Kamulaştırmasız El Koyma

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Türker YALÇINDURAN
ISBN: 9789754649703
212,50 TL 250,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Türker YALÇINDURAN
Baskı Tarihi 2015/05
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak

HYA76
Kamulaştırmasız El Koyma
Doç. Dr. Türker YALÇINDURAN
2015/05 Baskı, 258 sayfa
ISBN 978-975-464-970-3 

KİTABIN ANA KONUBAŞLIKLARI

  • I- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA 
  • II- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMANIN UNSURLARI
  • III- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA NEDENİYLE AÇILABİLECEK DAVALAR 
  • IV- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA DAVALARINDA YARGI YOLU, ANAYASA MAHKEMESİ VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’ NE BİREYSEL MÜRACAAT VE UYGULANACAK FAİZ


İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 13
KAYNAKÇA 15


GİRİŞ
I- KONUNUN TAKDİMİ 21
II- İNCELEME PLANI 21

BİRİNCİ BÖLÜM
I- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA 23
1- KAVRAMI 23
2- TANIMI 23
3- AMACI 26
4- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMANIN KAMULAŞTIRMA İLE KARŞILAŞTIRILMASI 29
II- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMAYA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN GELİŞİMİ 32

İKİNCİ BÖLÜM
I- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMANIN UNSURLARI 35
1- 2942 SAYILI KAMULAŞTIRMA KANUNU’NUN
38. MADDESİ İLE GETİRİLEN DÜZENLEME ÖNCESİNEGÖRE 35
a- Kamulaştırma Yetkisine Sahip İdare Tarafından
Kamulaştırma Yapılmaksızın Fiilen El Konulması 35
b- El Koymanın Kamu Yararı Amacıyla Yapılması 36
c- El Koymanın Hukuka Aykırı Olması 38
aa- 221 Sayılı Kanun Kapsamına Girmemesi 39
bb- İmar Kanunu’nun 18. Maddesinin Uygulanmaması 40
cc- Kamulaştırma Kanunu’nun 35. Maddesinin Uygulanmaması 41
dd- Acele Kamulaştırma Yapılmaması 48
d- El Koymanın Kalıcı Olması 49
2- 2942 SAYILI KAMULAŞTIRMA KANUNU’ NUN
38. MADDESİ İLE GETİRİLEN DÜZENLEME SONRASINAGÖRE 51
3- YHGK’ NIN 2010/5-662 ESAS, 2010/551 KARAR,
15.12.2010 TARİHLİ KARARI’NA GÖRE 53
II- AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNE VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NE GÖRE KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA 56

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
I- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA NEDENİYLE AÇILABİLECEK DAVALAR 59
1- BEDEL DAVASI 64
2- MEN’İ MÜDAHALE DAVASI 68
3- ECRİMİSİL DAVASI 71
4- TAZMİNAT DAVASI 75
II- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMAYA UYGULANACAK HÜKÜMLER 78
1- YHGK’NIN 1956/1 ESAS, 1956/6 KARAR, 16.05.1956 TARİHLİ İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI’NA GÖRE 79
2- 6830 SAYILI İSTİMLAK KANUNU’NA GÖRE 79
3- 221 SAYILI KANUN’A GÖRE 79
4- 2942 SAYILI KAMULAŞTIRMA KANUNU’NA GÖRE 84
5- 5999 SAYILI KANUN’A VE AYM’NİN İPTAL KARARI’NA GÖRE 92
a- 5999 Sayılı Kanun Tasarısı ve Meclis Görüşmeleri 93
b- 5999 Sayılı Kanun Hükümleri 101
aa- Kanun Hükümlerinin Uygulanma Koşulları 102
aaa- 5999 sayılı Kanun Değişikliğinin Konusu Sadece Fiili El Koymalardır 102
bbb- 5999 sayılı Kanun’a Göre Taşınmazlara Belirli Tarihler Arasında Kamulaştırmasız El Konulmuş Olunmalıdır 103
ccc- Uzlaşma Yoluna Gidilme Zorunluluğu Bulunmamaktadır 105
ddd- Müracaat Tarihinden İtibaren Geçecek Altı Aylık Süre İçerisinde Uzlaşmaya Davet Edilmeme Halinde Altı Aylık Sürenin Bittiği Tarihten veya Uzlaşma Sağlanamaması Durumunda Uzlaşmazlık Tutanağının Tanzim Edildiği Tarihten İtibaren Üç Aylık Süre İçerisinde Dava Açılması ya da
Daha Önce Dava Açmış Olanların Uzlaşma Yoluna Gitmeyi İsteyip İstemediklerini Yürürlük Tarihinden İtibaren Üç Aylık Süre İçerisinde Bildirmeleri 109
eee- Sadece Tazminat Davası Açılması Zorunluluğu 112
fff- Evvelce Açtıkları Davalar Sonucunda Tazminat Almaya Hak Kazanılmış Olunmaması veya Süre Dışındaki Bir Sebepten Dolayı Davanın Reddedilmiş Olmaması 116
bb- Kamulaştırmasız El Koyma Muhatabının Mağduriyetinin Giderilmesi 116
aaa- Uzlaşma Yolu İle 117
aaaa- Bedel Tespiti 119
bbbb- Ödeme Yöntemi Olarak İmar Hakkı Kullandırılması 127
cccc- Ödeme 130
bbb- Dava Yolu ile 132
aaaa- Bedel Tespiti 134
bbbb- Ödeme 138
cccc- Hak Kazanılan Tazminat Yerine Diğer Uzlaşma Yollarının Önerilmesi 144
dddd- Haczedilemezlik 145
6- 6111 SAYILI KANUNA VE AYM’NİN İPTAL KARARI’NA GÖRE 154
7- 6487 SAYILI KANUNA VE AYM’NİN İPTAL KARARI’NA GÖRE 159
a- 6487 Sayılı Kanun ile Değiştirilen Kamulaştırma Kanunu’nun Geçici 6. ve 7. Maddelerine ilişkin Kanun Teklifi ve Meclis Görüşmeleri 162
b- 6487 Sayılı Kanun Geçici 6. ve 7. Madde Hükümleri 168
aa- 6487 Sayılı Kanun’un 5999 Sayılı Kanun ile Ortak Hükümleri 171
bb- 6487 Sayılı Kanun ile Değiştirilen Kamulaştırma Kanunu’ nun Geçici 6. ve 7. Maddelerinde Yer Alan ve Daha Önceki Düzenlemelerde Yer Almayan Yeni Hükümler 171
aaa- Geçici 6. Maddede Yer Alan Yeni Hükümler 172
aaaa- Geçici 6. Madde Başlığında ve Birinci Fıkrada Yapılan Değişiklikler 172
bbbb- İkinci Fıkrada Yapılan Değişiklikler 186
cccc- Üçüncü Fıkrada Yapılan Değişiklikler ve Dördüncü Fıkra 188
dddd- Beşinci Fıkrada Yapılan Değişiklikler 191
eeee- Altıncı Fıkrada Yapılan Değişiklikler 192
ffff- Yedinci Fıkra 193
gggg- Sekizinci Fıkrada Yapılan Değişiklikler 206
hhhh- Dokuzuncu Fıkrada Yapılan Değişiklik 206
ıııı- Onuncu Fıkrada Yapılan Değişiklikler 209
jjjj- On birinci Fıkra 218
kkkk- On ikinci Fıkra 222
llll- On üçüncü Fıkra 225
bbb- Geçici 7. Madde Hükümleri 227

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
I- KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA DAVALARINDA YARGI YOLU, ANAYASA MAHKEMESİ VE AVRUPA İNSAN
HAKLARI MAHKEMESİ’ NE BİREYSEL MÜRACAAT VE UYGULANACAK FAİZ 231
1- YARGI YOLU 231
2- ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU 239
3- AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU 245
4- UYGULANACAK FAİZ 251
II- İDARENİN KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMADAN VAZGEÇMESİ VEYA KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMANIN SONUÇLARININ ORTADAN KALDIRILMASI 254
III – ÖNERİ 256

AKAR, Zeki:  Kamulaştırma ve Kamulaştırmasız El Atma Davaları, C. II, Ankara 2007.

AKILLIOĞLU, Tekin: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı ve Kazanılmış Hak Üzerine Bazı Gözlemler, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, s. 9 vd. http://www.journals.istanbul.edu.tr/ iuihid/article/viewFile/1023022380/1023020908

AKİPEK, Jale/AKINTÜRK, Turgut: Eşya hukuku, İstanbul 2009.

AKGÜN, Kenan:  Kamulaştırmasız El Atma Davaları ve Yargıtay İçtihatı Tanımı ve Niteliği, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi Kamulaştırma Konferansı http://www.yargitay.gov.tr/abproje/belge/sunum/conf5/ KAkgun_ElatmaDavalari.pdf.

ARCAK, Ali/DOĞRUSÖZ, Edip: Kamulaştırmasız El Koyma, El Atmanın Önlenmesi ve Tazminat Davaları, Ankara 1992.

ARSLANOĞLU, Mehmet: Acele Kamulaştırma, MÜHF-HAD, C. 19, S. 3, s. 205 vd.

AYHAN, Fatma: Kamulaştırma Kanunu’nun Geçici 6. Maddesi ve Türk Hukukunda “Dolayısıyla Kamulaştırma” uygulaması Üzerine Bir Deneme, İÜHFM C. LXIX, S. 1-2, s. 1146 vd.

BABACAN, Hüseyin Güngör: Kamulaştırma Hukukunun Adli Yargı Boyutu, http://www.yargitay.gov.tr/abproje/belge/sunum/conf5/ HGBabacan _Kamulastirma_AdliYargi.pdf.

BAŞPINAR, Veysel: Mülkiyet Hakkını İhlal Eden Müdahaleler, Ankara 2009.

BAYRAKTAR, Mehmet: Kamulaştırmasız El Atma Davaları İlgili Düzenlemeler Ve Uygulaması, İstanbul Barosu Dergisi, C. 86, S. 2012/ 1, s. 73 vd.

BUDAK, Filiz: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Kamulaştırma, Kamulaştırmasız El Atma ve İmar Planları, Ankara 2013, s. 1 vd. http://www.uyusmazlik.gov.tr/galeri/sempozyum2/filizbudak.pdf

CURA, Aykut / SÜTÇÜ, Nezih: Kamu Alanında Kalan Yerin Uzun Süre Kamulaştırılmaması Nedeniyle Doğan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul Barosu Dergisi, C. 85, S. 2, 2012, s. 182 vd.

 

ÇABRİ, Sezer: Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması, EÜHFD, C. XV, S. 1–2 2011, s. 77 vd.

ÇITIRIK, Mengücek Gazi: 6487 Sayılı Yasa Hakkında Cumhurbaşkanlığına Gönderilen Yazı, http://www.adanabarosu.org.tr/haberler/6487-sayili- yasa-hakkinda-cumhurbaskanligina-gonderilen-yazi.html.

ÇITIRIK, Mengücek, Gazi: Kamulaştırmasız El Atma Davası İle Getirilen Düzenlemeler; yurttaşların mülkiyet hakkına, avukatların vekalet ücretine saldırı mahiyetinde olup, Anayasa ve Hukuka Aykırı Hükümler İçermektedir, http://www.adanabarosu.org.tr/haberler/baro-baskanimiz-avukat-citirik-kamulastirmasiz-el-atma-davasi-ile-getirilen-duzenlemeler-yurttaslarin-mulkiyet-hakkina-avukatlarin-vek-let-ucretlerine-saldiri-mahiyetinde-olup-anayasa-ve-hukuka-aykiri-hukumler-icermektedir.html.

DÜZCEER, Ali Rıza: Ecrimisil Davaları, Ankara 1997.

EKİNCİ, Hüseyin/ SAĞLAM/ Musa: 66.Soruda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, s.9 http://www.anayasamahkemesinebasvuru. com/anayasa_mahkemesine_bireysel_basvuru.pdf

EREN, FİKRET: Mülkiyet Hukuku, b.2, Ankara 2012.

EROL, Ömer Faruk: Yargı Kararlarında İmar Planı Yoluyla Kamulaştırmasız El Atma, Kazanci Hakemli Hukuk Dergisi, 2013, C. 9, S. 105-106, s. 206 vd.

GİRİTLİOĞLU, Necla: Müdahalenin Men’i (El Atmanın Önlenmesi) Davası, İstanbul 1984.

GÖKTEPE, Hayrettin Sinan: Türk Hukukunda Kamulaştırma-Kamulaş­tır­masız El Atma ve Eşya Hukuku Yönünden Sonuçları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İÜSBE, İstanbul, 2010.

GÖLCÜKLÜ, Mehmet Ali: Kamulaştırmasız El Koyma, s.1, http://www.mehmetaligolcuklu.com/projects.aspx?nr=efbbc000-2d82 -47ca-8d96-c8e453df19a5.

GÖZLER; Kemal: İdare Hukuku, C. II., Bursa 2003.

GÖZLER, Kemal / KAPLAN, Gürsel: İdari Eylemlerden Kaynaklanan Zararlara İlişkin Davalar Adli Yargının Görev    Alanına Sokulabilir mi? www.idare.gen.tr

GÖZÜBÜYÜK, Şeref/TAN, Turgut: İdare Hukuku, C. I, b.2, Ankara 2001.

GÜRSOY; Kemal Tahir/ EREN, Fikret/ Cansel, Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara 1984.

HATEMİ, Hüseyin/ SEROZAN, Rona/ ARPACI, Abdülkadir: Eşya Hukuku, İstanbul 1991.

HAYTA, Mehmet Ali: Kamulaştırma ve Kamulaştırmasız El Koyma Davaları, b.2, Ankara 2014.

HEPER, Emre: 6487 sayılı Kamulaştırmasız El Atma Davaları Kamulaştırma Kanunu,  http://www.hukukforum.com/showthread.php?t=7757.

İLGÜN, Mühübe Gürlek: Ecrimisil Davaları ve Yargılama Usulü, Ankara 2007.

KARABAĞ, Emel: Kamulaştırmasız El Koyma Davaları ve Yargıtay İçtihatları, http://www.google.com.tr/url?url=http://yargitay.gov.tr/ abproje/ belge/sunum/rt3/Karabag_Kamulastirmasiz_El_Atma_Davalari.doc& rct=j&frm=1&q=&esrc=s&sa=U&ei=Xu_6VO6rEsS8Ud6yg_AE&ved=0CBIQFjAA&usg=AFQjCNEClAhZkj-sDhrDkUgIsFiEaUS dpg.

KAYA, Tayfun: Kamulaştırmasız El Koyma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), MÜSBE., İstanbul 2001.

KÖKTÜRK, Erdal: Kamuya Bedelsiz Terk edilen Yerler Üzerine Bir İnceleme, s.44 vd. http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/YZDP_ 5e0ff62be0b0845_ek.pdf.

KURU, Baki/ARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder: Medeni Usul Hukuku, Değiştirilmiş 20. Bası, Ankara 2009.

MAHSERECİ, Zeynep: Kamulaştırmasız El Atma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), MÜSBE, İstanbul 2013. 

MORALI, Ahu Ayanoğlu: Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı Işığında Kamulaştırma El Atma Uygulamasının Özel hukuk Yönünden Değerlendirilmesi, GÜHFD, S.1, 2003, s. 223 vd.

OĞURLU, Yücel: İdare Hukukunda “Fiili Yol” ve Yargısal Denetim, http://www.kazanci.com/kho2/hebb/giris.htm

ÖZMEN, E. Saba / ÜNAL, Emel: Kamulaştırmasız El Atma Sonucu Dava Hakkının Kaybolmasına Dayalı Hakların 5999 Sayılı Değişiklikle Korunması, Erzan Erzurumluoğlu Armağanı, Ankara 2012, s. 652 vd.

PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usul Hukuku, b. 12, Ankara 2011.

SAĞLAM, Musa: Bireysel Başvuru, Anayasa Mahkemesi Yayınları, b. 2, Ankara 2013.

ŞAHİNİZ, Salih: Kamulaştırmasız El Koyma, Ankara 2006.

SARI, Gürbüz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1. Protokole Göre Malvarlığı Haklarının Korunması, Güncellenmiş b. 2, İstanbul 2010.

ŞİMŞEK, Suat: Kamulaştırmasız El Atma Nedeniyle Tazminat Konusunda Yapılan Düzenlemenin, 1982 Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Değerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, S. 79, Mart 2013, s. 44 vd.

TEZCAN, Murat: Kamulaştırmasız El Atma Davalarında “Taşınmazın El Atma Tarihindeki Nitelikleri” Sorunu, http://www.ankarahukuk burosu.org/Makaledetay.aspx?makale=51.

TEZCAN, Murat: Kamulaştırmasız El Atma Yoluyla Mülkiyet Hakkının Yok Edilmesi, Güncel Hukuk Dergisi, Temmuz 2013, s. 52 vd.

TEZCAN, Murat: Arkeolojik Sit Alanlarında Kamulaştırmasız El Atma, Ankara Barosu Dergisi, 2013/2 , s. 401 vd.

TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla: Tekinay Eşya Hukuku, C. I, b. 5, İstanbul 1989.

TUNA, Tayfun: Türk Hukukunda Kamulaştırma Ve Kamulaştırmasız El Atma Yoluyla Mülkiyet Hakkına Müdahale ve A.İ.H.M.’nin Mülkiyet Hakkına Müdahalelere Bakışı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon 2012.

ULUSOY, Yasin: Yargıtay Kararları Işığında Kamulaştırmasız El Atma,  Ankara 2004.

UYAR, Talih: Yargıtay Kararlarında “El Atmanın Önlenmesi” “Men’i Müdahale ve İstihkak Davaları” (MK. 618) http://tbbdergisi.barobirlik. org.tr/m2000-20001-854.

YAZICIOĞLU, Şahver İrem: Kamulaştırmasız El Atma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İÜSBE, İstanbul 2008.

YAZICIOĞLU, Sami Saygın: Kamulaştırma Hukukunda Acele Kamulaştırma Uygulaması, s. 3 http://www.ankarabarosu.org.tr/images/diger/ 62/acelekamulastirma.pdf.

YILDIRIM, Bekir: Kamulaştırma ve kamulaştırmasız El Atma Davaları, Ankara 2012.

YILDIRIM, Turan: İmar Planı Yoluyla Kamulaştırmasız El Atma, BÜHFKHHD, 2011, C. 7, S. 81-82, s. 183 vd.

YİĞİT, Birgül: Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları Işığında Adli Yargı Boyutu İle Kamulaştırmasız El Atma Kavramı, Ankara 2013, s. 1-26  http://www.uyusmazlik.gov.tr/galeri/sempozyum2/birgulyigit.pdf.

YÜCEL, Özge: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Kamulaştırmasız El Atma, Prof. Dr. Tunçer Karamustafaoğlu'na Armağan, Ankara  2010, s. 849 vd.

http://www.adanabarosu.org.tr/haberler/6487-sayili-yasa-hakkinda-cumhur baskanligina- gonderilen-yazi.html

http://www.adanabarosu.org.tr/haberler/baro-baskanimiz-avukat-citirik-kamulastirmasiz-el-atma-davasi-ile-getirilen-duzenlemeler-yurttaslarin-mulkiyet-hakkina-avukatlarin-vek-let-ucretlerine-saldiri-mahiyetinde-olup-anayasa-ve-hukuka-aykiri-hukumler-icermektedir. html.

http://www.anayasamahkemesinebasvuru.com/anayasa_mahkemesine_bireysel_basvuru.pdf

http://www.anayasamahkemesinebasvuru.com/haberler/102-aihm-e-basvuru-icin-once-anayasa-mahkemesi-sart.html

http://www.ankarabarosu.org.tr/images/diger/62/acelekamulastirma.pdf 

http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuihid/article/viewFile/1023022380/1023020908

http://hmt.hsyk.gov.tr//toplantilar/2013/adli-yargi/guz/malatya/raporlar/2013- malatya-9-grup.pdf

http://hmt.hsyk.gov.tr/toplantilar/2013/idari-yargi/guz/samsun/raporlar/d6. pdf

http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/YZDP_5e0ff62be0b0845_ek.pdf

http://www.hukukforum.com/showthread.php?t=7757

www.idare.gen.tr

http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/3b0c5e60-b254-466e-8b8a-c2e3ca89808b?excludeGerekce=False&wordsOnly=False

www.kazanci.com.tr

http://www.kazanci.com/kho2/hebb/giris.htm

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140706-14.pdf

http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2000-20001-854

http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_g_sd.birlesim_baslangic?P4=20693&P5=B&page1=124&page2=124

http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss475.pdf.

http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss463.pdf

http://www.uyusmazlik.gov.tr/galeri/sempozyum2/filizbudak.pdf

http://www.yargitay.gov.tr/abproje/belge/sunum/conf5/KAkgun_ElatmaDavalari.pdf

 

I- KONUNUN TAKDİMİ 

Bir hukuk devletinde asla olmaması gereken bir kavram olan kamulaştırmasız el koyma; idarelerin hukuka aykırı davranışlarını cesaretlendirdiği gibi, bu kavramı yasal bir zemine oturtma çabaları da, zaten bu yönde davranan idareleri kamulaştırma yolunu tamamıyla bırakarak  bu yöndeki hukuka aykırı davranışları teşvik edecektir.

İdareler, elbette ki kamunun ihtiyaçlarını yerine getirme görevleri gereğince mülkiyet hakkını kısıtlayıcı veya ortadan kaldırıcı eylem ve işlemlerde bulunabilirler. Ancak, bunu Anayasa’da belirtilen sınırlar içerisinde yapabilirler. Bu sınırlar dışına çıkıldığında, artık hukuk devletinin varlığından bahsetmek mümkün bulunmamaktadır.

Anayasamızda, kamunun ihtiyaçları için mülkiyet hakkının sınırlanabileceği hallerden birisi de kamulaştırmadır. Kamulaştırmaya ilişkin düzenleme Anayasa’nın 46. maddesinde yer almaktadır. Anılan maddede; kamulaştırmanın kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarının peşin ödenmesi şartıyla ve kanunla gösterilen esas ve usullere göre yapılabileceği, kamulaştırma bedelinin nakden ve peşin olarak ödeneceği, ancak maddede belirtilen istisnai hallerde kanunla yapılacak düzenlemeyle taksitle ödemenin öngörebileceği ve bu hallerde de, taksitlendirme süresinin beş yılı aşamayacağı, taksitlendirmelerde ve herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faizin uygulanacağı düzenlenmiştir.

İdareler, Anayasa ile güvence altına alınmış kamulaştırma yoluyla yapması gereken hizmetleri, Anayasa hükümleri dışına çıkarak kamulaştırmasız el koyma yoluyla sağlamaktadırlar. Böylelikle idareler; el konulan taşınmazın bedelini ödeme zorunluluğundan kurtuldukları gibi, bedelin ödenmesini sağlamak için de dava yükünü taşınmaz maliki üzerinde bırakabilmektedirler. Ayrıca, mahkeme kararı sonucunda belirlenen bedelin ne zaman ödeneceği belirli olmadığı gibi, ödenecek faizler de, kamulaştırmada olduğu gibi kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz de olmayacaktır. Ne zaman ödeneceği belirli olmayan ve ödeme süresine kadar 3095 sayılı Kanunda belirlenen faize tabi olan bu alacaklar için haciz yoluna da başvurulamayacaktır.

II- İNCELEME PLANI

Bir önceki başlık altında belirtilen sonuçlara yol açacak düzenlemeler 5999, 6111 ve 6487 sayılı Kanunlarda yapılmıştır. Anılan Kanunlar ile hukuki el koymaları da kamulaştırmasız el koyma kapsamına dahil eden 15.12.2010 tarihli YHGKK’yı da içeren çalışmamız giriş ve dört bölümden oluşmaktadır.  

Kamulaştırmasız el koymayı yukarıda belirtilen kanunlar ve anılan YHGKK açısından inceleyen çalışmamızın giriş bölümü konunun takdimine ve inceleme planına tahsis edilmiştir. Birinci bölümde; kamulaştırmasız el koyma kavramı, kamulaştırmasız el koymanın kamulaştırma ile karşılaştırılması ve kamulaştırmasız el koymaya ilişkin düzenlemelerin gelişimi incelenmiştir.

İkinci bölümde ise; kamulaştırmasız el koymanın unsurları 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’un 38. maddesinde yapılan düzenleme öncesi ve bu düzenleme ile YHGK’ nın 15.12.2010 tarihli kararına göre incelenmiş ve AİHS ile AİHM’ e göre kamulaştırmasız el koyma açıklanmıştır.

Kamulaştırmasız el koyma nedeniyle açılabilecek davalar ile kamulaştırmasız el koymaya uygulanacak hükümleri içeren üçüncü bölümde ise; bedel davası, men’i müdahale davası, ecrimisil davası ve tazminat davası açıklanmış, 16.05.1956 tarihli YİBK yanında 6830, 221, 2942, 5999, 6111 ve 6487 sayılı Kanunlara ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.

Yine bu bölümde 5999, 6111 ve 6487 sayılı Kanunlarla yapılan kamulaştırmasız el koymaya ilişkin hükümlere karşı AYM’ ye yapılan başvurular sonucunda verilen AYM kararları açıklanmış ve değerlendirilmiştir.

Son bölüm olan dördüncü bölüm de ise; kamulaştırmasız el koyma davalarında yargı yolu,  AYM ve AİHM ’e bireysel başvuru yolları, kamulaştırmasız el koymada uygulanacak faiz ile idarenin kamulaştırmasız el koymadan vazgeçmesi veya kamulaştırmasız el koymanın sonuçlarının ortadan kaldırılması konuları incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu bölümde son olarak kamulaştırmasız el koymaya ilişkin öneriler de yer almaktadır.

III - ÖNERİ

DİDDGK’da görülen bir davada Danıştay, davalı idarenin, özellikle İstanbul, Ankara gibi metropoller için yapılmış imar planlarında kamunun kullanımına ayrılmış olan yerlerin tümünün aynı anda imar programlarına alınamayacağı, dolayısıyla hepsinin birden kamulaştırılamayacağı, mali ve idari yönden bunun imkan dahilinde olmadığı yolundaki iddialarının da değerlendirilmesini gerekli görmüştür. Bu değerlendirme de; 5393 sayılı Belediye Kanunun 14. maddesinde, hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırasının belirlenmesinde, belediyenin mali durumu yanında hizmetin ivediliğinin dikkate alınacağı kuralına yer verildiği, ayrıca 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 3. maddesinde, idarelerce yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma işlemlerine başlanılamayacağı kuralının yer aldığı, bu kurallar uyarınca, imar planlarını hazırlamakla yükümlü olan idarelerin, ilgili diğer idarelerle koordinasyon içinde hareket ederek, gerek imar planlarının, gerek imar programlarının hazırlanması aşamasında, kamu hizmetleri için ihtiyaç duyulan ve kamulaştırılması gereken taşınmazları belirlerken, ödenek durumunu ve hizmete duyulan ihtiyaç çerçevesinde hizmetin aciliyetini dikkate alarak kamunun kullanımına ayrılacak taşınmazları belirlemesi, kamu yararının gerekleri ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengenin bozulmaması ve mülkiyet hakkının kullanımının belirsizliğe itilmemesi, dolayısıyla uyuşmazlıklara neden olunmaması için hukuka uygun bir yöntem olacağı ifade edilmiştir.[1]

Ancak bu yapılmadığı gibi tam aksi yöndeki düzenlemelerle kamulaştırmasız el koymanın önü açılmakta, adeta idareler kanun koyucu tarafından, kamulaştırma yapma yerine kamulaştırmasız el koymaya sevk edilmekte[2], bu yönde kanun koyucunun hazırladığı kanunların AYM tarafından iptal edilmesi durumunda, iptal edilen düzenlemeye benzer bir düzenleme daha yapılmaktadır.

Ancak, kanun hükmünün iptali için AYM kararı gerekli olduğundan ve iptal prosedürünün de belli bir süre alacağı gerçekliği ışığında, düzenlemenin kanunlaşması ile iptali arasında geçecek süreç içerisinde uygulanacak hukuka aykırı bir düzenleme nedeniyle mülkiyet hakkı sahiplerinin AYM tarafından verilecek iptal kararına kadar mağdur edilmeye devam edileceği düşünülmektedir.

Böylesi bir durumun ise, anayasal güvenceleri dikkate almayan bir yasal düzenleme yapmanın olumsuz sonuçlarını taşıması ve hukuk devleti ilkesinin bilinçli bir şekilde yasama organınca ihlal edilmesi sonucunu doğurması ve nihayetinde AİHM önünde mülkiyet hakkı ihlali nedeniyle devletin yüklü tazminat ödemesine sebep olması görünen bir gerçektir.

Bütün bunların önüne geçebilmek için, yapılması gereken “kamulaştırmasız el koyma durumunda kamulaştırmaya ilişkin hükümler geçerlidir” içerikte yasal bir düzenlemedir. Ancak, kanun koyucunun bu yönde bir düzenlemeye gitmeyeceği endişemiz nedeniyle yapılması gerekenler; “hakkın kötüye kullanılması” ve “kanuna karşı hile” ilkelerinden yararlanarak kamulaştırmaya ilişkin hükümlerin kıyas yoluyla kamulaştırmasız el koymaya da uygulanması ve ayrıca kamulaştırmasız el koymanın TCK m. 261 ’de düzenlenen “kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf” suçunu oluşturması nedeniyle ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunulması yanında kamulaştırmasız el koyma durumunda zilyetliğe ilişkin kanun hükümleri gereğince savunma hakkının kullanılmasıdır.



[1]      DİDDGK, 2007/2255 E., 2012/801 K., 24.05.2012 tarih (www.kazanci.com.tr 23.03.2015).

[2]          Yrg. tetkik hakimi Kenan Akgün tarafından, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi Kamulaştırma Konferansı’nda sunulan “ Kamulaştırmasız El Atma Davaları ve Yargıtay İçtihadı Tanımı ve Niteliği” başlıklı sunumda aşağıdaki hususlar belirtilmiştir. (http://www.yargitay.gov.tr/ abproje/belge/sunum/conf5/KAkgun_ElatmaDavalari.pdf ).

        Kamulaştırmasız el koyma davalarında; savunma hakkının kısıtlandığı, hak sahibinin dava açmak zorunda bırakılmasının hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmadığı ve davacıya, dava açma, vekil tutma, yargılama giderlerine katlanma gibi yükümlülükler getirdiği, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlara müdahalenin kanunlarda suç olarak düzenlendiği (Mera, Orman vb.), devletin kendisini kanunlarla korurken, bireyin devlete karşı kendisini savunma mekanizmalarının da geliştirilerek, gerekirse bu eylemlerin hukuki ve cezai olarak yaptırıma da bağlanması gerektiği, devletin, kamu tüzel kişilerinin ve özellikle kamulaştırma işlemlerinden sorumlu birimlerinin mülkiyet hakkının ihlali konusunda keyfi ve sorumsuz davrandıklarının görüldüğü, kamulaştırmanın esas olması, kamulaştırmasız el koymanın bu esasın istisnası ve alternatifi olarak asla düşünülmemesi gerektiği, uygulamada kamulaştırmasız el koyma davalarının, kamulaştırma davalarına oranı %50 civarında olduğu, diğer bir anlatımla, kamulaştırılması gereken taşınmazların yaklaşık yarısına devletin yasal olmayan bir yöntemle bedelsiz olarak el koyduğu, idarelerin yıllık bütçelerini ve planlarını öngörülebilir biçimde belirlemesi ve kanunlara uygun hareket ederek, bireyin mülkiyet hakkına saygılı davranmaları, kamulaştırmasız el koymanın taşınmaz malikine hiçbir savunma hakkı tanımadan mülkiyetini sonlandırdığı, haksız ve hukuka aykırı bir işlem olduğu ve doğrudan mülkiyet hakkını ihlal ettiği, esas olanın kanunlara uygun kamulaştırma işlemi yapılması gerektiği, demokratik, sosyal hukuk devletinde mülkiyet ihlaline yer olmaması gerektiği, güçlü devletin, bireyi ezen değil, koruyan bir tavır sergilemek zorunda olduğu, mülkiyetin hem kanunlarla güvence altına alınması hem de mülkiyet ihlalinin yaygınlığının bireyin devlete olan inancını sarsmakta olduğu, devletin hak aratan değil, hakkı teslim eden bir anlayışa ulaşması ifade edilmiştir.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.