Eylemli Ayrılık Sebebiyle Boşanma - ( ÖN SİPARİŞ )

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ YERİNE .............................................................................................. V

İÇİNDEKİLER .................................................................................................IX

KAYNAKÇA ................................................................................................... CV

KISALTMALAR ......................................................................................... CVII

BİRİNCİ BÖLÜM BOŞANMA DAVALARINDA GENEL HÜKÜMLER

§ 1. BOŞANMA KAVRAMINA GENEL BAKIŞ ............................................ 1

I. TANIMI .............................................................................................. 1

II. HUKUKİ NİTELİĞİ ........................................................................... 3

A- BOŞANMA DAVASI AÇMA HAKKI ....................................... 3

1- Bozucu Yenilik Doğuran Hak ............................................. 3

2- Dava Yolu İle Kullanılabilir ................................................ 3

B- BOŞANMA DAVASININ NİTELİĞİ ......................................... 3

1- İnşai Davadır ....................................................................... 4

2- Sona Erdirici İnşai Davadır (HMK m. 108 f. I) ................... 4

3- Geleceğe Etkili İnşai Davadır .............................................. 5

4- Mutlak Etkili İnşai Davadır ................................................. 6

III. KONUSUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER ................................................. 6

A- BİREYCİ GÖRÜŞ ....................................................................... 8

B- TOPLUMCU GÖRÜŞ ................................................................. 8

IV. DÜZENLENME BİÇİMLERİ ............................................................ 8

A- BOŞANMAYI REDDEDEN SİSTEM ........................................ 9

B- BOŞANMAYI KABUL EDEN SİSTEMLER ........................... 10

X İçindekiler

1- Serbest Boşanma Sistemi .................................................. 10

2- Mahkeme Kararıyla Boşanma Sistemi .............................. 16

3- İdari İşlemle Boşanma Sistemi ......................................... 16

a. Konsolosluk Memurluğunda .................................... 16

b. Noterlerde ................................................................ 16

c. Belediye Başkanlıklarında ....................................... 17

d. Nüfus Müdürlüklerinde ............................................ 17

e. Valiliklerde .............................................................. 17

V. UNSURLARI ................................................................................... 17

A- GEÇERLİ BİR EVLİLİK BULUNMALIDIR ........................... 18

1- Uygulanacak Statüler ........................................................ 20

a. Evlilik Hukuken Kurulmuşsa Uygulanır (TMK m. 142) .......................................................... 20

aa. Yapıldığı Yer .................................................. 20

aaa. Yurt İçinde Yapılan Evlilik .................... 20

bbb. Yurt Dışında Yapılan Evlilik ................. 23

bb. Farklılıkları Olanlar ........................................ 26

aaa. Farklı Dinde Olanlar .............................. 26

bbb. Farklı Mezhepte Olanlar ........................ 27

ccc. Farklı Irkta Olanlar ................................ 27

ddd. Farklı Dilde Olanlar ............................... 27

eee. Farklı Renkte Olanlar ............................. 28

cc. Muvazaalı Evlenmeler .................................... 28

dd. Birden Fazla Evlilik Durumu .......................... 29

2- Uygulanmayacak Statüler ................................................. 33

a. Yok Evliliklerde Uygulanmaz ................................. 33

aa. Kavram ........................................................... 33

aaa. Hükümsüzlük Kavramı .......................... 34

bbb. Yokluk Kavramı .................................... 36

İçindekiler XI

bb. Evlenmenin Yokluğu Sebepleri ....................... 37

aaa. Aynı Cinsten Kişiler Arasında Yapılması ............................................... 38

bbb. Evlendirme Memuru Bulunmadan Yapılması ............................................... 41

aaaa. Sadece Birbirine İrade Açıklaması ..................................... 41

bbbb. Yetkili Olmayan Kişiye İrade Açıklaması ..................................... 42

ccc. Taraflar Hazır Bulunmadan Yapılması ............................................... 43

aaaa. Aynı Yerde Hazır Olmamak .......... 43

bbbb. Aynı Zamanda Hazır Olmamak ....................................... 44

cccc. Bizzat Hazır Olmamak .................. 44

cc. Evlenmenin Yokluğunun Sonuçları ................ 45

aaa. Evlenme Kendiliğinden Hükümsüzdür ......................................... 46

bbb. Evlenmenin Yokluğunun Tespiti Davası Açılabilir .................................... 46

aaaa. Her İlgili Açabilir .......................... 46

bbbb. Her Zaman Açılabilir .................... 47

cccc. Her Türlü Delille Kanıtlanabilir ................................. 47

dddd. Aile Mahkemesi Görevlidir ........... 48

ccc. Boşanma Davası Açılmasına Olanak Vermez ....................................... 49

ddd. Kayıt Varsa Düzeltilmesi Dava Edilebilir ................................................. 49

eee. Özel Kanun Varsa Evlilik Olarak Tescil Edilebilir ...................................... 49

XII İçindekiler

fff. Uzun Süre Geçmesi Yokluğu Ortadan Kaldırmaz ................................. 50

b. Nişanlılıkta Uygulanmaz ......................................... 52

c. Evlilik Benzeri Yaşam Modellerinde Uygulanmaz ............................................................. 52

aa. Common Law Evlilik ...................................... 53

bb. Kayıtsız Hayat Ortaklığı ................................. 53

aaa. Özellikleri .............................................. 54

aaaa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Kurulur ................. 54

bbbb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur ........................................... 55

cccc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir ......................................... 55

dddd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır .............................................. 55

eeee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona Erer ............. 55

bbb. Çeşitleri .................................................. 56

aaaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ............... 56

bbbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ............... 56

cc. Kayıtlı Hayat Ortaklığı ................................... 56

aaa. Özellikleri .............................................. 57

aaaa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur ............................ 57

bbbb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve Yükümlülükler Doğurur ................ 57

İçindekiler XIII

cccc. Boşanma Söz konusu Değildir ......................................... 57

bbb. Çeşitleri .................................................. 58

aaaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı .................. 58

bbbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı .................. 58

dd. Homoparental Aile .......................................... 59

ee. Tek Ebeveynli Aile .......................................... 59

ff. Boşanma Sonrası Hayat Arkadaşlığı ............... 59

gg. Eş Cinsel Evlilik .............................................. 59

d. Dini Nikâhlı İlişkide Uygulanmaz ........................... 60

e. Evlilik Öncesi İlişkide Uygulanmaz ......................... 61

f. Evliliğin Sonlanmasından Sonraki İlişkide Uygulanmaz ............................................................. 61

g. Duygusal İlişkilerde (Flört) Uygulanmaz ................. 62

B- EŞLER HAYATTA BULUNMALIDIR .................................... 62

C- KANUNDA DÜZENLENEN HALLER BULUNMALIDIR ..................................................................... 63

D- MAHKEME KARARI BULUNMALIDIR ............................... 63

VI. DAYANDIĞI İLKELER .................................................................. 66

A- İRADE İLKESİ .......................................................................... 67

B- KUSUR İLKESİ ......................................................................... 67

C- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI İLKESİ ....................... 69

D- ELVERİŞSİZLİK İLKESİ ......................................................... 70

E- EYLEMLİ AYRILIK İLKESİ ................................................... 72

§ 2. BOŞANMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI ......................................... 73

I. GENEL OLARAK ............................................................................ 73

II. MEVZUAT KAYNAKLARI ........................................................... 73

A- ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER ........................................ 74

XIV İçindekiler

B- ANAYASA ................................................................................ 81

1- Kanun Önünde Eşitlik (TCA m. 10) ................................. 81

2- Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı (TCA m. 17 f. I) ................................................................ 81

3- Bilim ve Sanat Hürriyeti (TCA m. 27 f. I) ........................ 82

4- Hak Arama Hürriyeti (TCA m. 36 f. I) ............................. 83

5- Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (TCA m. 41) ......... 84

6- Eğitim ve Öğrenim Hakkı (TCA m. 42 f. I) ...................... 84

7- Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (TCA m. 50 f. II) ...................................................................................... 85

C- KANUNLAR ............................................................................. 85

1- 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usûllerine Dair Kanun .................................... 85

2- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ..................................... 86

3- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ....................... 87

4- 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ................................................ 88

5- 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ................................................. 88

D- TÜZÜKLER .............................................................................. 89

E- YÖNETMELİKLER (HMK m. 449) ......................................... 89

1- Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik........................................................................ 90

2- Elektronik Tebligat Yönetmeliği ...................................... 90

II. İÇTİHAT KAYNAKLARI ............................................................... 90

A- BİLİMSEL İÇTİHAT (İLMÎ İÇTİHAT/ BİLİMSEL GÖRÜŞLER/ DOKTRİN/ ÖĞRETİ) (TMK m. 1 f. II) ............. 91

İçindekiler XV

B- YARGISAL İÇTİHAT (KAZAÎ İÇTİHAT/YARGITAY KARARLARI) (TMK m. 1 f. II) ................................................ 91

§ 3. BOŞANMA SEBEPLERİNİ SINIFLANDIRMA .................................... 93

I. GENEL OLARAK ............................................................................ 93

A- SINIRLI SAYIDA DÜZENLENMİŞTİR .................................. 94

B- EMREDİCİ NİTELİKTE DÜZENLENMİŞTİR ....................... 94

II. SINIFLANDIRMA ........................................................................... 94

A- KONULARINA GÖRE ............................................................. 95

1- Özel Boşanma Sebepleri ................................................... 95

a. Sınırlı Sayıda Öngörülmüştür ................................... 95

b. Belli Sebepler Öngörülmüştür .................................. 97

2- Genel Boşanma Sebepleri ................................................. 98

a. Belli Bir Vakıaya Dayalı Değildir ............................ 99

b. Önceden Belirlenmesi Olanaksızdır ......................... 99

c. Çok Çeşitli Vakıalar Olabilir .................................... 99

B- ETKİLERİNE GÖRE ............................................................... 100

1- Mutlak Boşanma Sebepleri ............................................. 100

2- Nisbî Boşanma Sebepleri ................................................ 103

C- DAVALI EŞİN KUSURUNA GÖRE BOŞANMA SEBEPLERİ ............................................................................. 104

1. Davalı Eşin Kusuruna Bağlı Boşanma Sebepleri ............ 105

2- Davalı Eşin Kusuruna Bağlı Olmayan Boşanma Sebepleri .......................................................................... 105

İKİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMANIN SINIFLANDIRMADAKİ YERİ VE ÖZELLİKLERİ

§ 4. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMANIN SINIFLANDIRMADAKİ YERİ VE ÖZELLİKLERİ ........................ 107

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 107

XVI İçindekiler

II. SINIFLANDIRMA ÖZELLİKLERİ .............................................. 121

A- GENEL BOŞANMA SEBEBİDİR .......................................... 121

B- MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR ...................................... 122

C- KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR ...................... 123

1- Kusur Araştırması Boşanma Kararı İçin Gerekmez ........ 123

2- Kusur Araştırması Boşanmanın Eki İstekler İçin Gerekir ............................................................................ 124

a. Boşanmanın Eki İstekler İçin Fiili Ayrılık Süresinde Gerçekleşen Kusurlu Davranışlar Dikkate Alınır ........................................................ 124

b. Boşanmanın Eki İstekler İçin Dayanak Davayı Açan Eş Kusurlu Kabul Edilir ............................... 125

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVALARININ KOŞULLARI

§ 5. REDDEDİLMİŞ BİR BOŞANMA DAVASI BULUNMASI KOŞULU ................................................................................................ 129

I. HERHANGİ BİR RET KARARINA DAYANILABİLİR ............. 129

A- REDDEDİLİP KESİNLEŞEN SON DAVAYA DAYANMA ZORUNLU DEĞİLDİR ..................................... 129

B- EN GEÇ KESİNLEŞEN DAVAYA DAYANMA ZORUNLU DEĞİLDİR ........................................................... 130

C- REDDEDİLİP KESİNLEŞEN HERHANGİ BİR DAVAYA DAYANILABİLİR ................................................ 130

II. HER TÜRLÜ RET KARARI DAYANAK OLABİLİR ................. 131

A- DAYANAK YAPILAMAYACAK KARARLAR .................. 131

1- Evliliğin Butlanı ve Feshi Kararları ................................ 131

2- Yetkisizlik Kararları........................................................ 132

3- Doğan Hakka Rağmen Feragat Sebebiyle Ret Kararları .......................................................................... 132

İçindekiler XVII

B- DAYANAK YAPILABİLECEK KARARLAR ...................... 134

1- Feragat Sebebiyle Ret Kararları ...................................... 134

2- Her Türlü Boşanma Ret Kararları ................................... 137

3- Tanıma ya da Tenfizine Karar Verilen Yabancı Mahkeme Kararları ......................................................... 137

4- Bir Yıl Geçmediği Gerekçesiyle Ret Halinde Süre Dolması Durumunda Dayanak Davadaki Ret Kararları .......................................................................... 137

III. DAYANAK RET KARARI KESİNLEŞMİŞ OLMALIDIR .......... 138

IV. DAYANAK RET KARARI KESİNLEŞMEMİŞSE ...................... 139

V. BAŞKA SEBEPLE BEKLEME SÜRESİNDE AÇILMIŞ VE SONUÇLANMIŞ DAVA ENGEL OLUŞTURMAZ ..................... 140

§ 6. RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA ORTAK HAYAT YENİDEN KURULMAMIŞ OLMASI KOŞULU ............... 143

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 143

II. ORTAK HAYAT YENİDEN KURULMAMIŞ OLMALIDIR ...... 144

A- ORTAK HAYATIN KURULAMAMA SEBEBİ ÖNEMLİ DEĞİLDİR .............................................................. 144

1- Davacının Kötü Niyetli Olması ....................................... 145

2- Davacının Başkasıyla Yaşıyor Olması ............................ 145

3- Eşlerden Birinin Akıl Hastası Olması ............................. 146

4- Boşanma Davası Bulunması ............................................ 146

5- Ayrı Yaşama Hakkı Veren Kararın Bulunması ............... 146

6- Fiili Olanaksızlık Bulunması ........................................... 147

B- ORTAK HAYAT YENİDEN KURULMUŞSA DAVA REDDEDİLMELİDİR ............................................................. 147

C- DAYANAK BOŞANMA DAVASININ REDDİNDEN SONRA YENİ BİR BOŞANMA DAVASI AÇILMASI ENGEL OLUŞTURMAZ......................................................... 148

III. ORTAK HAYATIN YENİDEN KURULMUŞ SAYILMADIĞI DURUMLAR ...................................................... 148

XVIII İçindekiler

A- ÇOCUKLAR İÇİN BİR ARAYA GELMEK .......................... 149

1- Çocuğun İhtiyaçlarını Karşılamak .................................. 149

2- Çocuğu Ziyaret Etmek .................................................... 150

3- Çocuğun Ana Babasıyla Görüşmesini Sağlamak ............ 150

4- Çocuğun Hastalığını Tedavi Ettirmek ............................. 151

5- Çocuğun Düğün Törenini Yapmak ................................. 151

B- BİR KONUYU GÖRÜŞMEK İÇİN BİR ARAYA GELMEK ................................................................................. 151

1- Boşanma Müzakeresi Yapmak ........................................ 152

2- Belli Konuyu Görüşmek ................................................. 152

C- ZORUNLULUK SEBEBİYLE BİR ARAYA GELMEK ........ 152

1- Sosyal İlişkide Bulunmak ............................................... 153

2- Gidecek Yeri Olmamak .................................................. 153

3- Hasta Ziyaret Etmek ....................................................... 153

4- Kardeşlerle Buluşmak ..................................................... 154

5- Ölüm Sebebiyle Bir Araya Gelmek ................................ 154

6- Eşin Ailesi İle Oturmak .................................................. 154

D- DİĞER HAKLI SEBEPLERLE BİR ARAYA GELMEK ...... 155

§ 7. RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMESİ KOŞULU ............................................................................. 157

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 157

II. RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMESİ KOŞULUNUN ÖZELLİKLERİ ........................... 157

A- SALT FİİLİ AYRILIK YETERLİ DEĞİLDİR ....................... 157

B- DAYANAK RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMİŞSE ................................................ 158

C- DAYANAK RET KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA BİR YIL GEÇMEMİŞSE .......................................... 159

İçindekiler XIX

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASININ DİĞER BOŞANMA DAVALARI İLE İLİŞKİSİ

§ 8. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASININ DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ ...................................................... 161

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 161

II. DİĞER DAVALARLA İLİŞKİSİ ................................................... 161

A- ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ...... 162

B- SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ................................................................................... 162

C- HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................... 163

D- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ..... 163

E- AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ........................................................................... 164

F- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ ....................................... 164

1- Sadece Eylemli Ayrılık Sebebiyle Dava Açılabilir ......... 164

2- İki Sebeple Boşanma Davası Açılabilir ........................... 164

3- Terditli Dava Açılabilir ................................................... 165

4- Islah Yapılabilir ............................................................... 165

G- AYRILIK KARARI KURAL OLARAK VERİLEMEZ ......... 165

H- ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILABİLİR ............................ 166

BEŞİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMANIN SONUÇLARI

§ 9. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMANIN FER’Î SONUÇLARI .......................................................................................... 167

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 167

II. MADDİ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. I) ....................................... 169

XX İçindekiler

A- GENEL OLARAK ................................................................... 170

B- DAVACIYA MADDİ TAZMİNAT VERİLEBİLİR............... 172

C- DAVALIYA MADDİ TAZMİNAT VERİLEBİLİR ............... 172

D- İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEMEZ ......................... 172

E- İHTİYATİ HACİZ KARARI VERİLEMEZ ........................... 173

III. MANEVİ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. II) ................................... 174

A- GENEL OLARAK ................................................................... 174

B- DAVACIYA MANEVİ TAZMİNAT VERİLEBİLİR ............ 177

C- DAVALIYA MANEVİ TAZMİNAT VERİLEBİLİR ............ 177

D- İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEMEZ ......................... 177

E- İHTİYATİ HACİZ KARARI VERİLEMEZ ........................... 178

IV. YOKSULLUK NAFAKASI (TMK m. 175) .................................. 178

A- GENEL OLARAK ................................................................... 178

B- DAVACIYA YOKSULLUK NAFAKASI VERİLEBİLİR .... 181

C- DAVALIYA YOKSULLUK NAFAKASI VERİLEBİLİR ..... 182

D- İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEMEZ ......................... 183

V. VELÂYET (TMK m. 336 f. III) ..................................................... 183

A- GENEL OLARAK ................................................................... 183

B- DAVACIYA VELAYET VERİLEBİLİR ............................... 187

C- DAVALIYA VELAYET VERİLEBİLİR ................................ 188

VI. TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) ............................................ 188

A- GENEL OLARAK ................................................................... 188

B- DAVACIYA TEDBİR NAFAKASI VERİLEBİLİR .............. 191

C- DAVALIYA TEDBİR NAFAKASI VERİLEBİLİR............... 192

VII. İŞTİRAK NAFAKASI (TMK. m. 182 f. III, 329) .......................... 192

A- GENEL OLARAK ................................................................... 193

B- DAVACI İŞTİRAK NAFAKASI İSTEYEBİLİR ................... 196

C- DAVALI İŞTİRAK NAFAKASI İSTEYEBİLİR ................... 196

İçindekiler XXI

VIII. KİŞİSEL İLİŞKİ (TMK m. 323) ..................................................... 196

A- GENEL OLARAK ................................................................... 197

B- DAVACI KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASINI İSTEYEBİLİR .......................................................................... 199

C- DAVALI KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASINI İSTEYEBİLİR .......................................................................... 201

§ 10. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMANIN KENDİLİĞİNDEN OLUŞAN SONUÇLARI ...................................... 203

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 203

II. VATANDAŞLIK ............................................................................ 204

III. ERGİNLİK ...................................................................................... 205

IV. KAYIN HISIMLIĞI ....................................................................... 208

V. SOYADI ......................................................................................... 208

A- BOŞANMA SONRASI KADININ SOYADI (TMK. m. 173) 208

1- Evlenmeden Önce Bekâr İdiyse Soyadı (TMK. m. 173 f. I) ............................................................................ 209

2- Evlenmeden Önce Dul İdiyse Soyadı (TMK. m. 173 f. I) ................................................................................... 209

a. Kural Olarak ........................................................... 209

b. Evlenmeden Önce Dul Olup Bekârlık Soyadını Kullanması .............................................. 209

B- BOŞANDIĞI KOCASININ SOYADINI KULLANMASI ...... 210

1- Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Verilmesi Davası (TMK. m. 173 f. II) ............................................. 210

a. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Koşulları ........ 210

aa. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır ...... 210

bb. Kadın Eşin Menfaati Bulunmalıdır ............... 213

cc. Erkek Eşe Zarar Vermemelidir ...................... 214

b. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Usulü ............. 215

aa. Görevli Mahkeme .......................................... 215

XXII İçindekiler

bb. Erkek Eşe Husumet Yöneltilmelidir ............. 217

cc. Erkek Eşin Kabulü ........................................ 217

dd. Zamanaşımı ................................................... 218

2- Kocanın Soyadını Kullanma İznini Kaldırma Davası (TMK. m. 173 f. III)............................................ 219

a. Görevli Mahkeme .................................................. 219

b. Dava Koca Tarafından Açılabilir ........................... 220

c. Dava Kadın Tarafından Açılabilir .......................... 220

d. Nüfus Müdürlüğü Temyiz Edemez ........................ 222

e. Deliller Toplanmalıdır ........................................... 223

C- BOŞANAN KADININ HANESİ (NHUY m. 28) ................... 223

1- Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ................................ 223

a. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse (TMK m. 173, f. I) .......................... 223

b. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse (TMK m. 173, f. II) .............................. 225

2- Dul Olarak Evlenip Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ............................................................................. 225

a. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile Mahkemesinden İsteyebilir ........ 225

b. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı Olarak veya E-Başvuru İle Talep Edebilir ........................................................ 226

3- Boşandığı Eşinin Soyadını Kullanmasına İzin Verilen Kadının Soyadı ve Hanesi .................................. 226

a. Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını Birlikte Kullanmak İstemişse .................. 226

b. Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse ................................................................ 227

4- Evlenmeyle Türk Vatandaşlığını Kazanıp Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ............................................... 227

5- Boşanma Kararında Soyadı Belirtilmeden Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ............................................... 227

İçindekiler XXIII

6- Tanıma/Tenfiz Kararı Verilerek Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ............................................................. 228

7- Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilerek Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi ......................................................................... 228

D- BOŞANMA HALİNDE ÇOCUĞUN HANESİ ....................... 228

VI. YENİDEN EVLENME OLANAĞI ................................................ 229

A- KADIN EŞ YÖNÜNDEN YENİDEN EVLENME OLANAĞI ................................................................................ 229

1- Bekleme Süresi Geçmiş Olmalıdır .................................. 230

2- Bekleme Süresinde Nişanlanmaya Engel Yoktur ............ 230

3- Bekleme Süresi Kesin Olmayan Evlenme Engelidir ....... 231

4- Bekleme Süresinin Sona Ermesi ..................................... 231

5- Bekleme Süresinin Kaldırılması ...................................... 231

a. Kadının Önceki Evliliğinden Gebe Olmadığının Anlaşılması ........................................ 232

b. Evliliği Sona Eren Eşlerin Yeniden Birbiriyle Evlenmek İstemeleri ............................................... 232

B- ERKEK EŞ YÖNÜNDEN YENİDEN EVLENME OLANAĞI ................................................................................ 233

VII. CEBRÎ İCRA YOLUNA GİDİLEBİLMESİ .................................. 233

VIII. ALACAKLAR İÇİN ZAMANAŞIMININ İŞLEMEYE BAŞLAMASI ................................................................................. 234

IX. YASAL MİRASÇILIK SIFATININ KAYBI ................................. 234

X. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARLA SAĞLANAN HAKLARIN KAYBI ...................................................................... 236

A- ATANMIŞ MİRASÇI OLMA HAKKININ KAYBI ............... 236

B- VASİYET ALACAKLISI OLMA HAKKININ KAYBI ......... 237

XI. BOŞANMA KARARININ NÜFUSA BİLDİRİLMESİ ................. 237

A- GENEL OLARAK ................................................................... 237

XXIV İçindekiler

B- BOŞANMA KARARLARINDA BULUNMASI GEREKLİ HUSUSLAR (NHK m. 27) .................................... 239

C- BOŞANMA TARİHİ (NHUY m. 27) ...................................... 239

1- Türk Mahkemesinden Verilen Boşanma Kararı .............. 240

2- Yabancı Ülke Makamlarınca Verilen Boşanma Kararı .............................................................................. 240

a. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi ............................ 240

b. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilmesi ...................................... 240

D- BOŞANMA KARARLARININ BİLDİRİMİ VE TESCİLİ................................................................................... 241

1- Bildirim Süresi ve Yükümlülüğü .................................... 241

2- Bildirimin Tescili ............................................................ 241

a. 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş Mahkeme Kararları ............................ 241

b. Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin Ölümü ........................................................ 242

E- BOŞANMANIN İPTALİ KARARLARI (NHUY m. 29) ........ 242

F- YABANCI DEVLET MAKAMLARINCA VERİLMİŞ BOŞANMA KARARLARI (NHUY m. 60) ............................ 242

G- ÇOK UYRUKLU VATANDAŞLARIMIZIN BOŞANMA OLAYLARININ TESCİLİ ...................................................... 243

XII. KADIN İÇİN BEKLEME SÜRESİ (TMK m. 132) ....................... 244

XIII. MAL REJİMİYLE İLGİLİ SONUÇLARI ..................................... 246

ALTINCI BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMAYA EGEMEN OLAN İLKELERİN KAPSAMI

§ 11. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMAYA EGEMEN OLAN İLKELERİN KAPSAMI ........ 249

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 249

İçindekiler XXV

II. TARAFLARIN YARGILAMAYA KATILIMINA EGEMEN OLAN İLKELER ............................................................................ 249

III. HÂKİMİN YARGILAMA İŞLEMLERİNİ YÜRÜTMESİNE EGEMEN OLAN İLKELER .......................................................... 250

YEDİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TARAFLARIN YARGILAMAYA KATILIMINA EGEMEN OLAN İLKELER

§ 12. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TASARRUF İLKESİ (HMK m. 24) ..................................................... 251

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 251

II. TANIMI .......................................................................................... 252

III. GÖRÜNÜMÜ ................................................................................. 252

A- KENDİLİĞİNDEN DAVA AÇILAMAZ/KARAR VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I) ............................................... 253

1- İlgililer Dava Açabilir/Açmayabilir ................................ 254

2- İlgililer Karşı Dava Açabilir/Açmayabilir ....................... 254

3- İlgililer Kanun Yoluna Başvurabilir/Başvurmayabilir ......................................... 255

B- DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) ......... 255

C- HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) ..................................................................................... 255

D- DAVA KONUSUNU SERBESTÇE BELİRLER .................... 255

1- Dava Sebebini Belirler .................................................... 256

2- Dayanılacak Vakıaları Belirler ........................................ 257

E- DAVA AÇILDIKTAN SONRA TASARRUF YETKİSİ DEVAM EDER (HMK m. 24 f. III) ......................................... 257

1- Davasından Feragat Edebilir (HMK m. 307, 309 f. II) ..................................................................................... 257

2- Davasını Karşı Tarafın Açık Rızası ile Geri Alabilir (HMK m. 123) ................................................................. 258

XXVI İçindekiler

F- DAVAYI KANUN YOLUNA TAŞIMA ................................ 258

IV. İSTİSNALARI ................................................................................ 258

A- YARGILAMA GİDERİ KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR ..... 258

B- SEVK VE İDARE KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR.............. 259

V. KENDİLİĞİNDEN HAREKETE GEÇME İLKESİNİN UYGULANDIĞI HALLER ........................................................... 259

A- GENEL OLARAK ................................................................... 259

B- UYGULAMA ALANI ............................................................. 260

1- 5395 Sayılı Kanunda Yer Alan Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler ..................................................... 261

2- 4721 Sayılı Kanunda Yer Alan Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler ..................................................... 261

a. Velayet (6284 SK m. 5, f. III) ................................ 261

b. Nafaka .................................................................... 262

aa. Nafakaya Karar Verme Yetkisi (6284 SK m. 5, f. III) ............................................... 262

bb. Nafakanın Re'sen Verilmesi (6284 SK m. 5, f. IV) .................................................... 262

cc. Nafakanın Tahsili (6284 SK m. 18) .............. 263

c. Kişisel İlişki Kurulması (6284 SK m. 5, f. III) ...... 264

§ 13. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TARAFLARCA GETİRİLME/HAZIRLAMA İLKESİ (HMK m. 25) ...................................................................................................... 265

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 265

II. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI ................................................ 266

III. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ ................................... 267

A- TARAFLARCA GETİRİLİR .................................................. 267

B- MAHKEMENIN İŞİ DEĞİLDİR ............................................ 268

1- Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I) ....... 269

2- Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II) ...... 270

İçindekiler XXVII

3- Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I) ..................................... 270

IV. İSTİSNA: KENDİLİĞİNDEN (RE’SEN) ARAŞTIRMA İLKESİ (HMK m. 25 f I) ................................................................ 270

A- UYGULAMA ALANI ............................................................. 271

1- Velayet ............................................................................ 271

2- Kişisel İlişki .................................................................... 272

3- İştirak Nafakası ............................................................... 272

4- Dava ve Taraf Ehliyeti .................................................... 272

B- UYGULAMA ŞEKLİ .............................................................. 273

1- İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı Uygulanmaz .................................................................... 273

2- Taraflar Yargılamanın Her Aşamasında Delil Sunabilir .......................................................................... 273

3- Hâkim Tarafların Talepleriyle Bağlı Değildir ................. 274

4- İsticvap Hükümleri Uygulanmaz ..................................... 274

5- Hâkim Gereken Her Türlü Delile Kendiliğinden Başvurabilir ..................................................................... 274

6- Taraflarca İleri Sürülmeyen Maddi Vakıalar Araştırılabilir ................................................................... 274

7- Hâkim Taraflarca İleri Sürülen Maddi Vakıalarla Bağlı Değildir .................................................................. 275

§ 14. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TEKSİF İLKESİ .................................................................................... 277

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 277

II. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA MALZEMESİ İLERİ SÜRÜLEBİLİR ........................................... 278

A- DAVACI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I) .............. 279

1- Kural Olarak .................................................................... 279

2- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse ....................................................................... 279

B- DAVALI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I) ............... 279

XXVIII İçindekiler

1- Kural Olarak ................................................................... 280

2- Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse ...................................................................... 280

3- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse ...................................................................... 280

III. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI ............................................ 280

A- ISLAH (HMK m. 141 f. II) ...................................................... 280

B- KARŞI TARAFIN AÇIK MUVAFAKATİ (HMK m. 141 f. II) 281

C- ESKİ HÂLE GETİRME (HMK m. 95-101) ............................ 281

D- YARGILAMAYI GECİKTİRME AMACI TAŞIMAMAK (HMK m. 145) ................................................ 281

E- SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLEMEMESİNİN İLGİLİ TARAFIN KUSURUNDAN KAYNAKLANMAMASI (HMK m. 145) ......................................................................... 282

§ 15. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ADİL YARGILANMA İLKESİ (AİHS m. 6, TCA m. 36) ................. 283

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 283

II. KAPSAMI ...................................................................................... 284

A- ADİL SİLAHLARLA YARGILANMA .................................. 284

B- ADİL AÇIKLIKTA YARGILANMA ..................................... 285

C- ADİL SÜREDE YARGILANMA (AİHS m. 6, TCA m. 141 f. III, HMK m. 30) ............................................................ 285

D- ADİL MAHKEMEDE YARGILANMA ................................. 286

§ 16. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI (HMK m. 27) .............................. 287

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 287

II. OLAN BİTENİ BİLME/BİLGİLENME HAKKI (HMK m. 27 f. II/a) .............................................................................................. 289

A- DAVAYI BİLME HAKKI....................................................... 290

B- DURUŞMA GÜNÜNÜ BİLME HAKKI ................................ 291

İçindekiler XXIX

1- Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139) ................................................................................. 291

2- Tahkikat Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 147 f. I) ................................................................................... 293

3- Sözlü Yargılama Duruşmasını Bilme Hakkı Var İdi (HMK m. 147 f. I, 186 f. I).............................................. 294

C- DELİLLERİ BİLME HAKKI .................................................. 295

D- GEREKÇEYİ BİLME HAKKI ................................................ 295

E- İŞLEMLERİ BİLME HAKKI .................................................. 296

1- Tarafların İşlemlerini Bilme Hakkı ................................. 296

2- Mahkemenin İşlemlerini Bilme Hakkı ............................ 297

III. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA VE İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) ......................................................................................... 297

A- AÇIKLAMA HAKKI .............................................................. 297

1- Açıklayan Tarafın Göstereceği Davranış ........................ 299

a. Adap Dışı Açıklama Yapılamaz ............................. 299

b. Konu Dışı Açıklama Yapılamaz ............................. 299

2- Hâkimin Göstereceği Davranış ....................................... 299

a. Şefkatle Dinlemelidir ............................................. 300

b. Sabırla Dinlemelidir ............................................... 300

c. Anlayışla Dinlemelidir ........................................... 300

B- İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) ........................................ 300

IV. DEĞERLENDİRTME VE GEREKÇELENDİRTME HAKKI (HMK m. 27 f. II/c) ......................................................................... 301

A- GENEL OLARAK ................................................................... 301

B- AÇIKLAMALARI DEĞERLENDİRTME HAKKI ................ 302

C- KARARLARI GEREKÇELENDİRTME HAKKI .................. 302

1- Gerekçe Dosya Kapsamı İle Bağdaşmalıdır .................... 303

2- Gerekçe Pozitif Hukuk İle Bağdaşmalıdır ....................... 303

XXX İçindekiler

3- Gerekçe, Sebebi Gösterilmedikçe Yerleşik İçtihatlar İle Bağdaşmalıdır ............................................................ 303

§ 17. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DÜRÜST DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. I) ......... 305

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 305

II. DÜRÜSTLÜK KURALINA UYGUN DAVRANMAK ZORUNLUDUR ............................................................................. 305

§ 18. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. II) ....... 307

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 307

II. ÖZELLİKLERİ .............................................................................. 307

A- YÜKÜMLÜ OLANLAR ......................................................... 307

1- Davanın Tarafları ............................................................ 308

2- Tarafları Kanuni Temsilcileri .......................................... 308

3- Tarafların Vekilleri ......................................................... 309

B- YÜKÜMLÜLÜĞÜN KONUSU .............................................. 309

1- Sözlü Açıklamalar ........................................................... 309

2- Yazılı Açıklamalar .......................................................... 309

SEKİZİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÂKİMİN YARGILAMA İŞLEMLERİNİ YÜRÜTMESİNE EGEMEN OLAN İLKELER

§ 19. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ ................................... 311

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 311

II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ ............................................. 313

A- MADDİ AYDINLATMA ........................................................ 313

B- HUKUKİ AYDINLATMA ...................................................... 314

III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU ....................................... 314

İçindekiler XXXI

A- BELİRSİZ HUSUSLAR .......................................................... 314

B- ÇELİŞKİLİ HUSUSLAR ......................................................... 314

IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ ........................................... 314

A- AÇIKLAMA YAPTIRMA ....................................................... 314

B- SORU SORMA ........................................................................ 315

C- DELİL GÖSTERİLMESİNİ İSTEME ..................................... 315

D- TARAFIN KENDİSİNİ DİNLEME ......................................... 315

V. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI .................................... 316

A- SÖYLENMEYEN ŞEYLERİ KAPSAMAZ ............................ 316

B- SÖYLENMEYEN VAKIALARI KAPSAMAZ ...................... 316

C- SÖYLEMEYENE YOL GÖSTERMEYİ KAPSAMAZ .......... 316

D- SÖYLEMEYENE İSTİCVABI KAPSAMAZ ......................... 317

§ 20. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA USUL EKONOMİSİ İLKESİ (HMK m. 30)....................................... 319

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 319

II. UNSURLARI .................................................................................. 319

A- BASİTLİK İLKESİ (DÜZENLİ BİÇİMDE YARGILAMA) (HMK m. 30) ................................................. 320

B- ÇABUKLUK İLKESİ (MAKUL SÜRE İÇİNDE YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I) ............. 320

C- UCUZLUK İLKESİ (EN AZ GİDERLE YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I) ....................................... 321

III. YANSIMASI .................................................................................. 321

A- DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) ............... 322

B- DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167) .......................... 324

C- DAVA SONUCUNUN BEKLENİLMESİ .............................. 324

D- ÖN SORUN İNCELEMESİ ..................................................... 324

E- USULİ KAZANILMIŞ HAK KURALI ................................... 325

IV. DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................... 325

XXXII İçindekiler

§ 21. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN UYGULANMASI İLKESİ (HMK m. 33) .......................................................................................... 327

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 327

II. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR ................................................................. 328

A- DAVA DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK m. 119 f. I/g) 328

B- CEVAP DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK M. 129 F. I/F) 330

III. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP DEĞİŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 141) ............................................ 330

IV. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ ETKİLEMEZ .................................................................................. 330

A- YANLIŞ GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ................... 330

B- EKSİK GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ...................... 331

C- BİRKAÇ SEBEP GÖSTERME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ........ 331

D- HİÇ GÖSTERMEME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ....................... 332

V. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR .................................. 332

VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN SABİT OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER ................................... 332

VII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK NORMUNU HÂKİM UYGULAR ................................. 333

A- TÜRK HUKUKUNU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR .......... 333

B- YETKİLİ OLAN YABANCI HUKUKU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR (5718 SK m. 2) .................... 334

§ 22. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) .................................. 339

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 339

İçindekiler XXXIII

II. İLKENİN UYGULANMASI .......................................................... 340

A- TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR VEREMEZ ............................................................................... 340

B- TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR VEREMEZ ............................................................................... 340

1- Islah Yapılmamışsa ......................................................... 341

2- Islah Yapılmışsa .............................................................. 341

3- Bir Sebebe Hasredilmişse ................................................ 342

4- Genel Boşanma Sebebiyle Açılmışsa .............................. 342

III. İLKENİN UYGULANMASI .......................................................... 342

A- KENDİLİĞİNDEN KARAR VEREMEZ ................................ 342

B- HER BİR TALEP HAKKINDA AYRI OLARAK KARAR VERİLMELİDİR ....................................................... 343

§ 23. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA SEVK VE İDARE İLKESİ (HMK m. 32) ........................................... 345

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 345

II. HÂKİMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 32 f. I) .......................... 345

A- YARGILAMANIN SEVK VE İDARESİ ................................ 346

1- Şekli Sevk ve İdare .......................................................... 346

2- Maddi Sevk ve İdare ....................................................... 346

B- YARGILAMA DÜZENİNİN BOZULMAMASI İÇİN TEDBİR ALMA ....................................................................... 347

III. DİLEKÇENİN YENİDEN DÜZENLENMESİ (HMK m. 32 f. II) ................................................................................................. 347

A- YENİDEN DÜZENLENMESİ GEREKEN DİLEKÇELER ......................................................................... 347

1- Okunamayan Dilekçe ...................................................... 348

2- Uygunsuz Olan Dilekçe .................................................. 348

3- İlgisiz Olan Dilekçe ......................................................... 350

B- YENİDEN DÜZENLENME USULÜ ...................................... 350

XXXIV İçindekiler

1- Uygun Bir Süre Verilir .................................................... 350

a. Yeni Dilekçe Verilmesinin Sonuçları .................... 350

b. Yeni Dilekçe Verilmemesinin Sonuçları ............... 350

2- İlk Dilekçe Dosyada Kalır .............................................. 351

IV. YAZILI OLMAYAN SEVK VE İDARE GELENEKLERİ ........... 351

§ 24. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DOĞRUDANLIK İLKESİ (HMK m. 197) ......................................... 353

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 353

II. DELİLLERİN TOPLANMASINDA DOĞRUDANLIK (HMK m. 197) ................................................................................ 354

A- MAHKEME HUZURUNDA TOPLAMA .............................. 354

B- İSTİNABE YOLUYLA TOPLAMA ....................................... 354

II. KARAR VERİLMESİNDE DOĞRUDANLIK ............................. 355

A- KURAL: AYNI HÂKİM İÇİN DOĞRUDANLIK .................. 355

B- İSTİSNA: FARKLI HÂKİM KARAR VEREBİLİR ............... 355

§ 25. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ (HMK m. 198) .......................................................................................................... 357

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 357

II. DELİLLER GEREKÇELİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİDİR ........................................................ 357

§ 26. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ALENİYET İLKESİ (AİHS m. 6/1, TCA m. 141 f. I, HMK m. 28) ............................................................................................................ 359

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 359

II. DURUŞMALARIN ALENİYETİ .................................................. 360

A- DURUŞMALAR HERKESE AÇIKTIR (TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. I) ....................................................................... 361

1- Duruşmalar İlgili Olanlara Açıktır .................................. 361

2- Duruşmalar İlgili Olmayanlara Açıktır ........................... 361

İçindekiler XXXV

B- KOŞULLARI VARSA GİZLİ OLARAK YAPILABİLİR (TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. II) ......................................... 362

1- Gizliliğin Kapsamı .......................................................... 363

a. Duruşmaların Bir Kısmının Gizli Olarak Yapılması ............................................................... 363

b. Duruşmaların Tamamının Gizli Olarak Yapılması ............................................................... 363

2- Gizliliğin Koşulları .......................................................... 364

a. Genel Ahlâkın Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller ...................................................................... 367

b. Kamu Güvenliğinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller ......................................................... 367

3- Gizliliğin İstenilmesi ....................................................... 367

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine (HMK m. 28 f. II) ................................................................... 367

b. Kendiliğinden (HMK m. 28 f. II) ........................... 368

4- Gizliliğin Karara Bağlanması .......................................... 368

a. Ön Sorunlar Hakkındaki Hükümler Uygulanır ...... 368

b. Gerekçe, Esas Hakkındaki Kararı İle Birlikte Açıklanır ................................................................. 368

5- Gizliliğin Sonuçları ......................................................... 369

a. İlgililer Dışındakiler Salondan Çıkartılır ................ 369

b. Hazır Bulunanlar Uyarılır (HMK m. 28 f. IV) ....... 369

c. Hazır Bulunanlara Ceza İhtarı Yapılır (HMK m. 28 f. IV) ............................................................. 369

d. Ceza İhtarı Tutanağa Geçirilir (HMK m. 28 f. IV) .......................................................................... 370

e. Yalnız Başına Kanun Yoluna Başvurulamaz. ........ 370

f. Kararın Gizli Verilmesini Gerektirmez. ................. 370

III. KARARLARIN BİLDİRİLMESİNİN ALENİYETİ (HMK m. 28 f. I) ............................................................................................. 371

IV. İŞLEMLERİN ALENİYETİ ........................................................... 371

XXXVI İçindekiler

A- DOSYANIN İNCELENMESİ (HMK m. 161) ........................ 371

B- TUTANAK ÖRNEĞİ VERİLMESİ (HMK m. 158) ............... 371

§ 27. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA SÖZLÜLÜK YAZILILIK İLKESİ ...................................................... 373

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 373

II. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA SÖZLÜLÜK İLKESİ ............................................. 373

A- TAHKİKAT AŞAMASINDA TARAFLARIN DİNLENİLMESİ (HMK m. 144 f. I) ....................................... 374

B- İSTİCVAP SIRASINDA GERÇEĞİ SÖYLEME (HMK m. 173 f. II) .............................................................................. 374

C- ISLAHIN SÖZLÜ YAPILMASI (HMK m. 177 f. II) ............. 374

D- SÖZLÜ YARGILAMADA SON SÖZÜN SÖYLENMESİ (HMK m. 186 f. II) .................................................................. 374

E- TANIKLIKTAN ÇEKİNME SEBEPLERİNİN BİLDİRİLMESİ (HMK m. 252) .............................................. 375

F- TANIĞIN DİNLENİLMESİ (HMK m. 261 f. II) .................... 375

G- BİLİRKİŞİ AÇIKLAMALARI (HMK m. 279) ....................... 375

H- HÜKMÜN MÜZAKERESİ SIRASINDA TARAFLARIN SÖZLÜ AÇIKLAMALARI (HMK m. 295) ............................ 376

I- TAVZİH SIRASINDA SÖZLÜ AÇIKLAMA (HMK m. 306 f. II) ................................................................................... 376

İ- FERAGAT VE KABULÜN SÖZLÜ YAPILMASI (HMK m. 309 f. I) ............................................................................... 376

III. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA YAZILILIK İLKESİ (HMK m. 133, 177, 246, 263, 279, 342, 364) ......................................................................... 376

A- DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 118) .................................. 377

B- KARŞI DAVANIN AÇILMASI (HMK m. 133) ..................... 377

C- ISLAH (HMK m. 177) ............................................................. 377

İçindekiler XXXVII

D- CEVAPLARINI YAZILI OLARAK BİLDİRMESİ İÇIN TANIĞA SORU KÂĞIDI GÖNDERİLMESİ (HMK m. 246 f. I) ..................................................................................... 378

E- TANIK, SAĞIR VE DİLSİZ OLUP OKUMA VE YAZMAYI BİLİYORSA, SORULARIN YAZILI BİLDİRİLMESİ (HMK m. 263 f. II) ....................................... 378

F- BİLİRKİŞİNİN OY VE GÖRÜŞÜNÜ YAZILI BİLDİRMESİ (HMK m. 279 f. I) ............................................ 378

G- KANUN YOLLARINA BAŞVURMA .................................... 378

§ 28. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA TÜRKÇE KULLANMA İLKESİ (TCA m. 3 f. I) ............................... 379

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 379

II. MAHKEMENİN DİLİ (TCA m. 3 f. I) ........................................... 380

III. TARAFLARIN DİLİ ...................................................................... 380

A- TARAFLARIN KONUŞMA DİLİ (HMK m. 144) .................. 380

B- TARAFLARIN YAZMA DİLİ ................................................ 380

IV. TANIKLARIN DİLİ (HMK m. 263 f. I) ........................................ 381

DOKUZUNCU BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA USUL HÜKÜMLERİ

§ 29. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HMK HÜKÜMLERİNE TÂBİ TUTULMAYAN YARGILAMA KURALLARI ............................................................... 383

I. GENELOLARAK ........................................................................... 383

II. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNA TÂBİ TUTULMAYAN YARGILAMA KURALLARI ........................... 389

A- HÂKİM, VİCDANEN KANAAT GETİRMELİDİR ............... 389

B- HÂKİM, OLGULAR HAKKINDA TARAFLARA YEMİN ÖNEREMEZ .............................................................. 390

C- HÂKİM, TARAFLARIN İKRARI VE KABULÜ İLE BAĞLI DEĞİLDİR .................................................................. 391

XXXVIII İçindekiler

D- HÂKİM, KANITLARI SERBESTÇE TAKDİR EDER .......... 392

E- HÂKİM, BOŞANMANIN FER'Î SONUÇLARINA İLİŞKİN ANLAŞMALARI ONAYLAMIŞ OLMALIDIR ..... 393

F- HÂKİM, DURUŞMANIN GİZLİ YAPILMASINA KARAR VEREBİLİR .............................................................. 394

§ 30. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVA ŞARTLARI ................................................................................ 395

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 395

II. DAVA ŞARTLARI ........................................................................ 395

A- TÜRK MAHKEMELERININ YARGI HAKKININ BULUNMASI (HMK m. 114 f. 1/a) ........................................ 395

1- Yer Bakımından Yargı Hakkının Bulunması .................. 395

2- Kişi Bakımından Yargı Hakkının Bulunması ................. 396

B- YARGI YOLUNUN CAİZ OLMASI (HMK m. 114 f. 1/b) 396

C- MAHKEMENİN GÖREVLİ OLMASI (HMK m. 114 f. 1/c) 396

D- MAHKEMENİN YETKİLİ OLMASI (HMK m. 114 f. 1/ç) 397

E- TARAFLARIN, TARAF VE DAVA EHLİYETİNE SAHİP OLMALARI (HMK m. 114 f. 1/d) ............................. 397

1- Tarafların, Taraf Ehliyetine Sahip Olmaları ................... 398

2- Tarafların, Dava Ehliyetine Sahip Olmaları .................... 398

a. Davacının Dava Ehliyetine Sahip Olması .............. 400

b. Davalının Dava Ehliyetine Sahip Olması .............. 402

F- TEMSİLCİNİN GEREKLİ NİTELİĞE SAHİP BULUNMASI (HMK m. 114 f. 1/d) ...................................... 403

G- DAVA TAKİP YETKİSİNE SAHİP OLUNMASI (HMK m. 114 f. 1/e) ............................................................................ 403

H- VEKİLİN DAVAYA VEKÂLET EHLİYETİNE SAHİP OLMASI (HMK m. 114 f. 1/f) ............................................... 404

İçindekiler XXXIX

I- USULÜNE UYGUN DÜZENLENMİŞ BİR VEKÂLETNAMESİNİN BULUNMASI (HMK m. 114 f. 1/f) 404

İ- DAVACININ YATIRMASI GEREKEN GİDER AVANSININ YATIRILMIŞ OLMASI (HMK m. 114 f. 1/g, 120) ................................................................................... 404

J- TEMİNAT GÖSTERİLMESİNE İLİŞKİN KARARIN GEREĞİNİN YERİNE GETİRİLMESİ (HMK m. 114 f. 1/ğ) 406

K- AYNI DAVANIN, DAHA ÖNCEDEN AÇILMIŞ VE HÂLEN GÖRÜLMEKTE (DERDESTLİK) OLMAMASI (HMK m. 114 f. 1/ı) ................................................................. 406

1- Hâlen Görülmekte Olan Bir Davanın Olması Gerekir/Görülen Dava Koşulu ......................................... 407

2- Tarafların/Konularının/Dava Sebeplerinin Aynı Olması Gerekir/Aynılık Koşulu ...................................... 408

a. Davanın Tarafları Aynı Olmalıdır .......................... 408

b. Davanın Konusu Aynı Olmalıdır ........................... 410

c. Dava Sebepleri Aynı Olmalıdır .............................. 410

L- AYNI DAVANIN, DAHA ÖNCEDEN KESİN HÜKME BAĞLANMAMIŞ OLMASI (HMK m. 114 f. 1/i) .................. 412

§ 31. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME ........................................................................ 417

I. GÖREVİN BELİRLENMESİ (HMK m. 1, c. 1) ............................ 417

A- GÖREVLİ MAHKEME 4787 SAYILI KANUNLA BELİRLENMİŞTİR ................................................................. 417

B- GÖREV SÖZLEŞMESİ YAPILAMAZ ................................... 418

II. GÖREV KURALLARININ NİTELİĞİ .......................................... 418

A- KAMU DÜZENİNDENDİR (HMK m. 1, c. 2) ....................... 419

B- DAVA ŞARTLARINDANDIR (HMK m. 114/c) .................... 419

C- KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILIR (HMK m. 115 f. I) .......... 419

D- HER ZAMAN İLERİ SÜRÜLEBİLİR (HMK m. 115 f. I) ...... 420

XL İçindekiler

E- TARAFLAR İTİRAZDA BULUNABİLİR ............................. 420

F- USULÎ KAZANILMIŞ HAK OLUŞTURMAZ ...................... 420

G- HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA İLERİ SÜRÜLEMEZ ......................................................................... 420

III. GÖREVLİ MAHKEME ................................................................. 421

A- DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇMEDEN ÖNCE AÇILMIŞSA ................................................................ 421

1- Aile Mahkemesi Davadan Sonra Karardan Önce Faaliyete Geçmişse ......................................................... 421

a. Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez ............................................................... 421

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez .............................. 422

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama Sürdürülür ............................................ 423

2- Aile Mahkemesi Karardan Sonra Hüküm Kesinleşmeden Önce Faaliyete Geçmişse ....................... 423

a. Devir Kararı Verilmelidir ...................................... 423

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez .............................. 425

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler Sürdürülür ................................................ 425

B- DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇTİKTEN SONRA AÇILMIŞSA ............................................................. 426

C- AİLE MAHKEMESİ KURULMAYAN YERLERDE GÖREVLİ MAHKEME (4787 sayılı Kanun m. 4/1)............... 427

D- EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA İLE İLİNTİLİ DAVALARDA GÖREVLİ MAHKEME ................ 429

1- Boşandığı Eşin Soyadını Kullanmaya İzin Davasında Görevli Mahkeme .......................................... 430

2- Evliliğin Tespitine İlişkin Davada Görevli Mahkeme ........................................................................ 430

3- Boşanma Davasından Sonra Açılan Boşanma Sebebiyle Manevi Tazminat İsteğine İlişkin Davada Görevli Mahkeme ........................................................... 431

İçindekiler XLI

4- Boşanma Davası Bulunmadan İleri Sürülen Manevi Tazminat Davası .............................................................. 431

5- Çocuğun Mallarını Geri Verme Yükümlülüğünden Kaynaklanan Alacak Davası ........................................... 432

6- Aile Hukuku Hükümlerine Göre İncelenemeyen Haksız Fiil Sorumluluğundan Kaynaklanan Manevi Tazminat Davası .............................................................. 432

7- 6284 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Verilen Tedbir Kararlarına İtiraz .................................................. 434

8- Velayetin Kaldırılması Davası ........................................ 435

9- Velayetin Değiştirilmesi Davası ...................................... 436

10- Çocuğun Soyadının Değiştirilmesi Davası ...................... 437

11- Çocuğun Mutad Meskeni Olan Ülkeye İadesi Davası .............................................................................. 442

12- Nafaka Alacağı İle İlgili Menfi Tespit Davası ................ 444

13- Nafakanın İstirdadı Davası .............................................. 444

14- Evlilik Öncesi Alacak Davası .......................................... 445

§ 32. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME .......................................................................... 447

I. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ ................................................... 447

A- DİĞER KANUNLARDA YER ALAN YETKİYE İLİŞKİN HÜKÜMLER SAKLI TUTULMUŞTUR (HMK m. 5) 447

B- İLK İTİRAZ NİTELİĞİNDEDİR (HMK m. 116 f. I/a) ........... 448

C- KESİN YETKİ KURALI ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR (TMK m. 168) ..................................................................................... 449

D- KENDİLİĞİNDEN YETKİSİZLİK KARARI VERİLEMEZ (HMK m. 19 f. II, IV) ....................................... 450

E- ASIL DAVAYA BAKAN MAHKEME KARŞI DAVAYA BAKMAYA YETKİLİDİR (HMK m. 13) ............. 452

F- YETKİ HUSUSUNDA TERCİH HAKKI DAVACIYA AİTTİR ..................................................................................... 452

XLII İçindekiler

G- DAVA TARİHİNDEKİ YERLEŞİM YERİ MAHKEMESİNE GÖRE BELİRLENİR ................................ 453

H- DAVADAN SONRA YERLEŞİM YERİNİN DEĞİŞMESİ ETKİLİ DEĞİLDİR ........................................... 454

II. YETKİLİ MAHKEMELER (TMK m. 168) ................................... 454

A- EŞLERDEN BİRİNİN YERLEŞİM YERİ .............................. 455

1- Kadın Eşin Yerleşim Yeri ............................................... 455

a. Ayrı Ev Açma Olanağı Olmayan Kadının Yerleşim Yeri ......................................................... 456

aa. Baba Evinin Bulunduğu Yerde Dava Açılabilir ....................................................... 456

bb. Yakınlarının Bulunduğu Yerde Dava Açılamaz ....................................................... 463

b. Ayrı Ev Açma Olanağı Olan Kadının Yerleşim Yeri ......................................................... 465

c. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir ...................................................... 466

d. Kadın Seçimlik Hakkını Kullanabilir..................... 468

2- Erkek Eşin Yerleşim Yeri ............................................... 468

a. Kural Olarak .......................................................... 468

b. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir ...................................................... 469

c. Yurtdışında İşçi Olarak Çalışan Erkek Eş .............. 470

d. Emekli Olan Erkek Eş ............................................ 471

3- Eşlerden Birinin Yerleşim Yerinin Belirlenmesi ............ 471

a. Muhtarlık Belgesi................................................. 472

b. Çalışılan Yer .......................................................... 472

aa. Memuriyet Sebebiyle Çalışılan Yer .............. 474

bb. Serbest Olarak Çalışılan Yer ......................... 475

c. Oturulan Yer .......................................................... 477

aa. Kural Olarak ................................................. 477

İçindekiler XLIII

bb. Varsayılan Yerleşim Yeri .............................. 477

cc. Uzun Süre Yurt Dışında Oturulan Yer .......... 478

dd. Uzun Süre Yurt İçinde Oturulan Yer ............. 478

d. Kurumlarda Bulunulan Yer (TMK. m. 22) ........... 479

aa. Eğitim Kurumunda Bulunma ........................ 479

bb. Sağlık Kurumunda Bulunma ......................... 480

cc. Bakım Kurumunda Bulunma ......................... 480

dd. Ceza Kurumunda Bulunma ........................... 484

e. Adres Beyan Formundaki Bildirim ........................ 484

f. İkamet Tezkeresi İle Bulunan Yabancılar .............. 486

B- SON DEFA ALTI AY BİRLİKTE OTURULAN YER ........... 488

C- YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRK VATANDAŞLARI (5718 SK m. 41) ....................................................................... 490

§ 33. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVACI ................................................................................................. 493

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 493

II. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI AÇABİLENLER ............................................................................. 493

A- EŞLERDEN BİRİ AÇABİLİR ................................................. 494

B- VEKÂLETEN AÇILABİLİR (İRADİ TEMSİL/VEKÂLET) (HMK m. 71-83) .................................. 494

1- Zorunlu Değildir (1136 SK m. 35 f. III, c. 1, HMK m. 71) .............................................................................. 495

2- Sadece Baroda Kayıtlı Avukatlar Temsil Edebilir (1136 SK m. 35 f. I) ........................................................ 497

3- Stajyer, Avukatın Takip Ettiği Boşanma Davası Duruşmasına Giremez (1136 SK m. 26 f. I) .................... 498

C- VESAYETEN AÇILABİLİR ................................................... 498

1- Vasi (TMK m. 403 f. I, 448) ........................................... 499

2- Kayyım Atanması Fiil Ehliyetini Engellemez (TMK m. 426, 427, 459, 460) .................................................... 501

XLIV İçindekiler

3- Yasal danışmana Danışmak Zorunlu Değildir (TMK m. 429) ............................................................................ 502

D- VELÂYETEN AÇILABİLİR (TMK m. 342 f. I) .................... 504

E- DAVA HAKKI SÜREYE BAĞLI DEĞİLDİR ....................... 507

III. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI AÇILAMAYACAK HALLER ....................................................... 507

A- ÜÇÜNCÜ KİŞİ AÇAMAZ ...................................................... 507

B- İDARİ MAKAM AÇAMAZ ................................................... 508

C- EŞİN ÖLÜMÜNDEN SONRA AÇILAMAZ.......................... 509

1. Ölmüş Eşe Karşı Açılamaz ............................................. 509

2. Ölmüş Eş Adına Açılamaz .............................................. 509

IV. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI DAVACI EŞİN MİRASÇILARI TARAFINDAN TMK m. 181 HÜKMÜNE GÖRE SÜRDÜRÜLEMEZ ................................ 510

V. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINA MÜDAHALE EDİLEMEZ ....................................... 511

A- FER’İ MÜDAHALE MÜMKÜN DEĞİLDİR (HMK m.66) ........................................................................................ 511

B- ASLİ MÜDAHALE MÜMKÜN DEĞİLDİR (HMK m. 65) 511

§ 34. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVALI ................................................................................................. 513

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 513

II. BOŞANMA DAVASI DİĞER EŞE KARŞI AÇILABİLİR ........... 515

III. BOŞANMA DAVASI ÖLEN DAVALI EŞİN MİRASÇILARI TARAFINDAN TMK m. 181 HÜKMÜNE GÖRE SÜRDÜRÜLEMEZ ............................................................ 515

§ 35. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASININ AÇILMA ŞEKLİ ................................................................................... 517

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 517

II. SADECE EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE DAVA AÇILABİLİR.................................................................................. 517

İçindekiler XLV

A- GENEL OLARAK ................................................................... 517

B- EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI SEBEBİYLE KARAR VERİLEMEZ ............................................................ 518

III. KARŞI DAVA OLARAK AÇILABİLİR (HMK m. 132-135) ....... 518

IV. BİRDEN FAZLA BOŞANMA SEBEBİNE DAYALI AÇILABİLİR .................................................................................. 520

A- ÖZEL SEBEBE DAYALI KARAR VERİP GENEL SEBEPTEN KARAR VERMEME İSABETSİZDİR ............... 521

B- GENEL SEBEBE DAYALI KARAR VERİP ÖZEL SEBEPTEN KARAR VERMEME İSABETSİZDİR ............... 521

V. TERDİTLİ/KADEMELİ AÇILABİLİR (HMK m. 111) ................ 521

A- TALEP BİRDEN FAZLA OLMALIDIR ................................ 522

B- TALEPLER ARASINDA ASLİLİK-FERÎLİK İLİŞKİSİ KURULMALIDIR ................................................................... 530

C- TALEPLER AYNI DAVA DİLEKÇESİNDE İLERİ SÜRÜLMELİDİR .................................................................... 532

D- TALEPLER ARASINDA BAĞLANTI BULUNMALIDIR ................................................................... 532

E- ASLİ TALEBİNİN ESASTAN REDDİNE KARAR VERİLMEDEN YEDEK TALEP İNCELENEMEZ ............... 533

F- TERDİTLİ DAVALARDA KADEME ŞEKLİ ....................... 533

1- Boşanma Sebeplerinde Kademe ...................................... 533

2- Farklı Davalarla Kademe................................................. 533

VI. DAVALARIN YIĞILMASI/OBJEKTİF DAVA BİRLEŞMESİ ŞEKLİNDE AÇILABİLİR (HMK m. 110) ............ 534

A- KOŞULLARI ........................................................................... 534

1- Davacının Aynı Davalıya Karşı İleri Sürebileceği Birden Fazla Talep Olmalıdır .......................................... 535

2- Taleplerin Tümü Aynı Yargı Çeşidi İçinde Yer Almalıdır ......................................................................... 535

3- Talepler Arasında Bir Aslîlik–Ferîlik İlişkisi Kurulmamış Olmalıdır .................................................... 535

XLVI İçindekiler

4- Taleplerin Tümü Bakımından Ortak Yetkili Mahkeme Bulunmalıdır .................................................. 535

B- İNCELENMESİ ....................................................................... 536

1- Her Dava Hakkında Ayrı Olarak Karar Verilir ............... 536

2- Yığılma Konusu Olamayan Dava Ayrılır ....................... 537

3- Vekâlet Ücreti Ayrı Olarak Takdir Edilir ....................... 537

4- Konusuz Kalan Dava Diğerlerini Etkilemez ................... 538

5- Gerek Görülürse Davaların Ayrılmasına Karar Verilir (HMK m. 167) ..................................................... 538

6- İstinaf ve Temyiz Sınırı Ayrı Olarak Belirlenir .............. 538

a. Boşanma ve Ziynet Alacağı Davası Yığılması ...... 538

b. Boşanma ve Nafaka Davası Yığılması ................... 540

c. Boşanma ve Manevi Tazminat Yığılması .............. 541

VII. ISLAH YOLUYLA AÇILABİLİR ................................................. 542

§ 36. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASININ VEKİL ARACILIĞIYLA AÇILMASI ................................................ 543

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 543

II. VEKİL ARACILIĞIYLA DAVA AÇILMASI .............................. 544

A- DAVA TAYİN EDİLEN VEKİL ARACILIĞIYLA AÇILABİLİR ........................................................................... 544

1- Dava Ehliyeti Bulunan Herkes Vekil Atayabilir (HMK m. 71) .................................................................. 544

2- Birden Fazla Vekil Görevlendirilebilir (HMK m. 75) ................................................................................... 545

3- Borçlar Kanununun Temsile İlişkin Hükümleri Uygulanır (HMK m. 72) ................................................. 545

4- Vekâletnamenin Aslı veya Örneğinin Dava Dosyasına İbraz Edilmesi Zorunludur (HMK m. 76 f. I, 77 f. I) ....................................................................... 545

a. Noter Tarafından Onaylanan veya Düzenlenen Vekâletname Bulunmalıdır (Not. K. 84, 90-93) .......................................................................... 547

İçindekiler XLVII

b. Vekâletname Her Dosya İçin İbraz Edilmelidir .............................................................. 548

aa. Genel Vekâletname ....................................... 549

bb. Özel Vekâletname ......................................... 549

c. Aslına Uygun Örneği Avukat Tarafından Onaylanmış Olmalıdır ............................................ 549

d. Özel Vekâletname İle Boşanma Davası Açılabilir (HMK m. 74) ......................................... 549

e. Adli Yardımla Görevlendirilen Vekaletname Vermelidir .............................................................. 552

f. Vekâletnamelere, Vekâlet Verenin Fotoğrafı Yapıştırılmalıdır (Not. K. Yönetmeliği, m. 93/k) ....................................................................... 554

g. Vekâletnamelere, Baro Pulu Yapıştırılmalıdır ....... 556

h. Vekâletname Usulüne Uygun Düzenlenmelidir ..................................................... 557

aa. İlgilinin İşitme, Konuşma veya Görme Özürlü Olması (Noterler Kanunu m. 73) ....... 558

bb. İlgilinin Okur Yazar Olmaması (Noterler Kanunu m. 87) ............................................... 559

cc. İlgilinin İmza Bilmemesi (Noterler Kanunu m. 75) ............................................... 559

dd. Yetki Belgesine Dayanma ............................. 561

ı. Vekil Türkiye Barolarından Birine Kayıtlı Olmalıdır ................................................................ 561

B- DAVADA KENDİSİNİ VEKİL ARACILIĞIYLA TEMSİL ETTİRMESİ KARARI VERİLEBİLİR/TAKDİRİ AVUKATLA TEMSİL ZORUNLULUĞU .................................................................... 562

1- Davasını Bizzat Takip Edebilecek Ehliyette Olmaması Sebebiyle (HMK m. 80) ................................. 562

a. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır ................................. 562

XLVIII İçindekiler

b. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır (HMK m. 150) ....................................................... 563

2- Davasını Kendisi Takip Eden Kimsenin Duruşmada Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunması Sebebiyle (HMK m. 79 f. II) ........................................... 563

a. Hâkim Kendisini Uyarmış Olmalıdır ..................... 563

b. Uyarıya Uyulmamış Olmalıdır ............................... 563

c. Temsile Gerek Görülmelidir .................................. 563

aa. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır ....................... 564

bb. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır (HMK m. 150) ........................ 564

C- DAVAYI TAYİN EDİLEN VEKİL TAKİP EDİLEBİLİR ..... 564

1- Genel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar ....................... 564

a. Davanın Takibi İçin Gereken Bütün İşlemleri Yapma Yetkisi (HMK m. 73 f. I) ........................... 565

b. Hükmün Yerine Getirilmesi Yetkisi (HMK m. 73 f. I) ............................................................... 565

c. Yargılama Giderlerinin Tahsili İle Makbuz Verme Yetkisi (HMK m. 73 f. I) .......................... 565

d. Sınırlandırıcı İşlemler Karşı Taraf Yönünden Geçersizdir (HMK m. 73 f. II) .............................. 565

2- Özel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar (HMK m. 74) ................................................................................... 565

a. Sulh Olamaz (HMK m. 74, 313-315) .................... 566

b. Hâkimi Reddedemez (HMK m. 36, 74) ................. 566

c. Davanın Tamamını Islah Edemez (HMK m. 74, 180) .................................................................. 566

d. Başkasını Tevkil Edemez (HMK m. 74, Av. K. m. 171 f. II, TBK m. 506 f. I) ............................ 567

e. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarına Başvuramaz (HMK m. 74) ..................................... 567

İçindekiler XLIX

f. Davadan Feragat Edemez (HMK m. 74, 307) ........ 567

g. Kanun Yollarından Feragat Edemez (HMK m. 74) .......................................................................... 568

h. Yargılamanın İadesi Yoluna Gidemez (HMK m. 36, 374) ............................................................. 568

ı. Hâkimlerin Fiilleri Sebebiyle Devlet Aleyhine Tazminat Davası Açamaz (HMK m. 46, 74) .......... 568

i. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklarla İlgili Davaları Açamaz ve Takip Edemez (HMK m. 20, 74) .................................................................... 568

j. Yemin Teklif Edemez (HMK m. 74, 227) ............. 569

3- Vekilinin Açıklamalarına İtiraz Etmeyen Hazır Taraf Açıklamalara Rıza Göstermiş Sayılır (HMK m. 78) .............................................................................. 569

4- Avukat Sebebiyle Yargılama Başka Bir Güne Bırakılamaz ..................................................................... 569

a. Avukat Tutmak İstenmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. III) ................................................. 570

b. Avukatın İstifa Etmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) ............................................................. 570

c. Avukatın Azledilmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) ............................................................. 570

d. Avukatın Dosyayı İncelememiş Olması Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) ................................... 570

aa. Geçerli Bir Özür Bulunmamalıdır ................. 570

bb. Verilen Süre Sonunda Davaya Devam Olunur ........................................................... 570

5- Davaya Vekâlet Ehliyeti Dava Şartlarındandır (HMK m. 114 f. I/f) ......................................................... 571

III. VEKÂLETNAMESİZ DAVA AÇILMASI VE İŞLEM YAPILMASI (HMK m. 77) ............................................................ 571

A- GECİKMESİNDE ZARAR DOĞABİLECEK HÂL BULUNMALIDIR ................................................................... 571

B- MAHKEME KESİN SÜRE VERMELİDİR ............................ 571

L İçindekiler

1- Kesin Süre İçinde Vekâletname Verilmezse ................... 572

a. Dava Açılmamış veya Gerçekleştirilen İşlemler Yapılmamış Sayılır .................................. 572

b. Vekâletname İbraz Etmeyen Avukat Ödemeye Mahkûm Edilir ....................................................... 572

aa. Celse Harcı İle Diğer Yargılama Giderleri ........................................................ 572

bb. Karşı Tarafın Uğradığı Zararlar. ................... 572

c. Kötüniyetle Yapan Avukat Yazıyla Bildirilir ........ 572

2- Asıl Taraf Yapılan İşlemleri Kabul Ettiğini Dilekçeyle Mahkemeye Bildirmezse .............................. 573

IV. VEKİLİN VEKÂLET GÖREVİNİN SONA ERMESİ .................. 573

A- VEKİLİN AZLİ (HMK m. 81, 83) .......................................... 573

B- VEKİLİN İSTİFASI/ÇEKİLMESİ (HMK m. 81, 82, Av. K. m. 41, TBK m. 512) ............................................................ 574

1- Her Zaman Çekilebilir (TBK m. 512) ............................. 574

2- Çekilme Beyanı Bildirilir veya Tutanağa Geçirilir (HMK m. 81) .................................................................. 574

3- Çekilme Sebebiyle Yargılama Ertelenemez (HMK m. 77 f. IV) ..................................................................... 575

4- Vekâlet Görevi, İstifanın Müvekkiline Tebliğinden İtibaren İki Hafta Süreyle Devam Eder (HMK m. 82 f. I) .................................................................................. 576

5- Çekilmenin Sonuçları İstifa Dilekçesi İle Birlikte Vekâlet Verene İhtaren Bildirilir (HMK m. 82) ............. 577

6- Haklı Sebep Olmadan Çekilen Ücret İsteyemez (Av. K. m. 174 f. I) ......................................................... 577

7- Haklı Sebep Olmadan Çekilen Peşin Aldığı Ücreti İade Eder (Av. K. m. 174 f. I) ......................................... 577

C- VEKİLİN DURUŞMADA UYGUN OLMAYAN TUTUM VE DAVRANIŞI (HMK m. 79 f. I) .......................... 578

D- ÖLÜM (TBK m. 43 f. I, 513) .................................................. 578

İçindekiler LI

1- Vekilin Ölümü ve Gaipliği .............................................. 578

2- Vekil Edenin Ölümü ve Gaipliği ..................................... 578

E- MEDENÎ HAKLARI KULLANMA EHLİYETİNİ KAYBETME (TBK m. 43 f. I, 513) ........................................ 579

1- Vekilin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi ...................................................................... 579

2- Vekil Edenin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi ...................................................................... 579

F- İFLAS (TBK m. 43 f. I, 513) ................................................... 579

1- Vekilin İflası .................................................................... 580

2- Vekil Edenin İflası .......................................................... 580

G- VEKİLİN MESLEKTEN ÇIKARILMASI, AYRILMASI, TEDBİREN İŞTEN YASAKLANMASI ................................. 580

H- İLK AVUKAT MUVAFAKAT ETMEDİĞİ HALDE BAŞKA AVUKATA VEKÂLET VERİLMESİ (1136 SK m. 172 f. III) ............................................................................. 581

§ 37. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVA DİLEKÇESİ VE BAĞLI İŞLEMLER (HMK m. 118-125) .......................................................................................................... 583

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 583

II. DAVA AÇMAYA YÖNELİK İLKELER ...................................... 584

A- DAVA DÜRÜSTLÜK KURALLARINA UYGUN AÇILMALIDIR (HMK m. 29 f. I) ........................................... 584

B- DAVA DOĞRUYU SÖYLEYEREK AÇILABİLİR (HMK m. 29 f. I) ...................................................................... 584

C- KENDİLİĞİNDEN KARAR VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I) 585

D- DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) ......... 585

E- HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) ..................................................................................... 585

F- DAVA AÇMAMA HAKKINI KÖTÜYE KULLANMA SAYILAMAZ .......................................................................... 586

LII İçindekiler

III. DAVANIN AÇILMA ZAMANI (HMK m. 118) ........................... 586

A- DİLEKÇENİN KAYDEDİLDİĞİ TARİHTE AÇILMIŞ SAYILIR .................................................................................. 586

B- DAVA DİLEKÇESİNE ÖRNEK EKLENİR .......................... 589

IV. DAVA DİLEKÇESİNİN YAZILMASI (HMK m. 32 f. II) ........... 589

A- TÜRKÇE YAZILMALIDIR (TCA m. 3 f. I) .......................... 589

B- OKUNAKLI OLMALIDIR (HMK m. 32 f. II) ....................... 589

C- UYGUNSUZ OLMAMALIDIR (HMK m. 32 f. II) ................ 590

D- İLGİSİZ OLMAMALIDIR (HMK m. 32 f. II) ........................ 591

E- KULLANILAN İFADELER İDDİA VE SAVUNMA SINIRLARI İÇİNDE KALMALIDIR ..................................... 592

V. DAVA DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 119) ........................ 598

A- DAVA DİLEKÇESİNDE BULUNACAK HUSUSLAR (HMK m. 119 f. I) .................................................................... 599

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a) ........................... 599

2- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/b) ........................................................ 600

3- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 119 f. I/c) ........................................................ 603

4- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) ................................................................................... 604

5- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda, Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d) ............................................................................... 604

6- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e) ........................................................ 604

7- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği (HMK m. 119 f. I/f, m. 194 f. II) ............ 608

8- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) ........... 614

9- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) ..... 615

İçindekiler LIII

10- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası (HMK m. 119 f. I/h) ............................ 615

B- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ TAMAMLANMASI ZORUNLU EKSİKLİKLER (HMK m. 119 f. II) .................... 615

1- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/b) ........................................................ 616

2- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 119 f. I/c) ........................................................ 620

3- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) ................................................................................... 620

4- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) ..... 620

5- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası (HMK m. 119 f. I/h) ............................ 620

C- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ ÖN İNCELEME BİTENE KADAR TAMAMLANABİLECEK EKSİKLİKLER (HMK m. 119 f. II) ................................................................... 621

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a) ........................... 621

2- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda, Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d) ................................................................................ 621

3- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e) ........................................................ 622

4- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği (HMK m. 119 f. I/f) ................................ 623

5- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) ........... 624

VI. DAVA AÇILIRKEN HARÇ VE GİDER AVANSININ YATIRILMASI (HMK m. 120) ...................................................... 624

A- YARGILAMA HARÇLARININ YATIRILMASI .................. 624

1- Bağımsız Talep İle İlgili Harç Tamamlatılmalıdır. ......... 624

LIV İçindekiler

2- Cevap Dilekçesi Mahiyetindeki Talebe İlişkin Harç Sonradan Yatırılmış Olması Bu Talebi Karşı Dava Haline Getirmez. ............................................................. 627

3- Adli Yardım Konusunda Bir Karar Verilinceye Kadar Harç Alınmaz. ...................................................... 627

4- Boşanmadan Sonra İstenen Fer'i İstekler Nispi Harca Tabidir. ................................................................. 628

5- Cevap Dilekçesindeki İstekler Karşı Dava Sayılamaz ........................................................................ 628

6- Duraksama Varsa Açıklama İstenmelidir (HMK m. 31) ................................................................................... 628

7- Harç Tamamlattırılmadan Müteakip İşlemler Yapılmaz ......................................................................... 629

B- GİDER AVANSININ YATIRILMASI (HMK m. 114/g,120) ................................................................................ 629

1- Niteliği (HMK m. 114 f. 1/g) .......................................... 629

2- Kapsamı (Tarife m. 3 c. 2) .............................................. 631

3- Belirlenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1) .............................................................................. 631

4- Ödenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1) ...... 632

a. Genel Olarak (HMK m. 120 f. I-II) ....................... 632

b. Gelir Avansına İlişkin Hükümler Saklıdır (HMK m. 120, f. III) .............................................. 632

5- Yeterli Olmadığının Anlaşılması (HMK m. 120 f. II) .................................................................................... 633

a. İki Haftalık Kesin Süre Verilir ............................... 633

b. Yatırılmaması veya Tamamlanmaması Halinde Dava Usulden Reddedilir ......................... 634

C- GİDER AVANSINDA ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA (Tarife m. 6) ..................................................... 635

D- GİDER AVANSININ İADESİ (HMK m. 333, Tarife m. 5, Yönetmelik m. 207) ............................................................. 635

İçindekiler LV

VII. DAVA DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN BELGELERİN VERİLMESİ (HMK m. 121) .......................................................... 635

A- DAVACININ ELİNDE BULUNAN BELGELER VERİLİR .................................................................................. 635

1- Asılları Verilir ................................................................. 636

2- Örnekleri Verilir .............................................................. 636

a. Harç ve Vergiye Tabi Değildir ............................... 636

b. Sadece Örnekler Verilebilir .................................... 636

B- BAŞKA YERLERDEN GETİRTİLECEK BELGE VE DOSYALAR İÇİN AÇIKLAMA YAPILIR ............................ 636

VIII. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞ EDİLMESİ (HMK m. 122) ................................................................................................. 636

A- MAHKEME TARAFINDAN TEBLİĞ EDİLİR ..................... 637

B- DAVALIYA TEBLİĞ EDİLİR ................................................ 637

C- CEVAP SÜRESİ GÖSTERİLİR .............................................. 642

IX. DAVALARIN YIĞILMASI/OBJEKTİF DAVA BİRLEŞMESİ (HMK m. 110) ........................................................ 644

A- KOŞULLARI ........................................................................... 644

1- Davacının Aynı Davalıya Karşı İleri Sürebileceği Birden Fazla Talep Olmalıdır .......................................... 644

2- Taleplerin Tümü Aynı Yargı Çeşidi İçinde Yer Almalıdır ......................................................................... 644

3- Talepler Arasında Bir Aslîlik–Ferîlik İlişkisi Kurulmamış Olmalıdır .................................................... 644

4- Taleplerin Tümü Bakımından Ortak Yetkili Mahkeme Bulunmalıdır ................................................... 645

B- İNCELENMESİ ....................................................................... 645

1- Her Dava Hakkında Ayrı Olarak Karar Verilir ............... 645

2- Yığılma Konusu Olamayan Dava Ayrılır ........................ 646

3- Vekâlet Ücreti Ayrı Olarak Takdir Edilir ........................ 646

4- Konusuz Kalan Dava Diğerlerini Etkilemez ................... 647

LVI İçindekiler

5- Gerek Görülürse Davaların Ayrılmasına Karar Verilir (HMK m. 167) ..................................................... 647

6- İstinaf ve Temyiz Sınırı Ayrı Olarak Belirlenir .............. 647

a. Boşanma ve Ziynet Alacağı Davası Yığılması ...... 647

b. Boşanma ve Nafaka Davası Yığılması ................... 649

c. Boşanma ve Manevi Tazminat Yığılması .............. 650

X. DAVANIN TERDİTLİ AÇILMASI (HMK m. 111) ...................... 651

A- TALEP BİRDEN FAZLA OLMALIDIR ................................ 651

B- TALEPLER ARASINDA ASLİLİK-FERÎLİK İLİŞKİSİ KURULMALIDIR ................................................................... 659

C- TALEPLER AYNI DAVA DİLEKÇESİNDE İLERİ SÜRÜLMELİDİR .................................................................... 661

D- TALEPLER ARASINDA BAĞLANTI BULUNMALIDIR ................................................................... 661

E- ASLİ TALEBİNİN ESASTAN REDDİNE KARAR VERİLMEDEN FER’Î TALEP İNCELENEMEZ .................. 661

XI. DAVANIN BİRDEN FAZLA BOŞANMA SEBEBİNE DAYALI AÇILMASI ..................................................................... 663

XII. DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) .............................. 664

A- HÜKÜM KESİNLEŞİNCEYE KADAR GERİ ALINABİLİR ........................................................................... 664

1- İDM Aşamasında Geri Alınabilir .................................... 665

2- İstinaf Aşamasında Geri Alınabilir ................................. 665

3- Temyiz Aşamasında Geri Alınabilir ............................... 665

B- DAVALININ AÇIK RIZASI BULUNMALIDIR ................... 665

1- Açık Rıza Belirlenmelidir ............................................... 665

2- Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) ............... 666

C- DAVANIN GERİ ALINMASININ SONUÇLARI ................. 666

1- Davadan Feragat Etmiş Sayılmaz ................................... 666

2- Dava Derdest Olmaktan Çıkar ........................................ 667

İçindekiler LVII

3- Dava Açılmamış Sayılır (HMK m. 123 Ek cümle) ......... 667

4- Dava Yeniden Açılabilir .................................................. 668

5- Yargılama Giderleri Davacıya Yükletilir ........................ 668

§ 38. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 126-131) ........................................... 669

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 669

A- SAVUNMA VASITALARINI İLERİ SÜRMEYİ SAĞLAR (HMK m. 126-135) .................................................. 670

B- HUKUKİ DİNLENİLME HAKKININ GEREĞİDİR (HMK m.27) ............................................................................. 670

C- KARŞI DAVA AÇMAYI SAĞLAR (HMK m. 133 f. I) ......... 671

II. CEVAP DİLEKÇESİ (TCA m. 36 f. I, HMK m. 126-131) ............ 671

A- CEVAP DİLEKÇESİNİN YAZILMASI (HMK m. 32 f. II) 671

1- Türkçe Yazılmalıdır (TCA m. 3 f. I) ............................... 671

2- Okunaklı Olmalıdır (HMK m. 32 f. II) ............................ 672

3- Uygunsuz Olmamalıdır (HMK m. 32 f. II) ..................... 672

4- İlgisiz Olmamalıdır (HMK m. 32 f. II) ............................ 673

B- CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ (HMK m. 126) ......... 674

1- Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye Verilir (HMK m. 126 f. I, 159 f. I, Yönetmelik m. 195) ......................................................... 674

2- Cevap Dilekçesi Harca Bağlı Değildir ............................ 674

3- Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir (HMK m. 126 f. II, Teb. K. m. 8) ............................................................... 675

4- Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır (HMK m. 126 f. III) ............................................. 675

5- Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından Davacıya Tebliğ Edilir .................................................... 675

a. Davacıya Tebliğ Edilir (HMK m. 126 f. IV) .......... 675

LVIII İçindekiler

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler Yapılamaz ................................................ 676

C- CEVAP DİLEKÇESİNİ VERME SÜRESİ (HMK m. 127) .... 676

1- Kural (HMK m. 127, c. 1) ............................................... 676

2- Ek Süre Verilmesi (HMK m. 127, c.2) ........................... 679

a. Süresinde Hazırlama Çok Zor yahut İmkânsız Olmalıdır ................................................................ 679

b. Cevap Süresi İçinde Mahkemeye Başvurulmalıdır ..................................................... 679

c. Ek Süre Talebine Yönelik Karar Bildirilmelidir ........................................................ 679

d. Ek Sürenin Özellikleri ............................................ 679

aa. Ek Süre Cevap Süresinin Bitiminden Başlar ............................................................ 680

bb. Ek Süre Bir Ayı Geçemez ............................. 680

cc. Ek Süre Bir Defaya Mahsus Verilebilir ........ 680

e. Ek Sürenin Sonuçları ............................................. 680

3- Adlî Tatilde Verilebilir (HMK m. 103 f. III) .................. 681

D- CEVAP DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 129) ............... 681

1- Cevap Dilekçesinde Bulunacak Hususlar (HMK m. 129 f. I) ........................................................................... 681

a. Mahkemenin Adı (HMK m. 129 f. I/a) .................. 682

b. Davacı ile Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri; Davalı Yurt Dışında İse Yurt İçinde Göstereceği Bir Adres (HMK m. 129 f. I/b) .......... 682

c. Davalının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 129 f. I/c) .............................. 682

d. Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 129 f. I/ç) ............................................... 683

e. Davalının Savunmasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 129 f. I/d) ................................. 683

İçindekiler LIX

f. Savunmanın Dayanağı Olarak İleri Sürülen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği (HMK m. 129 f. I/e) ............................... 686

g. Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 129 f. I/f) ........................................................................... 688

h. Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 129 f. I/g) ....................................................................... 689

ı. Davalının veya Varsa Kanuni Temsilcisinin yahut Vekilinin İmzası (HMK m. 129 f. I/ğ) .......... 689

i. Cevap Dilekçesinde Gösterilen ve Davalının Elinde Bulunan Belgelerin Asıllarıyla Birlikte Örneğinin ve Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama (HMK m. 129 f. II) ................................................................. 689

2- Cevap Dilekçesindeki Eksikliğin Tamamlanması (HMK m. 130) ................................................................. 690

E- CEVAP DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN BELGELERİN VERİLMESİ (HMK m. 129 f. II, 121) ........... 690

1- Davalının Elinde Bulunan Belgeler Verilir ..................... 690

a. Asılları Verilir ........................................................ 691

b. Örnekleri Verilir ..................................................... 691

aa. Harç ve Vergiye Tabi Değildir ...................... 691

bb. Sadece Örnekler Verilebilir ........................... 691

2- Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama Yapılır ...................................................... 691

3- Belge Vermeme veya Açıklama Yapmamanın Sonuçları (HMK m. 139 f. I/ç) ........................................ 691

F- CEVAP DİLEKÇESİNDE SAVUNMA YOLLARI ................ 692

1- Kabul (HMK m. 308) ...................................................... 692

2- İnkâr (HMK m. 128) ....................................................... 693

3- İkrar (TMK m. 184 f. I b. 3) ............................................ 693

4- İtiraz (HMK m. 116 f. I/a, 142) ....................................... 694

5- Def’i (HMK m. 142) ....................................................... 696

LX İçindekiler

6- Sulh (HMK m. 313-315) ................................................. 698

G- CEVAP DİLEKÇESİNİN SONUÇLARI ................................ 698

1- Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu (HMK m. 128) ................................................................................. 699

a. Dava Dilekçesinde İleri Sürülen Vakıaların Tamamı İnkâr Edilmiş Sayılır ................................ 699

b. Hem Asıl İspat Hem de Karşı İspat Bağlamında Delil İleri Sürme Hakkı Kaybedilmiş Olur ................................................... 700

c. Davacının Kusurlu Olduğuna Yönelik Vakıa İleri Süremez .......................................................... 704

d. Islah Yoluyla Yeni Vakıa İleri Süremez ................ 705

2- Cevap Dilekçesi Verilmesinin Sonucu (HMK m. 131) ................................................................................. 706

§ 39. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA İSPAT ..................................................................................................... 707

I. İSPATIN KONUSU (HMK m. 187 f. I) ......................................... 707

II. İSPAT KONUSU VAKIALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ........ 707

A- ZORUNLU VAKIALAR ......................................................... 708

1- Geçerli Evlilik Bulunmalıdır ........................................... 708

2- Boşanma Sebeplerinden Biriyle Açılmış Bulunan Davanın Reddine Karar Verilmiş ve Bu Karar Kesinleşmiş Olmalıdır .................................................... 708

3- Reddine Karar Verilen Boşanma Kararından Sonra Bir Yıl Geçmiş Bulunulmalıdır ....................................... 708

4- Ortak Hayat Yeniden Kurulamamış Olmalıdır ............... 709

B- GERÇEKLEŞEN VAKIALAR ............................................... 709

C- EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELDEN SARSILMIŞ SAYILMASI KARİNESİ ........................................................ 709

III. İSPAT HAKKI (TCA m. 36 f. I, HMK m. 189) ............................. 710

A- KANUNDA BELİRTİLEN SÜRE VE USULE UYGUN OLARAK KULLANILIR (HMK m. 189 f. I) ......................... 710

İçindekiler LXI

B- HUKUKA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMİŞ OLAN DELİLLER DİKKATE ALINAMAZ (HMK m. 189 f. II) ..... 711

1- Hukuka Uygun Elde Edilmiş Olan Deliller ..................... 712

a. Hayat Alanı Kavramı ............................................. 712

aa. Kamuya Açık Hayat ...................................... 713

bb. Özel Hayat ..................................................... 713

cc. Gizli Hayat .................................................... 714

b. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanında Elde Edilen Deliller ................................ 715

c. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanı Dışında Elde Edilen Deliller ......................... 716

d. Araçlarla Uyarı Sonucu Elde Edilen Deliller ......... 716

2- Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller ..................... 716

a. Elde Edenler ........................................................... 717

aa. Taraflarca Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller .................................................. 717

bb. Üçüncü Kişilerce Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller .................................... 724

b. Elde Edilme Şekli ................................................... 724

aa. Habersiz Çekilen Fotoğraflar ........................ 724

bb. Habersiz Görüntü Kaydetme ......................... 724

cc. Habersiz Telefon Kaydı ................................ 725

dd. Habersiz Mesajları Kaydetme ....................... 725

ee. Habersiz Mektupları Açma ........................... 726

ff. Habersiz Belgeleri Alma ............................... 726

gg. Habersiz Benzeri Her Türlü Davranış ........... 726

c. Saklanması ............................................................. 726

C- BELİRLİ DELİLLERLE İSPATI GEREKEN BAŞKA DELİLLERLE İSPAT OLUNAMAZ (HMK m. 189 f. III) ..... 726

D- DELİLİN CAİZ OLUP OLMADIĞINA MAHKEMECE KARAR VERİLİR (HMK m. 189 f. III) .................................. 727

LXII İçindekiler

IV. İSPAT YÜKÜ (HMK m. 190) ........................................................ 727

V. İSPAT TÜRLERİ ........................................................................... 730

A- ASIL İSPAT ............................................................................ 731

B- KARŞI İSPAT (HMK m. 191) ................................................ 731

C- AKSİNİ İSPAT ........................................................................ 732

VI. İSPAT ÖLÇÜSÜ ............................................................................ 732

A- TAM İSPAT ............................................................................ 732

B- YAKLAŞIK İSPAT ................................................................. 732

VII. İSPAT ARAÇLARI ........................................................................ 732

A- FOTOĞRAFLAR .................................................................... 733

B- İLETİŞİM ARAÇLARI ........................................................... 733

1- Mektup ............................................................................ 733

2- Bilgisayar Kaydı ............................................................. 733

3- Telefon Kaydı ................................................................. 734

4- Ses Kaydı ........................................................................ 734

5- Kamera Kaydı ................................................................. 735

6- Mesaj Kaydı .................................................................... 735

7- Sosyal Medya Paylaşımları ............................................. 735

C- TANIK ANLATIMLARI ........................................................ 736

1- Yetersiz Tanık Beyanları Esas Alınamaz ........................ 738

a. Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanları ................. 738

b. Soyut Tanık Beyanları ........................................... 738

c. Aktarıma Dayalı Tanık Beyanları .......................... 739

aa. Üçüncü Kişilerden Aktarım .......................... 739

bb. Taraflardan Aktarım...................................... 739

d. Duyuma Dayalı Tanık Beyanları ........................... 740

e. Husumete Dayalı Tanık Beyanları ......................... 740

f. Çelişkili Tanık Beyanları ....................................... 740

İçindekiler LXIII

2- Tarafların Tanık Olarak Beyanları Esas Alınamaz .......... 740

3- Evliliği Kurtarmaya Yönelik Tanık Beuanları Hükme Esas Alınamaz .................................................... 741

4- Vekil Olan Avukat Tanık Olarak Dinlenebilir ................ 742

5- Tanık Beyanı Takdiri Bir Delildir ................................... 743

6- Tanık Sayısı Sınırlandırılamaz ........................................ 743

D- RESMİ EVRAKLAR ............................................................... 744

1- Soruşturma Evrakı ........................................................... 744

2- Resmi Tutanaklar ............................................................ 745

3- Resmi Raporlar ................................................................ 745

4- Kolluk Araştırması .......................................................... 745

5- Otel Kayıtları ................................................................... 746

6- Tahsil Makbuzları ........................................................... 746

7- Pasaport Kayıtları ............................................................ 747

8- Faturalar .......................................................................... 747

E- DAVA DOSYALARI .............................................................. 748

1- Nafaka Dosyaları ............................................................. 748

2- İcra Dosyaları .................................................................. 749

3- Ceza Dosyaları ................................................................ 750

F- DİĞER DAVA DOSYALARI ................................................. 750

1- Diğer Deliller Yetersizse Sonucu Beklenmelidir ............ 751

2- Sadece O Dava Dosyasına Dayanılmışsa Sonucu Beklenmelidir .................................................................. 752

VIII. İSPAT ARACI SAYILMAYANLAR ............................................ 752

A- İKRAR ..................................................................................... 752

1- Kural Olarak İkrar (TMK m. 184 b. 3) ............................ 753

2- Yargıtay Uygulaması ....................................................... 753

a. Görülmekte Olan Davadaki Beyan Bağlar ............. 753

LXIV İçindekiler

b. Başka Davada Beyan Bağlar .................................. 754

B- YEMİN (HMK m. 225-239) .................................................... 754

§ 40. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ ................................................................ 757

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 757

II. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI ................................ 757

A- HARÇLAR (HMK m. 323 f. I/a) ............................................. 757

1- Başvurma Harcı (HK m. 27) ........................................... 758

2- Karar ve İlam Harcı (HMK m. 323 f. I/a) ....................... 761

B- MASRAFLAR (HMK m. 323 f. I/b-g) .................................... 761

1- Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b) ............... 762

2- Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c) ....... 762

3- Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar, İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin Giderler (HMK m. 323 f. I/ç) .............................. 762

4- Keşif Giderleri (HMK m. 323 f. I/d) ............................... 763

5- Tanığa Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e) ................................................................................... 763

6- Bilirkişiye Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e) ............................................................................... 763

7- Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç, Vergi, Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f) ................................................................................... 763

8- Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) ................ 763

9- Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf İçin Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) ........................................................ 764

10- Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler (HMK m. 323 f. I/h) ................................................................... 764

İçindekiler LXV

11- Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler (HMK m. 325) ................................................................. 764

C- VEKÂLET ÜCRETİ (HMK m. 323 f. I/ğ, 330) ...................... 764

1- Kararın Niteliği Dikkate Alınmalıdır .............................. 767

a. Dava Kabul Edilmişse ............................................ 767

aa. Asıl Dava Kabul Edilmişse ........................... 767

bb. Karşı Dava Kabul Edilmişse ......................... 768

cc. Birleşen Dava Kabul Edilmişse ..................... 768

dd. Terditli Dava Kabul Edilmişse ...................... 769

b. Dava Ret Edilmişse ................................................ 770

c. Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse .............................................................. 770

ç. Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6 f. I) ........ 771

d. Görevsizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) .......... 771

e. Yetkisizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) .......... 771

f. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) .................................. 772

g. Gönderme Kararı Varsa (AAÜT m. 7 f. III)........... 772

ğ. Karşı Dava Varsa (AAÜT m. 8) ............................ 772

h. Davanın Birleştirilmesi Kararı Varsa (AAÜT m. 8) ....................................................................... 772

ı. Davanın Ayrılması Kararı Varsa (AAÜT m. 8) ............................................................................ 773

i. Nafaka davalarında (AAÜT m. 9) .......................... 773

j. Dava Birden Çok İse .............................................. 774

2- Vekâlet Ücreti İstenilmediği Açıklanmışsa ..................... 775

3- Katma Değer Vergisine Hükmedilemez .......................... 776

4- Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır .......................... 777

5- Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330) ........................ 779

LXVI İçindekiler

6- İstifa Etme Engel Değildir .............................................. 779

7- Miktarı Hâkim Takdir Eder............................................. 779

8- Baro Görevlendirmişse Verilemez .................................. 780

9- Boşanmanın Eki İsteklerde Verilemez ............................ 780

10- Kararın Verildiği Tarihte Yürürlükte Bulunan Tarife Gereğince Karar Verilir ........................................ 781

11- Birden Fazla Sebeple Açılan Davada Tek Vekâlet ücreti Verilir .................................................................... 781

III. YARGILAMA GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ......................................................................... 782

A- GENEL OLARAK ................................................................... 782

B- DELİL AVANSI (HMK m. 324) ............................................. 782

1- Kavram (HMK m. 324 f. I) ............................................. 783

2- Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 25) ................................................. 784

a. Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır ...... 784

b. Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı Yatırılmalıdır (HMK m. 324 f. I) ........................... 785

aa. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş Sayılır (HMK m. 324 f. II) ....... 785

bb. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir (HMK m. 324 f. II) ....................................... 788

c. Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak Ödenir (HMK m. 324 f. I) .......................... 788

3- Kendiliğinden Araştırma İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 325) ............................................... 789

C- GİDER AVANSI (HMK m. 114/g, 120) ................................. 789

D- AVANSIN İADESİ (HMK m. 333) ......................................... 790

IV. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ ..................... 790

A- MAHKEMECE RESEN HÜKMEDİLİR (HMK m. 332 f. I) 790

İçindekiler LXVII

B- HÜKÜM ALTINDA GÖSTERİLİR (HMK m. 332 f. II) ........ 792

1- Tutarı ............................................................................... 792

2- Hangi Tarafa Yükletildiği ............................................... 792

3- Hangi Oranda Yükletildiği .............................................. 792

4- Dökümü ........................................................................... 792

5- Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme Şekli .................................................................. 793

C- ESASTAN SONUÇLANMAYAN DAVADA HÜKMEDİLMESİ (HMK m. 331) .......................................... 793

1- Davanın Konusuz Kalması (HMK m. 331 f. I) ............... 794

2- Görevsizlik ve Yetkisizlik Verilmesi (HMK m. 331 f. II) ................................................................................. 795

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse ................................................................ 795

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmemişse ........................................................... 796

3- Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III) ....... 796

D- KESİNLEŞEN GİDERLER DİKKATE ALINMALIDIR ....... 797

V. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK ................... 798

A- ALEYHİNE HÜKÜM VERİLEN TARAFTAN ALINMASINA KARAR VERİLİR (HMK m. 326) ................ 798

B- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRILIK VARSA (HMK m. 327) ..................................................................................... 799

C- İSTEMEDİĞİNİ AÇIKLAYANIN GİDERİ ÜZERİNDE BIRAKILIR .............................................................................. 800

D- KABUL BEYANI İLE DAVALI SORUMLULUKTAN KURTULAMAZ ...................................................................... 801

§ 41. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVADAN FERAGAT ......................................................................... 803

I. FERAGAT KAVRAMI .................................................................. 803

A- TALEP SONUCUNDAN KISMEN VAZGEÇİLEBİLİR (HMK m. 307, 308 f. III).......................................................... 804

LXVIII İçindekiler

B- TALEP SONUCUNDAN TAMAMEN VAZGEÇİLEBİLİR (HMK m. 307) ........................................ 804

II. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ .................................................... 804

A- DAVACI .................................................................................. 804

B- DAVACI VEKİLİ .................................................................... 806

C- YASAL TEMSİLCİ ................................................................. 807

1- Veli ................................................................................. 807

2- Vasi ................................................................................. 807

III. FERAGAT ŞEKLİ ......................................................................... 808

A- FERAGAT YAZILI OLARAK YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) .................................................................................... 808

1- Kimlik Tespiti Bulunmalıdır ........................................... 808

2- İmza Bulunmalıdır .......................................................... 809

B- FERAGAT SÖZLÜ OLARAK YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) .................................................................................... 810

1- Feragat Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) ................................................................................ 810

2- Beyanda Bulunana Okunmalıdır ..................................... 811

3- Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır .......................... 811

IV. FERAGATİN ÖZELLİKLERİ ....................................................... 811

A- FERAGAT MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR ................. 811

1- Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) ..................................................................... 812

2- Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) ..................................................................... 812

B- FERAGAT KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR (HMK m. 309 f. IV) ................................................................. 812

C- FERAGAT AÇIK NET, ŞÜPHE UYANDIRMAYACAK OLMALIDIR ........................................................................... 813

1- Boşanmak İstemediğini Açıklamak ................................ 822

İçindekiler LXIX

2- Eşini Müşterek Haneye Kabul Edeceğini Açıklamak ..... 823

3- Eşi İle Barıştığını Açıklamak .......................................... 823

4- Bir Şans Daha Verdiğini Açıklamak ............................... 823

D- FERAGAT KISMEN OLABILIR ............................................ 824

E- FERAGATİN İPTALİ İRADE SAKATLANMASINDA İSTENEBİLİR .......................................................................... 824

V. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310) ........................................ 824

A- 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ FERAGAT .......................... 824

1- Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) ..................... 824

2- Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat....................... 825

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz ............................................................. 825

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak İşlemler ................................................................... 828

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Yapılacak İşlem ............................................. 830

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem ........... 830

3- Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat ...... 831

4- Yargıtay’da Duruşmada Feragat ..................................... 832

5- Karar Düzeltme Aşamasında Feragat .............................. 832

B- 7251 SAYILI KANUN SONRASI FERAGAT ....................... 833

1- Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) ..................... 833

2- Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II) ............. 833

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması .................... 834

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması ................ 834

3- Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III) ................................................................................ 834

VI. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 312) ............................................................................................ 836

LXX İçindekiler

VII. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) ................................. 836

A- UYUŞMAZLIĞI SONLANDIRIR .......................................... 836

B- KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA SONUÇ DOĞURUR ............................................................... 836

1- Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara Bağlanır ........................................................................... 837

2- Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce Yetki İtirazı Karara Bağlanır İdi ............................ 838

C- KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR ......... 842

D- İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE FERAGATİN İPTALİ İSTENEBİLİR ............................................................ 842

E- FERAGATTEN DÖNÜLEMEZ .............................................. 843

F- KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR .......................................... 845

G- KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR .... 846

H- HÜKÜM TEBLİĞ EDİLMEDEN KANUN YOLLARINDAN FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ ........... 847

I- OLMAYAN/AÇILMAMIŞ BİR DAVADAN FERAGAT EDİLEMEZ ............................................................................. 848

İ- HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ ............................................................ 849

VIII. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ................................................................. 849

A- DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI (HMK m. 150) KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA .............................. 850

B- DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA ...................................... 850

IX. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE KARAR .......................................................................................... 851

§ 42. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DAVANIN KONUSUZ KALMASI ...................................................... 853

I. DAVANIN KONUSUZ KALMASI SEBEPLERİ ......................... 853

İçindekiler LXXI

A- İSTİNAF/TEMYİZ EDİLMEYEN DİĞER BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184) ................................................................................... 853

B- KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184) .............................. 855

C- KESİNLEŞEN EVLENMENİN İPTALİ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 145-160) .............................. 857

D- EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 28 f. I) ..................................................... 858

E- TANIMA-TENFİZ KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR ................................................................................. 858

1- Boşanma İstemi Konusuz Kalır ....................................... 858

2- Boşanmanın Eki İstemler İncelenir ................................. 859

3- Bekletici Sorun Yapılmalıdır ........................................... 860

F- EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 32 f. I, 131) ......... 861

1- Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir (TMK m. 35) ................................................................... 863

2- Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz ..................... 864

3- Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir ................ 864

4- Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır .............. 865

5- Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir ....... 865

a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme (TMK m. 145 b. 1) ................................................. 866

b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme (TMK m. 131 f. 1) ................................... 866

G- EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 31, 44 f. I) ........... 867

H- EVLİLİĞİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMEYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR .................. 868

II. DAVANIN KONUSUZ KALMASINDA UYGULANACAK USUL HÜKÜMLERİ ..................................................................... 868

LXXII İçindekiler

A- NÜFUS KAYDI İNCELENMELİDİR .................................... 868

B- DİĞER BOŞANMA DAVASININ SONUCU ARAŞTIRILMALIDIR ............................................................ 869

C- KARAR VERİLMEYEREK DAVA KONUSUZ BIRAKILMAZ ........................................................................ 869

D- YARGILAMA GİDERİ ALEYHİNE KARAR VERİLEBİLECEK OLANA YÜKLENİR (HMK m. 331 f. I) 870

E- HÜKÜM VERİLEMEZ ........................................................... 872

F- DAVANIN KONUSU KALMADIĞI AÇIKLANARAK DAVAYA SON VERİLİR....................................................... 872

G- MADDİ HATAYA DAYALI TEMYİZ VE KARAR DÜZELTME KARARI KALDIRILABİLİR ........................... 873

H- MADDİ TAZMİNAT TALEBİNİN KARARA BAĞLANMASINA ENGEL DEĞİLDİR ............................... 874

§ 43. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA DELİL TESPİTİ .................................................................................... 877

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 877

II. DELİL TESPİTİ İSTENEBİLECEK HÂLLER ............................. 877

A- GÖRÜLMEKTE OLAN BİR DAVADA İSTENEBİLİR (HMK m. 400 f. I) .................................................................... 877

B- İLERİDE AÇILACAK DAVA İÇİN İSTENEBİLİR (HMK m. 400 f. I) .................................................................... 878

III. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN GERÇEKLEŞMESİ ...................... 878

A- HUKUKİ YARARIN VARLIĞI GEREKİR (HMK m. 400 f. II) ................................................................................... 878

B- DELİL TESPİTİ TALEBİ DİLEKÇEYLE YAPILIR (HMK m. 402 f. I) .................................................................... 879

C- TESPİT GİDERLERİ AVANS OLARAK ÖDENİR (HMK m. 402 f. II) .................................................................. 879

IV. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN İNCELENMESİ ............................ 879

İçindekiler LXXIII

A- GÖREV VE YETKİ KOŞULU GERÇEKLEŞMELİDİR (HMK m. 401) .......................................................................... 879

B- TALEP HAKLI BULUNURSA KARAR DİLEKÇEYLE BİRLİKTE KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 402 f. III) ............................................................................. 881

C- TESPİT TUTANAĞI VE BİLİRKİŞİ RAPORUNUN BİR ÖRNEĞİ KARŞI TARAFA RESEN TEBLİĞ OLUNUR (HMK m. 402 f. IV) ................................................................. 882

D- ACELE HÂLLERDE TEBLİGAT YAPILMAKSIZIN TESPİT YAPILABİLİR (HMK m. 403) .................................. 882

E- KARARIN YERİNE GETİRİLMESİNDE O DELİLİN TOPLANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR (HMK m. 404) ................................................. 883

F- DELİL TESPİTİ DOSYASI ASIL DAVA DOSYASININ EKİ SAYILIR (HMK m. 405) ................................................. 883

G- NİHAİ KARAR DEĞİLDİR .................................................... 884

§ 44. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ADLİ YARDIM ...................................................................................... 885

I. GENEL OLARAK .......................................................................... 885

II. ADLİ YARDIM KOŞULLARI ...................................................... 885

A- GEÇİMDE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ZOR DURUMA DÜŞECEK OLMAK (HMK m. 334 f. I) ................................. 886

B- TALEPLERİNİN AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUN OLMAMASI (HMK m. 334 f. I) ............................................. 888

C- YABANCILARIN İÇİN KARŞILIKLILIK ŞARTI BULUNMAK (HMK m. 334 f. II) ........................................... 888

D- ADLİ YARDIM TALEBİNDE BULUNMAK ........................ 889

1- Talepte Bulunabilecekler ................................................. 890

2- Görevli ve Yetkili Mahkeme (HMK m. 336 f. I) ............ 890

a. İlk Derece Mahkemesinde Başvuru (HMK m. 336 f. I) ................................................................... 890

b. Kanun Yollarına Başvuru Sırasında Talep (HMK m. 336 f. III) ............................................... 890

LXXIV İçindekiler

aa. İstinaf Yoluna Başvuru Sırasında Talep (HMK m. 336 f. III) ...................................... 890

bb. Temyiz Yoluna Başvuru Sırasında Talep (HMK m. 336 f. III) ...................................... 891

3- Eklenecek Belgeler (HMK m. 336 f. II) ......................... 892

a. İddiasının Özeti ...................................................... 892

b. İddiasını Dayandıracağı Deliller ............................ 892

c. Mali Durum Belgeleri ............................................ 893

4- Süresi (HMK m. 336 f. III) ............................................. 894

5- Her Türlü Harç ve Vergiden Muafiyet (HMK m. 336 f. IV) ........................................................................ 895

III. ADLİ YARDIMIN KAPSAMI ...................................................... 895

A- SAĞLADIĞI HUSUSLAR (HMK m. 335 f. I) ....................... 895

B- BÖLÜMSEL YARARLANMA KARARI VERİLEBİLİR (HMK m. 335 f. II) .................................................................. 895

C- HÜKMÜN KESİNLEŞMESİNE KADAR DEVAM EDER (HMK m. 335 f. III) ...................................................... 896

D- ÖNCE YAPILAN YARGILAMA GİDERLERİNİ KAPSAMAZ (HMK m. 337 f. III) .......................................... 896

IV. ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ ............................ 896

A- DURUŞMA YAPMAKSIZIN KARAR VERİLEBİLİR (HMK m. 337 f. I) .................................................................... 896

B- KARARLARA KARŞI İTİRAZ (HMK m. 337 f. II) .............. 897

C- RET HALİNDE TEKRAR TALEPTE BULUNULABİLİR (HMK m. 337 f. II) ................................. 898

V. ADLİ YARDIM KARARININ SONUÇLARI .............................. 898

A- ADLİ YARDIM KARARININ KALDIRILMASI (HMK m. 338) ..................................................................................... 898

1- Kasten veya Ağır Kusuru Sonucu Yanlış Bilgi Verdiği Ortaya Çıkarsa ................................................... 898

İçindekiler LXXV

2- Mali Durumunun Yeteri Derecede İyileştiği Anlaşılırsa ....................................................................... 898

B- ADLİ YARDIMLA ERTELENEN YARGILAMA GİDERLERİNİN TAHSİLİ (HMK m. 339) ............................ 899

C- ADLİ YARDIM KARARIYLA ATANAN AVUKATIN ÜCRETİNİN ÖDENMESİ (HMK m. 340) .............................. 900

§ 45. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ISLAH ..................................................................................................... 903

I. ISLAHIN KAPSAMI ...................................................................... 903

A- GENEL OLARAK (HMK m. 176 f. I, 194) ............................ 903

1- Vakıalar Değiştirilebilir ................................................... 903

2- Davanın Konusu/Sebebi Değiştirilebilir .......................... 904

3- Talep Sonucu Değiştirilebilir .......................................... 905

4- Vakıa Eklenebilir............................................................. 905

5- Ek/Yeni Talep Eklenebilir ............................................... 906

B- ISLAHI GEREKTİRMEYEN DURUMLAR .......................... 906

1- Yasak Kapsamında Kalmayan Durumlarda .................... 906

2- Karşı Tarafın Rıza Gösterdiği Durumlarda ..................... 906

3- Daraltma Kapsamında Kalan Durumlarda ...................... 907

4- Maddi Hatanın Düzeltildiği Durumlarda (HMK m. 183) ................................................................................. 907

C- ISLAH YOLUNA BAŞVURULAMAYACAK DURUMLAR ........................................................................... 907

1- Tarafın Değiştirilmesi ..................................................... 907

2- İkinci Tanık Listesi Verilmesi (HMK m. 240 f. II) ........ 908

3- Süresi Geçen İlk İtirazın İleri Sürülmesi ......................... 909

4- İkinci Dava Açılaması ..................................................... 909

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmamış Olması (HMK m. 177 f. II) ..................................................................................... 909

LXXVI İçindekiler

6- Feragatin Geçersiz Kılınması .......................................... 910

7- Kabulün Geçersiz Kılınması ........................................... 911

D- ISLAH YOLUNA BAŞVURULABİLECEK DURUMLAR ........................................................................... 911

1- Terditli Dava Açılabilir (HMK m. 111) .......................... 911

2- Cevap Dilekçesi Verilebilir (HMK m. 128) .................... 912

3- Zamanaşımı Defi İleri Sürülebilir ................................... 912

4- Dava Yığılması/Objektif Dava Birleşmesi Yapabilir (HMK m. 110) ................................................................ 912

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmışsa Verilebilir (HMK m. 177 f. II) .................................................................................... 913

II. ISLAHIN USULÜ .......................................................................... 913

A- ISLAHIN ZAMANI ................................................................. 914

1- Kural Olarak (HMK m. 177 f. I) ..................................... 914

2- Bölge Adliye Mahkemesinde Islah İstenemez (HMK m. 357 f. I) ........................................................... 914

3- Yargıtay’da Islah İstenemez (HMK m. 177 f. I) ............. 915

B- ISLAHIN SAYISI (HMK m. 176 f. II) ................................... 915

C- ISLAHIN ŞEKLİ ..................................................................... 915

1- Yapılışı Açısından ........................................................... 915

a. Sözlü Olarak (HMK m. 177 f. II) .......................... 916

b. Yazılı Olarak (HMK m. 177 f. II) .......................... 916

c. Kötüniyetli Olarak (HMK m. 182) ........................ 916

2- Kapsamı Açısından ......................................................... 917

a. Davanın Tamamen Islahı (HMK m. 180) .............. 917

b. Kısmen Islah (HMK m. 181) ................................. 918

3- Teminat Açısından (HMK m. 178) ................................. 918

4- Yetki Açısından (HMK m. 74 f. I) .................................. 918

5- Harç Açısından ............................................................... 919

İçindekiler LXXVII

6- İzin Açısından ................................................................. 920

7- Delil Bildirme Açısından ................................................ 921

D- ISLAHIN SONUÇLARI (HMK m. 179) ................................. 921

§ 46. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163- 165) ............. 925

I. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÖN SORUN (HMK m. 163- 164) .......................... 925

A- ÖN SORUNUN İLERİ SÜRÜLMESİ (HMK m. 163) ............ 925

1- İleri Sürebilecek Olan ...................................................... 925

2- İleri Sürme Şekli ............................................................. 925

a. Dilekçe Vermek Suretiyle İleri Sürme ................... 926

b. Duruşma Sırasında Sözlü Olarak İleri Sürme......... 926

B- ÖN SORUNUN İNCELENMESİ (HMK m. 164) ................... 926

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ Eder (HMK m. 164 f. I) ....................................... 926

2- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II) .......................................................................... 927

3- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ Edilir (HMK m. 164 f. III) ................................... 927

C- UYGULAMA ALANI ............................................................. 927

II. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163- 165) ............ 928

A- HÜKÜM VERİLEBİLMESİNDE BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 165 f. I) .................................................................... 928

1- Ceza Davasının Varlığı ................................................... 928

2- Evliliğin İptali Davasının Varlığı .................................... 931

3- Soybağının Reddi Davasının Varlığı .............................. 932

4- Diğer Bekletici Sorunlar .................................................. 932

LXXVIII İçindekiler

B- DAVANIN İNCELENMESİ VE SONUÇLANDIRILMASINDA BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 165 f. II) .................................................................. 934

§ 47. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÜKÜM ................................................................................................. 937

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 937

II. KARAR .......................................................................................... 937

A- ARA KARARLARI ................................................................. 938

B- NİHAİ KARAR ....................................................................... 938

1- Esasa İlişkin Nihai Karar/Hüküm (HMK m. 294 f. I , cümle 2) ........................................................................ 939

2- Usule İlişkin Nihai Karar ................................................ 940

III. HÜKÜM ......................................................................................... 941

A- HÜKMÜN VERİLMESİ VE TEFHİMİ (HMK m. 294) ......... 941

1- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Verilir (HMK m. 294 f. II) .............................................. 941

2- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Tefhim Olunur (HMK m. 294 f. II) ................................ 941

a. Hükmün Tefhimini, Duruşmada Bulunanlar Ayakta Dinlemelidir (HMK m. 294 f. V) .............. 941

b. Hükme İlişkin Hususlar, Niteliğine Aykırı Düşmedikçe, Usule İlişkin Nihai Kararlar Hakkında Da Uygulanmalıdır (HMK m. 294 f. VI) .......................................................................... 941

3- Hükmün Tefhimi Hüküm Sonucunun Duruşma Tutanağına Geçirilerek Okunması Suretiyle Yapılmalıdır (HMK m. 294 f. III) ................................... 942

4- Gerekçeli Kararın Tefhim Tarihinden Başlayarak Bir Ay İçinde Yazılması Gerekir (HMK m. 294 f. IV) ................................................................................... 942

5- Usulüne Uygun Açılmış Tüm Davalar Hakkında Ayrı Hüküm Kurulması Gerekir ..................................... 942

B- HÜKMÜN KAPSAMI (HMK m. 297) .................................... 943

İçindekiler LXXIX

1- Hükmün Hangi Millet Adına Verildiği İbaresi (HMK m. 297 f. I) ........................................................... 944

2- Hükmü Veren Mahkeme (HMK m. 297 f. I/a) ................ 944

3- Hükmü Veren Hâkim ve Zabıt Kâtibinin Ad ve Soyadları İle Sicil Numaraları (HMK m. 297 f. I/a) ....... 945

4- Hükmün Hangi Sıfatla Verildiği (HMK m. 297 f. I/a) ................................................................................... 946

5- Tarafların Kimlikleri ve Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 297 f. I/b, 5490 sayılı Kanun m. 27) ................................................................... 947

a. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre .................. 947

b. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre .......................... 948

aa. Tarafların Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ....................................................... 948

bb. Tarafların Adı, Soyadı ................................... 949

cc. Tarafların Doğum Yeri ve Tarihi .................. 950

dd. Tarafların Baba ve Ana Adları ...................... 950

ee. Kadının Evlenmeden Önceki Soyadı ve Aile Kütüğünde Kayıtlı Olduğu Yer Bilgileri ......................................................... 951

ff. Evlilik İçinde Doğmuş Çocuklar ve Bunların Kimlik Bilgileri .............................. 951

6- Varsa Tarafların Kanuni Temsilci ve Vekillerinin Ad ve Soyadları İle Adresleri (HMK m. 297 f. I/b) ........ 951

7- Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti (HMK m. 297 f. I/c) ......................................................................... 952

8- Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar (HMK m. 297 f. I/c) ........................................................ 952

9- Tarafların Çekişmeli Vakıalar Hakkında Toplanan Delilleri (HMK m. 297 f. I/c) .......................................... 953

10- Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi (HMK m. 297 f. I/c) .................................................................... 953

LXXX İçindekiler

a. Gerekçenin Yazılmaması ....................................... 954

b. Gerekçenin Doğru Olmaması ................................. 955

c. Gerekçenin Çelişkili Olması .................................. 955

aa. Kendi İçinde Çelişkili ................................... 955

bb. Hüküm Fıkrası İle Çelişkili ........................... 956

11- Sabit Görülen Vakıalarla Bunlardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri (HMK m. 297 f. I/c) ........... 957

a. Sabit Görülen Vakıalar Açıklanmalıdır ................. 957

b. Sabit Görülen Vakıalardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri Açıklanmalıdır .......................... 957

12- Hüküm sonucu (HMK m. 297 f. I/ç) ............................... 957

13- Yargılama Giderleri (HMK m. 297 f. I/ç) ....................... 958

14- Taraflardan Alınan Avansın Harcanmayan Kısmının İadesi (HMK m. 297 f. I/ç) ............................................. 958

15- Kanun Yolları ve Süresi (HMK m. 297 f. I/ç) ................ 958

16- Hükmün Verildiği Tarih (HMK m. 297 f. I/d) ................ 958

17- Hâkim ve Zabıt Kâtibinin İmzaları (HMK m. 297 f. I/d, 298 f. IV, 299) .......................................................... 959

18- Gerekçeli Kararın Yazıldığı Tarih (HMK m. 297 f. I/e) 960

19- Hükmün Sonuç Kısmı (HMK m. 297 f. II) ..................... 960

a. Gerekçeye Ait Herhangi Bir Söz Tekrar Edilmemelidir ........................................................ 960

b. Sıra Numarası Altında; Açık, Şüphe ve Tereddüt Uyandırmayacak Şekilde Yazılmalıdır ........................................................... 960

aa. Taleplerden Her Biri Hakkında Verilen Hüküm .......................................................... 961

bb. Taraflara Yüklenen Borç ve Tanınan Haklar ........................................................... 961

C- BOŞANMA HÜKMÜNÜN YAZILMASI (HMK m. 298) ..... 962

İçindekiler LXXXI

1- Hükmü Veren Hâkim Tarafından Yazılmalıdır (HMK m. 298 f. I) ........................................................... 962

2- Gerekçeli Karar Tefhim Edilen Hüküm Sonucuna Aykırı/ Gerekçeli Kararla Kısa Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır (HMK m. 298 f. II) ........................ 962

a. Tefhim Edilende Hüküm Varken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulmaması ............................... 963

b. Tefhim Edilende Hüküm Yokken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulması .................................... 964

c. Tefhim Edilenle Gerekçeli Kararda Hukuki Sebebi Değiştirerek Hüküm Kurulması .................. 965

d. Tefhim Edilenle Gerekçeli Karar Arasında Farklı Hüküm Kurulması ....................................... 966

3- Kararın Yazılan Gerekçesi Yazılan Hüküm Sonucuna Aykırı Olmamalıdır ........................................ 966

a. Hüküm Fıkrasında Yazılmayanın Gerekçe Bölümünde Yazılmış Olması Çelişkiyi Ortadan Kaldırmaz ................................................. 967

b. Tarafların Çelişkiyi Temyiz Sebebi Yapıp Yapmamış Olması Etkili Değildir .......................... 968

D- BOŞANMA HÜKMÜ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER .............................................................................. 969

1- Boşanma Hükmünün Aslı Hakkında Yapılacak İşlemler (HMK m. 300) ................................................... 969

2- Boşanma Hükmünün Nüshası Hakkında Yapılacak İşlemler ............................................................................ 969

a. Nüshalar/İlam Yazı İşleri Müdürü Tarafından Taraflardan Her Birine Makbuz Karşılığında Verilir (HMK m. 301 f. I)....................................... 969

b. Kendisine Nüsha/İlam Verilmeyene Gecikmeksizin Tebliğ Edilir (HMK m. 301 f. I) ............................................................................. 970

c. Hükmün Bir Nüshası Dosyasında Saklanır (HMK m. 301 f. I) .................................................. 970

LXXXII İçindekiler

d. Hüküm Nüshalarının Farklı Olması Hâlinde Karar Kartonundaki Esas Alınır (HMK m. 301 f. III) ....................................................................... 970

e. Taraflar, Harcının Ödenmiş Olup Olmamasına Bakılmaksızın İlamı Her Zaman Alabilir (HMK m. 302 f. I) .................................................. 970

3- Boşanma Hükmüne Kesinleşme Şerhi Verilmesi ........... 971

E- BOZMA SONRASI HÜKÜM ................................................. 975

F- BOŞANMAYA İLİŞKİN KESİNLEŞEN İLAMLAR ZAMANAŞIMINA UĞRAMAZ ............................................. 976

G- ETKİSİZ HÜKÜM İÇİN KANUN YOLUNA BAŞVURULABİLİR ............................................................... 977

§ 48. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÜKMÜN TASHİHİ ............................................................................. 979

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 979

II. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TASHİHİ .......................................... 979

A- TASHİHİN KONUSU (HMK m. 304 f. I) .............................. 979

1- Yazı Hataları ................................................................... 980

a. Tarihlerde ............................................................... 980

b. Tarafların İsimlerinde ............................................ 980

c. Tarafların Sıfatlarında ............................................ 981

d. Diğer Yazım Hatalarında ....................................... 981

2- Hesap Hataları ................................................................. 981

3- Diğer Benzeri Açık Hatalar............................................. 981

B- TASHİH USULÜ..................................................................... 981

1- Mahkemece Resen Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I)...... 981

2- Taraflardan Birinin Talebi Üzerine Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) ........................................................... 982

3- Hüküm Tebliğ Edilmişse Taraflar Dinlenerek Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) ..................................... 982

4- Hüküm Tebliğ Edilmemişse Taraflar Dinlenmeden Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) ..................................... 982

İçindekiler LXXXIII

5- Tashih Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir (HMK m. 304 f. II) .......................................................................... 982

§ 49. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÜKMÜN TAVZİHİ ............................................................................. 983

I. TAVZİHİN KONUSU (HMK m. 305) ........................................... 983

A- HÜKMÜN YETERİNCE AÇIK OLMAMASI ....................... 983

B- HÜKMÜN İCRASINDA TEREDDÜT UYANDIRMASI ...... 985

C- HÜKMÜN BİRBİRİNE AYKIRI FIKRALAR İÇERMESİ ............................................................................... 985

II. TAVZİHİN ZAMANI (HMK m. 305) ............................................ 985

III. TAVZİHİN ŞEKLİ (HMK m. 305) ................................................ 985

A- HÜKMÜN AÇIKLANMASI İSTENEBİLİR .......................... 985

B- TEREDDÜDÜN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR ................... 986

C- AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR ...................... 986

IV. TAVZİH İLE YAPILAMAYACAKLAR ...................................... 986

A- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR SINIRLANDIRILAMAZ ......................................................... 986

B- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR GENİŞLETİLEMEZ ................................................................ 986

C- HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR DEĞİŞTİRİLEMEZ ................................................................. 987

V. TAVZİH USULÜ (HMK m. 306) .................................................. 988

A- TAVZİH DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 306 f. I) ..................................................................................... 988

B- TAVZİH HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I) ........................................... 988

C- TAVZİH DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) ...................................................... 990

D- TAVZİHE CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) .................................................................... 990

LXXXIV İçindekiler

E- TAVZİH TALEBİ KARARA BAĞLANIR (HMK m. 306 f. II) 991

F- TAVZİH KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III) ...................................... 992

§ 50. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HÜKMÜN TAMAMLANMASI ........................................................... 993

I. GENEL OLARAK ......................................................................... 993

II. KONUSU (HMK m. 305/A f. I) ..................................................... 994

A- YARGILAMADA İLERİ SÜRÜLEN HUSUSUN TAMAMLANMASI ................................................................ 994

B- KENDİLİĞİNDEN HÜKME GEÇİRİLMESİ GEREKLİ HUSUSUN TAMAMLANMASI ............................................ 994

III. GÖREVLİ MAHKEME ................................................................. 994

A- İLK DERECE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR ............. 994

B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR ....... 995

C- YÜKSEK MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR........................... 995

IV. TALEP ............................................................................................ 996

VI. SÜRE .............................................................................................. 996

VII. TAMAMLAMA USULÜ (HMK m. 306) ...................................... 997

A- TAMAMLAMA DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 306 f. I) .................................................................... 997

B- TAMAMLAMA HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I) ........................................... 997

C- TAMAMLAMA DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) ...................................................... 997

D- TAMAMLAMAYA CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) ...................................................... 997

E- TAMAMLAMA TALEBİ KARARA BAĞLANIR (HMK m. 306 f. II) .............................................................................. 998

F- TAMAMLAMA KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III) ...................................... 998

İçindekiler LXXXV

V. KANUN YOLU .............................................................................. 998

A- İSTİNAF YOLU ...................................................................... 998

B- TEMYİZ YOLU ....................................................................... 999

ONUNCU BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK DÖNEMİNDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER

§ 51. EYLEMLİ AYRILIK DÖNEMİNDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER ........................................................................................ 1001

I. EŞLERLE İLGİLİ ÖNLEMLER .................................................. 1001

A- EŞLERE YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 197 f. II) ........ 1002

1- Parasal Katkıya İlişkin Önlemler (TMK m. 197 f. II) ................................................................................... 1002

2- Bağımsız Tedbir Nafakası (TMK m. 197) .................... 1003

3- Konut ve Ev Eşyasından Yararlanmaya İlişkin Önlemler (TMK m. 197 f. II) ........................................ 1005

4- Eşlerin Mallarının Yönetimine İlişkin Önlemler (TMK m. 197 f. II) ........................................................ 1006

B- BORÇLULARA YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 198) ... 1006

C- TASARRUF YETKİSİNE YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 199) ........................................................................ 1008

1- Evlilik Birliği Sürüyor Olmalıdır .................................. 1008

2- Gereklerden Biri Bulunmalıdır ...................................... 1009

3- Denklik Bulunmalıdır .................................................... 1011

4- İstem Bulunmalıdır ........................................................ 1013

5- Belirli Malvarlığı Bulunmalıdır ..................................... 1014

6- Tasarrufun Diğer Eşin Rızasıyla Yapılabileceğine Karar Verilmelidir ......................................................... 1015

7- Güçlendirici Önlemler Alınmalıdır ............................... 1016

8- Zorunlu Önlem Alınmalıdır........................................... 1017

9- Dava Usulüne Uygun Şekilde İncelenmelidir ............... 1017

LXXXVI İçindekiler

II. ÇOCUKLARLA İLGİLİ ÖNLEMLER ........................................ 1021

A- BAKIMINA YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 197 f. IV) 1021

B- PARASAL KATKIYA YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 197 f. IV) .......................................................................... 1021

C- KİŞİSEL İLİŞKİYE YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 197 f. IV)................................................................................ 1022

D- VELAYETE YÖNELİK ÖNLEMLER (TMK m. 336 f. II) .. 1022

ONBİRİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA EŞLERE İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLER

§ 52. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA EŞİN GEÇİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM/EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) ................................ 1027

I. EŞLERE YÖNELİK GEÇİCİ ÖNLEMLER ................................ 1027

II. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ ................... 1031

A- EŞE VERİLEBİLECEK TEDBİR NAFAKALARINDAN BİRİDİR................................................................................. 1031

B- KOŞULLARI VARSA VERİLMESİ ZORUNLUDUR ........ 1032

1- Kural Olarak Eşin Nafaka Yükümlülüğü Ortadan Kalkmaz ........................................................................ 1032

a. Tutukluluk Halinde Verilebilir ............................. 1032

b. Hükümlülük Halinde Verilebilir .......................... 1032

c. İşsizlik Halinde Verilebilir ................................... 1032

d. Askerlik Halinde Verilebilir................................. 1033

e. Akıl Hastalığı Halinde Verilebilir ........................ 1034

f. Ekonomik Durumu Daha İyi Olana Verilebilir .... 1034

2- Ekonomik Güçleri Birbirine Yakın Olan Eşlerin Geçici Tedbir Nafakası Verme Zorunluluğu Yoktur .... 1038

3- Uzun Yıllar Nafaka Talep Edilmemesi Etkili Değildir ......................................................................... 1039

İçindekiler LXXXVII

4- Akıl Hastalığı Tek Başına Yükümlülüğü Sonlandırmaz ................................................................. 1039

5- İhtiyacı Olana Verilir .................................................... 1039

C- KUSUR DİKKATE ALINAMAZ ......................................... 1039

D- EVLİLİK DIŞI BİRLİKTELİK VARSA VERİLEMEZ ........ 1044

1- Başkası İle Yaşanıyor Olmalıdır ................................... 1045

2- Ekonomik Destek Bulunmalıdır .................................... 1046

3- Gereksinim Destekle Sonlanmalıdır .............................. 1047

4- Ekonomik Birlik Oluşmalıdır ........................................ 1048

E- TEREKE ALACAĞINA DAHİLDİR .................................... 1048

F- POZİTİF AYRIMCILIK İLKESİ UYGULANAMAZ .......... 1048

G- KABUL EDİLEN MİKTARIN AZINA HÜKMEDİLEMEZ ................................................................ 1049

H- KESİN HÜKÜM OLUŞTURMAZ ........................................ 1050

I- DAVA AÇILMASI İLE HAK EDİLİR ................................. 1050

İ- İLAMSIZ İCRA TAKIBI YOLUYLA İCRASI MÜMKÜNDÜR ..................................................................... 1052

III. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK ........................ 1053

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK AŞILAMAZ ........................................................................... 1054

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK BELİRSİZ İSE ....................................................................... 1054

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İSTEĞE RAĞMEN KARAR VERİLMEDİ İSE .................................................... 1055

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KENDİLİĞİNDEN VERİLİR ................................................................................ 1055

E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ÖNCE İSTENMEDİ SONRA İSTENDİ İSE ........................................................... 1056

F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İSTENMEDİĞİ AÇIKLANMIŞ İSE ................................................................ 1058

1- İstenmediği Dava Dilekçesinde Açıklanabilir ............... 1061

LXXXVIII İçindekiler

2- İstenmediği Cevap Dilekçesinde Açıklanabilir ............. 1062

3- İstenmediği Duruşmada Açıklanabilir .......................... 1062

G- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI BOŞANMA KESİNLEŞMİŞSE İSTENEMEZ .......................................... 1062

H- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAĞIMSIZ DAVA İLE İSTENİLMESİ ................................................... 1063

1- Ayrı Esasa Kaydedilmişse ............................................ 1063

2- Bağımsız Tedbir Nafakası Alınıyorsa ........................... 1063

I- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA MİKTAR KESİNLEŞMİŞSE FAZLASI VERİLEMEZ ........................ 1065

İ- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI HER ZAMAN İSTENEBİLİR ....................................................................... 1065

IV. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA SÜRE ......................... 1066

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI ...... 1066

1- Davanın Açıldığı Tarihten İtibaren Verilir ................... 1066

2- İstek Tarihinden Başlatılamaz ....................................... 1067

3- Karşı Boşanma Tarihinden Başlatılamaz ...................... 1067

4- Kesinleşen Tedbir Nafakası Değiştirilemez .................. 1068

5- Sonradan İstek Tarihinden İtibaren Verilebilir ............. 1068

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SINIRLI SÜRE VERİLMESİ .......................................................................... 1069

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ... 1069

1- Eşlerden Birinin Ölmesiyle Sona Ermesi ...................... 1070

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1070

3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi ...................... 1071

4- Boşanma Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ....... 1071

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1073

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi ............ 1073

İçindekiler LXXXIX

7- Başkasıyla Düzenli Yaşamaya Başlanmasıyla Sona Ermesi ........................................................................... 1074

8- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1075

9- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi .......... 1076

10- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi .................................................................. 1078

11- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi .................. 1079

12- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi .............. 1079

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASINA ETKİSİ ......................................... 1080

V. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KARARININ KAPSAMI .................................................................................... 1080

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI UYGUN MİKTAR VERİLEBİLİR ....................................................................... 1080

1- Sosyal Statülerine Uygun Olmalıdır .............................. 1081

2- Ekonomik Statülerine Uygun Olmalıdır ........................ 1081

3- Kabulleri Gözetilmelidir ............................................... 1082

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ BELİRLENMESİ ................................................................... 1082

1- Gelirin Araştırılması ...................................................... 1082

2- Gelirin Değerlendirilmesi .............................................. 1083

a. Eşin Geliri Az İse ................................................. 1083

b. Eşin Geliri Varsa .................................................. 1083

c. Eşin Geliri Yoksa ................................................. 1085

d. Eşin Geliri Araştırılmadı İse ................................. 1085

e. Eşlerin Geliri Eşit İse ........................................... 1086

f. Eşlerin Mesleği Varsa ......................................... 1087

3- Bilirkişi İncelemesi ....................................................... 1087

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ MİKTARININ DEĞİŞTİRİLMESİ ................................................................ 1088

XC İçindekiler

1- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının İndirilmesi ........ 1088

2- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Arttırılması ....... 1088

3- Geçici Tedbir Nafakasının Kaldırılması ....................... 1088

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ ......... 1089

1- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Biçimi ............... 1089

a. Geçici Tedbir Nafakasının İrat Biçiminde Ödenmesi ............................................................. 1089

b. Geçici Tedbir Nafakasının Toptan Ödenmesi ...... 1090

2- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Türü .................. 1090

a. Türk Parası Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi ............................................................. 1090

b. Ayın Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi ............................................................. 1091

E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ GELECEK AYLARDAKİ MİKTARININ KARARLAŞTIRILMASI .... 1091

F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA FAİZ ................... 1091

VI. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YARGILAMA USULÜ ......................................................................................... 1094

A- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA GÖREVLİ MAHKEME ........................................................................... 1094

B- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YETKİLİ MAHKEME ........................................................................... 1096

C- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TARAFLAR ....... 1096

1- Kadın Yararına Geçici Tedbir Nafakası ........................ 1097

a. Kural Olarak ........................................................ 1097

b. Askerde Olan Erkek Eşin Geçici Tedbir Nafakası Yükümlülüğü Yoktur ............................ 1098

c. Erkek Eşin Gelirinin Az Olması Tedbir Nafakası Vermesine Engel Değildir..................... 1099

2- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası ................... 1099

a. Kural Olarak ........................................................ 1100

İçindekiler XCI

b. Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası Verilemeyecek Haller ........................................... 1100

aa. Erkek Eş Çalışabilir İse ............................... 1100

bb. Erkek Eşin Geliri Var İse ............................ 1101

cc. Kadının Geliri Yoksa .................................. 1101

D- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA HARÇ ................. 1101

E- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA HÜKÜM FIKRASI ................................................................................ 1101

1- Geçici Tedbir Nafakasının Kime Verildiği Belli Olmalıdır ....................................................................... 1102

2- Geçici Tedbir Nafakasının Niteliği Belli Olmalıdır ...... 1102

3- Geçici Tedbir Nafakasının Başlangıcı ve Sonu Belli Olmalıdır ....................................................................... 1103

4- Geçici Tedbir Nafakasının Ne Miktar Verildiği Belli Olmalıdır .............................................................. 1103

5- Geçici Tedbir Nafakasında Yeniden Hüküm Kurulmamalıdır ............................................................. 1104

6- Geçici Tedbir Nafakası Kısa Kararda Verilip Gerekçeli Kararda Yazılmaması Önemli Değildir ........ 1104

7- Geçici Tedbir Nafakasında Kısa Kararla Gerekçeli Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır ............................. 1105

8- Geçici Tedbir Nafakası Sadece Ara Kararı İle Verilebilir ...................................................................... 1106

F- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA FERAGAT .......... 1107

1- Karardan Önce Feragat Edilebilir .................................. 1107

2- Kanun Yolu Aşamasında Feragat Edilebilir .................. 1108

G- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA TAVZİH .............. 1110

H- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA VEKALET ÜCRETİ ................................................................................. 1111

I- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YABANCILIK UNSURU ............................................................................... 1111

XCII İçindekiler

İ- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA ZAMANAŞIMI ..................................................................... 1112

J- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İNFAZ ................ 1112

1- İlamsız İcra Takibi Yoluyla İnfazı Mümkündür ........... 1112

2- İptali İçin Ayrı Dava Açılamaz ..................................... 1113

3- Fazla Ödemeler İcra Takibi Sırasında Mahsup Edilebilir ....................................................................... 1114

4- Mükerrer Gerçekleşen Ödemelerin İadesi İstenebilir ... 1114

5- Tahsil Edilecek Nafaka Miktarı Tektir ......................... 1115

K- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İADE ................... 1116

L- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ İCRASI GERİ BIRAKILAMAZ.................................................................... 1116

M- EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI İÇİN TEDBİR KARARI VERİLEMEZ ......................................................... 1116

N- TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR ......................................................... 1117

1- Tek Başına İstinafı Mümkün Değildir .......................... 1117

2- Tek Başına Temyizi Mümkün Değildir ........................ 1118

§ 53. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA EŞİN BARINMASI İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM .................................... 1121

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1121

II. BARINMA ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ ................................. 1122

A- ÖNLEM BOŞANMA DAVASI İLE SINIRLI ALINABİLİR ......................................................................... 1122

B- ÖNLEM KARARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR ....... 1123

C- ÖNLEM KONUSUNDA ARAŞTIRMA YAPILMALIDIR ................................................................... 1123

1- Eş ve Çocukların Oturduğu Yer Araştırılmalıdır .......... 1123

2- Mülkiyetin Kime Ait Olduğu Araştırılmalıdır .............. 1124

D- ÖNLEM EV EŞYASINA İLİŞKİN ALINABİLİR ............... 1124

İçindekiler XCIII

E- ÖNLEM ŞERHE İLİŞKİN ALINABİLİR ............................. 1126

F- ÖNLEM YERLEŞTİRMEYE İLİŞKİN ALINABİLİR ......... 1127

§ 54. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA EŞİN MALLARININ YÖNETİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM ........... 1129

I. GENEL OLARAK ........................................................................ 1129

II. MALLARIN YÖNETİMİ ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ ........... 1131

A- KURAL MAL REJİMİNE GÖRE ......................................... 1133

B- MAL AYRILIĞI REJİMİNE GÖRE ..................................... 1133

C- PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNE GÖRE ........... 1134

D- MAL ORTAKLIĞI REJİMİNE GÖRE ................................. 1135

§ 55. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA EŞE İLİŞKİN DİĞER GEÇİCİ ÖNLEMLER .................................. 1137

I. GENEL OLARAK ...................................................................... 1137

II. YABANCI UNSURLU BOŞANMA DAVALARINDA GEÇİCİ ÖNLEMLER................................................................... 1138

ONİKİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLARA İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLER

§ 56. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLARA İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLERİN SINIFLANDIRILMASI ....................................................................... 1141

I. GENEL OLARAK ........................................................................ 1141

II. SINIFLAMA ................................................................................. 1142

A- ÇOCUĞUN BİR TARAFIN HİMAYESİNE BIRAKILMASI ...................................................................... 1143

B- ÇOCUKLA GEÇİCİ KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI ......... 1143

C- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI VERİLMESİ ...... 1143

D- ÇOCUK MALLARINA GEÇİCİ ÖNLEM ALINMASI ....... 1144

E- ÇOCUK KAÇIRMADA ÖNLEM ALINMASI ..................... 1144

XCIV İçindekiler

F- ÇOCUĞUN YERLEŞTİRİLMESİ ........................................ 1152

1- Bir Aile Yanına Yerleştirilmesi .................................... 1152

2- Bir Kuruma Yerleştirilmesi ........................................... 1153

III. TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR ................................................................................... 1153

A- TEK BAŞINA İSTİNAFI MÜMKÜN DEĞİLDİR ............... 1153

B- TEK BAŞINA TEMYİZİ MÜMKÜN DEĞİLDİR ............... 1154

IV. TEFHİM VEYA TEBLİĞ İLE ORTADAN KALKAR ............... 1155

§ 57. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) ........ 1157

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1157

II. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ .......... 1159

III. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SÜRESİ ............ 1160

A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ BAŞLANGICI ....................................................................... 1160

1- Kural Olarak Dava Tarihinden Başlar ........................... 1160

2- Fiilen Kalma Dava Tarihinden Sonra İse ...................... 1161

3- Davadan Sonra Doğum Varsa ....................................... 1163

4- Karardan Sonra Doğum Varsa ...................................... 1164

5- Önce İstenmediği Açıklanmış Sonra İstenmişse ........... 1165

6- Birleşen Nafaka Davası Varsa ...................................... 1165

B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ SONA ERMESİ ................................................................................. 1166

1- Çocuğun Ölüm Tarihine Kadar Verilir ......................... 1166

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1166

3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi ...................... 1167

4- Ret ya da Boşanma Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1167

a. Ret Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir ....... 1167

İçindekiler XCV

b. Boşanma Kararının Kesinleşmesine Kadar Verilir ................................................................... 1168

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1169

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi ............ 1170

7- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi ........................................................................... 1170

8- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi .......... 1171

9- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi .................................................................. 1172

10- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi .................. 1172

11- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi .............. 1172

12- Yabancı Mahkeme Kararının Tanınması/Tenfizi ile Sona Ermesi .................................................................. 1173

13- Fiilen Kalmanın Sonlanmasıyla Sona Ermesi ............... 1173

14- Ergin Olunmasıyla Sona Ermesi ................................... 1174

15- Kuruma Yerleştirmeyle Sona Ermesi ............................ 1174

IV. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK .............. 1175

A- ERGİN OLMAYAN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ............................................................................ 1175

B- ERGİN ÇOCUK İÇİN GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI ......... 1176

V. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA MİKTARININ BELİRLENMESİ ................................................. 1177

A- ÇOCUĞUN İHTİYAÇLARI ................................................. 1178

B- ÇOCUĞUN GELİRLERİ....................................................... 1178

C- TARAFLARIN ÖDEMEYİ KABUL ETTİKLERİ MİKTAR ................................................................................ 1178

D- TARAFLARIN HAYAT KOŞULLARI VE ÖDEME GÜÇLERİ .............................................................................. 1179

VI. ÇOCUĞUN BULUNDUĞU YER BELİRLENMELİDİR ........... 1179

A- ÇOCUK YANINDA İSE ....................................................... 1180

XCVI İçindekiler

B- ÇOCUK YANINDA DEĞİL İSE .......................................... 1181

C- İSPAT ARAÇLARI ............................................................... 1183

1- Tanık Anlatımları .......................................................... 1183

2- Zabıta Araştırması ......................................................... 1183

3- Diğer İspat Araçları....................................................... 1184

VII. ÇOCUĞUN SOYBAĞI SORUNU BULUNMAMALIDIR ........ 1184

VIII. ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENMESİ ...... 1185

A- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME BİÇİMİ .................................................................................. 1185

1- İrat Biçiminde Ödenmesi .............................................. 1185

2- Toptan Ödenmesi .......................................................... 1186

B- ÇOCUĞA GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ ÖDENME TÜRÜ .................................................................................... 1186

1- Türk Parası Olarak Ödenmesi ....................................... 1186

2- Ayın Olarak Ödenmesi ................................................. 1186

§ 58. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUĞUN BİR TARAFIN HİMAYESİNE BIRAKILMASI ........ 1187

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1187

II. ÖZELLİKLERİ ............................................................................ 1188

A- VELAYETİN VERİLMESİ NİTELİĞİNDE DEĞİLDİR ..... 1188

B- TESLİM KARARI İLE YETİNİLMELİDİR ........................ 1189

C- İDARİ İŞLEMLERİ KAPSAMAMALIDIR ......................... 1189

§ 59. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLA GEÇİCİ KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI ................... 1191

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1191

A- BOŞANMA DAVASI SEBEBİYLE ..................................... 1192

B- BOŞANMA DAVASI OLMADAN ...................................... 1192

II. ÖZELLİKLERİ ............................................................................ 1192

A- KİŞİSEL İLİŞKİ ZEDELENMEMELİDİR ........................... 1192

İçindekiler XCVII

B- ÇOCUĞUN YARARI ÖNCELİKLİ OLMALIDIR .............. 1193

C- KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKI REDDEDİLEBİLİR ..... 1197

D- ÖNLEM BOŞANMA DAVASINA BAKAN MAHKEMECE ALINMALIDIR ........................................... 1197

§ 60. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUK MALLARINA GEÇİCİ ÖNLEM ALINMASI .................. 1199

I. GENEL OLARAK ........................................................................ 1199

II. ÖZELLİKLERİ ............................................................................. 1200

A- YÖNETİM KAYYIMA DEVREDİLEBİLİR ........................ 1200

B- YÖNETİM KONUSUNDA TALİMAT VERİLEBİLİR ....... 1200

C- MALLARIN TEVDİ EDİLMESİNE KARAR VERİLEBİLİR ....................................................................... 1200

D- GÜVENCE GÖSTERİLMESİ İSTENEBİLİR ...................... 1200

E- MALLARIN SARFINA KARAR VERİLEBİLİR ................ 1201

G- UYGUN DİĞER ÖNLEMLER ALINABİLİR ...................... 1201

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINI EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA

§ 61. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINI EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA ...................... 1203

I. GENEL OLARAK ........................................................................ 1203

II. BENZERLİKLER ......................................................................... 1203

A- EVLİLİĞE SON VERMEK ................................................... 1204

B- HÂKİM KARARI İLE SONLANMA ................................... 1204

C- BİTİRİCİ SAYIM .................................................................. 1204

III. FARKLAR ................................................................................... 1205

A- DAVA AÇMADA TERCİH OLANAĞI ............................... 1205

B- DAVA TÜRÜNDE TERCİH OLANAĞI .............................. 1206

1- Sadece İptal Davası Açılmışsa ...................................... 1206

XCVIII İçindekiler

2- İptal Olmazsa Boşanma Davası Açılmışsa ................... 1207

3- Sadece Boşanma Davası Açılmışsa .............................. 1208

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA NÜFUS İŞLEMLERİ

§ 62. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA NÜFUS İŞLEMLERİ ................................................. 1209

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1209

A- İŞLENECEK KİŞİSEL BİLGİLER (NHK m. 7) ................... 1210

B- BOŞANMA KÜTÜĞÜ (NHK m. 7/d) .................................. 1211

C- YABANCI MUAMELESİNE TABİ TUTULAMAYACAKLAR ................................................... 1212

D- YERSEL YAZIMDAN ÖNCE OLUŞAN SEBEPLERİN VARLIĞI ............................................................................... 1216

E- NÜFUS KAYDININ KAPATILMASI .................................. 1216

F- YANLIŞ ŞERHİN KALDIRILMASI İSTENEBİLİR ........... 1220

G- BOŞANMADAKİ KUSUR AD DEĞİŞTİRMEYE SEBEP OLUŞTURMAZ ....................................................... 1221

II. BOŞANMA KARARLARINDA BULUNMASI GEREKLİ HUSUSLAR (NHK m. 27) ........................................................... 1222

III. BOŞANMA TARİHİ (NHUY m. 27) ........................................... 1222

A- TÜRK MAHKEMESİNDEN VERİLEN BOŞANMA KARARI ................................................................................ 1223

B- YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA KARARI ........................................................... 1223

1- Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi ................................... 1223

2- Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilmesi ............................................. 1223

IV. BOŞANMA KARARLARININ BİLDİRİMİ VE TESCİLİ ......... 1224

A- BİLDİRİM SÜRESİ VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ ........................ 1224

İçindekiler XCIX

B- BİLDİRİMİN TESCİLİ .......................................................... 1224

1- 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş Mahkeme Kararları ....................................................... 1224

2- Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin Ölümü ............................................................................ 1225

V. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ (NHUY m. 28) ................................................................................................. 1225

A- BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ..................... 1226

1- Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse (TMK m. 173, f. I) ................................. 1226

2- Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse (TMK m. 173, f. II) ....................................................... 1227

B- DUL OLARAK EVLENİP BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ........................................................... 1228

1- Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile Mahkemesinden İsteyebilir ........................................... 1228

2- Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı Olarak veya E-Başvuru İle Talep Edebilir .......... 1229

C- BOŞANDIĞI EŞİNİN SOYADINI KULLANMASINA İZİN VERİLEN KADININ SOYADI VE HANESİ .............. 1229

1- Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını Birlikte Kullanmak İstemişse ........................................ 1229

2- Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse ..... 1229

D- EVLENMEYLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANIP BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ..................... 1229

E- BOŞANMA KARARINDA SOYADI BELİRTİLMEDEN BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ..................... 1230

F- TANIMA/TENFİZ KARARI VERİLEREK BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ......................................... 1230

G- YETKİLİ KURUMLAR TARAFINDAN AİLE KÜTÜKLERİNE TESCİLİNE KARAR VERİLEREK BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ ..................... 1231

VI. BOŞANMA HALİNDE ÇOCUĞUN HANESİ ............................ 1231

C İçindekiler

VII. BOŞANMANIN İPTALİ KARARLARI (NHUY m. 29) ............ 1232

VIII. YABANCI DEVLET MAKAMLARINCA VERİLMİŞ BOŞANMA KARARLARI (NHUY m. 60) ................................. 1232

IX. ÇOK UYRUKLU VATANDAŞLARIMIZIN BOŞANMA OLAYLARININ TESCİLİ ........................................................... 1233

ONBEŞİNCİ BÖLÜM KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI

§ 63. KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI ............................................ 1235

I. GENEL OLARAK ....................................................................... 1235

II. KAPSAMI .................................................................................... 1236

A- UYGULANACAĞI HALLER .............................................. 1236

1- Boşanma (TMK m. 161-184) ........................................ 1236

2- Ayrılık (TMK m. 170-172) ........................................... 1237

3- Ölüm (TMK m. 28 f. I) ................................................. 1238

4- Ölüm Karinesi (TMK m. 31, 44 f. I) ............................. 1239

5- Fesih (TMK m. 32 f. I, 131) .......................................... 1240

B- UYGULANMAYACAĞI HALLER ..................................... 1241

1- Vatandaşlık ................................................................... 1242

2- Geçersiz Evlilik ............................................................. 1242

3- Geçici Tedbir Talepleri (MÖHUK m. 14, f. IV) ........... 1242

III. BAĞLAMA KURALI (MÖHUK m. 14) ..................................... 1243

A- BASAMAKLI OLARAK DÜZENLENMİŞTİR ................... 1243

1- MÜŞTEREK BAĞLAMA NOKTASI ......................... 1243

a. Eşlerin Müşterek Millî Hukuku ........................... 1243

b. Müşterek Mutad Mesken Hukuku ........................ 1246

2- TÜRK HUKUKUNUN BAĞLAMA NOKTASI OLUŞU ......................................................................... 1247

B- DEĞİŞKEN OLARAK DÜZENLENMİŞTİR ...................... 1249

İçindekiler CI

IV. UYGULAMA ALANI .................................................................. 1250

A- BOŞANMA VE AYRILIK SEBEPLERİ .............................. 1250

1- Boşanmaya Sebebiyet Veren Vakıalar .......................... 1250

2- Boşanmada Kusur ......................................................... 1250

3- Boşanmada Çekilmezlik ................................................ 1251

B- BOŞANMA VE AYRILIĞIN HÜKÜMLERİ ....................... 1251

1- Yasal Bekleme Süresi (TMK m. 132) ........................... 1251

2- Boşanan Kadının Soyadı (TMK m. 173) ....................... 1252

3- Maddi Tazminat (TMK m. 174 f. I) .............................. 1253

4- Manevi Tazminat (TMK m. 174 f. II) ........................... 1254

5- Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175, MÖHUK m. 14 f. II) ............................................................................... 1255

6- Velayet (TMK m. 336 f. III) ......................................... 1256

7- Kişisel İlişki (TMK m. 182, f. I) ................................... 1258

V. UYGULAMA ALANI DIŞINDA KALANLAR .......................... 1260

ONALTINCI BÖLÜM YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ

§ 64. YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ (NHK m. 27/A) .............................. 1261

I. BAŞVURU KONUSU KARARLAR ........................................... 1261

II. BAŞVURU YAPILACAK MERCİLER ...................................... 1262

A- YURT DIŞINDA BAŞVURU ................................................ 1262

B- YURT İÇİNDE BAŞVURU .................................................. 1263

1- Türkiye’de Yerleşim Yeri Varsa ................................... 1263

2- Türkiye’de Yerleşim Yeri Yoksa .................................. 1263

III. BAŞVURU USULÜ ..................................................................... 1264

CII İçindekiler

A- TARAFLARCA BAŞVURU ................................................. 1264

1- Bizzat Başvuru .............................................................. 1264

2- Kanuni Temsilcileri Aracılığıyla Başvuru .................... 1265

3- Vekilleri Aracılığıyla Başvuru ...................................... 1265

4- Tek Başına Başvuru ...................................................... 1265

a. Taraflardan Birinin Ölmüş Olması ...................... 1265

b. Taraflardan Birinin Yabancı Olması .................... 1266

B- HUKUKİ YARARI BULUNANLARIN BAŞVURUSU ...... 1266

IV. BAŞVURUDA GEREKLİ BELGELER ...................................... 1266

V. BAŞVURU İNCELEME KOMİSYONU ..................................... 1268

A- KOMİSYONUN TÜRKİYE’DE OLUŞTURULMASI ......... 1268

B- KOMİSYONUN DIŞ TEMSİLCİLİKLERDE OLUŞTURULMASI .............................................................. 1269

VI. KOMİSYONUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI .................. 1269

VII. AİLE KÜTÜĞÜNE TESCİL ....................................................... 1271

VIII. TESCİLİ REDDEDİLEN KARARLARIN TANINMASI ........... 1272

ONYEDİNCİ BÖLÜM EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HUKUKİ ÇÖZÜM VE HUKUK YOLLARI

§ 65. EYLEMLİ AYRILIK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASINDA HUKUKİ ÇÖZÜM VE HUKUK YOLLARI ........... 1273

I. HUKUKİ ÇÖZÜM KAVRAMI ................................................... 1273

A- GENİŞ KAPSAMDA HUKUKİ ÇÖZÜM ............................ 1275

B- DAR KAPSAMDA HUKUKİ ÇÖZÜM ................................ 1275

1- Mahkemelerin Her Türlü Yargısal Kararını Kapsar...... 1275

2- Gözden Geçirme, İptal ve Düzeltmeyi Kapsar .............. 1275

3- Aktarıcı ve Erteleyici Etki Zorunlu Değildir................. 1275

II. HUKUK YOLLARI KAVRAMI ................................................. 1275

İçindekiler CIII

A- İÇ (ULUSAL) HUKUK YOLLARI ....................................... 1276

1- Kanun Yolları (HMK m. 341-381) ................................ 1276

a. Olağan Kanun Yolu (HMK m. 341-362, 364-373) ...................................................................... 1278

aa. İstinaf (HMK m. 341-360) .......................... 1278

aaa. Doğrudan Başvuru .............................. 1279

bbb. Katılma Yoluyla Başvuru ................... 1280

bb. Temyiz (HMK m. 361-362, 364-373) ......... 1282

b. Olağanüstü Kanun Yolu (HMK m. 363, 374-381) ...................................................................... 1285

aa. Yargılamanın İadesi (HMK m. 374-381) .... 1286

bb. Kanun Yararına Temyiz (HMK m. 363) ..... 1287

2- Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (TCA m. 148 f. III, 6216 SK m. 45 f. I) ....................................... 1288

B- DIŞ (ULUSLARARASI) HUKUK YOLU/AİHM BİREYSEL BAŞVURU (AİHS m. 34) .................................. 1289

KAVRAM DİZİNİ ........................................................................................ 1291

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ ................................... 1345

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI” . 1347

ÖN SÖZ YERİNE

“Eylemli Ayrılık Sebebiyle Boşanma” 14. Baskıda tarafımdan BA-ĞIMSIZ KİTAP haline dönüştürüldü. Amacımız sadece eylemli ayrılık sebebiyle boşanma davası ile ilgilenenin diğer boşanma sebeplerini de kapsayan İKİ CİLT ESER almak yerine “Eylemli Ayrılık Sebebiyle Boşanma” davasının DAHA AYRINTILI incelendiği TEK CİLT esere sahip olabilmesidir.

Diğer boşanma sebeplerine dayalı boşanma davaları ise AYRI BİR ESER olarak okuyucuya sunulmuştur.

Boşanma hukukunun konusu olan davaları inceleyen Yargıtay İkinci Hukuk Dairesinde 17 yıl tetkik hâkimi, 10 yıl üyesi ve nihayet 8 yılı aş-kın süre başkanı sıfatlarımla TAM OTUZ ALTI YIL aralıksız görev yaptım. Yargıtay’da Boşanma Hukukunu ilgilendiren binlerce dava dos-yasını bizzat okudum ve binlerce Yargıtay ilamını bizzat yazdım. Binler-ce kararda ahlaki, vicdani ve hukuki sorumluluğum vardır.

Kitap-dostlarım çok iyi bilirler ki bu kitap, geride bıraktığım Yargı-tay 2. Hukuk Dairesinde geçirmiş olduğum OTUZ ALTI YILLIK eme-ğinin, göznurumun, yorgunluğumun ve mutluluğumun somutlaşmış bir ifadesidir.

ÖNEMLE BELİRTMEK İSTERİM Kİ;

1- Tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası konuları NAFAKA HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

2- Velâyet konuları VELÂYET HUKUKU (Yetkin Yayınları, An-kara 2023) adlı kitabımda,

3- Kişisel ilişki konuları KİŞİSEL İLİŞKİ HUKUKU (Yetkin Ya-yınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

4- Boşanma davasında usul hükümleri (Görev, yetki vs) BOŞANMA USUL HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

VI Ön Söz Yerine

5- Boşanma davasında kanun yolları konusu HUKUK DAVALA-RINDA İSTİNAF VE TEMYİZ UYGULAMASI (Yetkin Yayınları, Ankara 2022) adlı kitabımda

6-Yabancı unsurlu boşanma davalarında uygulanacak hukuk ve usul, MİLLETLERARASI AİLE VE USUL HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2020) adlı kitabımda ayrıntılı olarak yer aldığından bu kitabım içinde ayrıca yer almamıştır.

Bu vesile ile hukukçu çevresine bugüne kadar düşüncelerimi açık-lamama olanak sağlamış olanlardan aklıma geliveren;

Devlet kuruluşlarından;

Yargıtay, Adalet Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Ba-kanlığı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı, TBMM Kamu Denetçiliği Kuru-mu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK, Diyanet İşleri Din İşleri Başkanlığı ile Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğüne,

Sivil toplum örgütlerinden;

UNİCEF, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), İKÜ Ce-za Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEHAMER), Türk Hukuk Kurumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Türk De-mokrasi Vakfı, Avrupa Genç Hukukçular Derneği ELSA (The European Law Students’ Assosiation), İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Raoul Wallenberg İnsan Hak-ları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyo-nu, Yoncalı Platformu, Aile Hukuku Derneği, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Derneği (KEFE-DER), Aktif Kadın Çalışmaları Derneği (AKÇADER), Adalet Sistemi Uzmanları Derneği (ASUD), Yaşar Üniversitesi Hukuk Topluluğu, Mağdur Babalar Derneği, Annem Kadın ve Aile Derneği, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, İzmir Arabulucular Der-neği (İZARDER), Adalet Mensupları Dayanışma Vakfı, Marmara Üni-versitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceride-i Kantar Öğrenci Topluluğu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Hukukta Kariyer Topluluğu ile Halkbank’ın değerli yöneticilerine,

Ön Söz Yerine VII

Hukuk fakültelerinden;

Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Atı-lım Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi,, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kültür Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Hukuk Fakülte-si, İstanbul Ticaret Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Turgut Özal Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ulus-lararası Final Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Hukuk Fakültesine,

Barolardan;

Özellikle başta Türkiye Barolar Birliği olmak üzere Adana Barosu, Adıyaman Barosu, Afyon Barosu, Ağrı Barosu, Aksaray Barosu, Amasya Barosu, Ankara Barosu, Antalya Barosu, Ardahan Barosu, Artvin Barosu, Aydın Barosu, Balıkesir Barosu, Bartın Barosu, Batman Barosu, Bayburt Barosu, Bilecik Barosu, Bingöl Barosu, Bitlis Barosu, Bolu Barosu, Bur-dur Barosu, Bursa Barosu, Çanakkale Barosu, Çankırı Barosu, Çorum Barosu, Denizli Barosu, Diyarbakır Barosu, Düzce Barosu, Edirne Baro-su, Elazığ Barosu, Erzincan Barosu, Erzurum Barosu, Eskişehir Barosu, Gaziantep Barosu, Giresun Barosu, Gümüşhane Barosu, Hakkâri Barosu, Hatay Barosu, Iğdır Barosu, Isparta Barosu, İstanbul Barosu, İzmir Baro-su, Kahramanmaraş Barosu, Karabük Barosu, Karaman Barosu, Kars Barosu, Kastamonu Barosu, Kayseri Barosu, Kırıkkale Barosu, Kırklareli Barosu, Kırşehir Barosu, Kilis Barosu, Kocaeli Barosu, Konya Barosu, Kütahya Barosu, Malatya Barosu, Manisa Barosu, Mardin Barosu, Mer-sin Barosu, Muğla Barosu, Muş Barosu. Nevşehir Barosu, Niğde Barosu, Ordu Barosu, Osmaniye Barosu, Rize Barosu, Sakarya Barosu, Samsun Barosu, Siirt Barosu, Sinop Barosu, Sivas Barosu, Şanlıurfa Barosu, Şır-nak Barosu, Tekirdağ Barosu, Tokat Barosu, Trabzon Barosu, Tunceli Barosu, Uşak Barosu, Van Barosu, Yalova Barosu, Yozgat Barosu, Zon-guldak Barosu, Ankara 2 Nolu Barosu, İstanbul 2 Nolu Barosu’na,

Merkezlerden;

Türkiye Barolar Birliği Eğitim Merkezi, Ankara Barosu Eğitim Mer-kezi, Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi, Ankara Barosu Çocuk Hak-ları Merkezi, Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi, Ankara Barosu

VIII Ön Söz Yerine

Gelincik Merkezi, Antalya Barosu Genç Avukatlar Meclisi, İstanbul Ba-rosu Meslek İçi Eğitim Merkezi, İstanbul Barosu Staj Eğitim Merkezi ve İstanbul Barosu Bakırköy Bölge Temsilciliği’ne,

Konuşma metinlerimi yayınlayan;

Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAKKOM), İstanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu, İstanbul Barosu Kadın Hakla-rı Uygulama Merkezi, İzmir Barosu Dergisi Yayın Kurulu’na, makalele-rimi yayınlayan Yargıtay Dergisi, Adalet Dergisi, Ankara Barosu Dergisi, Ardahan Barosu Dergisi, İstanbul Barosu Dergisi, İzmir Barosu Dergisi, Bursa Barosu Dergisi, Manisa Barosu Dergisi, Kayseri Barosu Dergisi, Kocaeli Barosu Dergisi, Osmaniye Barosu Dergisi, Giresun Barosu Der-gisi ve Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi yöneticilerine,

Söyleşilerimi yayınlayan;

Güncel Hukuk Dergisi ve ZİGGURAT, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrenci Topluluğu Dergisi yayın kuruluna,

Benimle televizyon programları yapan;

TRT Televizyonuna ve CNN Televizyonuna,

Ayrıca;

Saymayı unuttuğum diğer bütün tüzel kişiliklere kalbî teşekkürle-rimi sunarım.

Bütün eserlerimin olduğu gibi bu eserimin de yayınlanmasına aracı-lık eden/emek veren Yetkin Yayınevinin bütün çalışanlarına ve özellikle sayın Muharrem Başer’e teşekkür ederim.

21 MART 2025 Ömer Uğur GENÇCAN

Çankaya-ANKARA YARGITAY 2. Hukuk Dairesi

Onursal Başkanı