ISBN: 9786050521900
Ön Sipariş
Bu yayın için şu anda ön sipariş alınmaktadır.
Tahmini kargolama tarihi: 16-04-2025
| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Ömer Uğur Gençcan |
| Baskı Tarihi | 2025/04 |
| Baskı Sayısı | 13 |
| Boyut | 17x25 |
| Cilt | Sert kapak |
| Sayfa Sayısı | 1710 |
Ömer Uğur Gençcan
ÖN SİPARİŞ
olarak satışa sunulmuştur.
stoklara giriş tarihi 22 NİSAN 2025* olmakla birlikte, yaşanan teknik sorunlar
nedeniyle kitabın stoklara girmesi birkaç haftayı bulabilir.
- Kitap
stoklara girdiği anda indirim oranı değişecektir.
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ YERİNE .............................................................................................. V
İÇİNDEKİLER ................................................................................................. XI
KAYNAKÇA .......................................................................................... CXXVII
KISALTMALAR ..................................................................................... CXXXI
GİRİŞ ................................................................................................................... 1
BİRİNCİ KISIM GENEL HÜKÜMLER
§ 1. BOŞANMA KAVRAMINA GENEL BAKIŞ ............................................ 5
I. TANIMI .......................................................................................................... 5
II. HUKUKİ NİTELİĞİ ....................................................................................... 6
A- BOŞANMA DAVASI AÇMA HAKKI ................................................... 6
1- Bozucu Yenilik Doğuran Hak ........................................................ 6
2- Dava Yolu İle Kullanılabilir .......................................................... 6
B- BOŞANMA DAVASININ NİTELİĞİ ..................................................... 7
1- İnşai Davadır .................................................................................. 7
2- Sona Erdirici İnşai Davadır (HMK m. 108 f. I) ............................. 8
3- Geleceğe Etkili İnşai Davadır ........................................................ 8
4- Mutlak Etkili İnşai Davadır ............................................................ 9
III. KONUSUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER ............................................................. 9
A- BİREYCİ GÖRÜŞ ................................................................................. 10
B- TOPLUMCU GÖRÜŞ ........................................................................... 11
IV. DÜZENLENME BİÇİMLERİ ...................................................................... 11
A- BOŞANMAYI REDDEDEN SİSTEM .................................................. 12
B- BOŞANMAYI KABUL EDEN SİSTEMLER ....................................... 12
1- Serbest Boşanma Sistemi ............................................................. 13
2- Mahkeme Kararıyla Boşanma Sistemi ......................................... 17
XII İçindekiler
3- İdari İşlemle Boşanma Sistemi .................................................... 18
a. Konsolosluk Memurluğunda ............................................. 18
b. Noterlerde.......................................................................... 18
c. Belediye Başkanlıklarında ................................................. 18
d. Nüfus Müdürlüklerinde ..................................................... 18
e. Valiliklerde ........................................................................ 19
V. UNSURLARI ............................................................................................... 19
A- GEÇERLİ BİR EVLİLİK BULUNMALIDIR ...................................... 19
1- Genel Olarak ............................................................................... 19
a. Yurt İçinde Yapılan Evlilik ............................................... 20
b. Yurt Dışında Yapılan Evlilik ............................................. 22
2- Farklılıkları Olanlar ..................................................................... 24
a. Farklı Dinde Olanlar.......................................................... 24
b. Farklı Mezhepte Olanlar .................................................... 25
c. Farklı Irkta Olanlar ............................................................ 25
d. Farklı Dilde Olanlar .......................................................... 25
e. Farklı Renkte Olanlar ........................................................ 26
3- Aynı Cinsten Olanlar ................................................................... 26
4- Cinsiyet Değiştirmiş Olanlar ....................................................... 27
5- Çocuk Yaşta Evlenenler .............................................................. 28
6- Hayat Ortaklığı Olanlar ............................................................... 29
a. Kayıtsız Hayat Ortaklığı .................................................... 29
aa. Özellikleri ................................................................ 30
aaa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Kurulur ........................................... 30
bbb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur ................... 30
ccc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir .......................................................... 30
ddd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır ...................... 31
eee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona Erer ....................................... 31
bb. Çeşitleri ................................................................... 31
aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ........................................................ 31
İçindekiler XIII
bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ......................................................... 31
b. Kayıtlı Hayat Ortaklığı ....................................................... 32
aa. Özellikleri ................................................................ 32
aaa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur ........................................................... 32
bbb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve Yükümlülükler Doğurur ................................. 32
ccc. Boşanma Söz konusu Değildir ....................... 33
bb. Çeşitleri .................................................................... 33
aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ......................................................... 33
bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ......................................................... 33
7- Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenenler ................................ 34
8- Muvazaalı Evlenenler .................................................................. 37
9- Common Law Evlilikleri Olanlar ................................................. 38
10- Homoparental Aile Olanlar .......................................................... 38
11- Tek Ebeveynli Aile Olanlar ......................................................... 39
12- Eş Cinsel Evlilikleri Olanlar ........................................................ 39
13- Dini Nikahlı İlişki Olanlar ........................................................... 40
B- EŞLER HAYATTA BULUNMALIDIR ............................................... 40
C- KANUNDA DÜZENLENEN HALLER BULUNMALIDIR ................ 41
D- MAHKEME KARARI BULUNMALIDIR ........................................... 41
VI. DAYANDIĞI İLKELER .............................................................................. 43
A- İRADE İLKESİ...................................................................................... 44
B- KUSUR İLKESİ .................................................................................... 45
1- Kusur İlkesi Mutlak Değildir ....................................................... 45
2- Kusursuz Eşin Dava Açmaması Hakkın Kötüye Kullanılması Olarak Yorumlanamaz ............................................ 46
3- Kusur Kabul Edilen Vakıalar Açıklanmalıdır .............................. 46
4- Kusur Belirlemesinde Taraflarca Getirilmesi İlkesine Aykırı Davranılamaz .................................................................... 47
a. Usulüne Uygun Dayanılmayan Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ........................................................... 47
XIV İçindekiler
b. Usulüne Uygun Dayanılmayan Deliller Dikkate Alınamaz ........................................................................... 48
aa. Dayanılmayan Tanıklar ........................................... 48
bb. Dayanılmayan Dosyalar .......................................... 49
5- Kusur Belirlemesinde Tanık Beyanları Takdiri Bir Delildir ........................................................................................ 49
a. Yetersiz Tanık Beyanları Esas Alınamaz .......................... 50
aa. Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanları .................. 50
bb. Soyut Tanık Beyanları ............................................. 50
cc. Aktarıma Dayalı Tanık Beyanları ........................... 51
aaa. Üçüncü Kişilerden Aktarım ........................... 51
bbb. Taraflardan Aktarım ...................................... 51
dd. Duyuma Dayalı Tanık Beyanları ............................. 51
b. Tarafların Tanık Olarak Beyanları Esas Alınamaz ............ 52
c. Vekil Olan Avukat Tanık Olarak Dinlenebilir .................. 52
6- Diğer Tarafın Az da Olsa Kusurlu Olması Gerekir ..................... 52
a. Tam Kusurlu Eşin Boşanma Davası Kabul Edilemez ........................................................................... 53
b. Ağır Kusurlu Eş Boşanma Davası Açabilir ....................... 53
c. Eşit Kusurlu Eş Boşanma Davası Açabilir ........................ 54
d. Az Kusurlu Eş Boşanma Davası Açabilir .......................... 54
e. Kusursuz Eş Boşanma Davası Açabilir ............................. 54
7- İradi Olmayan Davranışlar Kusur Kabul Edilemez ..................... 54
8- Usulünce Dayanılan Deliller Toplanmadan Kusur Belirlenemez ............................................................................... 56
9- Dayanak Davayı Açan Eş Kusurlu Kabul Edilir ......................... 57
10- Kusur Belirlemesinde Usuli Kazanılmış Hak Dikkate Alınır ........................................................................................... 57
11- Elde Olmayan Sebeplerle Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ..................................................................... 58
12- Ret Konusu Davada Kusur Olarak Belirlenmeyen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ........................................... 58
13- Anlaşma Protokolü Sunulması Kusurlu Olunduğuna Karine Teşkil Etmez .................................................................... 59
14- Yükümlülük Kapsamı Dışındaki Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ................................................................................ 59
İçindekiler XV
15- Bilgisi Dahilinde Gerçekleşmeyen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ................................................................................. 60
16- Evlenmeden Önceki Vakıalar Kusur Kabul Edilemez ................. 60
a. Hastalıklarını Gizlemek ..................................................... 60
b. Cinsel İlişkisini Gizlemek .................................................. 61
17- Davadan Sonraki Vakıalar Kusur Kabul Edilemez ...................... 61
18- Fevren Söylenen Sözler Kusur Kabul Edilemez .......................... 62
19- Fiziksel Şiddette Beyan ve İz Karine Olarak Kusura Esas Alınır ............................................................................................ 62
20- Etkileyen Dava Sonuçları Beklenmeden Kusur Belirlenemez ................................................................................ 63
21- Tepki Niteliğindeki Davranışlar Kusur Kabul Edilemez.............. 63
22- Hukuka Aykırı Elde Edilen Delillere Dayalı Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez (HMK m. 189 f. II) ........................... 63
23- Ceza Mahkemesinin Mahkûmiyet Kararı Hukuk Hâkimini Bağlar ........................................................................... 64
24- 6284 Sayılı Kanun Hükümlerine Yönelik Kararlar Tek Başına Delil Olarak Kullanılamaz ............................................... 64
C- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI İLKESİ ................................... 65
D- ELVERİŞSİZLİK İLKESİ ..................................................................... 66
E. EYLEMLİ AYRILIK İLKESİ ............................................................... 66
VII. TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN DAYANDIĞI İLKELER ........................ 67
§ 2. BOŞANMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI ......................................... 69
I. GENEL OLARAK ........................................................................................ 69
II. MEVZUAT KAYNAKLARI ........................................................................ 69
A- ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER .................................................... 69
B- ANAYASA ............................................................................................ 70
1- Kanun Önünde Eşitlik (TCA m. 10) ............................................ 71
2- Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı (TCA m. 17 f. I) ..................................................................................... 71
3- Bilim ve Sanat Hürriyeti (TCA m. 27 f. I) ................................... 72
4- Hak Arama Hürriyeti (TCA m. 36 f. I) ........................................ 73
5- Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (TCA m. 41) .................... 73
6- Eğitim ve Öğrenim Hakkı (TCA m. 42 f. I) ................................. 73
7- Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (TCA m. 50 f. II) ............... 75
XVI İçindekiler
C- KANUNLAR ........................................................................................ 75
1- 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usûllerine Dair Kanun ............................................... 75
2- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ................................................ 75
3- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu .................................. 76
4- 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ......................................................................... 77
5- 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ......................................................................... 77
D- TÜZÜKLER ......................................................................................... 78
E- YÖNETMELİKLER (HMK m. 449) .................................................... 78
1- Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik .......................... 78
2- Elektronik Tebligat Yönetmeliği ................................................. 79
II. İÇTİHAT KAYNAKLARI ........................................................................... 79
A- BİLİMSEL İÇTİHAT (İLMÎ İÇTİHAT/ BİLİMSEL GÖRÜŞLER/ DOKTRİN/ ÖĞRETİ) (TMK m. 1 f. II) ........................ 79
B- YARGISAL İÇTİHAT (KAZAÎ İÇTİHAT/YARGITAY KARARLARI) (TMK m. 1 f. II) ........................................................... 79
§ 3. BOŞANMA SEBEPLERİNİ SINIFLANDIRMA ................................... 81
I. GENEL OLARAK ....................................................................................... 81
A- SINIRLI SAYIDA DÜZENLENMİŞTİR ............................................. 82
B- EMREDİCİ NİTELİKTE DÜZENLENMİŞTİR .................................. 82
II. SINIFLANDIRMA ....................................................................................... 82
A- KONULARINA GÖRE ........................................................................ 83
1- Özel Boşanma Sebepleri ............................................................. 83
a. Sınırlı Sayıda Öngörülmüştür ............................................ 83
b. Belli Sebepler Öngörülmüştür ........................................... 84
2- Genel Boşanma Sebepleri ........................................................... 85
a. Belli Bir Vakıaya Dayalı Değildir ..................................... 86
b. Önceden Belirlenmesi Olanaksızdır .................................. 86
c. Çok Çeşitli Vakıalar Olabilir ............................................. 86
B- ETKİLERİNE GÖRE ............................................................................ 86
İçindekiler XVII
1- Mutlak Boşanma Sebepleri .......................................................... 87
2- Nisbî Boşanma Sebepleri ............................................................. 88
İKİNCİ KISIM ÖZEL BOŞANMA SEBEPLERİ
§ 4. ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 161) ................................... 91
I. KAVRAM ..................................................................................................... 91
A- HUKUKİ BAKIŞ ................................................................................... 94
B- DİNİ BAKIŞ .......................................................................................... 95
II. SINIFLANDIRMA ....................................................................................... 96
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................... 96
B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR .................................................... 97
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR ..................................... 98
III. KOŞULLARI ................................................................................................ 99
A- EVLİLİK KOŞULU............................................................................... 99
1- Uygulanacak Statüler ................................................................... 99
a. Evlilik Hukuken Kurulmuşsa Uygulanır (TMK m. 142) .................................................................................... 99
aa. Ortak Konut Bulunmasa da Uygulanır ................... 101
bb. Düğün Yapılmamış Olsa da Uygulanır .................. 101
b. Batıl Evliliklerde Uygulanır (TMK m. 156)..................... 101
c. Gaiplik Kararı Olsa da Uygulanır (TMK m. 32) .............. 101
d. Ayrılık Kararı Olsa da Uygulanır (TMK m. 170) ............ 102
e. Ayrı Konut Edinme Kararı Olsa da Uygulanır (TMK m. 197 f. I) ............................................................ 102
f. Ayrı Yaşama Hakkı Bulunsa da Uygulanır (TMK m. 197 f. II) ............................................................................ 102
g. Evlilik Tescil Edilmese de Uygulanır (5490 SK m. 23 f. I) .............................................................................. 103
h. Ayrı Evde Yaşamalı Aile Modelinde Uygulanır .............. 103
ı. Boşanma Davası Devam Ederken de Uygulanır .............. 104
2- Uygulanmayacak Statüler .......................................................... 104
a. Yok Evliliklerde Uygulanmaz .......................................... 104
XVIII İçindekiler
b. Nişanlılıkta Uygulanmaz ................................................. 105
c. Evlilik Benzeri Yaşam Modellerinde Uygulanmaz ......... 105
aa. Common Law Evlilik ............................................ 106
bb. Kayıtsız Hayat Ortaklığı ........................................ 106
aaa. Özellikleri .................................................... 107
aaaa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Kurulur ............................. 107
bbbb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur ...... 107
cccc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir ................................. 107
dddd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır ......... 108
eeee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona Erer .......................... 108
bbb. Çeşitleri ....................................................... 108
aaaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ................................. 108
bbbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ................................. 108
cc. Kayıtlı Hayat Ortaklığı .......................................... 109
aaa. Özellikleri .................................................... 109
aaaa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur ............................................. 109
bbbb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve Yükümlülükler Doğurur ....... 109
eeee. Boşanma Söz konusu Değildir ......... 110
bbb. Çeşitleri ....................................................... 110
aaaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ................................. 110
bbbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ................................. 110
dd. Homoparental Aile ................................................ 111
ee. Tek Ebeveynli Aile ................................................ 111
ff. Boşanma Sonrası Hayat Arkadaşlığı ..................... 111
gg. Eş Cinsel Evlilik .................................................... 112
d. Dini Nikahlı İlişkide Uygulanmaz ................................... 112
e. Evlilik Öncesi İlişkide Uygulanmaz ................................ 113
f. Evlilik Sonrası İlişkide Uygulanmaz ............................... 114
g. Duygusal İlişkilerde (Flört) Uygulanmaz ........................ 114
B- CİNSEL İLİŞKİ KOŞULU (OBJEKTİF UNSUR) ............................. 114
1- Zina Sayılan Davranışlar ........................................................... 115
İçindekiler XIX
a. Her Kişiyle Kurulan Cinsel İlişki Zina Sayılır ................. 115
aa. Heteroseksüelle Cinsel İlişki .................................. 115
bb. Heteroseksüel Olmayanla Cinsel İlişki .................. 116
aaa. Eş Cinselle/Homoseksüelle Cinsel İlişki ............................................................. 116
aaaa. Geyle Cinsel İlişki ........................... 116
bbbb. Lezbiyenle Cinsel İlişki ................... 117
cccc. Biseksüelle Cinsel İlişki ................... 117
bbb. Transgenderle Cinsel İlişki........................... 118
aaaa. Transseksüelle Cinsel İlişki ............. 118
bbbb. Travestiyle Cinsel İlişki ................... 119
cc. İnterseksüelle/Hermafroditle Cinsel İlişki .............. 119
b. Her Şekilde Kurulan Cinsel İlişki Zina Sayılır ................ 120
aa. Doğal Yoldan Kurulan Cinsel İlişki ....................... 120
bb. Doğal Olmayan Yoldan Kurulan Cinsel İlişki ....... 120
cc. Grup Halinde/Toplu Kurulan Cinsel İlişki ............. 121
dd. Koruma Yöntemiyle Kurulan Cinsel İlişki ............. 121
ee. Tecavüz Edilerek Kurulan Cinsel İlişki ................. 121
c. Eksik Kalkışma Zina Sayılır ............................................ 122
d. Bir Cinsel İlişki Zina İçin Yeterlidir ................................ 123
e. Cinsel İlişkiye Girilen Kişinin Etkisi Yoktur ................... 123
aa. Medeni Halinin Etkisi Yoktur ................................ 123
bb. Statüsünün Etkisi Yoktur ....................................... 123
cc. Duygusal Bağının Etkisi Yoktur ............................ 124
dd. Yaşının Etkisi Yoktur ............................................. 124
ee. Cinsel Tercihinin Etkisi Yoktur ............................. 124
ff. Cinsiyetinin Etkisi Yoktur ...................................... 124
f. Cinsel İlişkiye Girilen Yerin Bir Etkisi Yoktur ................ 127
2- Zina Sayılmayan Davranışlar ..................................................... 127
a. Hayvanla Cinsel İlişki Zina Sayılmaz .............................. 127
b. Ölüyle Cinsel İlişki Zina Sayılmaz .................................. 127
c. Cinsel Objeyle Cinsel İlişki Zina Sayılmaz...................... 128
d. Yapay Döllenme Zina Sayılmaz ...................................... 128
e. Âşıkane Hareketler Zina Sayılmaz ................................... 128
XX İçindekiler
f. Bakım Amaçlı Kalma Zina Sayılmaz .............................. 129
g. Cinsel İçerikli İletişim Zina Sayılmaz ............................. 129
C- KUSUR KOŞULU (SÜBJEKTİF UNSUR) ........................................ 130
1- Cinsel İlişki Bilerek ve İsteyerek Olmalıdır .............................. 130
a. Tecavüze Uğramada Uygulanmaz ................................... 130
b. Ağır Uykuda Uygulanmaz............................................... 132
c. İpnotizmada Uygulanmaz................................................ 133
d. Kendini Bilemeyecek Derecede Sarhoşlukta Uygulanmaz .................................................................... 133
e. Ciddi Tehdit Halinde Uygulanmaz .................................. 133
f. Bayıltmada Uygulanmaz ................................................. 133
g. Bilincini Kaybetmede Uygulanmaz ................................ 134
2- Cinsel İlişki Meşrulaştırılamaz .................................................. 134
a. İktidarsızlıkta Uygulanır ................................................. 134
b. Kadının Rahminin Bulunmamasında Uygulanır.............. 134
c. Cinsel Soğuklukta Uygulanır .......................................... 135
d. İlgisizlikte Uygulanır....................................................... 135
3- Cinsel İlişki Takas Konusu Yapılamaz ..................................... 135
4- Cinsel İlişki Dava Tarihinden Önce Gerçekleşmelidir .............. 136
IV. İSPAT ......................................................................................................... 136
A- GENEL OLARAK .............................................................................. 136
1- İspat Yükü Davacıdadır (TMK m. 6) ........................................ 136
2- İspatta Cinsler Arasında Eşitlik Vardır ...................................... 137
3- İspat, Her Türlü Delille Yapılabilir ........................................... 137
4- İspat İçin Suçüstü/Vakıaüstü Gerekmez .................................... 137
B- İSPAT ARAÇLARI ............................................................................ 138
1- Gebe Kalmak............................................................................. 138
2- Zührevî Hastalığa Yakalanmak ................................................. 138
3- Fotoğraflar ................................................................................. 138
4- Düğün Yapmak ......................................................................... 140
5- İletişim Araçları ........................................................................ 140
a. Mektup ............................................................................ 140
b. Bilgisayar Kaydı.............................................................. 141
İçindekiler XXI
c. Telefon Kaydı .................................................................. 141
d. Ses Kaydı ......................................................................... 143
e. Kamera Kaydı .................................................................. 143
f. Sosyal Medya Paylaşımları .............................................. 145
6- Tanık Anlatımları ....................................................................... 145
7- Kesinleşmiş Hükümlülük Kararı ................................................ 146
8- Resmi Evraklar .......................................................................... 146
a. Soruşturma Evrakı ........................................................... 146
b. Resmi Tutanaklar ............................................................. 147
c. Tanıma Kaydı .................................................................. 147
9- Otel Kayıtları ............................................................................. 147
10- Hamilelik Testi .......................................................................... 148
11- Çocuğunun Olması .................................................................... 149
C- İSPAT ARACI SAYILMAYANLAR ................................................. 149
1- İkrar (HMK m. 188) ................................................................... 149
2- Yemin (HMK m. 225-239) ........................................................ 150
D- İSPATIN FİİLİ KARİNEYE DAYANARAK YAPILMASI .............. 151
1- Fiili Karineye Dayanak Vakıalar ............................................... 152
a. Otelde Aynı Odada Gecelemek ........................................ 152
b. Yalnız Olarak Eve Almak ................................................ 152
c. Başkasıyla Yaşamak ........................................................ 154
d. Eşi Olarak Tanıtmak ........................................................ 155
e. Başkasıyla Yakalanmak ................................................... 155
f. Yatlarda/Barlarda Beraber Olmak .................................... 155
2- Fiili Karineye Dayanak Kabul Edilmeyen Vakıalar ................... 156
a. Sokakta Birlikte Yürümek ............................................... 156
b. İletişim Kurmak ............................................................... 156
aa. Telefon Görüşmesi Yapmak .................................. 156
bb. Mesajlaşmak .......................................................... 157
c. Başkasının Aracına Binmek ............................................. 157
d. Başkalarının Bulunduğu Ortamda Görüşmek .................. 157
V. DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI .......................................... 158
XXII İçindekiler
A- HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK m. 161 f. II) ................................... 158
1- Boşanma Sebebini Öğrenmesinden Başlayarak Altı Aylık Süre ........................................................................................... 159
a. Tek Eylemden İbaret Zinada ........................................... 160
b. Devam Eden Zinada ........................................................ 160
2- Her Hâlde Zina Eyleminin Üzerinden Beş Yıl Süre .................. 161
B- AF (TMK m. 161 f. III) ....................................................................... 161
1- Özellikleri ................................................................................. 161
a. Şekle Bağlı Değildir ........................................................ 162
aa. Yazılı Yapılabilir ................................................... 162
bb. Sözlü Yapılabilir ................................................... 162
cc. Örtülü Yapılabilir .................................................. 163
dd. Açık Yapılabilir ..................................................... 163
b. Kabule Bağlı Değildir ..................................................... 163
c- Saik Önemli Değildir ...................................................... 164
d. Dava Hakkı Düşmüş Sayılır ............................................ 164
e. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır ............................ 165
f. İradeyi Sakatlayan Sebepler Varsa Geçersizdir ............... 165
g. Eylem Öncesi Yapılamaz ................................................ 165
h. Şarta Bağlanamaz ............................................................ 165
ı. Aynı Vakıa Başka Boşanma Davasına Konu Yapılamaz ....................................................................... 166
2- Af Sayılmayan Davranışlar ....................................................... 166
a. Ceza Şikayetinden Vazgeçmek ....................................... 166
b. Görüşme İçin Gitmek ...................................................... 167
c. Baba Evine Bırakmak ...................................................... 167
d. Başlangıçta Ses Çıkarmamak .......................................... 167
e. Cezaevinde Ziyaret Etmek .............................................. 168
3- Af Sayılan Davranışlar .............................................................. 168
VI. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................ 168
A- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 169
B- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................................... 169
İçindekiler XXIII
C- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................... 170
D- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 170
E- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 170
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 171
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 171
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................ 172
1- Sadece Zina Sebebiyle Dava Açılabilir ...................................... 172
a. Genel Olarak .................................................................... 172
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ......................................................................... 172
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir .................................................................................... 173
a. Genel Olarak .................................................................... 173
b. Zina Sebebiyle Karar Verilemez ...................................... 174
c. Zina Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ......................................................... 174
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir ........................... 174
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 175
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 176
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir .......................................... 176
5- Karşılıklı Dava İçinde Açılabilir ................................................ 177
6- Islah Yapılabilir ......................................................................... 178
I- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ......................................... 178
VII. SONUÇLARI .............................................................................................. 179
A- FER’Î SONUÇLARI ............................................................................ 179
1- Davacı Açısından ....................................................................... 179
a. Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ............................ 179
b. Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir .............................. 180
XXIV İçindekiler
c. Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir ........................ 180
d. Davacıya Velayet Verilebilir ........................................... 181
e. Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir.............................. 181
f. Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir .................................. 182
g. Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir .................. 182
2- Davalı Açısından ....................................................................... 182
a. Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir .............................. 182
b. Davalıya Velayet Verilebilir ........................................... 183
c. Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez ........................ 183
d. Davalıya Maddi Tazminat Verilemez.............................. 184
e. Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ............................ 184
f. Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir ................................... 185
g. Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ................... 185
B- MAL REJİMİYLE İLGİLİ SONUÇLARI .......................................... 185
1- Edinilmiş Mallar Katılma Rejimindeki Etkisi (TMK m. 236 f. II) .................................................................................... 185
2- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimindeki Etkisi (TMK m. 252) ........................................................................................... 186
VIII. USUL ......................................................................................................... 188
A- DAVANIN TARAFLARI ................................................................... 188
1- Davacı ....................................................................................... 188
2- Davalı ........................................................................................ 188
B- AYRILIK KARARI VERİLMESİ ...................................................... 188
C- BEKLETİCİ SORUN .......................................................................... 189
D- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 190
E- MAHKEME KARARI GEREKÇESİ ................................................. 191
F- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 191
G- DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) .......................... 192
H- FERAGAT EDİLMESİ (HMK m. 310) .............................................. 192
I- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................... 193
§ 5. HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 162) .............. 195
I. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 195
İçindekiler XXV
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ......................................................... 195
B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR .................................................. 196
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR ................................... 197
1- Davalının Kusurlu Olması Gerekir ............................................ 197
a. Kasten Yapılması Gerekir ................................................ 198
b. Ayırt Etme Gücünün Bulunması Gerekir ......................... 198
2- Kusur Kıyaslaması Yapılamaz ................................................... 198
II. KONUSU .................................................................................................... 199
A- HAYATA KAST KAVRAMINA GİREN DAVRANIŞLAR ............. 199
1- İntihara Teşvik Kapsama Girer .................................................. 200
a. Gerekli Araç ve Ortam Hazırlanmış Olmalıdır ................ 200
b. İntihara Teşvik Her Şekilde Yapılabilir ........................... 200
2- Elverişsiz Araç Kullanımı Kapsama Girer ................................. 200
3- İstenildiği Halde Sonuç Alamama Kapsama Girer..................... 200
4- Ölüm Tehlikesine Seyirci Kalma Kapsama Girer ...................... 201
B- HAYATA KAST KAVRAMINA GİRMEYEN DAVRANIŞLAR ................................................................................. 201
1- Öldürme Tehdidi Kapsama Girmez ........................................... 201
2- Öldürme Amacı Bulunmayan Eylem Kapsama Girmez ............. 201
3- Eşin Yakınlarına Yönelik Eylem Kapsama Girmez ................... 201
III. DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI .......................................... 202
A- HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK m. 162 f. II) ................................... 202
1- Boşanma Sebebini Öğrenmesinden Başlayarak Altı Aylık Süre ............................................................................................ 202
2- Her Hâlde Hayata Kast Eyleminin Üzerinden Beş Yıl Süre ............................................................................................ 203
B- AF (TMK m. 162 f. III) ....................................................................... 203
1- Özellikleri .................................................................................. 203
a. Şekle Bağlı Değildir ......................................................... 204
aa. Yazılı Yapılabilir ................................................... 204
bb. Sözlü Yapılabilir .................................................... 205
cc. Örtülü Yapılabilir ................................................... 205
dd. Açık Yapılabilir ..................................................... 205
XXVI İçindekiler
b. Dava Hakkı Düşmüş Sayılır ............................................ 205
c. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır ............................ 206
d. İradeyi Sakatlayan Sebepler Varsa Geçersizdir ............... 206
e. Eylem Öncesi Yapılamaz ................................................ 206
f. Ceza Şikayetinden Vazgeçme Af Sayılmaz .................... 207
g. Saik Önemli Değildir ...................................................... 208
h. Şarta Bağlanamaz ............................................................ 208
2- Af Sayılmayan Davranışlar ....................................................... 208
a. Ceza Şikayetinden Vazgeçmek ....................................... 208
b. Görüşme İçin Gitmek ...................................................... 209
c. Baba Evine Bırakmak ...................................................... 209
d. Başlangıçta Ses Çıkarmamak .......................................... 209
e. Cezaevinde Ziyaret Etmek .............................................. 209
3- Af Sayılan Davranışlar .............................................................. 210
IV. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................ 210
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 210
B- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................................... 211
C- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 211
D- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 212
E- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 212
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................ 213
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 213
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ........................... 213
1- Sadece Hayata Kast Sebebiyle Dava Açılabilir ......................... 214
a. Genel Olarak ................................................................... 214
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ........................................................................ 214
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir ................................................................................... 215
İçindekiler XXVII
a. Genel Olarak .................................................................... 215
b. Hayata Kast Sebebiyle Karar Verilemez .......................... 215
c. Hayata Kast Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ....................... 215
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir ........................... 216
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 216
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 216
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir .......................................... 217
5- Islah Yapılabilir ......................................................................... 217
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 217
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ......................................... 219
V. SONUÇLARI .............................................................................................. 219
A- FER’Î SONUÇLARI ............................................................................ 219
1- Davacı Açısından ....................................................................... 220
a. Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ............................ 220
b. Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir .............................. 220
c. Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir ........................ 220
d. Davacıya Velayet Verilebilir ............................................ 221
e. Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir .............................. 221
f. Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ................................... 222
g. Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ................... 222
2- Davalı Açısından ........................................................................ 222
a. Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ............................... 222
b. Davalıya Velayet Verilebilir ............................................ 222
c. Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez ......................... 223
d. Davalıya Maddi Tazminat Verilemez .............................. 223
e. Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ............................. 224
f. Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir .................................... 224
g. Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir .................... 224
B- MAL REJİMİYLE İLGİLİ SONUÇLARI ........................................... 224
XXVIII İçindekiler
1- Edinilmiş Mallar Katılma Rejimindeki Etkisi (TMK m. 236 f. II) .................................................................................... 225
2- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimindeki Etkisi (TMK m. 252) ........................................................................................... 225
C- MİRASLA İLGİLİ SONUÇLARI ...................................................... 226
VII. USUL ......................................................................................................... 226
A- DAVANIN TARAFLARI ................................................................... 226
B- BEKLETİCİ SORUN .......................................................................... 227
C- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 227
D- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 228
E- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................... 228
§ 6. PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 162) .......................................................................................................... 231
I. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 231
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................ 231
B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR ................................................. 232
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR .................................. 233
1- Davalının Kusurlu Olması Gerekir ............................................ 233
a. Kasten Yapılması Gerekir ............................................... 234
b. Ayırt Etme Gücünün Bulunması Gerekir ........................ 234
2- Kusur Kıyaslaması Yapılamaz .................................................. 234
II. KONUSU ................................................................................................... 235
A- PEK KÖTÜ DAVRANIŞIN ŞEKLİ ................................................... 236
1- Eşin Vücut Bütünlüğüne Saldırı ................................................ 236
2- Eşin Sağlığına Saldırı ................................................................ 237
B- PEK KÖTÜ DAVRANIŞIN ŞİDDETİ ............................................... 237
1- Eşe Istırap Vermelidir ............................................................... 238
2- Eşin Sağlığını Bozmalıdır ......................................................... 239
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞIN SAYISI .................................................. 239
D- PEK KÖTÜ DAVRANIŞIN BELİRLENMESİ .................................. 240
III. DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI.......................................... 241
A- HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK m. 162 f. II) ................................... 241
İçindekiler XXIX
1- Sürenin Belirlenmesi .................................................................. 241
a. Boşanma Sebebini Öğrenmesinden Başlayarak Altı Aylık Süre ........................................................................ 242
b. Her Hâlde Hayata Kast Eyleminin Üzerinden Beş Yıl Süre ............................................................................ 242
2- Sürenin Niteliği .......................................................................... 243
B- AF (TMK m. 162 f. III) ....................................................................... 243
1- Özellikleri .................................................................................. 243
a. Şekle Bağlı Değildir ......................................................... 244
aa. Yazılı Yapılabilir ................................................... 244
bb. Sözlü Yapılabilir .................................................... 244
cc. Örtülü Yapılabilir ................................................... 245
dd. Açık Yapılabilir ..................................................... 245
b. Dava Hakkı Düşmüş Sayılır ............................................. 245
c. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır ............................. 246
d. İradeyi Sakatlayan Sebepler Varsa Geçersizdir ............... 246
e. Eylem Öncesi Yapılamaz ................................................. 246
f. Ceza Şikayetinden Vazgeçme Af Sayılmaz ..................... 246
g. Saik Önemli Değildir ....................................................... 247
h. Şarta Bağlanamaz ............................................................. 247
2- Af Sayılmayan Davranışlar ........................................................ 247
a. Ceza Şikayetinden Vazgeçmek ........................................ 248
b. Görüşme İçin Gitmek ....................................................... 248
c. Baba Evine Bırakmak ...................................................... 249
d. Başlangıçta Ses Çıkarmamak ........................................... 249
e. Cezaevinde Ziyaret Etmek ............................................... 249
3- Af Sayılan Davranışlar ............................................................... 249
IV. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................. 250
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................. 250
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 250
C- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................... 251
XXX İçindekiler
D- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 251
E- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 252
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................ 252
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 253
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ........................... 253
1- Sadece Pek Kötü Davranış Sebebiyle Dava Açılabilir .............. 253
a. Genel Olarak ................................................................... 253
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ........................................................................ 253
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir ................................................................................... 255
a. Genel Olarak ................................................................... 255
b. Pek Kötü Davranış Sebebiyle Karar Verilemez .............. 255
c. Pek Kötü Davranış Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ....................... 256
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir .......................... 256
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 256
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 257
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir ......................................... 257
5- Islah Yapılabilir ......................................................................... 258
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 258
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ........................................ 259
V. SONUÇLARI ............................................................................................. 260
A- DAVACI AÇISINDAN ...................................................................... 260
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ..................................... 260
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ....................................... 260
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 261
4- Davacıya Velayet Verilebilir ..................................................... 261
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ....................................... 262
İçindekiler XXXI
6- Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................. 262
7- Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................. 262
B- DAVALI AÇISINDAN ....................................................................... 262
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ......................................... 262
2- Davalıya Velayet Verilebilir ...................................................... 263
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez ................................... 263
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ........................................ 264
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez....................................... 264
6- Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir.............................................. 265
7- Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir .............................. 265
VI. USUL .......................................................................................................... 265
A- DAVANIN TARAFLARI.................................................................... 265
B- HÜKÜM .............................................................................................. 265
C- KONUSUZ KALMASI ....................................................................... 266
D- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 267
E- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) .................................... 268
§ 7. ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 162) ..................................................................................................... 269
I. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 270
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ......................................................... 270
B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR .................................................. 272
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR ................................... 273
1- Davalının Kusurlu Olması Gerekir ............................................ 273
a. Kasten Yapılması Gerekir ................................................ 273
b. Ayırt Etme Gücünün Bulunması Gerekir ......................... 273
2- Kusur Kıyaslaması Yapılamaz ................................................... 274
II. KONUSU ................................................................................................... 275
A- ONUR KIRICI DAVRANIŞIN ŞEKLİ ............................................... 275
1- Davacının Kişiliğine Yönelmelidir ............................................ 275
2- Saldırı Kastıyla Yapılmalıdır ..................................................... 277
a. Hakaret Etmek Amacıyla Saldırı...................................... 277
b. Küçük Düşürmek Amacıyla Saldırı ................................. 278
XXXII İçindekiler
B- ONUR KIRICI DAVRANIŞIN ŞİDDETİ .......................................... 279
C- ONUR KIRICI DAVRANIŞIN SAYISI ............................................. 282
D- ONUR KIRICI DAVRANIŞIN BELİRLENMESİ ............................. 282
III. DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI.......................................... 283
A- HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK m. 162 f. II) ................................... 283
1- Sürenin Belirlenmesi ................................................................. 284
a. Boşanma Sebebini Öğrenmesinden Başlayarak Altı Aylık Süre ....................................................................... 284
b. Her Hâlde Hayata Kast Eyleminin Üzerinden Beş Yıl Süre ........................................................................... 285
2- Sürenin Niteliği ......................................................................... 285
B- AF (TMK m. 162 f. III) ....................................................................... 285
1- Özellikleri ................................................................................. 285
a. Şekle Bağlı Değildir ........................................................ 286
aa. Yazılı Yapılabilir ................................................... 286
bb. Sözlü Yapılabilir ................................................... 286
cc. Örtülü Yapılabilir .................................................. 287
dd. Açık Yapılabilir ..................................................... 287
b. Dava Hakkı Düşmüş Sayılır ............................................ 287
c. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır ............................ 288
d. İradeyi Sakatlayan Sebepler Varsa Geçersizdir ............... 288
e. Eylem Öncesi Yapılamaz ................................................ 288
f. Ceza Şikayetinden Vazgeçme Af Sayılmaz .................... 288
g. Saik Önemli Değildir ...................................................... 289
h. Şarta Bağlanamaz ............................................................ 289
2- Af Sayılmayan Davranışlar ....................................................... 289
a. Ceza Şikayetinden Vazgeçmek ....................................... 289
b. Görüşme İçin Gitmek ...................................................... 290
c. Baba Evine Bırakmak ...................................................... 290
d. Başlangıçta Ses Çıkarmamak .......................................... 291
e. Cezaevinde Ziyaret Etmek .............................................. 291
3- Af Sayılan Davranışlar .............................................................. 291
IV. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................ 291
İçindekiler XXXIII
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................. 292
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 292
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................................... 293
D- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 293
E- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 293
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 294
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 294
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................................................. 295
1- Sadece Onur kırıcı Davranış Sebebiyle Dava Açılabilir ............ 295
a. Genel Olarak .................................................................... 295
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ......................................................................... 296
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir .................................................................................... 297
a. Genel Olarak .................................................................... 297
b. Onur kırıcı Davranış Sebebiyle Karar Verilemez ............. 297
c. Onur kırıcı Davranış Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ......................................................................... 297
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir ........................... 298
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 298
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 298
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir .......................................... 299
5- Islah Yapılabilir ......................................................................... 300
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 300
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ......................................... 301
V. SONUÇLARI .............................................................................................. 302
A- DAVACI AÇISINDAN ....................................................................... 302
XXXIV İçindekiler
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ..................................... 302
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ....................................... 302
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 303
4- Davacıya Velayet Verilebilir ..................................................... 303
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ....................................... 304
6- Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................ 304
7- Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................ 304
B- DAVALI AÇISINDAN ...................................................................... 304
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ........................................ 304
2- Davalıya Velayet Verilebilir ..................................................... 305
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez .................................. 305
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ....................................... 306
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ...................................... 306
6- Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................. 306
7- Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................. 306
VI. USUL ........................................................................................................ 307
A- DAVANIN TARAFLARI ................................................................... 307
B- HÜKÜM ............................................................................................. 307
C- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 308
D- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 309
E- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................... 309
§ 8. KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 163) ........................................................................................ 311
I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 311
A- DİĞER EŞE YÖNELİK DEĞİLDİR .................................................. 311
B- UTANÇ VERİCİ ÖZELLİKTEDİR ................................................... 312
II. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 313
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................ 313
B- NİSBİ BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................ 314
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR .................................. 315
III. KONUSU ................................................................................................... 316
A- SUÇ İŞLENMELİDİR ........................................................................ 317
İçindekiler XXXV
1- Kasten İşlenmelidir .................................................................... 317
2- Evlendikten Sonra İşlenmiş Olması Gerekir .............................. 318
3- Hukuka Uygunluk Sebepleri Bulunmamalıdır ........................... 319
a. Kanunun Hükmünü Yerine Getirme ................................ 319
b. Amirin Emrini Uygulama ................................................ 320
c. Meşru Savunma ............................................................... 320
d. Zorunluluk Hali ................................................................ 320
e. Hakkın Kullanılması ........................................................ 321
f. İlgilinin Rızası .................................................................. 321
g. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit ............................... 321
h. Hata .................................................................................. 321
ı. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma ................................................................ 321
4- Cezai İşlemin Sonlanması Engel Değildir .................................. 322
a. Kamu Davasının Düşmesi ................................................ 322
b. Zarar Görenin Şikayetten Vazgeçmesi ............................. 322
c. Ön Ödeme Yapılması ....................................................... 323
5- Birden Fazla Olmaması Engel Değildir ..................................... 323
B- SUÇUN KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ OLMASI GEREKİR ........................ 323
1- Uluslararası Küçük Düşürücü Suçlar ......................................... 326
a. Soykırım .......................................................................... 326
b. İnsanlığa Karşı Suç .......................................................... 326
c. Göçmen Kaçakçılığı ......................................................... 326
d. İnsan Ticareti ................................................................... 327
2- Kişilere Karşı Küçük Düşürücü Suçlar ...................................... 327
a. Hayata Karşı Suçlar ......................................................... 327
b. Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar ............................. 328
c. İşkence ve Eziyet ............................................................. 328
d. Çocuk Düşürtme ve Kısırlaştırma .................................... 328
e. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar ............................... 328
f. Hürriyete Karşı Suçlar ..................................................... 329
g. Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar ........ 329
h. Malvarlığına Karşı Suçlar ................................................ 329
XXXVI İçindekiler
3- Topluma Karşı Küçük Düşürücü Suçlar .................................... 330
a. Genel Tehlike Yaratan Suçlar ......................................... 330
b. Çevreye Karşı Suçlar ....................................................... 330
c. Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar .................................... 330
d. Kamu Güvenine Karşı Suçlar .......................................... 331
e. Kamu Barışına Karşı Suçlar ............................................ 332
f. Genel Ahlaka Karşı Suçlar .............................................. 332
g. Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar .................... 332
4- Millete ve Devlete Karşı Suçlar ................................................ 332
a. Kamu İdaresinin Güvenirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar .............................................................................. 333
b. Adliyeye Karşı Suçlar ..................................................... 333
c. Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar ................................................ 333
d. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar .................................. 333
e. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar .............................................................................. 334
f. Milli Savunmaya Karşı Suçlar ........................................ 334
g. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk....................... 334
IV. DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI.......................................... 335
A- UZUN SÜRE SONRA DAVA AÇILMASI ....................................... 335
B- HOŞGÖRÜ İLE KARŞILAMA .......................................................... 335
V. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................ 335
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 336
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 336
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................................... 337
D- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 337
E- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ..................................................................... 338
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................ 338
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 338
İçindekiler XXXVII
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................................................. 339
1- Sadece Suç İşleme Sebebiyle Dava Açılabilir ............................ 339
a. Genel Olarak .................................................................... 339
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ......................................................................... 339
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir .................................................................................... 340
a. Genel Olarak .................................................................... 340
b. Suç İşleme Sebebiyle Karar Verilemez ............................ 340
c. Suç İşleme Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ......................................... 341
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir ........................... 341
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 341
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 342
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir .......................................... 342
5- Islah Yapılabilir ......................................................................... 343
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 343
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ......................................... 344
IV. SONUÇLARI .............................................................................................. 344
A- DAVACI AÇISINDAN ....................................................................... 345
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ...................................... 345
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ........................................ 345
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 345
4- Davacıya Velayet Verilebilir...................................................... 346
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ........................................ 346
6. Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................. 347
7. Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................. 347
B- DAVALI AÇISINDAN ....................................................................... 347
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ......................................... 347
2- Davalıya Velayet Verilebilir ...................................................... 347
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez ................................... 349
XXXVIII İçindekiler
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ....................................... 350
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ...................................... 350
6- Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................. 350
7- Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................. 351
V. USUL ........................................................................................................ 351
A- DAVANIN TARAFLARI ................................................................... 351
B- SÜRE .................................................................................................. 351
C- BEKLETİCİ SORUN .......................................................................... 352
F- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 353
G- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 354
H- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................... 355
§ 9. HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 163) ........................................................................................ 357
I. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 357
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................ 357
B- NİSBİ BOŞANMA SEBEBİDİR ........................................................ 358
II. KOŞULLARI ............................................................................................. 358
A- HAYSİYETSİZ HAYATIN VARLIĞI .............................................. 359
1- Haysiyetsiz Hayatın Ölçütü ....................................................... 359
a. Toplumun Değer Yargılarıyla Bağdaşmazlık .................. 359
b. Ahlak, Şeref ve Namus Kayıtlarından Uzak Davranış .......................................................................... 360
2- Haysiyetsiz Hayatın Zamanı ..................................................... 360
3- Haysiyetsiz Hayatın Konusu Vakıalar ....................................... 361
a. Hayat Ortaklığı Dışı Birliktelik ....................................... 361
b. Randevu Evi İşletmek ..................................................... 362
c. Ayyaşlık .......................................................................... 363
d. Kumarbazlık .................................................................... 364
e. Uyuşturucu Bağımlısı Olmak .......................................... 364
f. Gönül Tellallığı ............................................................... 364
4- Haysiyetsiz Hayatın Konusu Olmayan Vakıalar ....................... 365
a. İletişim Kurmak .............................................................. 365
İçindekiler XXXIX
aa. Telefon Görüşmesi Yapmak .................................. 365
bb. Sanal Ortamda Görüşmek ...................................... 365
cc. Mesajlaşmak .......................................................... 366
b. Günlük İçi Yazılanlar ....................................................... 366
B- HAYSİYETSİZ HAYATIN SÜREKLİLİĞİ ....................................... 367
1- Devamlılık Göstermelidir .......................................................... 367
2- Yaşam Biçimi Olarak Benimsenmiş Olmalıdır .......................... 368
C- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRENİN KUSURLULUĞU .................... 368
D- HAYSİYETSİZ HAYAT SEBEBİYLE ORTAK YAŞAMIN ÇEKİLMEZLİĞİ ................................................................................. 369
III. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................. 371
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................. 371
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 372
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................................... 372
D- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................... 373
E- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 373
F- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 373
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 374
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................................................. 374
1- Sadece Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Dava Açılabilir .................................................................................... 374
a. Genel Olarak .................................................................... 375
b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar Verilemez ......................................................................... 375
2- Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava Açılabilir .................................................................................... 376
a. Genel Olarak .................................................................... 376
b. Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Karar Verilemez ......................................................................... 376
XL İçindekiler
c. Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma İstenemez ........................................................................ 377
3- Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir .......................... 377
a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 377
b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten Karar Vermeme İsabetsizdir ............................................ 378
4- Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir ......................................... 378
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 379
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ........................................ 380
IV. SONUÇLARI ............................................................................................. 380
A- DAVACI AÇISINDAN ...................................................................... 380
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir ..................................... 380
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ....................................... 381
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 381
4- Davacıya Velayet Verilebilir ..................................................... 381
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ....................................... 382
6- Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................ 382
B- DAVALI AÇISINDAN ...................................................................... 382
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ........................................ 382
2- Davalıya Velayet Verilemez ..................................................... 383
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez .................................. 384
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ....................................... 384
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ...................................... 384
6- Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................. 385
V. USUL ......................................................................................................... 385
A- DAVANIN AÇILMASI ...................................................................... 385
B- DAVANIN TARAFLARI ................................................................... 386
C- İSPAT YÜKÜ ..................................................................................... 386
D- SÜRE .................................................................................................. 387
E- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 388
F- KARAR GEREKÇELİ OLMALIDIR ................................................ 388
İçindekiler XLI
G- ISLAH YAPILABİLİR ........................................................................ 389
H- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 389
I- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) .................................... 390
§ 10. TERK SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 164) .............................. 391
I. KAVRAM ................................................................................................... 391
II. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 392
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ......................................................... 392
B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR .................................................. 393
C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR ................................... 394
1- Davalının Kusurlu Olması Gerekir ............................................ 394
2- Kusur Kıyaslaması Yapılamaz ................................................... 394
III. EŞLERDEN BİRİ ORTAK YAŞAMDAN AYRILMIŞ OLMALIDIR .............................................................................................. 395
A- GERÇEK TERK .................................................................................. 396
1- Kavram ...................................................................................... 397
2- Terk Edilen Eş Dava Açabilir .................................................... 398
3- Terk Eden Eş Dava Açamaz ...................................................... 398
B- YAPINTI TERK .................................................................................. 399
1- Ortak Konutu Terk Etmeye Zorlayan/Terk Eden Eş Dava Açamaz ...................................................................................... 400
a. Evden Kovmak ................................................................ 401
b. Hayvanlara Bakmaya Zorlamak ....................................... 403
c. Fiziksel Şiddet Uygulamak .............................................. 403
d. Aşırı Alkol Kullanmak ..................................................... 403
e. Hakaret/Küfür Etmek ....................................................... 404
f. Eşyaları Dışarı Atmak ...................................................... 404
g. Hastalığı ile İlgilenmemek ............................................... 404
h. Birlik Görevlerini Yerine Getirmemek ............................ 405
2- Haklı Bir Sebep Olmaksızın Ortak Konuta Dönmeyi Engelleyen/ Terk Eden Eş Dava Açamaz ................................... 405
3- Yapıntı Terke Maruz Bırakılan/Terk Edilen Eş Dava Açabilir ...................................................................................... 406
IV. ORTAK YAŞAMA SON VERME KASTI BULUNMALIDIR ................. 410
XLII İçindekiler
A- GENEL OLARAK .............................................................................. 411
B- BOŞANMA SEBEBİ OLUŞTURMAYAN AYRI YAŞAMALAR ................................................................................... 411
1- Askerlik ..................................................................................... 411
2- Ceza Evinde Bulunma ............................................................... 411
a. Hükümlülük .................................................................... 411
b. Tutuklanma ..................................................................... 411
3- Gözaltına Alınma ...................................................................... 412
4- Hastalık ..................................................................................... 412
5- Karantina ................................................................................... 412
6- Öğrenim .................................................................................... 412
7- Kaçırılma ................................................................................... 413
8- Memuriyetin Gereği .................................................................. 413
9- Sınır Dışı Edilme ....................................................................... 414
10- Esirlik ........................................................................................ 414
11- İş Seyahati ................................................................................. 414
C- BOŞANMA SEBEBİ OLUŞTURMAYAN AYRI KALMALAR ...... 414
1- Ayrı Odada Yatmak .................................................................. 415
2- Yemeği Ayrı Yemek ................................................................. 415
3- Cinsel İlişkiden Kaçınmak ........................................................ 415
V. AYRILIK, HUKUKA AYKIRI OLMALIDIR .......................................... 415
A- ENGEL KARAR BULUNMAMALIDIR ........................................... 415
1- Birlikte Yaşamaya Ara Verme Kararı Bulunmamalıdır ............ 415
2- Ayrılık Kararı Bulunmamalıdır ................................................. 418
3- Korunma Kararı Bulunmamalıdır ............................................. 418
B- AYRI BİR BOŞANMA VEYA AYRILIK DAVASI BULUNMAMALIDIR ....................................................................... 419
1- Ayrı Dava Karara Bağlanmamışsa ............................................ 420
2- Ayrı Dava Karara Bağlanmış Olup Kesinleşmemişse ............... 421
3- Ayrı Dava Müracaata Bırakılmışsa ........................................... 421
4- Ayrı Davadan Feragat Edilmişse ............................................... 422
5- Ayrı Davanın Reddinden Sonra Yeterli Süre Geçmemişse ....... 422
İçindekiler XLIII
C- TEDBİR NAFAKASI VERİLMİŞSE DAVA TARİHİNDEN DÖRT AY GEÇMİŞ OLMALIDIR ..................................................... 423
1- Tedbir Nafakası Dosyası İncelenmelidir .................................... 423
2- Nafaka Hükmünün Dava Tarihinden İtibaren Dört Ay Geçmişse İhtar İstenebilir .......................................................... 424
3- Nafaka Hükmünün Dava Tarihinden İtibaren Dört Ay Geçmemişse İhtar İstenemez...................................................... 424
D- AYRI YAŞAMAK KONUSUNDA ORTAK ARZU BULUNMAMALIDIR ........................................................................ 425
E- DAVET EDİLEN EŞ AKIL HASTASI OLMAMALIDIR ................. 426
F- ARALARINDA İYİNİYETİ KALDIRAN VE DEVAM EDEN BİR DAVA BULUNMAMALIDIR .................................................... 426
1- Ceza Davası Bulunmamalıdır .................................................... 426
a. Ceza Soruşturması Bulunmamalıdır ................................. 427
b. Ceza Kovuşturması Bulunmamalıdır ............................... 427
2- Evlenmenin Butlanı Davası Bulunmamalıdır ............................. 428
3- Tedbir Nafakası Davası Bulunmamalıdır ................................... 429
a. Nafaka Davasının Açılmasından İtibaren Dört Ay Geçmedikçe İhtar İstenemez ............................................ 429
b. İhtar İstek Tarihinden Önceki Dört Aylık Fiili Ayrılık Döneminden “Evvel” Açılan Nafaka İsteği Haklı Bulunmuşsa Dava Reddedilir ................................. 429
4- Tazminat Davası Bulunmamalıdır ............................................. 430
5- Ziynet Alacağı Davası Bulunmamalıdır ..................................... 430
6- Tapu İptal ve Tescil Davası Bulunmamalıdır ............................. 431
7- Diğer Davalar ............................................................................. 431
VI. DAVET EDİLEN KONUT HAZIRLANMIŞ OLMALIDIR ...................... 431
A- KONUT KAVRAMI ........................................................................... 431
B- KONUT SÜRESİNDE HAZIRLANMALIDIR................................... 434
1- İhtar İsteminden Dört Ay Önce Hazırlanmalıdır ........................ 434
2- Çekişme Varsa Ne Zaman Hazırlandığı Belirlenmelidir ............ 435
3- Davet Edilen Konut Değiştirilmemiş Olmalıdır ......................... 435
4- Davet Edilen Konutta Oturuyor Olunmalıdır ............................. 436
C- KONUT DÖŞENMİŞ OLMALIDIR ................................................... 436
1- Yeterli Eşya Bulunmalıdır ......................................................... 437
XLIV İçindekiler
2- Yeterli Yiyecek İçecek Bulunmalıdır ........................................ 438
3- Yeterli Yakacak Bulunmalıdır ................................................... 438
D- KONUT BİRLİKTE SEÇİLMİŞ OLMALIDIR ................................. 439
1- Eşler Tarafından Ortak Konut Seçimi ....................................... 439
a. Kural Olarak Ortak Konut Seçimi ................................... 439
b Birlikte Seçilmediği İtiraz Olarak İleri Sürülmelidir ....... 440
c. Davete Uyulmuşsa İtiraz Edilemez ................................. 441
2- Hâkim Tarafından Ortak Konut Seçimi .................................... 441
E- KONUTUN MADDİ BAĞIMSIZLIĞI BULUNMALIDIR ............... 443
1- Konut Bağımsız Kullanılır Olmalıdır ........................................ 443
2- Konut Ortak Kullanılmamalıdır ................................................ 444
3- Konut Güvenli Olmalıdır .......................................................... 444
4- Konut İhtardan Dört Ay Önce Bağımsız Olmalıdır .................. 445
F- KONUTUN MANEVİ BAĞIMSIZLIĞI BULUNMALIDIR ............. 445
1- Fiziki Manevi Bağımsızlık ........................................................ 446
a. Aynı Apartmanda Oturmak ............................................. 446
aa. Alt Katta Oturmak ................................................. 446
bb. Üst Katta Oturmak ................................................ 447
cc. Aynı Katta Oturmak .............................................. 447
dd. Diğer Katta Oturmak ............................................. 447
ee. Yeme İçme Birlikte Oturmak ................................ 447
b. Aynı Bahçe İçinde Oturmak ............................................ 448
2- Kişisel Manevi Bağımsızlık ...................................................... 448
a. Ana, Baba ve Kardeşlerle Oturmak ................................. 449
aa. Bakıma Muhtaç Olmalıdır ..................................... 449
bb. Boşanma Sebebi Yaratmamalıdır .......................... 450
cc. Zorunlu Sebep Bulunmamalıdır ............................ 450
b. Üvey Çocuklarla Oturmak............................................... 451
aa. Ortak Olmayan Çocuk Ergin Değilse .................... 451
bb. Ortak Olmayan Çocuk Erginse .............................. 451
aaa. Bakıma Muhtaç Olmalıdır ........................... 451
bbb. Boşanma Sebebi Yaratmamalıdır ................ 452
İçindekiler XLV
3- Zamansal Manevi Bağımsızlık ................................................... 453
G- KONUTUN DAVALININ GİRİŞİNE HAZIR OLMASI YETERLİDİR ...................................................................................... 453
VII. AİLE MAHKEMESİNCE İHTAR YAPILMIŞ OLMALIDIR ................... 454
A- İHTARIN NİTELİĞİ ........................................................................... 454
1- İhtar Dava Değil Bir İşlemdir .................................................... 454
a. Değişik İşler Kaydına Alınmalıdır ................................... 455
b. Çekişmesiz Yargı İşlerinden Sayılır ................................. 455
2- İhtar Dava Şartıdır ..................................................................... 456
3- İhtar İle Yurt Dışına Davet Yapılabilir ...................................... 456
a. Yurt Dışında Oturan Türkiye’ye Davet Edemez .............. 457
b. Yurt Dışı Davete Eklenecek Belgeler .............................. 457
aa. Gidiş Dönüş Bileti .................................................. 457
bb. Pasaport .................................................................. 457
cc. Oturma İzni ............................................................ 458
dd. İkamet Belgesi ....................................................... 458
ee. Vize Belgesi ........................................................... 459
ff. Muvafakat Belgesi ................................................. 459
c. Yurt Dışı Davete Uyma Süresinin Başlangıcı .................. 459
d. Yurt Dışına Çağıran Giderleri Karşılamalıdır .................. 459
4- İhtar Kararına Yönelik Usul Hükümleri ..................................... 460
a. İhtar Kararını Görevli Mahkeme Verebilir....................... 460
aa. Aile Mahkemesi ile İhtar Yapılabilir ...................... 460
bb. İletişim Araçları ile İhtar Yapılamaz ...................... 460
cc. Avukat Aracılığı ile İhtar Yapılamaz ..................... 461
dd. Vekil Aracılığı ile İhtar Yapılamaz ........................ 461
b. İhtar İsteminde Yetki Kuralı Uygulanmaz ....................... 461
c. İhtar İsteminde Kanun Yolu ............................................. 461
aa. Kabul Edilen İhtar İstemine Kanun Yolu Kapalıdır ................................................................ 461
bb. Kabul Edilmeyen İhtar İstemine Kanun Yolu Açıktır .................................................................... 462
B- İHTARIN SÜRESİ .............................................................................. 463
XLVI İçindekiler
1- Dört Ay Ortak Konuttan Ayrılma Gerçekleşmelidir ................. 463
a. Fiili Ayrılık Tarihi Gösterilmiş Olmalıdır ....................... 464
b. Dört Aylık Süre Dolmuş Olmalıdır ................................. 464
c. Ayrılık Süresinin Dört Ay Olması Yeterlidir .................. 465
2- İki Ay Ortak Konuta Dönme Süresi Dolmalıdır ........................ 465
C- İHTAR DİLEKÇESİNİ İNCELEME .................................................. 466
1- Şekli Anlamda Uygunluk Varsa ................................................ 466
2- Şekli Anlamda Uygunluk Yoksa ............................................... 467
D- İHTARIN GERÇEK TERK HALİNDE İÇERİĞİ .............................. 468
1- Tarafların Ad, Soyad ve Adresleri ............................................ 469
a. İhtar Gönderen Eşin Adı ve Soyadı ile Adresi (OKDY m. 8 f. I/a) .......................................................... 469
b. İhtar Gönderilen Eşin Adı ve Soyadı ile Adresi (OKDY m. 8 f. I/b) .......................................................... 469
2- Davet Edilen Konutun Açık Adresi ve Anahtarın Yeri ............. 469
a. Davet Edilen Konutun Açık Adresi Yazılmalıdır (OKDY m. 8 f. I/c) .......................................................... 470
b. Davet Edilen Konutun Anahtarının Yeri Yazılmalıdır (OKDY m. 8 f. I/d) ..................................... 471
c. Tebliğ Edilen İhtar Dilekçesinde Açık Adresin Bulunması Yeterlidir ....................................................... 471
d. Maruf Yerler İçin Adres Yazılmaması Eksiklik Sayılmaz .......................................................................... 471
e. İhtar Dilekçesinde Yazılmayan Konuta Davet Yapılamaz ....................................................................... 472
f. Ortak Konuta Davet Yapılabilir ...................................... 472
3- Dönüş Süresi (OKDY m. 8 f. I/e) .............................................. 473
a. Dönüş Süresi Açıkça Gösterilmelidir .............................. 473
b. Dönüş Süresi Değiştirilmemelidir ................................... 473
c. Dönüş Süresi Sınırlandırılmamalıdır ............................... 475
4- Yol ve Konaklama Gideri (OKDY m. 8 f. I/ç) .......................... 475
a. Yol ve Konaklama Gideri Başka Adrese Gönderilmemelidir .......................................................... 476
b. Yol ve Konaklama Gideri Başka Sebeple Gönderilmemelidir .......................................................... 477
İçindekiler XLVII
c. Yol ve Konaklama Gideri Kısa Mesafelerde Gerekli Değildir ............................................................... 477
d. Yol ve Konaklama Gideri Konutta Ödemeli Gönderilmelidir ................................................................ 478
aa. Yol ve Konaklama Gideri Adi Posta Havalesi İle Gönderilemez .................................................... 478
bb. Yol ve Konaklama Gideri Merciine Gitme Zorunluluğu Yüklenemez....................................... 479
cc. Konuta Gidilmişse Yol ve Konaklama Gideri Ödeme Sorun Değildir ........................................... 479
e. Yol ve Konaklama Giderinde Gerekli Miktar Araştırılmalıdır ................................................................. 480
f. Yol ve Konaklama Gideri Yeterli Olmalıdır .................... 482
aa. Yurt İçi Davetlerde Yol ve Konaklama Gideri ..................................................................... 482
bb. Yurt Dışı Davetlerde Yol ve Konaklama Gideri ..................................................................... 483
g. Yol ve Konaklama Gideri Almaktan Kaçınmanın Etkisi Yoktur .................................................................... 483
h. Yol ve Konaklama Gideri Yetersizliği İtiraz Olarak İleri Sürülmelidir .............................................................. 483
ı. Yol ve Konaklama Giderinin Ele Geçmediği İddiası Araştırılmalıdır ..................................................... 484
i. Yol ve Konaklama Giderinin Alındığı veya Alınmasından İmtina Edildiği Tarihten Süre Başlar ........ 485
j. Yol ve Konaklama Gideri Yargılama Gideri Olarak Ödenmelidir ..................................................................... 485
k. Yol ve Konaklama Gideri Ödenmemişse Dava Reddedilmelidir ............................................................... 485
5- İhtara Uymamanın Hukuki Sonuçları (OKDY m. 8 f. I/e) ......... 486
E- İHTARIN YAPINTI TERK HALİNDE İÇERİĞİ ............................... 486
1- Tarafların Ad, Soyad ve Adresleri ............................................. 487
a. İhtar Gönderen Eşin Adı ve Soyadı ile Adresi (OKDY m. 8 f. I/a) ........................................................... 487
b. İhtar Gönderilen Eşin Adı ve Soyadı ile Adresi (OKDY m. 8 f. I/b) .......................................................... 487
2- Ortak Konutun Açık Adresi ....................................................... 488
3- Önlemlerin Alınması .................................................................. 488
XLVIII İçindekiler
4- Ortak Konuta Kabul Etme Gereği ............................................. 488
5- Ortak Konuta Kabul Etmemenin Hukuki Sonuçları .................. 489
F- İHTARIN USULÜ .............................................................................. 489
1- İhtarın Tebliğ Edilmesi ............................................................. 489
a. Tebligat, Terk Eden/Etmiş Sayılan Eşe Yapılmalıdır .................................................................... 489
b. Tebligat, Tebligat Kanunu Hükümlerine Uygun Yapılmalıdır (OKDY m. 10) ........................................... 490
aa. Tebligatın Yapılması (Teb. K. m. 1) ..................... 490
bb. Aynı Konutta Oturan Kişilere veya Hizmetçiye Tebligat (Teb. K. m. 16) ..................... 490
cc. Tebliğ İmkansızlığı ve Tebellüğden İmtina (Teb. K. m. 21) ...................................................... 490
dd. Tebliğ Mazbatası (Teb. K. m. 23) ......................... 491
ee. Tebligatın İlânen Yapılması (Teb. K. m. 28-31) ......................................................................... 493
ff. Usulüne Aykırı Tebliğin Hükmü (Teb. K. m. 32) ......................................................................... 495
gg. Tebligatın Usulsüzlüğü İleri Sürülmelidir ............. 496
2- İki İhtarda Bulunulması ............................................................. 496
3- İhtarın Islahla İstenilmesi .......................................................... 498
VIII. İHTARIN NOTER TARAFINDAN YAPILMASI İSTENEBİLİR ........... 499
A- YETKİNİN ESASI (Not. K. m. 71/A, 71/B f. V) ............................... 500
B- UYGULANACAK USUL (Not. K. m. 71/B) ..................................... 502
1- Başvuru ..................................................................................... 502
a. Başvuru Şekli .................................................................. 502
aa. Yazılı Başvuru (Not. K. m. 71/B f. I, OKDY m. 10) .................................................................... 502
bb. Sözlü Başvuru (Not. K. m. 71/B f. I, OKDY m. 10) .................................................................... 503
b. Başvuru Yeri ................................................................... 503
c. Başvuru Yapacak Kişi ..................................................... 503
aa. Bizzat Eşin Kendisi ............................................... 503
bb. Eşin Vekili ............................................................. 504
d. Başvuruda Verilecek Bilgiler .......................................... 504
İçindekiler XLIX
2- Tutanak Düzenleme (Not. K. m. 71/B f. I, OKDY m. 10) ......... 504
3- Özel Kanunlardaki Usul Uygulanır (Not. K. m. 71/B f. I) ......... 505
4- İlgilisine Belge Verme (Not. K. m. 71/B f. I) ............................ 505
5- İşlemi Yapmaya Yetkili Kişiler (Not. K. m. 71/B f. II, OKDY m. 11) ............................................................................ 505
a. Noterler ............................................................................ 505
b. Görevli ............................................................................. 505
c. Noter Stajyeri ................................................................... 506
6- Alınacak Ücret (Not. K. m. 71/B f. IV) ...................................... 506
C- İhtar Prosedürü ..................................................................................... 506
1- Ortak Konuta Davet (OKDY m. 7) ............................................ 506
2- İhtarın Şekli (OKDY m. 8) ........................................................ 507
3- İhtarın Tebliği (OKDY m. 9) ..................................................... 508
4- Belgelerin Saklanması ve Mahkemeye Gönderilmesi (OKDY m. 12) ........................................................................... 508
5- Bilgi ve Belgelerin Elektronik Ortamda Paylaşımı ve Kaydı (OKDY m. 13) ................................................................ 508
6- Nüfus Kaydı Sorgulaması (OKDY m. 14) ................................. 509
IX. İHTAR SAMİMİ OLMADIĞI HAL GERÇEKLEŞMEMELİDİR ............. 509
A- SAMİMİYETİ KALDIRAN AÇIKLAMADA BULUNMAK ............ 509
1- Evliliğin Yürümeyeceğini Açıklamak ........................................ 509
2- İstenmediğini Açıklamak .......................................................... 510
3- Sevmediğini Açıklamak ............................................................. 511
4- Geçinemeyeceğini Açıklamak ................................................... 512
5- Başkasıyla Evleneceğini Açıklamak .......................................... 512
6- İhtarı Sinirle Çektiğini Açıklamak ............................................. 512
7- Çocuğun Soybağından Şüphelendiğini Açıklamak .................... 513
8- Para Yedirmeyeceğini Açıklamak .............................................. 513
9- Kullandığını Açıklamak ............................................................. 514
10- Evliliğin Sarsıldığını Açıklamak ................................................ 514
B- SAMİMİYETİ KALDIRAN DAVRANIŞTA BULUNMAK ............. 514
1- Başkası İle İlişkisi Sürüyor Olmak ............................................ 515
2- Şiddet Uygulamak ...................................................................... 515
L İçindekiler
3- Tehdit Etmek ............................................................................. 516
4- Konuta Almamak ...................................................................... 516
5- Hakaret Etmek ........................................................................... 517
6- Güven Sarsıcı Davranışta Bulunmak ........................................ 517
7- Başkasını Kaçırmak .................................................................. 518
8- Tedavisinde Yalnız Bırakmak ................................................... 518
9- Konutta Arkadaşlarını Barındırmak .......................................... 518
10- Evlenmek İçin Görüşmeler Yapmak ......................................... 519
C- SAMİMİYETİ KALDIRAN ENGELİN BULUNMASI .................... 519
1- Cinsel İlişki Kurabilme Yeteneksizliği Sürüyor Olmak ............ 519
2- Hem Terk Hem Birliğin Sarsılması Sebebine Dayanmak ......... 520
3- İhtar Kararının Tebliğinden Uzun Süre Sonra Dava Açmak ....................................................................................... 520
D- SAMİMİYETE ENGEL KABUL EDİLMEYEN HALLER .............. 521
1- İcra İşlemi Yapılması ................................................................ 521
2- Boşanma Davası Sonrası Açıklamalar ...................................... 521
X. İHTARIN SONUÇLARI ............................................................................ 521
A- İHTAR İSTEMİNİN SONUÇ DOĞURMADIĞI HALLER ............. 522
1- Davalının Davet Edilen Konuta Girememesi ............................ 522
a. Hazır Bulunulmadığı İçin Konuta Girilememesi ............. 522
aa. Davacı Hazır Olmadığı İçin Konuta Girememek ............................................................ 523
bb. Davacı Bildirime Rağmen Kapıyı Açmayacağını Söylediği İçin Konuta Girememek ............................................................ 524
cc. Davalı İle Çekişmeli Kişi Evde Bulunduğu İçin Konuta Girememek ........................................ 524
b. Anahtar Bırakılmadığı İçin Konuta Girilememesi ........... 525
aa. Konutta Her An Hazır Bulunulacaksa Anahtarın Yeri Bildirilmeyebilir ........................... 526
bb. Anahtar Emniyetli Bir Yere Bırakılmalıdır ........... 526
aaa. Komşu ......................................................... 526
bbb. Muhtara ....................................................... 527
ccc. Karakol ........................................................ 527
İçindekiler LI
ddd. Mahkeme Kalemi ......................................... 527
cc. Anahtarın Yerinin Tebliğ Edilen İhtar Dilekçesinde Yazılması Yeterlidir ......................... 527
dd. Kendi Anahtarı İle Giren Anahtar Savunması Yapamaz ................................................................ 528
c. Kapı Kilitli Olduğu İçin Konuta Girilememesi ................ 528
2- Davalının Haklı Sebeplerle Boşanma Davası Açması ............... 529
3- Davalının Mazeretinin Bulunması ............................................. 530
a. Tutuklanmak .................................................................... 530
b. Hasta Olmak .................................................................... 530
aa. Kendisinin Hasta Olması........................................ 530
aaa. Hastalık Dönmeyi Engeller Nitelikte Olmalıdır ...................................................... 531
bbb. Hastalığa İlişkin Uzman Raporu Alınmalıdır ................................................... 531
ccc. Hastalık Kısa Süreli Olsa Bile Dönüş Süresini Sakatlar .......................................... 532
ddd. Taburcu Olunma Dönüş Süresinin Sakatlanmasını Engellemez.......................... 532
bb. Ortak Çocuğun Hasta Olması ................................. 532
c. Mevsim Koşulları............................................................. 533
d. Askerde Olmak ................................................................ 533
e. Doğum Yapmak ............................................................... 533
f. Eğitim Engeli Olmak ....................................................... 534
aa. Kendisinin Eğitim Engeli Olması .......................... 534
bb. Ortak Çocuğun Eğitim Engeli Olması .................... 534
g. Bulaşıcı Hastalık .............................................................. 534
B- İHTAR İSTEMİNİN SONUÇ DOĞURDUĞU HALLER................... 535
1- İhtardan Uzun Süre Önceki Olaylara Dayanılmış Olması .......... 535
2- Davalıya Taşınmaz Verilmemiş Olması..................................... 535
3- Davacının Davalıyı Bizzat Alıp Getirmemesi ............................ 536
4- Konuta Dönüşün Ciddî Olmaması ............................................. 536
5- Ortak Konuta Dönmemekte Haklılığın Kanıtlanamaması .......... 536
a. İspat Yükü Davalıdadır .................................................... 537
LII İçindekiler
b. Vakıa Olarak İleri Sürülmelidir ....................................... 538
6- İhtara Rağmen Haklı Sebep Olmadan Konuta Dönülmemiş Olması .................................................................. 538
XI. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................ 539
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 539
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 540
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................................... 540
D- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 541
E- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 541
F- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...................................................................... 541
G- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ............................................................................................. 542
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ........................... 542
1- Davet Eden Eşin Aynı Dava Dilekçesinde Talep Etmesi .......... 542
2- Davet Edilen Eşin Ayrı Dava Dilekçesinde Talep Etmesi ......... 544
3- Davet Edilen Eşin Karşı Dava Dilekçesinde Talep Etmesi ....... 544
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 544
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ........................................ 545
XII. SONUÇLARI ............................................................................................. 545
A- DAVACI AÇISINDAN ...................................................................... 546
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilemez ..................................... 546
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ....................................... 547
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 547
4- Davacıya Velayet Verilebilir ..................................................... 548
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ....................................... 548
6- Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................ 548
7- Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ............................ 549
B- DAVALI AÇISINDAN ...................................................................... 549
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ........................................ 549
İçindekiler LIII
2- Davalıya Velayet Verilebilir ...................................................... 549
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez ................................... 550
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ........................................ 550
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez....................................... 551
6- Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir.............................................. 551
7- Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir .............................. 552
XIII. USUL .......................................................................................................... 552
A- İSPAT YÜKÜ ...................................................................................... 552
B- DAVALININ KABULÜ SONUÇ DOĞURMAZ ............................... 553
C- BAŞKA SEBEPLE BOŞANMA KARARI VERİLEMEZ .................. 553
1- Islah Yapılmamışsa .................................................................... 553
2- Islah Yapılmışsa ......................................................................... 554
3- Bir Sebebe Hasredilmişse .......................................................... 554
4- Genel Boşanma Sebebiyle Açılmışsa ......................................... 554
D- UYGULANACAK KANUN ............................................................... 555
E- İHTAR DOSYASI İNCELENMELİDİR ............................................. 556
F- KONUSUZ KALMASI ....................................................................... 556
G- KARAR GEREKÇELİ OLMALIDIR ................................................. 557
H- KUSUR YÖNÜNDEN MİRASÇILARIN DAVAYI SÜRDÜRMESİ (TMK m. 181) ........................................................... 557
I- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) .................................... 557
§ 11. AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 165) ........ 559
I. SINIFLANDIRMA ..................................................................................... 559
A- ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ......................................................... 559
B- NİSBİ BOŞANMA SEBEBİDİR ......................................................... 560
C- KUSURA DAYANMAYAN BOŞANMA SEBEBİDİR ..................... 560
II- KOŞULLARI .............................................................................................. 561
A- AKIL HASTALIĞI KOŞULU ............................................................. 562
1- Akıl Hastalığının Evlenme Öncesinde Bulunması ..................... 562
a. Akıl Hastaları Tıbbî Sakınca Yoksa Evlenebilirler .......... 562
b. Evlenmeye Engel Olacak Derecede Akıl Hastalığı Varsa Evlenme Mutlak Butlanla Batıldır ......................... 562
LIV İçindekiler
c. Davacı Eş Mutlak Butlan Davası veya Boşanma Davası Açabilir................................................................ 563
d. Eş İyileşmiş Olursa Mutlak Butlan, Nisbî Butlana Dönüşür ........................................................................... 564
e. Boşanma Davası Cumhuriyet Savcısı ve İlgililerin Dava Açma Haklarını Etkilemez ..................................... 565
2- Akıl Hastalığının Evlenmeden Sonra Başlaması ....................... 565
3- Hastalığın Varlığı Hakkında Resmî Sağlık Kurulu Raporu Alınmalıdır ................................................................................ 565
a. Sağlık Kurulu İlgili Uzmanları Barındırmalıdır .............. 566
aa. Psikiyatri Uzmanı Yer Almalıdır ........................... 566
bb. Tek Psikiyatri Uzmanı Raporu Yeterli Değildir ................................................................. 566
b. Sağlık Kurulu Rapor Giderlerini Davacı Karşılamalıdır .................................................................. 566
c. Sağlık Kurulu Raporu Akıl Hastalığının Varlığını Açıklamalıdır .................................................................. 567
d. Sağlık Kurulu Raporlarının Çelişkisi Giderilmelidir ....... 567
B- GEÇMEZLİK KOŞULU..................................................................... 567
1- Hastalığın Geçmesi Olanaksız Bulunmalıdır............................. 567
a. Mahkeme Tarafından Geçmezlik Açıkça Sorulmalıdır .................................................................... 568
b. Sağlık Kurulu Raporunda Geçmezlik Açıkça İfade Edilmelidir ...................................................................... 569
c. Salt Tanık Anlatımları Geçmezliğe Esas Alınmamalıdır ................................................................. 569
2- Hastalığın Geçmezliği Hakkında Resmî Sağlık Kurulu Raporu Alınmalıdır ................................................................... 570
a. Sağlık Kurulu İlgili Uzmanları Barındırmalıdır .............. 570
aa. Psikiyatri Uzmanı Yer Almalıdır ........................... 571
bb. Tek Psikiyatri Uzmanı Raporu Yeterli Değildir ................................................................. 571
b. Sağlık Kurulu Rapor Giderlerini Davacı Karşılamalıdır .................................................................. 571
c. Sağlık Kurulu Raporu Hastalığının Geçmezliğini Açıklamalıdır .................................................................. 572
d. Sağlık Kurulu Raporlarının Çelişkisi Giderilmelidir ....... 572
İçindekiler LV
3- Güvenlik Tedbirine İlgili Mahkemesinde Hükmedilebilir ......... 572
C- ÇEKİLMEZLİK KOŞULU .................................................................. 573
1- İspat Yükü Davacıya Aittir ........................................................ 574
2- Çekilmezlik Her Tür Delille Kanıtlanabilir ................................ 574
3- Çekilmezlik Hakkında Resmî Sağlık Kurulu Raporu Alınabilir .................................................................................... 575
III. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ............................................................. 575
A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .................. 576
B- HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 576
C- PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................................... 576
D- ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................... 576
E- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .............................................................................................. 577
F- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................................................... 577
G- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................. 577
H- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLGİSİ ................................ 578
1- Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma Davasında Deliller Bu Çerçevede Değerlendirilmelidir ................................................. 578
2- Davranışları İradi Olmayan Davalı Hakkında Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma Kararı Verilemez ........................................................................ 579
3- Diğer Koşulları Varsa Sadece Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma Davası Açılabilir ........................................................ 579
4- Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma Davası Islah Edilerek Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma Davasına Dönüştürülebilir .......................................... 579
5- Birden Fazla Boşanma Sebebi Varsa Ayrı Ayrı Karar Verilmelidir ................................................................................ 580
6- Sadece Genel Boşanma Sebebiyle Açılmışsa ............................ 580
I- AYRILIK KARARI VERİLEBİLİR ................................................... 581
İ- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ ......................................... 582
IV. SONUÇLARI .............................................................................................. 583
LVI İçindekiler
A- DAVACI AÇISINDAN ...................................................................... 583
1- Davacıya Manevi Tazminat Verilemez ..................................... 583
2- Davacıya Maddi Tazminat Verilemez ....................................... 584
3- Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 584
a. Davalının Akçalı Durumu Yeterli İse .............................. 584
b. Davalının Akçalı Durumu Yetersiz İse ........................... 585
4- Davacıya Velayet Verilebilir ..................................................... 585
5- Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir ....................................... 585
B- DAVALI AÇISINDAN ...................................................................... 586
1- Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir ........................................ 586
2- Davalıya Velayet Verilemez ..................................................... 586
3- Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir .................................. 587
4- Davalıya Maddi Tazminat Verilemez ....................................... 587
5- Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ...................................... 588
6- Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir ............................................ 588
V. USUL ......................................................................................................... 588
A- DAVANIN AÇILMASI ...................................................................... 588
1- Akıl Hastası Olmayan Eş Tarafından Açılabilir ........................ 588
2- Akıl Hastası Olan Eşin Vasisi Tarafından Açılamaz ................. 589
3- Evlilik Akdinin İcrası Sırasında Akıl Hastası Olunması Engel Oluşturmaz ...................................................................... 590
4- Her Zaman Açılabilir ................................................................ 590
B- DAVADA TEMSİL ............................................................................ 592
C- KONUSUZ KALMASI ...................................................................... 595
D- ISLAH YAPILABİLİR ....................................................................... 596
E- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................... 597
İçindekiler LVII
ÜÇÜNCÜ KISIM GENEL BOŞANMA SEBEPLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA
BİRİNCİ AYIRIM EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI KAVRAMI
§ 12. EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI (TMK m. 166, f. I) ............. 603
I. BİRLİĞİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA KOŞULLARI ........ 603
A- BİRLİĞİN ORTAK HAYATI SÜRDÜRMELERİ KENDİLERİNDEN BEKLENMEYECEK DERECEDE TEMELİNDEN SARSILMIŞ OLMASI .............................................. 603
B- KARŞI TARAFIN KUSURLU DAVRANIŞININ SEBEBİYET VERMESİ ............................................................................................ 606
II. BİRLİĞİN SARSILMASINI BELİRLEYEN FAKTÖRLER ..................... 607
A- VAKIA FAKTÖRÜ ............................................................................. 608
1- Vakıanın Özellikleri ................................................................... 608
2- Vakıanın Oluş Biçimi ................................................................ 609
B- STATÜ FAKTÖRÜ ............................................................................. 610
1- Kültürel Durumları..................................................................... 610
2- Sosyal Durumları ....................................................................... 610
3- Eğitim Durumları ....................................................................... 611
4- Ekonomik Durumları ................................................................. 611
C- İLİŞKİ FAKTÖRÜ .............................................................................. 612
1- Birbirleriyle Olan İlişkileri ......................................................... 612
2- Çocuklarıyla Olan İlişkileri ........................................................ 612
D- DIŞ ETKİ FAKTÖRÜ ......................................................................... 613
1- Yaşadıkları Çevrenin Özellikleri ................................................ 613
2- Toplumun Değer Yargıları ......................................................... 613
III. BİRLİĞİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA KARARI VERİLMESİNE ENGEL HALLER ............................................................ 614
A- BOŞANMA DAVASININ BULUNMAMASI ENGELDİR ............... 614
LVIII İçindekiler
B- TANIMA VE TENFİZ DAVASININ SONUÇLANMAMASI ENGELDİR ......................................................................................... 615
IV. BİRLİĞİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA KARARI VERİLMESİNE ENGEL OLMAYAN HALLER ...................................... 615
A- FİİLEN BİRLİKTE OLMAMA ENGEL DEĞİLDİR ........................ 615
B- DÜĞÜN YAPILMAMIŞ OLMASI ENGEL DEĞİLDİR .................. 616
C- BİRLİKTE YAŞAMAMIŞ OLMA ENGEL DEĞİLDİR ................... 616
D- EVLENME AMAÇ VE SAİKİ ENGEL DEĞİLDİR ......................... 616
E- SADECE YABANCI MAHKEMEDE BOŞANMIŞ OLMA ENGEL DEĞİLDİR ............................................................................ 617
F- DAVANIN ISLAH EDİLEREK DÖNÜŞMÜŞ OLMASI ENGEL DEĞİLDİR ............................................................................ 617
V. BİRLİĞİN SARSILMASINI BELİRLEYEN DAVALAR ........................ 618
A- CEZA DAVASININ ETKİSİ .............................................................. 618
1- Ceza Mahkemesinin Maddi Olayı Tespit Eden Kararı ............. 618
2- Ceza Mahkemesinin Maddi Olayı Tespit Etmeyen Kararı ....... 619
3- Ceza Davasında Aynı Olay Sebebiyle Verilen Kararı ............... 619
B- HUKUK DAVASININ ETKİSİ .......................................................... 620
VI. BİRLİĞİN SARSILMASINI İSPAT ARAÇLARI ..................................... 620
A- BELGELER (HMK m. 199) ............................................................... 621
1- Resmi Evrak .............................................................................. 621
a. Soruşturma Evrakı ........................................................... 621
b. Resmi Tutanaklar ............................................................ 621
c. Tanıma Kaydı .................................................................. 622
d. Kesinleşmiş Mahkeme Kararı ......................................... 622
2- Fotoğraflar ................................................................................. 622
3- İletişim Belgeleri ....................................................................... 623
a. Mektup ............................................................................ 623
b. Bilgisayar Kaydı.............................................................. 624
c. Telefon Kaydı ................................................................. 624
d. Ses Kaydı ........................................................................ 625
e. Kamera Kaydı ................................................................. 625
f. Sosyal Medya Paylaşımları ............................................. 626
4- Otel Kayıtları............................................................................. 626
İçindekiler LIX
5- Hamilelik Testi .......................................................................... 626
B- TANIK ANLATIMLARI (HMK m. 240-265) .................................... 626
C- İSPAT ARACI SAYILMAYANLAR ................................................. 627
1- İkrar (HMK m. 188) ................................................................... 627
2- Yemin (HMK m. 225-239) ........................................................ 628
§ 13. DAVALININ DAVAYA ENGEL OLMA/İTİRAZ HAKKI (TMK m. 166, f. II) ................................................................................. 629
I. İTİRAZ, HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI NİTELİĞİNDE OLMAMALIDIR ........................................................................................ 630
A- İTİRAZIN HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI SAYILAN DAVRANIŞLAR ................................................................................. 634
1- Birlikte Yaşamaktan Kaçınanın İtirazı ....................................... 634
2- Birlik Görevlerini Yerine Getirmeyenin İtirazı .......................... 634
3- Hakaret Edenin İtirazı ................................................................ 635
a. Tepki Olarak Hakaret Kusur Sayılamaz ........................... 635
b. Tepki Dışı Bir Kere Hakaret Eden Kusurlu Sayılır .......... 635
4- Tepki Dışı Sürekli Hakaret Eden Kusurlu Sayılır ...................... 636
5- Birden Fazla Şikâyet Edenin İtirazı ........................................... 637
6- Uzun Süreli Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaya Mahkûm Olanın İtirazı .............................................................................. 637
7- Mesaj Gönderenin İtirazı ........................................................... 638
8- Eşinin Ana ve Babasını Eve Almayanın İtirazı .......................... 638
9- Eşine Sürekli Sevmediğini Söyleyenin İtirazı ............................ 639
10- Cinsel Yaşamlarını Dışarıda Anlatanın İtirazı ........................... 639
11- Temizlik Kurallarına Uymayanın İtirazı .................................... 640
12- Kendisi Boşanma Davası Açanın İtirazı .................................... 640
13- Eşini Aşağılayanın İtirazı ........................................................... 640
14- Eşiyle Kavga Edenin İtirazı ....................................................... 641
B- İTİRAZIN HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR ..................................................... 642
1- Evlilik Birliğini Kurtarmak İsteyenin İtirazı .............................. 642
2- Yabancı Mahkemede Boşanma Kararı Almış Olanın İtirazı .......................................................................................... 643
3- Hakkı Olduğu Halde Boşanma Dava Açmayanın İtirazı ............ 643
LX İçindekiler
4- Çelişkili Davranış İçinde Olmayanın İtirazı .............................. 643
5- Kayın Hısımlarınca Fiziksel Şiddete Uğrayanın İtirazı ............. 644
6- Yurtdışında Boşanma Davası Açanın İtirazı ............................. 644
7- Diğer Davranışlarda Bulunanın İtirazı ...................................... 644
II- EVLİLİK BİRLİĞİNİN DEVAMINDA DAVALI VE ÇOCUKLAR BAKIMINDAN KORUNMAYA DEĞER BİR YARAR KALMAMALIDIR .................................................................................... 645
İKİNCİ AYIRIM EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASINA OLAYLARIN ETKİSİ
§ 14. OLAYLARIN BOŞANMA KONUSU OLUŞTURMAMASI ............ 647
I. İSTEK DIŞI OLGULARIN BULUNMASI ............................................... 648
A- İRADİ OLMAYAN DAVRANIŞLARDA BULUNMAK ................. 648
1- İradi Olma Olgusu Araştırma Yapılmalıdır ............................... 648
2- İradi İse Hükme Esas Alınabilir ................................................ 649
3- İradi Değilse Hükme Esas Alınamaz ......................................... 650
B- ÇOCUĞUN ÖLÜMÜNE SEBEP OLMAK ........................................ 651
C- CİNSEL SALDIRIYA UĞRAMAK ................................................... 652
D- YAŞ FARKI BULUNMAK ................................................................ 652
II. FİİLİ AYRILIĞIN BULUNMASI ............................................................. 653
A- SALT FİİLİ AYRILIK BULUNMASI ............................................... 653
B- UZUN SÜREN AYRILIĞIN BULUNMASI ...................................... 653
III. SAĞLIK SORUNLARININ BULUNMASI .............................................. 654
A- HASTALIKLI OLMAK ..................................................................... 654
1- Tedavi Edilebilir Akıl Hastası Olmak ....................................... 655
2- Bulaşıcı Olmayan Hastalıklı Olmak .......................................... 655
3- Tedavi Edilebilir Hastalıklı Olmak ........................................... 655
a. Epilepsi (Sara) Hastalığı .................................................. 656
b. Ağız ve Vücut Kokusu .................................................... 656
c. Yatağını Islatmak (İdrar Kaçırmak) ................................ 657
d. Sedef Hastalığı ................................................................ 658
e. MS Hastalığı ................................................................... 658
f. Balık Derisi Hastalığı ...................................................... 658
İçindekiler LXI
g. Göz Hastalığı ................................................................... 659
4- Tedavi Edilemez Hastalıklı Olmak ............................................ 659
B- ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLMAK ...................................................... 659
C- BEDENSEL FARKLILIĞI OLMAK .................................................. 660
D- BEDENSEL ENGELLİ OLMAK ........................................................ 661
1- Görme Engelli Olmak ................................................................ 661
2- İşitme Engelli Olmak ................................................................. 661
3- Konuşma Engelli Olmak ............................................................ 662
4- Fiziksel Engelli Olmak .............................................................. 662
E- ÇOCUĞU OLMAMAK ....................................................................... 663
IV. YASAL HAKLARIN KULLANILMASI ................................................... 664
A- ŞİKÂYET HAKKINI KULLANMAK ................................................ 664
1- Cumhuriyet Savcılığına Şikâyet Etmek ..................................... 664
2- Karakola Şikâyet Etmek............................................................. 665
3- Nafaka Borcu İçin Şikâyet Etmek .............................................. 665
B- KORUMA TEDBİRİ İSTEMEK ......................................................... 665
C- GAİPLİK KARARI ALMAK .............................................................. 666
D- DAVA HAKKINI KULLANMAK ..................................................... 667
E- DANIŞIKLI OLARAK EVLENMEK ................................................. 667
V. TEPKİ NİTELİĞİNDE DAVRANIŞLARDA BULUNULMASI ............... 667
A- TEPKİ KAVRAMI .............................................................................. 668
1- Tepki Olaydan Hemen Sonra Gerçekleşmelidir ......................... 668
2- Tepki Sınırı Aşılmamış Olmalıdır .............................................. 668
3- Tepki Tek Olay Olmalıdır .......................................................... 669
B- TEPKİSEL DAVRANIŞLAR .............................................................. 669
1- İntihar Girişimi .......................................................................... 669
2- İlgisizliğe Tepki ......................................................................... 670
3- Evliliği Koruma Amaçlı Tepki ................................................... 670
4- Beddua ....................................................................................... 670
VI. YÜKÜMLÜLÜK DIŞI İSTEKLERİN KARŞILANMAMASI ................... 671
A- SULH GİRİŞİMİNİ REDDETMEK .................................................... 671
B- VAADİ YERİNE GETİRMEMEK ...................................................... 671
LXII İçindekiler
C- DÜĞÜN YAPMAMIŞ OLMAK ........................................................ 672
VII. FARKLILIKLARIN BULUNMASI .......................................................... 672
A- DİL FARKLILIĞININ BULUNMASI ............................................... 672
B- KÜLTÜR FARKLILIĞININ BULUNMASI ...................................... 673
C- IRK FARKLILIĞININ BULUNMASI ............................................... 673
D- RENK FARKLILIĞININ BULUNMASI ........................................... 673
E- SİYASİ DÜŞÜNCE FARKLILIĞININ BULUNMASI ..................... 674
F- FELSEFİ İNANÇ FARKLILIĞININ BULUNMASI ......................... 674
G- DİN FARKLILIĞININ BULUNMASI ............................................... 674
H- MEZHEP FARKLILIĞININ BULUNMASI ...................................... 674
VIII. İNSANİ GÖREVLERİN YAPILMASI ...................................................... 675
A- CENAZE TÖRENİNE KATILMAK .................................................. 675
B- TUTUKLU EŞİ ZİYARET ETMEK .................................................. 675
C- ÇOCUKLAR İÇİN BERABER OLMAK ........................................... 676
§ 15. OLAYLARIN AF NİTELİĞİNDE OLMASI ...................................... 677
I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 677
A- KAYITSIZ ŞARTSIZ BİR İRADE BEYANI MEVCUT OLMALIDIR ...................................................................................... 678
B- AFFI GÖSTERİR FİİLİ TUTUM VE DAVRANIŞ GERÇEKLEŞMELİDİR ..................................................................... 678
1- Affa Yönelik Davranışlar .......................................................... 678
a. Eve Dönmesini İstiyorum Beyanı ................................... 679
b. Cezasını Çekmekte Olan Eşini Cezaevinde Sık Sık Ziyaret Etmek .................................................................. 679
2- Affa Yönelik Olmayan Davranışlar ........................................... 679
a. Birlikte Bankaya İşlem Yaptırmaya Gitme ..................... 680
b. Eşin Ağır Kusurlu Davranışlarına Sessiz Kalma ............. 680
c. Fiili Ayrılık Sırasında Barışma Önerisi Sunma ............... 680
d. Hava Muhalefeti Nedeniyle Aynı Evde Kalma ............... 681
e. Aynı Evde Ayrı Odalarda Kalma .................................... 682
f. Nerede Olduğunu Öğrenmek Amacıyla Aramak ............. 682
C- AF OLGUSU SOMUT DELİLLERLE KANITLAMALIDIR ........... 682
1- Affa Yönelik İddia Bulunmalıdır .............................................. 682
İçindekiler LXIII
2- Bilinmeyen Bir Olayın Affedilmesi Mümkün Değildir ............. 683
3- Deliller Af Olgunu Göstermeye Yeterli Olmalıdır ..................... 683
II. BARIŞMIŞ OLMAK .................................................................................. 683
A- BARIŞMA GİRİŞİMİNDE BULUNMAK .......................................... 684
1- Davacı Tarafından ...................................................................... 685
2- Eşlerin Yakınları Tarafından ...................................................... 686
B- BARIŞMAYI GERÇEKLEŞTİRMEK ................................................ 687
1- Davadan Önce ............................................................................ 687
2- Davadan Sonra ........................................................................... 687
3- Karardan Sonra .......................................................................... 688
C- BARIŞMA SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR .................................. 688
1- Çocukları Ziyaret İçin Bir Araya Gelmek .................................. 688
2- Çocukların Özel Günleri İçin Bir Araya Gelmek ....................... 689
3- Zorunluluk Sebebiyle Bir Arada Kalmak ................................... 689
III. AF İRADESİNİ GÖSTERMEK .................................................................. 690
A- FERAGATLE ÖNCEKİ OLAYLARI AFFETMEK ........................... 690
1- Feragat Öncesi Vakıalar Taraflara Kusur Olarak Yüklenemez ............................................................................... 690
2- Feragat Sonrası Vakıalar Taraflara Kusur Olarak Yüklenebilir ............................................................................... 691
B- İHTARLA ÖNCEKİ OLAYLARI AFFETMEK ................................. 691
1- İhtar Şekli ................................................................................... 691
a. Mahkeme Aracılığı İle ..................................................... 692
b. Noter Aracılığı İle ............................................................ 692
2- İhtarın Sonuçları ........................................................................ 693
a. İhtar Öncesi Olaylara Dayanılamaz ................................. 693
b. İhtar Sonrası Olaylara Dayanılabilir ................................ 693
c. İhtar Diğer Boşanma Davası İçin de Sonuç Doğurur ....... 694
C- BEYANDA BULUNMAK .................................................................. 694
1- Duruşmada Beyanda Bulunmak ................................................. 694
a. Görülen Davada Beyanda Bulunmak ............................... 694
b. Başka Davada Beyanda Bulunmak .................................. 695
2- Dilekçede Beyanda Bulunmak ................................................... 695
LXIV İçindekiler
3- Başka Bir Davada Beyanda Bulunmak ..................................... 696
4- Cumhuriyet Savcılığında Beyanda Bulunmak........................... 696
5- Mesajla Beyanda Bulunmak ...................................................... 697
D- CİNSEL İLİŞKİ KURARAK ÖNCEKİ OLAYLARI AFFETMEK ....................................................................................... 697
IV. HOŞGÖRÜ İLE KARŞILAMAK .............................................................. 697
A- BİRLİKTE OLMAK ........................................................................... 698
1- Birlikte Tatile Gitmek ............................................................... 698
2- Birlikte Pikniğe Gitmek ............................................................ 699
3- Birlikte Kutsal Topraklara Gitmek ............................................ 699
a. Birlikte Hacca Gitmek ..................................................... 699
b. Birlikte Umreye Gitmek .................................................. 700
4- Asker İzninde Bir Araya Gelmek .............................................. 700
5- Doğumdan Sonra Birlikte Yaşamak .......................................... 700
6- Eşiyle Cinsel İlişki Kurmak ...................................................... 701
7- Otelde Bir Araya Gelmek .......................................................... 701
B- BİRLİKTELİK İRADESİ GÖSTERMEK .......................................... 702
1- Baba Evinden Alıp Getirmek .................................................... 702
2- Tüp Bebek Tedavisine Başlamak .............................................. 702
3- Düğün Hazırlıklarını Sürdürmek ............................................... 703
4- Kararı Geç Tebliğe Çıkarmak ................................................... 704
C- HUKUKİ SÜRECİ SONLANDIRMAK ............................................. 705
1- Açtığı Boşanma Davasını Açılmamış Hale Getirmek ............... 705
2- Ceza Davasından Barışma Amaçlı Vazgeçmek ........................ 706
D- KARŞILIKSIZ KAZANDIRMADA BULUNMAK........................... 706
1- Hediye Vermek ......................................................................... 706
2- Bağış Yapmak ........................................................................... 707
3- Taşınır Almak ........................................................................... 707
4- Taşınmaz Almak/Kiralamak ..................................................... 707
V. BİRLİĞİ OLAYLARA RAĞMEN SÜRDÜRMEK ................................... 708
A- AYNI ŞEHİRDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK ................... 708
1- Aynı Evde Oturma Kural Olarak Af Sayılır .............................. 708
a. Olaylardan Sonra ............................................................. 709
İçindekiler LXV
b. Davadan Sonra ................................................................. 709
2- Aynı Evde Oturma Her Zaman Af Sayılmaz ............................. 710
3- Aynı Evde Oturma Makul Süre İse Af Sayılmaz ....................... 711
4- Aynı Evde Zorunlu Oturma Af Sayılmaz................................... 712
5- Aynı Evde Oturma İstemi Af Sayılır .......................................... 712
6- Başka Semtte Aynı Evde Oturma Af Sayılır .............................. 712
B- BAŞKA ŞEHİRDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK ................ 713
C- BAŞKA ÜLKEDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK ................. 714
VI. AF SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR ....................................................... 715
A- İYİNİYETLİ GİRİŞİMDE BULUNMAK ........................................... 715
1- Yeni Başlangıç Yapalım Beyanı ................................................ 716
2- Kendisini Götürmek İçin Gelmemesi Üzerine Yurtdışında Olan Eşinin Yanına Gitmek ....................................................... 716
B- İYİNİYETLİ BEYANDA BULUNMAK ............................................ 717
1- Eşimi Seviyorum Beyanı ........................................................... 717
2- Eve Dönmesi İçin Çaba Gösterdim Beyanı ................................ 717
3- Sulhe Teşvik Sırasında Beyan .................................................... 718
C- BARIŞMA MÜZAKERESİNDE BULUNMAK ................................. 718
1- Eşlerin Müzakere Yapması ........................................................ 718
2- Üçüncü Kişilerin Müzakere Yapması ........................................ 719
D- BARIŞMA AMAÇLI OLMADAN CEZA DAVASINDAN VAZGEÇMEK .................................................................................... 720
1- Vazgeçme Cezadan Kurtarmaya Yönelik İse ............................. 720
2- Vazgeçme Savunma Amaçlı İse ................................................. 721
3- Vazgeçme Üçüncü Kişiden Gelmiş İse ...................................... 721
§ 16. OLAYLARIN ZAMANININ ETKİSİ .................................................. 723
I. EVLİLİĞİN BAŞLANGICINA GÖRE OLAYLARIN ETKİSİ ................. 723
A- EVLİLİK ÖNCESİ OLAYLAR .......................................................... 723
1- Nikâhsız Yaşanan Dönemdeki Olaylar Boşanma Konusu Olamaz ....................................................................................... 724
2- Nişanlılık Dönemdeki Olaylar Boşanma Konusu Olamaz ......... 725
3- Butlan Davasına Konu Olabilir .................................................. 726
B- EVLİLİK SONRASI OLAYLAR ........................................................ 726
LXVI İçindekiler
II. BOŞANMA DAVASININ AÇILMA TARİHİNE GÖRE OLAYLARIN ETKİSİ ............................................................................... 726
A- BOŞANMA DAVASININ AÇILMA TARİHİNDEN ÖNCEKİ OLAYLAR ......................................................................................... 726
B- BOŞANMA DAVASININ AÇILMA TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR ......................................................................................... 727
1- Mevcut Boşanma Davasında Hükme Esas Alınamaz ................ 727
2- Yeni Bir Boşanma Davasının Konusu Olabilir ......................... 727
III. İLERİ SÜRÜLMESİNE GÖRE OLAYLARIN ETKİSİ ............................ 728
A- ÜZERİNDEN UZUN SÜRE GEÇMİŞ OLAYLAR ........................... 728
B- SONRASINDA EVLİLİK BİRLİĞİNİN SÜRDÜRÜLDÜĞÜ OLAYLAR ......................................................................................... 729
C- REDDEDİLEN DAVA ÖNCESİ OLAYLAR .................................... 729
ÜÇÜNCÜ AYIRIM EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEPLERİ (TMK. m. 166 f. I)
§ 17. DUYGUSAL ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI ........................................................................................ 733
I. KÜÇÜLTÜCÜ DAVRANMAK ................................................................ 734
A. ALAY ETMEK ................................................................................... 734
1- Kilosuyla Alay Etmek ............................................................... 735
2- Organlarıyla Alay Etmek .......................................................... 735
3- Görüntüsüyle Alay Etmek ......................................................... 735
4- Dini Duygularıyla Alay Etmek .................................................. 736
5- Giyim Tarzıyla Alay Etmek ...................................................... 736
6- Mesleğiyle Alay Etmek ............................................................. 737
B. AŞAĞILAMAK .................................................................................. 737
1- Ekonomik Aşağılama ................................................................ 738
2- Fiziksel Aşağılama .................................................................... 739
a. Yürümeyi Aşağılama....................................................... 739
b. Konuşmayı Aşağılama .................................................... 740
c. Duymayı Aşağılama ........................................................ 740
d. Görmeyi Aşağılama ........................................................ 740
e. Organ Eksikliğini Aşağılama .......................................... 741
İçindekiler LXVII
3- Cinsel Aşağılama ....................................................................... 741
4- Duygusal Aşağılama .................................................................. 742
a. Yaşını Aşağılamak ........................................................... 742
b. Niteliğini Aşağılamak ...................................................... 742
c. Tahsilini Aşağılamak ....................................................... 743
5- Sosyal Aşağılama ....................................................................... 743
C. KÜÇÜK DÜŞÜRMEK ........................................................................ 743
D. TÜKÜRMEK ....................................................................................... 744
E. KÜÇÜMSEMEK ................................................................................. 744
F. BAŞKALARIYLA KIYASLAMAK ................................................... 745
G- SIRLARI AÇIKLAMAK ..................................................................... 746
1- Aile Sırlarını Açıklamak ............................................................ 746
2- Yatak Odası Sırlarını Açıklamak ............................................... 747
3- Evlilik Sırlarını Açıklamak ........................................................ 747
H- DEDİKODU ÇIKARMAK .................................................................. 748
1- Başkasıyla İlişki Dedikodusu ..................................................... 748
2- Başkasıyla Yakaladım Dedikodusu ............................................ 748
3- Kız (Bakire) Olmadığı Dedikodusu ........................................... 749
I- İFTİRA ETMEK .................................................................................. 749
İ- BEĞENMEMEK ................................................................................. 750
1- Eşin Kendisini Beğenmemek ..................................................... 750
2- Eşin Yaptıklarını Beğenmemek ................................................. 750
J- HIRSIZLIK YAPMAK ........................................................................ 751
K- KENDİSİNE YAKIŞTIRAMADIĞINI SÖYLEMEK ........................ 751
L- İHTİYACI OLMADAN YARDIM TOPLAMAK .............................. 752
II. SUÇLAYACI DAVRANMAK ................................................................... 752
A. ÇOCUĞUN KENDİSİNDEN OLMADIĞI İLE SUÇLAMAK ........... 752
B. HIRSIZLIKLA SUÇLAMAK ............................................................. 753
C. KIZ (BAKİRE) ÇIKMADI DİYE SUÇLAMAK ............................... 753
D. KÖTÜ YOLDA OLMAKLA SUÇLAMAK ....................................... 754
E. SADAKATSİZLİKLE SUÇLAMAK .................................................. 754
F. SAPIK İLİŞKİYLE SUÇLAMAK ...................................................... 754
LXVIII İçindekiler
G. İKTİDARSIZLIKLA SUÇLAMAK ................................................... 755
H. BAŞKALARIYLA İLGİLENMEKLE SUÇLAMAK ........................ 755
I. GÜVEN SARSICI DAVRANIŞLA SUÇLAMAK ............................. 755
İ- ALDATMAKLA SUÇLAMAK ......................................................... 756
J. HAKSIZ SUÇLAMALARDA/İHBARDA/ŞİKÂYETTE BULUNMAK ..................................................................................... 756
III. HAKARET EDİCİ DAVRANMAK .......................................................... 756
A- GENEL OLARAK .............................................................................. 757
1- Hakaret Vakıasına Dayanılmış Olmalıdır .................................. 757
a. Süresinde Dayanılmalıdır ................................................ 757
b. Davadan Önce Gerçekleşmelidir ..................................... 757
c. Affedilmiş/Hoşgörülmüş Olmamalıdır ............................ 758
2- Yakın Olan Tanıklarla İspat Edilebilir ...................................... 758
a. Akraba Olan Tanıklarla İspat Edilebilir .......................... 758
b. Ortak Çocukların Tanıklığıyla İspat Edilebilir ................ 759
3- Ayrıntılı Belirleme Yapılmalıdır ............................................... 759
a. Hakaret Sözleri Tutanağa Geçirilmelidir ......................... 759
b. Hakaret Sözlerinin Hangi Ortamda Söylendiği Belirlenmelidir ................................................................ 760
aa. İletişim Araçlarıyla Hakaret .................................. 760
bb. Yokluğunda Hakaret ............................................. 761
c. Hakaret Sözlerinin Hangi Tarihte Söylendiği Belirlenmelidir ................................................................ 761
B- GERÇEKLEŞME HALLERİ .............................................................. 762
1- Eşine Hakaret Etmek ................................................................. 762
2- Çocuklarına Hakaret Etmek ...................................................... 763
a. Ortak Çocuğa Hakaret Etmek .......................................... 763
b. Üvey Çocuğa Hakaret Etmek .......................................... 763
3- Ailesine Hakaret Etmek ............................................................ 764
4- Karşılıklı Hakaret Etmek ........................................................... 765
5- Hakarete Sessiz/Seyirci Kalmak ............................................... 765
IV. SEVGİSİZ DAVRANMAK ....................................................................... 766
A. BAŞKASINI SEVDİĞİNİ SÖYLEMEK ............................................ 766
İçindekiler LXIX
B. EŞİNİ SEVMEDİĞİNİ SÖYLEMEK .................................................. 767
C. ZORLA EVLENDİRİLDİĞİNİ SÖYLEMEK .................................... 767
D. BAŞKASI İLE EVLENECEĞİNİ SÖYLEMEK ................................. 768
E. EŞİNDEN SIKILDIĞINI SÖYLEMEK .............................................. 768
F. EŞİNDEN SOĞUDUĞUNU SÖYLEMEK ......................................... 768
G. EŞİNİ İSTEMEDİĞİNİ SÖYLEMEK ................................................. 769
H. EŞİNE ISINAMADIĞINI SÖYLEMEK ............................................. 770
I- EVLİLİĞİ İSTEMEDİĞİNİ SÖYLEMEK .......................................... 770
İ- EŞİNDEN İĞRENDİĞİNİ SÖYLEMEK ............................................ 771
J- EŞİNDEN BIKTIĞINI SÖYLEMEK .................................................. 771
K- ÇOCUKLAR ARASINDA AYIRIM YAPMAK ................................ 771
L- EŞİYLE EVLENDİĞİNE PİŞMAN OLDUĞUNU SÖYLEMEK ...... 772
M- ANNE BAKIM VE ŞEFKATİNE MUHTAÇ OLAN ORTAK ÇOCUĞU ANNESİNDEN KOPARMAK .......................................... 772
N- EŞİNDEN NEFRET ETTİĞİNİ SÖYLEMEK .................................... 772
O- EŞİNİ SÜRÜNDÜRECEĞİNİ SÖYLEMEK ...................................... 773
V. BASKICI DAVRANMAK .......................................................................... 773
A. AŞIRI KISKANÇLIK GÖSTERMEK ................................................. 773
B. BAŞKALARIYLA GÖRÜŞTÜRMEMEK ......................................... 774
1- Çocukları İle Görüştürmemek .................................................... 774
2- Aile İle Görüştürmemek............................................................. 775
a. Fiilen Engelleyerek Görüştürmemek ............................... 775
b. Teknik Olarak Engelleyerek Görüştürmemek .................. 775
c. Baskı Yoluyla Engelleyerek Görüştürmemek .................. 776
3- Komşu İle Görüştürmemek ........................................................ 776
4- Yakınlarıyla Görüştürmemek ..................................................... 777
5- Kimseyle Görüştürmemek ......................................................... 777
6- Telefon İle Görüştürmemek ....................................................... 777
C. TEHDİT ETMEK ................................................................................ 777
1- Eşini Tehdit Etmek .................................................................... 778
2- Çocuklarını Tehdit Etmek .......................................................... 778
3- Ailesini Tehdit Etmek ................................................................ 779
D- UZAKLAŞTIRMAK ........................................................................... 779
LXX İçindekiler
1- Başkası Yanına Bırakmak ......................................................... 779
a. Ailesi Yanına/Baba Evine Bırakmak ............................... 779
aa. Hamile İken ........................................................... 780
bb. Doğum Sonrası ...................................................... 780
cc. Gece Yarısı ............................................................ 780
dd. Bayram Bahanesi İle ............................................. 781
b. Akrabaları Yanına Bırakmak ........................................... 781
c. Üçüncü Kişilerin Yanına Bırakmak ................................ 782
2- Eve Almamak ............................................................................ 782
3- Kilit Değiştirmek ....................................................................... 782
4- Evden Kovmak .......................................................................... 783
a. Eşini Kovmak .................................................................. 783
b. Çocuklarını Kovmak ....................................................... 783
c. Eşinin Ailesini Kovmak .................................................. 784
5- Yurt Dışına Yanına Götürmemek .............................................. 784
6- Eşyalarını Atmak ....................................................................... 785
a. Kapı Önüne Atmak ......................................................... 785
b. Dışarı Atmak ................................................................... 786
c. Başkası Yanına Atmak .................................................... 786
d. Çöpe Atmak .................................................................... 786
7- Aile Konutunu Ortak Karar Olmadan Taşımak ......................... 787
E- EVLİLİK DÜZENİNDE BASKI YAPMAK ...................................... 787
1- Ev Bağışlamak İçin Baskı Yapmak ........................................... 787
2- Ailesinden Para İstemek İçin Baskı Yapmak ............................ 788
3- Doğum Yapması İçin Baskı Yapmak ........................................ 788
4- Ailesi İle Birlikle Vakit Geçirmesi İçin Baskı Yapmak ............ 788
F- ÜVEY ÇOCUĞA KARŞI KÖTÜ DAVRANMAK ............................ 789
1- Üvey Çocuğu İstemediğini Söylemek ....................................... 789
2- Üvey Çocuğa Bakmamak .......................................................... 790
3- Üvey Çocuğa Özen ve İlgi Göstermemek ................................. 790
G- KORKUTMAK ................................................................................... 790
H- HÜRRİYETİNDEN YOKSUN BIRAKMAK .................................... 791
İçindekiler LXXI
I- ÜZERİNE YÜRÜMEK ....................................................................... 791
1- Eşinin Üzerine Yürümek ............................................................ 791
2- Ailesinin Üzerine Yürümek ....................................................... 792
İ- YAŞANTISINI KISITLAMAK ........................................................... 792
VI. İLGİSİZ DAVRANMAK ............................................................................ 792
A. AİLEYLE İLGİLENMEMEK ............................................................. 793
1- Çocuklara İlgisizlik Göstermek .................................................. 793
2- Eşe İlgisizlik Göstermek ............................................................ 794
a. Doğumunda İlgilenmemek ............................................... 794
b. Arabasına Almamak ......................................................... 794
c. Hamilelikte Yalnız Bırakmak .......................................... 795
d. Atandığı Yere Götürmemek ............................................. 795
e. İlgisiz Kalmak .................................................................. 795
f. Gece Hayatına Düşkün Olmak ......................................... 797
g. Ayrı Odalarda Yaşamak ................................................... 797
B- HASTALIKLA İLGİLENMEMEK ..................................................... 798
1- Eşinin Hastalığı İle İlgilenmemek .............................................. 798
a. Hasta Eşi Yalnız Bırakmak .............................................. 798
b. Hasta Eşle Hastanede Yatarken İlgilenmemek ................. 799
c. Hasta Eşin Tedavisiyle İlgilenmemek .............................. 799
d. Hasta Eşin Ameliyatıyla İlgilenmemek ............................ 800
e. Hasta Eşe İlkel Tedavi Yaptırmak ................................... 800
f. Hasta Eşin Bakımı İle İlgilenmemek................................ 800
g. Hasta Eşe Sağlık Karnesi Çıkarmamak ............................ 801
h. Hasta Eşi Baba Evine Bırakmak ...................................... 801
2- Çocuğun Hastalığı İle İlgilenmemek .......................................... 802
C- MÜDAHALELERLE İLGİLENMEMEK ........................................... 802
D- EVLE İLGİLENMEMEK .................................................................... 803
1- Evi Sık Terk Etmek .................................................................... 804
2- Evi Uzun Sürelerle Terk Etmek ................................................. 805
3- Eve Bazı Geceler Gelmemek ..................................................... 805
4- Eve Geç Saatlerde Gelmek ........................................................ 805
LXXII İçindekiler
5- Eve Gelmemek .......................................................................... 806
E- TEDAVİYLE İLGİLENMEMEK ....................................................... 806
1- Epilepsi (Sara) Tedavisinden Kaçınmak ................................... 806
2- Ağız ve Vücut Kokusu Tedavisinden Kaçınmak ....................... 807
3- Bulaşıcı Hastalık Tedavisinden Kaçınmak ................................ 807
4- Tüp Bebek Tedavisinden Kaçınmak ......................................... 807
5- Cinsel Soğukluk Tedavisinden Kaçınmak ................................. 808
6- Diğer Sebeplerle Tedaviden Kaçınmak ..................................... 808
F- TEMİZLİKLE İLGİLENMEMEK ...................................................... 809
1- Beden Temizliği İle İlgilenmemek ............................................ 809
2- Ev Temizliği İle İlgilenmemek .................................................. 809
G- ÜZÜNTÜYLE İLGİLENMEMEK ..................................................... 810
VII. DIŞLAYICI DAVRANMAK ..................................................................... 810
A- GEBELİĞİ SONLANDIRMA/KÜRTAJ KONUSUNDA DIŞLAMA .......................................................................................... 810
1- Gebeliği Baskı Sonucu Sonlandırmak ....................................... 811
2- Gebeliği Kusurlu Davranışla Sonlandırmak .............................. 811
B- EVLİLİĞİN GEREKLERİ KONUSUNDA DIŞLAMA ..................... 812
1- Eşine Evliliğin Kendisine Göre Olmadığını Söylemek ............. 812
2- Eşinin Fotoğrafını Yırtmak ....................................................... 812
3- Eşini Başkalarının Yanında Konuşturmamak ............................ 813
4- Eşine Karşı Olumsuz Davranış İçine Girmek ............................ 813
5- Eşine Karşı Kayıtsız Kalmak .................................................... 813
6- Eşinin Sebebiyeti Olmadan İntihara Kalkışmak ........................ 814
7- Eşine Karşı Görevlerini Aksatacak Derecede Kahvehaneye Gitmek ................................................................ 815
8- Eşine Çocuğu Göstermemek ..................................................... 815
9- Eşinin Bakıma Muhtaç Ana Babasını İstememek ..................... 816
10- Eşinin İsteğine Rağmen Tüp Bebek Tedavisinden Kaçınmak .................................................................................. 816
11- Eşine Zaman Ayırmamak .......................................................... 816
12- Eşinden Hamileliğini Gizlemek ................................................ 817
13- Eşinin Bağımsız Konut İsteğine Duyarsız Kalmak ................... 817
İçindekiler LXXIII
14- Eşinden Habersiz Eşyaları Satmak ............................................. 818
VIII. DUYGUSAL GÜVENİ SARSICI DAVRANMAK ................................... 818
A- EŞİNDEN HABERSİZ GEBELİĞİ SONLANDIRMAK .................... 819
B- EŞİNİ HAMİLE OLDUĞUNA İNANDIRMAK ................................ 820
C- BAŞKASIYLA DUYGUSAL GÜVENİ SARSMAK ......................... 820
1- Başkasının Resmini/Fotoğrafını Saklamak ................................ 820
a. Eski Eşinin Resmini/Fotoğrafını Saklamak ..................... 820
b. Eski Nişanlısının Resmini/Fotoğrafını Saklamak............. 821
2- Başkasıyla İstenilmediği Halde Çalışmak .................................. 821
3- Başkasıyla Duygusal İlişki Kurmak ........................................... 822
4- Başkasını Nişanlısı Olarak Tanıtmak ......................................... 822
5- Başkasını Unutamadığını Açıklamak ......................................... 822
D- GİTTİĞİ YER HAKKINDA YANLIŞ BİLGİ VERMEK ................... 823
E- EVLİLİK ÖNCESİ ARKADAŞLIKLARINI YAZDIĞI DEFTERİ SAKLAMAK ..................................................................... 823
IX. BİRLİK YÜKÜMLÜLÜKLERİNE AYKIRI DAVRANMAK .................. 824
A- BİRLİĞİN MUTLULUĞUNU SAĞLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE (TMK m 185 f. II) AYKIRI DAVRANMAK ................................................................................... 824
B- ÇOCUKLARA ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNE (TMK m. 185 f. II) ) AYKIRI DAVRANMAK ............................................................. 825
C- BİRLİKTE YAŞAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE (TMK m. 185 f. III) ) AYKIRI DAVRANMAK ............................................................ 826
D- YARDIM YÜKÜMLÜLÜĞÜNE (TMK m. 185 f. III) ) AYKIRI DAVRANMAK ................................................................................... 827
E- BİRLİĞİN GİDERLERİNE KATILMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRI DAVRANMAK .................................................................... 828
X. ZARAR VERİCİ DAVRANMAK .............................................................. 828
A- EŞYAYA ZARAR VERMEK ............................................................. 829
1- Ev Eşyasına Zarar Vermek ........................................................ 829
2- Giyim Eşyasına Zarar Vermek ................................................... 830
a. Giyim Eşyasını Kesmek ................................................... 830
b. Giyim Eşyasını Yakmak .................................................. 831
3- Üniformaya Zarar Vermek ......................................................... 831
B- İŞYERİNE ZARAR VERMEK ........................................................... 832
LXXIV İçindekiler
C- ARACA ZARAR VERMEK .............................................................. 832
D- KONUTA ZARAR VERMEK ............................................................ 832
1- Malzemeye Zarar Vermek ......................................................... 833
2- Yangın Çıkarmak ...................................................................... 833
E- AKÇALI DEĞERE ZARAR VERMEK ............................................. 834
§ 18. EKONOMİK ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI ........................................................................................ 835
I. BORÇLANMA KONUSUNDA EKONOMİK ŞİDDET ........................... 836
A- BORÇLARINI ÖDEMEMEK ........................................................... 836
B- AŞIRI/HESAPSIZ BORÇLANMAK ................................................. 836
C- EŞİNİ EKONOMİK GÜCÜNÜN ÜSTÜNDE BORÇLANDIRMAK ......................................................................... 837
D- EŞİNİ BORÇLANMAYA ZORLAMAK ........................................... 838
E- AİLE DÜZENİNİ BOZACAK DERECEDE BORÇLANMAK ......... 838
F- EŞİNDEN HABERSİZ BORÇ ALMAK .......................................... 838
G- HACİZ GELMESİNE SEBEBİYET VERMEK ................................. 839
H- TAKİP YAPILMASINA SEBEBİYET VERMEK ............................. 839
I- ALACAKLILARIN RAHATSIZ ETMESİNE SEBEBİYET VERMEK ............................................................................................ 839
İ- AŞIRI DERECEDE ŞANS OYUNU OYNAMAK............................. 840
J- AŞIRI DERECEDE AT YARIŞI OYNAMAK .................................. 841
II. ÇALIŞMA KONUSUNDA EKONOMİK ŞİDDET .................................. 842
A- ÇALIŞMAMAK ................................................................................. 842
B- ZORLA ÇALIŞTIRMAK ................................................................... 842
C- ÇALIŞTIRMAMAK ........................................................................... 843
D- İŞTEN ÇIKARILMASINI SAĞLAMAK ........................................... 843
E- UYGUNSUZ İŞTE ÇALIŞMAK ........................................................ 844
III. KONUT KONUSUNDA EKONOMİK ŞİDDET ...................................... 844
A- BAĞIMSIZ KONUT SAĞLAMAMAK ............................................. 844
B- ORTAK KONUT SAĞLAMAMAK .................................................. 845
C- KONUTU EŞYALARI TAŞIYIP BOŞALTMAK ............................. 845
D- KONUTUN ABONELİKLERİNİ İPTAL ETTİRMEK ...................... 846
1- Elektrik Aboneliğini İptal Ettirmek ........................................... 846
İçindekiler LXXV
2- Su Aboneliğini İptal Ettirmek .................................................... 847
3- Doğalgaz Aboneliğini İptal Ettirmek ......................................... 847
E- KONUTTA AİLESİYLE OTURMAYA ZORLAMAK ...................... 847
F- KONUTUN İNTİFA HAKKINI VERMEK ........................................ 848
G- KONUTUN KİRASINI ÖDEMEMEK ............................................... 849
H- KONUTTAN AYRILMAK ZORUNDA KALMAK .......................... 849
IV. BİRLİK GÖREVLERİNDE EKONOMİK ŞİDDET .................................. 850
A- EŞİNE HARÇLIK VERMEMEK ........................................................ 850
B- EVE BAKMAMAK ............................................................................ 850
C- EVİN EŞYALARINI SATMAK ......................................................... 852
V. BİRLİĞİN YÖNETİMİ KONUSUNDA EKONOMİK ŞİDDET ............... 852
A- EŞİN AŞIRI TASARRUFLU DAVRANMASI .................................. 853
B- EŞİNİN GÖRÜŞÜNÜ ALMADAN TAŞINMAZINI DEVRETMEK ..................................................................................... 854
C- EŞİNİN GÖRÜŞÜNÜ ALMADAN TAŞINMAZINI SATMAK ........ 854
D- EŞİNDEN MAL TALEBİNDE BULUNMAK.................................... 854
E- EŞİNİN GELİRİNE EL KOYMAK .................................................... 855
F- EŞİNDEN YİYECEKLERİ SAKLAMAK .......................................... 855
VI. GÜVEN KONUSUNDA EKONOMİK ŞİDDET ....................................... 855
A- EŞİNDEN HABERSİZ KREDİ KARTINI KULLANMAK ............... 856
B- EŞİNDEN HABERSİZ PARASINI ALMAK .................................... 856
C- EŞİNDEN HABERSİZ KUMAR OYNAMAK .................................. 857
D- EŞİNDEN HABERSİZ ZİYNETLERİNİ ALMAK ............................ 857
E- EŞİNDEN MAL KAÇIRMAK İÇİN MUVAZAALI BORÇLANMAK ................................................................................. 858
§ 19. CİNSEL ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI .......... 859
I. CİNSEL İLİŞKİ KURMAMA SORUNLARI BULUNMAK ..................... 860
A- CİNSEL İLİŞKİ HİÇ KURMAMAK .................................................. 860
1- Evlilik Süresi Değerlendirilmelidir ............................................ 861
a. Birliktelik Kısa Süre Olmuşsa .......................................... 861
b. Birliktelik Uzun Süre Olmuşsa ........................................ 862
2- İlişki Kurulamadığı Anlaşılmalıdır ............................................ 862
3. İlişki Kuramama Sebebi Belirlenmelidir .................................... 863
LXXVI İçindekiler
a. Kadın Tedaviden Kaçınıyorsa ......................................... 863
b. Erkek Tedaviden Kaçınıyorsa ......................................... 864
c. Her İki Taraf Tedaviden Kaçınıyorsa .............................. 865
4- Davayı İlişki Kuramayan Açmamış Olmalıdır .......................... 865
5- Cinsel Organlar Cinsel İlişkiyi Gerçekleştirecek Yapıda Olmalıdır ................................................................................... 866
6- Psikolojik Sebep Etkili Değildir ................................................ 867
7- Eşlerin Cinsel İlişki Kurmalarına Yönelik Engelleri Yoksa Erkeğin Kusurlu Olduğu Kabul Edilmelidir ................... 868
B. CİNSEL İLİŞKİDEN KAÇINMAK ................................................... 868
1- Kadın İlişkiden Kaçınıyorsa ...................................................... 869
2- Erkek İlişkiden Kaçınıyorsa ...................................................... 870
II. CİNSEL İLİŞKİ KURULMASINDA SORUNLARI BULUNMAK ......... 870
A- İSTENMEYEN ŞEKİLDE İLİŞKİ KURMAK ................................... 871
B- İSTEK DIŞI CİNSEL İLİŞKİ KURMAK ........................................... 872
C- ZORLA CİNSEL İLİŞKİ KURMAK ................................................. 873
D- PENİL PROTEZ TAKTIRMAK ......................................................... 874
E- DOĞAL OLMAYAN CİNSEL DAVRANIŞLARDA BULUNMAK ..................................................................................... 875
1- Doğal Olmayan Yollardan Cinsel İlişkide Bulunmak ............... 875
2- Doğal Olmayan Yollardan Cinsel İlişkiye Zorlamak ................ 876
3- Doğal Olmayan Yollardan Kızlık Bozmak ............................... 876
F- YATAĞINI AYIRMAK ..................................................................... 877
III. CİNSEL AÇIKLAMADA BULUNMAK .................................................. 877
A. CİNSEL YETERSİZLİĞİ AÇIKLAMAK .......................................... 878
B- CİNSEL YAŞAMI AÇIKLAMAK ..................................................... 878
C- CİNSEL SUÇLAMADA BULUNMAK ............................................. 879
D- EŞİNİ SATACAĞINI SÖYLEMEK ................................................... 880
IV. CİNSEL SAPKINLIKTA BULUNMAK ................................................... 880
A- CİNSEL TACİZDE BULUNMAK ..................................................... 881
B- CİNSEL TACİZE SESSİZ KALMAK ............................................... 881
C- CİNSEL SADAKATSİZLİĞE ZEMİN HAZIRLAMAK ................... 881
D- CİNSEL İÇERİKLİ UYGUNSUZ GÖRÜNTÜ SEYRETMEYE NEDEN OLMAK ............................................................................... 882
İçindekiler LXXVII
E- CİNSEL İÇERİKLİ UYGUNSUZ GÖRÜNTÜ GÖNDERMEK ........ 882
F- CİNSEL İÇERİKLİ UYGUNSUZ İNTERNET SİTELERİYLE İLGİLENMEK ..................................................................................... 883
1- Uygunsuz İnternet Sitesine Girmek ........................................... 883
2- Uygunsuz İnternet Sitesine Üye Olmak ..................................... 883
G- CİNSEL İÇERİKLİ UYGUNSUZ SÖZLER SÖYLEMEK ................ 884
H- CİNSEL İLİŞKİ TEKLİFİNDE BULUNMAK ................................... 884
V. CİNSEL GÜVENİ SARSMAK .................................................................. 884
A- BAŞKASIYLA CİNSEL GÜVENİ SARSICI DAVRANIŞTA BULUNMAK ...................................................................................... 885
1- Başkasıyla Sık Sık Görüşmek .................................................... 885
a. Tanıdık Biriyle Sık Sık Görüşmek ................................... 885
b. Tanımadık Biriyle Sık Sık Görüşmek .............................. 886
2- Başkasıyla Elele Görülmek ........................................................ 886
3- Başkasıyla İstenmediği Halde Aykırı Davranmak ..................... 886
a. İstenmediği Halde Arkadaşlık Etmek............................... 887
b. İstenmediği Halde Seyahat Etmek ................................... 887
4- Başkasıyla Değişik Mekânlarda Görülmek ................................ 887
5- Başkasıyla İlişki Söylentisine/Dedikoduya Sebebiyet Vermek ...................................................................................... 888
6- Başkasıyla Kendisine Önerildiği İçin Görüşmeye Gitmek ......... 889
7- Başkasıyla Nişan Yapmak ......................................................... 889
8- Başkasından Gelen Çiçeği Açıklayamamak ............................... 890
B- AÇIKLAMAYLA CİNSEL GÜVENİ SARSICI DAVRANIŞTA BULUNMAK ...................................................................................... 890
1- Evlilik Öncesi İlişkiye Girdiğini Açıklamak .............................. 891
2- Irzına Geçilmek İstendiğini Açıklamak ..................................... 891
3- Başkasıyla Evlendiğini Açıklamak ............................................ 892
4- Televizyon Kanalında “Eşimden Ayrıldım” Şeklinde Açıklamak .................................................................................. 892
5- İnternette Kendini Bekâr Olarak Açıklamak .............................. 892
6- Gittiği Yeri Açıklayamamak ...................................................... 893
7- Sadakatsiz Davranışa Gireceğini İma Etmek ............................. 894
LXXVIII İçindekiler
C- İLETİŞİM ARAÇLARIYLA CİNSEL GÜVENİ SARSICI DAVRANIŞTA BULUNMAK ........................................................... 894
1- Olağan Dışı Telefon Görüşmesi Yapmak .................................. 894
2- Olağan Dışı Fotoğraf Çekilmek ................................................ 895
3- Olağan Dışı Mektuplaşmak ....................................................... 896
4- Olağan Dışı Telefon Edinmek ................................................... 896
5- Olağan Dışı Mesajlaşmak .......................................................... 897
a. Cep Telefonuyla Mesajlaşmak ........................................ 897
b. İnternet Ortamında Mesajlaşmak .................................... 897
VI. CİNSEL SADAKATE AYKIRI DAVRANMAK ...................................... 898
A- BAŞKASIYLA YAŞAMAK .............................................................. 898
B- EVE BAŞKASINI ALMAK ............................................................... 900
C- EVLİLİK DIŞI ÇOCUĞU OLMAK ................................................... 900
D- İLİŞKİSİNİ ANLATMAK .................................................................. 901
E- SADAKATSİZLİĞİNİ AÇIKLAMAK .............................................. 901
F- BAŞKASIYLA CİNSEL İLİŞKİ KURMAK ...................................... 901
G- EŞİNİ PAZARLAMAYA KALKIŞMAK .......................................... 902
H- EŞİNİN YATAK ODASI GÖRÜNTÜLERİNİ BAŞKALARINA GÖSTERMEK ....................................................... 902
I- EVDE ÇOCUKLARIN ÖNÜNDE ÇIPLAK DOLAŞMAK ............... 903
§ 20. FİZİKSEL ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI ..... 905
I. DOĞRUDAN FİZİKSEL ŞİDDET ............................................................ 906
A- DÖVMEK ........................................................................................... 906
1- Eşini Dövmek ............................................................................ 907
a. Koruma Kararı Delil Olabilir .......................................... 908
b. Akraba Olan Tanıkla İspat Mümkündür .......................... 908
c. Dövme Dava Öncesi Gerçekleşmelidir ........................... 909
d. Özürlü Eşi Dövme Boşanma Sebebidir ........................... 909
e. Dövme Sonrası Barışılmamış Olmalıdır .......................... 909
f. Belirtiler Görülmüşse “Eşim Dövdü” Beyanı Yeterlidir ......................................................................... 910
g. Karakol Kayıtları Yeterlidir ............................................ 910
h. Doktor Raporu Yeterlidir ................................................ 911
İçindekiler LXXIX
ı. Beraat Kararı Hukuk Hakimini Bağlamaz ....................... 911
2- Çocuklarını Dövmek .................................................................. 911
a. Ortak Çocuğu ................................................................... 912
b. Üvey Çocuğu ................................................................... 913
3- Ailesini Dövmek ........................................................................ 913
4- Karşılıklı Dövmek ...................................................................... 914
B- DÖVÜLMEK ...................................................................................... 915
1- Eşi Tarafından Dövülmek .......................................................... 915
2- Çocukları Tarafından Dövülmek ................................................ 916
3- Ailesi Tarafından Dövülmek ...................................................... 916
4- Dövülmeye Sessiz Kalmak ........................................................ 917
C- YARALAMAK ................................................................................... 918
1- Kesici Aletle Yaralamak ............................................................ 918
2- Tırnakla Yaralamak ................................................................... 918
3- Kaynar Suyla Yaralamak ........................................................... 919
D- FIRLATMAK ...................................................................................... 919
E- ISIRMAK ............................................................................................ 920
F- İTMEK ................................................................................................. 920
G- CİSİMLE VURMAK ........................................................................... 921
H- TEKMELEMEK .................................................................................. 921
I- SAÇINI ÇEKMEK .............................................................................. 922
İ- TIRMALAMAK .................................................................................. 922
J- KOPARMAK ...................................................................................... 922
K- ÜZERİNE YÜRÜMEK ....................................................................... 923
L- KAYNAR SU DÖKMEK .................................................................... 923
II. DOLAYLI FİZİKSEL ŞİDDET .................................................................. 923
A- KİLİTLEMEK ..................................................................................... 924
1- Ev İçine Kilitli Bırakmak ........................................................... 924
2- Ev İçinde Belirli Yere Kilitli Bırakmak ..................................... 924
3- Çocukları Kilitli Bırakmak ......................................................... 925
B- ZORLAMA İÇEREN DAVRANIŞTA BULUNMAK ........................ 925
C- KAVGAYA KATILMAK ................................................................... 926
LXXX İçindekiler
D- ŞİDDETE KALKIŞMAK ................................................................... 926
§ 21. SOSYAL ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI ........ 927
I. GİYİM KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET ............................................... 927
A- GİYİM KONUSUNDA BASKIDA BULUNMAK ............................ 928
1- Eşine Örtünmesi İçin Baskıda Bulunmak .................................. 928
2- Eşine Çarşaf Giymesi İçin Baskıda Bulunmak .......................... 928
3- Eşine Kendi İsteği Doğrultusunda Giyinmesi İçin Baskıda Bulunmak .................................................................................. 929
4- Eşine Çağdaş Kıyafetlere Aykırı Giyinmesi İçin Baskıda Bulunmak .................................................................................. 929
B- GİYİM KONUSUNDA AYKIRI DAVRANMAK ............................. 930
1- Eşinin Olağan Giyimine Karışmak ............................................ 930
2- Eşinin Giyimine Ailesinin Müdahalesine Seyirci Kalmak ........ 930
3- Eşinin Rızası Dışında Çağdaş Kıyafetlere Aykırı Giyinmek ................................................................................... 931
II. YEME İÇME KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET .................................... 931
A- SÜREKLİ İÇKİ KULLANMAK ........................................................ 931
1- Salt İçki Kullanma Boşanma Sebebi Değildir ........................... 931
a. Normal İçkicilik Boşanma Sebebi Değildir ..................... 932
b. Sosyal İçkicilik Boşanma Sebebi Değildir ...................... 933
2- Sürekli İçki Kullanma Boşanma Sebebidir ............................... 933
a. Tek Başına Sürekli İçki Kullanma .................................. 934
b. Arkadaşlarla Sürekli İçki Kullanma ................................ 935
3- Aşırı İçki Kullanma Boşanma Sebebidir ................................... 935
B- ÇEVREYE RAHATSIZLIK VERECEK ŞEKİLDE İÇKİ KULLANMAK ................................................................................... 936
C- ÇOCUĞUNU ÖZENDİRECEK ŞEKİLDE İÇKİ KULLANMAK ................................................................................... 936
D- UYUŞTURUCU KULLANMAK ....................................................... 936
III. ALIŞKANLIKLAR KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET ........................... 937
A- AYKIRI HOBİLERE SAHİP OLMAK .............................................. 937
B- HOBİLERE AŞIRI DÜŞKÜN OLMAK ............................................. 938
C- TIBBİ TEDAVİDEN KAÇINMAK.................................................... 938
IV. GELENEKLER KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET ................................. 939
İçindekiler LXXXI
A- EŞE YÖNELİK OLANLAR ................................................................ 939
1- Düğün Töreni Aşamasında Sorunlar Çıkarmak ......................... 939
2- İçki İçmeye Zorlamak ................................................................ 940
3- Konuklarına İyi Konukseverlik Göstermemek ........................... 940
4- Çocuklarının Olmayışını Sorun Etmek ...................................... 941
5- Çocuk Yapma İsteğine Karşı Çıkmak ........................................ 941
6- Çocuğun Mezar Taşına Sadece Kendi Adını Yazdırmak ........... 942
7- Taziye Ziyaretine Engel Çıkaracağını Söylemek ....................... 942
B- ÇOCUKLARA YÖNELİK OLANLAR .............................................. 942
1- Sünnet Konusunda Sosyal Şiddet ............................................... 943
a. Sünnet Törenine Katılmamak .......................................... 943
b. Sünneti Haber Vermemek ................................................ 943
2- Çocuğun Düğününde Kavga Çıkarmak ...................................... 943
V. DİN KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET .................................................... 944
A- YASA DIŞI DİNİ FAALİYETLERDE BULUNMAK ........................ 945
1- Tarikat Kurmak .......................................................................... 945
2- Tarikata Üye Olmak ................................................................... 946
3- Tarikat Toplantılarına Katılmak ................................................. 946
B- MUSKA, BÜYÜ VE FAL İŞLERİ İLE UĞRAŞMAK ....................... 946
1- Muska İle Uğraşmak .................................................................. 947
2- Büyü İle Uğraşmak .................................................................... 947
3- Fal İşleri İle Uğraşmak ............................................................... 948
C- HUKUKİ DÜZENE AYKIRI DİNSEL DAVRANIŞLARDA BULUNMAK ...................................................................................... 948
1- İmam Nikâhlı Yaşamak ............................................................. 949
2- İmam Nikâhlı Yaşamak İstediğini Açıklamak ........................... 950
3- Dinsel Boşamada Bulunduğunu Söylemek ................................ 951
4- Beddua Etmek ............................................................................ 952
D- KENDİ İNANÇ TEMELİNDE HAREKET ETMESİ İÇİN BASKI YAPMAK ............................................................................... 952
1- Namaz Konusunda Baskı ........................................................... 953
a. Namaz Kılması İçin Baskı ............................................... 953
b. Namaz Kılmaması İçin Baskı ........................................... 953
LXXXII İçindekiler
2- Tarikata Girmesi İçin Baskı ...................................................... 954
3- Kapanması İçin Baskı ............................................................... 954
4- Yaşam Tarzı İçin Baskı ............................................................. 955
VI. FAALİYETLER KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET ................................ 955
A- SOSYAL İLİŞKİLERİ KISITLAMAK .............................................. 955
B- SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNDE KÜÇÜK DÜŞÜRMEK ....... 956
C- TEK BAŞINA DAVRANMAK .......................................................... 956
1- Tatile Tek Başına Aldığı Kararlarla Çıkmak ............................. 956
2- Ailenin Geleceğiyle İlgili Tek Başına Karar Almak ................. 956
D- SEBEPSİZ YERE ŞİKÂYET ETMEK ............................................... 957
E- EĞİTİM GÖRMESİNİ ENGELLEMEK ............................................ 958
F- SOSYAL ORTAMLARDA YALNIZ BIRAKMAK .......................... 958
G- SÜREKLİ ARKADAŞLARINI GETİRMEK ..................................... 958
H- EŞİNİN ARKADAŞLARI İLE YEMEĞE ÇIKMASINA İZİN VERMEMEK ...................................................................................... 959
VII. GÜVEN KONUSUNDA SOSYAL ŞİDDET ............................................. 959
A- KENDİSİNİ YANLIŞ TANITMAK ................................................... 960
B- BAŞKALARINA AİT ŞEYLERİ HABERSİZ ALMAK ................... 960
C- ÇOCUĞU HABERSİZ SÜNNET ETTİRMEK .................................. 961
D- İMZASINI TAKLİT EDEREK SAHTECİLİK YAPMAK ................ 961
§ 22. GÖRSEL ŞİDDETLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI ........ 963
I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 963
II. KAYITLARA DAYALI GÖRSEL ŞİDDET ............................................ 964
A- TELEFON KAYITLARI .................................................................... 964
1- Telefon Faturaları İspat Aracıdır ............................................... 964
2- Telefon Kayıtları İspat Aracıdır ................................................ 965
a. Telefon Kaydı Yasal Yollarla Gerçekleşmelidir ............. 966
b. Telefon Kaydı Düzen Kurularak Yapılmamış Olmalıdır ......................................................................... 966
c. Telefon Kaydındaki Kişi Hakkında Duraksama Bulunmamalıdır............................................................... 966
3- Boşanma Sebebi Oluşturacak Nitelikte Olmalıdır ..................... 967
a. Telefonla Tehdit .............................................................. 967
İçindekiler LXXXIII
b. Telefonla Hakaret ............................................................. 967
c. Telefonla Sarkıntılık ........................................................ 968
d. Telefonla Güven Sarsıcı Davranış .................................... 968
e. Telefona Şifre Koymak .................................................... 968
f. Telefon Görüşmesinde Aşırılık ........................................ 969
B- MESAJ KAYITLARI .......................................................................... 969
1- Telefon Mesaj Kayıtları ............................................................. 970
2- Bilgisayar Mesaj Kayıtları ......................................................... 972
C- CD KAYITLARI ................................................................................. 973
1- Yatak Odası CD Kayıtları .......................................................... 973
2- Mekan ve Eşya CD Kayıtları ..................................................... 974
D- GÜNLÜK KAYITLARI ...................................................................... 974
E- MEKTUP KAYITLARI ...................................................................... 976
F- SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI ................................................ 978
III. GÖRÜNTÜYE DAYALI GÖRSEL ŞİDDET ............................................ 978
A- TELEVİZYON GÖRÜNTÜSÜ ........................................................... 978
B- FOTOĞRAF GÖRÜNTÜSÜ ............................................................... 979
1- Fotoğraflar İbraz Edilmelidir ..................................................... 979
2- Fotoğraflar Montaj Olmamalıdır ................................................ 980
3- Fotoğrafların Çekildiği Tarih Belli Olmalıdır ............................ 981
4- Fotoğraflar Yırtılmamalıdır ........................................................ 981
C- BEDEN GÖRÜNTÜSÜ ....................................................................... 982
D- İNTERNET GÖRÜNTÜSÜ ................................................................ 982
1- Facebook .................................................................................... 983
2- Instagram ................................................................................... 984
3- Twitter ....................................................................................... 984
4- Youtube ..................................................................................... 985
5- Swarm ........................................................................................ 985
6- Periscope .................................................................................... 985
7- Snapchat ..................................................................................... 986
8- Linkedin ..................................................................................... 986
LXXXIV İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM ANLAŞMALI BOŞANMA
§ 23. ANLAŞMALI BOŞANMA (TMK. m. 166 f. III) ............................... 987
I. ANLAŞMALI BOŞANMA KAVRAMI .................................................... 987
A- GENEL OLARAK .............................................................................. 987
B- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI KARİNESİ .......................................................................................... 990
II. EVLİLİK EN AZ BİR YIL SÜRMÜŞ OLMALIDIR ................................ 991
A- EVLİLİK SÜRESİ YETERLİ OLMALIDIR ...................................... 992
1- Bekleme Süresi Bir Yıl Yeterlidir Görüşü ................................ 993
2- Bekleme Süresi Bir Yıl Yetersizdir Görüşü .............................. 993
3- Bekleme Süresi Olmamalıdır Görüşü ........................................ 993
B- BİR YILLIK SÜRE DAVA TARİHİNDE DOLMUŞ OLMALIDIR ...................................................................................... 994
C- BİR YILLIK SÜRE KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILMALIDIR ...... 995
D- BİR YILLIK SÜRENİN BİRLİKTE GEÇMESİ ARANMAZ ........... 996
III. BİRLİKTE BAŞVURMA VEYA DİĞER EŞİN KABULÜ GERÇEKLEŞMELİDİR ............................................................................ 996
A- BİRLİKTE BAŞVURMA ................................................................... 996
1- Dava Bizzat Birlikte Açılabilir .................................................. 996
2- Dava Vekiller Tarafından Açılabilir .......................................... 999
B- BİR EŞİN DİĞERİNİN DAVASINI KABUL ETMESİ ................... 1000
1- Evlilik Birliğinin Sarsılması Davasında Mümkündür ............. 1000
2- Diğer Davalarda Mümkün Değildir ......................................... 1001
C- DAVANIN İFLÂS İDARESİNE YÖNELTİLMESİ ........................ 1002
IV. EŞLER BİZZAT DİNLENMELİ VE ANLAŞMA SAĞLANMALIDIR ................................................................................. 1002
A- EŞLER BİZZAT DİNLENMELİDİR ............................................... 1002
1- Davacı Dinlenmiş Olmalıdır ................................................... 1003
2- Davalı Dinlenmiş Olmalıdır .................................................... 1003
3- Aynı Anda Dinlenmelidir ........................................................ 1004
a. Kamu Düzenine İlişkindir ............................................. 1005
b. Talimatla Dinleme Geçerli Değildir .............................. 1006
İçindekiler LXXXV
c. Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Dinleme Geçerlidir (HMK m. 149) .............................................. 1006
d. Vekilin Dinlenmesi Geçerli Değildir ............................. 1006
e. Vasinin Dinlenmesi Geçerli Değildir ............................. 1007
f. Cezaevi İdaresince Dinlenmesi Geçerli Değildir ........... 1009
4- Tarafların İmzaları Alınmalıdır ................................................ 1010
a. Beyan Taraflara Okunmalıdır (HMK m. 154, f. III/d) ............................................................................... 1010
b. İmzadan İmtina Varsa Davaya Çekişmeli Olarak Devam Edilmelidir ......................................................... 1010
5- Eş Vesayet Altında İse TMK. m. 166 f. I-II Hükmüne Göre İnceleme Yapılmalıdır ..................................................... 1011
B- EŞLER ARASINDA ANLAŞMA SAĞLANMALIDIR ................... 1012
1- Boşanmanın Malî Sonuçları Hususunda Anlaşma Sağlanmalıdır ........................................................................... 1012
a. Maddî Tazminat Konusunda .......................................... 1014
b. Manevî Tazminat Konusunda ........................................ 1015
c. Yoksulluk Nafakası Konusunda ..................................... 1016
2- Çocukların Durumu Hususunda Anlaşma Sağlanmalıdır ......... 1017
a. İştirak Nafakası Konusunda ........................................... 1019
b. Kişisel İlişki Konusunda ................................................ 1020
c. Velâyet Konusunda ........................................................ 1021
3- Mal Rejiminin Tasfiyesi Anlaşmanın Zorunlu Kapsamında Değildir ............................................................... 1022
V. SERBESTÇE İRADE AÇIKLADIĞINA KANAAT GETİRİLMELİDİR ................................................................................... 1023
A- GENEL OLARAK ............................................................................. 1023
B- KUSUR ARAŞTIRMASI YAPILMAMALIDIR .............................. 1024
C- SAİK DİKKATE ALINMAMALIDIR .............................................. 1025
D- KARARIN UZUN SÜRE SONRA TEBLİĞE ÇIKARILMAMIŞ OLMALIDIR ..................................................................................... 1027
VI. DÜZENLEME UYGUN BULUNMALIDIR ............................................ 1028
A- DÜZENLEME AÇIKLANMALIDIR ............................................... 1028
1- İlk Derece Mahkemesinde Açıklanabilir .................................. 1028
2- Düzenleme Karar Kesinleşmeden Yeniden Yapılabilir ............ 1029
LXXXVI İçindekiler
a. İstinaf Aşamasında Düzenleme Açıklanabilir ............... 1029
b. Temyiz Aşamasında Düzenleme Açıklanabilir ............. 1030
c- Karar Düzeltme Aşamasında Düzenleme Açıklanabilir .................................................................. 1030
3- Sözlü Olarak Açıklama Yapılabilir ......................................... 1031
B- DÜZENLEMENİN NİTELİĞİNDE DURAKSAMA OLMAMALIDIR .............................................................................. 1031
C- DÜZENLEMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILIRKEN TARAFLARIN GÖRÜŞÜ ALINMALIDIR ..................................... 1032
1- Değişiklikte Menfaat Bulunmalıdır ......................................... 1032
2- Değişiklik Kendiliğinden Yapılamaz ...................................... 1032
3- Değişiklik Gerekçeleri Açıklanır ............................................. 1033
4- Değişiklik Hakkında Eşlerden Görüş Alınır ............................ 1033
a. Değişiklik Eşler Tarafından Uygun Görülürse .............. 1034
b. Değişiklik Eşler Tarafından Uygun Görülmezse ........... 1034
D- DÜZENLEME DIŞI KARAR VERİLMEMELİDİR ........................ 1035
1- Düzenleme Dışı Nafaka Verilemez ......................................... 1036
2- Düzenleme Dışı Kişisel İlişki Düzenlenemez ......................... 1036
3- Düzenleme Dışı Faize Hükmedilemez .................................... 1037
4- Düzenleme Dışı Velâyet Verilemez ........................................ 1037
5- Düzenleme Dışı Devir Kararı Verilemez ................................ 1037
E- DÜZENLEME UYGULANABİLİR OLMALIDIR ......................... 1038
1- Kayıtlar Getirilmelidir ............................................................. 1038
2- Yerine Getirilebilirlik Araştırılmalıdır .................................... 1038
3- Tescil Kararı Verilmelidir ....................................................... 1039
4- Açılmamış Miras Hakkında Mirasbırakanın Katılması veya İzni Olmalıdır ................................................................. 1039
F- DÜZENLENME ONAYLANMIŞ OLMALIDIR ............................. 1040
G- DÜZENLEME KOŞULA BAĞLANMAMIŞ OLMALIDIR ........... 1041
H- DÜZENLEME KANUNA AYKIRI OLMAMALIDIR .................... 1041
I- DÜZENLEMEDE YER ALAN FER’İ HÜKÜMLER DIŞINDA KALAN ANLAŞMA KONUSU ŞEYLER BAĞLAYICIDIR ......... 1042
1- Kocanın Soyadını Kullanmama ............................................... 1042
2- Kredi Borcunu Ödeme ............................................................ 1043
İçindekiler LXXXVII
3- Taşınmaza Yönelik Anlaşmalar ............................................... 1043
a. Taşınmazı Devretme ...................................................... 1043
b. Taşınmazdan Yararlanma .............................................. 1045
c. Taşınmaza Ait Ödemeler ............................................... 1046
aa. Kira Ödemesi ....................................................... 1046
bb. Aidat Ödemesi ..................................................... 1046
cc. Yakıt Ödemesi ..................................................... 1047
4- Araç Kullanım Hakkı ............................................................... 1047
5- İntifa Hakkı Tesisi ................................................................... 1048
İ- KISMİ HÜKÜMSÜZLÜK DÜZENLEMENİN TAMAMINI HÜKÜMSÜZ KILAR ........................................................................ 1048
VII. DAVANIN ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINA DÖNÜŞMESİ ........ 1049
A- ÇEKİŞMELİ BOŞANMAYA DÖNÜŞME HALLERİ ..................... 1049
1- Anlaşmalı Boşanma Koşulları Gerçekleşmezse Dava Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşür ................................... 1049
a. Bir Yıllık Süre Dolmamışsa ........................................... 1050
b. İmzadan İmtina Varsa .................................................... 1050
c. Eş Vesayet Altında İse ................................................... 1051
d. Değişiklik Eşler Tarafından Uygun Görülmezse............ 1051
e. Davalı Eş Anlaşmalı Boşanmayı Kabul Etmezse ........... 1052
f. Anlaşma Gereken Bir Konuda Anlaşma Olmazsa ......... 1052
2- Anlaşma Bozulursa Dava Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşür ................................................................................... 1052
a. Anlaşmayı Bozma Hakkı ............................................... 1053
aa. Anlaşmayı Dava Harcını Yatıran Eş Bozabilir............................................................... 1053
bb. Anlaşmayı Dava Harcını Yatırmayan Eş Bozabilir............................................................... 1055
cc. Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşme Taleplerden Feragat Anlamına Gelmez ................ 1055
b. Anlaşmayı Bozma Zamanı ............................................. 1056
aa. İstinaf Aşamasında Anlaşma Bozulabilir ............ 1057
bb. Temyiz Aşamasında Anlaşma Bozulabilir ........... 1057
cc. Karar Düzeltme Aşamasında Anlaşma Bozulabilir ........................................................... 1058
LXXXVIII İçindekiler
B- ÇEKİŞMELİ BOŞANMA OLARAK DEVAM USULÜ ................. 1059
1- Davacıya Mehil Verilmelidir................................................... 1059
2- Davacının Verdiği Dilekçe Sonrası Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi İşlemi Tamamlanmalıdır ......................................... 1060
3- Ön İnceleme Yapılmalıdır ....................................................... 1060
4- Tahkikat ve İzleyen Aşamalar Tamamlanmalıdır .................... 1061
VIII. USUL HÜKÜMLERİ ............................................................................... 1061
A- HÜKÜM USULÜNE UYGUN KURULMALIDIR ......................... 1061
1- Hüküm, İnfazda Duraksamaya Yer Vermeyecek Şekilde Kurulmalıdır ............................................................................ 1061
2- Hüküm, Düzenlemenin Tamamını Taşıyacak Şekilde Kurulmalıdır ............................................................................ 1062
3- Hüküm Eda Emri Taşıyacak Şekilde Kurulmalıdır ................. 1062
4- Hüküm, Düzenlemeye Atıf Yapılarak Kurulmamalıdır .......... 1063
5- Hüküm, Düzenlemenin Tasdiki Şeklinde Kurulmamalıdır ..... 1063
B- DAVADAN FERAGAT EDİLEBİLİR ............................................ 1063
C- YARGILAMA GİDERİ .................................................................... 1065
D- AYRILIK KARARI VERİLEMEZ ................................................... 1065
E- DÜZENLEMEDE BULUNUP HÜKME ALINMAMIŞ OLAN HUSUSLAR TAVZİH YOLU İLE HÜKME İLAVE EDİLEMEZ ....................................................................................... 1066
F- BİRLİKTE TALEP VARSA ADLİ TATİLDE GÖRÜLEBİLİR ..... 1066
G- KONUSUZ KALMASI .................................................................... 1067
H- KESİNLEŞME SONRASI DÜZENLEMEYE YÖNELİK İSTEKLERDE BULUNULABİLİR ................................................. 1068
1- Düzenlemenin Değiştirilmesi İstenebilir ................................. 1068
2- Düzenlemenin İptali İstenebilir ............................................... 1068
3- Düzenlemenin Uygulanması İstenebilir .................................. 1071
a. Tapu İptal ve Tescil İstemi ............................................ 1071
aa. Onaylanan Düzenlemede ..................................... 1071
bb. Onaylanmayan Düzenlemede .............................. 1071
b. Alacağın Tespiti İstemi ................................................. 1072
c. Zararın Tazmini İstemi .................................................. 1072
d. Menfi Tespit İstemi ....................................................... 1073
İçindekiler LXXXIX
e. Edası İstemi.................................................................... 1073
f. İcra Takibine İtirazın İptali İstemi ................................. 1074
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA
§ 24. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA (TMK. m. 166 f. IV) ...................................................................................................... 1075
I. REDDEDİLMİŞ BİR BOŞANMA DAVASI BULUNMALIDIR ............ 1077
A- HERHANGİ BİR RET KARARINA DAYANILABİLİR................. 1078
1- Reddedilip Kesinleşen Son Davaya Dayanma Zorunlu Değildir .................................................................................... 1078
2- En Geç Kesinleşen Davaya Dayanma Zorunlu Değildir .......... 1078
3- Reddedilip Kesinleşen Herhangi Bir Davaya Dayanılabilir ............................................................................ 1079
B- HER TÜRLÜ RET KARARI DAYANAK OLABİLİR .................... 1080
1- Dayanak Yapılamayacak Kararlar ........................................... 1080
a. Evliliğin Butlan ve Feshi Kararları ................................ 1080
b. Yetkisizlik Kararları ....................................................... 1080
c. Doğan Hakka Rağmen Feragat Sebebiyle Ret Kararları ......................................................................... 1080
2- Dayanak Yapılabilecek Kararlar .............................................. 1082
a. Feragat Sebebiyle Ret Kararları ..................................... 1082
b. Her Türlü Boşanma Ret Kararları .................................. 1085
c. Tanıma ya da Tenfizine Karar Verilen Yabancı Mahkeme Kararları ........................................................ 1085
d. Bir Yıl Geçmediği Gerekçesiyle Ret Halinde Süre Dolması Durumunda Dayanak Davadaki Ret Kararları ......................................................................... 1085
C- DAYANAK RET KARARI KESİNLEŞMİŞ OLMALIDIR ............. 1086
D- DAYANAK RET KARARI KESİNLEŞMEMİŞSE ......................... 1087
E- BAŞKA SEBEPLE BEKLEME SÜRESİNDE AÇILMIŞ VE SONUÇLANMIŞ DAVA ENGEL OLUŞTURMAZ ........................ 1088
II. RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA ORTAK HAYAT YENİDEN KURULMAMIŞ OLMALIDIR ............................... 1089
A- ORTAK HAYAT YENİDEN KURULMAMIŞ OLMALIDIR ......... 1089
XC İçindekiler
1- Ortak Hayatın Kurulamama Sebebi Önemli Değildir .............. 1090
a. Davacının Kötü Niyetli Olması ..................................... 1090
b. Davacının Başkasıyla Yaşıyor Olması .......................... 1090
c. Eşlerden Birinin Akıl Hastası Olması ........................... 1091
d. Boşanma Davası Bulunması .......................................... 1091
e. Ayrı Yaşama Hakkı Veren Kararın Bulunması ............. 1092
f. Fiili Olanaksızlık Bulunması ......................................... 1092
2- Ortak Hayat Yeniden Kurulmuşsa Dava Reddedilmelidir ....... 1092
3- Dayanak Boşanma Davasının Reddinden Sonra Yeni Bir Boşanma Davası Açılması Engel Oluşturmaz. ........................ 1093
B- ORTAK HAYATIN YENİDEN KURULMUŞ SAYILMADIĞI DURUMLAR .................................................................................... 1093
1- Çocuklar İçin Bir Araya Gelmek ............................................. 1094
a. Çocuğun İhtiyaçlarını Karşılamak ................................. 1094
b. Çocuğu Ziyaret Etmek .................................................. 1095
c. Çocuğun Ana Babasıyla Görüşmesini Sağlamak .......... 1095
d. Çocuğun Hastalığını Tedavi Ettirmek ........................... 1096
e. Çocuğun Düğün Törenini Yapmak ............................... 1096
2- Bir Konuyu Görüşmek İçin Bir Araya Gelmek ....................... 1096
a. Boşanma Müzakeresi Yapmak ...................................... 1097
b. Belli Konuyu Görüşmek ................................................ 1097
3- Zorunluluk Sebebiyle Bir Araya Gelmek ................................ 1097
a. Sosyal İlişkide Bulunmak .............................................. 1097
b. Gidecek Yeri Olmamak ................................................. 1098
c. Hasta Ziyaret Etmek ...................................................... 1098
d. Kardeşlerle Buluşmak ................................................... 1099
e. Ölüm Sebebiyle Bir Araya Gelmek ............................... 1099
f. Eşin Ailesi İle Oturmak ................................................. 1099
4- Diğer Haklı Sebeplerle Bir Araya Gelmek .............................. 1100
C- ORTAK HAYATIN YENİDEN KURULMADIĞINI İSPAT YÜKÜ ............................................................................................... 1100
D- ORTAK HAYATIN YENİDEN KURULMADIĞINI İSPAT ARAÇLARI ...................................................................................... 1101
1- Tanık Anlatımları .................................................................... 1101
İçindekiler XCI
a. Çelişkili Tanık Anlatımı Hükme Esas Alınamaz ........... 1101
b. Evliliği Kurtarmaya Yönelik Tanık Anlatımı Hükme Esas Alınamaz ................................................... 1101
c. Soyut Nitelikteki Tanık Anlatımı Hükme Esas Alınamaz ........................................................................ 1102
2- Kolluk Araştırması ................................................................... 1102
3- Nafaka Dosyaları ..................................................................... 1103
4- İcra Dosyaları ........................................................................... 1104
5- Ceza Dosyaları ......................................................................... 1105
6- Otel Kayıtları ........................................................................... 1106
7- Tahsil Makbuzları .................................................................... 1106
8- Pasaport Kayıtları .................................................................... 1107
9- Faturalar ................................................................................... 1107
10- Davalının Beyanı ..................................................................... 1108
a. Görülmekte Olan Davada Beyan .................................... 1108
b. Başka Davada Beyan ..................................................... 1108
11- Diğer İspat Araçları .................................................................. 1109
III. RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMELİDİR .......................................................................................... 1109
A- SALT FİİLİ AYRILIK ...................................................................... 1110
B- DAYANAK RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMİŞSE .......................................................... 1110
C- DAYANAK RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMEMİŞSE .................................................... 1111
IV. USUL ........................................................................................................ 1111
A- DAVANIN TARAFLARI.................................................................. 1112
B- BİRDEN FAZLA SEBEPLE DAVA AÇILMASI ............................. 1112
C- KUSUR ARAŞTIRMASI BOŞANMA KARARI İÇİN GEREKMEZ ...................................................................................... 1113
D- KUSUR ARAŞTIRMASI BOŞANMANIN EKİ İSTEKLER İÇİN GEREKİR ................................................................................. 1114
E- DAVANIN KONUSUZ KALMASI .................................................. 1114
F- YARGILAMA GİDERİ ..................................................................... 1115
G- AYRILIK KARARI KURAL OLARAK VERİLEMEZ ................... 1116
H- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILABİLİR ..................................... 1116
XCII İçindekiler
I- DAVA EYLEMLİ AYRILIK (TMK m. 166/SON) AÇILMIŞ OLMALIDIR .................................................................................... 1117
İ- BAŞKA SEBEPLE BOŞANMA KARARI VERİLEMEZ ............... 1117
J- DAYANAK DAVAYI AÇAN EŞ KUSURLU KABUL EDİLİR .... 1118
K- NİTELENDİRME DOĞRU YAPILMALIDIR ................................ 1119
L- FİİLİ AYRILIK SÜRESİNDE GERÇEKLEŞEN KUSURLU DAVRANIŞLAR DİKKATE ALINIR ............................................. 1119
M- TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) ................................. 1120
DÖRDÜNCÜ KISIM BOŞANMA DAVASININ KONUSU
§ 25. DAVANIN BOŞANMAYA İLİŞKİN AÇILMASI (TMK m. 170 f. I) .................................................................................................. 1123
I. BOŞANMAYA VEYA AYRILIĞA KARAR VERİLEBİLİR ................ 1123
II. BİRLİKTE EŞYA DAVASI AÇILMASI ................................................ 1124
A- AİLE MAHKEMESİ GÖREVLİDİR ............................................... 1124
B- BOŞANMANIN EKİ DEĞİLDİR .................................................... 1124
C- MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ GEREKLİ DEĞİLDİR ............ 1125
D- NİSBİ HARCIN TAMAMLANMASI İÇİN MEHİL VERİLMELİDİR .............................................................................. 1125
1- Harç Tamamlanırsa ................................................................. 1127
2- Harç Tamamlanmazsa ............................................................. 1127
E- BOŞANMA DAVASINDAN TEFRİK EDİLMESİ ÖNERİLİR ...... 1128
F- DAVANIN KONUSUZ KALMASI ................................................. 1128
III. BİRLİKTE DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI DAVASI AÇILMASI .... 1128
A- AİLE MAHKEMESİ GÖREVLİDİR ............................................... 1129
B- MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ GEREKLİDİR ......................... 1129
C- BOŞANMANIN EKİ DEĞİLDİR .................................................... 1129
D- NİSBİ HARCIN TAMAMLANMASI İÇİN MEHİL VERİLMELİDİR .............................................................................. 1131
1- Harç Tamamlanırsa ................................................................. 1131
2- Harç Tamamlanmazsa ............................................................. 1132
E- BOŞANMA DAVASINDAN TEFRİK EDİLMELİDİR .................. 1132
F- BOŞANMA DAVASININ SONUCU BEKLENMELİDİR ............. 1133
İçindekiler XCIII
1- Mal Rejimi Sonlanırsa ............................................................. 1133
2- Mal Rejimi Sonlanmazsa ......................................................... 1134
IV. BİRLİKTE KATILMA ALACAĞI DAVASI AÇILMASI ....................... 1134
A- AİLE MAHKEMESİ GÖREVLİDİR ................................................ 1134
B- MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ GEREKLİDİR .......................... 1135
C- BOŞANMANIN EKİ DEĞİLDİR ..................................................... 1135
D- NİSBİ HARCIN TAMAMLANMASI İÇİN MEHİL VERİLMELİDİR ............................................................................... 1136
1- Harç Tamamlanırsa .................................................................. 1136
2- Harç Tamamlanmazsa .............................................................. 1137
E- BOŞANMA DAVASINDAN TEFRİK EDİLMELİDİR ................... 1137
F- BOŞANMA DAVASININ SONUCU BEKLENMELİDİR .............. 1137
1- Mal Rejimi Sonlanırsa ............................................................. 1138
2- Mal Rejimi Sonlanmazsa ......................................................... 1138
V. BİRLİKTE AYRILIK YA DA BOŞANMA DAVASININ AÇILMASI ............................................................................................... 1138
A- BOŞANMA DAVASI VARKEN AYRILIK DAVASI AÇILMASI ........................................................................................ 1139
1- Ayrılık Davasının Aynı Eş Tarafından Açılması ..................... 1139
2- Ayrılık Davasının Farklı Eş Tarafından Açılması .................... 1139
B- BOŞANMA DAVASI VARKEN KARŞI DAVA OLARAK AYRILIK DAVASI AÇILMASI ....................................................... 1140
C- AYRILIK DAVASI VARKEN BOŞANMA DAVASI AÇILMASI ........................................................................................ 1140
1- Boşanma Davasının Aynı Eş Tarafından Açılması .................. 1141
2- Boşanma Davasının Farklı Eş Tarafından Açılması................. 1141
D- AYRILIK DAVASI VARKEN KARŞI DAVA OLARAK BOŞANMA DAVASI AÇILMASI ................................................... 1142
VI. BİRLİKTE DİĞER DAVALARIN AÇILMASI ....................................... 1142
A- BAŞVURMA HARCI DAVA DİLEKÇESİNDEKİ BÜTÜN İSTEKLERİ KAPSAR ....................................................................... 1143
B- BOŞANMANIN EKİ OLMAYAN İSTEKLER AYRICA HARCA TABİDİR ............................................................................ 1143
C- EKSİK HARCIN TAMAMLANMASI İÇİN MEHİL VERİLMELİDİR ............................................................................... 1144
1- Eksik Harç Tamamlanmaz İse ................................................. 1144
XCIV İçindekiler
2- Eksik Harç Tamamlanırsa ....................................................... 1145
a. İstek Aile Mahkemesinin Görev Kapsamında İse ......... 1145
aa. Tefrik Kararının Zorunlu Olmadığı Davalar ....... 1145
bb. Tefrik Kararının Zorunlu Olduğu Davalar .......... 1145
b. İstek Aile Mahkemesinin Görev Kapsamında Değilse .......................................................................... 1146
D- DAVA DİLEKÇESİ DIŞINDA GERÇEKLEŞEN İSTEKLER ........ 1146
1- Dava Olarak Nitelendirilemez ................................................. 1146
2- Sonradan Alınan Nisbi Harç İsteği Davaya Dönüştürmez ...... 1146
3- Karar Verilmesine Yer Olmadığına Karar Verilmelidir .......... 1147
4- Kesin Hüküm Oluşturacak Şekilde Karar Verilmemelidir ...... 1147
VII. DAVANIN KONUSUZ KALMASI ........................................................ 1147
A- TEMYİZ EDİLMEYEN DİĞER BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184) ...................... 1148
B- KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184)........................................................... 1149
C- KESİNLEŞEN EVLENMENİN İPTALİ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 145-160)........................................................... 1149
D- EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 28 f. I) ............................................................. 1149
1- Davacının Ölümü .................................................................... 1150
a. Davacının Karardan Önce Ölümü ................................. 1150
b. Davacının Temyiz Aşamasında Ölümü ......................... 1150
c. Davacının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü ............ 1151
d. Davacı Mirasçılarının Davaya Devam Etmesi (TMK m. 181 f. II) ........................................................ 1151
2- Davalının Ölümü ..................................................................... 1151
a. Davalının Karardan Önce Ölümü .................................. 1152
b. Davalının Temyiz Aşamasında Ölümü .......................... 1152
c. Davalının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü ............ 1152
d. Davalı Mirasçılarının Davaya Devam Etmesi (TMK m. 181 f. II) ........................................................ 1153
E- TANIMA-TENFİZ KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR ...... 1153
1- Boşanma İstemi Konusuz Kalır ............................................... 1153
2- Boşanmanın Eki İstemler İncelenir ......................................... 1153
İçindekiler XCV
3- Bekletici Sorun Yapılmalıdır ................................................... 1154
F- EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 32 f. I, 131) ................................... 1155
1- Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir (TMK m. 35) ............................................................................................ 1156
2- Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz .............................. 1157
3- Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir ......................... 1157
4- Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır ....................... 1158
5- Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir ................ 1158
a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme (TMK m. 145 b. 1) ......................................................................... 1158
b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme (TMK m. 131 f. 1) .......................................................... 1159
G- EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 31, 44 f. I) ..................................... 1159
H- EVLİLİĞİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMEYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR ............................ 1160
I- DAVANIN KONUSUZ KALMASININ SONUÇLARI ................... 1161
1- Nüfus Kaydi İncelenmelidir ..................................................... 1161
2- Diğer Boşanma Davasının Sonucu Araştırılmalıdır ................. 1161
3- Karar Verilmeyerek Dava Konusuz Bırakılamaz ..................... 1161
4- Yargılama Gideri Aleyhine Karar Verilebilecek Olana Yüklenir (HMK m. 331 f. I) ..................................................... 1162
5- Hüküm Verilemez .................................................................... 1163
6- Davanın Konusu Kalmadığı Açıklanarak Davaya Son Verilir ....................................................................................... 1163
7- Maddi Hataya Dayalı Temyiz ve Karar Düzeltme Kararı Kaldırılabilir ............................................................................ 1164
8- Varsa Protokol Değerlendirilmelidir ........................................ 1164
9- Maddi Tazminat Talebinin Karara Bağlanmasına Engel Değildir .................................................................................... 1165
10- Manevi Tazminat Talebi İçin Görevsizlik Kararı Verilmesi Gerekir .................................................................... 1165
§ 26. DAVANIN AYRILIĞA İLİŞKİN AÇILMASI (TMK m. 170 f. II) ........................................................................................................... 1167
I. AYRILIK KARARI VERİLMESİ (TMK m. 171) .................................... 1168
XCVI İçindekiler
A- BOŞANMA SEBEPLERİ GERÇEKLEŞMELİDİR ......................... 1168
1- Boşanma Davası Elverişli Olmalıdır ....................................... 1168
2- Boşanma Sebepleri Gerçekleşmişse Ayrılık Kararı Verilebilir ................................................................................ 1169
a. Boşanma Sebebi Yaratan Olaylar İspatlanmış Olmalıdır ....................................................................... 1169
b. Boşanma Sebebi Yaratan Olaylar Hoşgörü İle Karşılanmamış Olmalıdır .............................................. 1170
c. Boşanma Sebebi Yaratan Davalının Az Kusurlu Olması (TMK m. 166 f. II) Yeterli Olabilir ................... 1170
3- Boşanma Sebepleri Gerçekleşmemişse Dava Reddedilmelidir ....................................................................... 1171
4- Boşanma Kararı Verilmemelidir ............................................. 1171
B- ORTAK HAYATIN YENİDEN KURULMASI OLASILIĞI BULUNMALIDIR ............................................................................ 1172
1- Olasılık Konusunda Dava Türü Dikkate Alınmalıdır .............. 1172
2- Olasılık Konusunda Delil Bulunmalıdır .................................. 1173
3- Olasılık Sebepleri Açıkça Gösterilmelidir ............................... 1173
4- Olasılığı Ortadan Kaldıran Sebepler Bulunmamalıdır ............. 1174
a. Olaylardan Sonra Uzun Süren Ayrılık ........................... 1174
b. Olayların Yoğunluğu ..................................................... 1174
c. Olayların Ağırlığı .......................................................... 1175
5- Olasılık Konusunda Gerekirse Uzman Görüşü Alınmalıdır .............................................................................. 1175
C- AYRILIK SÜRESİ UYGUN ŞEKİLDE BELİRLENMELİDİR ...... 1175
1- Sürenin Başlangıcı ve Sonu ..................................................... 1176
a. Sürenin Başlangıcı ........................................................ 1176
b. Sürenin Sonu ................................................................. 1176
2- Sürenin Niteliği ....................................................................... 1176
a. Hesaplaşma Süresi ........................................................ 1177
b. Düzeltme Süresi ............................................................ 1177
c. Dinginlik Süresi ............................................................ 1177
3- Sürenin Uzatılabilirliği ............................................................ 1177
II. AYRILIK KARARININ SONUÇLARI .................................................. 1177
A- KENDİLİĞİNDEN OLUŞAN SONUÇLARI ................................... 1178
İçindekiler XCVII
1- Birlikte Yaşama Yükümlülüğü Sona Erer (TMK m. 185 f. III) ............................................................................................ 1178
2- Diğer Yükümlülükler Devam Eder (TMK m. 185 f. II- III) ............................................................................................ 1178
a. Birliğin Mutluluğunu Sağlama Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 185 f. II) .................................... 1178
b. Çocuklara Özen Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 185 f. II) .................................................................... 1179
c. Sadık Kalma Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 185 f. III) ........................................................................ 1179
d. Yardım Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 185 f. III) .................................................................................. 1180
e. Birliğin Giderlerine Katılma Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 186 f. III) ............................................... 1180
f. Meslek veya İş Seçiminde Özen Yükümlülüğü Devam Eder (TMK m. 192) ........................................... 1180
3- Kadın, Kocasının Soyadını Kullanmaya Devam Eder ............. 1181
4- Ayrılık Esnasında Eşlerden Biri Ölürse Diğeri Onun Mirasçısı Olur .......................................................................... 1181
5- Ayrılık Süresi İçinde Doğan Çocuklar Evlilik İçi Doğum Sayılır ....................................................................................... 1181
6- Evlilik Birliğinin Temsili Son Bulur (TMK m. 188 f. I) .......... 1182
7- Evlilik Statüsü Devam Eder ..................................................... 1182
B- Mahkeme Kararıyla Oluşan Sonuçları ............................................... 1183
1- Hâkim Sözleşmeyle Kabul Edilmiş Olan Mal Rejiminin Kaldırılmasına Karar Verebilir (TMK m. 180) ........................ 1183
2- Hâkim Velâyeti Eşlerden Birine Verebilir (TMK m. 336 f. II) .......................................................................................... 1183
3- Hâkim Velâyetin Kaldırılmasına Karar Verebilir (TMK m. 348) ..................................................................................... 1184
4- Hâkim Kişisel İlişkileri Düzenler (TMK m. 182 f. I) ............... 1185
5- Velâyetin Kullanılması Kendisine Verilmeyen Eşin Çocuğun Bakım ve Eğitim Giderlerine Katılımı Belirlenir (TMK m. 182 f. II) ................................................................... 1185
C- Talep İle Oluşan Sonuçlan ................................................................. 1185
1- Eşlerden Birinin İstemi Üzerine Birinin Diğerine Yapacağı Parasal Katkı Belirlenir (TMK m. 197 f. II) ............. 1186
XCVIII İçindekiler
2- Eşlerden Birinin İstemi Üzerine Konut ve Ev Eşyasından Yararlanmaya İlişkin Önlemler Belirlenir (TMK m. 197 f. II)............................................................................................. 1186
3- Eşlerden Birinin İstemi Üzerine Eşlerin Mallarının Yönetimine İlişkin Önlemler Belirlenir (TMK m. 197 f. II) ............................................................................................ 1186
4- Eşlerden Birinin İstemi Üzerine Alınan Önlemlerin Değiştirilmesi .......................................................................... 1187
III. AYRILIĞIN SONA ERMESİ ................................................................. 1187
A- EŞLERİN BARIŞMASI SEBEBİYLE ............................................. 1187
B- AYRILIK SÜRESİNİN DOLMASI SEBEBİYLE ........................... 1188
IV. AYRILIK KARARINA DAYALI BOŞANMA DAVASI (TMK m. 172) 1188
A- KAVRAM ......................................................................................... 1188
1- Ayrılık Kararına Dayalı Boşanma Davası ............................... 1188
2- Ayrılıktan Sonra Bağımsız Açılan Boşanma Davası ............... 1190
B- DAVA AÇMA HAKKI .................................................................... 1191
§ 27. DAVANIN EVLENMENİN İPTALİNE İLİŞKİN AÇILMASI ..... 1193
I- SADECE EVLENMENİN İPTALİ İSTENEBİLİR ................................. 1193
II- EVLENMENİN İPTALİ OLMAZSA BOŞANMA İSTENEBİLİR ......... 1196
BEŞİNCİ KISIM BOŞANMA DAVALARINDA GEÇİCİ ÖNLEMLER
BİRİNCİ BÖLÜM EŞLERE İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLER
§ 28. EŞİN GEÇİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM/ EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) ................................................ 1199
I. EŞLERE YÖNELİK GEÇİCİ ÖNLEMLER ............................................ 1199
II. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ................................ 1204
A- EŞE VERİLEBİLECEK TEDBİR NAFAKALARINDAN BİRİDİR ............................................................................................ 1204
1- Bağımsız Tedbir Nafakası (TMK m. 197) ............................... 1205
2- Geçici Tedbir Nafakası (TMK m. 169) ................................... 1206
B- KOŞULLARI VARSA VERİLMESİ ZORUNLUDUR ................... 1207
İçindekiler XCIX
1- Kural Olarak Eşin Nafaka Yükümlülüğü Ortadan Kalkmaz ................................................................................... 1207
a. Tutukluluk Halinde Verilebilir ....................................... 1207
b. Hükümlülük Halinde Verilebilir .................................... 1207
c. İşsizlik Halinde Verilebilir ............................................. 1207
d. Askerlik Halinde Verilebilir ........................................... 1208
e. Akıl Hastalığı Halinde Verilebilir .................................. 1208
f. Ekonomik Durumu Daha İyi Olana Verilebilir .............. 1209
2- Ekonomik Güçleri Birbirine Yakın Olan Eşlerin Geçici Tedbir Nafakası Verme Zorunluluğu Yoktur ........................... 1209
3- Her İki Tarafın Gelirinin Bulunması Engel Değildir ................ 1210
4- Uzun Yıllar Nafaka Talep Edilmemesi Etkili Değildir ............ 1210
5- Akıl Hastalığı Tek Başına Yükümlülüğü Sonlandırmaz .......... 1210
6- İhtiyacı Olana Verilir ............................................................... 1210
7- Birliğin Giderlerine Güçleri Oranında Katılmak Zorunludur ............................................................................... 1211
C- KUSUR DİKKATE ALINAMAZ ..................................................... 1211
D- EVLİLİK DIŞI BİRLİKTELİK VARSA VERİLEMEZ .................... 1213
1- Başkası İle Yaşanıyor Olmalıdır .............................................. 1214
2- Ekonomik Destek Bulunmalıdır ............................................... 1214
3- Gereksinim Destekle Sonlanmalıdır......................................... 1215
4- Ekonomik Birlik Oluşmalıdır ................................................... 1215
E- TEREKE ALACAĞINA DAHİLDİR ............................................... 1215
F- POZİTİF AYRIMCILIK İLKESİ UYGULANAMAZ ...................... 1216
G- KABUL EDİLEN MİKTARIN AZINA HÜKMEDİLEMEZ ........... 1216
H- KESİN HÜKÜM OLUŞTURMAZ .................................................... 1217
I- DAVA AÇILMASI İLE HAK EDİLİR ............................................. 1217
İ- İLAMSIZ İCRA TAKIBI YOLUYLA İCRASI MÜMKÜNDÜR ..... 1218
III. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK .................................... 1218
A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK AŞILAMAZ ........ 1219
B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK BELİRSİZ İSE 1219
C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İSTEĞE RAĞMEN KARAR VERİLMEDİ İSE ................................................................ 1219
C İçindekiler
D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KENDİLİĞİNDEN VERİLİR ........................................................................................... 1220
E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ÖNCE İSTENMEDİ SONRA İSTENDİ İSE ...................................................................... 1221
F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İSTENMEDİĞİ AÇIKLANMIŞ İSE ........................................................................... 1221
1- İstenmediği Dava Dilekçesinde Açıklanabilir ......................... 1222
2- İstenmediği Cevap Dilekçesinde Açıklanabilir ....................... 1222
3- İstenmediği Duruşmada Açıklanabilir ..................................... 1222
G- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI BOŞANMA KESİNLEŞMİŞSE İSTENEMEZ ..................................................... 1222
H- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAĞIMSIZ DAVA İLE İSTENİLMESİ ........................................................................... 1223
1- Ayrı Esasa Kaydedilmişse ....................................................... 1223
2- Bağımsız Tedbir Nafakası Alınıyorsa ..................................... 1223
I- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA MİKTAR KESİNLEŞMİŞSE FAZLASI VERİLEMEZ ................................... 1224
İ- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI HER ZAMAN İSTENEBİLİR .................................................................................. 1224
IV. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA SÜRE ..................................... 1225
A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI ................. 1225
1- Davanın Açıldığı Tarihten İtibaren Verilir .............................. 1225
2- İstek Tarihinden Başlatılamaz ................................................. 1226
3- Karşı Boşanma Tarihinden Başlatılamaz ................................ 1226
4- Kesinleşen Tedbir Nafakası Değiştirilemez ............................ 1226
5- Sonradan İstek Tarihinden İtibaren Verilebilir ........................ 1227
B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SINIRLI SÜRE VERİLMESİ ..................................................................................... 1227
C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ............... 1228
1- Eşlerden Birinin Ölmesiyle Sona Ermesi ................................ 1228
2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi ........ 1228
3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi ................................ 1229
4- Boşanma Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi .................. 1229
5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ......... 1230
6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi ...................... 1230
İçindekiler CI
7- Başkasıyla Düzenli Yaşamaya Başlanmasıyla Sona Ermesi ...................................................................................... 1231
8- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ......... 1232
9- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi ..................... 1232
10- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ...................................................................................... 1233
11- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi ............................. 1233
12- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi ........................ 1234
D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINA ETKİSİ .................................................................... 1234
V. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KARARININ KAPSAMI ............... 1234
A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI UYGUN MİKTAR VERİLEBİLİR ................................................................................... 1235
1- Sosyal Statülerine Uygun Olmalıdır ........................................ 1235
2- Ekonomik Statülerine Uygun Olmalıdır................................... 1235
3- Kabulleri Gözetilmelidir .......................................................... 1236
B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ BELİRLENMESİ ............................................................................... 1236
1- Gelirin Araştırılması ................................................................ 1236
2- Gelirin Değerlendirilmesi ........................................................ 1237
a. Eşin Geliri Az İse ........................................................... 1237
b. Eşin Geliri Varsa ............................................................ 1237
c. Eşin Geliri Yoksa ........................................................... 1238
d. Eşin Geliri Araştırılmadı İse .......................................... 1238
e. Eşlerin Geliri Eşit İse ..................................................... 1239
f. Eşlerin Mesleği Varsa .................................................... 1239
3- Bilirkişi İncelemesi .................................................................. 1240
C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ DEĞİŞTİRİLMESİ ............................................................................ 1240
1- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının İndirilmesi ................... 1240
2- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Arttırılması .................. 1241
3- Geçici Tedbir Nafakasının Kaldırılması .................................. 1241
D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ ..................... 1241
1- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Biçimi .......................... 1241
CII İçindekiler
a. Geçici Tedbir Nafakasının İrat Biçiminde Ödenmesi ...................................................................... 1242
b. Geçici Tedbir Nafakasının Toptan Ödenmesi ............... 1242
2- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Türü ............................. 1242
a. Türk Parası Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi ...................................................................... 1242
b. Ayın Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi ....... 1243
E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ GELECEK AYLARDAKİ MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI ................ 1243
F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA FAİZ ............................... 1243
VI. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YARGILAMA USULÜ ......... 1244
A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA GÖREVLİ MAHKEME ...................................................................................... 1244
B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME ...................................................................................... 1246
C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TARAFLAR ................... 1246
1- Kadın Yararına Geçici Tedbir Nafakası .................................. 1247
a. Kural Olarak .................................................................. 1247
b. Askerde Olan Erkek Eşin Geçici Tedbir Nafakası Yükümlülüğü Yoktur .................................................... 1247
c. Erkek Eşin Gelirinin Az Olması Tedbir Nafakası Vermesine Engel Değildir ............................................. 1248
2- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası ............................. 1248
a- Kural Olarak .................................................................. 1249
b- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası Verilemeyecek Haller .................................................... 1249
aa. Erkek Eş Çalışabilir İse ....................................... 1249
bb. Erkek Eşin Geliri Var İse .................................... 1249
cc. Kadının Geliri Yoksa .......................................... 1250
D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA HARÇ ............................ 1250
E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA HÜKÜM FIKRASI ........ 1250
1- Geçici Tedbir Nafakasının Kime Verildiği Belli Olmalıdır .... 1250
2- Geçici Tedbir Nafakasının Niteliği Belli Olmalıdır ................ 1251
3- Geçici Tedbir Nafakasının Başlangıcı ve Sonu Belli Olmalıdır ................................................................................. 1251
İçindekiler CIII
4- Geçici Tedbir Nafakasının Ne Miktar Verildiği Belli Olmalıdır .................................................................................. 1251
5- Geçici Tedbir Nafakasında Yeniden Hüküm Kurulmamalıdır ........................................................................ 1252
6- Geçici Tedbir Nafakası Kısa Kararda Verilip Gerekçeli Kararda Yazılmaması Önemli Değildir .................................... 1252
7- Geçici Tedbir Nafakasında Kısa Kararla Gerekçeli Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır.................................................. 1253
8- Geçici Tedbir Nafakası Sadece Ara Kararı İle Verilebilir ........ 1254
F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA FERAGAT ...................... 1254
1- Karardan Önce Feragat Edilebilir ............................................ 1254
2- Kanun Yolu Aşamasında Feragat Edilebilir ............................. 1255
G- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TAVZİH.......................... 1256
H- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA VEKALET ÜCRETİ ....... 1256
I- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YABANCILIK UNSURU ........................................................................................... 1257
İ- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA ZAMANAŞIMI ............. 1257
J- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İNFAZ ............................. 1257
1- İlamsız İcra Takibi Yoluyla İnfazı Mümkündür ...................... 1258
2- İptali İçin Ayrı Dava Açılamaz ................................................ 1258
3- Fazla Ödemeler İcra Takibi Sırasında Mahsup Edilebilir ........ 1258
4- Mükerrer Gerçekleşen Ödemelerin İadesi İstenebilir ............... 1259
5- Tahsil Edilecek Nafaka Miktarı Tektir ..................................... 1259
K- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İADE ............................... 1259
L- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ İCRASI GERİ BIRAKILAMAZ ............................................................................... 1260
M- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İÇİN TEDBİR KARARI VERİLEMEZ ..................................................................................... 1260
N- TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR ........................................................................................ 1261
1- Tek Başına İstinafı Mümkün Değildir ..................................... 1261
2- Tek Başına Temyizi Mümkün Değildir ................................... 1261
§ 29. EŞİN BARINMASI İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM ..................................... 1263
I. GENEL OLARAK .................................................................................... 1263
II. BARINMA ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ .............................................. 1263
CIV İçindekiler
A- ÖNLEM BOŞANMA DAVASI İLE SINIRLI ALINABİLİR .......... 1263
B- ÖNLEM KARARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR .................. 1264
C- ÖNLEM KONUSUNDA ARAŞTIRMA YAPILMALIDIR ............. 1265
1- Eş ve Çocukların Oturduğu Yer Araştırılmalıdır ..................... 1265
2- Mülkiyetin Kime Ait Olduğu Araştırılmalıdır ......................... 1265
D- ÖNLEM EV EŞYASINA İLİŞKİN ALINABİLİR ........................... 1266
E- ÖNLEM ŞERHE İLİŞKİN ALINABİLİR ........................................ 1267
F- ÖNLEM İSTEMİ HAKKINDA KARAR VERİLMELİDİR ............ 1268
§ 30. EŞİN MALLARININ YÖNETİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM ........... 1269
I. GENEL OLARAK ................................................................................... 1269
II. MALLARIN YÖNETİMİ ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ ....................... 1270
A- KURAL MAL REJİMİNE GÖRE .................................................... 1272
B- MAL AYRILIĞI REJİMİNE GÖRE ................................................ 1273
C- PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNE GÖRE .................... 1273
D- MAL ORTAKLIĞI REJİMİNE GÖRE ............................................ 1274
§ 31. EŞE İLİŞKİN DİĞER GEÇİCİ ÖNLEMLER ................................. 1275
I. GENEL OLARAK ................................................................................... 1275
II. 6284 SAYILI KANUNLA İLGİLİ GEÇİCİ ÖNLEMLER ...................... 1276
III. YABANCI UNSURLU BOŞANMA DAVALARINDA GEÇİCİ ÖNLEMLER ............................................................................................ 1277
İKİNCİ BÖLÜM ÇOCUKLARA İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLER
§ 32. ÇOCUKLARA İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLERİN SINIFLANDIRILMASI ...................................................................... 1279
I. GENEL OLARAK ................................................................................... 1279
II. SINIFLAMA ............................................................................................ 1280
A- ÇOCUĞUN BİR TARAFIN HİMAYESİNE BIRAKILMASI ......... 1280
B- ÇOCUKLA GEÇİCİ KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI ..................... 1280
C- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI VERİLMESİ ................. 1281
D- ÇOCUK MALLARINA GEÇİCİ ÖNLEM ALINMASI .................. 1281
E- ÇOCUK KAÇIRMADA ÖNLEM ALINMASI ................................ 1281
İçindekiler CV
III. TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR ................................................................................................ 1281
A- TEK BAŞINA İSTİNAFI MÜMKÜN DEĞİLDİR ........................... 1282
B- TEK BAŞINA TEMYİZİ MÜMKÜN DEĞİLDİR ........................... 1282
§ 33. ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) ........ 1283
I. GENEL OLARAK .................................................................................... 1283
II. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ ....................... 1284
III. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ ......................... 1285
A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI ........ 1286
1- Kural Olarak Dava Tarihinden Başlar ...................................... 1286
2- Fiilen Kalma Dava Tarihinden Sonra İse ................................. 1286
3- Davadan Sonra Doğum Varsa .................................................. 1287
4- Karardan Sonra Doğum Varsa ................................................. 1287
5- Önce İstenmediği Açıklanmış Sonra İstenmişse ...................... 1287
6- Birleşen Nafaka Davası Varsa ................................................. 1288
B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ...... 1288
1- Çocuğun Ölüm Tarihine Kadar Verilir .................................... 1288
2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi ......... 1289
3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi ................................. 1289
4- Ret ya da Boşanma Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ...................................................................................... 1290
a. Ret Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir .................. 1290
b. Boşanma Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir ........ 1290
5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi .......... 1291
6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi ....................... 1291
7- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ......... 1292
8- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi ..................... 1292
9- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ...................................................................................... 1293
10- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi ............................. 1293
11- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi ........................ 1293
12- Yabancı Mahkeme Kararının Tanınması/Tenfizi ile Sona Ermesi ...................................................................................... 1294
13- Fiilen Kalmanın Sonlanmasıyla Sona Ermesi .......................... 1294
CVI İçindekiler
14- Ergin Olunmasıyla Sona Ermesi ............................................. 1294
15- Kuruma Yerleştirmeyle Sona Ermesi ...................................... 1295
IV. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK .......................... 1295
A- ERGİN OLMAYAN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ...................................................................................... 1295
B- ERGİN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI .................... 1296
V. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA MİKTARININ BELİRLENMESİ ..................................................................................... 1297
A- ÇOCUĞUN İHTİYAÇLARI ............................................................ 1298
B- ÇOCUĞUN GELİRLERİ ................................................................. 1298
C- TARAFLARIN ÖDEMEYİ KABUL ETTİKLERİ MİKTAR .......... 1298
D- TARAFLARIN HAYAT KOŞULLARI VE ÖDEME GÜÇLERİ .... 1298
VI. ÇOCUĞUN BULUNDUĞU YER BELİRLENMELİDİR ....................... 1299
A- ÇOCUK YANINDA İSE .................................................................. 1300
B- ÇOCUK YANINDA DEĞİL İSE ..................................................... 1300
C- İSPAT ARAÇLARI .......................................................................... 1301
1- Tanık Anlatımları .................................................................... 1301
2- Zabıta Araştırması ................................................................... 1302
3- Diğer İspat Araçları ................................................................. 1302
VII. ÇOCUĞUN SOYBAĞI SORUNU BULUNMAMALIDIR ..................... 1302
VIII. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ .................. 1303
A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ .............................................................................................. 1303
1- İrat Biçiminde Ödenmesi ........................................................ 1303
2- Toptan Ödenmesi .................................................................... 1304
B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ ................................................................................................ 1304
1- Türk Parası Olarak Ödenmesi ................................................. 1304
2- Ayın Olarak Ödenmesi ............................................................ 1304
§ 34. ÇOCUĞUN BİR TARAFIN HİMAYESİNE BIRAKILMASI ....... 1305
I. GENEL OLARAK ................................................................................... 1305
II. ÖZELLİKLERİ ........................................................................................ 1305
A- VELAYETİN VERİLMESİ NİTELİĞİNDE DEĞİLDİR ................ 1305
B- TESLİM KARARI İLE YETİNİLMELİDİR .................................... 1306
İçindekiler CVII
C- İDARİ İŞLEMLERİ KAPSAMAMALIDIR ..................................... 1306
D- VELAYET DÜZENLEMESİ DEĞİŞTİRİLEBİLİR ......................... 1306
§ 35. ÇOCUKLA GEÇİCİ KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI ................... 1309
I. GENEL OLARAK .................................................................................... 1309
A- BOŞANMA DAVASI SEBEBİYLE ................................................. 1309
B- BOŞANMA DAVASI OLMADAN .................................................. 1310
II. ÖZELLİKLERİ ......................................................................................... 1310
A- KİŞİSEL İLİŞKİ ZEDELENMEMELİDİR ....................................... 1310
B- ÇOCUĞUN YARARI ÖNCELİKLİ OLMALIDIR .......................... 1310
C- KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKI REDDEDİLEBİLİR ................. 1311
D- ÖNLEM BOŞANMA VEYA AYRILIK DAVASINA BAKAN MAHKEMECE ALINMALIDIR ...................................................... 1311
§ 36. ÇOCUK MALLARINA GEÇİCİ ÖNLEM ALINMASI .................. 1313
I. GENEL OLARAK .................................................................................... 1313
II. ÖZELLİKLERİ ......................................................................................... 1313
A- YÖNETİM KAYYIMA DEVREDİLEBİLİR ................................... 1313
B- YÖNETİM KONUSUNDA TALİMAT VERİLEBİLİR ................... 1313
C- MALLARIN TEVDİ EDİLMESİNE KARAR VERİLEBİLİR ......... 1314
D- GÜVENCE GÖSTERİLMESİ İSTENEBİLİR .................................. 1314
E- MALLARIN SARFINA KARAR VERİLEBİLİR ............................ 1314
G- UYGUN DİĞER ÖNLEMLER ALINABİLİR .................................. 1314
§ 37. GEÇİCİ ÖNLEM KARARLARINA KARŞI HUKUKİ ÇARE ...... 1315
I. GENEL OLARAK .................................................................................... 1315
II- TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR ................................................................................................ 1315
A- TEK BAŞINA İSTİNAFI MÜMKÜN DEĞİLDİR ........................... 1316
B- TEK BAŞINA TEMYİZİ MÜMKÜN DEĞİLDİR ........................... 1316
III. KARARI VEREN MAHKEMEYE İTİRAZ EDİLEBİLİR ...................... 1317
CVIII İçindekiler
ALTINCI KISIM BOŞANMA KARARININ EŞLERLE İLGİLİ SONUÇLARI
BİRİNCİ BÖLÜM EŞLERLE İLGİLİ KİŞİSEL SONUÇLARI
§ 38. BOŞANMANIN EŞLERLE İLGİLİ KİŞİSEL SONUÇLARI ......... 1321
I. VATANDAŞLIK ..................................................................................... 1321
II. ERGİNLİK ............................................................................................... 1323
III. KAYIN HISIMLIĞI ................................................................................. 1325
IV. BOŞANAN KADININ SOYADI ............................................................. 1325
V. YENİDEN EVLENME OLANAĞI ......................................................... 1325
A- KADIN EŞ YÖNÜNDEN YENİDEN EVLENME OLANAĞI ....... 1326
1- Bekleme Süresi Geçmiş Olmalıdır .......................................... 1326
2- Bekleme Süresinde Nişanlanmaya Engel Yoktur .................... 1326
3- Bekleme Süresi Kesin Olmayan Evlenme Engelidir ............... 1327
4- Bekleme Süresinin Sona Ermesi ............................................. 1327
5- Bekleme Süresinin Kaldırılması .............................................. 1327
a. Kadının Önceki Evliliğinden Gebe Olmadığının Anlaşılması.................................................................... 1328
b. Evliliği Sona Eren Eşlerin Yeniden Birbiriyle Evlenmek İstemeleri ...................................................... 1328
6- AİHM Kararı ........................................................................... 1329
B- ERKEK EŞ YÖNÜNDEN YENİDEN EVLENME OLANAĞI ....... 1329
VI. CEBRÎ İCRA YOLUNA GİDİLEBİLMESİ ............................................ 1329
VII. ZAMANAŞIMININ İŞLEMEYE BAŞLAMASI ..................................... 1330
VIII. YASAL MİRASÇILIK SIFATININ KAYBI ........................................... 1330
IX. ATANMIŞ MİRASÇI VE VASİYET ALACAKLISI OLMA HAKKININ KAYBI................................................................................. 1331
X. EŞLERİN MALLARININ TASFİYESİ ................................................... 1332
A- MALLARIN TASFİYESİ ................................................................. 1332
1- Boşanma Durumunda Malların Tasfiyesi ................................ 1332
2- Ayrılık Durumunda Malların Tasfiyesi ................................... 1333
B- MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİYLE SAĞLANAN YARARLAR ...... 1334
İçindekiler CIX
XI. BOŞANMA KARARININ NÜFUSA BİLDİRİLMESİ ............................ 1334
İKİNCİ BÖLÜM EŞLERLE İLGİLİ MALİ SONUÇLARI
BİRİNCİ AYIRIM EŞLERE MADDÎ TAZMİNAT
§ 39. EŞLERE MADDÎ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. I) ........................... 1335
I. MADDÎ TAZMİNAT KAVRAMI ............................................................ 1335
A- İŞLEVİ ............................................................................................... 1337
B- KOŞULLARI ..................................................................................... 1337
II. MADDÎ KOŞUL: KUSUR........................................................................ 1338
A- KUSURA İLİŞKİN ESASLAR ......................................................... 1338
1- Usulüne Uygun Olarak Dayanılmayan Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ................................................................. 1339
2- Kusurların Neler Olduğu Açıkça Gösterilmelidir .................... 1339
3- Yabancı Mahkeme Kararı Tanıma ya da Tenfiz Edilmişse O Mahkemedeki Kusur Esas Alınacaktır ................................ 1339
a. Kusur Belirlenmişse ....................................................... 1339
b. Kusur Belirlenmemişse .................................................. 1340
4- Davadan Sonra Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ............................................................................. 1341
5- Dayanak Davayı Açan Eş Kusurlu Kabul Edilir ...................... 1341
B- MADDÎ TAZMİNAT İSTEYEN KUSURSUZ YA DA DAHA AZ KUSURLU OLMALIDIR ........................................................... 1341
1- Kusursuz Eş Maddî Tazminat Alabilir ..................................... 1342
2- Az Kusurlu Eş Maddî Tazminat Alabilir ................................. 1343
3- Eşit Kusurlu Eş Maddî Tazminat Alamaz ................................ 1343
4- Ağır Kusurlu Eş Maddî Tazminat Alamaz ............................... 1343
5- Tam Kusurlu Eş Maddî Tazminat Alamaz ............................... 1344
6- Akıl Hastası Eş Maddî Tazminat Alabilir ................................ 1344
C- MADDÎ TAZMİNAT İSTENEN KUSURLU OLMALIDIR ............ 1344
1- Kesinleşmiş Boşanma Kararı Yoksa ........................................ 1345
CX İçindekiler
2- Kesinleşmiş Boşanma Kararı Varsa ........................................ 1346
a. Türk Mahkemesinin Gerekçesi...................................... 1346
b. Yabancı Mahkemenin Gerekçesi ................................... 1347
3- Kusursuz Eşten Maddî Tazminat İstenemez............................ 1347
III. MADDÎ KOŞUL: ZARAR UNSURU (MENFAAT ZEDELENMESİ) GERÇEKLEŞMELİDİR ............................................. 1348
A- ZARAR KAVRAMI ......................................................................... 1348
1- Zarar Kapsamına Giren Menfaatler ......................................... 1348
a. Mevcut Menfaatler ........................................................ 1349
b. Beklenen Menfaatler ..................................................... 1350
2- Zarar Kapsamına Girmeyen Menfaatler .................................. 1350
B- ZARARIN BELİRLENMESİ ........................................................... 1351
1- Hâkim Tarafından Belirlenir ................................................... 1352
2- Gerekirse Bilirkişi İncelemesi Yaptırılabilir ........................... 1352
3- Zedelenen Menfaat Belirlenir .................................................. 1353
IV. MADDÎ KOŞUL: NEDENSELLİK BAĞI GERÇEKLEŞMELİDİR ...... 1355
V. MADDÎ KOŞUL: HUKUKA AYKIRILIK GERÇEKLEŞMELİDİR ..... 1356
A- HUKUKA AYKIRILIK VARSA ..................................................... 1356
B- HUKUKA AYKIRILIK YOKSA ..................................................... 1357
VI. BİÇİMSEL KOŞUL: EVLİLİK BİRLİĞİ BOŞANMA İLE SONA ERMİŞ OLMALIDIR............................................................................... 1357
VII. BİÇİMSEL KOŞUL: İSTEK BULUNMALIDIR .................................... 1358
A- İSTEK SÜRESİNDE OLMALIDIR ................................................. 1359
1- Boşanmadan Önceki Süre ....................................................... 1359
a. Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi Sırasında ................... 1360
b. Ön İnceleme Duruşmasında .......................................... 1361
aa. 7251 sayılı Kanun Öncesinde .............................. 1361
aaa. Karşı Taraf Gelmişse ................................. 1361
bbb. Karşı Taraf Gelmemişse ............................ 1361
bb. 7251 sayılı Kanun Sonrasında ............................. 1361
c. Tahkikat Aşamasında .................................................... 1362
d. Sözlü Yargılama Aşamasında ....................................... 1363
2- Boşanmadan Sonraki Süre (TMK m. 178) .............................. 1364
İçindekiler CXI
3- Tenfizden Sonraki Süre ............................................................ 1366
B- İSTEK BELİRSİZ OLMAMALIDIR ................................................ 1367
1- İsteğin Türünde Belirsizlik ....................................................... 1368
2- İstek Konusu Para Biriminde Belirsizlik .................................. 1368
3- İstek Miktarında Belirsizlik ..................................................... 1368
4- İstek Anlatım Biçimi İle Anlaşılıyorsa ..................................... 1369
C- İSTEK ARTIRILAMAZ .................................................................... 1369
D- İSTEK YOK İSE VERİLEMEZ ........................................................ 1369
E- İSTENMEDİĞİ AÇIKLANMIŞSA VERİLEMEZ ........................... 1370
F- İSTEK AŞILAMAZ........................................................................... 1370
G- İSTEK KARARA BAĞLANMALIDIR ............................................ 1371
H- İSTEK ANLAŞMALI BOŞANMADAN SONRA YAPILAMAZ .................................................................................... 1371
1- Türk Mahkemesinde Anlaşmalı Boşanma ............................... 1371
2- Yabancı Mahkemede Anlaşmalı Boşanma ............................... 1372
I. İSTEK TARAFLAR İÇİN YAPILABİLİR ....................................... 1372
İ. İSTEK KOŞULLARI VARSA MİRASÇILARA İNTİKAL EDEBİLİR ......................................................................................... 1373
J- İSTEK AYIN OLARAK GERÇEKLEŞEBİLİR ............................... 1373
1- Tamamen Ayın Olarak İstenebilir ............................................ 1373
2- Kısmen Ayın Kısmen Para Olarak İstenebilir .......................... 1374
3- Ayın Olarak İsteme Sebebi Açıklanmalıdır ............................. 1374
4- Haklı ve Kabul Edilebilir Sebep Varsa İstenebilir ................... 1376
5- Ayın Olarak İstenilen Şeyin Bedeli Tespit Edilmelidir. ........... 1376
K- İSTEK AYRI DAVA İLE GERÇEKLEŞEBİLİR ............................. 1377
1- Karşı Dava İle İstek Gerçekleşebilir ........................................ 1377
2- Bağımsız Dava İle İstek Gerçekleşebilir .................................. 1377
L- İSTEK ERKEK EŞ YA DA KADIN EŞ TARAFINDAN YAPILABİLİR .................................................................................. 1377
VIII. BOŞANMANIN EKİ OLMAYAN MADDÎ TAZMİNAT İSTEKLERİ ............................................................................................... 1378
A- EVLİLİK BİRLİĞİ İLE İLGİLİ İSTEKLER ..................................... 1379
1- Düğünle İlgili İstemler ............................................................. 1379
a. Düğün Gideri ................................................................. 1380
CXII İçindekiler
b. Düğünde Takılan Para ................................................... 1380
c. Düğün İçin Verilen Kapora ........................................... 1380
2- Nikâh Gideri İstemi ................................................................. 1381
3- Doğum Gideri İstemi ............................................................... 1381
4- Evlilik Birliği İçin Yapılan Masraf İstemi ............................... 1382
5- İşten Ayrılma Sebebiyle Tazminat İstemi ............................... 1382
a. Harca Bağlıdır ............................................................... 1382
b. Aile Mahkemesinin Görevi Kapsamında Değildir ........ 1383
c. Görevli Mahkeme Dava Değerine Göre Belirlenir ........ 1384
d. Kendi İsteği İle Ayrılan İsteyemez ................................ 1384
6- İş Sebebiyle Tazminat İstemi .................................................. 1384
a. İşe Başlayamama Sebebiyle Tazminat İstemi ............... 1385
b. İşten Ayrılma Sebebiyle Tazminat İstemi ..................... 1386
7- Miras Payının Alınma İstemi .................................................. 1386
8- Çeyiz Gideri İstemi ................................................................. 1386
9- Başlık Parası İstemi ................................................................. 1387
10- Ziynet İstemi ........................................................................... 1387
11- Emanet Altın İstemi ................................................................ 1388
B- EVLE İLGİLİ İSTEKLER ................................................................ 1388
1- Eve Katkı Bedeli İstemi .......................................................... 1388
2- Eve Taşınma Gideri İstemi ...................................................... 1389
3- Ev Alma Vaadine Dayalı İstem ............................................... 1389
4- Eşya İstemi .............................................................................. 1390
5- Kira İstemi .............................................................................. 1390
6- Aile Konutunun Özgülenmesi İstemi ...................................... 1390
7- Evin Tadilatı İçin İstem ........................................................... 1391
C- BORÇLA İLGİLİ İSTEKLER .......................................................... 1391
1- Ortak Borç Sebebiyle Alacak İstemi ....................................... 1391
2- Eşin Borcunu Ödeme Sebebiyle Alacak İstemi ....................... 1392
3- Eşe Verilen Borç Sebebiyle Alacak İstemi .............................. 1392
4- Kredi Kartı Borcu Sebebiyle Alacak İstemi ............................ 1393
5- Eşin Yakınlarına Verilen Borç Sebebiyle Alacak İstemi ......... 1394
İçindekiler CXIII
6- Eşin Yakınlarının Borcunu Ödeme Sebebiyle Alacak İstemi ....................................................................................... 1394
7- Eşe Gönderilen Para Sebebiyle Alacak İstemi ......................... 1395
8- Kredi Borcu Sebebiyle Alacak İstemi ...................................... 1395
a. Evlilik Öncesi Çekilen Kredi ......................................... 1395
b. Evlilik Sonrası Çekilen Kredi ........................................ 1396
D- MAL REJİMİ İLE İLGİLİ İSTEKLER ............................................. 1396
1- Katılma Alacağı İstemi ............................................................ 1397
2- Katkı Payı İstemi ..................................................................... 1397
3- Kazanç Kaybı İstemi ................................................................ 1398
4- Araç Bedeli İstemi ................................................................... 1399
5- Para İstemi ............................................................................... 1399
6- İşyerine Katkı İstemi ................................................................ 1400
7- Taşınmaz Devrine İlişkin İstem ............................................... 1400
8- Kredi Sebebiyle Alacak İstemi ................................................. 1401
9- Banka Hesabındaki Para .......................................................... 1401
E- DİĞER İSTEKLER ........................................................................... 1402
1- Muvazaa ve Tehdit Sebebiyle Tapu Kaydının İptali ................ 1402
2- İrade Bozukluğu Sebebiyle Satış İptali .................................... 1402
3- Hastane Giderleri ..................................................................... 1403
4- Ölünceye Kadar Bakma Akdinin İptali .................................... 1403
5- Bedelli Askerlik Ödemesine Yönelik Alacak........................... 1404
6- Ödünç Verilen Para .................................................................. 1404
7- Mehir Senedine Konu Alacak .................................................. 1405
8- Nişanlılık Dönemimde Gönderilen Para .................................. 1405
9- Kayın Hısımlarının Borçlarının Ödenmesi ............................... 1406
10- Taahhütname Dayalı Alacak .................................................... 1406
IX. MADDÎ TAZMİNAT KARARININ KAPSAMI ...................................... 1407
A- MADDÎ TAZMİNATIN ÖDENME BİÇİMİ .................................... 1407
1- Ödemeye Uygun Haller ........................................................... 1407
a. Maddî Tazminat Toptan Ödenebilir ............................... 1407
b. Maddî Tazminat İrat Biçiminde Ödenebilir ................... 1407
c. Maddî Tazminat Ayın Olarak Ödenebilir ...................... 1408
CXIV İçindekiler
2- Ödemeye Uygun Olmayan Haller ........................................... 1408
a. Maddî Tazminat Anlaşma Yoksa Yabancı Para Olarak Ödenemez .......................................................... 1408
b. Maddî Tazminat Taksitle Ödenemez ............................. 1409
B- MADDÎ TAZMİNATIN KESİLMESİ .............................................. 1409
C- MADDÎ TAZMİNATIN MİKTARI ................................................. 1410
1- Uygun Olarak Belirlenmelidir ................................................. 1411
a. Hâkim Tarafından Belirlenir ......................................... 1411
b. Zararın Tamamının Karşılanması Zorunlu Değildir ...... 1412
2- Etkileyen Hususlar Dikkate Alınmalıdır ................................. 1412
a. Kusur Durumları ........................................................... 1412
b. Ekonomik Durumları .................................................... 1412
c. Sosyal Durumları .......................................................... 1412
d. Zedelenen Menfaatler .................................................... 1413
e. Paranın Alım Gücü ........................................................ 1413
f. Hakkaniyet İlkesi .......................................................... 1413
h. Günün Ekonomik Koşulları........................................... 1413
3- İnfazda Duraksama Yaratmayacak Şekilde Belirlenmelidir ........................................................................ 1414
4- Bozma Kararı Varsa Amacına Uygun Belirlenmelidir ............ 1414
5- Koşulları Varsa Değiştirilebilir ............................................... 1414
D- MADDÎ TAZMİNATTA FAİZ ........................................................ 1415
1- Maddî Tazminatta Faiz Başlangıcı .......................................... 1415
2- Boşanmadan Sonra İstenmişse Faiz ........................................ 1415
3- Maddî Tazminatta Faiz İstenmedi İse ..................................... 1416
4- Maddî Tazminatta Faiz Türü ................................................... 1416
5- Maddî Tazminatta Faiz İstemi Hakkında Karar Verilmelidir ............................................................................. 1417
E- MADDÎ TAZMİNATIN GELECEK YILLARDAKİ MİKTARIN KARARLAŞTIRILMASI ............................................ 1417
X. MADDÎ TAZMİNATTA USUL .............................................................. 1417
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................... 1417
1- Boşanmanın Eki Niteliğindeki Davada ................................... 1418
2- Boşanmanın Eki Niteliğinde Olmayan Davada ....................... 1418
İçindekiler CXV
a. Taraflar Arasında Evlilik Varsa ..................................... 1418
b. Taraflar Arasında Evlilik Yoksa .................................... 1419
3- Boşanma Kesinleştikten Sonra Açılan Davada ........................ 1419
4- Borçlu Olmadığının Tespitinde ................................................ 1420
B- YETKİLİ MAHKEME ...................................................................... 1420
C- İSTEM TMK. m. 174 f. I KAPSAMINDA İSE HARÇ ..................... 1421
1- Boşanma Davası İçinde İstenilmişse ........................................ 1421
2- Bağımsız Dava İle İstenilmişse ................................................ 1421
3- Boşanma Kesinleştikten Sonra İstenilmişse ............................. 1421
4- Yabancı Mahkeme Kararı Tenfiz Edilmişse Harç .................... 1422
5- Boşanma Hükmü Kesinleşmişse Harç ..................................... 1422
E- DAVA/KARŞI DAVA DİLEKÇESİNDE YER ALMAYAN TMK. M. 174 F. I KAPSAMINDA OLMAYAN İSTEMLER .......... 1423
1- Sadece Nisbi Harç Tamamlanmışsa ......................................... 1423
2- Hem Başvurma Harcı Hem Nisbi Harç Tamamlanmışsa ......... 1423
F- DİĞER USUL HÜKÜMLERİ ........................................................... 1423
1- Feragat ..................................................................................... 1424
a. Dava Dilekçesinde Feragat Edilebilir............................. 1424
b. Karardan Önce Feragat Edilebilir .................................. 1424
c. Kanun Yolu Aşamasında Feragat Edilebilir ................... 1424
d. Sözleşmeyle Önceden Feragat Yapılamaz ..................... 1425
e. Onaylanmayan Protokoldeki Beyan Feragat Sayılamaz ....................................................................... 1426
f. Butlan Davasındaki Beyan Feragat Sayılamaz ............... 1426
2- Hüküm Fıkrası ......................................................................... 1427
a. Hüküm Fıkrasında Yer Almalıdır .................................. 1427
b. Duraksama Yaratılmamalıdır ......................................... 1427
c. Çelişkili Olmamalıdır ..................................................... 1427
3- İptal .......................................................................................... 1428
4- Islah ......................................................................................... 1428
5- Kesinlik .................................................................................... 1429
6- Tavzih ...................................................................................... 1429
7- Vekâlet Ücreti .......................................................................... 1430
CXVI İçindekiler
a. Boşanma Davası İçinde İstenilmişse ............................. 1430
b. Bağımsız Dava İle İstenilmişse ..................................... 1430
c. Boşanma Kesinleştikten Sonra İstenilmişse .................. 1430
8- Yabancılık Unsuru .................................................................. 1431
9- Zamanaşımı ............................................................................. 1432
10- Usulî Kazanılmış Hak ............................................................. 1432
11- Boşanma Hükmü Kesinleşmeden İcra Takibine Konu Edilemez ................................................................................. 1433
12- Kabul ....................................................................................... 1433
13- Bozma Sonrası Karar Verme ................................................... 1434
14- İhtiyati Tedbir ......................................................................... 1435
15- İhtiyati Haciz ........................................................................... 1435
16- İstinaf İncelemesi .................................................................... 1436
İKİNCİ AYIRIM EŞLERE MANEVÎ TAZMİNAT
§ 40. EŞLERE MANEVÎ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. II) ...................... 1437
I. MANEVÎ TAZMİNAT KAVRAMI ........................................................ 1437
A- İŞLEVİ .............................................................................................. 1437
B- AMACI ............................................................................................. 1438
C- KOŞULLARI .................................................................................... 1439
II. MADDÎ KOŞUL: KUSUR ....................................................................... 1440
A- KUSURA İLİŞKİN ESASLAR ........................................................ 1441
1- Usulüne Uygun Olarak Dayanılmayan Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ................................................................. 1441
2- Kusurların Neler Olduğu Açıkça Gösterilmelidir .................... 1442
3- Yabancı Mahkeme Kararı Tanıma ya da Tenfiz Edilmişse O Mahkemedeki Kusur Esas Alınacaktır ............................... 1442
a. Kusur Belirlenmişse ...................................................... 1442
b. Kusur Belirlenmemişse ................................................. 1443
4- Davadan Sonra Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ............................................................................ 1443
5- Dayanak Davayı Açan Eş Kusurlu Kabul Edilir ..................... 1443
İçindekiler CXVII
6- Boşanmaya Sebebiyet Vermeyen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez ............................................................................. 1444
B- MANEVÎ TAZMİNAT İSTEYEN EŞ KUSURSUZ YA DA AZ KUSURLU OLMALIDIR ................................................................. 1444
1- Kusursuz Eş Manevî Tazminat Alabilir ................................... 1445
2- Az Kusurlu Eş Manevî Tazminat Alabilir ................................ 1446
3- Eşit Kusurlu Eş Manevî Tazminat Alamaz .............................. 1446
4- Ağır Kusurlu Eş Manevî Tazminat Alamaz ............................. 1447
5- Tam Kusurlu Eş Manevî Tazminat Alamaz ............................. 1447
6- Akıl Hastası Eş Manevî Tazminat Alabilir .............................. 1448
C- MANEVÎ TAZMİNAT İSTENEN EŞ DAHA KUSURLU OLMALIDIR ..................................................................................... 1448
1- Kesinleşmiş Boşanma Kararı Yoksa ........................................ 1449
a. Genel Olarak .................................................................. 1449
b. Akıl Hastalığından Kısıtlanandan Manevî Tazminat İstenemez ....................................................................... 1449
c. Akıl Hastalığından Kısıtlanmayandan Manevî Tazminat İstenebilir ....................................................... 1450
d. Dava Sebebi Yapılamayan Vakıalardan Dolayı Diğer Taraf Kusurlu Addedilemez ................................. 1450
e. Kusursuz Eşten Manevî Tazminat İstenemez ................. 1451
2- Kesinleşmiş Boşanma Kararı Varsa ......................................... 1451
a. Türk Mahkemesinin Gerekçesi ...................................... 1451
b. Yabancı Mahkemenin Gerekçesi ................................... 1452
III. MADDÎ KOŞUL: ZARAR UNSURU GERÇEKLEŞMELİDİR .............. 1453
A- KİŞİSEL DEĞERLER ZEDELENMELİDİR .................................... 1453
1- Maddî Değerler ........................................................................ 1454
2- Manevî Değerler ...................................................................... 1454
B- KİŞİSEL DEĞERLERİN AĞIR SURETTE ZEDELENMESİ ŞART DEĞİLDİR ............................................................................. 1455
C- EVLİLİK KURULMADAN OLUŞAN OLAYLARLA ZARAR UNSURU GERÇEKLEŞMEZ ........................................................... 1456
D- EVLİLİĞİN SONLANMASINDAN SONRA OLUŞAN OLAYLARLA ZARAR UNSURU GERÇEKLEŞMEZ ................... 1457
IV. MADDÎ KOŞUL: NEDENSELLİK BAĞI GERÇEKLEŞMELİDİR ....... 1457
CXVIII İçindekiler
A- MANEVÎ ZARAR, BOŞANMAYA SEBEBİYET VEREN OLAYLAR SEBEBİYLE GERÇEKLEŞMELİDİR ......................... 1459
B- MANEVÎ ZARARA SEBEBİYET VEREN EYLEM EŞ TARAFINDAN YAPILMIŞ OLMALIDIR ...................................... 1459
C- MANEVÎ ZARARA SEBEBİYET VEREN EYLEME EŞİN SEYİRCİ KALMASI YETERLİDİR ................................................ 1460
V. MADDÎ KOŞUL: HUKUKA AYKIRILIK GERÇEKLEŞMELİDİR ..... 1461
A- FİZİKÎ KİŞİLİĞE SALDIRIDA VERİLİR ...................................... 1462
1- Cinsel İlişki Kurulamadı İse Verilir ........................................ 1462
a. Cinsel İlişki Erkek Eşin Kusuru İle Kurulamamalıdır ........................................................... 1463
b. Cinsel İlişki Kurulması İçin Makul Süre Geçmiş Olmalıdır ....................................................................... 1463
c. Cinsel İlişki Kurulmamasında Kadın Eşin Kusuru Olmamalıdır .................................................................. 1464
d. Cinsel İlişki Kurulmadığı Konusunda Çekişme Bulunmamalıdır............................................................. 1464
2- Eşin Hastalığı İle İlgilenilmemişse Verilir .............................. 1465
a. Ameliyatıyla İlgilenmemek ........................................... 1466
b. Tedavisiyle İlgilenmemek ............................................. 1466
c. Rahatsızlığıyla İlgilenmemek ........................................ 1467
3- Çocuğun Hastalığı İle İlgilenilmemişse Verilir ....................... 1467
4- Kürtaja Zorlama Varsa Verilir ................................................ 1468
5- Fiziksel Şiddet Uygulanmışsa Verilir ...................................... 1468
6- Olağandışı Cinsel İlişkiye Zorlama Varsa Verilir ................... 1469
7- Cinsel İstismar Varsa Verilir ................................................... 1470
B- MANEVÎ KİŞİLİĞE SALDIRIDA VERİLİR .................................. 1470
1- Sadakatsizlik Varsa Verilir ...................................................... 1470
2- Eşini İstemediğini Söylemişse Verilir ..................................... 1471
3- Kovma Varsa Verilir ............................................................... 1471
4- Hakaret Varsa Verilir .............................................................. 1472
5- Sakatlanmasına Sebep Olduğu Eşini Terk Etmişse Verilir ...... 1473
6- Aşağılanma Varsa Verilir ........................................................ 1473
a. Ekonomik Aşağılama Varsa Verilir .............................. 1473
b. Fiziksel Aşağılama Varsa Verilir .................................. 1474
İçindekiler CXIX
c. Cinsel Aşağılama Varsa Verilir ..................................... 1474
d. Duygusal Aşağılama Varsa Verilir ................................ 1474
e. Sosyal Aşağılama Varsa Verilir ..................................... 1475
7- Güven Sarsıcı Davranışlarda Bulunulmuşsa Verilir ................. 1476
8- Doğumla İlgilenilmemişse Verilir ............................................ 1476
9- Tehdit Varsa Verilir ................................................................. 1477
10- Çocuğun Kendisinden Olmadığını Söylemişse Verilir ............ 1477
11- Kardeş Gibi Gördüğünü Söylemişse Verilir ............................ 1478
12- Hamilelikle İlgilenilmemişse Verilir ........................................ 1478
13- Korkutma Varsa Verilir ........................................................... 1478
14- Terke Zorlama Varsa Verilir .................................................... 1479
15- Eşini Sevmediğini Söylemişse Verilir ...................................... 1479
16- Cinsel Saldırı Şikâyetini Engelleme Varsa Verilir ................... 1480
17- Eve Girişine İzin Vermeme Varsa Verilir ................................ 1480
18- Aşırı Kıskançlık Varsa Verilir ................................................. 1480
C- SOSYAL KİŞİLİĞE SALDIRIDA VERİLİR ................................... 1481
1- Beddua Varsa Verilir ............................................................... 1481
2- İtibara Aykırı Saldırılar Varsa Verilir ...................................... 1481
a. İftira Etmek .................................................................... 1481
b. Suçlamak ........................................................................ 1482
c. Dedikodusunu Çıkarmak ................................................ 1483
d. Kaba Şekilde Çağırmak ................................................. 1483
3- Ailesine Yönelik Davranışlar Varsa Verilir ............................. 1483
a. Ailesini İstememe .......................................................... 1483
b. Ailesiyle Görüşmeyi Engelleme .................................... 1484
c. Hasta Ailesini Ziyareti Engelleme ................................. 1484
4- İcra Takibine Maruz Bırakma Varsa Verilir ............................ 1485
5- Düğün Yapılmamışsa Verilir ................................................... 1485
6- Bağımlılık Derecesinde Kumar Oynayıp Ailesini Darlığa Düşürmek ................................................................................. 1485
7- Bekâr Arkadaşlarının Evde Yatılı Kalmasına İzin Vermek ..... 1486
8- Alacaklıların Takibine Maruz Bırakma Varsa Verilir .............. 1486
9- Borçlar Sebebiyle Haciz Gelmesi Varsa Verilir ....................... 1486
CXX İçindekiler
10- Çağdaş Yaşama Biçimine Aykırı Şekilde Giyinmeye Zorlamada Verilir .................................................................... 1487
VI. HUKUKA AYKIRILIK OLUŞMADIĞINDA VERİLMEZ .................... 1487
A- Evlilik Birliği İle İlgili İstekler .......................................................... 1487
1- Barışma Varsa Verilemez ........................................................ 1488
2- Affedilme Varsa Verilemez .................................................... 1488
3- Hoşgörü Varsa Verilemez ....................................................... 1488
4- Salt Boşanma Sebebiyle Verilemez ......................................... 1489
5- Evlilik Birliği Görevlerini Yerine Getirmemede Verilemez ................................................................................ 1489
a. Evin İhtiyaçlarıyla İlgilenmemek .................................. 1490
b. Ev Kirasını ve Telefon Faturasını Zamanında Ödememek .................................................................... 1490
c. Evi Sebepsiz Terk Etmek .............................................. 1491
d. Eve Bakmamak ............................................................. 1491
e. Eve Geç Gelmek ........................................................... 1491
f. Eve İhtara Rağmen Dönmemek..................................... 1492
g. Bağımsız Konut Temin Etmemek ................................. 1492
h. Birlikte Yaşamadan Kaçınma ........................................ 1492
ı. Çalışmamak ................................................................... 1493
i. Sık İş Değiştirmek ......................................................... 1493
j. Mali Yükümlülüklerini Yerine Getirmemek ................. 1493
6- Olaydan Sonra Uzun Süre Birliktelik Sürmüşse Verilemez ................................................................................ 1493
7- Feragat Öncesi Olaylar Sebebiyle Verilemez .......................... 1494
8- Aktarılan Olaylar Sebebiyle Verilemez ................................... 1494
a. Tarafların Aktardığı Olaylar .......................................... 1494
b. Tanıkların Aktardığı Olaylar ......................................... 1495
B- EVLE İLGİLİ İSTEKLER ................................................................ 1495
1- Bağımsız Konut Açılmamışsa Verilemez................................ 1495
2- Kilit Değiştirerek Eve Almama Sebebiyle Verilemez ............. 1495
C- DİĞER SEBEPLERLE İLGİLİ İSTEKLER ..................................... 1496
1- Dava Sırasındaki Savunmalar Sebebiyle Verilemez ............... 1496
2- Kumar Oynama Sebebiyle Verilemez ..................................... 1498
İçindekiler CXXI
3- Şans Oyunları Oynama Sebebiyle Verilemez .......................... 1498
4- Üçüncü Kişilerin Davranışı Sebebiyle Verilemez .................... 1499
5- Dava Açarak Fiili Ayrılığı Başlatmak Sebebiyle Verilemez ................................................................................. 1499
6- Sürekli Alkol Kullanma Sebebiyle Verilemez ......................... 1499
7- Yurtdışına Gelme İşlemlerini Yapmama Sebebiyle Verilemez ................................................................................. 1500
8- Dava Açma Hakkının Kullanılması ......................................... 1500
VII. BİÇİMSEL KOŞUL: EVLİLİK BİRLİĞİ BOŞANMA İLE SONA ERMİŞ OLMALIDIR ............................................................................... 1500
VIII. BİÇİMSEL KOŞUL: İSTEK BULUNMALIDIR ..................................... 1502
A- İSTEK SÜRESİNDE OLMALIDIR .................................................. 1502
1- Boşanmadan Önceki Süre ........................................................ 1502
a. Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi Sırasında.................... 1503
b. Ön İnceleme Duruşmasında ........................................... 1504
aa. 7251 sayılı Kanun Öncesinde ............................... 1504
aaa. Karşı Taraf Gelmişse ................................. 1504
bbb. Karşı Taraf Gelmemişse ............................. 1504
bb. 7251 sayılı Kanun Sonrasında .............................. 1505
c. Tahkikat Aşamasında ..................................................... 1505
d. Sözlü Yargılama Aşamasında ........................................ 1506
2- Boşanmadan Sonraki Süre (TMK m. 178) ............................... 1507
3- Tenfizden Sonraki Süre ............................................................ 1509
B- İSTEK BELİRSİZ OLMAMALIDIR ................................................ 1510
1- İsteğin Türünde Belirsizlik ....................................................... 1511
2- İstek Konusu Para Biriminde Belirsizlik .................................. 1512
3- İstek Miktarında Belirsizlik ..................................................... 1512
4- İstek Anlatım Biçimi İle Anlaşılıyorsa ..................................... 1512
C- İSTEK ARTIRILAMAZ .................................................................... 1513
D- İSTEK YOK İSE VERİLEMEZ ........................................................ 1515
E- İSTENMEDİĞİ AÇIKLANMIŞSA VERİLEMEZ ........................... 1515
F- İSTEK AŞILAMAZ........................................................................... 1516
G- İSTEK KARARA BAĞLANMALIDIR ............................................ 1517
CXXII İçindekiler
H- İSTEK ANLAŞMALI BOŞANMADAN SONRA YAPILAMAZ ................................................................................... 1517
1- Türk Mahkemesinde Anlaşmalı Boşanma ............................... 1517
2- Yabancı Mahkemede Anlaşmalı Boşanma .............................. 1519
I- İSTEK TARAFLAR İÇİN YAPILABİLİR ...................................... 1520
İ- İSTEK KOŞULLARI VARSA MİRASÇILARA İNTİKAL EDEBİLİR ........................................................................................ 1520
J- İSTEK AYRI DAVA İLE GERÇEKLEŞEBİLİR ............................ 1521
1- Karşı Dava İle İstek Gerçekleşebilir ........................................ 1522
2- Bağımsız Dava İle İstek Gerçekleşebilir ................................. 1522
K- İSTEK BOŞANMADAN BAĞIMSIZ YAPILABİLİR .................... 1522
L- İSTEK ERKEK EŞ YA DA KADIN EŞ TARAFINDAN YAPILABİLİR.................................................................................. 1523
M- İSTEK ÜÇÜNCÜ KİŞİYE KARŞI YAPILAMAZ .......................... 1523
IX. BOŞANMANIN EKİ OLMAYAN MANEVÎ TAZMİNAT İSTEKLERİ .............................................................................................. 1523
A- ORTAK ÇOCUĞUN BOZULAN RUHSAL DURUMU İÇİN İSTEK ............................................................................................... 1523
B- EVLİLİK GERÇEKLEŞMEDİĞİ İÇİN YAPILAN İSTEK ............. 1524
C- ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI ENGELLENDİĞİ İÇİN İSTEK ...................................................................................... 1524
D- KAYIN HISIMLARININ EYLEMLERİ İÇİN İSTEK ..................... 1525
E- ÜÇÜNCÜ KİŞİDEN İSTEK ............................................................. 1525
F- RESMİ EVLİLİK BULUNMADAN YAPILAN İSTEK .................. 1530
G- BOŞANMA DAVASI BULUNMADAN YAPILAN İSTEK ........... 1530
X. MANEVÎ TAZMİNAT KARARININ KAPSAMI ................................. 1531
A- MANEVÎ TAZMİNATIN MİKTARI .............................................. 1531
1- Kişilik Haklarına Yapılan Saldırının Niteliği Nazara Alınmalıdır .............................................................................. 1533
2- Tarafların Ekonomik Durumu Nazara Alınmalıdır ................. 1533
3- Tarafların Sosyal Durumu Nazara Alınmalıdır ....................... 1534
4- Zenginleşme Aracı Olmaması Nazara Alınmalıdır ................. 1534
5- Kusur Dağılımı Nazara Alınmalıdır ........................................ 1535
6- Varsa Bozma Kararının Amacı Dikkate Alınmalıdır .............. 1536
B- MANEVÎ TAZMİNATIN ÖDENME BİÇİMİ ................................ 1536
İçindekiler CXXIII
1- Manevî Tazminat Toptan Ödenebilir ....................................... 1536
2- Manevî Tazminat İrat Biçiminde Ödenemez ........................... 1537
3- Manevî Tazminat Para Olarak Ödenebilir ................................ 1537
4- Manevî Tazminat Ayın Olarak Ödenemez ............................... 1538
5- Manevî Tazminat Anlaşma Yoksa Yabancı Para Olarak Ödenemez ................................................................................ 1538
6- Manevî Tazminat Taksitle Ödenemez ...................................... 1538
C- MANEVÎ TAZMİNATTA İNDİRİM SEBEBİ ................................ 1539
D- MANEVÎ TAZMİNATTA FAİZ ...................................................... 1539
1- Manevî Tazminatta Faiz İsteği Hakkında Karar Verilmelidir .............................................................................. 1539
2- Manevî Tazminatta İstek Yoksa Faiz Verilemez ..................... 1540
3- Manevî Tazminatta Faiz İsteğinin Zamanı ............................... 1541
4- Manevî Tazminatta Faizin Başlangıcı ...................................... 1541
5- Manevî Tazminatta Faizin Türü ............................................... 1542
6- Manevî Tazminatta Kesinleşme Varsa Faiz Verilemez............ 1543
XI. USUL HÜKÜMLERİ................................................................................ 1543
A- GÖREVLİ MAHKEME .................................................................... 1543
1- Boşanmanın Eki Niteliğindeki Davada .................................... 1543
2- Boşanmanın Eki Niteliğinde Olmayan Davada ........................ 1544
a. Taraflar Arasında Evlilik Varsa ..................................... 1544
b. Taraflar Arasında Evlilik Yoksa .................................... 1545
3- Boşanma Kesinleştikten Sonra Açılan Davada ........................ 1545
a. Boşanmaya Sebebiyet Veren Vakıa Sebebiyle ............... 1545
b. Boşanmaya Sebebiyet Vermeyen Vakıa Sebebiyle ........ 1546
4- Borçlu Olmadığının Tespitinde ................................................ 1547
B- YETKİLİ MAHKEME ...................................................................... 1547
C- HARÇ ................................................................................................ 1548
1- Manevî Tazminat İstemi TMK. m. 174 f. II Kapsamında İse Harç .................................................................................... 1548
a. Boşanma Davası İçinde İstenilmişse .............................. 1548
b. Bağımsız Dava İle İstenilmişse ...................................... 1548
c. Boşanma Kesinleştikten Sonra İstenilmişse ................... 1549
CXXIV İçindekiler
2- Manevî Tazminat İstemi TMK. m. 174 f. II Kapsamında Değil İse Harç ......................................................................... 1549
3- Yabancı Mahkeme Kararı Tenfiz Edilmişse Harç ................... 1550
4- Boşanma Hükmü Kesinleşmişse Harç ..................................... 1550
D- DİĞER USUL HÜKÜMLERİ .......................................................... 1551
1- Feragat .................................................................................... 1551
a. Dava Dilekçesinde Feragat Edilebilir ............................ 1551
b. Karardan Önce Feragat Edilebilir .................................. 1552
c. Kanun Yolu Aşamasında Feragat Edilebilir .................. 1552
d. Onaylanmayan Protokoldeki Beyan Feragat Sayılamaz ...................................................................... 1553
e. Sözleşmeyle Önceden Feragat Yapılamaz..................... 1554
f. Butlan Davasındaki Beyan Feragat Sayılamaz .............. 1554
2- Hüküm Fıkrası ......................................................................... 1554
a. Hüküm Fıkrasında Yer Almalıdır .................................. 1555
b. Duraksama Yaratılmamalıdır ........................................ 1555
c. Çelişkili Olmamalıdır .................................................... 1555
3- İptal ......................................................................................... 1556
4- Islah ......................................................................................... 1556
5- Kesin Hüküm .......................................................................... 1557
6- Kanıtlama ................................................................................ 1558
7- Tavzih ..................................................................................... 1558
8- Vekâlet Ücreti ......................................................................... 1559
a. Boşanma Davası İçinde İstenilmişse ............................. 1559
b. Bağımsız Dava İle İstenilmişse ..................................... 1560
c. Boşanma Kesinleştikten Sonra İstenilmişse .................. 1560
9- Yabancılık Unsuru .................................................................. 1560
10- İsteyen Ölmüşse ...................................................................... 1561
11- Zamanaşımı ............................................................................. 1562
12- Usulî Kazanılmış Hak ............................................................. 1562
13- Boşanma Hükmü Kesinleşmeden İcra Takibine Konu Edilemez ................................................................................. 1563
14- Kabul ....................................................................................... 1563
İçindekiler CXXV
15- Bozma Sonrası Karar Verme ................................................... 1564
16- İhtiyati Tedbir .......................................................................... 1564
17- İhtiyati Haciz............................................................................ 1565
18- İstinaf İncelemesi ..................................................................... 1565
KAVRAM DİZİNİ ........................................................................................ 1567
ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ ................................... 1573
KAYNAKÇA
AKGÜN, Zerrin: Boşanma Hukuku, İstanbul 1949.
AKINCI, Ziya; GÖKYAYLA Cemile DEMİR: Milletlerarası Aile Huku-ku, İstanbul-2010. AKİPEK ÖCAL, Şebnem; ÖZDEMİR, Hayrunnisa: Aile Hukuku, Anka-ra-2024.
AKKAYA, Tolga: Medeni Usul Hukuk Bakımından Boşanma Davası, Ankara-2017.
AKINCI, Ziya; GÖKYAYLA Cemile DEMİR: Milletlerarası Aile Huku-ku, İstanbul-2010.
AKINTÜRK, Turgut: Medenî Hukuk, İstanbul-2008.
AKINTÜRK, Turgut; Derya ATEŞ KARAMAN: Aile Hukuku, İstanbul-2022.
AKYÜZ, Emine: Medeni Kanuna Göre Müşterek Hayatın Tatili, Ayrılık ve Boşanmada Çocuğun Korunması, Ankara-1983.
AKYÜZ, Emine: Çocuk Hukuku, Ankara-2010.
ALKAN, Fatih: Çocukla Kişisel İlişki Kurma Hakkı Bağlamında Devle-tin Pozitif Yükümlülükleri, İstanbul-2019.
ANTALYA, O. Gökhan: “Hukuk Bilimine Katkı Olarak” Hukuk Teorisi, Ankara-2020.
ARSEBÜK, Esat: Aile Hukuku, Ankara 1940.
BAYGIN, Cem/NAR, Ahmet: Aile Hukuku, Ankara-2025.
BİRSEN, Kemaleddin: Medenî Hukuk Dersleri, İstanbul 1966.
BÜYÜKTANIR, Burcu G. Özcan: Çocuğun Kişilik Hakkı ve Çocuğun Kişilik Hakkının Hukuka Aykırı Fiillere Karşı Korunması, Ankara-2019.
CXXVIII Kaynakça
CEYLAN, Ebru: Türk ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuç-ları, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Doktora Tezi, İstanbul-2006.
CEYLAN, Ebru: Türk ve İsviçre Hukukunda Velayet Hakkı ve Hukuki Sonuçları, İstanbul-2019.
ÇELİK, Berna Özcan: Genel Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (Yüksek Lisans Tezi) Ankara-2015.
CİN, Halil: Eski Hukukumuzda Boşanma, Ankara 1976.
ÇELİK, Berna Özcan: Genel Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması, Ankara-2015.
DURAL, Mustafa; ÖĞÜZ, Tufan; GÜMÜŞ, Alper: Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul-2023.
DURSUN, Esra : Türk Medeni Hukukunda Kadın ve Çocuğun Soyadı, İstanbul-2018.
EGGER, August: Aile Hukuku (Çev. Tahir Çağa) İstanbul 1943.
YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Ankara-2002.
ERDEM, Mehmet;
MAKARACI-BAŞAK, Aslı: Aile Hukuku, Ankara-2024.
ERSÖZ, Oğuz: Türk Hukukunda Zina Sebebiyle Boşanma, İstanbul-2018.
ERSÖZ, Oğuz: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nda Düzenlenen Bo-şanma Sebeplerine Genel Bakış, TJSS, Yıl:3, Cilt:3, Sayı:5, s. 239.
FEYZİOĞLU, Feyzi N.: Aile Hukuku, İstanbul 1986.
GÜLER, Zeynep: Türk Hukuku'nda Kadının Soyadına İlişkin Gelişmeler Çerçevesinde Çocuğun Soyadı, İstanbul-2019.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hü-kümleri ve Mal Rejimleri, İstanbul-2008.
GÜNAY, Buket: Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat, Ankara-2019.
HAFIZOĞULLARI, Zeki: Zina Cürümleri, İstanbul 1983.
HATEMİ, Hüseyin: Aile Hukuku, İstanbul-2023.
HATEMİ Hüseyin, SEROZAN, Rona : Aile Hukuku, İstanbul 1993.
Kaynakça CXXIX
İKİZLER, Metin: Evlenmenin Hükümsüzlüğü, Ankara-2018.
İNAN, Ali Naim: Medenî Hukuk, Ankara-2005.
İNAN, Esra Günay: Aile Hukukunda Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, Ankara-2018.
KAHRAMAN, Süheyla: Türk Milletlerarası Hukukunda Ortak Velayet, İstanbul-2019.
KANDİL, Seher: Türk Hukukunda Terk Sebebiyle Boşanma, Ankara-2006.
KASATURA, İlkay: Alkol ve Arkadaşları, İstanbul-1995.
KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Aile Hukuku, Ankara-2025.
KIVILCIM-KAVAK, Ayşe: Evlilik Birliğinin Korunması, 2018.
KÖPRÜLÜ, Bülent-KANETİ, Selim: Aile Hukuku, İstanbul 1989.
OĞUZMAN Kemal, BARLAS Nami: Medenî Hukuk, Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar, İstanbul 2000.
OĞUZMAN Kemal, DURAL Mustafa: Aile Hukuku, İstanbul 1994.
OĞUZOĞLU, H.Cahit: Aile Hukuku, Ankara 1949.
ÖZDEMİR, Nevzat: Türk-İsviçre Hukukunda Anlaşmalı Boşanma, İstan-bul-2003.
ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, Ankara 2005.
ÖZTAN, Bilge: Medenî Hukukun Temel Kavramları, Ankara-2009.
ÖZTAN, Bilge: "3444 sayılı Kanunla Getirilen Değişiklikten Sonra Me-deni Kanunu'nun 134'ncü Maddesi" Prof. Dr. Haluk Tandoğan'ın Hatırasına Armağan, Ankara-1990, s. 111-137.
ÖZTÜRK, Necla : Milletlerarası Özel Hukukta Aile Kurma Amaçlı Evli-lik Benzeri Yaşam Modelleri, Ankara-2016.
RUHİ, Ahmet Cemal: Türk Hukukunda Boşanma, Boşanmanın Sonuçla-rı, Ankara-2004.
SAYMEN, Ferit Hakkı-ELBİR, Halid Kemal: Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İstanbul 1960.
SCHWARZ, Andreas B.: Aile Hukuku (Çev. Bülent Davran), İstanbul 1946.
CXXX Kaynakça
SEROZAN, Rona: Çocuk Hukuku, İstanbul-2005.
ŞENER, Esat: "Medeni Kanunun Boşanma Bölümünde Yapılan Değişik-likler" Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, S. 70, Yıl 1991.
TEKİN, Helin Neval: Anlaşmalı Boşanma, Ankara-2019.
TEKİNAY, Selahattin Sulhi: Türk Aile Hukuku, İstanbul 1990.
TOPAK, Süleyman: Boşanma Davalarında Yargılama Usulü, İstanbul-2021.
ÜNSAL,“Oğuzhan: Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Boşanma”, İMHFD, C. 7, S. 12, s. 229-254.
VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet: Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İstanbul 1965.
YALÇINKAYA, Namık,KALELİ, Şakir: Boşanma Hukuku, Ankara 1987.
YASAN, Candan: Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsiyetten Kişile-rin Birliktelikleri, İstanbul-2013.
YENER, Ilgın Biçer: Boşanmada Maddi Tazminat, Ankara-2020.
YILMAZ, Canan: Türk ve İsviçre Medeni Kanunlarına Göre Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi, Ankara-2016
YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Ankara-2002.
YILMAZ, Süleyman: Aile Hukuku, Ankara-2025.
YÜCEL, Yeliz : Türk Medeni Hukukunda Boşanma Halinde Velayet, Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Çocuğun Soyadı, İstanbul-2018.
ZEVKLİLER, Aydın: Medeni Hukuk, Ankara 1997.
ZEVKLİLER, Aydın, HAVUTÇU, Ayşe: Medeni Hukuk (Temel Bilgi-ler), Ankara-2004.
ZEVKLİLER Aydın, HAVUTÇU Ayşe / GÜRPINAR Damla,: Medenî Hukuk, Temel Bilgiler, Ankara-2008.
ZEVKLİLER, Aydın/ CUMALIOĞLU, Emre/ Mehmet Beşir ACABEY,: Aile Hukuku, Ankara-2024.
Copyright 1985 - 2025 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
