Kısmî İfa İmkânsızlığı

İçindekiler

Önsöz  7

Kısaltmalar  13

Giriş  15

Birinci Bölüm

İMKÂNSIZLIK

§1. İMKÂNSIZLIK KAVRAMI  17

I. Genel Olarak İmkânsızlık Kavramı  17

II. İmkânsızlığın Dayandığı Sebepler  19

A. Maddî İmkânsızlık  19

B. Hukukî İmkânsızlık  21

§2. İMKÂNSIZLIK TÜRLERİ  23

I. Genel Olarak  23

II. Başlangıçtaki İmkânsızlık– Sonraki İmkânsızlık  23

III. Objektif İmkânsızlık – Sübjektif İmkânsızlık  28

IV. Sürekli İmkânsızlık– Geçici İmkânsızlık  31

A. Kesin Vadeli İşlemlerde Geçici İmkânsızlık  35

B. Sürekli Borç İlişkilerinde İmkânsızlık  37

V. Borçlunun Sorumlu Olduğu/Olmadığı İmkânsızlık  42

VI. Tam İmkânsızlık– Kısmî İmkânsızlık  44

VII. Alacaklının Sorumlu Olduğu/Olmadığı İmkânsızlık  45

İkinci Bölüm

KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ TÜRLERİ VE

KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

§3. GENEL OLARAK KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞI KAVRAMI  49

§4. KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ TÜRLERİ  50

I. Borçlunun Sorumlu Olmadığı Kısmî İfa İmkânsızlığı  50

A. Genel Olarak  50

B. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Borçlunun Sorumlu Olmadığı Kısmî İfa İmkânsızlığı (TBK. m. 137/1)  50

1. Edimin İfası Kısmen İmkânsız Olmalıdır  50

a. Edimin Maddî Olarak Bölünebilirliği  51

b. Maddî Olarak Bölünebilir Olmasına Rağmen Kısmî İmkânsızlığın Vücut Bulmadığı Durumlar  52

c. Yapma ve Yapmama Edimlerinin Bölünebilirliği  53

2. Kısmî İfa İmkânsızlığı Sözleşme Kurulduktan Sonra Meydana Gelmelidir.  55

3. Meydana Gelen Kısmî İfa İmkânsızlığı Objektif Olmalı ve Süreklilik Arz Etmelidir  56

4. Kısmî İfa İmkânsızlığı Nedeniyle Borçluya Sorumluluk Yüklenememelidir  57

a. Mücbir Sebep Nedeniyle Borçluya Sorumluluk Yüklenememesi  58

b. Beklenmeyen Hal Nedeniyle Borçluya Sorumluluk Yüklenememesi  61

c. Taraflarca İmzalanan Sorumsuzluk Anlaşması Gereği Borçluya Sorumluluk Yüklenememesi  61

5. Tarafların Farazi İradelerinin Doğru Tespiti  64

a. Genel Olarak  64

b. Sübjektif Görüş  65

c. Objektif Görüş  65

d. İki Aşamalı Farazi İradeler Görüşü  66

C. Taraflara Karşılıklı Olarak Borç Yükleyen Sözleşmelerde Kısmî İfa İmkânsızlığı (TBK. m. 137/2)  67

1. Taraflara Karşılıklı Olarak Borç Yükleyen Sözleşmenin Bulunması  67

2. Taraflardan Birinin Borcunun Kısmen İmkânsızlaşması  68

3. Alacaklının Kısmî İfaya Razı Olması veya Karşı Edimin Bölünebilir Nitelikte Olması  68

a. Alacaklının Kısmî İfaya Razı Olması  68

b. Karşı Edimin Bölünebilir Nitelikte Olması  71

II. Borçlunun Sorumlu Olduğu Kısmî İfa İmkânsızlığı  72

A. Genel Olarak  72

B. Borçlunun Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığına İlişkin Yasal Boşluğun Doldurulmasında Yararlanılabilecek Olan Kanun Maddeleri (TBK. m. 84, TBK. m. 112 ve TBK. m. 137)  72

C. Borçlunun Sorumlu Olduğu Kısmî İfa İmkânsızlığının Unsurları  73

1. Borçlunun Kusuru Olmamasına Rağmen Kısmî İfa İmkânsızlığından Sorumlu Tutulabildiği Durumlar  74

a. Kanun Gereği Sorumlu Olduğu Durumlar  77

aa. Yardımcı Kişinin Davranışıyla Meydana Gelen İmkânsızlıktan Sorumluluk  77

bb. Borçlu Temerrüt Hâlinde İken Meydana Gelen İmkânsızlıktan Sorumluluk  78

cc. Hakkaniyet Sorumluluğu  80

dd. Kanunda Belirtilmiş Özel Durumlar  81

b. Taraflar Arasındaki Anlaşma Gereği Borçlunun Sorumlu Olduğu Haller  81

§5. KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI  82

I. Kısmî İfa İmkânsızlığı – Nitelik Yönünden İmkânsızlık  82

II. Kısmî İfa İmkânsızlığı – İfa Yeri Yönünden İmkânsızlık  83

III. Kısmî İfa İmkânsızlığı – İfa Zamanı Yönünden İmkânsızlık  84

A. Kesin Vadeli İşlemlerde Kısmî İfa İmkânsızlığı  84

B. Sürekli Borç İlişkilerinde Kısmî İfa İmkânsızlığı  87

IV. Kısmî İfa İmkânsızlığı – Seçimlik Borçta Edimlerden Bir veya Birkaçının İmkânsızlaşması  88

V. Kısmî İfa İmkânsızlığı – Başlangıçtaki Kısmî İmkânsızlık  90

Üçüncü Bölüm

KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ SONUÇLARI

§6. BORÇLUNUN SORUMLU OLMADIĞI KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ SONUÇLARI  93

I. Kısmî İfa İmkânsızlığının Borç İlişkisine Etkisi  93

A. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Kısmî İfa İmkânsızlığının Borç İlişkisine Etkisi  93

1. Parça Borçlarında  94

2. Cins Borçlarında  95

3. Sınırlı Cins Borçlarında  98

B. İki Tarafa Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Borç İlişkisine Etkisi  98

II. Bildirim ve Zararın Artmaması İçin Gerekli Önlemlerin Alınması Yükümlülüğünün Başlaması  100

III. Kaim Değer Talebi  103

A. Genel Olarak  103

B. Kaim Değerin Talep Edilmesinin Şartları  105

1. Borçlanılan Edim Sözleşme Kurulduktan Sonra İmkânsız Hâle Gelmelidir  105

2. Borçlu Edimin İfasının İmkânsızlaşmasına Bağlı Olarak Kaim Değer Elde Edilmiş Olmalıdır  105

3. Kaim Değer, İmkânsız Hâle Gelen Edim Sonucu Borçlunun Malvarlığında Oluşan Boşluğu Ekonomik Olarak Doldurmalıdır  106

4. İfası İmkânsızlaşan Edim Verme Edimi Olmalıdır  106

5. Alacaklı Kaim Değeri Talep Etmelidir  107

C. Kaim Değerin Kapsamı  108

IV. İki Tarafa Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Karşı Edimin Akıbeti  110

§7. BORÇLUNUN SORUMLU OLDUĞU KISMÎ İFA İMKÂNSIZLIĞININ SONUÇLARI  114

I. Borçlunun Sorumlu Olduğu Kısmî İfa İmkânsızlığının Borç İlişkisine Etkisi  114

II. Borçlunun Sorumlu Olduğu Kısmî İfa İmkânsızlığı Hâlinde Alacaklının Sahip Olduğu Haklar  115

A. Tazminat Talebi  115

1. Maddî Tazminat Talebi  116

2. Manevi Tazminat Talebi  121

B. Kaim Değer Talebi  123

C. Sözleşmeden Dönme  124

III. Borçlunun İfanın Kısmen İmkânsız Hâle Geldiğini Bildirim ve Zararın Artmaması İçin Gerekli Önlemleri Alma Yükümlülüğünün Başlaması  125

IV. İki Tarafa Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Karşı Edimin Akıbeti  126

Sonuç  129

Kaynakça  135

Kavramlar Dizini  141