Sözleşmenin Yorumu

Sözleşmenin Yorumu

Dr. Murat SARIKAYA

2019/12 1. Baskı, 407 Sayfa, Ciltli

ISBN 978-975-368-461-3

TAKDİM ............... III

İÇİNDEKİLER ....... VII

KISALTMALAR LİSTESİ  XIII

BÖLÜM

SÖZLEŞME YORUMUNUN TEMELLERİ: YORUM KAVRAMI VE İRADE BEYANI

Kavramsal Olarak Yorum ve Sözleşmenin Yorumu . 4

Sözleşme Yorumunun Kanunların Yorumundan Farklılığı..........13

Sözleşmenin Yorumuyla Mukayese Edilebilir Kavram ve Kurumlar ..............16

Sözleşmenin Yorumuyla Birlikte Düşünülmesi Gereken Kavram ve Kurumlar...16

Sözleşme İçeriği..17

Sözleşmenin Nitelendirilmesi....19

Sözleşmenin Yorumundan Ayırt Edilmesi Gereken Kavram ve Kurumlar..23

Sözleşmenin Tamamlanması .....24

Sözleşmenin Değiştirilmesi .......30

Sözleşmenin Uyarlanması..........32

Çevirme (Tahvil) 35

Yorumun Diğer Hukukî Kurumlarla Bağlantısı 36

Yorum Uyuşmazlığı ...37

Hukukî İşlem .....46

İrade Beyanı............52

İrade Beyanının Unsurları..........55

Beyan Kavramı Çerçevesinde İrade Beyanının Görünüm Şekilleri..........63

Hukukî İşlemin Bir Türü Olarak “Sözleşme”....65

İrade Beyanının Yorumu75

İrade Beyanının Yorumunda Tercih Edilebilir Yöntemler .......76

Güven Teorisi (Prensibi) ...............78

Teorinin Tercih Edilme Sebebi ..78

Teorinin Dayanağı .82

Teorinin Uygulama Alanı ..........84

Teorinin Esasları.87

Teorinin Değerlendirme Kıstası.95

İrade Serbestisi ve Güven Teorisi. 101

Meram Anlatma Teorisi........... 104

(1) Teorinin Esasları  104

(2) Teorinin Doktrinde Karşılanış Şekli ...... 106

(3) Değerlendirme 106

Hukuken Korunan (Açıklanan) İrade .. 112

Teorik İzahı .......... 113

Yorum Sonucunun Pozitif Olması ............... 113

Yorum Sonucunun Negatif Olması.............. 116

Somutlaştırılması .. 118

Güven Teorisi Çerçevesinde İrade Beyanı Olgusunun Yeniden Değerlendirilmesi .... 120

İrade Beyanı Olgusunun Objektifleştirilmesi .. 120

Ara Sonuç ve Değerlendirmeler .. 129

İ. İrade Faaliyeti Kavramı ve Eleştirisi  131

Açık İrade Beyanı – Örtülü İrade Beyanı Ayrımı. 134

BÖLÜM

SÖZLEŞME YORUMUNUN İKİLİ YAPISI: SÜBJEKTİF YORUM VE OBJEKTİF YORUM

Sözleşmenin Yorumuna İlişkin Kanuni Düzenlemenin (TBK m. 19/I) İncelenmesi........ 141

Hükmün Düzenlenmesine İlişkin İlk Tespitler  141

Uygulama Alanı.... 144

Hükmün İçerik Bakımından İncelenmesi ........ 147

Sözleşmenin Kurulması ve Yorumu 152

Genel Olarak......... 152

Sözleşmenin Kurulmasına İlişkin Prensipler ... 155

Sözleşmenin Kurulmasına İlişkin Prensiplerden Yorum İçin Ulaşılan

Genel Neticeler ...... 158

Sözleşmeyi Kuran İrade Beyanlarının Yorumu... 163

Önerinin Yorumu.. 163

Kabulün Yorumu .. 165

Genel Olarak ..... 165

Örtülü Kabul ..... 168

(1). Susma Yoluyla Kabul....... 168

(2). İrade Faaliyeti Yoluyla Öneri Kabul Edilebilir Mi? .... 170

Öneriye Davetin Sözleşme Yorumuna Etkisi .. 173

Akdi Uyuşma ........... 175

İnceleme Sırası ..... 176

Tabii (Fiili) Uyuşma  178

Normatif (Hukukî) Uyuşma......... 182

Akdi Uyuşmazlık (Dissens) ............. 184

Genel Olarak......... 184

Taraflar Arasındaki Yorum Uyuşmazlığının Gizli (Akdi) Uyuşmazlığı Ortaya Çıkarması ...... 188

Tamamlama Yoluyla Sözleşme Ayakta Tutulabilir Mi?..... 188

Sırf Yorum Uyuşmazlığı Teorisi . 190

(1). Teorinin Esasları............... 190

(2). Teorinin Eleştirisi ............. 191

(3). Teorinin Değerlendirilmesi... 192

Sözleşmenin Kurulmasına İlişkin Ara Sonuç ve Değerlendirmeler  205

Sözleşme Yorumunun İkili Yapısı .. 207

Sübjektif Yorum ... 208

Temel İzahı ....... 208

Özel Olarak Falsa Demonstratio Non Nocet .. 211

(1). Genel Özellikleri .............. 211

(2). Görünüm Şekilleri ............ 215

(3). Ayırt Edilmesi Gereken Durumlar........ 219

Objektif Yorum .... 222

Temel İzahı ....... 222

Özel Olarak Örtülü İçeriğin Belirlenmesi .... 231

(1) Temel İzahı. 231

(2). İşlem Alışkanlıkları Ve Teamüller ...... 237

(3). Yan Edim Yükümlülüklerinin Tespit Edilmesi .......... 239

Yorum ve Yanılma (Hata) İlişkisi ... 241

Sözleşmenin Kurulmaması Durumu  243

Sözleşmenin Kurulması Hâlinde Yanılma Durumları ............ 245

Sözleşmenin Tabii Uyuşma Çerçevesinde Kurulması Hâlinde............... 245

Sözleşmenin Normatif Uyuşma Çerçevesinde Kurulması Hâlinde ........ 246

Yanılma Durumlarına İlişkin Ara Sonuç ve Değerlendirmeler .. 247

İ. Sözleşmenin Yorumuna İlişkin İkili Yapının Değerlendirilmesi. 249

III. BÖLÜM

SÖZLEŞME YORUMUNDA YÖNTEM

Yorum İlke ve Araçları ... 251

Sözleşme Yorumunun Genel Çerçevesi .......... 251

Yorum Araçları..... 257

Genel Olarak .... 257

Sözleşmenin Lafzı  258

(1). Gramatik Yorumun Konusu Olarak Lafız: Sözleşmenin Lafzi Anlamı . 264

(2). Hukukî Yorumun Aracı Olarak Lafız: Lafzi Anlamın Kontrol Edilmesi.. 266

Sözleşme Öncesi Görüşmeler ..... 271

Taraflar Arasındaki Önceki Sözleşme İlişkileri.... 272

Tarafların Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Davranışları....... 273

Sözleşmenin Amacı... 275

Teamüller.......... 281

Sözleşmeyi Çevreleyen Diğer Koşullar ............. 285

Yardımcı Yorum Kuralları ........... 286

Kanunda Düzenlenen Özel Yorum Kuralları........ 286

(1). Genel Olarak . 286

(2). Kanuni Karinelerin Mahiyet ve İşlevi ... 288

(3). Yorum Kurallarının Kanuni Karine Vasfı 290

(4). Yorum Kurallarının Görünüm Şekilleri  292

(5). Yorum Kurallarının Yorum Faaliyetine Etkisi............. 294

Genel Yorum Kuralları ............ 298

(1). Kanuna Uygun Yorum İlkesi 300

(2). İşlemin Geçerliliği Yönünde Yorum İlkesi . 303

(3). Düzenleyen Aleyhine Yorum İlkesi ..... 305

(4). Borçlu Lehine Yorum İlkesi . 308

Sözleşmenin Yorumunda Özellik Arz Eden Durumlar .............. 309

Şekle Tabi İşlemlerin Yorumu.... 310

Genel İşlem Koşullarının Yorumu... 315

Yorum Anlaşmaları .. 327

Sözleşmede Yorum Yöntemi Kararlaştırılması .. 327

Sözleşmede Yorum Kuralı Kararlaştırılması ..... 330

Yorum Sonucu . 332

Sözleşmenin Yorumu ve Hükümsüzlük Değerlendirmesi ........... 337

Sözleşmenin Yorumunda Yargılama Hukukuna İlişkin Özellikler . 338

Yorum Uyuşmazlığı Çerçevesinde İspat Ve Esas Bakımından Sonuca Ulaşılması ... 339

Sözleşme Yorumunda Temyiz İncelemesi ........ 348

Görüşlerin İzahı  348

Değerlendirme .. 349

SONUÇ  353

KAYNAKÇA 377