Düzenleyici ve Denetleyici Kurum İşlemlerinin Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Egemen FALCIOĞLU
ISBN: 9786050504125
297,50 TL 350,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Egemen FALCIOĞLU
Baskı Tarihi 2019/04
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak

İD321
Düzenleyici ve Denetleyici Kurum İşlemlerinin Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği

(Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevi, Karşılaştırmalı Hukuk ve Danıştay İçtihatları Işığında)

AV. Dr. Egemen FALCIOĞLU
2019/04 1. Baskı, 353 Sayfa, 
ISBN 978-605-05-0412-5


ÖNSÖZ

Düzenleyici ve Denetleyici Kurum İşlemlerinin Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği (Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevi, Karşılaştırmalı Hukuk ve Danıştay İçtihatları Işığında) başlıklı bu eser İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Düzenleyici ve Denetleyici Kurulların İdari İşlemlerinde Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği tez konusu ile 11.06.2018 tarihinde Prof. Dr. Aydın GÜLAN, Prof. Dr. Melikşah YASİN, Prof. Dr. Arslan KAYA, Prof. Dr. Ali Rıza ÇINAR ve Prof. Dr. Ali Necip ORTAN’dan oluşan jüri önünde savunularak kabul edilmiştir. Kitap olarak basımı öncesinde, değerli jüri üyelerinin de olumlu eleştirileri göz önünde bulundurularak tezde bazı değişiklikler ve güncellemeler yapılmıştır. Bundan başka tezin kabul edilmesinden kitap olarak basılmasına kadar geçen süre için yeni Danıştay içtihatlarının taraması da yapılmıştır.

Düzenleyici ve denetleyici kurumların işlemlerinin yargısal denetiminin kapsamının, konunun yapısal ve işlevsel yönü de göz önünde bulundurularak incelenmesi tezimizin amacını oluşturmaktadır. Bu vesile ile öğretiye ve mahkemelere katkı sağlamak istenilmektedir. Konu tarihsel ve yapısal, işlevsel ve yargısal denetime ilişkin yönleriyle araştırılmaktadır. Yargısal denetimin kapsamı hem teorik hem de Danıştay içtihatlarıyla pratik olarak ele alınmıştır. Ayrıca karşılaştırmalı hukuktan da faydalanılmıştır.

Kaynak araştırması için Erasmus Programı ile gittiğim Frei Universitaet Berlin – Berlin Özgür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi yönetimine, kütüphanenin zengin Amerikan hukuku ve Alman hukuku kaynaklarına rahatlıkla erişmeme olanak verdiği için teşekkür ederim.

Tez çalışmasında sundukları katkılardan dolayı, özellikle tez konusunun seçimi, verdiği fikir, tavsiye ve destek için tez danışmanım Prof. Dr. Aydın GÜLAN’a, tez izleme komitesi üyeleri Prof. Dr. Arslan KAYA ile Prof. Dr. Melikşah YASİN’e, diğer jüri üyeleri Prof. Dr. Ali Necip ORTAN ile Prof. Dr. Ali Rıza ÇINAR’a teşekkür ederim.

Ayrıca düzeltme ve tavsiyeleri için Ticaret hukuku doçenti ağabeyim Doç. Dr. Mete Özgür FALCIOĞLU’na, bana sağladığı idare hukukçusu bakış açısı ve her zaman verdiği destek için Danıştay Emekli Daire Başkanı babam yargıç Turan FALCIOĞLU’na, gösterdiği sabır ve verdiği destek için sevgili eşim Av. Seda FALCIOĞLU’na teşekkür etmeyi borç bilirim.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ7

İÇİNDEKİLER9

KISALTMALAR LİSTESİ15

GİRİŞ

A.Konunun Sınırlandırılması18

B.İptal Davasında Etkinlik ve Kapsam20

C. Terminoloji ve Kavramsal Çerçeve22

D. Yöntem ve Bölümlendirme26

BİRİNCİ BÖLÜM
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARIN
ORTAYA ÇIKIŞI VE TÜRKİYE’DE HUKUKİ STATÜSÜ

A. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Ortaya Çıkışı ve
Yayılmaları29

1. Amerika’da Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların
Kuruluş Ortamı, Amacı ve Özerkliği29

a. Federal Devlet İçerisinde Teknik İdarenin Oluşumu ve
İdari Örgütün Yaygınlaşması31

b. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Amerika’da
Kuruluş Amacı40

c. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Amerikan
Devlet Sistemi İçerisindeki Yeri ve Özerkliği42

2. Kıta Avrupası’nda Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların
Ortaya Çıkışı ve Yayılması48

a.Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Öncesi Dönem48

b.Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Sonrası Dönem51

3. Amerika ve Avrupa’daki Gelişimin Karşılaştırılması53

4. Türkiye’de Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Ortaya Çıkışı
ve Yayılması58

B. Türkiye’de Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Anayasal Dayanağı ve İdari Teşkilat İçinde Yeri61

1. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Anayasal Dayanağı61

a.Kuruluşları Bakımından Anayasal Dayanak63

b. Görevleri Bakımından Anayasal Dayanak64

c. Merkezi İdarenin Vesayet Denetimi Bakımından65

2. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların İdari Teşkilat İçindeki
Yeri66

3. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların İdarenin Bütünlüğü Kuralı Açısından Değerlendirilmesi68

C. Türkiye’de Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Özerkliği69

1.İdari İşlemler Tesis Edilirken Merkezi İdarenin Etkilerinden Uzak Olma ve Bağımsızlık-Özerklik Tartışması69

2. Anayasa’da 6771 Sayılı Yasa ile Yapılan Değişiklikler Sonrasında Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Özerkliği71

3. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Özerkliğinin Yargısal Denetimin Kapsamını Etkileyip Etkilemediği Sorunu74

İKİNCİ BÖLÜM
EKONOMİK DÜZENLEME VE
DENETLEME İŞLEVİ

A. Düzenlemenin (Regülasyonun) Karşılaştırmalı Hukuk
Kapsamında Anlamı77

1. Düzenlemenin Genel Olarak Anlamı77

2. Düzenlemenin Amerikan İdare Hukukunda Anlamı79

a.Düzenlemenin Federal Yürütme Erki İçerisinde Bulunmakla Beraber Yürütme İşlevinden Ayrı Bir İşlev (İdari İşlev) Oluşturması Anlamı79

b. Düzenlemenin Klasik Anglo-Sakson Hukuk Anlayışından Uzaklaşılma Anlamı82

3. Kıta Avrupası’nda ve Ülkemizde Düzenlemeye Yaklaşım84

B. Kamu Hizmeti – Kolluk Faaliyeti Ayrımında Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevinin Devletin Ekonomiye Müdahale Yöntemleri Arasındaki Yeri87

1. Ekonomik İdare Hukuku Bağlamında Genel Değerlendirme87

2. Amerikan Hukukunda Ekonomik Kolluk Faaliyeti ve Ekonomik Kamu Hizmeti91

3.Türk ve Alman İdare Hukukunda Ekonomik Kolluk Faaliyeti ve Ekonomik Kamu Hizmeti Ayrımı95

a. Genel Olarak Kolluk Faaliyeti – Kamu Hizmeti Ayrımı95

b. Düzenleme ve Denetleme İşlevinin Özelleştirmeler Sonrası Hukuk Sistemine Girmesi ve KİT’lerin Faaliyetleri ile İlişkisi100

C. Düzenleme ve Denetleme İşlevi Kapsamında Yürütülen Ekonomik Kolluk Faaliyeti ve Bu Faaliyetin Temel Özellikleri106

1. Genel Olarak Ekonomik Kolluk Faaliyeti106

a. Kamu Düzeni ve Ekonomik Kamu Düzeni106

b. Ekonomik Kolluk Faaliyeti110

2. Düzenleme ve Denetleme İşlevinin Diğer Ekonomik Kolluk Faaliyetinden Farklılıkları112

3. Ekonomik Düzenleme ve Denetlemenin Kolluk Faaliyetini Aşıp Aşmadığı Tartışması119

a. Virtüel Kamu Hizmeti Görüşü119

b. Kamu Hizmeti Denetimi Görüşü120

4. Düzenleme ve Denetleme İşlevinin Temel Özellikleri123

a. Sınırlanan Anayasal Hak ve Hürriyetler123

b. Hukuk Devleti İlkesi125

c. Kolluk Usulleri127

d. Düzenleme ve Denetleme İşlevinde Tesis Edilen İşlemler129

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARIN
İŞLEMLERİNİN İPTAL DAVASINDA YARGISAL DENETİMİ

A. İptal Davasının Konu Bakımından Özellikleri135

1. İptal Davası Hukuk Yargılamasından Ayrı Bir Yargılamayı Gerektirmektedir136

2. İptal Davası Yoluyla Hukuk Devleti İlkesi Somutlaşmakta ve
İdare Hukuku Sürekli Gelişmektedir140

3. Davalı İdarenin Devletin Bir Organı Olmasının İptal Davası Üzerinde Etkileri141

a. İdare ile Mahkemelerin İşlevsel Araç Ortaklığı142

b. İptal Davası Temyiz Yoluna Benzetilmektedir146

c. İdari İşlem Usulü ile İdari Yargılama Usulü Arasındaki
Benzerlik147

B. Yargısal Denetimde Kullanılan Ölçütler ve Bu Ölçütlerin Düzenleyici Ve Denetleyici Kurumların İşlemleri Bakımından Değerlendirilmesi148

1. Hukuk Sistemleri Bakımından Değerlendirme148

a. Türk Hukukunda148

b. Amerikan Hukukunda150

c. Alman Hukukunda152

2. Açıklanan Hukuk Sistemlerinin Ortak Noktaları154

3. Şekli Denetim ve Esas Denetimi Ayrımı Bakımından
İdarenin Takdir Yetkisi157

4. Şekli Denetim ile Esas Denetimi Arasındaki İlişki160

a. Tarihsel Gelişim İlişkisi160

b. Birbirini Tamamlama İlişkisi161

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ŞEKLİ DENETİM

A. Yetki Unsuru163

1. Genel Olarak Yetki Unsuru163

2. Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevinde Yetki Unsuru164

a. Konu Bakımından Yetki165

(1) Farklı İdareler Arasında Yetki Uyuşmazlıkları166

(2) Aynı İdare İçerisinde Yetki Uyuşmazlıkları172

b. Zaman Bakımından Yetki173

(1) Zamanaşımı175

(2)Lehe Olan Yasanın Uygulanması179

c. İçtihatlarda Yetkinin Farklı Anlamlarda Kullanımı181

d. Yetki Unsuru Bakımından Genel Değerlendirme183

B. Şekil – Usul Unsuru184

1. Şekil ve Usul Kavramları184

2. Şekli Usulün Yargısal Denetim Bakımından Önemi186

a. Genel Olarak İdare Hukukunda188

b. Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevinde190

3. Amerikan İdari Usul Sistemi ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Bu Sistem İçerisindeki Yeri192

a. APA Sistemi193

b. Informal – Formal Adjudication (Basit ve Şekli Bireysel
İşlem Usulü)195

c. İnformal – Formal Rulemaking (Basit ve Şekli Düzenleyici
İşlem Usulü)201

4. Türkiyede Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların İşlem Usulü204

a. Daha Önce Gerçekleşen Yasa Çalışmaları204

b. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Özel Yasalarının İdari Usul Açısından İncelenmesi207

c. Dağınık Yapıdan Çıkan Sonuç ve Amerikan Uygulaması Karşılaştırmasıyla İdari Usule İlişkin Çözüm Arayışları211

(1) Bireysel İşlem Usulüne İlişkin Asgari Standartlar211

(2) Düzenleyici İşlem Usulüne İlişkin Asgari Standartlar213

(3) Açıklığa Ve Şeffaflığa İlişkin Asgari Standartlar215

5. İdari Usule İlişkin Genel Değerlendirme216

BEŞİNCİ BÖLÜM
ESAS DENETİMİ

A. Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevinde İdarenin
Teknikliği219

1. İdarenin Teknik Özelliğine Rağmen İdari İşlemlerde Hata Olabilmektedir223

2. Doğa Bilimleri – Sosyal Bilimler Ayrımı225

B. Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevinde İdarenin Takdir Yetkisinin Denetimi227

1. Alman Hukukunda227

a. Değerlendirme Alanı228

b. Dar Anlamda Takdir Yetkisi232

2. Türk Hukukunda235

a. Takdir Yetkisine İlişkin Yasal Düzenleme235

b. Takdir Yetkisinin Denetiminde Kullanılan İlkelere İlişkin Öğretideki Görüşler238

c. Değerlendirme Alanı – Dar Anlamda Takdir Yetkisi Ayrımına İlişkin Öğretideki Görüşler240

d. Değerlendirme Alanı244

(1) Maddi Gerçeğin Araştırılması247

(2) Açık Değerlendirme Hatası
(Hukuki Yorum ve Nitelendirme)250

e. Dar Anlamda Takdir Yetkisi256

(1) Açık Takdir Hatası257

(2) Ölçülülük İlkesi – Bilanço Teorisi258

3. Amerikan Hukukunda262

a. Maddi Vakıalar267

b. Hukuki Yorum266

c. Nihai Karar – Takdir270

4. Türk ve Alman Hukuku ile Amerikan Hukukunun Birlikte Değerlendirilmesi272

C. Türk Danıştayı’nın İşlemin Esastan Denetimine Yaklaşımı277

1. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Türk İdari Yapısında
Yer Almasının İlk Dönemindeki Durum277

2. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Yaygınlaşmasından
Sonraki Danıştay İçtihatlarının Ele Alınması279

3. İşlemin Esasına İlişkin Danıştay İçtihatlarının Değerlendirilmesi281

a. İdari Usul Aşamalarına İlişkin İşlemlerin Esastan Denetimi282

b. Ruhsat/Lisans Kısıtlamaları İdari Yaptırım Olarak Değerlendirilmektedir285

c. Değerlendirme Alanı ve Dar Anlamda Takdir Yetkisi Ayrımı Bakımından Takdir Yetkisinin Tespiti286

d. Değerlendirme Alanının Denetimi292

e. Dar Anlamda Takdir Yetkisinin Denetimi304

SONUÇ315

KAYNAKÇA321

ÖNSÖZ

Düzenleyici ve Denetleyici Kurum İşlemlerinin Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği (Ekonomik Düzenleme ve Denetleme İşlevi, Karşılaştırmalı Hukuk ve Danıştay İçtihatları Işığında) başlıklı bu eser İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Düzenleyici ve Denetleyici Kurulların İdari İşlemlerinde Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği tez konusu ile 11.06.2018 tarihinde Prof. Dr. Aydın GÜLAN, Prof. Dr. Melikşah YASİN, Prof. Dr. Arslan KAYA, Prof. Dr. Ali Rıza ÇINAR ve Prof. Dr. Ali Necip ORTAN’dan oluşan jüri önünde savunularak kabul edilmiştir. Kitap olarak basımı öncesinde, değerli jüri üyelerinin de olumlu eleştirileri göz önünde bulundurularak tezde bazı değişiklikler ve güncellemeler yapılmıştır. Bundan başka tezin kabul edilmesinden kitap olarak basılmasına kadar geçen süre için yeni Danıştay içtihatlarının taraması da yapılmıştır.

Düzenleyici ve denetleyici kurumların işlemlerinin yargısal denetiminin kapsamının, konunun yapısal ve işlevsel yönü de göz önünde bulundurularak incelenmesi tezimizin amacını oluşturmaktadır. Bu vesile ile öğretiye ve mahkemelere katkı sağlamak istenilmektedir. Konu tarihsel ve yapısal, işlevsel ve yargısal denetime ilişkin yönleriyle araştırılmaktadır. Yargısal denetimin kapsamı hem teorik hem de Danıştay içtihatlarıyla pratik olarak ele alınmıştır. Ayrıca karşılaştırmalı hukuktan da faydalanılmıştır.

Kaynak araştırması için Erasmus Programı ile gittiğim Frei Universitaet Berlin – Berlin Özgür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi yönetimine, kütüphanenin zengin Amerikan hukuku ve Alman hukuku kaynaklarına rahatlıkla erişmeme olanak verdiği için teşekkür ederim.

Tez çalışmasında sundukları katkılardan dolayı, özellikle tez konusunun seçimi, verdiği fikir, tavsiye ve destek için tez danışmanım Prof. Dr. Aydın GÜLAN’a, tez izleme komitesi üyeleri Prof. Dr. Arslan KAYA ile Prof. Dr. Melikşah YASİN’e, diğer jüri üyeleri Prof. Dr. Ali Necip ORTAN ile Prof. Dr. Ali Rıza ÇINAR’a teşekkür ederim.

Ayrıca düzeltme ve tavsiyeleri için Ticaret hukuku doçenti ağabeyim Doç. Dr. Mete Özgür FALCIOĞLU’na, bana sağladığı idare hukukçusu bakış açısı ve her zaman verdiği destek için Danıştay Emekli Daire Başkanı babam yargıç Turan FALCIOĞLU’na, gösterdiği sabır ve verdiği destek için sevgili eşim Av. Seda FALCIOĞLU’na teşekkür etmeyi borç bilirim.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.