Demokratik Hukuk Devletinde Anayasa Yapımı: Türkiye İçin Bir İnceleme

Bir yönetim sisteminin karakterini belirleyen parametreler olarak norm

(hukuk) ve irade (demokrasi) fenomenlerinden bahsedilebilir. Yönetimde

irade sorunu çoğulcu bir anayasa ile ancak aşılabilir. Çoğulcu anayasa irade

farklılaşmasını ve genişlemesini öngörür. Bireye özgür ve özerk bir yaşam

rejimi (toplumsal ve siyasal) oluşturur. Ayrıca çoğulcu bir anayasa ile iktidar

haritası öyle dizayn edilir ki bir kuvvet diğer kuvveti durdurur. Böylece bireyin

özgür ve özerk yaşam rejimi hiçbir kuvvetin denetimine girmez.

Burada ayrıca yönetimin norm sorunu olarak hukuku ve bu hukukun

farklılaşmasını ele almak gerekir. Türkiye dışarıdan bakıldığında yarışmacı

otoriter bir rejim olarak gözükmektedir. Ancak biz dürüst, adil ve serbest

seçimlerin yapılabildiği; ifade özgürlüğü başta olmak üzere temel hak ve

özgürlüklerin güvenceye bağlanmış olduğu bir sisteme ancak yarışmacı diyebiliriz.

Gelinen noktada ülkemiz açısından bu hususlarda sorunlar yaşandığını

söyleyebiliriz. Hal böyle olunca otoriterlik üzerine daha derinlemesine

düşünmeliyiz.

Otoriterlik deyince yönetimin norm sorunu mutlaka gündeme gelmektedir.

Otoriterliğin pek çok anlamı söz konusu olabilmektedir. Bu kaypak

kavramı rasyonalize etmek için hukuku mercek altına almalıyız. Biz tam bu

noktada Türkiye’de “ikili devlet” anlayışının egemen olduğunu düşünmekteyiz.

İkili devletin birinci fenomeni olan “önlem devleti”nden, hukuki güvencelerle

sınırlanmamış kısıtsız keyfilik ve şiddetin egemen olduğu bir sistemi

kastetmekteyiz; “norm devleti”nden, yürütmenin yasalar, mahkeme kararları

ve idari işlemlerinde ifadesini bulduğu şekliyle hukuk düzenini ayakta tutmaya

dönük geniş egemenlik salahiyetleriyle donatılmış bir hükümet sistemini

ortaya koymaktayız.1 İşte Türkiye, hukuksal pratiği ile önlem devleti ile

norm devleti arasında gidip gelmektedir.

Bu teoriyi yorumlarsak Türkiye’nin bir geçiş süreci içerisinde olduğu

kanaatindeyiz. Ülkemizde 2017 Anayasa değişikliği ile başlayan de jure

anayasasızlaşma, zaten otoriter bir karakteri olan 1982 Anayasasını iyice

hukuk üreten değil, hukuk tüketen bir anayasa haline getirmiştir. Mevcut

haliyle 1982 Anayasası, hukuk devletinden uzaktır; Anayasa hukuk devletinden

sapmaya meyilli olmakla norm devleti ile önlem devletine geçişte bir

1 Bu teori ve kavramlar için bkz. Ernst Fraenkel, İkili Devlet, Çev. Tanıl Bora, İletişim

Yayınları, İstanbul 2020, s. 27.

6 Önsöz

köprü vazifesini görücü bir niteliği haizdir. Bu kısır döngüden kurtulmak

için bu çalışmayı kaleme alıyoruz. Çünkü bize göre demokratik hukuk devletine

bağlı bir kurucu iktidarın oluşturacağı anayasa ile ancak bu sorunların

tümünün çözümüne yol açılabilir.

Öte yandan bu eserin basımında gösterdikleri özverili katkı ve çalışmalarından

ötürü Yetkin Yayınevinin tüm değerli çalışanlarına teşekkürü bir

borç bilirim.

DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE ANAYASA YAPIMI VE

TÜRKİYE ÖRNEĞİ

GİRİŞ

I. Konu

Anayasa temel hak ve özgürlüklerin güvenceye bağlandığı ve iktidarın

bu nedenle sınırlandırıldığı ideolojik, siyasi ve hukuki veçheleri olan bir

metindir.2 Bu yönüyle anayasada haklar şartı olarak temel hak ve özgürlükler

ve yapısal şartlar olarak yasama, yürütme ve yargı erkleri düzenlenir.3 Bir

anayasada tüm bu bağlamlarda bulunması gereken ise denetim ve denge

mekanizmalarıdır. Çünkü bir anayasa çifte işlevini ancak böylece yerine

getirebilir.4

Öte yandan anayasa yapımı salt teknik-hukuki bir faaliyet değildir;5

çünkü anayasa kavramı siyasal olan ile yakından ilişkilidir.6 Şüphesiz,

2 Anayasal düşüncenin esası, devlete rasyonel ve sürekli kurallar sağlayacak ve sivil özgürlükleri

koruyacak ilkeleri ve kuralları araştırmaktır. Emer de Vattel bu özü 1758’de

şöyle ortaya koymuştur: “Anayasa, kamu gücünün nasıl kullanılması gerektiğini belirleyen

temel sistemdir. Ulusun bir siyasal varlık olarak nasıl hareket edeceğini, ulusun nasıl

ve kimler tarafından yönetilebileceğini gösterir ve yönetilenlerin hak ve yükümlülüklerini

belirtir.” Bkz. Klaus Stern, “Küresel Anayasacılık Hareketleri ve Yeni Anayasalar”, içinde

Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara

9-13 Ocak 2001, 45-59, s. 47.

3 Bu bağlamda ayrıca bkz. Mehmet Tevfik Gülsoy, “Anayasa Yapımı ve Türkiye’de Anayasa

Arayışları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 16, S. 3,

2012, 1-22, s. 2.

4 Aksi halde liberal ve otoriter anayasacılık arasındaki dikotominin bir anlamı kalmaz.

Ayrıca bkz. Mark Tushnet, “The Possibility of Illiberal Constitutionalism?”, Florida

Law Review, C. 69, 2017, 1367-1384, s. 1367.

5 Salt hukuki-teknik anlamıyla bir anayasa, devletin statüsünü gösterir ve bu yönüyle belli

bir devlete ilişkin olarak başlıca şu hususları içerir:

- Devletin siyasi yapısı (Monarşi, Cumhuriyet, Demokrasi...),

- İktidarın kaynağı, kullanılışı ve yetkileri, - Devletin şekli (üniter ya da federal yapılı

olup olmaması),

- Hükümet şekli

- Devlet organlarının (yasama, yürütme ve yargı) oluşumu, yetkileri ve bunların arasındaki

ilişkiler. Bkz. Gülsoy, Anayasa Yapımı, s. 4.

Önsöz 7

anayasa yapmanın teknik bir hukuki bilgi gerektirdiği söylenebilir; ne var

ki, anayasanın kendisi salt hukuki olmaktan öte siyasi hatta ideolojik bir

metin olduğundan, anayasa yapmanın teknik hukukçuluğu aşan yönleri

vardır. Bunlardan en önemlisi siyasal boyuttur. Binaenaleyh iddia edilebilir

ki bu siyasal boyut teknik-hukuki boyuttan daha önemli7 sonuçlar doğurmaktadır.

Gerçekten de anayasanın siyasal boyutu “anayasanın sıfır

noktası”nda, yani anayasanın oluşum aşamasında kolektif bir karar gerektirmektedir.

Bu sebeple belli bir siyasal felsefeye-ideolojiye dayandırılmış

olmayı gerektirir.

İşte anayasanın dayandığı temel anlayış anayasacılıktır.8 Anayasa yapımı

anayasacılık anlayışından bağımsız olarak düşünülebilecek bir faaliyet

değildir.9 Bu anlayış gereği devlet iktidarı sınırlandırılmalı ve temel hak ve

özgürlükler bu sınırlı ortamda güvenceye bağlanmalıdır. Dolayısıyla salt

klasik devlet mekanizmalarını düzenleyen bir belge çağdaş anlamda bir anayasa

sayılmaz. Aksi takdirde devlet türünün önemi bulunmaksızın anayasa

metnine sahip her devleti aynı kategoride değerlendirmek gerekir ki, bunun

kabulü mümkün değildir. Dolayısıyla diktatörlükle yönetilen bir devletin

dahi anayasası olabilir. Lakin bu durum o devletin çağdaş anlamda anayasası

olduğu anlamına gelmez.

Bir anayasayı anayasa yapan temel hak ve özgürlükler, yatay ve dikey

erkler ayrılığı ile diğer denetim ve denge araçları, yargı bağımsızlığı başta

6 Ayrıca bkz. Ran Hirschl, “The Political Origins of the New Constitutionalism”, Indiana

Journal of Global Legal Studies, C. 11, S. 1, 2004, 71-108, s. 72.

7 Mustafa Erdoğan, “Yeni Anayasa İçin İnsan Hakları Gündemi”, içinde Yeni Anayasa,

Yeni Türkiye Dergisi, C. 50, Y. 9, 2013, s. 744.

8 Yazılı anayasaların meydana gelişindeki temel dinamik, özgürlük ile hukuk arasındaki

korelasyonda kendisini gösterir. Nitekim Aydınlanma Çağı denilen 17. ve 18. yüzyıllarda

işlenen ana tema, bütün özgürlükleri savunucu ve koruyucu olarak siyasi özgürlüğü garanti

etmek olmuştur. Giovanni Sartori, Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Çev. T.

Karamustafaoğlu ve M. Turhan, TDV Yayını, Ankara 1993, s. 323 vd. Buradaki esas sorun,

bu özgürlüğün neye karşı savunulacağı ve ne şekilde korunacağıdır. Kuşkusuz ki,

tüm serbestlikler gibi özgürlük de bir faaliyeti öngörür. Bu nedenle, müdahalelerden özgürlükle

birlikte, bir şeye katılma özgürlüklerini de içerir. Tarih süresince bunun en uygun

çözümü, efendilere değil, yasalara boyun eğme olarak belirlenmiştir. Müdahalelerden

özgürlük, yaşama, mülkiyet, kişi güvenliği, din, vicdan ve kanaat özgürlüğü gibi bireysel

temel hak ve hürriyetlerini kapsar ve hukuk devletinin zıddı olan keyfi iktidara

karşı savunulur. Bir şeye katılma özgürlükleri ise, esas itibariyle devlet faaliyetlerine katılmayı

içerir ve bu konuda ilk akla gelen seçme ve seçilme haklarıdır. Bunun çözümü ise

yaklaşık iki yüzyıldır demokrasi olarak belirlenmiştir. Savunulan özgürlüklerin güvencesi

de bu noktada belirginleşmektedir. Demokratik bir anayasa ve yasa yapımı süreci, keyfi

iktidarı engellemenin ve hukuk devletini inşa etmenin en uygun yolu olarak belirmiştir.

Bkz. Gülsoy, Anayasa Yapımı, s. 6.

9 Ayrıca bkz. Ran Hirschl, “The New Constitutionalism and the Judicialization of Pure

Politics Worldwide”, Fordham Law Review, C. 75, 2006, 721-754, s. 721.

8 Önsöz

olmak üzere hukukun üstünlüğünün tesis edilmiş olmasıdır.10 Ezcümle anayasanın

özü bu şekilde kurgulanan denetim ve dengedir.

Anayasa tüm bu bağlamlarda devletin yapısını, sınırlarını ve işleyişini

belirler.11 Devleti kurar ve bir hizmet aygıtı olarak sınırlı alanında faaliyette

bulunmasını öngörür.12 Bu anayasanın ve dolayısıyla devletin halk iradesinden

neşet etmesi bakımından önemli bir husustur; devletin halkın iradesinden

neşet etmesi onun demokratik bir yanının olduğunu gösterir. Toplumun

demokratik iradesinin tecelli biçimi olarak anayasa yapımı, hukukun genel

ilkeleri13 ile bütünleştiğinde meşruiyet bulur. Böylece anayasa hem hukukun

üstünlüğünü sağlayacak hem de demokratik iradeyi yansıtacak bir belgedir.14

Şüphesiz siyasal ve kültürel kodlar anayasa yapım yöntemini başkalaştırabilir.

Ancak tüm bunlar yukarıdaki iki temel boyut üzerinden ilerlemelidir.

Bununla birlikte toplumsal ve siyasal çoğulculuk anayasa yapım yöntemine

ve anayasanın muhtevasına baştan itibaren sirayet etmelidir. Bu çeşitliliğin

sağlanması etnik, ideolojik ya da kültürel azınlıkta kalanların da temel hak

ve özgürlüklerini korur.

Türkiye’de 1982 Anayasası yürürlüğe girdiği gün yeni bir anayasa ihtiyacı

da doğmuştur.15 2017 Anayasa değişikliği ile birlikte bu ihtiyaç katlanarak

devam etmektedir. 1982 Anayasası otoriter, devlet merkezli, ideolojik bir

metindir. Birey ve onun temel hak ve özgürlükleri devlet ideolojisinin türevi

konumundadır. 1982 Anayasası ve özellikle 2017 Anayasa değişikliğinin

devletin otoriter ruhunu yeniden cihazladığını ifade etmek mümkündür. Halbuki

temel haklar ekseninde özgürlükçü ve çoğulcu bir yapı anayasanın ahlaki

temelini teşkil etmektedir. Dolayısıyla Türkiye’nin çağdaş, çoğulcu bir

anayasaya ihtiyacı söz konusudur. İşte bu çalışmanın hedefi demokratik anayasayı

vurgulamaktır. Bu yüzden bu çalışmanın kaleme alınması ihtiyacı

doğmuştur.

10 Tersi ifade biçimi için bkz. Tushnet, The Possibility, s. 1383-1384.

11 Graham Maddox, “A Note on the Meaning of ‘Constitution’”, The American Political

Science Review, C. 76, S. 4, 1982, 805-809, s. 805.

12 Ayrıca bkz. Mark Tushnet, “Constitution-Making: An Introduction”, Texas Law

Review, C. 91, 2003, 1983-2013, s. 1983-1984.

13 Bu ilkeler anayasalaştığında birer anayasal ilke olarak varlık bulurlar. Bkz. Mattias

Kumm, “Constitutional Rights As Principles: On the Structure and Domain of

Constitutional Justice”, I. CON, C. 2, S. 3, 2004, 574-597, s. 576.

14 Ayrıca bkz. Maddox, a.g.e., s. 805.

15 Ali Rıza Çoban, “İnsan Haklarının Korunması ve Bireysel Başvuru: Yeni Anayasada

Bireysel Başvuruya Yer Verilmeli Midir?”, içinde Yeni Anayasa, Yeni Türkiye

Dergisi, C 50, Y. 9, 2013, s. 749.

Önsöz 9

II. Yöntem

2017 Anayasa değişikliği ekseninde Türkiye’de yürütmenin diğer erkler

karşısında oldukça güçlendirildiğini görmekteyiz. Bunu farklılaşan hükümet

sistemi ekseninde, yürütme erkinin yasama ve yargı erkleri karşısındaki

yetki ve etki haritasından çıkarmaktayız. Gerçekten de yürütmenin bu

yükselişini, kuvvetler ayrılığının 1982 Anayasasında kuram biçiminden

yola çıkarak ortaya koyabiliriz. Bu şekildeki bir irdeleme ile yürütme erkinin

diğer erklerle, özellikle de yasama erki ile olan ilişki ağını belirlemek

amacındayız.

Kuvvetler ayrılığı ilkesi anayasal devleti kurumlaştırma yolundaki

arayışlar sürecinde geliştirilmiş bir teoridir.16 İktidar haritasında siyasal

iktidarın kullanımının paylaşılmasının bir aracı olarak erkler ayrılığı, bu

yönüyle modern anayasacılığın temellerinden biridir.17 Lakin bu ayrım

sadece şekli olmaktan ibaret değilir, bilakis aslolan kuvvetlerin fonksiyonel

manada birbirinden bağımsız olmalarıdır. Bu yönde belirleyici ölçüt ise

kuvvetler arasındaki denge ve denetim mekenizmalarının varlığı ve işlevselliğidir.

Ezcümle kuvvetler ayrılığı bakımından kuvvetlerin kağıt üzerinde

ayrı ayrı olarak düzenlenmiş olmaları değil, işlevsel olarak da ayrılığının

varlığıdır.

Loughlin’in belirttiği gibi kuvvetler ayrılığı, yasama, yürütme ve yargı

işlevlerini birbirinden ayırır ve bu suretle fren mekanizmasının işletilmesini

sağlar. Böylece devlet iktidarı bu tür bir teknik ile özgürlük ile uzlaştırılır.18

Kısaca erkler ayrılığının ideolojik telosu özgürlüktür.19 Zaten bu yüzdendir

ki bu teori özgür toplumlardaki kurumsal yapıyı diğerlerinden ayırır.20 Kuvvetlerin

maddi olarak değil de sadece şekli olarak ayrımı herşeyden evvel

özgürlükler için bir tehdittir. Anayasal dayanaklı olsa dahi kuvvetler ayrılığının

benimsenmesi her zaman yeterli değildir, burada yapısından mütevellit

icra organın güçlülüğünün hangi boyutlarda olduğu önemli hale gelmekte ve

belirleyici olmaktadır. Binaenaleyh yürütmenin gücü içerisinde diğer organların

absorbe edilmiş olması pek ala mümkündür ki bu durumda esasen anayasal

diktatörlükten bahsetmek gerekir. Bu ise özgür kurumların ve toplumun

silikleştirilerek yok edilmesi demektir.

16 C. H. McIlwain, Constitutionalism Ancient and Modern, 2. Baskı, Cornell University

Press, New York 1958, s. 245-246.

17 Mustafa Erdoğan, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, 13. Baskı, Ankara 2017,

s. 215.

18 Martin Loughlin, Foundations of Public Law, Oxford University Press, Oxford ve New

York 2010, s. 452-453.

19 Aktaran Erdoğan, Anayasal Demokrasi, s. 215.

20 M. J. C. Vile, Constitutionalism and Seperation of Powers, Clarendon Press, Oxford

1967, s. 9-10.

10 Önsöz

İşte burada özgür kurumlar, özgür toplum hedefinin gerçekleştirilmesi

için fonsiyonlarını yerine getirebilecek ve erkler ayrılığınca dizayn edilmiş

kurum ve araçların sağlanmasında katkı sağlayacaktır. Yargının bağımsız

ve tarafsız olduğu, yasama ve yürütme erklerinin organik başkalaşıma uğramadan

doğalarında bulunan karakterlerini koruduğu ve böylece dengedenetim

sisteminin hâkim olduğu bir siyasal yapı inşa etmek Türkiye açısından

elzem gözükmektedir. Dolayısıyla gerek anayasa yapımı gerek anayasa

değişikliklerinin bu bağlamda değerlendirilmesi önem arz eder hale

gelmiştir. Bir diğer anlatımla, Okşar’ın da belirttiği gibi,21 anayasacılık

hareketlerini, hak ve özgürlüklerin güvencesi ve iktidarın sınırlandırılması

amacını öngören kuvvetler ayrılığı ilkesinin esas alındığı bir demokratik

bütün içerisinde ve bu bütünün odağına yargı bağımsızlığının yerleştirildiği

bir yaklaşımla değerlendirmek gerekir. Bu durum da her şeyden önce erklerin

organik ve yetki sahasının ve buna bağlı haritasının doğaları gereği

çizilmesini gerektirir.

Anayasanın temel espirisi sınırlı hükümet modelidir.22 Şüphesiz buradaki

sınırlılığın ölçüsü hükümetten hükümete değişebilmektedir. Ancak hükümet

şekli ne olursa olsun sınırlanmış ve bölünmüş bir iktidar, tüm demokratik

hukuk devletlerindeki hükümet biçimleri için şarttır.23 Yani iktidarın

tekilleşmesi ve tekelleşmesi her halükarda önlenmelidir.24

Anayasalar, ya gerçekte yapılmış şeyleri, ya da yapılması gerektiğine

inanılan şeyleri ilan ederler. Bunların her ikisi de davranışları düzenleme

olarak değil, davranışlarla ilgili isteklerin ve tutumların ifadesi olarak görülebilir.

25 Bu yaklaşımla 2017 Anayasa değişikliğine bakıldığında hükümet

sistemi değişikliği ile birlikte yürütme erkinin muazzam bir üstünlüğü söz

konusudur. Anayasa koyucu erkler arasında bir denge-denetim mekanizması

kurgulamak yerine güçlendirme isteğini yürütme erki lehine kullanmıştır. Bu

da beraberinde demokratik hukuk devleti araçları açısından bir yoksunluk

getirmiştir. Dolayısıyla biz burada Alexander Pope’un çok bilinen “Bırakınız

hükümet biçimleriyle aptallar uğraşsın. En iyi yönetilen en iyisidir”26 anlayı-

21 Mustafa Okşar, Yürütme Erkinin Üstünlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara 2019, s. 23-24.

22 Giovanni Sartori, “Constitutionalism: A Preliminary Discussion.”, American Political

Science Review, C. 56, 1962, 853-864, s. 854.

23 Mcllwain, a.g.e., s. 93-122.

24 Ayrıca bkz. Dieter Grimm, Constitutionalism: Past, Present, and Future, Oxford

University Press, Oxford 2016, s. 315.

25 Carl J. Friedrich, Sınırlı Devlet, Çev. Mehmet Turhan, Liberte Yayınları, Ankara 2014,

s. 21.

26 Aktaran Friedrich, a.g.e., s. 21.

Önsöz 11

şına karşı çıkmak zorundayız. Çünkü bir anayasanın felsefi temeli ne olursa

olsun, anayasa yapmanın önemli politik amacının özgürlük olduğu söylenmelidir.

“Bir hareket olarak anayasacılık, polisi, ordusu, savaşları ve bunların

sonucunda kendini gerçekleştirme ve kendini ifade etme özgürlüğü üzerine

baskıcı sınırlamaların söz konusu olduğu monarşik mutlakıyetçiliğe karşı

bir yönelmedir.”27

İşte gerek 1982 Anayasasının eski halinin gerek 2017 Anayasa değişikliği

ile yeni halinin amacının özgürlük olduğu şeklindeki bir okuma yanılsamadır.

Çünkü özellikle 2017 Anayasa değişikliği ile çağdaş anayasaların

açıklayıcı hükümleri arasında özgürlük tekniği bakımından devasa bir farklılık

söz konusudur. Gerçekten de ve kolayca anlaşılacağı üzere Anayasa değişikliği

yürütmeyi diğer erkler karşısında üstün hale getirerek tercihini yürütme

etrafında, daha çok da Cumhurbaşkanı ekseninde, ilkel ve tekel bir iktidar

kurgusuna yönelik yapmıştır.

Esasında Avrupa’daki anayasa koyucular bilerek parlamenter hükümet

sistemini ısrarla savunmuşlardır; çünkü ABD istisnası bir kenara bırakılırsa

başkanlık sisteminin, hele ki başkanlık sisteminden mülhem sistemlerin,

parti ya da kişiselleşmiş diktatörlüğe kaymaları kuvvetle muhtemeldir.28

Avrupalılar tercihini erkler arasında istikrar ve ılımlılıktan yana kullanmışlardır.

Türkiye bu yönüyle de bir sapma içerisindedir. Sonuç olarak Türkiye’de

özgürlük-otorite çelişkisi bir çatışkıya dönüşmüştür.

Bu yüzden Türkiye yeni bir anayasaya, çağdaş çoğulcu bir anayasaya

ihtiyaç duymaktadır. Buna göre yürütmenin bariz üstünlüğü yerine yasama,

yürütme ve yargı erkleri arasında iktidar haritasının paylaşımlı bir kurgu ile

yeniden düzenlenmesi denge ve denetim mekanizmalarının29 yeniden işlevsel

hale getirilmesi gerekir. Bu şekilde erkler arası ilişkiler organik aslına

rücu etmiş olacaktır.

Türkiye şu anki haliyle çağdaş çoğulcu bir anayasaya sahip değildir;

çünkü 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesinin 16. maddesinde

belirtildiği gibi30 “Hakların güvence altına alınmasını sağlamayan, kuvvet-

27 Friedrich, a.g.e., s. 22.

28 Bu bağlamda bkz. Juan J. Linz, “The Perils of Presidentialism”, Journal of Democracy,

C. 1, S. 1, 1990, s. 51-69. Keza ayrıca bkz. Juan J. Linz, “The Virtues of

PArliamentarism”, Journal of Democracy, C. 1, S. 4, 1990, s. 84-91.

29 W. H. Morris-Jones, “On Constitutionalism”, American Political Science Review, C.

59, S. 2, 1965, s. 439-40.

30 Bkz. Mehmet Semih Gemalmaz, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel

Teorisine Giriş, Beta Yayınları, İstanbul 1997, s. 51; ayrıca bkz. Okşar, a.g.e., s.

25.

12 Önsöz

ler ayrılığı ilkesini benimsemeyen toplumlar, asla bir Anayasaya sahip

değildirler.”

O halde anayasa yapımına ilişkin benimsediğimiz yönteme kısaca değinelim.

Biz burada anayasa kavramının niteliği bağlamında bir yöntem geliştirmeye

çalışacağız.31

a. Genetik olarak anayasa, siyasal iktidarın sınırlılığı bağlamında demokratik

düşünceye dayalı kullanılan ilk ve en iddialı yöntemdir. Köken ve

uzun vadede evrim sorunlarını; kurucu iktidarın sosyal ya da siyasal kökenlerini,

ilkel siyasal iktidar karşısında kurulum sürecini, egemen bazlı toplumdan

siyasal topluma geçişi ele alır.

b. İşlevselci yöntemle incelenebilecek anayasa, ilkel denilen toplumları

üstlendikleri işlevlere bakarak siyasal kurumlarla modernleştirir. Buradaki

yöntemle anayasa, siyasal örgütlenmeyi, toplumun bütüncül örgütlenmesinin

bir veçhesi olarak değerlendirmeye götürür. Aslında bu yönüyle

anayasa, gerçek manada siyasal olan kurumları (egemen aygıtını) ve kimi

koşullarda siyasal amaçla kullanılan çok işlevli toplumsal kurumları karşı

karşıya getirir. Her ne kadar siyasal olan fenomenin doğasını tam anlamıyla

aydınlatmasa da anayasa, siyasal ilişkileri, örgütlenmeleri ve bunların

oluşturduğu sistemleri betimlemeyi sağlar. Burada siyasal birliğin farklılaşmaya

dayanan yapıbozumu beraberinde siyasal ve hukuksal güvenliği

temin eder.

c. Tipolojik yöntem ise, yukarıdaki değerlendirmelerin bir devamı olarak;

anayasa siyasal tipleri belirlemeyi, siyasal hayatın örgütlenmesinin sınıflandırılmasını

amaçlar. İlkel egemenin varlığı veya yokluğu, bir ilk farklılaşma

kıstasını sunar. Aslında siyasal örgütlenmenin çeşitliliğini hükümetin

minimal olduğu sistemlerden, iktidarın belirgin bir şekilde tesis olduğu sistemlere

uzanan bir dizi tip örneğini ortaya koymak mümkündür. Öte yandan

burada siyasal iktidarın bir tipinden diğerine geçişte anayasa olgusu da farklılaşır,

daha karmaşık bir şekilde örgütlenir ve merkezi hale gelir. Her halükarda,

temel bir tespiti atlamamak gerekir: Tanımlanmış tipler donuktur ve

statükoyu hedefler, ya da daha güçlü bir şekilde söylersek donmuş anayasal

tiplerle siyasal gelişim daha fazla sağlanamaz.

d. Terminolojik yaklaşımda siyasal fenomen ve sistemlerin ilk kez

tespit edilip sınıflandırılması, zorunlu olarak temel birtakım kategoriler

geliştirme çabasını ortaya koyar. Bu zor iş, daha en baştan siyasal alanın

belirgin şekilde sınırlandırılmasını gerektirir. Bu da tamamlanabilmesi son

31 Yöntem geliştirmede şu eserden yararlanılmıştır. Georges Balandier, Siyasal

Antropoloji, Çev. Devrim Çetinkasap, Türkiye İş Bankası Yayınları, 2. Baskı, İstanbul

2016.

Önsöz 13

derece güç bir faaliyettir. Siyaset ile ilgili pek çok kavramın henüz çözümlenmemiş

olması, bu zorluğu ortaya koyar. Gerçekten de siyasal eylem,

rekabet, iktidar, yetke, idare, katılım gibi kavramlar belirlenmesi zor mefhumlardır.

Bu çaba, tüm sistemlerde ortak olan yönü ortaya çıkarmak üzere

“siyasal eylem”i analitik bir şekilde ele aldığı oranda elverişlidir. Söz konusu

bu kavramların geliştirilmesi, siyasal kategorilerin ve kuramların

sistematik bir tetkikiyle tamamlanmalıdır. Bu, söz konusu kategori ve kuramlar

ister zımni ister açık olsun; içini doldurmada karşılaşılacak güçlükler

ne olursa olsun gerekli bir şeydir. Anayasa da, ele alındığı toplumda,

onları açıklayacak kuramların ve doğrulayacak ideolojilerin aydınlatılmasını

bir ölçüde sağlar.

e. Yapısalcı yöntem, yukarıda ortaya konulmaya çalışılan genetik ve işlevselci

incelemeleri, yapısal modellerle iş gören siyasal bir incelemeyle

ikame eder. Anayasa, bu yöntem çerçevesinde, bireyler ve gruplar arasında

somut olarak yerleşmiş iktidar ilişkilerini açıklayan formel ilişkiler açısından

değerlendirilir. Bunu yorumlarsak, siyasal yapılar –tıpkı her tür sosyal yapı

gibi- somut siyasal toplumların yapı taşlarını bir araya getiren ilkeleri açıklayan

soyut sistemlerdir. Burada anayasa, siyasal iktidarın icrası bakımından

pek çok manidar değişke sunan bir mikro iktidar öbeğini teşkil eder. Ortak

öğelerin varlığı ve bunların düzenlenişinde görülen farklılaşma yöntem açısından

zorunlu koşullardır. Çünkü bu sayede iki farklı düzlemde, siyasal

örgütlenme tarzlarına denk düşen sistemler birliği kurulur. Buradan da incelemenin

iki veçhesi ortaya çıkar: Önce bir sistem addedilen her örgütlenmenin

iç yapısal ilişkilerinin tespiti; sonra da, incelenen örgütler bütününün bir

bileşimin sonucuymuş gibi yorumlanmasıdır. Söz konusu yöntem, özellikle

dini ve siyasal iktidarların (eşitlikler, kısmi farklılıklar, değişken belirginlikler

gibi) farklı bileşenlerini, aynı bütüncül yapının içerisinde farklı şekillere

giren bir anlayışın serüvenini ortaya çıkartır. Değişkenler ancak bu şekilde

aynı yapının farklı “hallerini” ortaya koyabilirler.

f. Son olarak dinamik yöntem, bir önceki yöntemi kimi noktalarda düzelterek

kısmen tamamlar, anayasal yapıların dinamiğini ve onları kuran

ilişkiler sistemini kavramaya çalışır; yani her toplumdaki mevcut uyuşmazlıkları,

çelişkileri, gerilimleri ve hareketleri dikkate almaya çalışır. Bu sayılanlar

siyasal arenada belirgin hale geldikleri ölçüde tarihte anayasal olgu net

bir şekilde ortaya çıkarlar.

Kanımızca anayasa, tarihsel süreç içerisinde, siyasal ilişikleri sürekli etkileyen

daimi bir gerçeklik olarak görülebilir. Bu süreç kurucu iktidar kavramı

etrafında özelleşmektedir. Anayasa yapım sürecinde kurucu iktidar tüm

bu yaklaşımları meczedip dikate almak zorundadır.

14 Önsöz

Tabi her şeyden önce, geniş kapsamlı bir sosyal mutabakat anlamına

gelen konsensüs ya da oydaşma,32 bir demokraside politikalar üzerinde

değil, yöntemler üzerinde aranmalıdır.33 Demokratik kurucu iktidar, özünde,

anayasanın serbest ve dürüst seçimler ile ihdas edilmesini gerekli kılar.

Demokrasi bu yönüyle halkın iradesinin tecelli ettiği bir yöntemler dizisidir.

Elbette serbest bir ortamda gerçekleştirilecek anayasa ihdası bir hukuk

boşluğu öngörmez, tersine demokratik bir anayasayı mümkün kılacak bir

dizi kamu hürriyetinin de tanınmış olması lazım. Burada yapılacak anayasal

tercihe ilişkin demokratiklik, yalnızca seçime indirgenemez; zira bu

siyaset bilimi literatüründeki ifadesi ile “seçimselcilik” olur ki, bu durum

eleştiriye açıktır.

Türkiye bu bağlamda geçmiş anayasa yapımı paradigmasının ve referanslarının

dışında bir yöntem benimsemelidir. Mevcut siyasal hegemonyayı

ayakta tutan geleneksel yapıların, iktidar kümelerinin önünde bir yol ayrımı

bulunmaktadır. Bu yol ayrımında ya tam demokratik hukuk devleti inşa edilecek

ya da otoriter bir rejimin kökleşmesi sağlanacaktır. Yeni anayasa yapımı

sürecinde Türkiye’de siyasal ve toplumsal elitlerin toplumsal meşruiyet

tabanını genişletme kararlılığına, her şeyden önce geleneksel iktidar örüntüsünü

dağıtma ve yeni bir iktidar vizyonu geliştirme iradesine ihtiyaç söz

konusudur.

32 Bkz. Ergun Özbudun, “Arato, Konsensüs Arayışı ve Yeni Anayasa”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009, s. 181.

33 Gerçi yöntemcilik aşırıya kaçarsa maddi muhteva anlamsızlaşabilir. Özellikle

kurucu iktidar oluşumu ve işleyişiyle belli ilkeler üzerine bir konsensüse de bağlı

olmalıdır.

Önsöz 15

III. Anayasa Yapmanın Önemi

“When you get the dragon out of his

cave on to the plain and in the

daylight, you can count his teeth and

claws, and see just what is his

strenght.”34

Çağımızda rejimin mahiyeti (demokratik, otoriter veya totaliter) ne

olursa olsun hemen her ülkenin bir anayasası vardır. Belli ki anayasa yapmak,

yani devlet teşkilatını belirlemek35 her ülke için önem arz etmektedir.36

Ancak anayasa yapmanın altında bir diğer temel güdü yatmaktadır. Devletler

çoğunlukla anayasayı bir siyasal mühendislik projesi olarak kullanmaktadırlar

ve böylece kurumlar ve kurallar aracılığıyla başta toplumsal alan37 olmak

üzere siyasal alanı da belirlemek istemektedirler. Yani burada toplum ve

siyaset üzerinde anayasa operasyonel bir araç olarak kullanılmaktadır. Gerçekten

de anayasaların siyasi, sosyal ve iktisadi sonuçları vardır; anayasal

reformların rolü hukuk yoluyla istenen sonuçları elde etmenin bir aracı mahiyetindedir.

Şüphesiz bunun için anayasaların belirli maddi ve şekli hedeflere yönelmeleri,

yani operasyonel bir nitelik taşımaları gerekir. Esasında

Sartori’nin belirttiği gibi38 anayasalar, belirli politikaları öngören ve bu

amaçla buyruklar ve yasaklar getiren metinler olmaktan ziyade, devletin

karar verme süreçlerini yapılandıran ve düzene sokan araçlar olmalıdır.

Anayasalar normlarla nelerin yaratılacağını değil, aksine normların kendilerinin

nasıl yapılacağını belirlemek durumundadırlar. Dolayısıyla da anayasaların

“nötr” olmaları gerekir. Şu halde, başta devlet olmak üzere hiçbir organizasyon

sırf buyurucu hükümlerle işleyemez; ayrıca amaca uygun uyarıcıları

içeren kurumlara da ihtiyaç söz konusudur.

Ancak hemen belirtmek gerekir ki, operasyonel anayasaların bile gerçekten

kolayca bir kurumsallaşma yaratacağı, bir diğer söylemle bir “rejim”e

dönüşeceği söylenemez.39 Nitekim Türkiye buna çarpıcı bir örnek olarak

34 O. W. Holmes, Jr., “The Path of the Law”, Harvard Law Review, C. 10, 1897, 457-469.

35 Winluck Wahiu, A Pratical Guide to Constitution Building: An Introduction,

International Institute for Demcoracy and Electoral Assistance, International IDEA,

Stockholm 2011, s. 22-23.

36 Mark Tushnet, “Constitution-Making: An Introduction”, Texas Law Review, C. 91,

2013, 1983-2013, s. 1984.

37 Tushnet, Constitution-Making, s. 1986-1987.

38 Giovanni Sartori, Comparative Constitutional Engineering, New York University

Press, New York 1994, s. 200-203.

39 Ayrıca bkz. Jan-Erik Lane, Constitutions and Political Theory, Manchester University

Press, Manchester ve New York 1996, s. 210-211.

16 Önsöz

gösterilebilir. 1982 Anayasasının benimsediği ve modernleşme yönündeki

ideolojisi çoğu kez sekteye uğramış ve günümüzde ise yine durma noktasına

gelmiştir.40 Şüphesiz anayasa yapmak kendi başına siyasal kurumların

yapısını belirleyebilir, ancak devleti gerçek anlamda bir anayasal devlet

yapmaz; bunun tersinin pek az delili söz konusu olmaktadır.41 Anayasa

yapma konusunda sanki şöyle bir açmazla karşı karşıyayızdır: Eğer istenen

şekilde işleyen siyasal kurumlarınız var ise anayasa yapmaya olan ihtiyacınız

azalır. Öte yandan bu gibi kurumların olmadığı ya da zayıf oldukları

yerde anayasa yapmaya ihtiyaç vardır, ama elverişli bir toplumsal-siyasal

zemini olmadığı için de anayasanın istenen sonucu sağlayacağının garantisi

yoktur.42 Bu nedenle kimi yazarlar anayasalara atfedilen önemi fazlaca

bulurlar. Buna göre eğer iktidar odağı kendisini kısıtlarsa yazılı anayasa

pek de gerekli değildir, eğer böyle yapmazsa o halde anayasa zaten işe

yaramaz. Fakat her şeye rağmen anayasalar önemsiz değildir; sadece onlara

ihtiyatla yaklaşılması gerekir. Aksi takdirde hırsızlık nasıl olsa önlenemeyeceğinden,

kapı kilitlerinin herhangi bir faydası yoktur demiş oluruz.

Dolayısıyla nasıl ki hiçbir anayasa gerçekte olup bitenlerin tam ve gerçekçi

bir tanımı değilse, aynı biçimde çok az anayasa olup bitenlerle hiçbir ilgisi

olmayan salt birer kurgudur.43

Bunun yanında biz insan hak ve özgürlüklerine yönelen ve bunları programlaştırıp

koruyup güvenceye bağlayan anayasaların44 çok önemli olduğunu

düşünüyoruz. Bu anlamda kurumlar ve kurallardan örülü anayasa elbette

değerlidir. Zaten modern anlamda ve anayasacılık hareketlerinin belirlediği

anayasalar, siyasi iktidarı sınırlandırıp hak ve özgürlükleri güvenceye bağlamayı

hedefler. Bu sayede bireyin özneleşmesi ve toplumun özgürleşmesinin

sağlanmasında anayasaların rolü yadsınamaz. Ne var ki, anayasa yapı-

40 Tüm ideolojilerin kendisine has bir çekiciliği söz konusudur. İdeolojinin çekiciliği onu

değerlendiren kişinin zihniyetine bağlıdır. Çünkü her ideoloji belirli bir zihni çerçeve

içerisinde anlam kazanır ve inandırıcılığı söz konusu zihniyetin içselleşmesi ile

orantılıdır. Bu nedenle bir ideolojinin dayandığı zihniyeti paylaşan bir kişi, kendisini o

ideolojiye yakın hissedecek ve söz konusu ideolojinin “doğru” olduğu görüşünü doğal bir

çıkarsama olarak yaşayacaktır. Bkz. Etyen Mahçupyan, “Bir Mikro İdeoloji Olarak

Militarizm”, içinde Bir Zümre, Bir Parti, Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, 4.

Baskı, İstanbul 2009, s. 119. Türkiye’deki ideolojik zihniyet her ne kadar anayasal

belgelerde modernleşme ve çağdaşlaşma içerse de yaşam pratiğinde birey ve toplum

nezdinde pek itibar görmediği söylenebilir. Çünkü ükedeki sosyo-psikoloji bu

çağdaşlaşmanın tersine bir anlam dünyasına ve yaşam pratiğine sahiptir.

41 Andrew Heywood, Politics, Macmillan, London 1997, s. 282.

42 Mustafa Erdoğan, Anayasa ve Özgürlük, Yetkin Yayınları, Ankara 2002, s. 30.

43 S. E. Finer, V. Bogdanor ve B. Rudden, Comparing Constitutions, Clarendon Press,

Oxford 1996, s. 2-3.

44 Wahiu, a.g.e., s. 24.

Önsöz 17

mında her zaman için bu amacının güdüldüğünü söylemek mümkün değildir.

Çoğunlukla anayasa, siyasi düzene yönelik45 bir şekli meşruluk sağlama

aracı olarak kullanılmaktadır. Gerçekten de siyasi elitler yazılı anayasanın

varlığını önemsemektedirler; öyle ki yazılı anayasası olan pek çok otoriter

veya totaliter siyasal rejim söz konusudur. Buradan hareketle bir yandan

resmi kurumsallaştırılma sağlanır, diğer yandan şekli meşruiyet arayışı somutlaştırılır.

Bu tür kamuflaj anayasaların anayasacılık anlayışıyla bir bağı

olmadığı gibi rejimi tersine işletir, yani burada iktidar sınırlandırılmaz.

Öte yandan ideolojik46 saiklerle yapılan programatik anayasalar anayasa

yapımını toplumsal mühendisliğin bir aracı olarak görür. Burada bireyin hak

ve özgürlükleri iktidarın sınırlandırılması amaçlanmaz, aksine toplum bu

gibi bir mühendislik sonucu dönüştürülmek istenir. Bu dönüşüm sosyal,

ekonomik veya siyasal olabilmektedir. Bu hallerde anayasal çerçeve ile bağlı

olan siyasal elitler toplumsal-siyasal hedefler doğrultusunda hareket etmek

zorunda kalırlar. Böyle olmakla ise, ideolojik anayasalar demokratik çoğulculuk

ve müzakere yöntemlerini oldukça işlevsizleştirir.

Sonuç olarak ister hak temelli (anayasacılık) olsun ister amaç eksenli

(operasyonel) olsun anayasalar kendi başlarına toplum ve siyaset

dizaynınında yeterli bir araç değildirler. Anayasaların başarısını belirleyen

daha ziyade kültürel kodlar ve bunların siyasal ve hukuki yansımalardır.47

Muhtemelen liberal-demokratik anayasa modelini benimseyen pek çok kalkınmakta

olan ülkede anayasal başarısızlığın altında yatan etken söz konusu

bu kültürel kodların anayasal demokrasi ile olan uyumsuzluğudur. Ancak biz

her halükarda anayasal mühendisliğin önemli olduğunu düşünüyoruz; özellikle

de modernleşme sürecini anayasal belgeler üzerinde48 inşa eden Türkiye’de

bu sonuç daha da ehemmiyet arz etmektedir.

45 G. Frankenberg, “Comparing Constitutions: Ideas, Ideals, and Ideology –towarda layerd

narrative”, Int’l J. Cons. Law, C. 4, S. 3, 2006, 439-459, s. 440.

46 Frankenberg, a.g.e., s. 442.

47 Tolerans ya da hoşgörü, demokratik bir siyasal sistemin temel direğidir. Demokrasimizin

inkar edilemeyecek kurumsal eksiklikleri yanında, aşması gereken en temel sorunlardan

biri budur. Farklılıkların bir kültürel zenginlik kaynağı sayılması, farklı kimliklerin ve

hayat tarzlarının herkesçe kabullenilmesi ve saygı görmesi, bir kesimin karşılaştığı

güçlüklerin diğer kesimlerce de anlaşılması ve giderilmelerine çalışılması, sağlıklı bir

demokratik hayatın vazgeçilmez şartıdır. Bu gerçek, siyasal liderlerimizce, sivil toplum

kuruluşları yöneticilerince ve tüm kanaat önderlerince bıkıp usanmadan topluma telkin

edilmeli, mahalli uygulamalarda bu ilkeden görülebilecek sapmalara karşı kesin ve

kararlı tutum alınmalıdır. Bkz. Ergun Özbudun, “Hoşgörü ve Demokrasi Üzerine”, içinde

Türkiye’nin Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009, s. 213.

48 Esasında Türkiye hiçbir zaman tam anlamıyla demokrasiyi gerçekleştirmemiştir. Fakat

özellikle son yıllarda ülkemiz otoriter bir rejime doğru evririlmektedir. Murat Somer,

“Understanding Turkey’s Democratic Breakdown”, Southeast European and Black Sea

18 Önsöz

IV. Türkiye’nin Yeni Anayasa İhtiyacı: Hukuk Tüketen Anayasadan

Kurtuluşun Gerekliliği

Ülkemizin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğu gerçeği yadsınamaz. Bunun

temelde üç sebebinden söz edilebilir:

a. Birincisi ülkemiz henüz “anayasal demokrasi” kavramını kurum ve

kurallarıyla içselleştirmiş ve pratiğe dökmüş değildir. Türkiye demokratikleşme

süreci içerisinde “yarı-askeri rejim”den “sivil vesayetçi demokrasi”ye

evirilmiştir. Bu nedenle ülke ne bir anayasal rejimdir ne de tam anlamıyla

demokrasidir. Ancak ülkemizin hak eksenli bir yönetim çerçevesinde hem

anayasal devlet hem de demokratik devlet olmaya acilen ihtiyacı vardır.

Yeni bir anayasa tek başına elbette devleti anayasal ve demokratik kılmaz;

bunun ötesinde kültürel kodlar da dönüşüme uğramalıdır; ancak yeni bir

anayasa söz konusu bu dönüşümü gerçekleştirebilecek bir potansiyel içerdiği

gerçeği de kuşkusuzdur.

b. İkincisi ülkemiz toplumu henüz kendi iradesi ve girişimiyle bir anayasa

ihdas etmemiştir. Yürürlükte bulunan 1982 Anayasası askeri bir cuntanın

eseridir. 1982 Anayasası şu anki haliyle toplumun devlete çizdiği bir

yetki ve iktidar haritası değil, aksine devletin topluma çizdiği sınırları teşkil

eden bir vesayet belgesidir. Oysa anayasa sosyo-politik organizasyonun toplumsal

bir mutabakatla belirlenmesi demek olup iktidar ve yetki haritasını

belirleyen bir tür “sosyal sözleşme”dir.

c. Üçüncü olarak, bir ülkede anayasa sorunlarının bu denli sık bir şekilde

gündeme gelmesi, başlı başına bir sağlıksızlık belirtisidir. Pekişmiş ve

istikrarlı bir demokraside, insanların sabah akşam anayasa sorunları ile boğuşması

tasavvur edilemez. Fakat Özbudun’un da belirttiği gibi,49 konu Türkiye

olunca bu duruma çok da şaşmamak gerekir. Olağanüstü şartlar altında,

Studies, Routledge, 2016, 1-23, s. 1. İlginçtir, anayasal belgeler üzerinden

demokratikleşmeye çalışmış bir ülke olan Türkiye, yine bir tersine anayasacılık

anlayışıyla 2017 anayasa değişikliği ile otoriterliğe kaymıştır. Muhtemelen geçmişte,

otoriter hükümetlerin yaptıkları aşırılıkların boyutu bizim ülkemizde de bir gün benzer

bir sistemin kurulabileceği korkusunu arttırmaktan çok, adeta böyle bir şeyin

imkansızlığının güvencesi olarak yorumlanabilmekteydi. Gerçekten de otoriter bir ülkeye

baktığımızda, bizi onlardan ayıran muazzam boşluk yüzünden orada meydana

gelebilecek bir siyasal olayın burada da herhangi bir gelişmeye neden olmasını düşünmek

bile imkansız gelebilmekteydi. Aramızda uzun zamandan beri düzenli olarak oluşan

farklılaşma süreci, bir gün bizim de aynı yöne doğru gidebileceğimizi ima eden bir

düşünceyi yalanlar nitelikteydi. Ancak bu duvarların teker teker yıkıldığını

gözlemlemekteyiz. Bu uyarının bir benzerini İngiltere için yapan Hayek’in

değerlendirmeleri için bkz. Friedrich von Hayek, Kölelik Yolu, Liberte Yayınları, 6.

Baskı, Ankara 2015, s. 233 vd.

49 Bkz. Ergun Özbudun, “Yeni Anayasa Nasıl Mümkün?”, içinde Türkiye’nin Anayasa

Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009, s. 250.

Önsöz 19

olağanüstü yöntemlerle ve açık bir otoriter zihniyetle yapılan bu Anayasanın,

malum kusurularına rağmen demokratik bir rejimi sürdürmeye çaba sarfeden

bir ülkede her an sorun çıkması tabiidir. Bu sorunlar, bir kere daha, kısmi

anayasa değişikliklerinin derde deva olamayacağını, normal bir demokrasiye

kavuşmanın, ancak tamamen demokratik ve özgürlükçü bir zihniyetle hazırlanacak

yeni bir anayasa ile mümkün olabileceğini göstermektedir.

Bu şekilde yapılandırılan bir yeni anayasa Türkiye şartlarında sorunların

çözülmesinde elverişli olacaktır. Gerçekten de eğer Türkiye toplumu demokratik

müzakere ve katılım yoluyla bir anayasa yapabilirse sorunlarını en iyi

kendisi bildiği için sonuca giden bir anayasa yapar ve bunu sahiplenir. Şüphesiz

burada siyasal elitlerin topluma yol göstericiliği veya en azından ona

engel olunmaması gerektiğini söylemeliyiz.

Türkiye’nin önünde bekleyen önemli sorunlar vardır. Bunlar dinsel

(seküler-dindar) ve etnik (Türk-Kürt) sorunlardır. Bu sorunlar zaman zaman

bir çatışmaya dönüşmekte ve toplumsal barışı tehdit etmektedir. Çözüme

giden yolda hak eksenli ve çoğulcu yeni bir anayasa ihdası gerçekçi bir rol

oynayacaktır. Şu anki statüko buna izin vermese de toplumsal tabandan gelen

ve sorunların çözümüne yönelen talepler ümit vericidir. Gelinen noktada

siyasi elitlerin50 yeni bir anayasa ihdası sürecinde elini taşın altına sokması

zaruridir.51

Şu halde azimli bir çalışmayla yeni anayasa ihdası sürecinde anayasacılık

düşüncesine ilişkin bilgimizi eksiksiz hale getrmeli, bilhassa anayasacılık

tarihinine yönelik şuurumuzu keskinleştirmeli, bize intikal eden yeni anayasa

ihtiyacı hakkında gerçek bir değerlendirme yapmalıyız. Mevcut anayasa

hukukumuzun zayıf bir pratik sergilediğini düşündüğümüzde, yeni anayasa

ihtiyacına yönelik talepleri görmezden gelmek basit bir hukuki tembellik

olmanın ötesinde anlamlara işaret eder. Dolayısıyla hukukun evrensel ilkeleri

çerçevesinde mevcut hukukumuza anayasal düzeyde neşter vurma vaktinin

geldiği kanaatindeyiz. Şimdiye kadar anayasal tarhimize baktığımızda neşteri

hep sağlıklı dokuya vurduğumuzu, var olan anayasal dokuyu bozduğumuzu

ve bu suretle gelecek kuşakların sorumluluğunu en ağır şekilde üstümüze

aldığımızı hatırlatalım.

50 Karşılaştırınız Devra Moehler, “Participation and Support for the Constitution in

Uganda”, The Journal of Modern African Studies, C. 44, S. 2, 2006, 275-308, s. 277

ve 279.

51 Ancak hemen belirtelim ki, anayasa yapmak yalnızca bir toplumdaki elitlerin faaliyeti

olmamalıdır. Ayrıca bkz. Fatih Öztürk, “Neden ve Nasıl Bir Anayasa?”, içinde Yeni

Anayasa İçin Yol Haritası, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020, s. 363. Özellikle

Türkiye’de bugüne kadar yapılan anayasaların bütününde hep bir yöntem koruma riski

söz konusu olmuştur.

20 Önsöz

Sonuç olarak yeni anayasa ihdasında;

a. Toplumsal ve siyasal değer çoğulculğuna rağmen hegamonik bir değere

atıf yapılmadan ilkesel ve ortak yarara yönelmiş kabul edilebilir bir

formülasyona başvurulmalı

b. Çıkar çatışmalarına rağmen, bireyi özne kabul eden ve onu kümülatif

işbirliğine davet eden koşullar yaratılmalı

c. Mağdur herkesin kendi yaklaşım biçimini dile getirme şansına sahip

olacağı bir “birlik oluşturma tarzları çoğulculuğu”52na öncelik tanınmalıdır.

Belirtmek gerekir ki, ancak bu şartlar sağlandığında vatandaşlar anayasayı

sahiplenir.53 Bu çalışma, Türk demokrasisinin karşı karşıya bulunduğu

anayasa sorunun ciddiyetini bir kere daha ortaya koymak için kaleme alınmıştır.

Türkiye’de rejim düğümünün çözümü, ancak evrensel demokratik ve

hürriyetçi standartlarda ve devlet organlarının karşılıklı yetkilerini yerleşik

demokrasilerdekine benzer şekilde düzenleyen yeni bir anayasanın yapılmasıyla54

mümkün olacağa benzemektedir. Temel amacımız, Türkiye’nin demokrasiye

geçiş (transition to democracy) paradimasına geri dönmesine

katkı sunmaktır. Biz, siyasal elitler istedikleri takdirde55 Türkiye’de demokrasiye

geçilebileceğini öngörüyoruz.

52 Seyla Benhabib, “Demokratik Moment ve Farklılık Sorunu,” içinde Demokrasi ve

Farklılık: Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya Açılması, Dünya Yerel

Yönetimler ve Demokrasi Akademisi Yayını, İstanbul 1999, s. 110-111.

53 Jeffry Thomas, “Anayasa Yapmak ve Anayasayı Değiştirmek: Türkiye’nin Anayasal

Reformu Üzerine Karşılaştırmalar ve Hukukun Üstünlüğü Perspektifleri”, Çev. Ayşe

Esra İyidoğan, içinde Yeni Anayasa İçin Yol Haritası, Ed. Fatih Öztürk, Adalet

Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020, s. 63.

54 Aynı doğrultuda bkz. Ergun Özbudun, “Yeni Anayasa Şart Oldu”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009, s. 190.

55 Ayrıca bkz. Dankwart Rustow, “Transition to Democracy: Toward a Dynamic Model”,

Comparative Politics, C. 2, 1970, 337-363.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ..................................................................................................................... 5

İÇİNDEKİLER ...................................................................................................... 21

BİRİNCİ BÖLÜM

ANAYASA KÜLTÜRÜ VE KAVRAMI

I. Ön Sorun: Kavramsal Çerçeve..................................................................... 29

A. Anayasanın Ahlaki Temeli ........................................................................ 29

B. Anayasanın Yaşam Rejimi ........................................................................ 33

C. Nasıl Bir Anayasa? Anayasalı Devletin (Muvazaalı Anayasa) Anayasal

Devletten Farklılaşması ............................................................................. 38

1. Anayasalı Devlet .................................................................................. 38

2. Kurucu İktidarın “Siyasal” Faaliyeti: Suiistimalci Anayasa................. 40

3. “Siyasi İktidarın” Kurucu Faaliyeti: Hayalet Anayasacılık.................. 43

II. Anayasanın Maddi Fonksiyonu.................................................................... 45

A. Ön Sorun: Anayasanın Modern Devlet Kavrayışı ve Anlam Çabası......... 45

B. Anayasanın Kurucu Fonksiyonları: Anayasacılık Açısından Bir Okuma.. 48

1. Ön Belirleme: İnsan Hakları................................................................. 49

2. İnsan Onuru.......................................................................................... 51

3. Kuvvetler Ayrılığı ................................................................................ 55

a. Meşruluk......................................................................................... 56

b. Teorinin Kurumsallaşması.............................................................. 57

aa. Öncü Düşünürler: Polybios, Cicero ve Karma Anayasa ........... 57

bb. Locke......................................................................................... 61

cc. Montesquieu.............................................................................. 64

dd. Madison..................................................................................... 66

c. Ara Değerlendirme ......................................................................... 69

4. Hukuk Devleti ...................................................................................... 70

5. Demokrasi ............................................................................................ 75

a. Anlam Sorunu ve Belirleyici İlkeleri.............................................. 75

22 Anayasa Kültürü ve Kavramı

aa. Katılımcılık................................................................................75

bb. Çoğunluk İlkesi..........................................................................76

cc. Muhalefet Hakkı ........................................................................78

aaa. Kavram...............................................................................78

bbb. Anayasal Statü....................................................................80

ccc. Ara Değerlendirme .............................................................83

dd. Siyasal Çoğulculuk ....................................................................85

ee. Hukukun Üstünlüğü...................................................................87

b. Anayasal Demokrasi........................................................................90

c. Anayasa Yapımında Bir Demokrasi Modeli Olarak Ortaklık

Demokrasisi.....................................................................................92

6. Ara Değerlendirme: Habermas’ta Prosedürel Hukuk Anlayışı,

Demokrasi ve Anayasal Çıkarımlar ......................................................94

III. Genel Değerlendirme .....................................................................................97

A. Anayasa Devletinin Şarta Bağlılığı ve Tarihi Gelişimi ..............................97

B. Anayasanın Devlet İle Etkileşimi ve Anayasa Devletinin Ortaya

Çıkması ....................................................................................................100

C. Anayasanın Kimliği ve Değişime Açık Yapısı.........................................101

D. Kurucu İktidarın Anayasa Yapımındaki Fonksiyonelliği.........................102

İKİNCİ BÖLÜM

KURUCU İKTİDAR

I. Anayasa Yapımı Bağlamında Kurucu İktidara Analitik Yaklaşım.........105

A. Ön Sorun: Temel Kural Anayasa Yapımı Üzerine...................................105

B. Anayasa Yapımının Faili: Kurucu İktidar ................................................108

1. Devrim ve Hukuk................................................................................108

2. Kurucu İktidarın Analizi .....................................................................112

a. Kavram..........................................................................................112

b. Ara Değerlendirme ........................................................................115

c. Kuram............................................................................................119

aa. John Austin ..............................................................................119

bb. Carl Schmitt.............................................................................121

cc. Hannah Arendt.........................................................................128

3. Kurucu İktidarın Meşruiyeti ve Sınırları Sorunu ................................132

a. Meşruluğun Koşulları....................................................................132

Anayasa Kültürü ve Kavramı 23

b. Kurucu İktidarın Ön Konsepti Olarak Meşruluk .......................... 134

c. Anayasa Yapımının Sınırları ........................................................ 136

d. Demokratik Hukuk Devletinde Kurucu İktidar ............................ 139

4. Tali Kurucu İktidar: Yumurta-Tavuk Sorunu..................................... 141

a. Ön Sorun: Hukukun Ontolojisi ..................................................... 141

b. Hans Kelsen.................................................................................. 145

c. H. L. A. Hart’ın En Üst Tanıma Kuralı ........................................ 148

d. Tali Kurucu İktidarın Kurucu Faaliyeti ........................................ 151

e. Ara Değerlendirme ....................................................................... 153

5. Pozitivizm Kıskacında Kurucu İktidar ve Eleştirisi ........................... 156

II. Bir Kurucu İktidar Tekniği Olarak Anayasa Yapımı: Yöntemden

Pratiğe........................................................................................................... 159

A. Anayasa Yapımında Yöntem Farklılaşması: Demokratik ve

Anti Demokratik Yönelimler................................................................... 160

1. Ön Sorun ............................................................................................ 160

a. Doğrudan Demokrasi Yöntemi..................................................... 160

b. Yarı-Doğrudan Demokrasi: Kurucu Referandum......................... 161

c. Temsili Demokrasi Yöntemi: Konvansiyon ................................. 164

d. Yeni Paradigma: Katılımcı Anayasa Yapımı................................ 166

2. Anti-Demokratik Anayasa Yapımı..................................................... 169

3. Demokratik Anayasa Yapımı ............................................................. 171

B. Uygulamada Anayasa Yapımı: Menfaat, Çatışma ve Uzlaşı................... 173

1. Kurucu İktidarın Farklılaşması........................................................... 174

2. Kurucu İktidar ve Seçim..................................................................... 176

3. Kurucu İktidarda Gerilim ................................................................... 179

4. Kurucu İkitdarın İşleyiş Tarzı ............................................................ 181

5. Ara Değerlendirme ............................................................................. 183

III. Anayasa Yapımı: Denge ve Denetim Üzerine Bir Okuma ....................... 185

A. Kurucu İktidarın Kümülatif Faaliyeti: Sıfırdan Anayasa Yapımı............ 186

B. Kurucu İktidarın Nispi Faaliyeti: Anayasal Değişim............................... 186

C. Kurucu İktidarın Amorf Faaliyeti: Anayasaya Aykırı Anayasa

Değişikliği ............................................................................................... 188

IV. “Kendiliğinden Anlaşılmayan Bir Yetki Olarak Anayasal Değişim” ..... 190

A. Genel Olarak Anayasayı Değiştirme ....................................................... 190

B. Anayasal Değişimin Devrimsel Niteliği .................................................. 192

C. Anayasal Bir Tehlike Olarak Anayasayı Değiştirme Yasağı................... 193

V. Genel Değerlendirme................................................................................... 194

24 Anayasa Kültürü ve Kavramı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BÖLÜNMÜŞ TOPLUMLARDA ANAYASA YAPIMI:

TÜRKİYE ÖRNEĞİ

I. Anayasa Yapımı ve Tipoloji ........................................................................197

II. Türkiye’de Demokratik Hukuk Devletinin Güçlendirilmesi

Ekseninde Anayasal Değişimin Gerekliliği: Yapısal ve Haklar

Şartlarına Yönelik Beklentiler ....................................................................198

III. Bölünmüş Toplumlarda Anayasa Yapımı ve Türkiye Örneği..................202

A. Ön Sorun: Kavramsal Analiz ...................................................................202

B. Bölünmüş Toplumda Demokrasinin Kırılganlığı ve Anayasa Yapımı.....206

C. Yarışan Siyasal Kimlikler ve Anayasa Yapımı ........................................211

D. Osmanlı’da Cumhuriyet’e Türkiye’de Kültürel Kodlar ve Gerilim .........214

1. Genel Olarak .......................................................................................214

2. Kültürel Farklılaşma ...........................................................................215

3. Kemalist Kültür Çözümlemesi............................................................219

4. Muhafazakar Kültür Çözümlemesi .....................................................221

5. Cumhuriyetin Kültürel Gerilim Kodları..............................................223

6. Kültürel Gerlim Kodları Arasında Salınım .........................................225

7. Ara Değerlendirme..............................................................................227

a. Genel Olarak .................................................................................227

b. Bölen Bir Değişken Olarak Muhafazakarlık .................................229

IV. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Anayasa Yapımı Süreçleri ve Yeni Bir

Anayasa İçin Öneriler..................................................................................231

A. Genel Olarak ............................................................................................231

B. 1876 Kanun-ı Esasi ..................................................................................233

1. Kanun-ı Esasinin Yapım Yöntemi ......................................................233

2. Kurucu İktidar Tekniği olarak 1909 Anayasa Değişikliği ..................235

C. 1921 Anayasası ........................................................................................237

D. 1924 Anayasası ........................................................................................240

E. 1961 Anayasası ........................................................................................243

F. 1982 Anayasası ........................................................................................249

1. Anayasanın Yapılışı ............................................................................249

2. 2007 Anayasa Değişikliği ...................................................................251

3. Kurucu İktidar Tekniği Olarak 2017 Anayasa Değişikliği..................252

G. Ara Değerlendirme...................................................................................260

Anayasa Kültürü ve Kavramı 25

V. Anayasa Yapımında Yöntem Sorunları ve Türkiye ................................. 263

A. Genel Olarak............................................................................................ 263

B. Kurucu İktidarın Kimliği: Yarışmacı Otoriter Rejimde Anayasa

Yapım Tekniği......................................................................................... 264

C. Anayasal Birikimde Ters Dalga: Paradigma Değişiminin Gerekliliği..... 272

D. Anayasadaki Değiştirilmesi Yasak Hükümler ......................................... 275

E. Ara Değerlendirme .................................................................................. 288

VI. Kurucu Bir Öge Olarak Türkiye’nin Hükümet Sistemi Sorunu ve

Yeni Anayasa Yapımına İlişkin Öneriler .................................................. 290

A. Erkler Ayrılığı Sorunu ............................................................................. 291

B. Yürütme Kuvvetinin Güçlendirilmesi ve Demokrasinin Düşüşü ............ 293

1. Genel Olarak ...................................................................................... 293

2. Türkiye’de Yürütme Kuvvetinin Serencamı ...................................... 295

a. 1961 Anayasası: Kuvvetler Dengesi............................................. 295

b. 1982 Anayasası: Yürütmenin Güçlendirilmesi............................. 298

c. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Kuvvet Örüntüsü:

Yürütmenin Üstünlüğü ................................................................. 300

aa. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Dinamikleri ............. 302

aaa. Genel Olarak.................................................................... 302

bbb. Başkanlık Sisteminin Tehlikelerinin Kaynakları ............. 304

aaaa. Demokratik Kaynak ...................................................................305

bbbb. Hukuki Kaynak ..........................................................................306

bb. Türkiye’de Yargı Sorunu ........................................................ 308

aaa. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi.................... 308

bbb. Başkanlık Sisteminde Yargının Bağımsızlığı ve

Tarafsızlığı....................................................................... 312

ccc. Türkiye’de Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı ........... 313

C. Mevcut Haliyle 1982 Anayasasında Sorun Alanları................................ 318

1. Anayasanın Sıfır Noktasında ve Gelişen Halinde Demokrasi Sorunu 318

2. Temel Hak ve Özgürlüklere Karşı Olumsuz Yaklaşım ...................... 321

3. Türkiye İçin Parlamenter Sistemin Gerekliliği................................... 322

D. Ara Değerlendirme .................................................................................. 325

26 Anayasa Kültürü ve Kavramı

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ANAYASA YAPIMINDA TÜRKİYE’NİN ÖNÜNDE BEKLEYEN

SORUNLAR VE ÖNERİLER

I. Ön Sorun: Yeni Anayasa Yapımı ve Anayasanın Milliyetçi İdeolojisi ....329

A. Sorunu Çözmenin Zorunluluğu ................................................................329

B. Anayasada Milliyetçi İdeolojinin Yoğunluğu ve Çıkış Yolu ...................331

II. Otoriter Sınırlamadan Hak Eksenli Yönetime: 1982 Anayasasının

Bir Arkeolojisi ve Öneriler ..........................................................................338

A. Anayasanın Ruhunun Cisimleşmesi: Başlangıç Bölümü .........................340

B. Anayasada Devletin Temel Amaç ve Görevleri: Amaç Eksenli

Yaklaşım ..................................................................................................345

C. Hak-Ödev İlişkisi: Ödev Kıskacında Hak ................................................348

D. Toptancı Sınırlama Gölgesinde Haklar ....................................................350

E. Hukuku Değiştirmek Suretiyle Bir Sınırlama Tekniği: Temel

Hakların Kötüye Kullanılması..................................................................357

F. Devlet Kıskacında Hukuk: Hukuk Devletinin Metamorfozu ...................360

1. 1982 Anayasasının Orijinal Halinde Hukuk Devleti...........................360

2. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Hukuk Devleti..............................363

a. İnsan Hakları Sorunu.....................................................................366

b. Demokratik Hukuk Devleti Sorunu...............................................372

c. Tespit ve Öneriler..........................................................................384

G. Bölünmüş Toplumda Bir Garantör İlke Olarak Laiklik ve Anayasal

Patoloji .....................................................................................................389

1. Anayasal Felsefe .................................................................................390

2. Anayasa Mahkemesinin Laiklik Anlayışı ...........................................391

3. Ara Değerlendirme..............................................................................394

III. Yeni Anayasanın Şekli Sorunu: Çerçeve-Kazuistik Anayasa

Bakımından Bir Değerlendirme..................................................................398

A. Çerçeve-Kazuistik Anayasa Ayrımının Anlamı .......................................398

B. Anayasal Yorum Alanı: Normun Genişlemesi Ya Da Daralması ............402

C. Anayasa Yargısının Operasyonel Gücü ve Hareket Alanı .......................404

D. Anayasa Mahkemesi ve Militan Demokrasi.............................................407

1. Militan Demokrasi ve Türkiye............................................................407

Anayasa Kültürü ve Kavramı 27

2. 2010 Sonrası Parti Kapatma ............................................................... 409

3. Anayasa Mahkemesi Yaklaşımında Evrilime: İdeolojik

Yaklaşımdan Özgürlükçülüğe ............................................................ 410

E. Ara Değerlendirme .................................................................................. 413

IV. Yeni Anayasada Denge ve Denetim Aracı Olarak Anayasa Yargısı ....... 415

A. Denetim-Denge ve Yargı......................................................................... 415

B. Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu................................................... 417

1. Hak-Temelli Meşruluk ....................................................................... 417

2. Demokratik Temelli Meşruluk ........................................................... 421

C. Başanlık Sistemi Örneği ABD’de Anayasa Yargısı ve Denetim-Denge . 432

1. Anayasa Yargısı ................................................................................. 432

2. ABD Örneği ....................................................................................... 437

D. Ara Değerlendirme .................................................................................. 444

ÇIKTILAR VE SONUÇ...................................................................................... 453

KAYNAKÇA ........................................................................................................ 459

Abdülhakimoğulları, Erdal, “Yapım Süreçleri Açısından Anayasalarımız ve

Yeni Anayasa İçin Öneriler”, içinde Yeni Anayasa, Yeni Türkiye

Dergisi, C. 50, Y. 9, 2013.

Acar, Ali, “(Yeni) Bir Anayasanın Nihai Normatiflik Kaynağı Nedir?”,

Çankaya University Journal of Law, C. 8, S. 2, 2011, 109-131.

Ağaoğulları, Mehmet Ali ve Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine,

İmge Yayınevi, Ankara 1991.

Ağaoğulları, Mehmet Ali ve Levent Köker, Tanrı Devletinden Kral Devlete,

İmge Kitabevi, 6. Baskı, Ankara 2013.

Akad, Mehmet ve Abdullah Dinçkol, 1982 Anayasası (Madde Gerekçeleri

ve Maddelerle İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları), Alkım, İstanbul

1988.

Akartürk, Ekrem Ali, “2007 Anayasa Değişikliği Hükümet Sistemini Yarı

Başkanlık Hükümet sistemine Dönüştürmüş Müdür?”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları,

3. Baskı, İstanbul 2016.

Akdeniz, Yaman ve Kerem Altıparmak, “Türkiye’de Can Çekişen İfade

Özgürlüğü”, https://www.englishpen.org/wp content/uploads/2018/03/

Turkey_Freedom_of_Expression_in_Jeopardy_TUR.pdf, erişim 07.

03.2020.

Akgül, Emin, Hükümet Sistemleri Tartışması ve Türkiye Örneği, Turhan

Kitabevi, Ankara 2015.

Akkanat, S., “Kurucu İktidara Dayalı Bir Demokrasinin İmkânı: Siyasal Bir

Yaklaşım”, Amme İdaresi Dergisi, C. 48, S. 2, 2015, 1–21.

Aktaş, Sururi, “Hukuk Devleti İdealine Felsefi Bir Bakış”, Yıldırım Beyazıt

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, 2020, 1-27.

Akın, Fehim, “1924 Anayasasının Modernleşme Açısından Anlamı”, Sosyal

Bilimler Dergisi, http://www.sbd.aku.edu.tr/VIII3/fakin.pdf erişim

14.03.2018.

Albert, Richard,”The Expressive Function of Constitutional Amendment

Rules”, McGill Law Journal, C. 59, S. 2, 2013, 225-281.

Albert, Richard, “Constitutional Amendment by Stealth”, McGill Law

Journal, C. 60, S. 4, 2014, 673-735.

460 Kaynakça

Albert, Richard, “Constitutional Amendment by Constitutional Desuetude”,

The American Journal of Comparative Law, C. 62, S. 3, 2014,

641-686.

Albert, Richard, “Amending Constitutional Amendment Rules”,

International Journal of Constitutional Law, C. 13, S. 3, 2015,

665-685.

Aldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası,

Fakülteler Matbaası, İstanbul 1970.

Aldıkaçtı, Orhan, “Tartışma”, Anayasa Yargısı, C. 3, Ankara 1987, 51-53.

Aldrich, H., G. J. Miller, Jr. C. W. Ostrom ve D. W. Rohde, American

Government People, Enstitutions, and Policies, Houghton Mifflin,

1986.

Alexander, Larry ve Frederick Shauer, “Rules of Recognition, Constitutional

Controversies, and the Dizzying Dependence of Law on Acceptance”,

içinde The Rule of Recognition and the U. S. Constitution,

Matthew D. Adler ve Kennth Einer Himma, Oxford University Press,

Oxford 2009.

Alexy, Robert, “Jürgen Habermas‟s Theory of Legal Discourse,” Cardozo

Law Review, Vol.17, 1995-1996, 1027-1034.

Alexy, Robert, The Argument from Injustice: A Reply to Legal

Positivism, Çev. Bonnie Litschewski ve Stanley L. Paulson, Oxford

University Press, Oxford 2002.

Alkan, Mehmet, Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Liberte Yayınları, Ankara

2018.

Aliefendioğlu, Yılmaz, “Yeni Bir Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahkemesi”,

Anayasa Yargısı Dergisi, C. 14, 1997, 225-246.

Aliefendioğlu, Yılmaz, “Hukuk, Hukukun Üstünlüğü, Hukuk Devleti”, Ankara

Barosu Dergisi, 2001-2, 29-68.

Anayurt, Ömer, “1924 Anayasası’nda Meclis-Yürütme İlişkileri”, Atatürk

Araştırma Merkezi Dergisi, C. 13, S. 39, 1997,

http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-39/1924-anayasasinda-meclisyurutme-

iliskileri erişim 20.03.2018.

Anayurt, Ömer, “1924 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler”, Gazi Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1-2, 2003, 1-21.

Anayurt, Ömer, “Bir Siyasal Katılım Hakkı Olarak Referandum Kurumu ve

Türkiye’de Durum”, içinde Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler

Kitabı 1, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul

Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.

Kaynakça 461

Anayurt, Ömer, Anayasa Hukuku Genel Kısım, Seçkin Yayıncılık, Ankara

2018.

Arat, Yeşim, “Beyond the Demcoratic Paradox: The Decline of Democracy

in Turkey”, University of Gothenburg Working Paper, No. 21,

2019.

Arato, Andreas, “Forms of Constitution Making and Theories of

Democracy”, Cardozo Law Review, C. 17, 1995-96, 191-225.

Arato, Andrew ve Jean Cohen, “Banishing the Sovereign? Internal and

External Sovereignty in Arendt”, Constellations, C. 16, S. 2, 2009,

307-330.

Arato, Andrew, Constitution Under Occupation, Colombia university

Press, New York 2009.

Arato, Andrew, “Redeeming the Stili Redeemable: Post Sovereign

Constitution Making”, International Journal of Politics, Culture and

Society, C. 22, S. 4, 2009, 427-443.

Arato, Andrew, The Adventures of the Constituent Power: Beyond

Revolutions?, Cambridge University Press, Cambridge 2017.

Arato, Andrew, “Revolutions and Constitution Making”, içinde

Comparative Constitution Making, Ed. David Landau ve Hanna

Lerner, Edward Elgar Publishing, Northampton 2019.

Arendt, Hannah, “Özgürlük Nedir?”, Geçmişle Gelecek Arasında, Çev.

Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2012.

Arendt, Hannah, “Otorite Nedir?”, Geçmişle Gelecek Arasında, Çev. Bahadır

Sina Şener, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2012, 127-193.

Arendt, Hannah, Devrim Üzerine, Çev. Onur Eylül Kara, İletişim Yayınları,

İstanbul 2012.

Arendt, Hannah, İnsanlık Durumu, Çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları,

7. Baskı, İstanbul 2013.

Arendt, Hannah, Şiddet Üzerine, Çev. Bülent Peker, İletişim Yayınları, 7.

Baskı, İstanbul 2014.

Arnauld, Andreas von, “Hukuk Devleti”, Çev. Arslan Topakkaya, içinde

Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter,

Çev. Ed. İlyas Doğan, Lale Yayıncılık, 2014.

Arnold, Rainer, “Anayasanın Değiştirilemez Hükümleri: Almanya Perspektifi”,

Çev. Gülden Kurt, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, 2012,

225-228.

Arslan, Zühtü, “Devletin Hukuku, Hukuk Devleti ve Özgürlük Sarkacı”,

Doğu Batı Dergisi, Y. 4, S. 13, 2000-2001.

462 Kaynakça

Arslan, Zühtü, “İki Anayasa İki Tarz-ı Demokrasi: Avrupa Anayasa’sı ve

Türk Anayasa’sı Üzerine Notlar”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 22,

2005.

Arslan, Zühtü, Anayasa Teorisi, Seçkin Yayınları, 1. Baskı, 2008.

Atar, Yavuz, Demokrasilerde Anayasal Değişmenin Dinamikleri ve Anayasa

Yapımı, Mimoza Yayınları, Konya 2000.

Atar, Yavuz, “Demokrasiye Geçiş Sürecindeki Ülkelerde Anayasal Değişme

(Constitutional Change) ve Anayasal Dönüşüm (Constitutional

Transformation)”, Seçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.

7, S. 1-2, 1999, 197-220.

Atar, Yavuz, “Anayasa Mahkemelerinin Yeniden Yapılandırılması”, Anayasa

Yargısı Dergisi, C. 25, 2008, 93-115.

Atar, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, 7. Baskı, Konya

2012.

Atay, Ender Ethem, “Anayasaların Hazırlanması ve Değiştirilmesine İlişkin

Temel Yöntemler ve Sorunlar”, içinde Uluslar arası Anayasa Kongresi

Metinler Kitabı 1, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet

Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.

Austin, John, Lectures on Jurisprudence or the Philisophy of Positive

Law, C.II, 4. Baskı, London 1873.

Aybars, Ergun, İstiklal Mahkemeleri(Yakın Tarihimizin Gerçekleri),

Milliyet Yayınları, İstanbul 1977.

Aybay, Rona, İnsan Hakları Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,

2. Baskı, İstanbul 2015.

Aydın, Öykü Didem, “Biz, Halk: ‘Egemenliğin Sahibi’” Halkın-Kurucu

Meclisi ve Anayasa Yapımı, ABD ve Latin Amerikanın Genel Çizgilerinden

Türkiye İçin Bir Modele Doğru, Yetkin Yayınevi, Ankara

2011.

Ayvazoğlu, Beşir, Tanrıdağı’ndan Hıra Dağı’na, Kapı Yayınları, İstanbul

2009.

Bacelli, Luca, “Norberto Bobbio: An Age of Rights Without Foundations”,

içinde Iris, Firenze University Press, II, 4 October 2010.

Bahri, Savcı, “1961 Anayasasının Müdîr Prensiplerine ve Müesseselerine

Mukayeseli Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler

Fakültesi Dergisi, C. 19, S. 3, 1964, 11-36.

Bal, Hüseyin, “Demokrasinin Performans İmkanı Olarak Çoğulculuk (I)”,

Liberal Düşünce Dergisi, Y. 17, S. 67, 2012, 137-171.

Kaynakça 463

Bali, Aslı Ü. ve Hanna Lerner, “Designing Constitutions in Religiously

Divided Society”, içinde Constitution Writing, Religion and

Demcoracy, Cambirdge Univerity Press, Cambridge 2017.

Banks, Angela M., “Expanding Participation in Constitution Making.

Challenges and Opportunities “ William and Mary Law Revıew, C.

49, S. 4, Art. 2, 2008, 1043-1069.

Bannon A. L. “Designing a Constitution-Drafting Process: Lessons from

Kenya”, Yale Law Journal, C. 116, S. 8, 2007, s. 1824–72.

Başgil, Ali Fuat, “Devlet Nedir?: Realist Bir Tarif Denemesi”, İstanbul Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 12, S. 4, 1946, 981-990.

Başgil, Ali Fuat, Esas Teşkilat Hukuku, İstanbul 1960.

Baranger, Denis ve Christina Murray, “Systems of Government”, Routledge

Handbook of Constitutional Law, Ed. M. Tushnet, T. Saunders ve

T. Fleiner, Routledge, London 2013.

Barnett, Randy E., “Constitutional Legitimacy”, Columbia Law Review,

C.103, 2003, 111-148.

Bauman, Zygmunt, Özgürlük, Çev. Kübra Eren, Ayrıntı Yayınları, 3. Baskı,

İstanbul 2018.

Beard, C. A., An Economic Interpretation of the Constitution of the

United States, Macmillan, New York 1967.

Beetham, David, “Democracy: Key Principles, Institutions and Problems”,

Democracy Its Principles and Achievement, Inter Parliamentary

Union, Geneva 1998, 21-30.

Beetham, David, Demokrasi ve İnsan Hakları, Çev. Bilal Canatan, Liberte

Yayınları, Ankara 2014.

Beetham, David, Demokrasi ve İnsan Hakları, Liberte Yayınları, 2. Baskı,

Çev. Bilal Canatan, Ankara 2014.

Bellamy, Richard, “The Political Form of the Constitution: The Seperation

of Powers, Rights and Representative Demcoracy”, Political Studies,

C. XLIV, 1996, 436-456.

Belmont, Katherine, Scott Mainwaring ve Andrew Reynolds, “Introduction:

Institutional Design, Conflict Management, and Democracy”, içinde

The Architecture of Democracy, Ed. Andrew Reynolds, Oxford

University Press, New York 2002.

Benhabib, Seyla, “Demokratik Moment ve Farklılık Sorunu,” içinde Demokrasi

ve Farklılık: Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya

Açılması, Dünya Yerel Yönetimler ve Demokrasi Akademisi Yayını,

İstanbul 1999.

464 Kaynakça

Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ed. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi

Yayınları, İstanbul 2012.

Bernal, Carlos, “Unconstitutional Constitutional Amendments in the Case

Study of Colombia: An Analysis of the Justitification and Meaning of

Constitutional Replacement Doctrine”, International Journal of

Constitutional Law, C. 11, S. 2, 2013, 339-357.

Beyme, Klaus von ve Robert V. Daniels, “Muhalefet”, Çev. Mehmet Turhan,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 36, S. 1,

1979, 187-226.

Blount, Justin, “Participation in Constitutional Design”, içinde Comparative

Constitutional Law, Ed. Tom Ginsburg ve Rosalind Dixon, Edward

Elgar Publishing, Northampton 2011.

Boetie, Etienne de La, Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev, Çev. Mehmet Ali

Ağaoğulları, İmge Kitabevi, 5. Baskı, Ankara 2016.

Bonime-Blanc, A., Spain’s Transition to Democracy: the Politics of

Constitution-Making, Westview Press, Boulder 1987.

Boucher, D. ve P. Kelly, “The Social Contract and its Critics: An

Overview”, Ed. D. Boucher & P. Kelly in The Social Contract from

Hobbes to Rawls, Routledge Taylor & Francis Group, London 1994,

1–34.

Boyar, Oya, “Anayasa Hukuku ve Şiddet”, Marmara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 1, 2016, 53-80.

Boysen, Sigrid, “Anayasanın Değiştirilmesi”, Çev. Deniz Dursun, içinde

Anayasa Yapımı ve Anayasal Değişim, Türkiye Barolar Birliği Yayınları,

Ankara 2010, 177-190.

Bozkurt, Mahmut Esat, Liberalizm Masalı, Ed. Atatürk’ün Bütün Eserleri

Çalışma Grubu, Kaynak Yayınları, İstanbul 2008.

Böckenförde, E. W., “The Concept of the Political: A Key to Understanding

Carl Schmitt’s Constitutional Theory”, Canadian Journal of Law

and Jurisprudence, C. 10, S. 1, 1997, 5–19.

Bilgen, Ayşen Candaş, “Anayasanın Nasıl Yapıldığı İçeriğini Etkiler mi?

Anayasa Yazma Süreçlerinin Dünyadaki Örnekleriyle Son 25 Yılda

Edindirdiği Bulgular”, (Bkz. www.anayasa.org... Erişim 6.05.2020)

Bilir, Faruk, “Anayasa Yapımına Yönelik Değerlendirmeler”, Gazi Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S. 1-2, 2008, 551-564.

Bilir, Faruk, “Çerçeve Anayasa Düzenleyici Anayasa İkilemi”, Terazi Hukuk

Dergisi, C. 6, S. 64, 2011.

Kaynakça 465

Bilir, Faruk, “2007 Anayasa Değişikliği Çerçevesinde Türk Hükümet Sisteminin

Değerlendirilmesi”, içinde Uluslar arası Anayasa Konhgresi

Metinler Kitab 3, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan,

İstanbul Kültür Üniveristesi Yayınları, İstanbul 2012.

Bindreiter, Uta U., Why Grundnorm? A Treatise on the Implifactions of

Kelsen’s Doctrine, Kluwer LaInternational, The Hague 2002.

Bingham, Tom, The Rule of Law, Penguin Books, U.K. 2011.

Birsel, Mahmut T., “Osmanlı İmparatorluğunun Anayasal Yapısı ve Yeni

Anayasa İçin Öneriler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi, C. 12, S. Özel Sayı, 2010, 1185-1203.

Bix, Brian H., “Kelsen, Hart, and Legal Normativity”, Revus, C. 34, 2018,

1-17.

Breen, Keith, “Law Beyond Command? An Evaluation of Arendt‟s

Understanding of Law”, Hannah Arendt and Law, Hart Publishing,

2012, 15-34.

Broewnlee, Jason, “Potents of Pluralism: How Hybrid Regimes Affect

Democratic Transitions”, American Journal of Political Science, C.

53, S. 3, 515-532.

Burckhardt, Walther, Die Organissation der Rechtsgemeinschaft, 2. Aufl,

Zürich 1944.

Calvert, H., An Introduction to British Constitutional Law, Financial

Training, London 1985.

Campbell, Peter, “Avrupa’da Parlamenter Hükümetin Bazı Yönleri”, Çev.

Ergun Özbudun, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.

XX, S. 1-4, 1963, 79-90.

Campbell, Tom, Seperation of Powers in Practice, Stanford University

Press, Stanford California 2004.

Can, Osman, “Anayasayı Değiştirme İktidarı ve Denetim Sorunu”, Ankara

Üniversitesi SBF Dergisi, C. 62, S. 3, 2007, 101–139.

Can, Osman, Yol Ayrımında, Timaş Yayınları, İstanbul 2012.

Can, Osman, Kurucu İktidar, Alfa Yayınları, İstanbul 2013.

Caniklioğlu, Meltem Dikmen, “Yeni Bir Anayasa İçin/İçinde Haklar ve Özgürlükler”,

Anayasa Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, İstanbul 2012, 233-

246.

Carothers, Thomas, “The End of The Transition Paradigm”, Journal of

Democracy, C. 13, S. 1, 2002, 5-21.

466 Kaynakça

Carrozza, P, “Constitutionalism’s Post-Modern Opening”, in The Paradox

of Constitutionalism: Constituent Power and Constitutional

Form, Ed. M. Loughlin & N. Walker, Oxford University Press, New

York 2007, 169–188.

Carozza, Paolo G., “Human Dignity in Constitutional Adjudication”, içinde

Comparative Constitutional Law, Ed. Tom Ginsburg ve Rosalind

Dixon, Edward Elgar Publishing, Northampton 2011.

Oktay, Cemil, “Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Yargı Açısından Anlamı ve

Türkiye Örneği”, Anayasa Yargısı, C. 1, 1984, 215-242.

Chemerinsky, Erwin, “Substantive Due Process”, Touro Law Review, C.

15, S: 4, 1999, 1501-1534.

Chemerinsky, Erwin, Constitutional Law, Principles and Policies, 3. Baskı,

Aspen LAw and Businnes, New York ve Gaithersburg 2006.

Choudhry, Sujit, “Constitutionalism in Divided Society”, I-CON, C. 5, S. 4,

2007, 573-575.

Choudry, Sujit, “Bridging Comparative Politics and Comparative

Constitutional Law: Constitutional Design in Divided Societies”,

Constitutional Design for Divided Societies: Integration or

Accommodation?, Ed. Sujit Choudry, Oxford University Press, New

York 2008.

Cohen, Jean L., “Costitutionalism Beyond The State: Myth or Necessity? (A

Pluralist Approach)”, Humanity: An International Journal of

Human Rights, Humanitarianism, and Development, C. 2, S. 1, 2011.

Colon-Rios, J., “Legitimacy of the Juridical: Constituent Power, Democracy,

and the Limits of Constitutional Reform”, Osgoode Hall Law

Journal, C. 48, S. 2, 2010, 199–245.

Colon-Rios, Joel, “Carl Schmitt and Constituent Power in Latin American

Courts: The Cases of Venezuela and Colombia”, Victoria University

of Wellington Legal Research Papers, C. 2, S. 6, 2012, 1-35

Colon-Rios, J., “Constituent Power, The Rights of Nature, and Universal

Jurisdiction”, McGill Law Journal, C. 60, S. 1, 2014, s. 127–172.

Conn, Paul H., “Social Pluralism and Democracy”, American Journal of

Political Science, C. 17, S: 2, 1973, 237-254.

Corey, Brettschneider, “A Substantive Conception of Rule of Law:

Nonarbitrary Treatment and Limits of Procedure”, NOMOS, C. 50,

Getting to the Rule of Law, Published by American Society for

Political and Legal Philosophy, 2011.

Kaynakça 467

Cornils, Matthias, “Güçler Ayrılığı”, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto

Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, Çev.

Ahmet M. Güneş, Lale Yayıncılık, 2014,

Corrias, L., “Populism in a Constitutional Key: Constituent Power, Popular

Sovereignty and Constitutional Identity”, European Constitutional

Law Review, C. 12, S. 1, 2016, 6–26.

Cicero, T. Marcus ve Philip Freeman, How to Run a Country: An Ancient

Guide for Modern Leaders, Princeton University Press, Princeton

2013.

Crick, Bernard, Democracy, Oxfrod University Press, New York 2002.

Cristi, R., “Carl Schmitt on Sovereignty and Constituent Power”, Canadian

Journal of Law and Jurisprudence, C. 10, S. 1, 1997, 189–201.

Çağlar, Bakır, Anayasa Bilimi-Bir Çalışma Taslağı, BFS Yayınları, İstanbul

1989.

Çağlar, Bakır, “Anayasa Yargısı ve Normatif Devreler Karşılaştırmalı Analizi”,

Anayasa Yargısı Dergisi, C. 6, Ankara 1989, 117-158.

Çaha, Havva, “Elemeci Kürtaj: Öjenizmin Yeni Yüzü”, İş Ahlakı Dergisi,

C. 7, S. 2, 2014, 53-90.

Çam, Esat, Çağdaş Devlet Sistemleri, Der Yayınları, İstanbul 2000.

Çattık, Mustafa, “Anayasacılık ve Kutuplaşmış Toplumlarda Anayasa Yapımı”,

İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.

5, S. 1, 2018, 53-70.

Çoban, Ali Rıza, “İnsan Haklarının Korunması ve Bireysel Başvuru: Yeni

Anayasada Bireysel Başvuruya Yer Verilmeli Midir?”, içinde Yeni

Anayasa, Yeni Türkiye Dergisi, C 50, Y. 9, 2013.

Çolak, Ali, “Anayasa Değişikliklerinin Sınırlandırılması”, içinde Karşılaştırmalı

Anayasa Çalışmaları, TBMM Araştırma Merkezi Yayınları,

Ankara 2012.

Çınar, Özgür Heval, “Birleşik Krallık’ta Hükümet Sisteminin Yapısı ve İşleyişi”,

içinde Başkanlık Sistemi, Ed. Murat Aktaş ve Bayram Coşkun,

Liberte Yayınları, Ankara 2015.

Dahl, Robert, “Decision-Making in a Democracy: The Supreme Court as a

National Policy-Maker”, Journal of Public Law, Role of the

Supreme Court Symposium, No. 1, 1957, 279-295.

Dahl, Robert, Polyarchy: Participation and Opposition, Yale University

Press, New Haven 1971.

468 Kaynakça

Dahl, Robert, “Governments and Political Oppositions”, Der. Fred I.

Greenstein ve Nelson W. Polsby, içinde Handbook of Political

Science, C. 3, Addison-Wesley Publihing Company, Mass. 1975.

Dann, P. ve Z. Al-Ali, “The Internationalized-Constitution Making Under

External Influence in Iraq, Sudan and East Timor”, Max Planck

Yearbook of United Nations Law, C. 10, S. 1, 2006, s. 423-463.

Darwish, İbrahim, “Modern Anayasal Eğilimler”, Çev. Uğur Boran, içinde

Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 1, Ed. Murat Yanık,

Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2012.

Davison, Andrew, Secularism and Revivalism in Turkey: A Hermeneutic

Reconsideration, Yale University Press, New Haven 1998.

Deener, David, “Modern Anayasal Sistemlerde Yargı Denetimi”, Çev.

Tuncer Karamustafaoğlu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi, C. 26, S. 3-4, 1969, 179-205.

Dellinger, W., “The Legitimacy of Constitutional Change: Rethinking the

Amendment Process”, Harvard Law Review, C. 97, 983/84, 386-

432.

Demirci, Fatih, “1982 Anayasası’nda Demokratik Devlet İlkesi: Kavramsal

ve Yapısal Bir Analiz Denemesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi, C. XII, S. 1-2, 2008, 641-661.

Demirel, Ahmet, Birinci Mecliste Muhalafet: İkinci Grup, İletişim Yayınları,

İstanbul 1994.

Demirkent, D., “Anayasal Kuruluş Konusunda Kapanmayacak Tartışma:

Hannah Arendt ve Carl Schmitt’te Kurucu İktidar Sorunu”, Mülkiye

Dergisi, C. 39, S. 3, 2015, 89–122.

Denizhan, Hüseyin, Türk Anayasa Hukukunda Kanun Hükmünde Kararnameler,

Turhan Kitabevi, Ankara 2006.

Depenheuer, Otto, “Anayasanın İşlevleri”, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto

Depenheuer, Christoph Grabzenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, Çev.

Mısra Tan, Lale Yayıncılık, 2014.

Doehring, Karl, Genel Devlet Kuramı, Çev. Ahmet Mumcu, İnkılap Yayınları,

İstanbul 2002.

Doğan, İlyas, “Alman Öğretisinde İnsan Onuru ve Güncel Sorunlar Hakkında

Kısa Bir Giriş”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:

13, S. 2, 2005, 51-59.

Diamond, Larry, “Rethinking Civil Society: Towards Democratic

Consolidaiton”, Jorunal of Democracy, C. 5, S. 3, 1994, 4-18.

Kaynakça 469

Dicey, A. V., Introduction to the Studay of Law of the Constitution, 10.

Baskı, The Macmillan Press, London 1979.

Dicey, Albert V., “Hukuk Devleti: Doğası ve Genel Uygulamalar”, Hukuk

Devleti: Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal, Ed. Ali Rıza Çoban, Bilal

Canatan, Adnan Küçük, Liberte Yayınları, 25-41.

Dinçkol, Bihterin, “1924 Anayasası Döneminde Siyasal Muhalefet”,

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/273373 erişim

15.03.2018.

Dixon, Rosalind, “Constitutional Amendment Rules: A Comparative

Perspective”, içinde Comparative Constitutional Law, Ed. Tom

Ginsburg ve Rosalind Dixon, Edward Elgar Publishing, Northampton

2011.

Dixon, Rosalind ve Tom Ginsburg, “Deciding not to Decide: Deferral in

Constitutional Design”, I_CON, C. 9, S. 3-4, 2011, 636-672.

Duchacek, I. D., Power Maps: Comparative Politics of Constitutions,

ABC Clio, Santa Barbara ve California 1973.

Duguit, Leon, Law in the Modern State, Çev. Frida ve Harold Laski, B. W.

Huebsch, London 1919.

Duran, Lütfi, “Türkiye’de Anayasa Yargısının İşlevi ve Konumu”, Anayasa

Yargısı Dergisi, C. 1, 1984, 57-87.

Duverger, M., “Personalization of Power”, içinde Comparative

Government, Ed. Jean Blondel, Macmillan Education, U. S. 1969.

Duverger, Maurice, Politikaya Giriş, Çev. Semih Tiryakioğlu, İstanbul

1984.

Dürig, Günter, “Der Grundrechtssatz von der Menschenwürde. Entwurf

eines praktikablen Wertsystems der Grundrechte aus GG Art 1 Abs 1 i

Vm Art 19 Abs 2”, Archiv des öffentlichen Rechts (AöR), C. 81,

1956.

Dye, T. R. ve L. H. Zeigler, The Irony of Democracy California, 14. Baskı,

London ve Wadsworth 2009, s. 19-46.

Dworkin, Ronald, “The Original Position”, The University of Chicago Law

Review, C. 40 S. 3, 1973, 500–533.

Dworkin, Ronald, Taking Rights Seriously, Harvard University Press,

Cambridge 1977.

Dworkin, Ronald, Law’s Empire, Harvard University Press, Massachusetts

1986.

Dworkin, Ronald, “Siyasal Anayasanın Ahlaki Temelleri”, Anayasa Yargısı

Dergisi, C. 28, 2011, 27-39.

470 Kaynakça

Easton, David, A Systems Analysis of Political Life, New York Wiley

1965.

Elkins, Z., T. Ginsburg ve J. Melton, “Baghdad, Tokyo, Kabul…:

Constitution Making in Occupied States”, William and Mary Law

Review, C. 49, S. 4, 2008, 1139-1178.

Elkins, Z., T. Ginsburg ve J. Blount, “The Citizen as Founder: Public

Participation in Constitutional Approval”, Temple Law Review, C.

81, S. 2, 2008, 361-382.

Elster, Jon, Ulysses and the Sirens: Studies in Rationality and

Irrationality, Cambridge University Press, Cambridge 1979.

Elster, Jon, “Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process”,

Duke Law Journal, C. 45, 1995, 364–96.

Elster, Jon, “Ways of Constitution-Making”, içinde Democracy’s Victory

and Crisis, Ed. A. Hadenius, Cambridge University Press, New York

1997, 123-142.

Elster, Jon, “Arguing and Bargaining in Two Constituent Assemblies”,

Journal of Constitutional Law, C. 2 S. 2, 2000, 345–421.

Elster, Jon, “Legislatures as Constituent Assemblies”, Ed. R. W. Bauman ve

T. Kahana, The Least Examined Branch: The Role of Legislatures

in the Constitutional State, Cambridge University Press, Cambridge

2006, 181–197.

Elster, Jon, “Bir Kurucu Meclisin İdeal Tasarımı”, Çev. Engin Saygın, Ankara

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 2, 2009, 415-

449.

Elster, Jon, “Clearing and Strengthening the Channels of Constitution

Making”, içinde Comparative Constitutional Design, Ed. Tom

Ginsburg, Cambridge University Press, New York 2012.

Entin, Jonathan L., “Seperation of Powers, the Political Branches, and the

Limits of Judicial Review”, Ohio State Law Journal, C. 51, 1990,

175-227.

Eisenberg, Avigail, Reconstructing Political Pluralism, State University of

New York Press, Albany 1995.

Erdoğan, Mustafa, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Liberte Yayınları, 2.

Baskı, Ankara 1999.

Erdoğan, Mustafa, “‘Hikmet-i Hükümet’ten Hukuk Devletine Yol Var Mı?”,

Doğu Batı Dergisi, Y. 4, S. 13, 2000-2001, 47-59.

Erdoğan, Mustafa, Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji, Liberte Yayınları,

2. Baskı, Ankara 2000.

Kaynakça 471

Erdoğan, Mustafa, “Anayasa Mahkemeleri Önemli Midir? Orta Avrupa’da

Anayasa Yargısı ve Demokrasinin Pekişmesi”, Ankara Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 54, S. 3, 2005, 1-22.

Erdoğan, Mustafa, İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Orion Yayınevi,

Ankara 2007.

Erdoğan, Mustafa ve Vahap Coşkun, “Türkiye’nin Kürt Meselesi”, Liberal

Düşünce, S. 50, 2008, s.5-18.

Erdoğan, Mustafa, “Avrupa Birliği Anayasalarında Devletin Temel Nitelikleri”,

Liberal Düşünce Dergisi, Yaz 2001, s. 29-35.

Erdoğan, Mustafa, Anayasa ve Özgürlük, Yetkin Yayınları, Ankara 2002.

Erdoğan, Mustafa, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Liberte Yayınları, 7.

Baskı, Ankara 2011.

Erdoğan, Mustafa, Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, 6. Baskı, Ankara

2011.

Erdoğan, Mustafa, “Yeni Anayasa İçin İnsan Hakları Gündemi”, içinde Yeni

Anayasa, Yeni Türkiye Dergisi, C. 50, Y. 9, 2013.

Erdoğan, Mustafa, Hukuk ve Demokrasi, Kesit Yayınları, İstanbul 2013.

Erdoğan, Mustafa, “İslam, Çoğulculuk ve AKP İktidarı”, Liberal Düşünce

Dergisi, Y. 18, S. 69-70, 2013, 57-62.

Erdoğan, Mustafa, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, 13. Baskı, Ankara

2017.

Eren, Abdurrahman, “Yeni Anayasa ve Hükümet Sistemleri”,

http://www.kanuniesasi.com/2015/02/04/yeni-anayasa-ve-hukumetsistemleri/,

erişim 14.05.2020.

Ergül, Ozan, “Türkiye’de Demokratik Sürecin Güçlendirilmesi İçin Anayasal

Değişim Beklentileri”, içinde Anayasa Yapımı ve Anayasal Değişim,

Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2010, 289-308.

Erhürman, T., “Birleşik Krallık’ta Parlamento Egemenliği İlkesinin Dönüşümü”,

içinde Prof. Dr. Erdal Onar’a Armağan Cilt- I, Ankara

Üniversitesi Yayınları, Ankara 2013,, 257–282.

Eroğul, Cem, Anayasayı Değiştirme Sorunu, Ankara Üniversitesi Siyasal

Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.

Ertaş, Türker, Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Bağlamında Yasama, Yürütme ve

Yargı Organları Arasındaki Modern İlişkiler, Seçkin Yayınları,

Ankara 2018.

Esen, Selin, “2016 Anayasa Değişiklik Teklifinin Değerlendirilmesi”, Ankara

Barosu Dergisi, S. 4, 2016, 45-73.

472 Kaynakça

Esen, Selin, “Başkanlık Rejimi Nedir?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi,

Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul

2016.

Fallon, Richard H. Jr., “Legitimacy and the Constitution”, Harvard Law

Review, C.118, S. 6, 2004, 1787-1851.

Fallon Jr.,Richard H., “Precedent-Based Constitutional Adjudication,

Acceptance, and the Rule of Recognition,” in The Rule of

Recognition and the Us Constitution, Ed. Matthew D. Adler and

Kenneth Einar Himma, Oxford University Press, New York and

Oxford 2009.

Farrell, D. M., Electoral Systems, A Comparative Introduction, Palgrave,

Basingstoke 2001.

Feteria, Lúcio Tomé/et al., New technologies and human rights:

challenges to regulation, Ashgate Publishing Ltd., 2013.

Fotopoulos, Takis, Towards An Inclusive Democracy: The Crisis of the

Growth Economy and the Need for A New Liberatory Project,

Cassell Publication 1997.

Foucault, Michel, “‘Panopticism’ from Dicipline & Punish: The Birth of the

Prison”, Race/Ethnicity: Multidiciplinary Global Context, C. 2, S.

1, 2008.

Finer, S. E., V. Bogdanor ve B. Rudden, Comparing Constitutions,

Clarendon Press, Oxford 1996.

Finlayson, James Gordon, Habermas: A Very Short Introduction, Oxford

University Press, New York 2005.

Finnis, M., “Revolutions and Continuity of Law,” in Oxford Essays in

Jurisprudence, Ed. A. W. B. Simpson, Clarendon Press, Oxford

1973; reprint, 1978.

Fraenkel, Ernst İkili Devlet, Çev. Tanıl Bora, İletişim Yayınları, İstanbul

2020.

Franck, Thomas M., “The Emerging Right to Democratic Governance”,

American Journal of Inernational Law, C. 86, S. 1, 1992, 46-91.

Frankenberg, G., “Comparing Constitutions: Ideas, Ideals, and Ideology –

towarda layerd narrative”, Int’l J. Cons. Law, C. 4, S. 3, 2006, 439-

459.

Friedrich, Carl, Constitutional Government and Democracy, Blaisdell

Publishing, 4. Baskı, Massachusets 1968.

Friedrich, Carl J., Sınırlı Devlet, Çev. Mehmet Turhan, Liberte Yayınları,

Ankara 2014.

Kaynakça 473

Fuler, Lon L., The Moarility of Law, Revised Edition, Yale Univerity

Press, 1969.

Galabresi, Steven G., Mark E. Berghausen ve Skylar Albertson, “The Rise

and Fall of Seperation of Powers”, Northwestern University Law

Review, C. 106, S. 2, 2012, 527-550.

Gardbaum, Stephen, “The Structure and Scope of Constitutional Rights”,

içinde Comparative Constitutional Law, Ed. Tom Ginsburg ve

Rosalind Dixon, Edward Elgar Publishing, Northampton 2011, 387-

406.

Gauthier, D., “The Social Contract as Ideology”, Philosophy & Public

Affairs, C. 6, S. 2, 1977, 130–164.

Gemalmaz, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel

Teorisine Giriş, Beta Yayınları, İstanbul 1997.

Gewirtz, Paul, “Independence and Accountability of Courts”, China Law

Review, C. 1, S: 1, 2005, 11-26.

Ghai, Yash, “A Journey around constitutions: reflections on contemporary

constitutions”, South African Law Journal, C. 122, 804-831.

Glassman, Michael ve Min Ju Kang, “Five Classrooms: Different forms of

Democracies and Their Relationship to Cultural Pluralism(s)”,

Educational Philosophy and Theory, C. 43, S. 4, 2011.

Gönenç, Levent, “Anayasal Gelişme”, içinde Anayasa Yapımı ve Anayasal

Değişim, Ed. Ozan Ergül, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara

2010.

Gönenç, Levent, “Where To Start To Discuss The Constitution? The

Importance of Constitutional Engineering in Constitution Debates”,

TEPAV, Nisan 2011.

Gönenç, Levent, “Türkiye’de Katılımlı Anayasa Yapımına Doğru”, TEPAV,

Ocak 2011.

Gönenç, Levent, “Anayasa Yapımı”, TEPAV Anayasa Çalışma Metinleri,

2011.

Gönenç, Levent, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, Anayasa Çalışma

Metinleri-3, TEPAV, Ankara 2011.

Gönenç, Levent, “Ayrıntılı Anayasa-Çerçeve Anayasa Tartışması”, TEPAV

2012.

Gönenç, Levent, “Anayasa Yapım Sürecinde Temel Tercihler”, içinde Erdal

Onar’a Armağan, Ankara Üniversitesi Basımevi, C. II, Ankara 2013,

1071-1096.

474 Kaynakça

Gönenç, Levent, Siyasi İktidarın Denetlenmesi-Dengelenmesi ve Yargı,

Adalet Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2015.

Geny, François, Science et Technique en Droit Prive Positif, Tome IV,

Paris 1930.

Gökpınar, Mahmut, “Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan

Sınıflandırılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 120, 2015,

11-72.

Gönül, Mustafa, Erol Cansel ve Yılmaz Aliefendioğlu, “Anayasal Normlar

Hiyerarşisi ve Temel Hakların Korunmasındaki İşlevi”, VIII. Avrupa

Anayasa Mahkemeleri Konferansı, Türk Anayasa Mahkemesi Raporu,

Anayasa Mahkemesi Yayınları, C.2, Ankara1990.

Gözler, Kemal, “Halkoylamasının Değeri”, Ankara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Dergisi, C. XL, S. 1-4, 1988, 97-113.

Gözler, Kemal, “Sigara İçme Özgürlüğü ve Sınırları Özgürlüklerin Sınırlanması

Problemi Açısından Sigara Yasağı”, Ankara Barosu Dergisi,

Y. 47, S. 1, 1990, s. 31-67.

Gözler, Kemal, Kurucu İktidar, Ekin Yayınları, Bursa 1998.

Gözler, Kemal, Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin

Kitabevi, Bursa 2000.

Gözler, Kemal, “3 Ekim 2001 Tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal

Örneği”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 19, 2002, 326-354.

Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt I, Ekin Yayınları,

1. Baskı, Bursa 2011.

Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Kitabevi Yayınları,

4. Baskı, Bursa 2007.

Gözler, Kemal, “Aslî Kurucu İktidar - Tali Kurucu İktidar Ayrımı: TBMM

Yeni Bir Anayasa Yapabilir mi?” içinde Demokratik Anayasa: Görüşler

ve Öneriler, Ed. E. Göztepe & A. Çelebi, Metis Yayınları, İstanbul

2012.

Gözler, Kemal, Elveda Anayasa, Ekin Yayınları, 3. Baskı, Bursa 2017.

Gözler, Kemal, “‘Devlet’ Kelimesi Üzerine Bir Deneme”, Türkiye Günlüğü,

S. 129, Kış 2017, 5-9.

Gözler, Kemal, “16 Nisan’da Oylayacağımız Anayasa Değişikliği Bir ‘Suiistimalci

Anayasa Değişikliği’ Midir?” http://www.anayasa.gen.tr

/suistimalci.pdf, erişim 25.03.2020.

Gözler, Kemal, “Cumhurbaşkanlığı Sistemi Mi, Başkanlık Sistemi Mi, Yoksa

Neverland Sistemi Mi? 16 Nisan’da Neyi Oylayacağız?”,

http://www.anayasa.gen.tr/neverland.pdf, s. 10, 1-26, (erişim 01.06.2020).

Kaynakça 475

Gözler, Kemal, “TBMM Yeni Bir Anayasa Yapabilir Mi?”, http://www.

anayasa.gen.tr/tbmm-yeni-anayasa.pdf, 2011, erişim 22.08.2020

Göztepe, Ece, “Bir Klaisk Eser Olarak Carl Schmitt’in Anayasa Öğretisi”,

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXIII, S. 1,

2015, 129-180.

Ginsburg, Tom, Judicial Review in New Democracies Constitutional

Courta in Aisan Cases, Cambridge University Press, 2003.

Ginsburg, T., Z. Elkins ve J. Blount, “Does the Process of Constitution-

Making Matter?”, Annuel Law Review, C. 5, S. 1, 2009, 201-223.

Grabenwarter, Cristoph, “Hukuk Düzeni Hiyerarşisinde Anayasa”, içinde

Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer, Christoph Grabzenwarter,

Çev. Ed. İlyas Doğan, Çev. Hilal Kafkas, Lale Yayıncılık, 2014.

Green, Leslie, The Authority of the State, Oxford University Press, Oxford

1998.

Green, Leslie, “Positivism and Conventionalism,” Canadian Journal of

Law and Jurisprudence, C. 12, S. 1 1999, 35-52.

Grossi, Simona, “Procedural Due Process”, Seton Hall Circuit Review, C.

13, S. 2, 2017, s. 155-202.

Grimm, Dieter, Sovereignity: The Origin and Future of a Political and

Legal Concept, Columbia University Press, New York 2015.

Grimm, Dieter, Constitutionalism: Past, Present, and Future, Oxford

University Press, Oxford 2016.

Guelke, Adrian, “Conclusion: Democracy and Ethnic Conflict”, içinde

Democracy and Ethnic Conflict, Ed. Adrian Guelke, Palgrave

Macmillan, New York 2004.

Guelke, Adrian, Politics in Deeply Divided Societies, Polity Press,

Cambridge 2012.

Gül, Cengiz, İktidarın Sınırlandırılması ve Hukuk Devleti, Adalet Yayınevi,

Ankara 2010.

Gül, Cengiz, Karşılaştırmalı Hükümet Sistemlerinde Yürütme, Yetkin

Yayınları, Ankara 2017.

Gülalp, Haldun, “Kimlikler, Toplum ve İktidar”, İstanbul Üniversitesi Siyasal

Bilgiler Fakültesi Dergisi, S. 40, 2009, 133-143.

Gülener, Serdar, “Anayasa Yapımında Yeni Bir Paradigma: Kapsayıcı, Katılımcı,

Uzalşmacı Anayasa Yapım Süreçleri ve Çeşitli Örnekler”, Gazi

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 3, 2011, 199-224.

Güler, G. Y., “Anayasa Değişiklikleri, Kurucu İktidarlar ve Meşruiyet”,

Sayıştay Dergisi, S. 66–67, 2007, 35–46.

476 Kaynakça

Günday, Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 9. Baskı,, Ankara 2004.

Gülsoy, Mehmet Tevfik, “Anayasa Yapımı ve Türkiye’de Anayasa Arayışları”,

Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 16,

S. 3, 2012, 1-22.

Gülsoy, Mehmet Tevfik, “Türkiye’de Bir Anayasal Tercih Sorunu Olarak

Yapısal Şartlar”, içinde Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler

Kitabı 3, Ed. Murat Yanık, Hüeyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul

Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.

Gülsoy, Mehmet Tevfik, “Hükümet Sistemlerini Karşılaştırmak: Türkiye

İçin Bir Değerlendirme”, içinde Başkanlık Sistemi, Yeni Türkiye

Dergisi, C. 51, 2013.

Güneş, Turan, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici

İşlemleri, Sevinç Matbaası, Ankara 1965.

Gwyn, William B., “The Seperation of Powers and Modern Form of

DEmocratic Government”, Ed. Robert A. Goldwin ve Art Kaufman,

Seperation of Powers- Does It Still Work?, American Enterprise

Institute, Wahsington 1986.

Habermas, Jürgen, “Demokratik Anayasal Devlette Tanınma Savaşımı,”

Çokkültürcülük, Ed. Charles Taylor, Çev. Mehmet H. Doğan, YKY,

İstanbul, 1996.

Habermas, Jürgen, “Postscript to Between Facts and Norms,” Habermas,

Modernity and Law, ed. Mathieu Deflem, London, Sage

Publications, 1996.

Habermas, Jürgen, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Çev. T. Bora ve M.

Sancar, İletişim Yayınları, İstanbul 1997.

Habermas, Jurgen, “Three Normative Models of Democracy”, içinde

Democracy and Difference, Ed. Seyla Benhabib, Princeton

University Press, New Jersey 1996.

Habermas, Jürgen, “Demokrasinin Üç Normatif Modeli,” Demokrasi ve

Farklılık, Demokrasi ve Farklılık, Ed. Seyla Benhabib, Çev. Zeynep

Gürata, Cem Gürsel, Demokrasi Kitaplığı, İstanbul 1999.

Habibi, Mohammad, “İnsan Haklarını Anayasallaştırmak İçin Uluslararası

Hukuk Yükümlülüğü”, Uluslararası Anayasa Kongresi Metinler

Kitabı 2, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul

Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.

Hakyemez, Yusuf Şevki, Militan Demokrasi ve 1982 Anayasası, Seçkin

Yayınları, Ankara 2000.

Kaynakça 477

Hakyemez, Yusuf Şevki, “Çoğunlukçu Demokrasi Anlayışı, Rousseau ve

Türk Anayasaları Üzerindeki Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Dergisi, C. 52, S. 4, 2003, 69-92.

Hakyemez, Yusuf Şevki, Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin

Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayınları,

Ankara 2009.

Hakyemez, Yusuf Şevki, “Türkiye’nin Anayasa Sorunu ve Yeni Anayasanın

Hazırlanması Sürecine İlişkin Notlar”, içinde Yeni Anayasa, Yeni

Türkiye Dergisi, C. 50, Y. 9, 2013.

Hamilton, Alexander, The Federalist Papers, No: 70.

Hart, V., “Democratic Constitution Making”, United States Institute of

Peace, 2003.

Hart, H.L.A., “Kelsen Visited,” UCLA Law Review, C. 10, 1962-63, s.

712-728.

Hart, H. L. A., The Concept of Law, Second Edition, Oxford University

Press, Oxford 1997.

Hart, H. L. A., Hukuk, Özgürlük ve Ahlak, Çev. Erol Öz, Islık Yayınları,

İstanbul 2020.

Haskell, John, Direct Democracy or Representative Government?:

Dispelling the Populist Myth, Westview Press, Oxford ve Colorado

2001.

Hayek, Friedrich von, Kölelik Yolu, Liberte Yayınları, 6. Baskı, Ankara

2015.

Hazama, Yasushi, “Constitutional Review And The Parliamentary

Opposition in Turkey”, The developing Economies, C. XXXIV, S. 3,

1996, 316-338.

Hekimoğlu, Mehmet Merdan, “Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Yeni

Temel Hak ve Özgürlükler Rejimi”, Liberal Düşünce Dergisi, Kış

2003, 151-166.

Hekimoğlu, Mehmet Merdan, “1982 Anayasasına Göre İnsan Hakları Kavramı”,

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 7,

2011, 53-70.

Helms, Ludger, Studying Parliamentay Opposition in Old and New

Democracies: Issues and Perspectives, Routledge, London 2009.

Henke, Wilhelm, “Staatsrecht, Politik und verfassunggebende Gewalt”, Der

Staat, C. 19, N. 2, 1980, 181-211.

Herdegen, Matthias, “Anayasa Yapmanın Sınırları”, Çev. Naim Demirel,

içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Cristoph

Grabenwarter, Lale Yayınclık, 2014.

478 Kaynakça

Heywood, Andrew, Politics, Macmillan, London 1997.

Heywood, Andrew, Siyasi İdeolojiler, Adres Yayınları, 2. Baskı, Ankara

2010.

Hobbes, Thomas, Leviathan, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, 14.

Baskı, İstanbul 2016.

Hofmann, Hasso, Legitimitat und Rechtsgeltung, Duncker & Humblot,

Berlin 1977.

Holmes, Jr., O. W., “The Path of the Law”, Harvard Law Review, C. 10,

1897, 457-469.

Honig, B., “Declerations of Independence: Arendt and Derrida on the Problem

of Foundig a Republic”, American Political Science Review, C.

85, S. 1, 97-113, 1991.

Horn, Hans-Detlef, “Demokrasi”, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto

Depenheuer, Christoph Grabzenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, Çev.

Hüseyin Yıldız, Lale Yayıncılık, 2014.

Horowitz, Donald L., “Constitutional Design: Proposals Versus Processes”,

Prepared for Delivery at the Kellogg Institute Conference,

Constitutional Design 2000: Institutional Design, Conflict

Management, and Democracy in the Late Twentieth Century,

University of Notre Dame, December 9-11, 1999, 1-38.

Horowitz, Donald L., “The Alternative Vote and Interethnic Moderation: A

Reply to Fraenkel and Grofman”, Public Choice, C. 121, S. 3, 2004,

507-516.

Horowitz, Donald L., “Constitution-Making: A Process Filled With

Constraint”, Review of Constitutional Studies, C. 12, S. 1, 2006, 1-17.

Himma, Kenneth Einer, “Understanding the Relationship betweenthe U. S.

Constitution and the Conventional Rule of Recognition”, içinde Rule

of Recognition and the U. S. Constitution, Matthew D. Adler ve

Kenneth Einer Hima, Oxford University Press, Oxford 2009.

Himma, Kenneth Einar, “The U.S. Constitution and the Conventional Rule of

Recognition”, In The Rule of Recognition and the U.S. Constitution,

Edited by Matthew D. Adler and Kenneth Einar Himma, Oxford

University Press, Oxford and New York 2009, 95-122.

Hirschl, Ran, “The Political Origins Judicial Empowerment through

Constitutionalization: Lessons from Four Constitutional Revolutions”,

Law and Social Inquiry, C. 25, S. 1, 2000, 91-149.

Hirschl, Ran, “The Political Origins of the New Constitutionalism”, Indiana

Journal of Global Legal Studies, C. 11, S. 1, 2004, 71-108.

Kaynakça 479

Hirschl, Ran, “The New Constitutionalism and the Judicialization of Pure

Politics Worldwide”, Fordham Law Review, C. 75, 2006, 721-754.

Hirschl, Ran, “The Judicialization of Mega-Politics and the Rise of Political

Courts”, Annual Review of Political Science, C. 11, 2008, 93-118.

Hsieh, John Fuh-sheng, “Arend Lijhpart and Consociationalism”, Taiwan

Jorunal of Demcoracy, Special Issue, 2013, 87-101.

Huntington, Samuel P., “Demokrasinin Yönetilmezliği”, içinde Medeniyetler

Çatışması, Der. Murat Yılmaz, Vadi Yayınları, Ankara 1995.

Jackson, Vicki C., “‘Constituent Power’ or Degrees of Legitimacy?”, ICL

Jorunal, C. 12, S. 3, 319-344.

Jackson, Vicki C., “Methodological Challenges in Comparative

Constitutional Law”, Penn State International Law Review, C. 28,

S. 3, 2010, 319-326.

Jacobsohn, Gary Jeffrey, “An Unconstitutional Constitution? A Comparative

Perspective”, I-CON, C. 4, S. 3, 2006, 460-487.

Jacobson, Arthur J., “Law and Order,” Cardozo Law Review, C.17, 1995-

1996, 919-933.

Jaume, L., “Constituent Power in France: The Revolution and its

Consequences”, in The Paradox of Constitutionalism: Constituent

Power and Constitutional Form, Ed. M. Loughlin & N. Walker,

Oxford University Press, New York 2007,, 67–86.

Jestaed, Matthias, “Disiplin Olarak Anayasa Teorisi”, Çev. Hilal Kafkas,

içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph

Grabenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014.

Joerden, Jan C., “The Promise of Human Dignity and Some of Its Juridical

Consequences, Especially for Medical Criminal Law”, içinde Humanity

across International Law and Biolaw, Ed. Van Beers B., Corrias L. ve

Werner W., Cambridge University Press, Cambridge, 2014.

Johnson, Pauline, Habermas: Rescuing the Public Sphere, Routledge, New

York 2006.

Jillson, Cal, American Government, Harcourt Brace College Publishers,

London-New York 1999.

Kaboğlu, İbrahim Ö., Özgürlükler Hukuku, Alfa Yayınları, İstanbul 1999.

Kaboğlu, İbrahim Ö., Anayasa ve Toplum, İmge Yayınevi, Ankara 2000.

Kaboğlu, İbrahim Ö., Anayasa Hukuku Dersleri, Legal Yayınları, İstanbul

2012.

Kaboğlu, İbrahim Ö., “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına

Dair Kanun Teklifi”, Ankara Barosu Dergisi, C. 4, 2016,

37-44.

480 Kaynakça

Kaboğlu, İbrahim Ö., 15 Temmuz Anayasası, Tekin Yayınları, İstanbul 2017.

Kaboğlu, İbrahim Ö., “Halkoylaması Sonucunu Okurken”, https://www.

birgun.net/haber-detay/halkoylamasi-sonucunu-okurken-158992.html

erişim 20.03.2018.

Kaboğlu, İbrahim Ö., “16 Nisan Halkoylaması Sürdürülebilir Mi?”,

https://www.birgun.net/haber-detay/16-nisan-halkoylamasisurdurulebilir-

mi-186629.html erişim 20.03.2018.

Kaboğlu, İbrahim Ö., “Türkiye Cumhuriyeti Değil, Kişi Anayasası”,

https://www.birgun.net/haber-detay/turkiye-cumhuriyeti-degil-kisianayasasi-

147935.html erişim 20.03.2018.

Kaboğlu, İbrahim Ö., “Neye Evet, Neye Hayır?”, https://www.birgun.net/

haber-detay/halk-neyi-oylayacak-7-neye-evet-neye-hayir-155142.html

erişim 20.03.2018.

Kadıoğlu, Ayşe, “Vatandaşlık ve Siyasal Katılım”, Prof. Dr. Ergun

Özbudun’a Armağan, C. 1, Yetkin Yayınları, Ankara 2008, 225-245.

Kalaycıoğlu, Ersin, “ABD Siyasal Rejiminin İşleyişini Belirleyen Ögeler

Nelerdir?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö.

Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Kalyvas, Andreas, “From Act to Decision: Hannah Arendt and the Question

of Decisionism”, Political Theory, C. 32, S. 3, 2004, 320-346.

Kalyvas, A. “Popular Sovereignty, Democracy, and the Constituent Power”,

Constellations, C. 12, S.2, 2005, 223–244.

Kant, Immanuel, Foundatıons Of The Metaphysıcs Of Morals Wıth

Crıtıcal Essays, Foundations of the Metaphysícs of Morals, Çev.

Lewis White Beck, Macmillan, New York 1959.

Kant, Immanuel, “Özgürlük ve Eşitlik”, içinde Siyasal Düşünce, Çev. Sevda

Çalışkan ve Hamit Çalışkan, Der. Michael Rosen ve Jonathan Wolff,

Dost Yayınevi, Ankara 2006.

Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara

1993.

Karpat, Kemal H., Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi 1876-1980, Çev.

Esin Soğancılar, İmge Kitabevi, Ankara 2007.

Karakaş, Eser, “Anayasa, Temel Haklar ve Başkanlık Sistemi”,

https://www.artigercek.com/yazarlar/eserkarakas/anayasa-temelhaklar-

baskanlik-sistemi, erişim 26.04.2019.

Kay, Richard S., “The Creation of Constitutions in Canada and the United

States”, Canada-United States Law Journal, C.7, 1984, 111-163.

Kaynakça 481

Kay, Richard S., “Kurucu Ototrite”, Çev. Ozan Ergül, içinde Anayasa Yapımı

ve Anayasal Değişim, Ed. Ozan Ergül, Türkiye Barolar Birliği

Yayınları, Ankara 2010.

Kelsen, Hans, General Theory of Law and State, Harvard University

Press, Çev. A. Wedberg, Cambridge ve Mass. 1945.

Kelsen, Hans, “On the Basic Norm”, California Law Review, C. 47, 1959,

107-110.

Kelsen, Hans, Essays in Legal and Moral Philosophy, Çev. Peter Heath, D.

Reidel Publishing Company, Boston 1973.

Kelsen, Hans, Introduction to the Problems of Legal Theory- a

Translation of the First Edition of the Reine Rechtslehre or Pure

Theory of Law, trans. Bonnie Litschewski Paulson and Stanley L.

Paulson, Oxford and New York Oxford University Press, 1992.

Kelsen, Hans, What is Justice? The Lawbook Exchange, New Jersey

2000.

Kelsen, Hans, “Anayasanın Yargısal Teminatı (Anayasa Yargısı)”, Çev.

Yasin Sönmez, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.

64, S. 3, 2015, 857-914.

Kelsen, Hans, Saf Hukuk Kuramı, Nora Kitap, 1. Baskı, Çev. Ertuğrul

Uzun, İstanbul, 2016.

Kentel, Ferhat, Levent Köker ve Özge Genç, “Yeni Anayasa Sürecini İzleme

Raporu I”, TESEV Demokratikleşme Programı, Ekim 2011-Ocak

2012, 1-28.

Keyman, Fuat, “Devletin Bekası- Hukukun Üstünlüğü Karşıtlığı: Türkiye’de

Devlet Sorunu ve Demokratikleşme Olasılığı”, Doğu Batı Dergisi, 2.

Baskı, Y. 4, S. 13, 2000-2001, 141-154.

Keyman, Selahattin, “Hukuki Pozitivizm”, Ankara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Dergisi, C. 35, S. 1-4, 17-56, 1978.

Klein, C., “Is There a Need For an Amending Power Theory?”, Israel Law

Review, C. 13, S. 2, 1978, 203–214.

Klein, Claude, Theorie et pratique du povoir constituant, PUF, Paris

1996.

Klug, Heinz, “Constitution Making and Social Transformation”, içinde

Comparative Constitution Making, Ed. David Landau ve Hanna

Lerner, Edward Elgar Publishing, Northamton 2019.

Knechtle, John C., “Anayasalar ve Değiştirilemez Maddeler”, Çev. Ayşe

Esra İyidoğan, içinde Yeni Anayasa İçin Yol Haritası, Ed. Fatih

Öztürk, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020.

482 Kaynakça

Korenica, Fisnik ve Dren Doli, “The Politics of Constitutional Design in

Divided Societies: The Case of Kosovo”,Croatian Yearbook of

European Law & Policy, C:VI, S. 6, 2010.

Korkut, Levent, “Başlangıç Kısımlarının Hukuki Etkisi, Temel Nitelikleri ve

1982 Anayasası: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, İstanbul Medipol Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, 2017, 43-82.

Korucu, Serdar, Yargısal Aktivizm, Seçkin Yayınları, Ankara 2014.

Köker, Levent, “Seçim Sistemleri ve Siyasal Çoğulculuk: Demokratik Meşruluk

Açsısından Bir Değerlendirme”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.

23, 1996, 199-210.

Kömeçoğlu, Uğur, “Kürt Sorunu ve Çatışma Sonrası Toplum”, Doğu Batı

Dergisi, Y. 14, S. 57, 2011, 65-114.

Kılıçbay, Mehmet Ali, “Devletin Yeniden Yapılanması”, Doğu Batı Dergisi,

Y. 6, S. 21, 2002-3, 17-22.

Kili, Suna, “1876 Anayasasının Çağdaşlaşma Sorunları Açsısından Bir Değerlendirmesi”,

Kanun-ı Esasinin 100. Yılı Armağanı, Ankara Üniversitesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1978.

Kili, Suna ve A. Şeref Gözübüyük, Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş

Bankası Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2000.

Kirchhof, Paul, “Anayasa Kültürü ve Kavramı”, içinde Anayasa Teorisi,

Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık,

2014.

Kramer, Matthew H., Calire Grant, Ben Colburn ve Antony Hatzistavrou,

The Legacy of H. L. A. Hart: Legal, Political, and Moral

Philosophy, Oxford University Press, Oxford 2008.

Kramer, Matthew, H. L. A. Hart, Polity Press, Cambridge 2018.

Kumm, Mattias, “Constitutional Rights As Principles: On the Structure and

Domain of Constitutional Justice”, I. CON, C. 2, S. 3, 2004, 574-597.

Kurban, Dilek ve Yılmaz Ensaroğlu, “Kürt Sorununun Çöüzümüne Doğru:

Anayasal ve Yasal Öneriler”, TESEV Raporu, Tesev Yayınları, İstanbul

2010.

Kutlu, Mustafa, Kuvvetler Ayrılığı, Temelleri –Gelişimi, Hukuk Devletinin

Kökenleri, Seçkin Yayınları, Ankara 2001.

Kuzu, Burhan, Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi ve

Güçlendirilmesi Eğilimi, Filiz Kitabevi, İstanbul 1987.

Kuzu, Burhan, 1982 Anayasasının Temel Nitelikleri ve Getirdiği Yenilikler,

Filiz Kitabevi, İstanbul 1990.

Kaynakça 483

Kuzu, Burhan, Türkiye İçin Başkanlık Sistemi, Fakülteler Matbaası, İstanbul

1997.

Küçük, Adnan, “Türkiye’de Sivil Demokratik Bir Anayasa Yapımında

Aşılması Gerekli Bazı Eşikler”, Marmara Üniversitesi Hukuk fakültesi

Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 3, 2008, 1-54.

Küçük, Adnan, “Salt Korkular Üzerine Sözleşme Yöntemiyle Demokratik

Bir Anayasa İnşa Edilemez”, Liberal Düşünce Dergisi, Y. 16, S. 63,

2011, 129-140.

Küçük, Adnan, “Yeni Anayasanın Hak ve Hürriyet ya da Amaç Eksenli

Okunması ile Bağlantılı Olarak Ayrıntılı ya da Çerçeve Olması Meselesi”,

içinde Milli Anayasa Şurası: Bürokratik Anayasadan Demokratik

ve Adil Anayasaya, ESAM Yayınları, Ankara 2011.

Küçük, Adanan, “Yeni Anayasa Yapımı Eşiğinde: Demokratik İradenin

Anayasadaki Değiştirilmesi Yasak Hükümlerle Bağlanması”, içinde

Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 3, Ed. Murat Yanık,

Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2012.

Kymlicka, Will, “Çok Kültürlülük: Başarı, Başarısızlık ve Gelecek”, Çev.

Fatih Öztürk, içinde Yeni Anayasa İçin Yol Haritası, Ed. Fatih

Öztürk, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020.

Landau, David, “Abusive Constitutionalism”, University of California

Davis Law Review, Cilt 47, Sayı 1, 2013, 189-260.

Landau, David ve Dixon Rosalind, “Constraining Constitutional Change”,

Wake Forest law Review, C. 50, 2015, 859-890.

Landau, David, “Selective Entrenchement in State Constitutional Law:

Lessons From Comparative Experience”, Arkansas Law Review, C.

69, S. 3, 2016, 425-452.

Lane, Jan-Erik, Constitutions and Political Theory, Manchester University

Press, Manchester ve New York 1996.

Laski, Harold, A Grammar of Politics, George Allen ve Unvin, 5. Baskı,

London 1967.

Leibholz, Gerhard, “Anayasa Hukuku ve Anayasal Gerçek”, Ankara Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, Çev. Tunçer Karamustafaoğlu, C.

30, S. 1, 1973, 1-5.

Lerner, Hanna, Constitution Making in Deeply Divided Societies: The

Incrementalist Option, Columbia University, 2006.

Lerner, Hanna, “Permisive Constitutions, Democracy, and Religious

Freedom in India, Indonesia, Israel, and Turkey”, World Politics, C.

65, S. 4, 2013, 609-655.

484 Kaynakça

Lerner, Hanna, “Derinden Bölünmüş Toplumlarda Anayasa Yazımı: Aşamalı

Yaklaşım”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.

LXXIII, S. 1, 2015, 485-504.

Levitsky, Steven ve Lucan A. Way, Competitive Auhoritarianism: Hybrid

Regimes After the Cold War, Cambridge University Press,

Camridge 2010.

Locke, John, Hükümet Üzerine İkinci İnceleme, Eksi Kitaplar, 3. Baskı,

Ankara 2016.

Loughlin, Martin, Swords and Scales: An Exemination of the

Relationship Between Law and Politics, Hart Publishing, Oxford

and Portland 2000.

Loughlin, M., M. & N. Walker, “Introduction”, in M. Loughlin & N. Walker

(eds.), The Paradox of

Constitutionalism: Constituent Power and Constitutional Form,, Oxford

University Press, New York 2007, 1–8.

Loughlin, Martin, Foundations of Public Law, Oxford University Press,

Oxford ve New York 2010.

Loughlin, Martin, “The Concept Of Constituent Power”, European Journal

of Political Theory, C. 13 S. 2, 2014, 218–237.

Lijhpart, Arend, Demcoracy in Plural Societies: A Comparative

Exploration, Yale University Press, New Haven ve Londra 1977.

Lijhpart, Arend, Democracies: Patterns of Majoritarian and Consensus

Government in Twenty-One Countries, Yale University Press, New

Haven 1984.

Lijhpart, Arend, “The Wave of Power-Sharing Democracy”, içinde The

Architecture of Democracy: Constitutional Design, Conflict

Management and Democracy, Ed. Andrew Reynolds, Oxford

University Press, Oxford 2002.

Lijhpart, Arend, “Constitutional Design for Divided Societies”, Journal of

Demcoracy, C. 15, S. 2, 2004, 96-109.

Lijphart, Arend, Thinking About Demcoracy, Routledge, New York 2008.

Lijhpart, Arend, Demokrasi Modelleri, İthaki Yayınları, Çev. Güneş Ayas

ve Utku Umut Bulsun, 2. Baskı, İstanbul 2016.

Linz, Juan J., “Opposition in and under an Autoritarian Regime: The Case of

Spain, içinde Regimes and Oppositions, Ed. Robert A. Dahl, Yale

University Press, New Haven 1973.

Linz, Juan J., “The Perils of Presidentialism”, Journal of Democracy, C. 1,

S. 1, 1990, 51-69.

Kaynakça 485

Linz, Juan J., “The Virtues of Parliamentarism”, Journal of Democracy, C.

1, S. 4, 1990, 84-91.

Linz, Juan J. ve Alfred Stepan, Problems of Demcoratic Transition and

Consolidation, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1996.

Linz, Juan J., Totaliter ve Otoriter Rejimler, Çev. Ergun Özbudun, Liberte

Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2017.

Lipset, Seymour Martin, Political Man, Mercury Books, 1963.

Lipset, S. M., Siyasal İnsan, Çev: Mete Tunçay, Teori Yayınları, Ankara

1986.

Liska, Vivian, “A Lawless Legacy: Hannah Arendt and Giorgio Agamben”

Hannah Arendt and Law, Ed. Marco Goldoni, Christopher

McCorkindale, Hart Publishing, 2012.

Littunen, Yrjo, “Socaial Restraints and Ideological Pluralism”, Ed. Erik

Allardt ve Yrjo Littunen, içinde Claveges, Ideologies and Party

Systems, Wetermarck Society, Helsinki 1964.

Luhmann, Niklas, Verfassung als evolutionare Errungenschaft, RJ 9,

1990, 176-220

Machiavelli, Nicolo, Prens, Remzi Kitabevi, 3. Basım, İstanbul, 2016.

Maddox, Graham, “A Note on the Meaning of ‘Constitution’”, The

American Political Science Review, C. 76, S. 4, 1982, 805-809.

Madison, James, The Federalist Papers, N: 51, 1788.

Madison, James, The Federalist Papers, No: 47.

Mahao, N., “The Constitutional state in the developing world in the age of

globalisation: from limited government to minimum democracy”,

Law, Democracy & Development, C. 12, 2008, 1-19.

Mahçupyan, Etyen, “Bir Mikro İdeoloji Olarak Militarizm”, içinde Bir

Zümre, Bir Parti, Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, 4. Baskı, İstanbul

2009.

Marcou, Jean, “Türkiye’de Anayasacılık ve Anayasa Kültürü”, Çev. Burak

Öztürk, içinde Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye

Barolar Birliği Yayınları, Ankara Ocak 2001, 61-75.

Mardin, Şerif, Siyasal ve Sosyal Bilimler, İletişim Yayınları, 10. Baskı,

İstanbul 2010.

Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, Ed. Mümtaz’er Türköne ve Tuncay

Önder, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.

Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları,

İstanbul 2011.

486 Kaynakça

Marmor, Andrei, “On Convention,” Synthese, C. 107, S. 3, 1996, 349-371.

Marmor, Andrei, “Legal Conventionalism,” in Hart’s Postscript- Essays on

the Postscript to the Concept of Law, Ed. Jules Coleman, Oxford

University, New York 2001, s. 193-218.

Marmor, Andrei, Positive Law and Objective Values, New York

Clarendon Press and Oxford University Press, Oxford 2001.

Marshall, Geoffrey, Constitutional Theory, Oxford Univerity Press, Oxford

1971.

Martindale, Don, The Nature and Types of Sociological Theories,

Houghton Mifflin, 2. Baskı, Boston 1981.

Martinez, Jenny S., “Horziontal Structuring”, The Oxford Handbook of

Comparative Constitutional Law, Ed. Michel Rosenfeld ve Andreas

Sajo, Oxford University Press, Oxford 2012.

McCormick, J. P., “People and Elites in Republican Constitutions,

Traditional and Modern”, in The Paradox of Constitutionalism:

Constituent Power and Constitutional Form, Ed. M. Loughlin & N.

Walker, Oxford University Press, New York 2007, 107–128.

McGarry, John, Brendan O’Leary, Richard Simeon, “Integration or

Accommodation? The Enduring Debate in Conflict Regulation”, içinde

Constitutional Design for Divided Societies: Integration or

Accommodation?, Ed. Sujit Choudry, Oxford University Press, New

York 2008.

McGing, B. C., Polybius’ Histories, Oxford University Press, New York

2010.

MacCormick, Neil, “Beyond the Sovereign State,” The Modern Law

Review, C. 56, S. 1, 1993, 1-18.

McGarry, James W., “Due Process”, Rugers Law Review, C. 23, 1992,

839-855.

McIlwain, C. H., Constitutionalism Ancient and Modern, 2. Baskı,

Cornell University Press, New York 1958.

Memiş, Emin, Milli Mücadelenin Hukukileşme Süreci,Filiz Kitabevi, İstanbul

1999.

Memiş, Emin, “Anayasayı Yeniden Yapma ve Değiştirme Üzerine Analizler”,

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIV, S. 2, 2010,

455-498.

Metin, Yüksel, Anayasanın Yorumlanması, Asil Yayın Dağıtım, Ankara

2008.

Kaynakça 487

Metin, Yüksel, “Anayasal Demokrasi İçinde Anayasa Mahkemesinin Konumu”,

Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.

2, S. 1, 2012, 89-130.

Mert, Nuray, “Laiklik Tartışması ve İslamcılık”, Doğu Batı Dergisi, Y. 1, S.

1, 1997

Moehler, Devra, “Participation and Support for the Constitution in Uganda”,

The Journal of Modern African Studies, C. 44, S. 2, 2006, 275-308.

Momigliano, Arnaldo ve Alien Wisdom, The Limits of Helleniaztion,

Cambridge University Press, Cambridge 1975.

Monsma, Stephen V. ve J. Chritopher Soper, The Challenge of Pluralism:

Church and the States in Five Democracies, Rownman&Little field,

Lanham 1997.

Montesquieu, The Spirit of the Laws, Çev. A. M. Cophler vd. Cambridge

University Press, Cambridge 1989.

Morris-Jones, W. H., “On Constitutionalism”, American Political Science

Review, C. 59, S. 2, 1965, 439-40.

Morris, G. C., “Montesquieu ve Siyasal Tecrübenin Çeşitleri”, Ed. David

Thomson, Siyasi Düşünce Tarihi, Şule Yayınları, İstanbul 1997.

Morris, Christoper W., An Essay on the Modern State, Cambridge

University Press, 1998.

Möllers, Christoph, Staat als Argument, CH Beck, Münhen 2000.

Möllers, Christoph, “‘We are (afraid of) the People’: Constituent Power in

Germain Constitutionalism”, içinde The Paradox of

Constitutionalism, Ed. Martin Loughlin ve Neil Walker, Oxford

University Press, New York 2007.

Möstl, Markus, “Anayasanın Düzenleme Alanları”, Çev. Zafer Zeytin, içinde

Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter,

Lale Yayıncılık, İstanbul 2014.

Miller, Jonathan, “Judicial Review and Constitutional Stability: A

Sociology of the U.S. Model and its Collapse in Argentina”,

Hasting International and Comparative Law Review, C. 21, S. 1,

1997, 77-174.

Minkkinen, Panu, “Political Constitutionalism versus Political

Constitutional Theory: Law, Power, and Politics”, I-CON, C. 11, S.

3, 2013, 585-610.

Muldoon, James, “Arendt’s Revolutionary Constitutionalism: Between

Constituent Power and Constitutional Form”, Constellations, 2015,

1-12.

488 Kaynakça

Negretto, Gabriel L., “Constitution-Making in Comparative Perspective”,

Oxford Research Encyclopedia of Politics, Oxford University Press,

USA 2016, 1-43.

Negri, Antonio, Constituent Power and the Modern State, Çev. Maurizia

Boscagli, Univesity of Minnesota Press, Minneapolis ve London

1999.

Newman, Warren J., “Yazılı Olmayan Prensiplerin Kanada Anayasası Yorumunda

Rolü”, Çev. Fatih Öztürk, içinde Yeni Bir Anayasa İçin Yol

Haritası, Ed. Fatih Öztürk, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020.

Nohutçu, Ahmet ve Mücahit Bektaş, “Yeni Anayasa Tartışmaları Etrafında

Kurucu İktidar, Kurucu Meclis ve Referandum Kavramlarının Analizi”,

Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 1,

2017, 1-23.

Nomer, Mert, ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri, 12 Levha

Yayınları, 2013.

Norton, Philip, “Making Sense of Opposition”, The Jorunal of Legislativ

Studies, C. 14, 2008, 236-250.

Norris, Pippa, “Stable Demcoracy and Good Governance in Divided

Societies: Do Power-Sharing Institutions Work?”, Harvard

University Press, 2005, 1-41.

Nippel, W., “Ancient and Modern Republicanism: “Mixed Constitution” and

“Ephors”, Ed. B. Fontana, içinde The Invention of the Modern

Republic, Cambridge University Press, Cambridge 1994.

Ocaktan, Mehmet, “Evrensel Değil Sadece Bize Has Kuvvetler Ayrılığı”,

Karar Gazetesi, 4.09.2019.

Oder, Bertil Emrah, “Anayasa Nedir? Anayasacılık Nedir?”, in Türkiye’nin

Anayasa Gündemi, Derleyen İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları,

İstanbul 2016.

Oder, Bertili Emrah, “Anayasal Ödünç Alma Nedir?”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3.

Baskı, İstanbul 2016.

Okandan, Recai G., Umumi Amme Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul

1968.

Okşar, Mustafa, Yürütme Erkinin Üstünlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara

2019.

Onan, Belkıs, “İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Açısından Osmanlı Devletine

Bakış”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S.

4, 2011, 253-288

Kaynakça 489

Onar, Erdal, 1982 Anayasasında Anayasyı Değiştirme Sorunu, Ankara

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1993.

Orgad, Liav, “The Preamble in Constitutional Interpretation”, I-CON, C. 8,

S. 4, 2010, 714-738.

Orhan, Salim, Bölünmüş Toplumlarda Anayasal Uzlaşı ve Demokrasi,

Orion Yayınları, Ankara 2020.

Ortaylı, İlber, “Devlete Nasıl Bakmalı?”, Doğu Batı Dergisi, Y. 6, S. 21,

2002-3, 11-15.

Öktem, Niyazi, “Hukuksal Pozitivizm, Akımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Mecmuası, C. 43, S. 1-4, 1977, 27-299.

Örücü, Esin, “1961 Anayasası ve Anayasa Mahkemesine Göre Hakkın Özü

Kavramı ve Mülkiyet Hakkının Özü”, İstanbul Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Mecmuası, C. 41, S. 3-4, 1975, s. 145-161.

Özay, İl Han, “Anayasa Mahkemeleri (Ya Da Yargısının) Meşruiyeti”, Anayasaya

Yargısı Dergisi, 1992, 67-74.

Özbudun, Ergun, “1961 ve 1982 Anayasalarında Kanun Hükmünde Kararnameler”,

Anayasa Yargısı Dergisi, C. 2, 1985, 227-238.

Özbudun, Ergun, Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı, Bilgi

Yayınevi, Ankara 1993.

Özbudun, Ergun, “Türkiye’de Devlet Seçkinleri ve Demokratik Siyasal Kültür”,

içinde Türkiye’de Demokratik Siyasal Kültür, Türk Demokrasi

Vakfı Yayını, Ankara 1995.

Özbudun, Ergun, “Dünyada Anayasacılık Hareketleri ve Türkiye”, içinde

Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği

Yayınları, 9-13 Ocak 2001 Ankara, 38-44.

Özbudun, Ergun, “Anayasa Yargısının Demokratik Meşruiyeti”, Demokrasi

ve Yargı, Ed. Ozan Ergül, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara

2005.

Özbudun, Ergun, “Political Origins of the Turkish Constitutional Court and

the Problem of democratic Legitimacy”, European Public Law, C.

12, S. 2, 2006, 213-223.

Özbudun, Ergun, “Demokrasiye Geçiş ve Demokrasinin Pekişmesi Sürecinde

Anayasa Mahkemelerinin Rolü”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 24,

2007, 359-364.

Özbudun, Ergun, “Anayasa Mahkemesinin Kırmızı Çizgileri”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Arato, Konsensüs Arayışı ve Yeni Anayasa”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

490 Kaynakça

Özbudun, Ergun, “Hoşgörü ve Demokrasi Üzerine”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Yeni Anayasa Nasıl Mümkün?”, içinde Türkiye’nin

Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Yeni Anayasa Şart Oldu”, içinde Türkiye’nin Anayasa

Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Anayasanın Değiştirilemez Hükümlerinin Bağlayıcılığı

2”, içinde Türkiye’nin Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Anayasanın Değiştirilemez Hükümlerinin Bağlayıcılığı”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, Ankara 2009.

Özbudun, Ergun, “Turkey: Plural Society and Monolitic Satate”, Ed. Ahmet

T. Kuru ve Alfred Stepan, içinde Democracy, Islam and Secularism

in Turkey, Colombia university Press, New York 2012.

Özbudun, Ergun, “Yeni Anayasa Umudu Tükeniyor Mu?”, Star Açık Görüş,

18.11.2012.

Özbudun, Ergun, Anayasalcılık ve Demokrasi, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2015.

Özbudun, Ergun, Otoriter Rejimler, Seçimsel Demokrasiler ve Türkiye,

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.

Özbudun, Ergun, “Constitution Writing and Relgious Divisions in Turkey”,

içinde Constitution Writing, Religion and Demcoracy, Ed. Aslı Ü.

Bali ve Hanna Lerner, Cambridge University Press, Cambridge 2017.

Özcan, Mehmet Tevfik, “Yasama Faaliyeti ve Kamusal Alan,” Hukuk Kurultayı

2006, Cilt 2, Ankara, Ankara Barosu Yayınları, 2006, s. 389–

390.

Özcan, Mehmet Tevfik, Modern Toplum ve Hukuk Devleti, 12 Levha

Yayınevi, İstanbul 2008.

Özenç, Berke, Hukuk Devleti, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2016.

Özer, Atilla, “Anayasanın Yapılması ve Kabul Usulleri”, içinde Yeni Anayasa,

Yeni Türkiye Dergisi, C. 50, 2013.

Özkul, Fatih, “Anayasalarımızda Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”,

Ankara Barosu Dergisi, C. 3, 2016, 201-263.

Öztürk, Namık Kemal ve Hüseyin Kurt, “Amerikan Başkanlık Sistemi”,

içinde Başkanlık Sistemi, Ed. Murat Aktaş ve Bayram Coşkun,

Liberte Yayınları, Ankara 2015.

Öztürk, Fatih, “Neden ve Nasıl Bir Anayasa?”, içinde Yeni Anayasa İçin

Yol Haritası, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020.

Kaynakça 491

Özüerman, Tülay, “Türkiye’de Anayasa Yargısının Rolü ve Önemi”, Anayasa

Yargısı Dergisi, C. 13, 1996, 149-167.

Isensee, Josef, Das Vol als Grund der Verfassung, Westdeutscher Verlag,

Leverkusen 1995.

Isensee, Josef, “Anayasanın Devleti”, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto

Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, 2014.

Issacharoff, Samuel, “Fragile Democracies”, Harvard Law Review, C. 120,

S. 6, 2007, 1405-1467.

İba, Şeref, Anayasa Hukuku ve Siyasal Kurumlar, Turhan Kitabevi, 2.

Bası, Ankara 2008.

İnceoğlu, Sibel, “Yazılı Anayasa, Yaşayan Anayasa: Anayasal Süreçte Kimlikler”,

Anayasa Hukuku Dergisi, C. 1, S. 2, İstanbul 2012, 309-314.

İçduygu, Ahmet, “Anayasal ve Toplumsal Vatandaşlık: Türkiye’yi Yirmi-

Birinci Yüzyıla Taşımak”, Prof Dr. Ergun Özbudun’a Armağan, C.

1, Yetkin Yayınları, Ankara 2008, 213-223.

İçduygu, Ahmet ve Fuat Keyman, “Globalleşme, Anayasallık ve Türkiye’de

Vatandaşlık Tartışması”, Doğu Batı Dergisi, S. 5, 1998, s. 143-156.

İnceoğlu, Sibel, “Siyasal Rejimler ve Yargı Bağımsızlığı Arasında Nasıl Bir

İlişki Vardır?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim

Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

İşsevenler, O. Vahdet, Kurucu İktidarın Eleştirisi, Pinhan Yayıncılık, İstanbul

2019.

Paine, Thomas, İnsan Hakları, Belge Yayınları, İstanbul 1985.

Parla, Taha, “Anayasalar ve Kurucu Meclisler Üzerine Bazı Karşılaştırmalı

Notlar”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 38, S. 3–5, 1984, 207–221.

Parla, Taha, Türkiye’de Anayasalar, Metis Yayınları, 6. Baskı, İstanbul

2016.

Partlett, William, “The Dangers of Popular Constitution-Making”, Brook J.

INT’L L., C. 38, S. 1, 193-238.

Pateman, Carole, “Katılımcı Demokrasi”, içinde Siyasal Düşünce, Çev.

Sevda Çalışkan ve Hamit Çalışkan, Der. Michael Rosen ve Jonathan

Wolff, Dost Yayınları, Ankara 2006.

Pasquıno Pasquale, “Constitutional Adjudication and Democracy,

Comparative Perspectives: USA, France, Italy”, Ratio Juris, C.11,

S.1, 1998, 38-50.

Philips, C. H. ve Wainwright Mary Doreen, The Partition of India: Policies

and Perspectives, 1935–1947, MIT Press, Cambridge, MA 1970.

492 Kaynakça

Polybius, The Histories, Çev. Robin Waterfield, Oxford World’s Classics,

Oxford University Press, New York 2010.

Pimentel, David, “Kültür ve:Hukukun Üstünlüğü, Anayasa Yazıı İçin Tedbirler”,

Çev. Ayşe Esra İyidoğan, içinde Yeni Anayasa İçin Yol Haritası,

Ed. Fatih Öztürk, Adalet ve Hukuk Derneği Yayını, İstanbul

2012.

Przeworski, Adam, “Democracy as a Contingent Outcome of Conflicts”, Ed.

Jon Elster ve Rune Slagstadt, Constitutionalism and Democracy,

Cambridge Univeristy Press, Cambridge 1988.

Przeworski, Adam, Democracy and the Market, Cambridge University

Press, Cambridge 1992.

Radbruch, Gustav, “Hukuk Devleti”, içinde Hukuk Devleti, Çev ve Ed.

Hayrettin Ökçesiz, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 4, AFA Yayıncılık,

İstanbul 1998.

Radbruch, Gustav, “Statutory Lawlesness and Supra-Statutory Law”,

Oxford Journal of Legal Studies, C. 26, S. 1, 2006, 1-11.

Raz, Joseph, The Authority of Law, Oxford University Press, Oxford 1979.

Raz, Joseph, The Concept of a Legal System: An Introduction to the

Theory of Legal System, 2. Baskı, New York Clarendon Press;

Oxford University Press, Oxford 1980.

Raz, Joseph, The Morality of Freedom, Oxford University Press, Oxford

1986.

Raz, Joseph, Ethics in the Public Domain: Essays in the Morality of Law

and Politics, Clarendon Press, Oxford 1995.

Raz, Joseph, The Concept of a Legal System, Clarendon Press, Oxford

1997.

Raz, Joseph, “On the Auhority and Interpretation of Constitutions: Some

Preliminaries”, içinde Constitutionalism: Philosophical Foundations,

Cambridge University Press, Cambridge 1999, 152-193.

Raz, Joseph, “Kelsen’s Theory of Basic Norm”, içinde The Auhority of

Law, Second Edition, Oxford University Press, Oxford 2009, 122-

145.

Raz, Joseph, “Kelsen’in Temel Norm Kuramı”, Çev. Şule Şahin Ceylan,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 62, S. 4, 2013,

1169-1193.

Rawls, John, “Çoğunluk Yönetimi”, içinde Siyasal Düşünce, Çev. Sevda

Çalışkan ve Hamit Çalışkan, Der. Michael Rosen ve Jonathan Wolff,

Dost Yayınları, Ankara 2006.

Kaynakça 493

Reyhan, Cenk, “Toplumsal Yapının Ulusöncesi Ölçeklere Ayrışması: Bölünmüş

Toplum Tipi Örnekleri”, Akademik Bakış, C. V, S.10, Yaz

2012, 51-69.

Roellecke, Gerd, “Anayasa Teorisinin Gözlemi”, içinde Anayasa Teorisi,

Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık,

2014.

Rosenfeld, Michel, “The Rule of Law and The Legitimacy of Constitutional

Democracy”, Southern California Law Review, C. 74, 2001, 1307-

1352.

Roznai, Yaniv ve Serkan Yolcu, “An Unconstitutional Constitutional

Amendment –The Turkish Perpective: A Comment on the Turkish

Constitutional Court’s Headscarf Decision”, I-CON, C. 10, S. 1,

2012, 175-207.

Roznai, Yaniv, “We the Limited People”, NYU Global Fellows Forum,

March 10, 2015, 1-25.

Roznai, Yaniv, “Unamendability and the Genetic Code of the Constitution”,

New York University Public Law and Legal Theory Working

Papers, 2015, 1-27.

Riggs, Robert E., “Substantive Due Process in 1791”, Wisconsin Law

Review, S. 4, 1990, 941-1005.

Rubinelli, Lucia, Constituent Power, Cambridge University Press,

Cambridge 2020.

Rustow, Dankwart A., “Transitions to Demcoracy: Tword A Dynamic Model”,

Comparative Politics, C. 2, 1970, 337-363.

Sadurski, Wojciech, “Anayasacılık ve Anayasa Yapımı Üzerine”, içinde

Anayasa Yapımı ve Anayasal Değişim, Ed. Ozan Ergül, Türkiye Barolar

Birliği Yayınları, Ankara 2010.

Sağlam, Fazıl, “Günümüzün Bakış Açısından II. Meşrutiyet’in Anayasal

Gelişmelerimize Etkisi”, Yılmaz Aliefendioğlu’na Armağan, Yetkin

Yayınevi, Ankara 2009.

Sağlam, Fazıl, “Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma yetkisinin Sınırları:

Uygulamanın Yaygınlaşmasından Doğabilecek Sorunlar”, Anayasa

Yargısı Dergisi, 1984, s. 261-271.

Sağlam, Fazıl, “Anayasa Mahkemesi Olmadan da Ülke Yönetilebilir Mi?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim

Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Salamey, Imad, “Failing Consociationalism in Lebnon and Integrative

Options”, International Journal of Peace Studies, C. 14, S. 2, 2009,

83-105.

494 Kaynakça

Sambur, Bilal, “Liberal açıdan Kürt Sorunu”, Liberal Düşünce Dergisi,

İlkbahar 2008, 91-108.

San, Coşkun, “Anayasa Kültürü ile Hukuk ve Demokrasi Kültürü İlişkisi”,

içinde Uluslararası Anayasa Hukuku Çalıştayı, Türkiye Barolar

Birliği Yayınları, Ankara 9-13 Ocak 2001, 76-84.

Sancar, Mithat, “Şiddet, Şiddet Tekeli ve Demokratik Hukuk Devleti”, Doğu

Batı Dergisi, Y. 4, S. 13, 2000-2001, 27-46.

Sancar, Mithat, “Anayasal Demokrasi: Demokrasinin Sınırı mı Güvencesi

mi?”, Ozan Ergül (Ed.), Demokrasi ve Yargı, Ankara: Türkiye Barolar

Birliği Yayınları, 2005.

Sancar, Mithat ve Eylem Ümit, Yargıda Algı ve Zihniyet Kalıplar, Kasım

2007, TESEV.

Sancar, Mithat, Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim Yayınları,

7. Baskı, İstanbul 2014.

Saran, Ulvi, “Yeni Bir Anayasa Gereği ve Sivil Toplumun Rolü”, Radikal

Gazetesi, 12. 05. 2009.

Sartori, Giovanni, “Constitutionalism: A Preliminary Discussion.”,

American Political Science Review, C. 56, 1962, 853-864.

Sartori, Giovanni, Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Çev. T.

Karamustafaoğlu ve M. Turhan, TDV Yayını, Ankara 1993.

Sartori, Giovanni, Comparative Constitutional Engineering, New York

University Press, New York 1994.

Sarıbay, Ali Yaşar, “Politik Anayasacılık: Hukukun Politik Mantığı”, Prof.

Dr. Ergun Özbudun’a Armağan Cilt 1, Yetkin Yayınları, Ankara,

2009.

Sceheppele, Kim Lane, “The Rule of Law and the Frankenstate: Why

Governance Checklists Do Not Work”, Governance: An

International Journal of Policy, Administration and Institutions, C.

26, S. 4, 2013.

Scahuer, Frederick, “Amending the Presupposition”, Responding to

Imperfection: The Theory and Practice of Constitutional

Amendment, Der. Sanford Levinson, Princeton University Press,

Princeton 1995, 145-161.

Scheuerman, William E., “Revolutions and Constitutions: Hannah Arendt’s

Challenge to Carl Schmitt”, Canadian Journal of Law and

Jurisprudence, C. 10, S.1, 1997, 141-161.

Scheuerman, William E., Carl Schmitt: The End of Law, Rowman &

Littlefield, London 1999.

Kaynakça 495

Schmitt, Carl, Constitutional Theory, Çev. Jeffrey Seitzer, Duke University

Press London 2008.

Schmitt, Carl, Siyasal İlahiyat, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, Dost Kitabevi, 5.

Baskı, Ankara 2016.

Schmitt, Carl, Kanunilik ve Meşruiyet, Çev. Mehmet Cemil Ozansü, İthaki

Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2018.

Schumpeter, Joseph, Capitalism, Socialism and Democracy, Routledge, 5.

Baskı, New York 2006.

Schwartz, Herman, The Struggle for Constitutional Justice in Post-

Communist Europe, The University of Chicago Press, Chicago and

London 2000.

Selçuk, Sami, Zorba Devletten Hukukun Üstünlüğüne, Yeni Türkiye Yayınları,

Ankara, 1998.

Selçuk, Sami, Özlenen Demokratik Türkiye 2000-2001 Adli Yıl Açış Konuşması,

Yeni Türkiye Yay., Ankara 2000.

Selçuk, Sami, “1982 Anayasası Meşru Değil Kaldırılmalı II”, Star Gazetesi,

11.05.2010.

Sellers, Mortimar N. S., “What is the Rule of Law and Why Is It So

Important?”, The Legal Doctrines of the Rule of Law and The Legal

State, C. 38, Ed. R. James Silkenat, H. James ve Peter D.

Barenboim, Springer International Publishing, 2014.

Sevinç, Murat, “Amerikan Yüce Mahkemesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal

Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 51, S. 1-4, 1996, 391-407.

Sevinç, Murat, Anayasa Yazıları, İmaj Yayınevi, Ankara 2010.

Sevinç, Murat, “İlk Üç Maddenin Değiştirilemezliği Aşılmaz Bir Sorun Mudur?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö.

Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Sevinç, Murat, Türkiye’nin Anayasa İmtihanı, İletişim Yayınları, İstanbul

2017.

Sevinç, Murat, “Yeni Anayasa ve Kuruculuk Tartışması: Bizim Sorunumuz

Ne?”, Kamu Hukukçuları Platformu, 2017, http://www.kamu

hukukculari.org/upload/dosyalar/Murat_Sevinc.pdf, erişim 20.08.2020.

Shapiro, Scott J., Legality, Harvard University Press, Cambridge 2011.

Shayegan, Daryush, Yaralı Bilinç, çev. Haldun Bayrı, Metis Yayınları, İstanbul

2007.

Shugart, M. S. ve S. Mainwaring, Presidentialism and Democracy in Latin

America: Rethinking The Terms of The Debate, Cambridge

University Press, Cambrdige 1997.

496 Kaynakça

Smith, Stanley A., “Constitutional Lawyers in Revolutionary Situations”, C.

7, West Ontario Law Review, 1968, 93-110.

Smith, D. E., Religion and Political Development, Little Brown, Boston

1970.

Smith, Stanley A. ve Rodney Braizer, Constitutional And Administrative

Law, Penguin Books, 8. Baskı, London 1998.

Somer, Murat, “Siyaset Bilimi açısından İyi Bir Anayasayı Belirleyen Nedir?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö.

Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Somer, Murat, “Understanding Turkey’s Democratic Breakdown”,

Southeast European and Black Sea Studies, Routledge, 2016, 1-23.

Somer, Murat, “En İyi Anayasa Çoğunluğun Yaptığı Anayasa Mıdır?”, içinde

Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim

Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul

1976.

Soysal, Mümtaz, “Haklar ve Özgürlükler Bakımından 1961 Anayasasının

Evrensel Anlamı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Dergisi, C. 24, S. 1, 1969, 91-94.

Soysal, Mümtaz, “Temel Nitelikleriyle 1961 ve 1982 Anayasaları (Karşılaştırmalı)”,

Anayasa Yargısı 1, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara

1984, 11-20.

Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, 7.

Baskı, İstanbul 1987.

Soysal, Mümtaz, “Değişen Egemenlik ve Meşruluk”, Anayasa Yargısı Dergisi,

C. 20, 2003, 171-181.

Sieyes, Emmanuel, “What is the Third Estate?” in Sieyes, Politicial

Writtings, Ed. Ve Çev. Michael Sonenscher, Hackett Publishers,

2003.

Spang, M., Constituent Power and Constitutional Order: Above, Within

and Beside the Constitution, Palgrave Macmillan, London 2014.

Spector, Horacio, “Judicial Review, Rights, And Democracy”, Law and

Philosophy, C. 22, 2003, 285-334.

Stern, Klaus, “Küresel Anayasacılık Hareketleri ve Yeni Anayasalar”, içinde

Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği

Yayınları, Ankara 9-13 Ocak 2001.

Strauss, Leo, “Tabii Hak ve Tarih” içinde Devlet Kuramı, Der. Cemal Bali

Akal, Dost Kitabevi, 4. Baskı, Ankara 2013.

Kaynakça 497

Sullivan, Rod, “Dünya Vatandaşlığı, Devlet Vatandaşlığı ve Bir Devletin

Anayasası”, Çev. Ayşe Esra İyidoğan, içinde Yeni Anayasa İçin Yol

Haritası, Ed. Fatih Öztürk, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2020.

Sweet, Alec Stone, Governing With Judges, Oxford University Press, New

York 2002.

Sweet, Alec Stone, “The Juridical Coup d’État and the Problem of

Authority”, German Law Journal, C. 8, S. 10, 2007, 915-928.

Şirin, Tolga, “Siyasal Rejim Tartışması ile İnsan Hakları Arasında Nasıl Bir

İlişki Vardır?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim

Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Şirin, Tolga, “2017 Anayasa Değişikliğinin Yargı Bağımsızlığı Yönünden

Değerlendirilmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 6, S. 11, 2017, 85-

116.

Tamanaha, Brain Z., On the Rule of Law: History, Politics, Theory,

Cambrdige University Press, Cambridge 2004.

Tamanaha, Brian Z., “The History and Elements of the Rule of Law”,

Singapore Journal of Legal Studies, 2012, 232-247.

Tan, Turgut, “1982 Anayasası Yönünden Yürütme Görevi ve Yetkisinin

Niteliği”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 1, 1984, 31-47.

Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa

Hukuku, Beta Yayınları, 19. Baskı, İstanbul 2019.

Tanör, Bülent, Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, BDS Yayınları, 3. Baskı.

Tanör, Bülent, “Anayasamızın 11. Maddesi Genel Bir Sınırlama Yetkisi

Getrmiş Midir?”, Onar Armağanı, İstanbul 1977.

Tanör, Bülent, İki Anayasa, Beta Yayınevi, 1986.

Tanör, Bülent, Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri, TÜSİAD,

İstanbul 1997.

Tanör, Bülent, Anayasal Gelişme Tezleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul

2008.

Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları,

19. Baskı, İstanbul 2010.

Teziç, Erdoğan, Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı,

İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1972.

Thomas, Jeffry, “Anayasa Yapmak ve Anayasayı Değiştirmek: Türkiye’nin

Anayasal Reformu Üzerine Karşılaştırmalar ve Hukukun Üstünlüğü

Perspektifleri”, Çev. Ayşe Esra İyidoğan, içinde Yeni Anayasa İçin

Yol Haritası, Ed. Fatih Öztürk, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara

2020.

498 Kaynakça

Thomashausen, Andre, “Güney Afrika’nın Siyasi Evriminde Anayasal İktidar

ve Meşruluk”, Çev. Ersoy Kontacı, içinde Anayasa Yapımı ve

Anayasal Değişim, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2010,

109-135.

Tocqueville, Alexis de, “Çoğunluğun Zorbalığı”, içinde Siyasal Düşünce,

Çev. Sevda Çalışkan ve Hamit Çalışkan, Der. Michael Rosen ve

Jonathan Wolff, Dost Yayınları, Ankara 2006.

Topuzkanamış, Şafak Evran, “1982 Anayasasında Temel Hak ve Özgürlükler”,

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21,

Özel Sayı, 2019, 1767-1793.

Touraine, Alain, Demokrasi Nedir?, Çev. Olcay Kunal, Yapı Kredi Yayınları,

2. Baskı, İstanbul 2000.

Tögel, Akif, “Dünya Anayasalarında Değiştirilemez Maddeler ve Türkiye’nin

Yeni Anayasası İçin Öneriler”, TAAD, Y. 7, S. 27, 2016, 757-

792.

Tierney, Stephen, “‘We the Peoples’: Constitutent Power and

Constitutionalism in Plurinational States”, içinde The Paradox of

Constituitonalism, Ed. Martin Loughlin ve Newil Walker, Oxford

University Press, Oxford 2007.

Tsebelis, George, “Decision Making in Political Systems: Veto Players in

Presidentialism, Parliamentarism, Multicameralism and Multipartyism”,

British Journal of Political Science, C. 25, S. 3, 1995.

Tunç, Hasan, “Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı”, Gazi

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S: 1-2, 2008, 1113-

1132.

Tunç, Hasan, Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara 2018.

Tunçay, Mete, Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 2014.

Turhan, Mehmet, “Anayasamız ve Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri”,

Anayasa Yargısı Dergisi, C. 8, S. 21, 1991, 401-420.

Turhan, Mehmet, “Anayasa ve Anayasacılık”, Amme İdaresi Dergisi, C.

27, S. 3, Eylül 1994, 3-12.

Turhan, Mehmet, “Anayasacılık Açısından Çoğunluk İlkesi”, Ankara Üniversitesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 1, 1995, s. 401-

413.

Turhan, Mehmet, Anayasal Devlet, Naturel Yayınları, Ankara 2003.

Turhan, Mehmet, Anayasal Devlet, 4. Baskı, Naturel Yayınevi, Ankara

2005.

Kaynakça 499

Turhan, Mehmet, “Anayasa Yargısının Demokratik Hukuk Devletindeki

İşlevi ve Meşruluğu”, Ed. Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen, Anayasa

Yargısı İncelemeleri 1, Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları,

2006.

Turhan, Mehmet, “Anayasanın Ön Varsayımlarını Değiştirmek: Frederick

Schauer’in Hukuk Sisteminin Hukuksal Olmayan veya Hukuk Dışı

Temellerinin Değişimi Konusundaki Görüşleri”, Uluslar arası Anayasa

Kongresi Metinler Kitabı 1, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan

ve Ahmet Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul

2012.

Turhan, Mehmet, “Anayasanın Hak Temelli Yorumu”, Ankara Üniversitesi

SBF Dergisi, C. 62, S. 3, 2014, 379-404.

Turhan, Mehmet, “Hans Keslen’e Göre Devrimler ve Hukukun Devamlılığı”,

içinde Anayasa Hukukunda Kelsenci Temalar, Hukuk Yayınları,

Ankara 2017.

Tushnet, Mark, “Constitution-Making: An Introduction”, Texas Law

Review, C. 91, 2003, 1983-2013.

Tushnet, Mark, “How do Constitutions Constitute Constitutional Identity?”,

I-CON, C. 8, S. 3, 2010, 671-676.

Tushnet, Mark, “Constitution-Making: An Introduction”, Texas Law

Review, C. 91, 2013, 1983-2013.

Tushnet, Mark, “Authoritarian Constitutionalism”, Cornell Law Review, C.

100, S. 2, 2015, 391-461.

Tushnet, Mark, The Constitution of the United Statesof America, 2. Baskı,

Hart Publishing, Oxford and Portland, Oregon 2015.

Tushnet, Mark, “New Institutional Mechanisms for Making Constitutional

Law”, içinde Democratizing Constitutional Law, Ed. Bustamante,

Thomas, Gonçalves Fernandes, Bernardo, Springer International

Publishing, 2016.

Tushnet, Mark, “The Possibility of Illiberal Constitutionalism?”, Florida

Law Review, C. 69, 2017, 1367-1384.

Türk, Hikmet Sami, Anayasa Ayrkırı Anayasa Değişiklikleri, Yetkin Yayınevi,

Ankara 2018.

Uleri, Vincenzo Pier, “Introduction”, The Referndum Experience in

Europe, Ed. M. Gallagher ve P. V. Uleri, St. Martin’s Press, New

York 1996.

Uluçay, Güler, Değer Çoğulculuğu ve Liberalizm: Isaiah Berlin’in Siyaset

Felsefesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Doktoraz Tezi, İstanbul 2007.

500 Kaynakça

Uluşahin, Nur, “Liberal Demokrasinin Çıkmazı: Çatışma Karşısında Barış

İçin Azınlık-Çoğunluk İlişkisini Yeniden Düzenleme Gereği”, Anayasa

Yargısı Dergisi, C. 24, 2007, 609-640.

Uluşahin, Nur, “Kutuplaşmış Bir Siyasal Sistemde Anayasa Yapmanın Güçlükleri

ve Türkiye’de Yeni Bir Temel Oydaşmaya Ulaşmayı Sağlayacak

Çözüm Yolları”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, C. 3,

S. 1, 2011, 19-28.

Uluşahin, Nur, “Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesi Parlamenter

Rejimle Bağdaşır Mı?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed.

İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Uyanık, Mevlüt, “Osmanlı Tarihinde Parlamenter Sistem Arayışları: İslamiyet’in

Belirleyiciliği Üzerine Değerlendirmeler”, Çorum İlahiyat

Fakültesi Dergisi, C. 2, 2002, 47-60.

Uygun, Oktay, Demokrasi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.

Uygun, Oktay, Devlet Teorisi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.

Uzun, Ertuğrul, “İngiliz Analitik Hukuk Teorisi ve John Austin”, Anadolu

Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 3, S. 2, 2003, 1-24.

Uzun, Ertuğrul, “Hukuksal Poitivzmi Doğru Okumak”, Hukuk Kuramı, C.

5, S. 3, 2018, 89-98.

Varol, Ozan, “The Democratic Coup d’Etat”, Harvard International Law

Journal, C. 53, 2012, 292-356.

Versteeg, Mila, “Unpopular Constitutionalism”, Indiana Law Journal, C.

89, S. 3, 1133-1190.

Volk, Christian, “From Nomos to Lex: Hannah Arendt on Law, Politics, and

Order”, Leiden Journal of International Law, C. 23, S. 4, 2010,

759-779.

Vile, M. J. C., Constitutionalism and Seperation of Powers, Clarendon

Press, Oxford 1967.

Vinx, Lars, Hans Kelsen’s Pure Theory of Law: Legality and

Legitimacy, Oxford University Press, Oxford ve New York 2007.

Vinx, Lars, The Guardian of the Constitution: Hans Kelsen and Carl

Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Cambridge University

Press, Cambrdige 2015.

Yanık, Murat, “E-Demokrasi ve Türkiye İçin Bir Beyin Fırtınası”, içinde

Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 1, Ed. Murat Yanık,

Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2012.

Kaynakça 501

Yap, Po Jen, “The Conundrum of Unconstitutional Constitutional

Amendments”, Global Constitutionalism, C. 4, S. 1, 2015, 114-136.

Yanık, Murat, Parti İçi Demokrasi, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.

Yanık, Murat, Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Der

Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Yavuz, Bülent, “Çoğulcu Demokrasi Anlayışı ve İnsan Hakları”, Gazi Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, S. 1-2, 2009, 283-302.

Yavuz, Bülent, “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Hükümet Sistemleri”,

içinde Uluslar arası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 3, Ed. Murat

Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan, İstanbul Kültür Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2012

Yayla, Yıldızhan, “1982 Anayasasına Göre Devletin Özü”, İdare Hukuku

ve İlimleri Dergisi, Y. 4, S. 1-3, 1983, 133-149.

Yazıcı, Hilal, “Yeni Anayasayı Nasıl Yapalım? Çerçeve ve Ayrıntılı Anayasa

Açısından Bir Değerlendirme”, içinde Yeni Anayasa, Yeni Türkiye

Dergisi, C. 50, 2013.

Yazıcı, Serap, Yeni Bir Anayasa Hazırlığı ve Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2009.

Yazıcı, Serap, Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2009.

Yazıcı, Serap, Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul 2009.

Yazıcı, Serap, Yüksek Yargı Konseylerinin Oluşturulmasında Demokratik

Temsil ilkesi, Yargının Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Etkililiği,

Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Edt. Ahmet Taşkın, Ankara

2009.

Yazıcı, Serap, “Yeni Anayasadan Ümit Var Mı?”, Star Açık Görüş,

29.11.2011.

Yazıcı, Serap, “1982 Anayasası ve Parti Yasakları”, Demokratik Anayasa

Görüşler ve Öneriler, Ed. Ece Göztepe ve Aykut Çelebi, Metis Yayınları,

İstanbul 2012.

Yazıcı, Serap, “Kürt Sorunun Çözümü ve Yeni Anayasa”, içinde Yeni Anayasa,

Yeni Türkiye Dergisi, C. 50, 2013.

Yazıcı, Serap, Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2017.

Yeşilorman, Mehtap, “Halkın İradesi Bağlamında Halkoylamaları: Bir Hukuk

Sosyolojisi Denemesi”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojik Bakışlar

IV Sempozyumu, 25-29 Ağustos 2008, İstanbul, 191-220.

502 Kaynakça

Yokuş, Sevtap, Türkiye’de Yürütme Erkinde Değişen Dengeler, Yetkin

Yayınları, Ankara 2010.

Yokuş, Sevtap, “Yeni Anayasa Arayışında Yönteme İlişkin Öncelikler Nelerdir?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö.

Kaboğlu, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.

Yokuş, Sevtap, “Yeni Anayasa Arayışında İçerikle İlgili Öncelikler Nelerdir?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö.

Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016.

Yıldız, Hüseyin, Anayasa Doğmatiği ve Anayasa Kuramı, Yetkin Yayınları,

Ankara 2016.

Yılmaz, Didem, “Anayasada Denge ve Denetim Ne Anlama Gelmektedir?”,

içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim

Yayınları, İstanbul 2016.

Yüksel, Saadet, “Turkey’s Procedural Challenges to Making a New

Constitution”, Annales, C: XLI, S. 58, 2009, 119-135.

Yüksel, Mehmet, Modernite Postmodernite ve Hukuk, Siyasal Kitabevi,

Ankara 2002.

Zabunoğlu, Yahya K., Devlet Kudretinin Sınırlanması, Ankara 1963.

Zorkin, Valery, “Rule of LAw and Legal Awereness”, The World Rule of

Law Movement and Russian Legal Reform, Ed. Neate, Francis ve

Nielsen, Holly, The Moscow City Chamber of Advocates, Moscow

2007.

Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner,

İletişim Yayınları, İstanbul 2009.

Zürcher, Erik Jan, Milli Mücadelede İttihatçılık, Çev. Nüzhet Salihoğlu,

İletişim Yayınları, İstanbul 2010.

Q’Flynn, Ian, “Democratic Theory and Practice in Deeply Divided Society”,

Representation, C. 46, S. 3, 2010, 281-293.

Wahiu, Winluck, A Pratical Guide to Constitution Building: An

Introduction, International Institute for Demcoracy and Electoral

Assistance, International IDEA, Stockholm 2011.

Walbank, Frank W., Polybius, Rome, and the Hellenistic World: Essays

and Reflections, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

Waldhof, Christian, “Anayasa Tarihçesi ve Anayasa Teorisi”, içinde Anayasa

Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Çev. Ed.

İlyas Doğan, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014.

Waldron, Jeremy, “The Core of the Case Against Judicial Review”, The

Yale Law Journal, 115:1346, 2006, 1346-1406.

Kaynakça 503

Walhoff, Christian, “Anayasa Kanunun Meydana Gelişi”, Çev. Bilge Buz

Aras, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph

Grabenwarter, Lale Yayıncılık, 2014.

Walter, Christian, ”Human dignity in German constitutional law”, in The

Principle of Respect for Human Dignity, European Commission for

Democracy Through Law, Montpellier, Proceedings of the UniDem

Seminar, 1998, http://www. venice.coe.int/webforms/documents/CDLSTD

(1998)026-e.aspx (Son erişim tarihi 3.08.2020).

Weber, Max, The Theory of Social and Economic Organization, Ed.

Talcott Parsons, Free Press, New York 1964.

Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, İletişim Yayınları, Çev. Taha Parla, 1.

Baskı, İstanbul 1996.

Welzel, Hans, Die Frage nach der Rechtsgeltung, Westfalen, Heft 128,

Köln 1966.

Wenman, Mark, Agonistic Demcoracy, Cambridge University Press, New

York 2013.

Weinberger, Ota, “Legal Validity, Acceptance of Law, Legitimacy: Some

Critical Comments and Constructive Proposals”, Ratio Juris, C. 12,

S. 4, December 1999, 336-353.

Whittington, Keith E., “Legislative Sanctions an the Strategic Environment

of Judicial Review”, Oxford University Press and New York

University School of Law, I. CON, C. 1, S. 3, 2003, 446-474.

Wood, Neal, Cicero’s Social and Political Thought, University of

California Press, Berkeley 1988.

Wilkinson, Michael A., “Between Freedom and Law: Hannah Arendt on the

Promise of Modern Revolution and the Burden of, The Tradition”,

Hannah Arendt and Law, Ed. Marco Goldoni, Christopher

McCorkindale, Hart Publishing, 2012.