Ceza Hukukunda Kusur

İçindekiler

Sunuş  7

Önsöz  9

Kısaltmalar  29

Birinci Bölüm

KUSUR İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KUSUR İLKESİ

I. CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARINDAN BİRİ OLARAK KUSUR  33

II. KUSUR VE KUSURLULUK KAVRAMLARI  34

III. KUSURU KALDIRAN SEBEP– KUSURLULUĞU KALDIRAN SEBEP– KUSURU ETKİLEYEN SEBEP KAVRAMLARI  37

IV. KUSURUN SUÇ KAVRAMI İLE İLİŞKİSİ  38

A. Genel Olarak  38

B. Haksızlık Kavramı  39

1. Davranış ve Koruma Normu Olarak Haksızlık  39

2. Şekli Hukuka Aykırılık– Maddî Hukuka Aykırılık  41

3. Haksızlık ve Suç Kavramı Arasındaki İlişki  42

C. Haksızlık– Kusur İlişkisi  44

1. İsnadiyetin Konusu Olarak Norma Aykırı Davranış  44

2. İsnadiyetin İki Yönü Olarak Hareket ve Motivasyon Yeteneği  45

3. İsnadiyetin Sonucu: Yaptırım Normları  47

D. Kusurun Suçun Bir Unsuru Olup Olmadığı Sorunu  47

V. CEZA HUKUKUNDA KUSUR İLKESİ VE KUSUR İLKESİNİN ANAYASA İLE İLİŞKİSİ  51

A. Kavram  51

B. Kusur İlkesinin Tarihsel Gelişim Süreci  52

C. Kusur İlkesinin Anlamı  55

1. Genel Olarak  55

2. Kusur İlkesinin Cezanın Önleme Amacı ve Suç Politikası İle İlişkisi  58

D. Kusur İlkesinin Suçların ve Cezaların Kanunîliği İlkesi İle İlişkisi  61

E. Kusur İlkesinin Varlığı ve Muhafazası Üzerine Gerçekleşen Tartışmalar  62

1. Genel Olarak  62

2. Kişinin İrade Özgürlüğüne Sahip Bulunmadığından Hareket Eden Eleştiriler  63

3. Kusurun Maddî Değil Salt Şeklî Bir İçeriğe Sahip Olduğu Düşüncesinden Hareket Eden Eleştiriler  63

4. Kusur İlkesinin Anayasa’da Yer Alan Ölçülülük İlkesi İle İkame Edilebileceğinden Hareket Eden Görüşler  64

5. Sosyal Savunma Öğretisi (Défense Sociale)  66

6. Müdahalesizlik Öğretisi (Nonintervention)  69

F. Kusur İlkesinin Anayasa İle İlişkisi  70

VI. KUSUR KAVRAMININ ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ  72

A. Hukukî Kusur– Ahlakî Kusur Ayrımı  72

B. Failin İşlediği Eyleme İlişkin Kusuru – Failin Yaşam Tarzı Kusuru Ayrımı  77

1. Anlamı  77

2. Haksızlık Yanılgısı Açısından Yaşam Tarzı Kusuru Kavramından Yararlanılabilirliği Sorunu  83

C. Cezaya Esas Oluşturan Kusur –Cezanın Belirlenmesine Esas Oluşturan Kusur Ayrımı  85

D. Şeklî Anlamda Kusur– Maddî Anlamda Kusur Ayrımı  88

E. Objektif (Genelleştirilmiş) Kusur –Sübjektif (Bireyselleştirilmiş) Kusur Ayrımı  90

VII. KUSUR YARGISININ TEMELİNDE BİREYİN İRADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN YER ALIP ALMADIĞI SORUNU (CEZA HUKUKUNA İLİŞKİN KUSUR– İRADE ÖZGÜRLÜĞÜ İLİŞKİSİ)  91

A. Genel Olarak  91

B. Determinist Görüşler  92

C. İndeterminist Görüşler  94

D. Sinir Bilimi Araştırmalarından Hareket Eden Görüşler  96

1. Sinir Bilimi Araştırmalarının Bulguları  96

2. Sinir Bilimi Araştırma Sonuçlarının Ceza Hukukuna Etkilerine İlişkin Sinir Bilimcilerin Görüşleri  98

E. Kusur Yargısının Temelini Metafiziksel Bir Tespit Üzerine Oturtmanın Faydasızlığını Savunan Görüşler  100

F. Görüşümüz  102

İkinci Bölüm

KUSUR TEORİLERİ BAĞLAMINDA

KUSURUN SUÇ GENEL TEORİSİ İÇERİSİNDEKİ

DOGMATİK ESASLARI VE YAPISI

I. GENEL OLARAK  105

II. PSİKOLOJİK KUSUR TEORİSİ  106

A. Maddî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımı  106

B. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımı  108

1. Psikolojik Kusur Teorisinin Temel Yaklaşımı  108

2. Psikolojik Kusur Teorisini Savunan Görüşlerin Kendi Özgün Yaklaşımları  110

a. Genel Olarak  110

b. v. Buri’nin Yaklaşımı  110

c. Binding’in Yaklaşımı  112

d. v. Liszt’in Yaklaşımı  114

e. Radbruch’un Yaklaşımı  117

f. Kohlrausch’un Yaklaşımı  120

C. Psikolojik Kusur Teorisinin Eleştirisi  121

III. NORMATİF KUSUR TEORİLERİ  125

A. Genel Olarak  125

B. Normatif Kusur Teorilerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişim Süreci  127

1. Genel Olarak  127

2. Frank’ın Yaklaşımı  128

3. Goldschmidt’in Yaklaşımı  133

4. Freudenthal’ın Yaklaşımı  136

C. Bütüncül (Kompleks) Kusur Teorisi  138

1. Genel Olarak  138

2. Bütüncül (Kompleks) Kusur Teorisinin Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  139

a. Genel Olarak  139

b. Mezger’in Yaklaşımı  139

c. Baumann/ Weber/ Mitsch’in Yaklaşımı  140

3. Bütüncül (Kompleks) Kusur Teorisinin Şeklî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  141

4. Bütüncül (Kompleks) Kusur Teorisinin Eleştirisi  142

D. Finalist Kusur Teorisi  145

1. Genel Olarak  145

2. Finalist Kusur Teorisinin Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  147

3. Finalist Kusur Teorisinin Şeklî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  149

a. Genel Olarak  149

b. Kişisel Haksızlık Öğretisi ve Kasta Yaklaşımı  150

c. “Amaç”, “Maksat” Gibi Özel Sübjektif Unsurlara Yaklaşımı  155

d. Taksire Yaklaşımı  157

e. Haksızlık Bilincine Yaklaşımı  160

f. Mazeret Sebeplerine Yaklaşımı  162

4. Finalist Kusur Teorisinin Eleştirisi  163

a. Maddî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  163

b. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  167

E. Eylemden Doğan Sorumluluk (=Tatverantwortung) Teorisi  177

F. Sosyal Kusur Teorisi  179

G. Çifte Fonksiyona Dayalı (Postfinalist) Kusur Teorisi  183

1. Genel Olarak  183

2. Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  185

3. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  189

a. Kusur Yeteneği  189

b. Kast  190

c. Taksir  193

aa. Taksirin Suç Teorisi İçerisinde Konumlandırılması  193

bb. Taksirin Suç Teorisi İçerisinde Anlamlandırılması  194

aaa. Haksızlık Bakımından  194

aaaa. Taksirli Suçlarda Objektif Özen Yükümlülüğü İle Hareketin ve Neticenin Haksızlık İçeriği İlişkisi  194

bbbb. Objektif Özen Yükümlülüğü Kavramının İçeriği  195

bbb. Kusur Bakımından  197

aaaa. Sübjektif Özen Yükümlülüğü Kavramının İçeriği (Objektif Özen Yükümlülüğünün Fail Tarafından Bilinebilir ve Yerine Getirilebilir Olması)  197

bbbb. Sübjektif Öngörülebilirlik Kavramının İçeriği  199

d. Kusurun Özel Sübjektif (Zihniyet) Unsurları  200

e. Mazeret Sebepleri  203

aa. Kanunda Yer Verilen Mazeret Sebepleri  203

aaa. Genel Olarak  203

bbb. Mazeret Sebeplerinin Yapısının Açıklanmasında Beklenemezlik İlkesinin Anlamı  203

ccc. Beklenemezlik İlkesinin İhmalî Suçlardaki Konumu  206

bb. Kanunüstü Mazeret Sebepleri  207

aaa. Kanunüstü Bir Mazeret Sebebi Olarak Beklenemezlik İlkesi  207

bbb. Vicdan Baskısı Altında İşlenen Eylemler  210

f. Haksızlık Bilinci  211

4. Eleştirisi  213

a. Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımının Eleştirisi  213

b. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımının Eleştirisi  215

aa. Kast Bakımından  215

bb. Taksir Bakımından  219

aaa. Taksirin Çifte Fonksiyonu Objektif Haksızlık Kavramına Geri Dönüşü Simgeler  219

bbb. Bir Davranışın “Taksirli Bir Davranış Formu” Olarak Nitelenebilmesi İçin Taksirin Tüm Yönleriyle Oluşmuş Olması Gerekir  219

ccc. Çifte Fonksiyona Dayalı Kusur Teorisi Finalizmin Ortaya Atılmasının Ardından Taksir Bakımından Tutarsız Bir Yaklaşım Sergiler  221

ddd. Neticenin Sübjektif Olarak Öngörülebilirliği Eylemin Hukuk Düzeni İle Çatışmasını Belirleyen Bir Unsur Olduğu İçin Haksızlığa Dahildir  222

eee. Taksirin Çifte Fonksiyonu Özen Yükümlülüğünün Salt Objektif Nitelikte Olduğunu Göz Ardı Eder  222

fff. Failin Eyleme İlişkin Kişisel Bilgisinin Üçüncü Bir Kişiden Daha Fazla Olduğu “Özel Durumlar” (=Sonderwissen) Bakımından Taksirin Çifte Fonksiyonunun Eleştirisi  224

ggg. Taksirin Çifte Fonksiyonunun Salt Pragmatik Faydalarından Ötürü Kabul Edilmesinin Eleştirisi  225

hhh. Objektif Özen Yükümlülüğü– Objektif Öngörülebilirlik İlişkisi  226

cc. Haksızlık Bilinci Bakımından  228

dd. Kusurun Özel Sübjektif (Zihniyet) Unsurları Bakımından  229

aaa. Zihniyet Unsurları Adı Altında Çeşitli Unsurlara Yer Verilmesinin Yerindeliği  229

bbb. Zihniyet Unsurlarının Konumlandırılması  232

ee. Mazeret Sebepleri Bakımından  234

aaa. Kanunda Yer Alan Mazeret Sebepleri  234

bbb. Kanunüstü Mazeret Sebepleri  236

aaaa. Kanunüstü Mazeret Sebebi Olarak Beklenemezlik İlkesi  236

bbbb. Vicdan Baskısı Altında İşlenen Eylemler  238

H. Etkileşime (İletişime) Dayalı Kusur Teorisi [=Diskursiver (Kommunikativer) Schuldbegriff]  240

1. Anlamı  240

2. Eleştirisi  246

IV. İŞLEVSEL KUSUR TEORİSİ (=FUNKTIONALER SCHULDBEGRIFF)  250

A. Genel Olarak  250

B. Jakobs’un Yaklaşımı  251

1. Jakobs’un Temel Yaklaşımı  251

a. Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  251

aa. Pozitif Genel Önleme Amacının Bir Türevi Olarak Kusur Kavramı  251

bb. Faile Toplumsal Açıdan Yüklenen Rolün İhlal Edilmesi Olarak Kusur Kavramı  254

cc. Failin Eyleminin Toplum Bakımından Katlanılamaz Nitelikte Olması Anlamında Kusur Kavramı  256

dd. Hukuka Olan Sadakat Eksikliği Kavramı İle Kusur Kavramı İlişkisi  257

b. Şeklî Kusur Kavramına Yaklaşımı  259

aa. Genel Olarak  259

bb. Kusur Yeteneği Bakımından  261

cc. Kast Bakımından  263

dd. Taksir Bakımından  266

ee. Özel–Kişisel Unsurlar Bakımından  269

ff. Mazeret Sebepleri Bakımından  270

gg. Haksızlık Bilinci (Haksızlık Hatası) Bakımından  273

2. Jakobs’un İşlevsel Kusur Kavramının Bir Yansıması Olarak “Düşman Ceza Hukuku” Konsepti  275

a. Düşman Ceza Hukuku Konseptinin Temel Özellikleri  275

b. Düşman Ceza Hukuku Konseptinin Ceza Hukuku’ndaki Kusur Kavramı İle Olan İlişkisinin Değerlendirilmesi  279

3. Jakobs’un İşlevsel Kusur Teorisi Yaklaşımının Eleştirisi  282

a. Maddî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  282

b. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  287

C. Roxin’in Yaklaşımı  292

1. Maddî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  292

2. Maddî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  300

3. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına Yaklaşımı  310

a. Genel Olarak  310

b. Kusuru Kaldıran Sebepler Bakımından  312

c. Sorumluluğu Kaldıran Sebepler (Mazeret Sebepleri) Bakımından  314

aa. Genel Olarak  314

bb. Kanunda Yer Verilen Mazeret Sebepleri  314

cc. Kanunüstü Mazeret Sebepleri  316

aaa. Vicdan Baskısı Altında İşlenen Eylem (=Gewissenstat)  316

aaaa. Kavram ve Anlamı  316

bbbb. Ceza Hukukunda Doğuracağı Sonuçlar  318

bbb. Sivil İtaatsizliğe Dayalı Olarak İşlenen Eylemler  321

aaaa. Kavram ve Anlamı  321

bbbb. Ceza Hukukunda Doğuracağı Sonuçlar  322

ccc. Kanunüstü Zorunluluk Hali [Kanunüstü Sorumluluğu Kaldıran Sebep (Kanunüstü Mazeret Sebebi)]  324

4. Şeklî Anlamda Kusur Kavramına İlişkin Yaklaşımının Eleştirisi  327

a. Kusuru Kaldıran Sebepler Bakımından  327

b. Mazeret Sebepleri Bakımından  328

aa. Kanunda Yer Alan Mazeret Sebepleri Bakımından  328

bb. Kanunüstü Mazeret Sebepleri Bakımından  331

aaa. Vicdan Baskısı Altında İşlenen Eylemler Bakımından  331

bbb. Sivil İtaatsizlik Eylemleri Bakımından  333

ccc. Kanunüstü Mazeret Sebepleri Bakımından  334

Üçüncü Bölüm

TÜRK CEZA KANUNU’NUN SUÇ GENEL TEORİSİ VE

CEZANIN BELİRLENMESİ SİSTEMATİĞİNDE

KUSUR KAVRAMI BAKIMINDAN ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER

I. TÜRK CEZA KANUNU’NDA KUSUR İLKESİ BAKIMINDAN TARTIŞMALI NİTELİK TAŞIYAN HUSUSLAR  337

A. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar (TCK m. 23)  337

B. Objektif Cezalandırılabilme Şartları  341

II. TÜRK CEZA KANUNU’NUN ÖNGÖRDÜĞÜ SİSTEMATİKTE KAST ve TAKSİR KAVRAMLARININ KONUMLANDIRILMASI (TCK m. 21– 22)  343

A. Kast Kavramının Suç Genel Teorisinde Konumlandırılması  343

1. Genel Olarak  343

2. Türk Ceza Kanunu Hükümleri Karşısında Kastın Konumu  345

a. TCK m. 21’in Değerlendirilmesi  345

b. TCK m. 30’un Değerlendirilmesi  345

c. TCK m. 40’ın Değerlendirilmesi  346

d. TCK m. 61/ 1– f’nin Değerlendirilmesi  346

3. Görüşümüz  347

B. Taksir Kavramının Suç Genel Teorisinde Konumlandırılması  348

1. Genel Olarak  348

2. Türk Ceza Kanunu Hükümleri Karşısında Taksirin Konumu  348

a. Genel Olarak  348

b. TCK m. 22/ 1 ve 2’nin Değerlendirilmesi  349

c. TCK m. 22/ 5’in Değerlendirilmesi  350

d. TCK m. 22/ 4’ün Değerlendirilmesi  350

e. TCK m. 61/ 1– (f)’nin Değerlendirilmesi  352

f. TCK m. 22’nin Madde Gerekçesinin Değerlendirilmesi  353

g. Ara Sonuç  354

3. Görüşümüz  354

III. TÜRK CEZA KANUNU MADDE 22/ 6’DAKİ DÜZENLEMENİN HUKUKİ NİTELİĞİNİN TESPİTİ SORUNU ve UYGULAMADA BU DÜZENLEMENİN KOŞULLARI İLE İLGİLİ ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR  355

A. Hukuki Niteliğinin Tespiti Sorunu  355

B. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar  358

C. Türk Ceza Kanunu Madde 22/ 6’nın Kaleme Alınmasına İlişkin Öneriler  360

IV. TÜRK CEZA KANUNU’NDA KUSURU ETKİLEYEN NEDENLERİN CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN veya AZALTAN NEDENLER ARASINDA DÜZENLENMESİ SORUNU  363

V. TÜRK CEZA KANUNU’NUN KUSUR YETENEĞİ İLE İLGİLİ HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ  367

A. İsnad Yeteneği İle Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki Ayrım ve Türk Ceza Kanunu’nun Bu Bakımdan Değerlendirilmesi  367

B. “Akıl Hastalığı” Kavramının Yerindeliği Sorunu  369

C. Akıl Hastalığının Eyleme Etkisi  371

D. İsnad Yeteneğinin Unsurları Bakımından Akıl Hastalığı İle İlgili Türk Ceza Kanunu’ndaki Düzenlemenin Değerlendirilmesi  372

1. Genel Olarak  372

2. Akıl Hastalığının İsnad Yeteneğine Etkisi  373

3. Akıl Hastalığının Bulunması Gereken Zaman  375

VI. KUSUR YETENEĞİ BAKIMINDAN GEÇİCİ NEDENLERİN KAPSAMI (TCK m. 34)  376

A. Akıl Hastalığı– Geçici Neden Ayrımı  376

B. Yığın Psikolojisi Altında İşlenen Eylemler (Galeyan Etkisi Altında İşlenen Eylemler)  378

VII. TÜRK CEZA KANUNU’NDA MAZERET SEBEPLERİ KONUSUNDA ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER  380

A. Amirin Emrini İfa Halinin Bir Mazeret Sebebi Olarak Kabul Edilebilirliği Sorunu (TCK m. 24)  380

1. Hukukî Niteliği  380

2. Hukuka Aykırı Emir veya Konusu Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesinden Sorumlu Tutulmanın Kapsamı  382

a. Genel Olarak  382

b. Türk Ceza Kanunu m. 5’in Konusu Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesine Etkisi  384

B. Zorunluluk Hali  385

1. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Zorunluluk Halinin Bir Mazeret Sebebi Olarak Kabul Edilebilirliği Sorunu (TCK m. 25/ 2)  385

a. Öğretideki Yaklaşım  385

b. Yasal Düzenlemeler  387

c. Değerlendirme  389

2. Türk Ceza Kanunu Özel Hükümlerde Düzenlenen Zorunluluk Hali Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi  392

a. Türk Ceza Kanunu m. 92’de Yer Verilen Organ ve Doku Ticareti Suçunda Zorunluluk Hali  392

b. Türk Ceza Kanunu m. 147’de Yer Verilen Hırsızlık Suçunda Zorunluluk Hali  394

aa. Genel Olarak  394

bb. TCK m. 147 Yerine Nasıl Bir Düzenleme Yapılması Gerektiği Sorunu  396

C. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaşla Aşılması (TCK m. 27/ 2)  396

1. Meşru Savunmada Heyecan, Korku veya Telaşla Sınırın Aşılmasının “Mazur Görülebilecek” Nitelikte Olması Gerekliliğinin Anlamı  396

a. Genel Olarak  396

b. TCK m. 27/ 2’nin Uygulanmasında Saldırının Yöneleceği Hak ve Kişinin Sınırlandırılması Sorunu  397

c. Heyecan, Korku veya Telaşın Mazur Görülebilmesi İçin İsnad Yeteneğinin Tamamen Ortadan Kalkması Gerekli Değildir  399

2. TCK m. 27/ 2’nin Uygulanmasında Ölçülülük İlkesi  400

3. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaşla Aşılması ile Haksız Tahrik Arasındaki Ayrım  402

4. Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaşla Aşılmasının Sadece Meşru Savunma Bakımından Geçerli Olmasının Anlamı  406

5. Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaşla Aşılmasının Kıyas Yoluyla Diğer Hukuka Uygunluk Sebeplerine Uygulanabilirliği Sorunu  408

D. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit (TCK m. 28)  409

1. Terim Sorunu  409

2. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdidin Hukukî Niteliğinin Tespiti Sorunu  410

3. Türk Ceza Kanunu m. 28’deki Koşullar Yorumlanırken Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdidin Mazeret Sebebi Niteliğini Haiz Olmasından Hareket Edilmelidir  413

VIII. TÜRK CEZA KANUNU’NDA HAKSIZ TAHRİK KONUSUNDA ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER (TCK m. 29)  415

A. Haksız Tahrik Hükümlerinin Kusuru Azaltan Genel Bir Sebep Olarak Genel Hükümlerde Düzenlenmesi Sorunu  415

B. “Haksız Bir Fiil” Kavramının Kapsamının Belirlenmesi Sorunu  418

1. Genel Olarak  418

2. Töre Saikiyle veya Kan Gütme Saikiyle İşlenen İnsan Öldürme Suçlarında Haksız Bir Fiilin Varlığının Tespiti Sorunu  419

3. Kusur Yeteneği Bulunmayanların Fiillerinin “Haksız Bir Fiil” Olarak Kabul Edilebilirliği Sorunu  422

IX. HATA KONUSUNDA TÜRK CEZA KANUNU’NUN GETİRDİĞİ DÜZENLEMENİN KUSUR KAVRAMI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ  422

A. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddî Koşullarında Hata (TCK m. 30/ 3)  422

1. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Sübjektif Niteliği Haiz Olup Olmadığı Sorunu  422

2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Sübjektif Niteliğinin Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hataya Etkisi  424

B. Kusuru Etkileyen Sebeplerin Koşullarında Hata (TCK m. 30/ 3)  428

C. Haksızlık Hatası (TCK m. 30/ 4)  430

1. Kaçınılamazlık Kavramının Anlamı  430

2. TCK m. 30/ 4 Karşısında TCK m. 4’ün Anlamı  433

3. Kaçınılabilir Haksızlık Hatasına Hukukî Bir Sonuç Bağlanmaması Sorunu  433

4. TCK m. 30/ 4’teki Terminolojinin Yerindeliği Sorunu  434

X. CEZANIN BELİRLENMESİNDE KUSUR KAVRAMININ ÜSTLENDİĞİ İŞLEVİN TÜRK CEZA KANUNU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (TCK m. 61)  435

A. Cezanın Belirlenmesinde Kusur Kavramının İşlevi  435

1. Türk Ceza Kanunu m. 61’deki Unsurlar  435

2. Kast  436

3. Taksir  441

4. Amaç, Saik  446

5. Haksız Tahrik  446

6. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata  448

7. Haksızlık Hatası  449

8. Kusuru Etkileyen Sebeplerin Koşullarında Hata  451

9. Akıl Hastalığı  451

10. Mazeret Sebeplerinin Koşullarının Oluşmadığı Haller  454

a. Zorunluluk Hali  454

b. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaşla Aşılması  455

11. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit (TCK m. 28)  455

C. Takdirî İndirim Sebeplerinin Cezanın Belirlenmesinde Kusur Kavramı İle İlişkisi  457

Sonuç  459

Kaynakça  483

Kavramlar Dizini  511