Türk Ceza Kanunu'nda Güveni Kötüye Kullanma Suçu

İçindekiler

Önsöz  7

Kısaltmalar  17

Özet  21

Giriş  27

§ Birinci Bölüm

GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNUN

TARİHİ GELİŞİMİ VE BAZI ÜLKELERDE

DÜZENLENME BİÇİMİ

I. GENEL BİLGİ  33

II. SUÇUN TARİHİ GELİŞİMİ  33

1. Roma Hukukunda  33

2. Batı Hukukunda  37

3. İslam Hukukunda  38

4. Türk Hukukunda  42

A. Osmanlı Devleti’nde  42

B. Türkiye Cumhuriyeti’nde  46

II. SUÇUN BAZI ÜLKELERDE DÜZENLENME BİÇİMİ  50

1. Almanya  50

2. Avusturya  58

3. İtalya  61

4. İngiltere  64

5. İsviçre  70

6. Norveç  71

7. İspanya  74

8. Fransa  78

§ İkinci Bölüm

GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNUN

TCK’DAKİ VE ÖZEL KANUNLARDAKİ

BENZER SUÇLARDAN AYRIMI

I. GENEL BİLGİ  85

II. TCK’DAKİ BENZER SUÇLARDAN AYRIMI  87

1. Hırsızlık Suçundan Ayrımı (TCK m.141)  87

2. Mala Zarar Verme Suçundan Ayrımı (TCK m.151)  95

3. Dolandırıcılık Suçundan Ayrımı (TCK m.157)  98

4. Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Suçundan Ayrımı (TCK m.209)  108

5. Bedelsiz Kalmış Senedi Kullanma Suçundan Ayrımı (TCK m.156)  114

6. Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçirilmiş Eşya Üzerinde Tasarruf Suçundan Ayrımı (TCK m.160)  116

7. Muhafaza Görevini Kötüye Kullanma Suçundan Ayrımı (TCK m.289)  119

8. Zimmet Suçundan Ayrımı (TCK m.247)  121

III. ÖZEL KANUNLARDAKİ BENZER SUÇLARDAN AYRIMI  131

1. Yaptırım Yönünden TCK’nın 155. Maddesine Bağlanan Özel Kanunlardaki Suçlardan Ayrımı  131

A. Sermaye Piyasası Kanunu’nda Öngörülen Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Bu Suçtan Ayrımı (Ser.PK m.110/1)  131

a. Genel Bilgi  131

b. Suçla Korunan Hukuki Değer  134

c. Suçun Maddi Unsuru  136

ca. Suçun Maddi Konusu  136

cb. Suçun Faili ve Mağduru  138

cc. Suça Konu Fiil  144

cca. Hareket  144

ccaa. Sermaye Piyasası Araçlarını, Nakit ve Diğer Her Türlü Kıymeti Satmak, Kullanmak, Rehnetmek, Gizlemek, İnkâr etmek (Ser.PK m.110/1–a)  144

ccab. Halka Açık Ortaklıklarda, Kolektif Yatırım Kuruluşları ile Bunların İştirak ve Bağlı Ortaklıklarında Örtülü Kazanç Aktarımında Bulunma (Ser.PK m.110/1–b ve c)  145

ccb. Netice  155

d. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru  156

e. Suçun Manevi Unsuru  166

f. Suçun Özel Görünüş Şekilleri  177

g. Suçun Yaptırımı, Suçta Etkin Pişmanlık ve Uygulanacak Usul Hükümleri  186

h. Sermaye Piyasası Kanunu’ndaki Diğer Bazı Tartışmalı Haller  190

B. Dernekler Kanunu’nda Öngörülen Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Bu Suçtan Ayrımı (Der.K. m.32–f)  193

a. Genel Bilgi  193

b. Suçla Korunan Hukuki Değer  195

c. Suçun Maddi Unsuru  196

ca. Suçun Maddi Konusu  196

cb. Suçun Faili ve Mağduru  201

cc. Suça Konu Fiil  203

cca. Hareket  203

ccb. Netice  204

d. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru  204

e. Suçun Manevi Unsuru  204

f. Suçun Özel Görünüş Şekilleri  205

g. Suçun Yaptırımı ve Usul Hükümleri  206

2. Özel Kanunlardaki Diğer Benzer Suçlardan Ayrımı  207

A. Türk Ticaret Kanunu’ndaki Anonim Şirkete Borçlanma Yasaklarının İhlali Suçundan Ayrımı (TTK m.358, m.395/2, m.562/5–b, c)  207

B. Bankacılık Kanunu’ndaki Zimmet Suçundan Ayrımı (Bank.K. m.160)  213

C. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’ndaki Zimmet Suçundan Ayrımı (TCMB K. m.68/II–b)  221

D. Sigortacılık Kanunu’ndaki Zimmet ve Aktif İşlem Yasağını İhlal Suçlarından Ayrımı (Sig.K m.19, m.35/3– 4, m.35/17)  228

a. Sigortacılık Kanunu’ndaki Zimmet Suçu (Sig.K. m.35/3– 4)  228

b. Sigortacılık Kanunu’ndaki Aktif Azaltıcı İşlem Yasağını İhlal Suçu (Sig.K m.19 ve m.35/17)  234

E. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’ndaki Zimmet Suçundan Ayrımı (BETYSK m.23/2)  238

F. Askeri Ceza Kanunu’ndaki Zimmet, İhtilaslı Zimmet, Askeri Eşyayı Rehne Verme, Gizleme ve Askeri Eşyayı Özel Menfaatine Kullanma Suçlarından Ayrımı (As.CK m.130, 131)  243

§ Üçüncü Bölüm

TCK’DAKİ GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNUN

UNSURLARI

I. GENEL BİLGİ  255

II. SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER  256

1. Genel Tanım  256

2. Korunan Hukuki Değere İlişkin Görüşler  257

A. Hukuki Değerin Mülkiyet Hakkı Olduğunu Savunan Görüş  257

B. Hukuki Değerin Zilyetlik Olduğunu Savunan Görüş  260

C. Hukuki Değerin Mülkiyet Yanında Alacak Hakkı Olduğunu Savunan Görüş  260

D. Hukuki Değerin Mülkiyet ve Zilyetlikle Birlikte Güven İlişkisi Olduğunu Savunan Görüş  261

E. Hukuki Değerin Yalnızca Mülkiyet Hakkı ve Zilyetlikten İbaret Olduğunu Savunan Görüş  262

3. Korunan Hukuki Değere İlişkin Kanaatimiz  262

III. SUÇUN MADDİ UNSURU  264

1. Suçun Maddi Konusu  264

A. Genel Tanım  264

B. Mal ve Eşya Kavramı, Suça Konu Olabilecek Eşyalar  265

a. Mal ve Eşya Kavramı, Malvarlığı Kavramından Farklılıkları  265

b. Suça Konu Olabilecek Eşyalar  271

ba. Taşınır Eşyalar  271

baa. Genel Tanım  271

bab. Uçak, Gemi, Otomobil vs. Araçlar  271

bac. Hayvanlar  272

bad. Su, Gaz, Enerji Üretiminde Kullanılan Maddeler  273

bae. İnsan Vücudu ve Organları  274

baf. Senet ve Kıymetli Evraklar  280

bag. Fikri ve Sınai Haklar  280

bb. Misli Eşyalar  283

bc. Hukuka Aykırı Olarak Elde Edilmiş Eşyaların Durumu  285

bd. Taşınmaz Malların Durumu  288

be. Eklenti veya Bütünleyici Parça Niteliğindeki Eşyalar  291

bf. Diğer Bazı Özel Durumlar  294

C. Eşyanın Sözleşme ile Yalnızca Zilyetliğinin Devredilmesi  297

a. Eşyanın Zilyetliği  297

aa. Zilyetlik Kavramı ve Mülkiyetten Farkı  297

ab. Güveni Kötüye Kullanma Suçu Açısından Önemli Zilyetlik Türleri  300

aba. Tek Başına Zilyet, Müşterek Zilyet, İştirak Halinde Zilyet  300

abb. Doğrudan Zilyet–Dolaylı Zilyet  300

abc. Asli Zilyet– Fer’î Zilyet  301

abd. Kendisi İçin Zilyet– Başkası İçin Zilyet  303

abe. Zilyet ve Zilyet Yardımcısı  306

ac. Yalnızca Zilyetliğin Devredilmesi ve Eşyanın Teslimi  308

b. Zilyetlik Devrinin Malı Muhafaza ve Belirli Şekilde Kullanma Amacı Taşıyan Geçerli Bir Sözleşme İlişkisine Dayanması  315

ba. Sözleşmenin Tanımı  315

bb. Zilyetlik Devri İçin Sözleşme İlişkisi Zorunluluğu  318

bc. Sözleşmenin Malı Muhafaza Etmek, Belirli Şekilde Kullanmak Üzere Yapılması Zorunluluğu  320

bd. Çeşitli Sözleşme Türlerinin ve Hukuki İşlemlerin Devir Açısından Değerlendirilmesi  321

bda. Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesi  322

bdb. Satış Sözleşmeleri ve Mülkiyeti Muhafaza Kayıtlı Satış Sözleşmeleri  323

bdc. Satış Vaadi Sözleşmeleri  326

bdd. Taşınır Rehni  327

bde. Vekâlet Sözleşmesi  328

bdf. Çeşitli Atipik Sözleşmeler  329

bdg. Muvazaalı İşlemler  334

bdh. İnançlı Temlikler  335

2. Suçun Faili ve Mağduru  340

A. Fail  340

B. Mağdur  347

3. Suça Konu Fiil  349

A. Hareket  349

a. Zilyetliğin Devri Amacı Dışında Tasarrufta Bulunma  352

aa. 765 sayılı TCK’da Yer Alan Örnek Tasarruf Şekilleri  352

aaa. Satma  352

aab. Rehnetme  354

aac. Kullanma ve Tüketme  357

aad. Değiştirme, Dönüştürme  358

bb. Suça Konu Olabilecek Diğer Bazı Tasarruf Halleri  359

bba. Salt Kullanma  359

bbb. Bağışlama  363

bbc. Kullanım Ödüncü (Ariyet)  365

bbd. Diğer Bazı Örnek Haller  366

b. Devir Olgusunu İnkâr Etme  372

B. Netice  376

C. Nedensellik Bağı  383

4. Suçta Cezayı Ağırlaştıran Nitelikli Haller  384

A. Faile Meslek ve Sanat veya Ticaret veya Hizmet İlişkinin Gereği Olarak Malın Tevdi ve Teslim Edilmiş Olması  386

a. Ticaret İlişkisinin Gereği Olarak Malın Teslim Edilmiş Olması  386

b. Meslek ve Sanat İlişkisinin Gereği Olarak Malın Teslim Edilmiş Olması  390

c. Hizmet İlişkisinin Gereği Olarak Malın Teslim Edilmiş Olması  397

B. Failin Hangi Nedenden Olursa Olsun Bir Gerçek veya Tüzel Kişinin Mallarını İdare Etmesi  402

IV. SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU  410

1. Tanımı  410

2. Hukuka Uygunluk Halleri  412

A. Kanun Hükmünü Yerine Getirme  412

B. Hakkın Kullanılması  413

C. İlgilinin Rızası  417

D. Meşru Savunma  420

V. SUÇUN MANEVİ UNSURU  422

1. Suçun Kasten İşlenmesi Zorunluluğu  422

2. Suçta, Failin Kendisinin veya Başkasının Yararına Hareket Etme Zorunluluğu  423

3. Suçun Olası Kastla İşlenip İşlenemeyeceği Sorunu  433

4. Kusurluluğu Etkileyen Haller  436

§ Dördüncü Bölüm

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ,

YAPTIRIMI VE USUL HÜKÜMLERİ

I. GENEL BİLGİ  441

II. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ  441

1. Teşebbüs  441

2. İçtima  444

A. Zincirleme Suç  445

B. Fikri İçtima  446

C. Görünüşte İçtima  448

D. Gerçek İçtima  454

3. İştirak  462

III. SUÇTA CEZAYI KALDIRAN VEYA İNDİRİM YAPILMASINI GEREKTİREN ŞAHSİ SEBEPLER VE ETKİN PİŞMANLIK  470

1. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler (TCK m.167/1)  470

A. Ayrılık Kararı Verilmemiş Eşler Arasında Suçun İşlenmesi  470

B. Üstsoy veya Altsoy ya da Bu Derecede Kayın Hısımlarından Biri veya Evlat Edinen ya da Evlatlık Arasında Suçun İşlenmesi  472

C. Aynı Konutta Beraber Yaşayan Kardeşler Arasında Suçun İşlenmesi  473

2. Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler (TCK m.167/2)  473

A. Haklarında Ayrılık Kararı Verilmiş Eşler Arasında Suçun İşlenmesi  473

B. Aynı Konutta Beraber Yaşamayan Kardeşler Arasında Suçun İşlenmesi  474

C. Aynı Konutta Beraber Yaşamakta Olan Amca, Dayı, Hala, Teyze, Yeğen ya da İkinci Derecede Kayın Hısımları Arasında Suçun İşlenmesi  475

3. Etkin Pişmanlık (TCK m.168)  475

A. Kovuşturma Başlamadan Önceki Etkin Pişmanlık Hali  476

B. Kovuşturma Esnasında Etkin Pişmanlık Hali  477

C. Kısmi Ödeme veya Tazmin ile Etkin Pişmanlıktan Yararlanma  477

IV. SUÇUN YAPTIRIMI VE USUL HÜKÜMLERİ  478

1. Soruşturma ve Kovuşturma  478

2. Yaptırım  483

Sonuç  487

Kaynakça  497

Kavramlar Dizini  531