlı Olduğu Şekil: .......................................... 2861

IV. Ceza Koşulunun Amacı ve Çeşitleri (TBK m. 179) .................... 2863

1. Seçimlik ceza koşulu (TBK m. 179/I):....................................... 2863

2. İfaya eklenen ceza koşulu (TBK m. 179/II):.............................. 2865

3. İfayı engelleyen ceza koşulu (TBK m. 179/III): ........................ 2868

TBK m. 180

I. Ceza Koşulu İsteminin Zarardan Bağımsızlığı

(TBK m. 180/I):.............................................................................. 2873

II. Aşkın (fazla) Zararın Giderilmesini İsteme Hakkı

(TBK m. 180/II): ............................................................................ 2874

TBK m. 181

TBK m. 182

I. Genel Olarak:................................................................................. 2881

II. Aşırı Cezanın İndirilmesinin Şartları:......................................... 2881

1. Geçerli bir ceza koşulu anlaşması bulunmalıdır:........................ 2881

2. Ceza koşulu muaccel olmalıdır: ................................................. 2882

3. Ceza henüz ifa edilmemiş olmalıdır:.......................................... 2883

xxviii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

4. Ceza koşulu aşırı derecede yüksek olmalıdır: ............................ 2882

TBK m. 183

I. Alacağın Devri Kavramı:.............................................................. 2890

II. İradi Devir:..................................................................................... 2892

III. Devrin Hukukî Niteliği:................................................................. 2893

1. Alacağın devri hukukî bir işlemdir:............................................ 2893

2. Alacağın devri bir tasarruf işlemidir: ......................................... 2893

3. Alacağın devri sözleşmeye dayalı bir işlemdir:.......................... 2895

4. Alacağın devri sebebe bağlı bir işlemdir:................................... 2896

IV. Alacağın Devrinin Esasa İlişkin Şartları:.................................... 2900

V. Devrin Konusu:.............................................................................. 2901

1. Kural:.......................................................................................... 2901

2. İstisnalar: .................................................................................... 2904

a) Genel olarak: ......................................................................... 2904

aa) Kanuna göre devri yasak olan alacaklar: ...................... 2904

bb) Sözleşmeye göre devri yasak olan alacaklar:................ 2904

cc) Hukukî ilişkinin niteliğine göre devri yasak olan

alacaklar: ....................................................................... 2906

b) Devir yasağına uymamanın hüküm ve sonuçları: ................. 2906

VI. Devrin Kapsamı:............................................................................ 2907

TBK m. 184

I. Alacağın Devrinin Şekle İlişkin Şartları: .................................... 2911

II. Alacağın Devri Sözü Vermenin Şekli:.......................................... 2913

TBK m. 185

I. Kanunî Devir: ................................................................................ 2917

II. Yargısal Devir: ............................................................................... 2919

xxix

İçindekiler

TBK m. 186

TBK m. 187

TBK m. 188

TBK m. 189

I. Öncelik Haklarının Asıl Alacakla Birlikte Devralana

Geçmesi: ......................................................................................... 2941

II. Yan (fer’i) Hakların Devralana Geçmesi: ................................... 2942

III. Düzenleyici (ikincil) Hakların, Özellikle Yenilik Doğuran

Hakların Geçmesi:......................................................................... 2943

TBK m. 190

TBK m. 191

TBK m. 192

TBK m. 193

TBK m. 194

TBK m. 195

I. Borcun Üstlenilmesi Kavramı:..................................................... 2963

II. Çeşitleri: ......................................................................................... 2964

III. Borcun İç Üstlenilmesi:................................................................. 2964

1. K a v r a m: ................................................................................. 2964

2. Borcu iç üstlenme sözleşmesi:.................................................... 2966

3. İç üstlenmesi sözleşmesinin hüküm ve sonuçları:...................... 2968

xxx

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

TBK m. 196-m. 197

I. Borcun Dış Üstlenilmesi (Externe Schuldübernahme)

Kavramı:......................................................................................... 2977

II. Sözleşmenin Konusu: .................................................................... 2979

III. Dış Üstlenme Sözleşmesinin Tarafları: ........................................ 2980

IV. Borcun Dış Üstlenilmesi Sözleşmesinin Kurulması:................... 2980

1. Öneri:.......................................................................................... 2980

2. Kabul: ......................................................................................... 2982

V. Dış üstlenme sözleşmesinin şekli:................................................. 2983

TBK m. 198

I. Aslî Sonuçlar:................................................................................. 2987

II. Yan (fer’i) Sonuçlar:...................................................................... 2987

TBK m. 199

TBK m. 200

TBK m. 201

I. Kavram:.......................................................................................... 2998

II. Hüküm ve sonuçları: ..................................................................... 2999

TBK m. 202

I. Kavram:.......................................................................................... 3006

II. Hüküm ve Sonuçları:..................................................................... 3006

TBK m. 203- m. 204

TBK m. 205- m. 206

GENEL BİBLİYOGRAFYA

Aepli, Viktor; Zürrcher Kommentar,Obligationenrecht, Das Erlöschen der

Obligationenrecht, Erste Lieferung Art.114-126, Zürich 1991.

Akbulut, Pakize Ezgi; Borçlar Hukukunda Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının

Amaca Uygun Sınırlama (Teleolojij Redüksiyon) Yöntemiİle

Daraltılması, İstanbul 2016.

Akçaal Mehmet; Sözleşme Sonrası Sorumluluk, Konya 2018.

Akıncı, Şahin; Borçlar Hukuku Bilgisi, Konya 2011.

Akıntürk, Turgut; Satım Akdinde Hasarın İntikali, Ankara 1966.

 “ “ ; Müteselsil Borçluluk, Ankara 1971.

Akünal, Teoman; Haksız Fiilden Doğan Denkleştirme Sorunu, İstanbul 1977

Akipek, J./Akıntürk, T/Kahraman, D. ; Eşya Hukuku, İstanbul 2018.

Aktürk, Yücer İpek, İsimsiz Sözleşme Genel Teorisi ve Uzaktan Öğretim

Sözleşmesi, Ankara, 2016.

Akyol, Şener; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, I, İstanbul 1995.

 “ “ ; Sözleşmenin Yorumu, İstanbul 2010.

Altaş, Hüseyin; Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi, Ankara 1998.

Altay, Sabah; “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Adam Çalıştıranın İşletme Faaliyeti (Organizasyonu) Dolayısıyla Sorumluluğu (TBK

m.66/3)”, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunun Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3-4 Haziran 2011), Marmara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Hukuk Sempozyumu Özel

Sayısı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, 2. Bası, İstanbul 2012.

Altunkaya, Mehmet; Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı, Ankara 2005.

Antalya, Gökhan; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, II, III, İstanbul

2018.

Antalya, Gökhan; Manevi Zararın Belirlenmesi Ve Manevi Tazminatın

Hesaplanması, İstanbul 2017 (Manevi zarar).

Aral, Fahrettin; Türk Borçlar Hukukunda Takas, Ankara 1994.

 “ “ ; Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa, Ankara 2011.

xxxvi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Arat, Ayşe; Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması, Ankara 2006.

Aşçıoğlu, Çetin; Trafik Kazalarında Hukuki Sorumluluk ve Tazminat

Davaları, Ankara 1989.

Ataay, Aytekin; Borçlar Hukukunun Genel Teorisi, I, 3. Bası, İstanbul 1981.

Atamer, Yeşim M.; Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması,

Özellikle Uygun NedensellikBağı ve Normun KorumaAmacı Kuramları,

İstanbul 1996.

Atamulu İsmail; Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, Ankara 2017.

Ateş, Derya; Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlâka Aykırılık,

Ankara 2007.

Atlan, Hülya; Manevi Zararı Tazmin Yolları, İstanbul 2015,

Ayan, Mehmet; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, Konya 2010.

Aydın, Gülşah Sinem; Kişilik Hakkı İhlâlinden Doğan Vekâletsiz İşgörme,

İstanbul 2017

Aydoğdu, Murat; Genel İşlem Koşulları Şerhi, Ankara 2018.

Ayiter, Kudret; Medeni Hukukta Tasarruf Muameleleri, Ankara 1953.

Ayrancı, Hasan; Türk Borçlar Hukukunda Sözleşmelerin Devri

(Yüklenilmesi), Ankara 2003.

 “ “ ; Ön Sözleşme, Ankara 2006.

 “ “ ; Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar, Ankara 2006.

Barlas, Nami; Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü, İstanbul

1992.

Başpınar, Veysel; Borç Sözleşmelerinin Kısmî Butlanı, Ankara 1998.

Bähler, W.; Die Arbeitgeberhaftpflicht gemäss OR 339, Bern 1961.

Baysal, Başak Sözleşmenin Uyarlanması, İstanbul 2009.

Becker, H.; Berner Kommentar, Bd.VI Obligationenrecht, 1.Abt. Allgemeine

Bestimmungen (Art. 1-183 OR) , 2. A., Bern 1941.

Berki, Şakir; Borçlar Hukuku, Umumi Hükümler, 3. Bası, Ankara 1962.

Bernet-BSK OR I, 2.A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/Frankfurt

am Main 1996.

Berti-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/Frankfurt

am Main 1996.

Bienenfeld, Rudolf; Die Haftungen ohne Verschulden, Berlin-Mainz 1933.

Blomeyer, Arwed; Allgemeines Schuldrecht, 4. A., Berlin/Frankfurt a.M.

xxxvii

Genel Bibliyografya

1969.

Brehm, Roland; Berner Kommentar, Bd VI, Obligationenrecht, 1.Abteilung,

Lieferung 1, Kommentar zu Art. 41-44 OR, Bern 1986; Lieferung 2, Art.

45-48 OR, Bern 1987; Lieferung 3, Art. 49-57 OR, Bern 1989; Lieferung

4, Art. 58-61, Bern 1990.

Brox, Hans ; Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, 8.A., Köln

1984 (Kısaltılmışı Brox AT)

 “ “ ; Allgemeines Schuldrecht, 12.A., München 1984 (Kısaltılmışı Brox,

I); Besonderes Schuldrecht, 11. A. München 1984 (Kısaltılmışı Brox, II)

Bucher, Eugen; Berner Kommentar, Bd.I Einleitung und Personenrecht, 2.

Abt.,1.Teilband; Die natürlichen Personen (Art. 11-26 ZGB), 3. A., Bern

1976

 “ “ ; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. A., Bern

1988 (Kısaltılmışı Bucher)

Buz, Vedat; Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara 1998.

 “ “ ; Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005.

Bürgi, Wollf; Die Lehre von der adäquaten Verursachung und ihre Bedeutung,

Bern 1927.

Büyüksağış, Erdem; Yeni Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Maddi Zarar

Kavramı, İstanbul 2007.

Bydlinski, Franz; Probleme der Schadensverursachung, Stuttgart 1964.

Chabes, F.; L’influence de la pluralité de causes sur les droit de réparation,

Paris 1965.

Cuendet, Jean; La faute contructuelle et ses effets, Bern 1970.

Çakırca, Seda İrem; 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı

Yararlanma Kavramı, İstanbul 2015.

Çenberci, Mustafa; Gayrimenkul Satış Vaadi, Ankara 1966.

Dayınlarlı, Kemal; Borçlar Kanununa Göre Alacağın Temliki, Ankara 1993.

Demir, Bahadır; 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

Kapsamında Paket Tur Sözleşmeleri, Ankara 2015.

Demirbaş, Feride; Kısmî İfa, Ankara 2018.

Demircioğlu, Huriye Reyhan; Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu

Davranıştan Doğan Sorumluluk, Ankara 2009.

Deschenaux, Henri; Schweizerisches Privatrecht, Bd.II, Basel/Stuttgart

1967.

xxxviii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Deschenaux/Tercier; La Responsabilité Civile, 2. édition, Bern 1982.

Deutsch, Erwin; Haftungsrecht, Bd I, Allgemeiner Teil, Köln-Berlin 1976.

Doğan, Gül; Ön Sözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi), İstanbul 2006.

Doğancı, Doğa Ekrem; Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Denetimi,

İstanbul 2018.

Dönmez, Zeynep; Das Widderufsrecht bei Fernabsatzvertraegen Online

Vertraege im türkischen und deutschen Recht, Frankfurt am Main 2015.

Dönmez, Ünsal; Die Haftung für fehlerhafte Arzneimittel in Deutschland und

der Türkei, Saarbrücken 2014.

Dönmez, Ünsal; Türk ve Alman İlaç Hukukunda Hatalı Üretilen İlaçtan

Doğan Sorumluluk ve Özel Sorumluluk Halleri, İnönü Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, Sa. 1, Yıl. 2016, s. 381-406 (Kısaltılmışı,

Dönmez Hatalı İlaç)

Dönmezer/Erman; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kısım, C.I, 7.

Bası, İstanbul 1979.

Dural, Mustafa; Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkânsızlık, İstanbul

1976.

Dursun, Sanem Aksoy; Borçlar Hukukunda Hâkimin Sözleşmeyi

Tamamlaması, İstanbul 2008.

Edis, Seyfullah; Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 4. Basıdan

tıpkı basım, Ankara 1993 (Kısaltılmışı Edis, Giriş).

 “ “ ; Türk/İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Akdin Lüzumlu

Vasıflarında Hata, Ankara 1973.

Egemen/Çelikoğlu/Kaynak/Selimoğlu/Gök/Dursunkaya; Yargıtay Hukuk

Genel Kurulunun On Yıllık Emsal Kararları, 1975-1984, Ankara 1985.

Ehrat–BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/Frankfurt

am Main 1996.

Ehrat, Felix R.; Der Rücktritt vom Vertrag nach Art. 107 Abs.2 OR in

Verbindung mit Art 109 OR, Zürich 1990.

Engel, Pierre; Traité des obligations en droit suisse, Dispositions générales

du CO, 2. édition, Berne 1997.

Enneccerus/Lehmann; Recht der Schuldverhältnisse, 15. Bearbeitung,

Tübingen 1958.

Enneccerus/Nipperdey; Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 1. ve 2.

Halbband, 15. A., Tübingen 1959/60.

xxxix

Genel Bibliyografya

Ercoşkun Şenol, H. Kübra; Borçlar Hukukunda Kısmi İmkânsızlık, İstanbul

2016.

Erdem, Mehmet; La clause penale, Ankara 2006.

Erdoğan, İhsan; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2006.

Erem, Faruk; Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku, C. I, Genel

Hükümler, 10. Bası, Ankara 1973.

Erel, Şafak; Eşyaya Bağlı Borç, Ankara 1982.

Eren, Fikret; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 26. Bası, İstanbul 2021.

 “ “ ; Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara

1985 (Kısaltılmışı, Eren İlliyet).

 “ “ ; Persönlichkeitsshutz und Immaterieller Schaden, im TürkischSchweizerischen Juristentag 1989, Zürich 1990.

 “ “ ; Dernek ve Sendikaya Üye Olma, Üye Olmama, Üyelikten Ayrılma

Hakkı, AÜHFD, 1974, C. XXXI, N.1-2, sh. 245-276.

 “ “ ; Mülkiyet Hukuku, Ankara 2011.

 “ “ ;Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2017.

Ergüne, M. Serkan; Olumsuz Zarar, İstanbul 2008.

Erlüle, Fulya, Türk Borçlar Kanununa Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde

Menevi Tazminat, Ankara 2011.

Ertaş, Şeref; Schutz der Persönlichkeit und Immaterieller Schadenersatz

nach Schweizerischem, Deutschem und Türkischem Recht, Göttingen

1976.

Eruygur, Halûk; Yedieminlik, Ankara 2008.

Esener, Turhan; Borçlar Hukuku, 1, Ankara 1969 (Kısaltılmışı Esener).

 “ “ ; İş Hukuku, 3. Bası, Ankara 1978 (Kısaltılmışı Esener, İş H).

 “ “ ;Türk Hususi Hukukunda Muvazaalı Muameleler, Ankara 1956

(Kısaltılmışı Esener, Muvazaa).

 “ “ ; Selâhiyete Müstenit Temsil, Ankara 1961 (Kısaltılmışı Esener,

Temsil).

Esser, J.; Grundlagen und Entwicklung der Gefährdungshaftung, 2.A.,

München 1969.

Esser/Schmidt; Schuldrecht, Allgemeiner Teil, Bd. I, 6. A., Heidelberg

1984.

 “ “ ;Schuldrecht, Allgemeiner Teil, Band I, 6. A., Heidelberg 1984

xl

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

(Kısaltılmışı Esser/Schmidt, I).

Esser/Weyers; Schuldrecht, Besonderer Teil, Bd.II, 6.A., Heidelberg 1984.

Feyzioğlu, Feyzi; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, I, II, 2. Bası, İstanbul

1976 (Kısaltılmışı Feyzioğlu, I, II).

Fikentscher, Wolfgang; Schuldrecht, 7. A., Berlin/New York 1985.

Flume, Werner; Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Bd. II. Das

Rechtsgeschäft, 2. A., Berlin/Heidelberg/New York 1975.

Friedrich; Einleitungsband, Berner Kommentar Art. 7, ZGB, Bern 1962.

Gauch/Schluep; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bd.I,

Bd II, 6. A., Zürich 1995.

Gauch/Schluep/Jäggi; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner

Teil, Bd.I, 3.A., Zürich 1983.

Gauch/Schluep/Tercier; La partie générale du droit des obligations (sans la

responsabilité civile), T. I, Zürich 1978.

Gauch, Peter; Der Werkvertrag, 2. A., Bern 1966/1967; 4. A, Zürich 1996.

Genç Arıdemir, Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Manevi Tazminat, İstanbul

2008

Giavanoli, S.; Zufall und Höhere Gewalt im schweiz. Recht, ZSR 54, sh.1 vd.

Giavannoni, Pierre; La causalitè dans la responsabilitè civile

extracontractuelle, ZBJV, 1962, sh. 249 vd.

Giger, Hans; Berner Kommentar, Bd.VI Das Obligationenrecht, 2.Abt.,

1.Teilband, 2. A., Bern 1973/77

Girsberger-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Gökyayla, Emre; Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara 2004.

Gözübüyük, A. Pulat; Hukuki Mesuliyet Bakımından Mücbir Sebepler ve

Beklenmeyen Haller, 2. Bası, Ankara 1957.

Gschnitzer, Franz; Schuldrecht, Allgemeiner Teil, Wien-New York 1965.

Guex, Robert; La relation de cause à effet dans les obligations

extracontractuelles, Lausanne 1904.

Guggenheim, Daniel; Le Droit Suisse des Contrats, t. I, La conclusion des

contrats, Genf 1991, t. II, Les effets des contrats, Genf 1995.

Guhl/Merz/Koller; Dasschweizerische Obligationenrecht, 8.A., Zürich 1991

Guhl/Merz/Koller/Druey; Das schweizerische Obligationenrecht, 8. A.

xli

Genel Bibliyografya

Zürich 1991.

Guhl/Merz/Kummer; Das schweizerische Obligationenrecht, 7. A. Zürich

1980.

Gurzeler, B., Beitrag zur Bemessung der Genugtuung, Bern/Zürich, 2005;

Günay, İ. Cevdet; Cezai Şart, Ankara 2002.

Gürsoy, Kemal; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 1970.

Gürsoy/Eren/Cansel; Türk Eşya Hukuku, 2. Bası, Ankara 1984.

Haab; Zürcher Kommentar, Sachenrecht, 2.A., 1929-1937.

Häberlin, Fritz; Das eigene Verschulden des Geschädigten, Bern 1924.

Hacıömeroğlu, Abdülhamit Oğuzhan; Sorumluluk Sigortasında Sigorta

Himayesinin Kapsamı, Ankara 2017.

Hamacıoğlu, Gülşah Vardar; Medeni Hukukta Tasarruf İşlemi Kavramı,

İstanbul 2014.

Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Edt. Müller-Chen, Markus;

Amstutz, Marc; Breitschmid, Peter; Furrer, Andreas; Girsberger, Daniel;

Huguenin, Claire; Jungo, Alexandra; Roberto, Vito; Schnyder, Anton K.

& Trüeb, Hans Rudolf, Zürich, 2016.

Hart/Honoré; Causation in the Law, Oxford 1959.

Hatemi, Hüseyin; Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Sözleşme Dışı Sorumluluk

Hukuku, İstanbul 1998.

Hatemi/Gökyayla; Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul 2015.

Havutçu, Ayşe; Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Temerrüt ve

Müsbet Zararın Tazmini, İzmir 1995.

 “ “ ; Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması, İzmir 2003.

 “ “ ; Üreticinin Sorumluluğu Ankara 2005.

Havutçu/Gökyayla; Uygulamada 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa

Göre Hukukî Sorumluluk, Ankara 1999.

Heck, Phlipp; Grundriss des Schuldrechts, Tübingen 1929.

Helvacı Mehmet; Borçlar ve Ticaret Kanunu Bakımından Para Borçlarında

Faiz Kavramı, İstanbul 2000.

Helvacı, Serap; Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar, İstanbul 2001.

Honsell, Heinrich; Schweizerisches Haftpflichtrecht, 2. A., Zürich 1996.

Honsell/Vogt/Wiegand; Herausgeber von Kommentar zum Schweizerischen

Privatrecht, Obligationenrecht I, 2. A., Basel; Frankfurt am Main;

xlii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Helbing und Lichtenhahn 1996

Huber; Normzwecktheorie und Adäquanztheorie, JZ, 1969, sh. 677 vd.

Huguenin, Claire; Obligationenrecht Allgemeiner und Besonderer Teil,

Zürich-Basel-Genf 2012.

Hübner, Heinz; Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, Berlin-New

York 1985.

İmre, Zahit; Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri,

İstanbul 1949.

İnan, Ali Naim; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 3. Bası, Ankara 1984.

İstanbul Şerhi - Türk Borçlar Kanunu Cilt 1 m.1 - 82, Edt. Serozan, R., Acar,

F., Develioğlu H.M., Öz T., Gökyayla E.; İstanbul 2019.

İyimaya, Ahmet; Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sorunları I, Ankara 1990.

 “ “ ; Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sorunları II, Ankara 1995.

Jäggi/Gauch; Zürcher Kommentar, Das Obligationenrecht (Art. 18), Zürich

1980.

Junod, Charles-André; Forme majeur et cas fortuis, Genéve 1956.

Kapancı, Kadir Berk; Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın

Tazmini (TBK m. 49 f.2), İstanbul 2016.

Kaplan, İbrahim; Borçlar Hukuku Dersleri, Genel Hükümler, 5. Bası.

Ankara 2011.

 “ “ ; Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi, Ankara 1987.

Kaneti, Selim; İsviçre Federal Mahkemesinin Borçlar Hukuku Kararları

(1955-1964), I, II, Ankara 1968.

Kanışlı, Erhan; İsviçre- Türk Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin

Kurulmasında Yanılma, İstanbul 2018.

Kara Kılıçarslan, Seda; Adam Çalıştıranın Sorumluluğu, (Adam Çalıştıranın

Çalışanın Davranışlarından ve İşletmenin Organizasyonundan Dolayı

Sorumluluğu), Ankara 2017.

Karabağ Bulut, Nil; Medeni Kanunun 23. Maddesi Kapsamında Kişilik

Hakkının Sözleşme Özgürlüğüne Etkisi, İstanbul 2014.

Karahasan, Mustafa R.; Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, Ankara 1981

Karayalçın, Yaşar; Ticaret Hukuku, 1, Giriş, Ticari İşletme, 3. Baskı, Ankara

1968.

 “ “ ; Ticaret Hukuku, I, Giriş, Ticari İşletme, 3. Bası, Ankara 1968,

xliii

Genel Bibliyografya

(Kısaltılmışı Karayalçın, Ticaret, I).

Karlı, Özlem; Sebebi Gösterilmeyen Borç Tanıması, İstanbul 2008

Kaşak, Fahri Erdem; Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun

Emredici Hükümlerine Aykırılık, İstanbul 2019.

Keller, Alfred; Haftpflicht im Privatrecht, Bd. I, 4. A., Bern 1979; 5. A. Bern

1993 (Kısaltılmışı Keller, I), Bd.II, 4. A., Bern 1987.

 “ “ ; Haftpflichtrecht, Zürich 1985.

Keller/Gabi; Das Schweizerische Schuldrecht, Bd. II Haftpflichtrecht, Basel/

Frankfurt 1985; 2. A. 1988.

Keller/Schöbi; Das Schweizerische Schuldrecht, Band I, Allgemeine Lehren

des Vertragsrechts, Basel/Frankfurt, 3. A. 1988 (Keller/Schöbi, I.), Band

IV, Gemeinsame Rechtsinstitute, Basel/Frankfurt l984 (Keller/Schöbi,

IV).

Keller, Max; Die Auslegung obligationenrechtlicher Verträge, SJZ 57 (1961)

(Kısaltılmışı Keller, I).

Keller, E; Der Vorbehalt von Nebenpunkten beim Vertragsabschlusse, Zürich

1943.

Keskin, Dilşad; Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından Manevi Tazminat,

Ankara 2016.

Kılıçoğlu, Ahmet; Türk Borçlar Hukukunda Kanuni Halefiyet, Ankara 1979.

 “ “ ; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 2. Baskı, Ankara 2002.

 “ “ ;Şeref Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Yapılan

Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, Ankara 1982.

Kılınç, Ayşe Nur; Adam Çalıştıranın Organizasyon Sorumluluğu, Ankara

2018.

Kırca, Çiğdem; Franchise Sözleşmesi, Ankara 1998.

Kırca, Çiğdem; Manevi Tazminatın Fonksiyonu ve Niteliği, YD.S. 3, Ankara

1999.

Kobelt, Karl; Der adäquate Kausalzusammenhang, Bern 1957.

Kocaağa Köksal; Ceza Koşulu (Sözleşme Cezası), Ankara, 2018.

Kocayusufpaşaoğlu, Necip; Borçlar Hukuku Dersleri, Genel hükümler,

I..Fasikül, İstanbul 1978 (Kısaltılmışı Kocayusufpaşaoğlu, Borçlar).

 “ “ ; Gayrimenkul Satış Vaadi, İstanbul 1959 (Kısaltılmışı Kocayusufpaşaoğlu, Satış Vaadi).

xliv

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

 “ “ ; Güven Nazariyesi Karşısında Borç

Sözleşmelerinde Hata Kavramı, İstanbul 1968 (Kısaltılmışı

Kocayusufpaşaoğlu, Hata).

 “ “ ; Miras Hukuku, 2.Bası, İstanbul 1972 (Kısaltılmışı Kocayusufpaşaoğlu, Miras).

Koç, Nevzat; İsviçre-Türk Hukukunda Alacaklının Temerrüdü, Ankara 1992.

Koçhisarlıoğlu, Cengiz; Haksız Eylem Kusuru, C. I, II, Ankara 1990

(Basılmamış doçentlik tezi).

Koller, Alfred; Der gute und der böse Glaube im allgem. Schuldrecht,

Freiburg/Schweiz 1985.

Koller, Alfred; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bd I,

Bern 1996 (Kısaltılmışı; Koller, OR).

 “ “ ; Der gute und der böse Glaube im allgem. Schuldrecht,

Freiburg 1985.

Koller/Schwander; Bundesgerichtsentscheide zum Allgemeinen Teil des

OR, Bd. I, bd. II, St. Gallen 1997.

Koyuncuoğlu, Tennur/Koyuncuoğlu, Hikmet/ Koyuncuoğlu İçöz

Ömrüncegül; Türkiye Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukukta Yargıtay

Kararları ile Birlikte Borcun ve Sözleşmenin Yenilenmesi, Ankara 2017.

Koziol, Helmut; Österreichisches Haftpflichtrecht, Bd. I, Allgemeiner Teil,

Wien 1973; Bd.II, Besonderer Teil, Wien 1975.

Koziol/Welser; Grundriss des bürgerlichen Rechts, I, Wien 1973.

Köhler, Helmut; BGB, Allgemeiner Teil, 18.A., München 1983.

Kramer, Ernst A.; Berner Kommentar, Bd.VI, I. Abt., I. Teilband, Lieferung

I, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art.1-2 OR, Bern

1980; Art. 18 OR, Bern 1985; Art.19-20 OR, Bern 1990; Art. 21-22 OR,

Bern 1991.

Kunter, Nurullah; Suçun Maddi Unsurları Nazariyesi, İstanbul 1954.

Kurt, L. Müjde; Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkânsızlık (TBK m.

136), Ankara, 2016.

Kuru/Arslan/Yılmaz; İcra ve İflâs Hukuku, Ders Kitabı, 10. Bası, Ankara

1997 (Kısaltılmışı Kuru/Arslan/Yılmaz, İcra).

“ “ ; Medeni Usul Hukuku, Ders Kitabı, 9. Bası, Ankara 1997

(Kısaltılmışı Kuru/Arslan/Yılmaz, Usul).

Lange, E.; Das Auslegungsprinzip des Sichverständlichmachens, Zürich

xlv

Genel Bibliyografya

1981 (Kısaltılmışı E. Lange).

Lange, Henrich; BGB, Allgemeiner Teil, 4. A., München 1958.

Lange, Hermann; Schadenersatz, Tübingen 1979.

Lanz, Walter; Alternativen zur Lehre vom adäquaten Kausalzusammenhang,

Bern 1974.

Larenz, Karl; Allgemeiner Teil des deutschen Bürgerlichen Rechts, 6.A.,

München 1983.

 “ “ ; Lehrbuch des Schuldrechts, Bd. I, Allgemeiner Teil, 14. A.,

München 1987 (Kısaltılmışı Larenz, I); Bd. II/1, Besonderer Teil, 13. A.,

München 1986; Bd. II/2 (Kısaltılmışı Larenz, II/1).

Larenz/Canaris; Lehrbuch des Schuldrechts, Bd. II/2, Besonderer Teil, 13.

A., München 1994.

Laury, Hans; Kausalzusammenhang und Adäquanz, Bern 1976.

Leu-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/Frankfurt

am Main 1996.

Lindenmaier, Friz; Adäquate Ursache und nächste Ursache (ZHR 1950),

sh.207 vd.

Liver, Peter; Berner Kommentar, Einleitungsband (Art. 5 ZGB) Bern 1962.

 “ “ ; Zürcher Kommentar, Bd. IV; Das Sachenrecht, 2. Abt., 1. Bd. Die

Grunddienstbarkeiten (Art.730-744 ZGB) 2. A., Zürich 1968.

 “ “ ; Das Eigentum in; Schweizerisches Privatrecht, (Kısaltılmışı Liver,

SPR).

Maghami, A.; Faute, risque et lien de causalité, Genéve 1953.

Mahnz, Georg; Der Begriff der adäquaten Verursachung, Göttingen 1911.

Martaux, P.; La notion de la causalité dans la responsabilité civile, Marseilles

1913.

Maurer, T.; Drittverschulden und Drittverursachung im Haftpflichtrecht,

Bern 1974.

Mazeaud/Mazeaud; Leçons de droit civile, 2. tome, Obligations, 3.édition,

Paris 1966.

Mazeaud/Tunc; Responsabilitè civile, Tome II, 5.èdition, Paris 1958.

Medicus, Dieter ; Bürgerliches Recht, 11.A., Köln 1983 (Kısaltılmışı

Medicus).

 “ “ ; Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg 1982 (Kısaltılmışı

xlvi

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Medicus AT).

 “ “ ; Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, München 1984 (Kısaltılmışı

Medicus, I); Schuldrecht II, Besonderer Teil, München 1983 (Medicus,

II).

Meier/Hayoz; Berner Kommentar, Bd.IV, Sachenrecht, 1.Abt., 1.Teilband,

Bern 1981.

 “ “ ; Das Vertrauensprinzip beim Vertragsabschluss, Aarau 1948

(Kısaltılmışı Meier/Hayoz, Vertrauensprinzip).

Mertens, H.J.; Begriff des Vermögensschadens im bürgerlichen Recht,

Stuttgart-Berlin 1967.

Merz, Hans; Berner Kommentar Einleitungsband, (Art.2 ZGB), Bern 1962

(Kısaltılmışı Merz, Art. 2).

 “ “ ; Schweizerisches Privatrecht, Obligationenrecht, Allgemeiner

Teil, I.Teilband, Basel 1984 (Kısaltılmışı Merz, OR).

 “ “ ; Vertrag und Vertragschluss, Freiburg 1988 (Kısaltılmışı Merz,

OR II).

Mezger, Edmund; Strafrecht, I, Allg.Teil, 9. A., München/Berlin 1960.

Mezger/Blei; Strafrecht, I, Allg.Teil, 13. A., München 1966.

Münschener Kommentar zum Bürgerlichen Kommentar, Bd. II,

Schuldrecht, Allgemeiner Teil, München 1979 (Kısaltılmışı MÜK).

Münzberg, Wolfgang; Verhalten und Erfolg als Grundlagen der

Rechtswidrigkeit und Haftung, Frankfurt 1966.

Narter, Sami; Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve Davaları, 3. Baskı,

Ankara 2018.

Nomer, Halûk N.; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 11. Bası, İstanbul 2011.

 “ “ ; Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi,

İstanbul 1996.

Oftinger, Karl; Schweizerisches Haftpflichtrecht, Bd. I, Allg. Teil, 4. A.,

Zürich 1975; Bd. II/1; Besonderer Teil, 2. A., Zürich 1960; Bd. II/2, 3.

A., Zürich 1972 (Kısaltılmışı Oftinger, I; II/1, II/2).

 “ “ ; Bundesgerichtspraxis zum allgemeinen Teil des Schweiz.

Obligationenrechts, 2. A., Zürich 1973 (Kısaltılmışı Oftinger, Praxis).

Oftinger/Stark ; Schweizerisches Haftpflichtrecht, Allgemeiner Teil, Bd. I,

5. A., Zürich 1995 (kısaltılmışı Oftinger/Stark)

 “ “ ; Schweizerisches Haftpflichtrecht, Besonderer Teil, Bd. II/I, 4.

xlvii

Genel Bibliyografya

A., Zürich 1987; Bd. II/2, 4. A., Zürich 1989.

Oğuz, Cemal; Etkisi Devam Eden Sözleşme Yükümlülükleri, Ankara 2011.

Oğuzman/Öz; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Cilt I- II, 16. Bası, İstanbul

2018.

Oğuzman/Seliçi/Oktay Özdemir; Eşya Hukuku, 21. Bası, İstanbul 2018/10.

Oğuztürk, Burcu Kalkan; Güven Sorumluluğu, İstanbul 2008.

Olgaç, Senai; Kazai ve İlmi İçtihatlarla Türk Borçlar Kanunu, C. I, II, İstanbul

1976.

 “ “ ; Emsal İçtihatlarla Türk Borçlar Kanunu, İstanbul 1976

(Kısaltılmışı Olgaç, I).

Ormancı Altınok, Pınar; Zararı Azaltma Külfeti, Ankara 2016.

Oser/Schönenberger; Das Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. A., Zürich

1929.

 “ “ ; Das Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2.A., Zürich 1929.

Ozanemre Yayla, Hatice Tolunay; Alacağın Devri İşleminin Geçerliliği ve

Sebeple Olan İlişkisi (İllîliği), Ankara 2019.

Ozanoğlu, Hasan; Tüketicinin Korunması Açısından Taksitle Satım

Sözleşmesi, Ankara 1999 (kısaltılmışı Ozanoğlu, Taksitle Satım).

 “ “ ; Bankacılık İşlemlerinde Bankaların Müşterilerini Aydınlatma

Yükümlülüğü, Ankara 2004.

Önay, Işık; Yenileme, İstanbul 2016.

Özbilen, Arif Barış; Sözleşmelerin Şekli ve Şekil Yönünden Hükümsüzlüğü,

İstanbul 2016.

Özdemir, Atalay; Özel Hukukta Paranın Değer Kaybının Giderimi, Ankara

2004.

Özlük, Betül; Ismarlanmamış Edim, Ankara 2018.

Öztürk, G. ; İnançlı İşlemler, Ankara 1998.

Öz, Turgut; İş Sahibinin eser Sözleşmesinden Dönmesi, İstanbul 1989

(Kısaltılmışı Öz, Dönme).

 “ “ ; Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme, İstanbul 1990

(Kısaltılmışı Öz, Sebepsiz).

Özkaya, Eraslan; Aşırı Yararlanma (Gabin) Davaları, 3.BaskıAnkara 2015.

Özlem, Karlı; Sebebi Gösterilmeyen Borç Tanıması, İstanbul 2008.

Özmen, İsmail; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları, C. I, II, Ankara

xlviii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

1998.

Özmen/Özkaya; Muvazaa Davaları, Ankara 1993.

Öztan, Bilge; Şahsın Hukuku, Ankara 1987.

Öztürk, Gülay; İnançlı İşlemler, Ankara 1998.

Palandt/Heinrichs; Bürgerliches Gesetzbuch, 45.A., München 1986.

Patry, Robert; Le principe de confiance, Genéve 1953.

Pedrazzini/Oberholzer; Grundriss des Personenrechts, 2.A., Bern 1985.

Pekcanıtez, Hakan; Yabancı Para Alacaklarının Tahsili, 2. Bası, İzmir 1966.

Pekmez, Cüneyt; Borcun İfa Edilmediği Defi (Ödemezlik Defi), İstanbul

2019.

Pestalozzi-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Peter–BSK OR I, 2.A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/Frankfurt

am Main.

Piotet, Paul; La formation du contrat, Bern 1956 (Kısaltılmışı Piotet, sh.).

 “ “ ; Culpa in Contrahendo, Bern 1963 (Kısaltılmışı Piotet, Culpa).

Portakal, Seda Yıldız, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Borca

Katılma.İstanbul 2016

Pulaşlı, Hasan; Şarta Bağlı İşlemler ve Hukuki Sonuçları, Ankara 1989.

Rabel, Ernst; Das Recht des Warenkaufs,Bd.I, Berlin 1957.

Radbruch, B.; Die Lehre von der adäquaten Verursachung, Berlin 1902.

Reisoğlu, Safa; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 25.Bası, İstanbul 2014.

Renda/Onursan; Borçlar Hukuku, C. I, 1972, C. II, Ankara 1973.

Rey, Heinz; Berner Kommentar, Bd.IV, Sachenrecht, 2.Abt., I. Teilband,

Lieferung I, Bern 1981.

Rey, Heinz; Ausservertragliches Haftpflichtrecht, Zürich 1995 (Kısaltılmışı;

Rey, N.).

Rusconi, Baptiste; Quelques considérations sur l”influence de la faute et du

fait du lésé dans la responsabilité causale, ZSR 82, sh. 337 vd.

Rümelin, Max; Die Verwendung der Kausalbegriffe im Straf- und Zivilrecht,

Tübingen 1900.

Sanlı, Kerem Cem; Kusursuz Sorumluluk Halleri, Türk Borçlar Kanunu

Sempozyumu, Makaleler-Tebliğler. (Derleyen: İnceoğlu, Murat)

İstanbul, 2012.

xlix

Genel Bibliyografya

Saymen Ferit Hakkı; Manevi Zarar Ve Tazmini Sureti, İstanbul 1940,

Saymen/Elbir; Türk Borçlar Hukuku, I, II, İstanbul 1958.

Schenker, Franz; Die Voraussetzungen und die Folgen des Schuldnerverzugs

im schweizerischen Obligationenrecht, Freiburg 1988.

Schmidlin, Bruno; Berner Kommentar, Bd.VI, Allgemeine Bestimmungen,

Art. 3-10 OR, Bern 1985; Art.11-17 OR, Bern 1986; Art. 23-27, Bern

1993; Art. 28-31, Bern 1995.

Schnyder-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Schönenberger/Jäggi; Zürcher Kommentar, Bd.V Obligationenrecht,

Teilband Ia, (Allgemeine Einleitung, Art. 1-17 OR), 3. A., Zürich 1973.

Schraner, Marius; Zürcher Kommentar zum Obligationenrecht, Die

Erfüllung der Obligationen, Erste Lieferung 68-83, Zürich 1991.

Schulin-BSK OR I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Schwarz, A.; Borçlar Hukuku Dersleri, C. I, (Çeviren Bülent Davran),

İstanbul 1948.

Schwenzer, Ingeborg; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil,

Bern 1998.

Serozan, Rona; Sözleşmeden Dönme, İstanbul 1975.

 “ “ ; Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. III, İfa Engelleri Haksız

Zenginleşme, 2. Bası, İstanbul 1998.

Sirmen, Lâle; Türk Özel Hukukunda Şart, Ankara 1992.

Soergel/Siebert; Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, 9. Bd., 10. A.,

Stuttgart 1967-1975; 5.Bd., 11. A., Stuttgart 1978.

Spirig, Eugen; Zürcher Kommentar, Obligationenrecht, die Abtretung von

Forderungen und die Schuldübernahme, erste Lieferung 164-174 OR,

Zürich 1993.

Starck, B.; Droit civil, Obligations, Paris 1972.

Stark, Emil ; Berner Kommentar; Der Besitz, 3.A., Bern 1976.

 “ “ ; Beiträge zur Theorie der Entlastungsgründe, Zürich 1946.

 “ “ ; Ausservertragliches Haftpflichtrecht, Zürich 1982 (Kısaltılmışı.

Stark, N.)

Staudinger/Coing; Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd.II, Recht

der Schuldverhältnisse.

l

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Staudinger/Werner; Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd. II,

Recht der Schuldverhältnisse.

Stoll, Hans; Kausalzusammenhang und Normzweck im Deliktsrecht,

Tübingen 1968.

Strickler, Hanspeter; Die Entwicklung des Gefährdungshaftung, Bern 1983.

Sungurbey, İsmet; Borç İkrarı ve Borç Vaadi, İstanbul 1957 (Kısaltılmışı

Sungurbey, Borç İkrarı).

Sungurbey, Ayfer; Yetkisiz Temsil, İstanbul 1988.

Suppes, P.; A Probalistic Theory of Causality, Amsterdam 1970.

Şafak, Ali; Alacağın Temliki (Devri) Ankara 2017.

Şahan, Gökhan; Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesi, Ankara 2016

Şahin Caner, Ayşenur; Türk Borçlar Hukukunda Müteselsil Borçluluk,

İstanbul 2017

Şen, Elif; Kısmi İfa, Ankara 2018.

Şenocak, Zarife; Borçlunun İfa Yardımcılarından Dolayı Sorumluluğu,

Ankara 1995.

Tandoğan, Halûk; Notions préliminaires à la théorie générale des obligations,

Genéve 1972 (Kısaltılmışı. Tandoğan, Obligations).

 “ “ ; Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, C. I/1, 3. Bası, Ankara

1984; C. II, 2. Bası, Ankara 1982 (Kısaltılmışı Tandoğan, Borçlar Özel,

I/1, II).

 “ “ ; Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961 (Kısaltılmışı Tandoğan,

Mesuliyet).

 “ “ ; Responsabilité civile, Genéve (Tandoğan, Responsabilité).

 “ “ ; Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku,

Ankara 1981. (Kısaltılmışı Tandoğan, Kusura Dayanmayan).

Taştan, Furkan Güven; Türk Sözleşme Hukukunda Kişisel Verilerin

Korunması, 2. Baskı, İstanbul 2017.

Tekinay, Selahattin Sulhi; Borçlar Hukuku, 4. Bası İstanbul 1979.

Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7.

Bası, İstanbul 1993.

Tercier, Pierre; Le droit des obligations, Zürich 1996.

Le Tournau, Phlippe; La responsabilité civile, tome I, (Ancien Lalou et

Azard), Paris 1972.

li

Genel Bibliyografya

Tiftik, Mustafa; Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Tazminatın Kapsamı, Ankara

1994.

 “ “ ; Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluklarının Genel Kural İle

Düzenlenmesi Sorunu, 2. Bası, Ankara 2005.

Topuz Murat; İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku İle Karşılaştırmalı Olarak

Roma Borçlar Hukukunda Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi,

İstanbul 2011.

Topuz, Seçkin; Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye

Müdahale, Ankara 2009.

Traeger, Ludwig; Der Kausalbegriff im Straf- und Zivilrecht, Marburg 1904.

Tschäni–BSK OR Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht,

Obligationenrecht I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Tuğ, Adnan; Türk Özel Hukukunda Şekil, Trabzon 1978.

Tunçomağ, Kenan; Türk Borçlar Hukuku, I, Genel Hükümler, 6. Bası,

İstanbul 1976.

Tuor/Schnyder; Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 9. A., Zürich 1979.

Tümerdem, Murat; Sürekli Borç İlişkilerinde Borçlunun Temerrüdü ve

Sonuçları, Ankara 2018.

Türkmen, Ahmet; 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Organizasyon

Sorumululuğu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt

70, Sayı 2.

Ulusan,İlhan; Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi, İstanbul

1977.

Uygur, Turgut; Açıklamalı-İçtihatlı Borçlar Kanunu, Genel Hükümler, C. I,

II, Ankara 1990.

Ünal, Akın; Kelepçeleme Sözleşmeleri, Sözleşmedeki Hükümler Nedeniyle

Ekonomik Özgürlüğün Aşırı Derecede Sınırlanması, 2. Baskı, Ankara

2017.

Ünal, Mehmet; Manevi Tazminat ve Kusurun Rolü, AÜHF, C. 35, Sa. 1-4,

Ankara 1981, sh. 397 vd.

 “ “ ; Türk Medeni Hukukunda Aile Başkanının Sorumluluğu,

Ankara 1979.

Ünlütepe, Mustafa; Organizasyon Sorumluluğu (TBK m. 66/ III), İstanbul

2016.

lii

Eren Borçlar Hukuku Şerhi

Üstündağ, Saim; Medeni Yargılama Hukuku, 2. Bası, İstanbul 1977

(Kısaltılmışı; Üstündağ, Yargılama).

 “ “ ; İcra Hukukunun Esasları, 4. Bası, İstanbul 1984 (Kısaltılmışı

Üstündağ, İcra).

Von Büren, Bruno; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil,

Zürich 1964.

Von Caemmerer, Ernst; Das Problem des Kausalzusamenhangs im

Privatrecht, Freiburg 1956 (Kısaltılmışı. Von Caemmerer).

 “ “ ; Das Problem der überholenden Kausalität, Gesammelte

Schriften, Bd.I, Tübingen 1968 (Kısaltılmışı Von Caemmerer,

überholende Kausalität).

Von Kries, Johann; Über den Begriff der objektiven Möglichkeit;

Vierteljahresschrift für wissentschaftliche Philosophie 12, 1888, sh. 179

vd.

Von Liszt, S.; Lehrbuch des deutschen Strafrechts, Berlin-Leipzig 1927.

Von Tuhr, Andreas; Der Allgemeine Teil des deutschen Bürgerlichen Rechts,

Bd. I, II/1-2, München/Leipzig 1910-1918 (Kısaltılmışı Von Tuhr, All.

Teil).

Von Tuhr/Escher;Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts,

Bd. II, Zürich 1974.

Von Tuhr/Peter; Allgemeiner Teil des schweizerischen Obligationenrechts,

Bd. I, 3. A., Zürich 1979.

Weber, Rolf; Berner Kommentar; Das Obligationenrecht, Bd VI, Allgemeine

Bestimmungen, Kommentar zu Art. 68-96, Zürich 1982.

Weber, Rolf H.; Das Obligationenrecht, Band VI. 1. Abteilung, Allgemeinen

Bestimmungen, Dir Folgen der Nichterfüllung Art. 97-109, Bern 2000.

Weitnauer, Hermann; Zur Lehre vom adäquaten Kausalzusammenhang,

Festgabe für Karl Oftinger, Zürich 1969, sh. 321 vd.

Wiegand-BSK OR, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht,

Obligationenrecht I, 2. A., Herausgeber Honsell/Vogt/Wiegand, Basel/

Frankfurt am Main 1996.

Wolf, Joseph G.; Der Normzweck im Deliktsrecht, Göttingen 1962.

Willburg, Walter; Die Elemente des Schadensrechts, Margburg 1943.

Yağcıoğlu, Burcu; Türk ve İsviçre Hukukunda Ceza Koşulu, Ankara 2019.

Yalman, Süleyman; Türk-İsviçre Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden

Doğan Sorumluluk, Ankara 2006.

liii

Genel Bibliyografya

Yener, Mehmet Zahid; Sorumluluk Sigortası ile Sigorta Kapsamına Alınan

Rizikoların Borç İlişkisinin Kaynakları Açısından Değerlendirilmesi,

Yargıtay Dergisi, C. 45, S. 4, Ekim 2019, s. 1077-1104 (Kısaltılmışı

Yener Sorumluluk).

Yener, Mehmet Zahid; Viyana Satım Anlaşması Uyarınca Sözleşmenin

Kurulması, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında

Birleşmiş Milletler Antlaşması‘na İlişkin Bazı Meseleler (Ed. Yılmaz,

Süleyman), Ankara 2020 (Kısaltılmışı Yener Viyana Satım).

Yener, Mehmet Zahid, İş Sözleşmesinde İş Görme ve Ücret Ödeme

Borçlarında Temerrüt, Ankara 2020.

Yılmaz, Süleyman, Sözleşmenin İhlâli Halinde Alıcının Hakları, Ankara

2013.

Yıldırım, M. Fadıl; Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kuruluşunda Hile,

Ankara 2002.

Yung, Walter; Simulation, Fiducie, Fraude à la loi Etude et article, Genève

1971.

 “ “ ; Grundlagen und Funktionen des Haftpflichtrechts, Etude et

articles, sh. 106 vd.

Yünlü, Semih; Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk, İstanbul 2019.

Zäch, Roger; Berner Kommentar, Bd VI, Obligationenrecht, Art. 32-40 OR,

Zürich 1990.

Zevkliler, Aydın; Medeni Hukuk, Ankara 1989.