Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Subjektif Unsur Sorunu

ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 9

KISALTMALAR......................................................................................................... 15

GİRİŞ ....................................................................................................................... 19

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİNDE SUBJEKTİF UNSURLARIN

GEREKLİLİĞİNİ REDDEDEN GÖRÜŞLER

I. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİN SUÇ ÖĞRETİLERİ VE

HAKSIZLIĞIN YAPISINDAN HAREKETLE REDDEDİLMESİ ...............................29

A. Klasik Suç Öğretisi..................................................................................... 29

1. Felsefi Temelleri................................................................................. 31

2. İlli Hareket Öğretisi ............................................................................ 34

3. Haksızlığın Yapısı ve Objektif Haksızlık Anlayışı.................................. 38

4. Psikolojik Kusur Anlayışı..................................................................... 42

5. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurları Bakımından

Değerlendirme ................................................................................... 44

B. Neoklasik Suç Öğretisi............................................................................... 50

1. Fiil Anlayışı ......................................................................................... 51

2. Haksızlığın Yapısı ve Haksızlığın Subjektif Unsurlarının Gelişimi ........ 53

a. Tipikliğin Normatif Unsurları ....................................................... 53

b. Haksızlığın Subjektif Unsurları..................................................... 56

(1) Amaç Unsuru İçeren Suçlar.................................................. 58

(2) Temayül Suçları.................................................................... 61

(3) Beyan Suçları........................................................................ 62

(4) Teşebbüs Aşamasında Kalmış Suçlar.................................... 63

c. Maddi Hukuka Aykırılık................................................................ 67

3. Normatif-Psikolojik Kusur Anlayışı ..................................................... 69

10 İçindekiler

4. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurları Bakımından

Değerlendirme................................................................................... 77

II. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİ REDDEDEN MÜNFERİT

GÖRÜŞLER.................................................................................................80

A. Hukuka Aykırı Olmayan Cezalandırılabilir Hareketler Görüşü .................. 80

1. Salt Yükümlülük Normuna Aykırılık Dolayısıyla Cezalandırılabilir

Hareketler Görüşü ............................................................................. 80

2. İrade Ceza Hukuku Bağlamında Cezalandırılabilir Hareketler

Görüşü ............................................................................................... 82

a. İrade Ceza Hukuku Anlayışı ......................................................... 82

b. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurları

Bakımından Değerlendirme ........................................................ 86

3. Hukuki Değeri İhlal Etmeyen Cezalandırılabilir Hareketler

Görüşü ............................................................................................... 89

a. Hukuk Normlarının Sadece Değerlendirici Norm

Olabileceği................................................................................... 90

b. Haksızlık ve Kusur Ayrımının Hukuki Değer Kavramından

Hareketle Yapılması .................................................................... 92

c. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurları

Bakımından Değerlendirme ........................................................ 95

4. Görüşler Bakımından Ortak Değerlendirme ...................................... 96

B. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Objektif Amaç Unsuru Görüşü .............. 99

1. Ceza Hukuku Normlarının Emredici Karakteri ................................. 100

2. Haksızlığın Hukuk Emrine Aykırılıkla Temellendirilmesi................... 102

3. Kusurun Yükümlülük Emrine Aykırılıkla Temellendirilmesi ............. 109

4. Subjektif Unsurların Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Dışında

Bırakılması........................................................................................ 114

C. Ceza Hukukunda Objektivizmin Gerekliliği Görüşü ................................ 126

1. Haksızlık ve Hukuka Uygunluk Alanında Objektivizmin

Gerekliliğine İlişkin Teorik Gerekçeler ............................................. 128

a. Ceza Hukukunda Objektivizm ve Subjektivizm ......................... 128

b. Ceza Hukukunda Objektivizmin Gerekliliği ............................... 129

2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurlarının Somut

Olaylar Üzerinden Eleştirisi.............................................................. 134

İçindekiler 11

İKİNCİ BÖLÜM

HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİNDE SUBJEKTİF UNSURLARIN

GEREKLİLİĞİNİ KABUL EDEN GÖRÜŞLER

I. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİN SUÇ ÖĞRETİLERİ VE ŞAHSİ

HAKSIZLIK ANLAYIŞINDAN HAREKETLE TEMELLENDİRİLMESİ.................... 151

A. Finalist Suç Öğretisi................................................................................. 151

1. İnsan Hareketinin Final Yapısı .......................................................... 154

2. Haksızlık Anlayışı ve Haksızlığın Yapısı.............................................. 163

a. Kastın Haksızlık Tipine Dahil Olması .......................................... 163

b. Hareketin ve Neticenin Haksızlığı.............................................. 167

c. Sosyal-Etik Değersizlik Yargısı Olarak Hareketin Kast

Değersizliğinin Öne Alınması..................................................... 173

d. Taksirli Suçların Haksızlığı.......................................................... 176

3. Saf Normatif Kusur Anlayışı.............................................................. 178

4. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurlarının

Temellendirilmesi............................................................................. 182

B. Şahsi Haksızlık Öğretisi............................................................................ 188

1. Haksızlık Anlayışı ve Haksızlığın Yapısı.............................................. 190

a. Kastın Bütün Kasıtlı Suçlar Bakımından Haksızlığın Subjektif

Unsuru Olarak Kabulü ............................................................... 190

(1) Ceza Normunun Çifte Fonksiyonu...................................... 191

(2) Suça Teşebbüsün Belirlenmesine İlişkin Zorunluluğun

Genelleştirilmesi ................................................................ 193

(3) Kastın Kanun Koyucu Tarafından Haksızlığın Subjektif

Unsuru Olarak Kabul Edilmesi............................................ 195

(4) Fiilin Niteliğinin Belirlenmesinden Kaynaklanan

Zorunluluk.......................................................................... 197

(5) Bazı Suç Tanımlarında Kasıtlı (Final) Fiilin Varlığını

Gerektiren İfadelerin Kullanılmış Olması ........................... 198

(6) Haksızlık Teşkil Eden Ancak Kusurlu Olarak İşlenmemiş

Fiillerden Dolayı Güvenlik Tedbirlerine Hükmedilmesi...... 199

b. Hareketin ve Neticenin Haksızlığı.............................................. 200

(1) Hareketin Haksızlığını Salt Subjektif Bileşenlerden

İbaret Gören Görüş ............................................................ 202

(2) Hareketin Haksızlığının Objektif ve Subjektif

Bileşenlerden Oluştuğunu Kabul Eden Görüş .................... 203

12 İçindekiler

(3) Hareketin Haksızlığı ve Neticenin Haksızlığı Kavramlarının

Terminolojik Olarak Sorunlu Olduğu Görüşü..................... 206

2. Çifte Fonksiyona Dayalı Kusur Anlayışı ............................................ 207

3. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurlarının

Temellendirilmesi ............................................................................ 211

C. Subjektif Haksızlık Öğretisi ..................................................................... 222

1. Haksızlık Anlayışı ve Haksızlığın Yapısı ............................................. 223

a. Birincil ve İkincil Değer Yargıları Sistemi ................................... 223

b. Normun Belirleyici Fonksiyonunun Mutlaklaştırılması ............. 225

c. Haksızlığın Hareketin Değersizliğine İndirgenmesi.................... 227

d. Neticenin Suçun Yapısı İçerisindeki Konumu ve Fonksiyonu .... 232

2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurlarının

Temellendirilmesi ............................................................................ 234

II. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİ KABUL EDEN MÜNFERİT

GÖRÜŞLER...............................................................................................241

A. Tipikliğin Negatif Unsurları Öğretisi........................................................ 241

1. Öğretinin Açıklanması...................................................................... 244

2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurlarının

Temellendirilmesi ............................................................................ 254

B. Kanunun Lafzından Hareketle Temellendirme ....................................... 258

C. Hukuka Uygunluğun Genel Prensiplerinden Hareketle

Temellendirme ....................................................................................... 262

D. Hata Hükümlerinin Mefhumu Muhalifinden Hareketle

Temellendirme ....................................................................................... 271

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİNDE SUBJEKTİF UNSURLARIN

GEREKLİLİĞİNİ KABUL EDEN GÖRÜŞLERİN ELEŞTİRİSİ

I. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİ KABUL EDEN MÜNFERİT

GÖRÜŞLERİN ELEŞTİRİSİ...........................................................................277

A. Kanunun Lafzından Hareketle Temellendirmenin Eleştirisi.................... 277

B. Hukuka Uygunluğun Genel Prensiplerinden Hareketle

Temellendirmenin Eleştirisi.................................................................... 290

C. Tipikliğin Negatif Unsurları Öğretisinden Hareketle

Temellendirmenin Eleştirisi.................................................................... 296

İçindekiler 13

D. Hata Hükümlerinin Mefhumu Muhalifinden Hareketle

Temellendirmenin Eleştirisi .................................................................... 307

1. Temellendirmenin Eleştirisi ............................................................. 307

2. Suçun Üç Basamaklı Yapısında Hukuka Uygunluk Sebeplerinin

Maddi Şartlarında Hata ve Hata Teorileri Bağlamında Subjektif

Unsurların Gerekliliğinin Temellendirilmesinin Eleştirisi ................. 314

a. Kast Teorisi ................................................................................ 316

b. Katı Kusur Teorisi....................................................................... 320

c. Sınırlı Kusur Teorisi.................................................................... 330

d. Hukuki Sonuçlarıyla Sınırlı Kusur Teorisi ................................... 341

II. SUBJEKTİF UNSURLARIN GEREKLİLİĞİNİN SUÇ ÖĞRETİLERİ VE

HAKSIZLIĞIN YAPISINDAN HAREKETLE TEMELLENDİRİLMESİNİN

ELEŞTİRİSİ ............................................................................................... 348

A. Finalist Suç Öğretisi................................................................................. 348

1. Final Hareket Öğretisinden Hareketle Temellendirmenin

Eleştirisi............................................................................................ 348

2. Uyum Tezi ve Tamamlanmış Suçtan Cezalandırma Görüşünün

Eleştirisi............................................................................................ 355

B. Subjektif Haksızlık Öğretisi...................................................................... 363

1. Neticenin Değersizliğinin Haksızlık Bakımından Önemi ve

Haksızlığın Yapısından Dışlanmasının Eleştirisi ................................ 364

2. Teşebbüs Aşamasında Kalmış Suç ile Tamamlanmış Suç

Arasındaki Fiilin Haksızlık İçeriği ve Derecesi Bakımından

Farklılığın Ortadan Kaldırılmasının Eleştirisi..................................... 370

3. Neticenin Tesadüfiliği Görüşünün Eleştirisi ..................................... 372

4. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Subjektif Unsurları Bakımından

Değerlendirme ................................................................................. 375

C. Şahsi Haksızlık Öğretisi Bağlamında Telafi Modelinin ve Teşebbüs

Çözümünün Eleştirisi .............................................................................. 377

1. Telafi Modelinin Eleştirisi................................................................. 377

2. Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebini Açıklayan Teoriler ve Kast

Değersizliğinin Cezalandırılabilirliği.................................................. 380

a. Eski Objektif Teori (Soyut Tehlike Teorisi)................................. 380

b. Yeni Objektif Teori (Somut Tehlike Teorisi)............................... 382

c. Subjektif Teşebbüs Teorisi......................................................... 384

d. Etki Teorisi................................................................................. 386

14 İçindekiler

3. Elverişli Teşebbüsten Cezalandırma Görüşünün Eleştirisi ............... 387

4. Elverişsiz Teşebbüsten Cezalandırma Görüşünün Eleştirisi ............. 395

a. Teşebbüse İlişkin Hükmün Doğrudan Uygulanması Görüşü

Bakımından Değerlendirme ...................................................... 398

b. Teşebbüse İlişkin Hükmün Kıyasen Uygulanması Görüşü

Bakımından Değerlendirme ...................................................... 403

5. Kast Değersizliğinin Cezalandırılabilirliği Bakımından

Değerlendirme................................................................................. 406

6. Kast Değersizliğinin Haksızlığı Temellendirebilirliği Bakımından

Değerlendirme................................................................................. 411

7. Taksirli Suçlarda Subjektif Unsurların Gerekliliği Bakımından

Değerlendirme................................................................................. 418

SONUÇ.................................................................................................................. 421

KAYNAKÇA............................................................................................................ 429