Eşler Arasındaki Mal Rejimi Davalarında Yargıtay Uygulaması Pratik Uygulama Rehberi

2. BASKIYA ÖNSÖZ .....................................................................................................V

BİRİNCİ BASKININ ÖNSÖZÜ......................................................................................VII

İÇİNDEKİLER...............................................................................................................IX

GİRİŞ ........................................................................................................................... 1

I. YASAL MAL REJİMİ - EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ.......................... 3

II. SEÇİMLİK MAL REJİMİ .................................................................................. 3

A) Genel Olarak............................................................................................... 3

B) Seçimlik Mal Rejimi Sözleşmesinin Kurulması ve Sona Ermesi .................. 4

III. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ........................................................................... 6

A) Talep Üzerine Hakim Kararı İle Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş................ 6

1. Haklı Sebeplerin Varlığı Halinde Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş...... 6

2. Alacaklının Talebi İle Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş....................... 7

B) Kanun Gereği Kendiliğinden Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş.................... 8

I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 9

II. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN BAŞLANGICI ................................ 9

A) 4721 s. TMK’dan Önceki Evliliklerde .......................................................... 9

B) TMK’dan Sonraki Evliliklerde ....................................................................11

III. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN SONA ERME HALLERİ.................11

X

A) Eşlerden Birinin Ölümü İle Mal Rejiminin Sona Ermesi............................11

B) Başka Bir Mal Rejimi Sözleşmesiyle Mal Rejiminin Sona Ermesi..............12

C) Boşanma veya Evliliğin İptali Nedeniyle Mal Rejiminin Sona Ermesi .......13

D) Mahkeme Kararıyla Mal Ayrılığına Geçilmesi İle Mal Rejiminin Sona

Ermesi ......................................................................................................14

I. EDİNİLMİŞ MAL KAVRAMI ..........................................................................15

II. EDİNİLMİŞ MALLARA DAHİL OLAN DEĞERLER.............................................16

A) Çalışmanın Karşılığı Olan Edinimler (m. 219/1.bent) ...............................18

B) Sosyal Güvenlik veya Sosyal Yardım Kurum ve Kuruluşlarının veya

Personele Yardım Amacı İle Kurulan Sandık Ve Benzerlerinin Yaptığı

Ödemeler (m.219/2.bent) ........................................................................21

C) Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Ödenen Tazminatlar

(m.219/3.bent) .........................................................................................27

D) Kişisel Malların Gelirleri (m.219/4.bent) ..................................................27

III. EDİNİLMİŞ MALLARLA İLGİLİ YARGITAY UYGULAMASI ................................37

I. GENEL OLARAK ..........................................................................................81

II. KANUN GEREĞİNCE KİŞİSEL MALLAR ..........................................................81

A) Kişisel Kullanım Eşyası (m. 220/1. bent) ...................................................81

B) Mal Rejiminin Başlangıcında Eşlerden Birine Ait Bulunan veya Bir Eşin

Sonradan Miras Yoluyla ya da Herhangi Bir Şekilde Karşılıksız

Kazanma Yoluyla Elde Ettiği Malvarlığı Değerleri (m. 220/2. bent) .........83

1. Mal Rejiminin Başlangıcında Eşlerden Birine Ait Olan Mallar..........83

2. Miras Yoluyla Kazanılan Mallar ........................................................83

3. Karşılıksız Kazanma Yoluyla Edinilen Mallar ....................................83

C) Manevi Tazminat Alacakları (m. 220/3. bent) ..........................................88

D) Kişisel Malların Yerine Geçen Değerler (m. 220/4. bent) .........................89

XI

E) Sosyal Güvenlik ve Yardım Kurumlarınca ya da Çalışma Gücü Kaybı

Nedeniyle Ödenen Toptan Ödeme veya Tazminatların Hak Sahibinin

Kalan Yaşam Süresini Karşılayacak Olan Miktarı (m. 22/8) ......................93

III. SÖZLEŞME GEREĞİNCE KİŞİSEL MALLAR ......................................................96

I. GENEL İSPAT KURALI ..................................................................................99

II. PAYLI MÜLKİYET KARİNESİ .........................................................................99

III. EDİNİLMİŞ MAL KARİNESİ......................................................................... 102

I. KURAL ..................................................................................................... 109

II. PAYLI MÜLKİYET PAYI ÜZERİNDE TASARRUF ............................................. 109

I. GENEL OLARAK ........................................................................................ 111

II. TASFİYE DAVASI ....................................................................................... 112

A) Tasfiye Aşamaları ................................................................................... 112

1. Eşlerin Her Birinin Malvarlığının Belirlenmesi ............................... 113

a) Genel Olarak .......................................................................... 113

b) Eşlerin Birbirlerinde Bulunan Mallarının Geri Verilmesi ........ 113

c) Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Bir Malın Eşlerden Birisine

Tahsisi .................................................................................... 114

c) Borçlara İlişkin Düzenlemeler ................................................ 114

2. Değer Artış Payı (Katkı) Alacağı...................................................... 114

XII

a) Kavram .................................................................................. 114

b) Şartları................................................................................... 116

aa) Diğer Eşe Ait Bir Malvarlığı Değerine Katkıda

Bulunulması Gerekir ..................................................... 116

bb) Mal Rejiminin Tasfiyesi Anında Bir Değer Artışının

Bulunması Gerekir ....................................................... 123

cc) Katkı, Kısmen veya Tamamen Karşılık Alınmadan

Yapılmış Olmalıdır......................................................... 123

dd) Değer Artış Payı Almaktan Vazgeçilmemiş Olmalıdır.... 124

ee) Eşler Arasında Resmi Bir Evlilik Bulunması Gerekir ....... 124

ff) Mal Rejiminin Tasfiye Edilmesi Talep Edilmelidir .......... 124

c) Hesaplanması ....................................................................... 125

aa) Hesaplamaya Hakim Olan Kurallar ................................125

bb) Çeşitli İhtimaller Dahilinde Değer Artış Payı

Alacağının Hesaplanması ............................................. 127

aaa) Malın Tasfiye Sırasında Değer Kazanmış Olması... 127

bbb) Malın Tasfiye Sırasında Değer Kaybetmiş Olması . 127

ccc) Malın Tasfiye Sırasında Elden Çıkmış Olması........ 129

ddd) Bir Mala Birden Fazla Sayıda Katkıda

Bulunulması.......................................................... 130

eee) Farklı Mallara Katkıda Bulunulması ...................... 130

cc) Sürüm Değerinin Esas Alınacağı Tarih ..........................130

aaa) 01/01/2002 Tarihinden Önce Yapılan Katkılarda . 130

bbb) 01/01/2002 Tarihinden Sonra Yapılan Katkılarda 132

ccc) 01/01/2002 Tarihinden Önce Başlayıp Bu

Tarihten Sonraya Sarkan Katkılarda ..................... 133

dd) Değer Artış Payının Hesaplanmasında Araştırma

Yöntemi......................................................................... 138

d) Değer Artış Payı Alacağının Artık Değere (Dolayısıyla

Katılma Alacağına) Etkisi ....................................................... 142

e) Değer Artış Payı Alacağının Ödenmesi .................................. 144

f) Değer Artış Payı Alacağının Muaccel Hale Gelmesi ............... 146

g) Faiz ........................................................................................ 146

h) Çeşitli Hususlar ...................................................................... 147

3. Eklenecek Değerlerin Tespiti ......................................................... 151

4. Denkleştirme Alacağı ..................................................................... 157

a) Kavram .................................................................................. 157

b) Amacı..................................................................................... 158

XIII

c) Denkleştirmenin İstenebileceği Zaman ................................. 158

d) Denkleştirme Alacağının Türleri ............................................ 158

aa) Klasik Denkleştirme Alacağı .......................................... 158

bb) Aynı Eşin Mal Grupları Arasındaki Değişken

Denkleştirme Alacağı .................................................... 159

e) Denkleştirmenin Şartları ....................................................... 159

5. Artık Değer..................................................................................... 160

a) Kavram .................................................................................. 160

b) Artık Değerin Belirlenmesi .................................................... 160

aa) Sürüm Değeri ................................................................ 160

bb) Gelir Değeri................................................................... 176

c) Değerlendirme Anı ................................................................ 177

d) Aktif ve Pasifler Bağlamında Artık Değerin Hesaplama Şekli 178

6. Katılma Alacağı .............................................................................. 179

a) Kavram .................................................................................. 179

b) Kanuna Göre Katılma Alacağı ................................................ 179

c) Sözleşmeye Göre Katılma Alacağı ......................................... 185

d) Mal Rejiminin Ölüm Dışındaki Bir Sebeple Sona Ermesi

Halinde Katılma Alacağı ........................................................ 185

e) Katılma Alacağının Ödenmesi, Ertelenmesi, Muacceliyet ve

Faiz ........................................................................................ 186

aa) Katılma Alacağının Ödenmesi ...................................... 186

bb) Katılma Alacağının Ertelenmesi ................................... 189

cc) Katılma Alacağının Muacceliyeti ................................... 189

dd) Katılma Alacağına Faiz Uygulaması............................... 189

f) Aile Konutu ve Ev Eşyası Üzerinde Sağ Kalan Eşin Talep

Hakkı...................................................................................... 193

aa) Yasal Dayanak ............................................................... 193

bb) Sağ Kalan Eşe Tanınan Haklar ....................................... 196

cc) Yasal Alım Hakkının Koşulları ........................................ 197

B) Tasfiye Davasında Zamanaşımı .............................................................. 200

1. Genel Olarak .................................................................................. 200

2. Süresi ............................................................................................. 201

3. Zamanaşımının Başlangıcı.............................................................. 202

C) Tasfiye Davasında Taraflar ..................................................................... 203

1. Genel Olarak .................................................................................. 203

2. Üçüncü Kişilere Karşı Dava Hakkı................................................... 206

a) Yasal Dayanak ........................................................................ 206

b) Koşulları................................................................................. 207

XIV

3. Tasfiye Davasında Üçüncü Kişiye Devir ve Kazandırmalarda

Üçüncü Kişinin Hukuki Durumu ..................................................... 207

D) Katılma Alacağı ve Tasfiyede Esasa Dair Hususlarda Yargıtay

Uygulaması............................................................................................. 210

E) Usul Kuralları ve Sıklıkla Yapılan Hatalara Dair Uyarılar ......................... 304

1. Görevli Mahkeme .......................................................................... 304

2. Yetkili Mahkeme ............................................................................ 329

3. Talebin Açıklattırılması .................................................................. 334

4. Harç................................................................................................ 335

5. Yargılama Gideri ve Vekalet Ücreti ............................................... 337

6. Kısmi Dava ve Belirsiz Alacak Davası ............................................. 340

a) Kısmi Dava ............................................................................ 340

b) Belirsiz Alacak Davası ...........................................................342

7. Islah ...............................................................................................344

8. Tebligat ......................................................................................... 348

9. Usuli Kazanılmış Hak ...................................................................... 353

10. Bekletici Mesele ............................................................................. 356

11. İspat Yükü ...................................................................................... 358

12. İhtiyati Tedbir ................................................................................ 361

13. Yemin Delili .................................................................................... 361

14. Tanık Dinletme............................................................................... 363

15. Yargılama Usulü ve Ön İnceleme ................................................... 364

16. Hukuki Dinlenilme Hakkı................................................................ 370

17. Teminat Yatırma Zorunluluğu........................................................376

a) Genel Olarak .......................................................................... 376

b) Teminat Gösterme Zorunluluğu Bulunan Haller ................... 376

aa) Türkiye’de Mutad Meskeni Bulunmayan Türk

Vatandaşının Dava Açması............................................ 376

bb) Türkiye’de Mutad Meskeni Bulunmayan Türk

Vatandaşının Davaya Müdahil Olması ......................... 377

cc) Türkiye’de Mutad Meskeni Bulunmayan Türk

Vatandaşının Takip Yapması ......................................... 377

dd) Davacının Daha Önce İflasına Karar Verilmiş,

Hakkında Konkordato veya Uzlaşma Suretiyle

Yeniden Yapılandırma İşlemlerinin Başlatılmış

Bulunması ..................................................................... 378

c) Dava Esnasında Teminat Gerektiren Bir Durumun Ortaya

Çıkması .................................................................................. 378

XV

d) Mecburi Dava Arkadaşlığının Bulunması Hali........................ 379

e) Teminat Yatırılmasının Dava Şartı Olması ............................. 379

18. Karşı Dava ...................................................................................... 389

19. Hakimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü..................................... 383

20. Feragat ........................................................................................... 385

21. Sulh ................................................................................................ 387

22. Hüküm ve Gerekçesi...................................................................... 388

a) Mahkemece Hangi Alacak Kalemi İçin Ne Miktar Talebin

Kabul Edildiğinin Açıkça Yazılması Gerekir ............................ 388

b) Talepten Fazlasına veya Başka Bir Şeye Karar Verilemez ..... 389

c) Tüm Talepler Olumlu ve Olumsuz Hükümde

Karşılanmalıdır....................................................................... 393

d) Kısa Kararla Gerekçeli Kararın Hüküm Fıkrası

Çelişmemelidir ....................................................................... 394

e) Hüküm Fıkrasının Taşıması Gereken Özellikler ..................... 395

f) Hüküm ile Gerekçe Çelişik Olmamalıdır ................................ 396

g) Eksik Araştırma İle Hüküm Kurulmamalıdır........................... 397

h) Hükmün Gerekçesi Usul ve Yasaya Uygun Olmalıdır............. 400

23. Kanun Yolları.................................................................................. 403

a) İstinaf..................................................................................... 403

aa) İstinafa Tabi Kararlar ..................................................... 403

bb) İstinaf Sebepleri ............................................................ 404

cc) İstinafa Başvuru Süresi.................................................. 404

dd) Elektronik Ortamda İstinaf Başvurusu .......................... 404

ee) İstinaf Dilekçesi ............................................................. 405

b) Temyiz ................................................................................... 406

aa) Temyiz Edilebilen Kararlar ............................................ 406

bb) Temyiz Edilemeyen Kararlar ......................................... 407

cc) Temyiz Dilekçesinin Verilmesi....................................... 407

dd) Temyiz Süresi ................................................................ 408

ee) Temyiz İsteminde Bulunma Hakkı................................. 409

ff) Temyizin İcraya Etkisi.................................................... 409

24. Hükmün Tashihi-Tavzihi ................................................................. 410

İçindekiler

XIV

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DİĞER MAL REJİMLERİ

I. MAL AYRILIĞI REJİMİ .................................................................................411

II. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİ ............................................................411

III. MAL ORTAKLIĞI REJİMİ..............................................................................415

DOKUZUNCU BÖLÜM

HUKUK GENEL KURULU KARARLARI

(Sayfa 421)

ONUNCU BÖLÜM

DİLEKÇE ve ONANMIŞ YEREL

MAHKEME KARARI ÖRNEKLERİ

I. DİLEKÇE ÖRNEĞİ ........................................................................................529

II. ONANMIŞ YEREL MAHKEME KARAR ÖRNEKLERİ........................................531

1) Katkı Payı ...............................................................................................531

2) Katılma Alacağı.......................................................................................535

3) Katılma Alacağı.......................................................................................538

4) Alacak (Değer Artış Payı ve Ziynet Eşyası Alacağı)..................................546

5) Katkı Payı-Katılma Alacağı ......................................................................550

6) Katılma Alacağı.......................................................................................555

7) Katılma Alacağı.......................................................................................559

8) Eşya Alacağı............................................................................................563

9) Boşanmadan Sonra Açılan Katkı Payı ....................................................566

10) Mal Ayrılığına Dönüştürme Davası.........................................................573

11) Katılma Alacağı ......................................................................................578

12) Katılma Alacağı.......................................................................................581

BİLİRKİŞİ RAPORU ÖRNEKLERİ ...........................................................................587

KAVRAM İNDEKSİ ..............................................................................................601

TÜRK MEDENİ KANUNU MADDE İNDEKSİ ..........................................................611

KAYNAKÇA.........................................................................................................615