Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Yayınevi: Adalet Yayınları
Yazar: Rezan EPÖZDEMİR
ISBN: 9786257595995
333,00 TL 370,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Rezan EPÖZDEMİR
Baskı Tarihi 2021/08
Baskı Sayısı 4
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Sert Kapak (İplik Dikiş)
Sayfa Sayısı 415

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Dr. Rezan EPÖZDEMİR


Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun temelinde, belli şartları taşıyan sanığı mahkûmiyet hükmünün olumsuz etkilerinden koruma amacı bulunmaktadır. Bu bakımdan kurum, sanık açısından bir şans olarak görülmüştür. Bununla birlikte, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının cezanın bireyselleştirilmesi aracı olması ve denetim süresinin iyi halli olarak geçirilmemesi halinde hükmün açıklanacağı tehdidiyle cezanın caydırıcılık ve önleyicilik amacına hizmet etmesi, kurumu vazgeçilmez kılmıştır. Aynı zamanda müessesenin sanığa, mahkûmiyet hükmünün olumsuz etkilerinden kurtulma şansı tanıması ve mağdurun veya kamunun suç nedeniyle uğramış olduğu zararın giderilmesini sağlaması, kurumun sıklıkla uygulanmasına etki eden önemli faktörlerdendir. Ancak kurumun amacına uygun ve layıkıyla uygulanması hayati önem arz etmektedir. Zira aksi durum, sanıkta işlediği suçun cezasız kalacağı algısını uyandırabilecektir.

    Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun mahkemelerce yaygın bir şekilde uygulanması, doktrinde ve Yargıtay içtihatlarında kurumun uygulaması ve sonuçlarına ilişkin ciddi tartışmaların bulunması ve kurumun ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap verip vermediğinin tespiti konunun tarafımızca seçilmesinde etken olmuştur. Çalışmamızın amacı, kurumun getiriliş gayesine uygun sonuç doğurup doğurmadığını tespit etmek ve uygulamada yaşanan tereddüt ve sorunlara cevap aramaktır. Bu kapsamda doktrindeki eser ve görüşlerden faydalanılmış, bu konuda Yargıtay’ın son dönem kararları da dâhil olmak üzere birçok önemli içtihada yer verilmiştir.

      Çalışmamızda kurumun mukayeseli hukukta ortaya çıkışına ve düzenleniş şekline fikir oluşturması amacıyla sınırlı olarak yer verilmiş, konu ile ilgili ülkemizdeki yasal düzenlemeler ile doktrindeki görüşler etraflıca işlenmiş ve Yargıtay kararları ışığında kurumun ne şekilde uygulandığı açıklanmıştır. Kurum açıklanırken yasal düzenlemeler, doktrindeki görüşler ve uygulamadaki kararlar birlikte tahlil edilerek bir sonuca varılmaya çalışılmış, örnekleme ve karşılaştırma yöntemlerine başvurulmuştur. Ayrıca mevzuat değişiklikleri ve bu değişikliklerin hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına etkileri çalışmamıza eklenmiştir. Bununla birlikte, doktrindeki tartışmaların yargı kararlarına nasıl yansıdığı ve uygulamanın hangi doğrultuda şekillendiğini ortaya koymak adına Yargıtay’ın son dönem içtihatları dâhil birçok karara yer verilmiş ve bu kararlarla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.

İÇİNDEKİLER


ÖNSÖZ ....................................................................................................................................7

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................9

KISALTMALAR .......................................................................................................................15

GİRİŞ .............................................................................................................................. 17


BİRİNCİ BÖLÜM

KAVRAMSAL BAKIŞ VE KURUMLAR


I. GENEL OLARAK ....................................................................................................... 21

II. HÜKÜM................................................................................................................... 24

A. Hüküm Kavramı.......................................................................................................25

B. Hüküm Çeşitleri.......................................................................................................25

1. Beraat Kararı .....................................................................................................26

2. Mahkûmiyet Kararı ...........................................................................................27

3. Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı...............................................................28

4. Güvenlik Tedbirine Hükmedilmesi ....................................................................29

5. Davanın Düşmesi Kararı ....................................................................................31

6. Davanın Reddi Kararı ........................................................................................33

C. Mahkemelerin Hüküm Niteliğinde Olmayan Kararları ............................................34

1. Durma Kararı.....................................................................................................34

2. Adli Yargı Dışındaki Bir Yargılama Makamına Yönelik Görevsizlik Kararı...........35

III. HÜKMÜN AÇIKLANMASI ......................................................................................... 36

A. Hükmün Açıklanması Kavramı.................................................................................36

B. Hükmün Açıklanma Şekli.........................................................................................37

C. Hükmün Açıklanmasının Sonuçları..........................................................................38


İKİNCİ BÖLÜM

TARİHİ GELİŞİM VE MUKAYESELİ HUKUK

I. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KURUMUNUN TARİHİ

GELİŞİMİ ................................................................................................................. 43

A. Türk Hukuku............................................................................................................43

B. Mukayeseli Hukuk...................................................................................................52

II. MUKAYESELİ HUKUKTA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI ................... 57


10 İÇİNDEKİLER


ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HUKUKİ NİTELİK VE BENZER KURUMLAR


I. GENEL OLARAK ........................................................................................................63

II. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ......................64

III. BENZER KURUMLAR.................................................................................................72

A. Genel Olarak ...........................................................................................................72

B. Benzer Kurumlar .....................................................................................................73

1. Hapis Cezasının Ertelenmesi .............................................................................73

2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi .........................................................79

3. Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi...............................................................82

4. Duruşmanın Ertelenmesi ..................................................................................85

5. Şartla Salıverilme ..............................................................................................86

6. Af ......................................................................................................................93

7. Uzlaştırma.........................................................................................................95

8. Önödeme ........................................................................................................102


DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ

GERİ BIRAKILMASININ ŞARTLARI


I. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ÖN ŞARTLARI .........................107

A. Mahkûmiyet Hükmü Verilmesi..............................................................................107

B. Uzlaştırmanın Sağlanamamış Olması ....................................................................112

C. Sanığın Kabulü.......................................................................................................116

1. 6008 Sayılı Kanun Öncesi Dönem....................................................................117

2. 6008 Sayılı Kanun Sonrası Dönem...................................................................117

3. Anayasa Mahkemesinin Meseleye Bakışı........................................................124

II. SUÇA VE CEZAYA İLİŞKİN ŞARTLAR .........................................................................127

A. Suça İlişkin Şartlar .................................................................................................127

1. Genel Olarak ...................................................................................................127

2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Uygulanamayacağı Suçlar.........129

a. Yasal Engel Nedeniyle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Kurumunun Uygulanamayacağı Suçlar .....................................................129

aa. 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair

Kanunda Yer Alan Şike ve Teşvik Primi Suçları ..................................129

bb. Askeri Ceza Kanununda Yer Alan Suçlar ............................................137

cc. Disiplin Suç ve Cezaları ......................................................................138

dd. Terörle Mücadele Kanunu Kapsamındaki Suçlar ...............................139

ee. Anayasanın 174. Maddesinde Gösterilen Kanunlar ..........................139

b. Yargı Kararları ile Kabul Edilen Hükmün Açıklanmasının Geri

Bırakılması Kurumunun Uygulanmayacağı Durumlar ...............................143


İÇİNDEKİLER 11

aa. Disiplin Hapsi ve Tazyik Hapsi Gerektiren Fiiller................................143

bb. Disiplin Para Cezası Gerektiren Fiiller................................................145

cc. Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak,

Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı

Madde Kullanmak Suçu.....................................................................146

dd. İcra ve İflas Kanunu’nda Yer Alan Suçlar ...........................................149

c. Karşılıksız Çek Keşide Etmek Suçu.............................................................152

d. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu .............................................................154

B. Cezaya İlişkin Şartlar..............................................................................................159

1. Cezanın Türü ...................................................................................................159

2. Cezanın Niteliği ...............................................................................................161

3. Cezanın Süresi.................................................................................................162

III. SANIĞA İLİŞKİN ŞARTLAR....................................................................................... 164

A. Geçmiş Hükümlülük ..............................................................................................164

1. Genel Olarak ...................................................................................................164

2. Kasıtlı Suçtan Mahkûm Olmamış Bulunmak ...................................................165

3. Mahkûmiyet Sayılmayan Haller ......................................................................166

4. Sanık Hakkında Daha Önceden Verilmiş Hükmün Açıklanmasının Geri

Bırakılması Kararının Bulunması .....................................................................169

5. Sanık Hakkında Ceza Kararnamesi ile Verilmiş Mahkûmiyet Hükmü

Bulunması .......................................................................................................176

6. Sanık Hakkında Verildiği Anda Kesin Nitelikte Olan Bir Mahkûmiyet

Hükmü Bulunması...........................................................................................178

7. Sanık Hakkında Adli Sicil Kaydından Silinmiş veya Silinme Koşulları

Oluşmuş Bir Mahkûmiyet Hükmü Bulunması .................................................180

8. Çocuklara İlişkin Geçmiş Mahkûmiyet Hükmü................................................185

9. Sanık Hakkında Ertelenmiş Mahkûmiyet Hükmü Bulunması ..........................186

10. Sanık Hakkında Adliye Mahkemeleri Dışında Verilmiş Bir Mahkûmiyet

Hükmü Bulunması...........................................................................................187

11. Sanık Hakkında Yabancı Ülke Mahkemelerince Verilmiş Mahkûmiyet

Hükmü Bulunması Hali....................................................................................188

B. Sanığın Kişilik Özellikleri ve Davranışları (Subjektif Şart).......................................189

1. Genel Olarak ...................................................................................................189

2. Sanığın Kişilik Özellikleri..................................................................................193

3. Sanığın Duruşmadaki Tutum ve Davranışları ..................................................195

4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesinde Vicdani

Kanaat.............................................................................................................198

IV. ZARARIN GİDERİLMESİ ŞARTI ................................................................................ 199

A. Genel Olarak .........................................................................................................199

B. Mağdur ve Hakları.................................................................................................204


12 İÇİNDEKİLER

C. Zarar Kavramı........................................................................................................209

D. Giderilmesi Gereken Zararlar ................................................................................210

1. Maddi Zarar ....................................................................................................210

2. Manevi Zarar...................................................................................................214

3. Giderilmesi İstenecek Zararın Kapsamı ve Buna İlişkin Örnekler ....................216

E. Mağdurun veya Kamunun Zararı...........................................................................219

1. Mağdurun Zararı .............................................................................................219

2. Kamunun Zararı ..............................................................................................220

F. Zararın Belirlenmesi ..............................................................................................223

G. Ödenmesi Gereken Zarar Tutarının Sanığa Bildirilmesi.........................................226

H. Zararın Giderilme Şekilleri.....................................................................................228

1. Aynen İade......................................................................................................230

2. Tazmin ............................................................................................................231

3. Suçtan Önceki Hale Getirme ...........................................................................231

I. Zararın Kısmen/Tamamen Giderilmesi..................................................................232

İ. Zararın Bir Defada veya Taksitler Halinde Ödenmesi ............................................233

J. Mağdurun Zararı ve Giderime İlişkin Bildirimi.......................................................236

K. Zararın Üçüncü Kişi Tarafından Giderilmesi ..........................................................236

L. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Zararın Giderilmesi.............................................237

M. Hukuk Davası Yoluyla Zararın Giderilmesi.............................................................238

N. Mağdurun Zararın Giderilmesini Kabul Etmemesi ................................................241

O. Mağdura Ulaşılamaması veya Ölümü Halinde Zararın Giderilmesi .......................241


BEŞİNCİ BÖLÜM


HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

KARARI VE SONUÇLARI


I. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI VE SONUÇLARI...................243

A. Genel Olarak .........................................................................................................243

B. Mahkûmiyet Hükmü .............................................................................................248

1. Genel Olarak Mahkûmiyet Hükmü..................................................................248

2. Mahkûmiyet Hükmü ile Bağlantılı Hususlar ....................................................250

a. Güvenlik Tedbirleri ...................................................................................250

b. Hak Yoksunlukları .....................................................................................252

c. Müsadere .................................................................................................254

d. Tekerrür....................................................................................................263

e. Çocuklar ve Akıl Hastaları İçin Güvenlik Tedbirleri....................................264

f. Sınır Dışı Edilme ........................................................................................267

g. Tüzel Kişiler...............................................................................................267

3. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasında Yargılama Masrafları ..................268


İÇİNDEKİLER 13

C. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasında Denetim Dönemi ve Denetimli

Serbestlik Tedbiri ..................................................................................................274

1. Genel Olarak ...................................................................................................274

2. Denetim Süresi ve Belirlenmesinin Zorunluluğu .............................................275

3. Denetim Süresinin Sonunda Verilebilecek Kararlar ........................................277

a. Denetim Süresinin İyi Halli Olarak Geçirilmesi..........................................277

aa. Denetim Süresi İçerisinde Sanığın Kasıtlı Olarak Suç İşlememesi......278

bb. Denetimli Serbestlik Tedbirine Uygun Davranması...........................278

cc. Denetim Süresinin İyi Halli Olarak Geçirilmesi Durumunda

Verilecek Karar ve Denetimi..............................................................279

b. Denetim Süresinin İyi Halli Olarak Geçirilmemesi.....................................288

aa. Denetim Süresi İçinde Sanığın Kasıtlı Olarak Suç İşlemesi.................289

bb. Sanığın Denetimli Serbestlik Tedbirine Aykırı Davranması................293

cc. Sanığın Denetim Süresini İyi Halli Olarak Geçirmemiş Olmasının

Sonuçları............................................................................................296

aaa. Ertelenmiş Mahkûmiyet Hükmünün Açıklanma Şekli...............297

bbb. Açıklanacak Hükmün Ertelenen Hüküm Olması Gerektiği ........302

ccc. Ertelenmiş Hüküm Yerine Yeni Bir Hüküm Kurulmasının

Şartları ve Sınırları ....................................................................305

ddd. Kurulacak Yeni Hükümdeki Cezanın Ertelenmesi, Seçenek

Yaptırımlara Çevrilmesi ve Kısmen İnfazı..................................306

D. Denetimli Serbestlik ..............................................................................................309

1. Hukuki Niteliği.................................................................................................309

2. Denetimli Serbestlik Tedbirlerinin Türleri .......................................................313

a. Eğitim Programlarına Katılma ...................................................................314

b. Ücret Karşılığı Çalışma ..............................................................................315

c. Belirli Yerlere Gitmekten Yasaklanma veya Belirli Yerlere Devam

Yükümlülüğü.............................................................................................315

d. Takdir Edilecek Başka Yükümlülükler, Sınırı ve Tatbikat ...........................316

e. Çocuklar Hakkında Denetimli Serbestlik Tedbirleri...................................318

f. 6222 Sayılı Kanunda Yer Alan Spor Müsabakalarını Seyirden Men Tedbiri......320

3. Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması ve İzlenmesi.............................322

4. Nitelikli Kararlar ..............................................................................................324

a. Zararın Derhal Giderilememesi veya Takside Bağlanması ile

Taksitlerin Ödenmemesi...........................................................................324

b. Uzlaştırmada Edimin Takside Bağlanması.................................................325

II. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARININ ETKİLERİ ................... 325

A. Kararın Zamanaşımına Etkisi .................................................................................325

B. Kararın Özel Sicile Kaydedilmesi............................................................................329

C. Kararın Açıklanmayan Mahkûmiyet Hükmüne Etkisi ............................................329

1. Kavram............................................................................................................329


14 İÇİNDEKİLER

2. Tekerrür ..........................................................................................................331

3. Seçenek Yaptırımlar ve Erteleme ....................................................................332

D. Kararın Özel Hukuka İlişkin Davada Etkisi..............................................................333

E. Kararın Kamu Görevliliğine ve Disiplin Hukukuna Etkisi........................................337

F. Kararın Avukatlık Hukukuna Etkisi.........................................................................342

III. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARININ DENETİMİ..................343

A. Genel Olarak .........................................................................................................343

B. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına Karşı Kanun Yolları....................345

1. İtiraz Kanun Yolu .............................................................................................345

a. Genel Olarak .............................................................................................345

b. Kavramsal Bakış ve Yasal Düzenleme .......................................................345

c. İtirazın İnceleme Usulü .............................................................................349

d. İtirazın İnceleme Kapsamı.........................................................................352

aa. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartlarının Denetimi ......352

bb. Mahkûmiyet Hükmünün Esasının Denetlenmesi ve Konu

Hakkındaki Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı ..................................353

e. İtiraz Üzerine Verilebilecek Kararlar .........................................................358

aa. İtirazın Kabulüne Karar Verilmesi......................................................360

bb. İtirazın Reddine Karar Verilmesi........................................................364

2. Kanun Yararına Bozma....................................................................................365

a. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanma

Şartlarındaki Hukuka Aykırılıkların Denetimi ............................................366

b. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Dayandığı

Mahkûmiyet Kararının Esasına İlişkin Hukuka Aykırılıkların Denetimi ......367

3. Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının İtirazı ve Yargıtay

Cumhuriyet Başsavcısının İtirazı......................................................................368

4. Yargılamanın Yenilenmesi...............................................................................369

5. Temyiz/İstinaf Kanun Yolu ..............................................................................370

IV. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KURUMUNA İLİŞKİN

NORMLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI VE UYARLAMA ......................372

A. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına İlişkin Normların Niteliği ve

Lehe Kanunun Geçmişe Yürürlüğü İlkesi ...............................................................373

B. Uyarlama Yargılaması ve Usulü.............................................................................374

1. Yerel Mahkemede Devam Eden Davalarda Uyarlama ....................................378

2. Temyiz Aşamasındaki Hükümlerde Uyarlama.................................................379

3. Kesinleşmiş Hükümlerde Uyarlama ................................................................379

4. İnfaz Edilmiş Hükümlerde Uyarlama...............................................................381

SONUÇ..........................................................................................................................383

KAYNAKÇA....................................................................................................................405

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar