Kömür Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Sezin ÖZTOPRAK
ISBN: 9789754649758
255,00 TL 300,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Sezin ÖZTOPRAK
Baskı Tarihi 2015/06
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak

İD225
(6592 sayılı Kanun İle Yapılan Değişikliklerle)
Kömür Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi
Sezin ÖZTOPRAK
2015/06 Baskı, 234 Sayfa
ISBN 978-975-464-975-8

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17

§ GENEL BİLGİLER
A. KÖMÜR MADENİ 27
1. Genel Olarak 27
2. Tarihsel Süreçte Kömür Madeninin Stratejik Konumu 29
3. Kömürün Kamusal Mal Niteliği 34
B. ÜLKEMİZDEKİ KÖMÜR İŞLETMELERİ 38
1. Tarihsel Süreç 38
2. Devlet İşletmeleri 43
a. Türkiye Taşkömürü Kurumu 43
b. Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 44
c. Elektrik Üretim Anonim Şirketi 45
d. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü 45
3. Özel İşletmeler 46
4. Kömür Çıkarma Faaliyetinin Kamu Hizmeti Niteliği 47
5. Kömür Çıkarma Faaliyetinde Kamu Yararı 53
C. ÜLKEMİZ MADEN MEVZUATI HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRME 54
I. BÖLÜM
KÖMÜR OCAKLARININ
ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN
İŞLETİLME USULLERİ
A. DOĞRUDAN ÖZEL HUKUK KİŞİSİNİN RUHSATI
ALTINDA İŞLETİLMESİ 59
1. İdareye Başvuru ve Kömür Arama Faaliyeti 60
a. İdareye Başvuru 61
b. Arama Ruhsatı Verilecek Alanın Koordinatlarının Hesaplanması 62
c. Arama Ruhsatı Verilmesi 62
d. Arama Faaliyetinin Başlaması 64
aa. Ön Arama Dönemi 65
bb. Genel Arama Dönemi 66
cc. Detay Arama Dönemi 68
dd. Fizibilite Dönemi 69
e. Arama Döneminde Üretim İzin Belgesi Alınması 70
f. Prospeksiyon 70
2. Kömür Ocağı İşletme Faaliyetinin Başlatılması 71
a. İşletme Ruhsatı Verilmesi 72
b. İşletme İzni 73
c. Kömür Madeninin İşletmeye Alınması 74
aa. Daimi Nezaret ve Teknik Eleman 75
bb. Taksir İşlemi 76
d. Arama ve İşletme Ruhsatı İle İşletme İzninin
Hukuki Niteliği 77
3. Özel Hukuk İşletmecisinin Hakları ve Yükümlülükleri 78
a. Hakları 78
aa. Maden Hakkı 79
aaa. Öncelik (Takaddüm) Hakkı 82
bbb. Buluculuk Hakkı 83
ccc. Maden Sicili 83
ddd. Maden Hakkının Hukuki Niteliği 84
eee. Maden Hakkının Devri 84
fff. Maden Hakkının Miras Yoluyla Devri 85
bb. Özel Hukuk İşletmecisi Lehine Kurulan
İrtifak Hakkı ve Madenciliğe Özgü Kamulaştırma 86
aaa. İrtifak Hakkı ve Zararların Tazmini 87
bbb. Madenciliğe Özgü Kamulaştırma 91
b. Yükümlülükleri 95
aa. Özel Hukuk Kişisinin İdareden İzin Alması
Gereken Durumlar 96
aaa. Çevresel Etki Değerlendirme Süreci 97
bbb. Ormanlık Alanda Yapılacak Faaliyetler 100
ccc. Askeri Alanda Yapılacak Faaliyetler 100
ddd. İmar Alanları İle Mücavir Alanlarda
Yapılacak Faaliyetler 101
eee. Korunması Gereken Taşınmaz Kültür ve
Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Alanlarda
Yapılacak Faaliyetler 102
fff. Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme
Bölgelerinde Yapılacak Faaliyetler 103
ggg. Mera Alanlarında Yapılacak Faaliyetler 104
hhh. İçme ve Kullanma Suyu Havzalarında
Yapılacak Faaliyetler 106
ııı. İşyeri Açma ve Çalışma İzni 106
iii. Kamu Mülkiyeti Niteliğini Haiz Arazilerde Yapılacak Faaliyetler 107
bb. Özel Hukuk Kişisinin İdareye Ödemesi
Gereken Bedeller 107
aaa. Ruhsat Bedeli 108
bbb. Devlet Hakkı 109
ccc. İl Özel İdare Payı ve Belediye Payı 114
ddd. Çevreyle Uyum Teminatı 115
4. İdare Tarafından Uygulanacak Yaptırımlar 116
a. Mevzuatta Öngörülen Yaptırım Türleri 116
aa. Teminatın İrad Kaydedilmesi 117
bb. İdari Para Cezası 119
cc. Faaliyeti Durdurma 119
dd. Ruhsat İptali/Feshi 120
ee. Üretilen Madene El Koyma 120
ff. Çıkarılması Gereken Maden Miktarı Üzerinden
Devlet Hakkı Alınması 121
b. Hatalı/Eksik Beyan Verilmesi ve Sevk Fişine
İlişkin İhlaller 121
aa. Hatalı/Eksik Beyan Verilmesi Durumunda
Uygulanacak Yaptırımlar 121
bb. Sevk Fişi İle İlgili Yaptırımlar 123
B. RÖDOVANS SÖZLEŞMESİ İMZALAMAK SURETİYLE RÖDOVANSÇI TARAFINDAN İŞLETİLMESİ 125
1. Rödovans Sözleşmesinin Maden Hukukumuzdaki
Gelişim Süreci 125
2. Rödovans Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 129
3. Rödovans Sözleşmesinin Taraflarının Yükümlükleri 130
a. Ruhsat Sahibinin Yükümlülükleri 130
b. Rödovansçının Yükümlülükleri 131
4. İki Özel Hukuk Kişisi Arasında Yapılan
Rödovans Sözleşmesi 131
5. Ruhsat Sahibi İdarenin Taraf Olduğu
Rödovans Sözleşmesi 132
II. BÖLÜM
KÖMÜR OCAKLARININ
ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN İŞLETİLMESİ PROSEDÜRÜNDE VE İŞLETİLMESİ SONUCU
DOĞAN ZARARLARDA İDARENİN SORUMLULUĞU
A. İDARENİN RUHSAT BAŞVURUSUNDA BULUNAN
YA DA RUHSAT SAHIBI ÖZEL HUKUK KİŞİSİNE KARŞI
SORUMLULUĞU 135
B. KÖMÜR OCAĞINDA MEYDANA GELEN İŞ KAZALARINDA ve MESLEK HASTALIKLARINDA İDARENİN SORUMLULUĞU 141
1. Ülkemizdeki Kömür Ocaklarında Meydana Gelen
Kazalara ve Meslek Hastalıklarına Kısa Bir Bakış 141
a. İş Kazaları 141
b. Meslek Hastalıkları 146
2. İdarenin İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatından Doğan Sorumluluğu 147
a. İş Kazası Geçiren Ya Da Meslek Hastalığına
Yakalanan İşçilerin Sosyal Güvenlik Kurumundan
Talep Edebilecekleri Haklar 148
b. Denetim, Gözetim Yetkisi ve Ödevinden Doğan
Kusurlu Sorumluluk 150
aa. Anayasal Sorumluluk 150
bb. Diğer Mevzuat Bağlamında Sorumluluk 151
aaa. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının
Denetim Yükümlülüğü 154
bbb. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Adına Faaliyet Yürüten Maden İşleri Genel Müdürlüğünün Maden Mevzuatından Doğan Denetim Yükümlülüğü 157
c. Kusursuz Sorumluluk 160
3. Ruhsat Sahibi İdare ile Yapılan Rödovans Sözleşmesi ile
Faaliyet Gösteren Kömür Ocağı İşletmelerinde İdarenin
İşveren Sıfatı ile Sorumluluğu 164
a. Rödovans Sözleşmesinin İş Yeri Devri Olarak Değerlendirilip Değerlendirilemeyeceği Hususu 165
b. Rödovans Sözleşmesi İle Alt İşveren İlişkisinin
Kurulmuş Olup Olmadığı Hususu 166
4. Soma Faciasi İle İlgili Değerlendirme 171
5. Ermenek Kömür Ocağı Kazası İle İlgili Değerlendirme 178
C. KÖMÜR OCAĞI İŞLETİLİRKEN ÇEVRENİN KORUNMASI BAĞLAMINDA İDARENİN SORUMLULUĞU 181
1. Çevre Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar 181
a. Çevre Kavramı 181
b. Çevre Hakkı 182
c. İnsan Hakkı Olarak “Çevre Hakkı” ve
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Bakışı 183
d. Çevresel Etkileşim Değerlendirmesi (ÇED) 186
e. Sürdürülebilir Kalkınma 189
2. Çevre Zararı Kavramı ve Kömür Ocağı İşletmelerinin
Çevreye Verdiği Zararlar 190
a. Çevre Zararı 190
b. Kömür Ocağı İşletmelerinin Çevreye Verdiği Zararlar 191
aa. Açık İşletme Yönteminde Çevreye Verilen Zararlar 192
bb. Yeraltı Maden İşletmeciliği Yönteminde
Çevreye Verilen Zararlar 192
cc. Ocaktan Çıkarılan Kömürün Hazırlanma Aşamasında Çevreye Verilen Zararlar 193
3. Çevre Koruma Politikamızda Yerel Yönetimlerin Önemi 194
4. İdarenin Sorumluluğu 196
a. İdarenin Önleme-Denetim-Gözetim Yetkisi ve
Ödevinden Doğan Kusur Sorumluluğu 197
b. Çevre Kanununun 28. Maddesinden Doğan Kusursuz Sorumluluk 201
c. Çevre Kanununun 30. Maddesinden Doğan Sorumluluk 204
SONUÇ 209
KAYNAKLAR 215
• KİTAPLAR 215
• MAKALELER VE BİLDİRİLER 220
• TEZLER 231
• DİĞER KAYNAKLAR 231
• İNTERNET KAYNAKLARI 233

giriş

Tarım ve madencilik faaliyetleri, uygarlık tarihi açısından çok önemli bir yere sahiptir. Doğanın sunmuş olduğu her iki imkan, yüzyıllar boyu devletlerin vazgeçilmez hareket noktası olmuş, iç ve dış politikalarını önemli ölçüde etkilemiştir.

Madencilik faaliyetleri içinde, kömür madenciliği ayrı bir yere sahip bulunmaktadır. Bu ayrıcalık, kömür madeninin çok önemli bir enerji ve ısınma kaynağı olması ile çelik üretimi için zorunlu bir unsur olması özelliklerinden kaynaklanmaktadır. İnsanoğlunun kömür madeni ile tanışıklığı, milattan önceki yıllara uzanmaktadır. Ancak, kömür madeninin esas yükselişinin 19. yüzyılda yaşanan Sanayi Devrimi’ne denk geldiğini söylemek mümkündür.

19. yüzyıldan sonra ivme kazanan kömür madenciliği, günümüze kadar farklı gelişim süreçlerinden geçmiştir. Petrol ve doğalgazın kömür madenine alternatif enerji kaynakları olarak kullanılmaya başlanması, kömür madeni üretiminde gerilemelere neden olmuşsa da; son yıllarda kazanmış olduğu stratejik önem, kömür madeninin günümüzde halen güncelliğini ve tercih edilirliğini korumakta olduğunu açıkça göstermektedir. Kömür, petrol ve doğalgaza ve Avrupa Birliği’nin kömür madeni aleyhindeki politikalarına rağmen, uluslararası ve ulusal düzeyde yeniden yükselen bir değer olarak yerini almıştır. Avrupa Birliği dahî,“coal is back” sloganı ile, kömür madenciliğini yeniden politikasına dahil etmiştir.

Kömür madenciliği ile ilgili önemli olan bir başka husus, 1980’li yıllardan itibaren uluslararası alanda bir çok devletin maden kanunlarında değişiklik yapmaya ve madenlerin aranması ve işletilmesi hususunda özel işletmecilere verilen teşvikleri artırmaya başlamış olmasıdır. Ancak, özel işletmeciler tarafından arama ve işletme faaliyetlerinde bulunuluyor olması, devletlerin madencilik alanından tamamen elini çekmesi sonucunu ortaya çıkarmamıştır.

Ülkemiz kömür madenciliği de, uluslararası alanda yaşananlara paralel gelişmelere sahne olmuştur. Şu an itibariyle, kömür madenciliği ve özel sektörün bu alandaki gelişimi ulusal politikamız açısından özel bir önem arzetmektedir. Ancak, kamuoyunda sıklıkla dile getirildiği şekliyle kömür madeni ocaklarının özelleştirilmesi söz konusu değildir. Bu bilgi, çalışmamızın tümü açısından özellikle önemlidir. Kömür ocaklarının işletilmesi, ülkemizde çoğunlukla özel hukuk kişileri tarafından gerçekleştirilmekte olsa da; herhangi bir özel hukuk kişisinin, arama ve işletme ruhsatı verilmemiş olan bir kömür madeni sahasında, kendiliğinden arama ya da işletme faaliyetinde bulunabilmesine imkan veren hiçbir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Özel işletmecilerin sıklıkla başvurmakta olduğu rödovans yönteminde de, idare ile rödovans sözleşmesinin diğer tarafı olan özel hukuk kişisi arasında kurulan ruhsat ilişkisi sona ermemektedir.

Kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilmesini konu alan çalışmamızda; kömür madenciliğinin iki önemli yönü özellikle vurgulanacaktır. Bunlardan birincisi; özel hukuk işletmecilerinden elde edilen madencilik gelirlerinin ve üretilen kömür madeninin ulusal ekonomimize sağladığı faydadır. Bu durum, kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilmesinin olumlu yönünü yansıtmaktadır. İkinci yönü ise; kömür madenciliğinin çevreye ve insan sağlığına vermekte olduğu ve üretiminde görev alan işçilerin maruz kaldığı meslek hastalıkları ve iş kazaları sonucu oluşan zararlara ilişkin yönüdür. Dolayısıyla, farklı menfaatlerin çatışma içinde bulunduğu kömür madenciliği faaliyetinde, menfaatler arasındaki dengenin kurulabilmesi çok önemlidir.

Çalışma konumuzun kapsamı açısından belirtilmesi gereken husus; çalışmamızın sadece ülkemizde özel hukuk kişileri tarafından işletilmekte olan kömür ocaklarını kapsayacak olmasıdır. Bu bağlamda, karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeler ayrı bir başlık altında incelenmeyecektir. Konunun uluslararası alandaki geniş kapsamı göz önüne alındığında, her bir devlet için yapılacak incelemenin ayrı çalışma konuları oluşturacağı düşünülmüştür. Bu sebeple, ülkemiz mevzuatı kapsamında yapılacak değerlendirmelerde, karşılaştırmalı hukuktaki uygulamalara sadece örnekleme yapmak amacıyla başvurulacaktır.

Çalışmamızda, genel olarak anayasal ilkeler, idare hukuku ilkeleri, maden mevzuatı ve çevre mevzuatında yer alan hükümlere başvurulacak olsa da; özel hukuk kişilerini ilgilendiren yönü sebebiyle, özel hukuk hükümlerine de belli yerlerde değinilecektir.

Kapsamı bu şekilde özetlenebilecek olan çalışmamız bir “Genel Bilgiler” bölümü ile iki bölümden oluşacaktır.

Çalışmamıza öncelikle; konuyla ilgili genel bir bakış açısı yaratacak olan “Genel Bilgiler” bölümü ile başlanacaktır. Bu bölümde, kömür madeni ile ilgili bilgilere yer verilecek ve tarihsel süreç içinde değişen stratejik konumu ortaya konacaktır. Ayrıca; kömür madeninin bir kamu malı olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, kamu malları hukuki rejimine tabi tutulup tutulamayacağı hususları, Anayasamızın 168. maddesi, yargı kararları ve doktrinin bakışı ile açıklanmaya çalışılacaktır.

Kömürün kamusal mal niteliğinin belirlenmesinin ardından; ülkemizde faaliyet gösteren kömür işletmeleri incelenecektir. Ülkemizde faaliyet gösteren kömür işletmelerinin, devlet tekelinden özel sektör işletmeciliğine doğru değişim sürecinden geçen yönü, tarihsel bilgiler ışığında açıklanacaktır.

Bunun ardından, halen arama ve işletme ruhsatları bulunan devlet kömür işletmeleri ve özel işletmeler hakkındaki genel bilgiler verilecektir.

Bu bölümde açıklanacak olan diğer iki husus, kömür ocağı işletme faaliyetinin bir kamu hizmetinin ifası anlamına gelip gelmediği ve ifasında kamu yararı bulunup bulunmadığıdır. Bu inceleme, Anayasamızın 168. maddesi, 3213 sayılı Kanun ve doktrinde yer alan farklı görüşler ve yüksek yargının içtihatları çerçevesinde yapılacaktır.

Ülkemiz maden mevzuatında yaşanan değişim ve gelişmeler hakkındaki genel değerlendirmeler de, bu bölümde inceleme alanı bulacaktır. Zira, 6309 sayılı Maden Kanunu’nu yürürlükten kaldıran, 1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu, 2004 tarihli ve 5177 sayılı kanun ve 2010 tarihli ve 5995 sayılı kanun hükümleri ile çok önemli değişiklilere uğramış, adeta yepyeni bir maden kanunu oluşturulmuştur. Soma ve Ermenek’te yaşanmış olan ölümlü kömür ocağı kazalarının ardından hazırlanarak yürürlüğe giren 6592 sayılı kanun[1] da, çok önemli değişiklikler getirmiştir.

Sonuç olarak, “Genel Bilgiler” bölümünde, çalışmamızın diğer iki bölümüne ışık tutacak olan bilgilerin verilmesi amaçlanmaktadır.

Çalışmamızın I. bölümünde; ülkemizdeki kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilme usulleri incelenerek, mevzuattaki eksiklikler tespit edilmeye çalışılacaktır. Ülkemizdeki kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilmesi iki farklı şekilde tezahür ettiğinden, her iki yöntem ayrı ayrı incelenecektir.

Bunlardan ilki; herhangi bir özel hukuk gerçek kişisinin ya da tüzelkişisinin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne, kendisine kömür arama ruhsatı verilmesini talep etmek iradesiyle başvurması sonucu başlayan süreçtir. Bu süreç, öncelikle arama ruhsatının verildiği arama dönemi ile başlamaktadır. Arama dönemi, ön arama dönemi, genel arama dönemi ve detay arama dönemi süreçlerinden oluşmaktadır. 6592 sayılı Kanun ile, fizibilite dönemi de arama dönemleri arasına eklenmiştir. Söz konusu süreçler, mevzuat hükümlerimiz ışığında incelenecek ve idarenin dönemler arasında geçiş hususunda haiz olduğu yetkinin idare hukuku açısından nitelendirmesi yapılacaktır. Ayrıca, arama dönemi üretim izin belgesi alınması hususu ve prospeksiyon kavramları açıklanacaktır.

Bu açıklamaların ardından; arama ruhsatı sahibi özel hukuk kişisine verilen işletme ruhsatı ve işletme izni ile ilgili hükümlere yer verilecek ve idarenin işletme ruhsatı verme hususunda takdir yetkisinin bulunup bulunmadığı hususu açıklanacaktır.

İşletme ruhsatını ve işletme iznini almaya hak kazanarak kömür ocağı işletme faaliyetine başlayan özel hukuk kişisinin, kömür ocağını ne şekilde işletmekle yükümlü olduğu hususu maden mevzuatı hükümleri doğrultusunda açıklanacaktır.

Ayrıca, arama ve işletme ruhsatları ile işletme izninin hukuki niteliği belirlenerek, maden hukukuna özgülenen yönleri açıklanacaktır.

Kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından, doğrudan kendi ruhsatları altında işletilmesi oldukça uzun bir süreci gerektirmektedir. Bu sürecin uzunluğu kadar, özel hukuk işletmecisinin idareye ödemesi gereken bedeller de yüklü miktarlardan oluşmaktadır. Dolayısıyla, maden mevzuatımızda, ruhsat sahibi özel hukuk kişisinin ruhsat güvencesini sağlamaya yönelik hükümlere de yer verilmiştir. Bu hükümler genel olarak; öncelik hakkı, buluculuk hakkı, maden siciline şerh hakkı şeklinde tezahür eden maden hakları ile özel hukuk işletmecisi lehine kurulabilecek irtifak hakkı ve madenciliğe özgü kamulaştırmadan oluşmaktadır.

Özel hukuk kişisinin söz konusu haklarının içerikleri ve hukuki nitelikleri ile maden hukukuna özgülenen yönleri açıklanarak, ruhsat başvuru sürecinde sadece öncelik hakkının geçerli olmasının yeterli olup olmadığı hususu tartışılacaktır. Ayrıca, maden haklarının tümünün maden siciline şerh edilmek suretiyle kazandığı ayni nitelik eşya hukuku hükümleri çerçevesinde değerlendirilerek, maden hukuku açısından farklılaşan yönleri açıklanacaktır.

Kamulaştırma uygulamasının madencilik faaliyetinde uygulanmasının gerekliliği ve hakkaniyete uygun olmayan durumlar ortaya çıkarma ihtimali olan yönleri de ayrıca incelemeye tabi tutulacaktır.

Yine bu bölümde; maden haklarının devredilebilme özelliği üzerinde durularak, bu hakların devrinin ne derece yerinde olduğu tartışılacaktır.

Özel hukuk işletmecisine, ruhsat güvencesi kapsamında tanınan haklar dışında, maden mevzuatı ve diğer mevzuat hükümleri ile getirilmiş olan yükümlülüklerin incelenmesi, çalışmamızın bu bölümünün bir başka alanını oluşturmaktadır.

Bu yükümlülüklerden bir kısmı, faaliyet süresince, özel hukuk işletmecisinin farklı idari makamlardan almak zorunda kaldığı izinlerden oluşmaktadır. Özel hukuk işletmecisinin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan, Genel Kurmay Başkanlığı’ndan, faaliyetin gerçekleşeceği yer belediyesinden, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’ndan, İl Tarım Müdürlüğü’nden, il özel idarelerinden ve Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’ndan almak zorunda olduğu izinler bulunmaktadır. Bir kısmı özel hukuk kişisinin kömür ocağını işleteceği yere göre değişecek, bir kısmı ise (ÇED izninde olduğu gibi) her koşulda almak zorunda olduğu izinlerden oluşan söz konusu idari izinlerin kapsamı incelenecektir. Söz konusu izin alma zorunluluğunun, ayrı ayrı mevzuat metinleri altında hüküm altına alınmış olduğunun somut olarak açıklanmak istenmesinin temel nedeni, madencilik faaliyetinin insan sağlığı ve çevrenin korunması açısından bünyesinde barındırdığı tehlikelere ışık tutulmak istenmesidir.

Özel hukuk kişisinin bir başka yükümlülüğü, idareye faaliyet süresince ödemekle yükümlü olduğu bedellerdir. Söz konusu bedellerin maden mevzuatındaki görünümleri, karşılaştırmalı hukuktan örnekler verilmek suretiyle incelenecek ve hukuki nitelikleri belirlenmeye çalışılacaktır.

Kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından doğrudan kendi ruhsatları altında işletilmesinde önemli olan bir başka husus; idarenin, ilk başvurudan kömürün ocak dışına çıkarılmasına kadar bütün süreçlerde, özel hukuk kişisinin faaliyetini denetlemek ve gerektiğinde yaptırım uygulamakla yükümlü tutulmuş olmasıdır. Maden mevzuatında hüküm altına alınmış olan ve ihlal niteliği taşıyan fiili sonucu idarenin özel hukuk kişisine uygulamakla yükümlü tutulmuş olduğu idari para cezası, faaliyeti durdurma, ruhsat iptali, ruhsatın feshi, üretilen madene el koyma ve çıkarılması gereken maden miktarı üzerinden alınan devlet hakkı yaptırımları, çalışmamızın bu bölümünde incelenecektir. Bu inceleme sırasında, özel hukuk kişisinin ihlal niteliği taşıyan davranışı ile uygulanması öngörülen yaptırımlar arasında orantısızlık olduğu bazı durumların tespiti yapılarak önerilerde bulunmaya çalışılacaktır. Ayrıca; hatalı/eksik beyan verilmesi durumu ile sevk fişine ilişkin iki farklı ihlal durumunda uygulanan yaptırımlar özel olarak incelenerek, söz konusu durumlarda uygulanacak yaptırımlar açısından mevzuat hükümlerinin yerindeliği tartışılacak ve bu suretle, kanun koyucunun maden mevzuatının geneline hakim olan iradesi belirlenmeye çalışılacaktır.

Kömür ocaklarının doğrudan özel hukuk kişisinin ruhsatı altında işletilmesinde usule ilişkin açıklamaların sonlanmasının ardından; kömür ocaklarının rödovans sözleşmesi yapmak suretiyle özel hukuk kişileri tarafından işletilmesi usulünün incelenmesine geçilecektir. Bu usul ile ilgili olarak anlatılacak olanlar, birinci usulde anlatılacak olanlar kadar fazla değildir. Bunun sebebi, uygulamada en sık başvurulan işletme yöntemi olmasına rağmen, rödovans sözleşmesine; 3213 sayılı Kanun’un 7. ek maddesi ile 6592 sayılı Kanun ile bu maddeye eklenen ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’ndeki birkaç hüküm dışında, ulusal mevzuatımızın herhangi bir hükmünde yer verilmemiş olmasıdır.

Bu sebeple, öncelikle, rödovans sözleşmesinin ülkemiz maden hukukundaki gelişim süreci ve ortaya çıkış nedenleri ile hukuki niteliği incelenecektir. Daha sonra, yargı kararları ve doktrinin rödovans sözleşmesi açısından belirlemiş oldukları hukuki nitelik gereği, rödovans sözleşmesinin taraflarının hakları ve yükümlülükleri incelenecektir. Son olarak ise, taraflarından her ikisi de özel hukuk kişisi olan rödovans sözleşmeleri ile taraflarından bir tanesinin idare olduğu rödovans sözleşmeleri incelenerek, idare hukuku açısından söz konusu sözleşmenin hukuki niteliği belirlenmeye çalışılacaktır.

I. bölümde ulusal maden mevzuatımız hükümlerinin, yargı kararlarının ve karşılaştırmalı hukuktaki görünüm şekillerinin açıklanacak olmasının nedeni; II. bölümde inceleme alanı bulacak olan idarenin sorumluluğu hususundaki temel taş niteliği taşıyan bilgilerin ortaya konmak istenmesidir.

Çalışmamızın II. bölümü; kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilmesinden doğan zararlarda, idarenin sorumluluğunun bulunup bulunmadığının açıklanmasına ayrılmıştır. Bu bölüm, üç farklı açıdan ele alınacaktır.

İlk olarak; idarenin ruhsat sahibi özel hukuk işletmecisine vermiş olduğu zararlardan doğan sorumluluğuna ilişkin açıklamalara yer verilecektir. Dolayısıyla, burada açıklanacak olanlar, idarenin rödovansçıya verdiği zararları kapsamamaktadır. Maden mevzuatımızdan doğan bütün hak ve yükümlülükler ruhsat sahibi ile ilişkilendirilmiş olduğu için, idare ile idari işlem noktasında muhatap olan kişi ruhsat sahibi olmaktadır. Bu sebeple, madencilik faaliyetine başlanmasından, söz konusu faaliyetin sonlanmasına kadar defalarca idare ile karşı karşıya gelen ve yüklü bedeller ödeyen ruhsat sahibi özel hukuk işletmecisinin, idarenin hukuka aykırı bir işleminden dolayı zarar görmesi kuvvetle muhtemeldir. Ruhsat sahibinin böyle bir zarara uğraması durumunda, idarenin hangi tür sorumluluğuna gidilebileceği yargı kararlarından örnekler vermek suretiyle açıklanacaktır.

İkinci olarak; özel hukuk kişileri tarafından işletilen kömür ocaklarında meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarında idarenin sorumluluğu belirlenmeye çalışılacaktır.

Ancak, idarenin sorumluluğunu tartışmaya geçmeden önce; ülkemizde yaşanan kömür ocağı kazaları ile kömür ocaklarında çalışmanın sebep olduğu meslek hastalıkları hakkında genel bilgiler verilecektir. Söz konusu bilgilerin verilmesi, kömür madenciliğinin insan sağlığını ve yaşamını tehdit eden yönünü, somut verilerle ortaya koyma amacını taşımaktadır. Bu bilgiler verilirken, karşılaştırmalı hukukta yaşanan kömür ocağı kazaları ve söz konusu kazaların önlenmesi için yapılan değişikliklere de yer verilecektir.

İş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin genel bilgiler verilmesinin ardından; kömür ocakları hangi usulde işletilirse işletilsin, meydana gelen kazalarda ve meslek hastalıklarında idarenin denetim ve gözetim yükümlülüğünden doğan kusur sorumluluğu ile tehlike ilkesi gereğince kusursuz sorumluluğu ele alınacaktır. Bu suretle incelenecek olan idari birimler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı olacaktır. İdarenin kusurlu sorumluluğuna gidilebilmesinin anayasal ve yasal dayanakları ile denetim ve gözetim yükümlülüğünün yerine getirilebilmesinin önündeki engeller de, bu kısımda tartışma alanı bulacaktır. Ayrıca, hiçbir kusuru bulunmasa dahi, kömür madenciliği faaliyetinin idarenin kusursuz sorumluluğuna gidilebilmesini gerektiren yönleri ortaya konacaktır.

Ruhsat sahibi idarenin taraf olduğu rödovans sözleşmelerinde, idarenin de işveren olarak kabul edilip edilemeyeceği hususu doktrinde ve yargı kararlarında tartışmalıdır. Bu sebeple, rödovans sözleşmesinin taraflarından bir tanesinin idare olduğu durumlarda, idarenin işveren sıfatı ile zarar gören kömür işçilerine karşı sorumluluğunun devam edip etmeyeceği ayrıca incelenecektir. Bu husustaki incelemede, idarenin yapmış olduğu rödovans sözleşmesinin iş hukuku açısından niteliği belirlenmeye çalışılacak ve farklı ihtimallerde husule gelecek olan idarenin sorumluluğu, yargı kararları ve doktrinin bakışı doğrultusunda belirlenmeye çalışılacaktır.

Kömür ocaklarında meydana gelen iş kazalarından doğan zararlarda idarenin sorumluluğuna ilişkin son açıklamalarımız; Soma’da ve Ermenek’te yaşanan ve sonuçları itibariyle birer faciaya dönüşmüş olan kömür ocağı kazalarında, idarenin sorumluluğuna gidilip gidilemeyeceğinin tespit edilmesine ayrılmıştır. Buradaki idari sorumluluk, söz konusu kazalarla ilgili olarak ve kazalar meydana gelmeden önce hazırlanmış raporlar ile meclis tutanaklarından elde edilen bilgiler çerçevesinde değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Üçüncü olarak; özel hukuk kişileri tarafından işletilen kömür ocaklarının çevreye vermiş olduğu zararlardan dolayı idarenin sorumluluğu incelenecektir. Çevre hukuku kuralları idare hukuku kuralları ile çok sıkı bir ilişki içinde bulunmaktadır. Bu sebeple; idarenin sorumluluğuna ilişkin açıklamalara geçmeden önce, çevre kavramı, çevre hakkı kavramı ve çevre hakkının insan hakkı olarak kabul edilmesine dair Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları açıklanarak, ÇED süreci ve sürdürülebilir kalkınma kavramları hakkında bilgi verilecektir. Bütün bu bilgiler, idarenin çevre ve insan sağlığının korunması açısından sorumluluğunun belirlenmesinde temel ölçütler olacaktır.

Ayrıca, çevre zararı kavramından ne anlaşılması gerektiği ile kömür ocağı işletmelerinin çevreye vermekte olduğu zararlarının nelerden ibaret olduğu hususları açıklanacaktır.

Çevre hukukuna hakim olan ve madencilik faaliyetleri ile sıkı bağlantısı bulunan genel ilkelerin açıklanmasının ardından; ülkemiz çevre koruma politikasında yerel yönetimlerin önemi ortaya konmaya çalışılacaktır. Bu suretle, kömür madenciliği faaliyetinin çevreye vermekte olduğu zararlarda yerel düzeyde de idarenin sorum­luluğunun gündeme gelebileceğini göstermek amaçlanmaktadır.

Bütün bu bilgilerin verilmesinin ardından; idarenin Anayasamızın 56. madde hükmünden ve çevre mevzuatından doğan çevre denetimi yükümlülüğü açıklanarak, denetimin gereği gibi yerine getirilmemesine bağlı olarak çevre zararı oluşması durumunda kusurlu sorumluluğuna gidilip gidilemeyeceği tartışılacaktır.

İdarenin kusurlu sorumluluğunun incelenmesinin ardından; Çevre Kanunu’nun 28. maddesinde öngörülmüş olan kusursuz sorumluluk hali ile kömür madenciliğinin çevre zararı oluşturma noktasında potansiyel tehlike içeren bir faaliyet olmasından kaynaklanan idarenin kusursuz sorumluluk hali incelenecektir. Bu anlamda, esasen özel hukuk kişileri açısından getirilmiş olduğu öne sürülen 28. madde hükmünün idare açısından da uygulanabilirliği tartışılacaktır.

Son olarak; Çevre Kanunu’nun 30. maddesinde öngörülmüş olup, çevreye zarar veren faaliyetlerin durdurulmasını isteme hakkının kullanılması durumunda, başvuru sahiplerinin zararlarını tazmin noktasında idarenin mali sorumluluğuna gidilip gidilemeyeceğinin belirlenmesine ilişkin açıklamalara yer verilecektir.

Çalışmanın II. bölümünün tümünde; anayasanın değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek ilkelerinden olan sosyal devlet ilkesinin ve hukuk devleti ilkesinin gerekleri ile yine anayasal bir hak olan sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına vurgu yapılacaktır. Madencilik faaliyetinde ortaya çıkan menfaat çatışmalarının herkesi memnun edecek bir dengede çözümlenmesinin, ancak söz konusu ilkelerin gereklerinin kanun koyucu ve idare tarafından yerine getirilmesi suretiyle mümkün olabilmesi, bu vurgunun yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu şekilde bir yöntem izlenerek sonuçlandırılacak olacak çalışmamızda; ilk olarak, idare hukuku ile arasındaki sıkı ilişkiye rağmen, idare hukukçuları arasında çok fazla tartışma alanı bulmamış olan maden hukuku ilke ve kurallarının belirlenerek, söz konusu hükümlerin idare hukuku açısından öneminin ortaya konması amaçlanmaktadır.

Madencilik faaliyetleri içinde çok önemli bir yere sahip olan kömür madenciliğinin değeri ve tehlikeleri hususunda genel bir far­kın­da­lık yaratılması da, çalışmamızın bir diğer amacını oluşturmaktadır.



[1]      6592 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 18.02.2015 tarih ve 29271 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

1)             KAYNAKLAR

a)               KİTAPLAR

 

AKINTÜRK, Turgut     :  Eşya Hukuku, 1. Baskı, İstanbul 2009.

AKYILMAZ, Bahtiyar/

SEZGİNER, Murat/

KAYA, Cemil                 :  Türk İdare Hukuku, 4. Baskı, İstanbul 2013.

ALTUN, Muhsin            :  Yeni Kamu İhale Düzeni Uygulama Esaslarının Açıklanması, Ankara 2004.

ATAR, Yavuz                : Türk Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Konya 2013.

ATAY, Ender Ethem/

ODABAŞI, Hasan          :  Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, 2. Baskı, Ankara 2010.

ATAY, Ender Ethem     :  İdare Hukuku, 3. Baskı, Ankara 2012.

AYAN, Mehmet             :  Eşya Hukuku III Sınırlı Aynî Haklar, 6. Baskı, Konya 2014.

AYDAL, Doğan             :  Maden Savaşları-Dünyanın Kara Talihi, İstanbul 2007.

BAKER&McKENZIE   :  Latin American Mining Hand Book, 2010.

BARIŞ, İzzettin/

ATABEY, Eşref             :  Türkiye’de Mesleksel ve Çevresel Hastalıklar, 1. Baskı, İstanbul 2009.

BİLGİN, Ahmet Can     :  Türkiye’de ve Dünyada Madencilik, Ankara 1972.

BOZ, Selman Sacit         :  Memur Yargılanmasında İzin ve İtiraz Süreci, 1. Baskı, Ankara 2014.

CAMPELL, Bonnie       :  Mining In Africa - Regulation And Development, New York 2009.

CRAIG, P. P.                 :  Administrative Law, 4. Baskı, Londra, 1999.

ÇAĞLAYAN, Ramazan   :          İdare Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Ankara 2013.

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           İdari Sözleşmelerin Geçersizliği, Konya 2012.

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           İdari Yargıda Tarafların Değişmesi, Ankara 2012.

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           “İdarenin Mali Sorumluluğu”, İdare Hukuku II, Editör: ÖZGÜL, Mehmet Emin, İstanbul 2013, s. 129-144.

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           “Kolluk”, İdare Hukuku II, Editörler:AKINCI, Müslüm/AVCI, Mustafa, İstanbul 2014, s. 57-81.

ÇOBAN ATİK, Ayşegül   :          Kamulaştırmada Yargısal Denetim, Ankara 2014.

DURAN, Lütfi                :  İdare Hukuku Dersleri, İstanbul 1982.

EREN, Fikret                 :  Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Ankara 2014.

ESENER, Turhan/

GÜVEN, Kudret            :  Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2012.

FILER, Colin                 :  “The Role of Land –Owning Communities In Papua New Guınea’s Mineral Policy Framework”, International and Comperative Mineral Law and Policy, 2005.

FINDIKGİL, Yücel       :  Maden Hukuku, İstanbul 1966.

GİRİTLİ, İsmet/

PERTEV, Bilgen/

AKGÜNER, Tayfun/

BERK, Kahraman         :  İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 2013.

GÖĞER, Erdoğan         :  Maden Hukuku, Ankara 1979.

GÖZLER, Kemal          :  İdare Hukuku, C. II, 2. Baskı, Bursa, 2009.

GÖZLER, Kemal/

KAPLAN, Gürsel          :  İdare Hukuku Dersleri, 14. Baskı, Bursa 2013.

GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref: Yönetim Hukuku, 31. Baskı, Ankara 2012.

GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/

TAN, Turgut                  :  İdare Hukuku, C.I, 9. Baskı, Ankara 2013.

GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/

TAN, Turgut                  :  İdare Hukuku, C.II, 7. Baskı, Ankara 2014.

GÜLAN, Aydın              :  “Kamu Malları”, Günışığında Yönetim, İstanbul 1996, s. 567-641.

GÜLAN, Aydın              :  Maden İdare Hukukumuzun Ana İlkeleri ve Temel Müesseseleri, 1. Baskı, İstanbul 2008.

GÜNDAY, Metin           :  İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2011.

GÜRKAN, Mehmet Fatih:          Kamu Özel Ortaklığı, 1. Baskı, Ankara 2014.

HAYTA, Mehmet Ali     :  Kamulaştırma ve Kamulaştırmasız El Atma Davaları, 2. Baskı, Ankara 2014.

KALABALIK, Halil      :  İdare Hukukunun Temel Kavram ve Kurumları, 5. Baskı, Konya 2014.

MAAßEN, Uwe/ SCHIFFER,

Hans-Wilhelm                :  Coal Industry Across Europe, 5. Baskı, EUROCOAL, 2013.

MUNNIK, Victor/

HOCHMANN, Geraldine/

Hlabene, Mathews/

Stephen Law                  :  The Social and Environmental Consequences of Coal Mining in South Africa A Case Study, Amsterdam 2010.

MEMİŞ, Emin                :  Çevre ve Çevre İdare Hukuku (Teori ve Pratik), 1. Baskı, İstanbul 2006.

MERİÇ, Osman             :  “Yorum” Çevre Kanununun Uygulanması, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını, Ankara 1987, s. 94-104.

ODYAKMAZ, Zehra/

KAYMAK, Ümit/

ERCAN, İsmail              :  Anayasa Hukuku İdare Hukuku, 15. Baskı, İstanbul 2012.

OĞUZMAN, M. Kemal/

SELİÇİ, Özer/ OKTAY

ÖZDEMİR, Saibe          :  Eşya Hukuku, 12. Baskı, İstanbul 2009.

ONAR, Sıddık Sami       :  İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. I, 3. Baskı, İstanbul 1966.

ONAR, Sıddık Sami       :  İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. II, 3. Baskı, İstanbul 1966.

ONAR, Sıddık Sami       :  İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. III, 3. Baskı, İstanbul 1966.

OTTO, James/ANDREWS,

Craig/CAWOOD,

Fred/DOGGET,

Michael/GUJ,

Pietro/STERMOLE,

Frank/STERMOLE,

John/TILTON, John      : Mining Royalties, A Global Study of Their Impact on Investors, Government and Civil Society, The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank, Washington 2006.

ÖZAY, İl Han                : Günışığında Yönetim, İstanbul 1996.

ÖZGÜLDÜR, Serdar    :  “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları”, Günışığında Yönetim, İstanbul 1996, s. 707-801.

PARLAK, Tahir            :  Uygulamalı Kömür Açık İşletmeciliği, Bursa 1993.

PAYDAŞ, Eren/KARAKAŞ,

Öznur /YILDIRIM, Mine/

GÜL, Zeynel                  :  Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı Yayınları, Bölgesel Çevre Merkezi-REC Türkiye 2010.

ROBERTSON, David    :  Hard As The Rock Itself, University Press of Colorado, 2006.

SULLIVAN, Bill and

PURWONO, Christian

SAYGILI, Abdurrahman:           Çevre Hukuku Açısından Çevresel Etki Değerlendirmesi, Ankara 2007.

Teo & Partners              :  Mining Law & Regulatory Practise in İndonesia: A Primary Reference Source, Singapore 2013.

SÜMER, Halûk Hâdi     :  İş Hukuku, 17. Baskı, Konya 2013.

TAN, Turgut                  : İdare Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2013.

TELLİ, Serap                : İdare Hukuku ve Uluslararası Hukuk Açısından Madenler, 1. Baskı, Ankara 1989.

TOPALOĞLU, Mustafa   :          Maden Hukuku, 1. Baskı, Adana 2011.

TURAN, Murat             :  “Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 5, s. 1323-1346.

TURGUT, Nükhet         : Çevre Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2001.

UÇKAN, ÖZKAN         : Türk Hukukunda Madenciliğe İlişkin Haklar ve Bunların Ticaret Şirketlerine Sermaye Olarak Getirilmesi, Eskişehir 1983.

ULUSOY, Ali D.            :  İdari Yaptırımlar, 1. Baskı, İstanbul 2013.

YAVUZ, Cavit Işık/

BAHAR, Coşkun           : Türk Tabipleri Birliği Kaz Dağları ve Çanakkale Yöresi Madencilik Girişimleri Raporu, Ankara 2013.

YAYLA, Yıldızhan        :  İdare Hukuku, 1. Baskı, İstanbul 2009.

YILDIRIM, Ramazan   :  İdari Başvurular, Konya 2006.

YILDIRIM, Ramazan   :  İdare Hukuku Kavramları Sözlüğü, Konya 2006.

YILDIRIM, Ramazan   : İdare Hukuku Dersleri I, 4. Baskı, Konya 2013.

YILDIRIM, Ramazan   : Türk İdari Rejimi Dersleri, C. 2, 1. Baskı, Konya 2014.

ZABUNOĞLU, Yahya

Kazım                             : İdare Hukuku C. 1, Ankara 2012.


b)                MAKALELER VE BİLDİRİLER

AKABZAA, Thomas     :  “Mining In Ghana: Implications For National Economic Development And Poverty Reduction”, Mining In Africa –Regulation and Development, New York, 2009, s. 25- 61.

AKILLIOĞLU, Tekin   :  “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, C. 24, S. 2, s. 3-15.

ALICA, Süheyla            :  “Çevre Denetiminde İdarenin Sorumluluğu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 4, 2011, s. 87-119.

ALTAŞ, Burhan             :  “Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının Kömür Politikaları”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 35 - 47.

ARAL, Vecdi                 : “Kanuni İrtifaklar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S.4, 1963, s. 1038-1045.

ARIOĞLU, Ergin/

YILMAZ, Ali Osman     :  Dünyada Taşkömürü Madenciliğine Genel Bakış ve Zonguldak Taşkömürü Havzası’nın Değerlendirilmesi, Türkiye 13. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, 29-31 Mayıs 2002, Zonguldak, s. 425-449.

ARSLANHAN, Selin/

CÜNEDİOĞLU,

Hüseyin Ekrem              :  “Madenlerde Yaşanan İş Kazaları ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, TEPAV Değerlendirme Notu, 2010, s. 1-6.

AYAN, Nurşen               :  “Kira Konusu Taşınmazın İhtiyaç Nedeniyle Tahliye Ettirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2007, s. 11-24.

AZRAK, Ali Ülkü          :  “Türkiye’de Madenlerin Hukuki Rejimi Üzerine Düşünceler”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, C. 1, S. 2, 1980, s. 3-9.

BALKIR, Z. Gönül        : “İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, S. 1, 2012, s. 56 - 91.

BASSE, Ellen Margrethe: “Environmental Liability-Modern Developments”, http://www.Scandinavianlaw.se/ pdf/41-2.pdf, e.t. 20.09.2014, s. 31-53.

BASTIDA, Ana Elizabeth:          “Mining Law In The Context of Develepment An Overwiew”, International Competition For Resources: The Role of Law, State and Markets, Dundee University Press, 2008, pp.101-136.

BAYCIK, Gaye             :  “Rödovans Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Tarafların İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. II, İstanbul 2011, s. 1895-1956.

BAYCIK, Gaye             :  “Yeni Düzenlemeler Açısından İnşaat İşvereninin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 2, 2011, s. 227-253.

BAYCIK, Gaye             :  “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 2013, s. 104-170.

BİLİR, Faruk/

HAMDEMİR, Berkan   :  “Çevre Hakkı ve Uygulaması”, International Conference on Eurasian Economies 2011, s. 143-149.

BİRTEK, Fatih              :  “Kazanılmış Hak Kavramı Bağlamında İdari İşlemin Geri Alınması”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 82, S. 2, 2008, s. 759-777.

BOZ, Selman Sacit/

ÖZTOPRAK, Sezin       :  “The Regulatary Transactions of The Administration Under The Hierarchy of Turkish Law”, 10th International Academic Conference, Vienna, IISES, 03 June 2014, s. 148-157.

BOZ, Selman Sacit/ ÖDEN,

Muhammed Kamil         :  “A Brief Overview Of The Environmental Impact Assessment Regulation”, Journal of Selçuk University Natural and Applied Science, Digital Proceeding of The ICOEST, Side, May 14-17, 2014, s. 671-686.

BOZKURT, H. Argun   :  “İş Mahkemeleri ve Yargılama Yöntemi”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 68, S. 2, 2010,
s. 191-206.

Bursa Serbest Muhasebeci

Mali Müşavirler Odası  : “Kamu Alacağı Kavramı ve Kapsamı”, http://www.bursasmmmo.org.tr/bsmmmo2/?blm=makale&ksm=126AGE.pdf;e.t.05.09.2014.

CLARK, Allen L.           :  “Government Decentralization and Resource Rent Revenue Sharing: Issues and Policy”, East-West Center Occasioanal Papers, S. I, 1999.

ÇAL, Sedat                    :  “Kamu Hizmeti: Bir Tanım Denemesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, S. 1-2, 2007, s. 599-655.

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           “İdarenin Sözleşmelerinden Ayrılabilir İşlemler”, Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Armağan, 1. Baskı, Ankara 2009, s. 179-198.

ÇANKAYA,

Osman Güven                :  “Rödovans Alt İşverenlik Sözleşmesi Midir?”, Kamu- İş, C. 13, S. 3, 2014, s. 1-21.

ÇOBAN ATİK, Ayşegül   :          “İdare Hukukunda Kazanılmış Hak İlkesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 1, 2013, s. 11-53.

DEMİR, Recep              :  “Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdarelerince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi”, Dış Denetim, S. 4, 2011, s. 189-202.

DERDİMAN, R. Cengiz   :          “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin ve Bu Belediyelerin Yapılarındaki Yeni Değişikliklerin Anayasaya Uyumu Sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.2, S.1, s. 51-87.

DEMİRKOL, Selami     :  “Kamu Yönetiminde Bir İlk; ÇED Raporu Uygulaması İle İşlem Üretme Sürecine Halkın Katılımının Sağlanması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 107, 2013, s. 51-74.

DIETSCHE, Evelyn/

BASTIDA, Elizabeth/ The

Revenue Watch Institute  :          “A Mining Supplement To “Drilling Down- The Civil Society Guide To Extractive Industries Revenues and the EITI”” Advancing The EITI In The Mining Sector, EITI, 2009 s. 100-111.

ERDAL, Selcen              :  “Libya Operasyonu Örneğinde “Uçuşa Yasak Bölge” Uygulaması ve Hukuki Dayanağı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 1, 2013, s. 55-75.

ERDEM&ERDEM

Ortak Avukatlık Bürosu   :          “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Ürün Kirası” http://www.erdem-erdem.com/articles/6098-sayili-turk-borclarkanunu-cercevesinde-urun-kirasi/;e.t. 07.09.2014.

ERGEN, Yaşar Bahri/ DEDE,

Okan Murat/ERGEN,

Mustafa/ERGEN, Barış :  “Kömür Madeninin Kente ve Kentsel Yaşama Olan Etkisinin Zonguldak Örneğinde Araştırılması”, Türkiye 17. Kömür Bildiriler Kitabı, 02-06 Haziran 2010, Zonguldak, s. 1-15.

ERGÜZELOĞLU KİLİM,

Esra                                :  “Madencilik Sektöründe Taşeronlaştırma ve Özelleştirme Yöntemi: Rödovans”, http://esrakilim.blogcu.com/madencilik-sektorunde-taseronlastirma-ve-ozellestirme-yontemi-r/3306167, e.t. 28/08/2014.

ERHÜRMAN, Tufan     :  “Çevre Davalarında “Menfaat İhlali”: Danıştay ve KKTC Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 3, 2011, s. 447-484.

ERİŞGİN, Nuri              :  “Çevre Kirletenin Hukuksal Sorumluluğu, Hukuki Araştırmalar Dergisi, C. 14, S. 4, 2008, s. 205-273.

ERSOY, Metin               : “Sürdürülebilir Kalkınmada Avrupa Birliği ve Türkiye Kömür Madenciliği”, Türkiye 17. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 2010, s. 459-469.

ESİN, Jale                      :  “Türkiye’nin Kömüre Dayalı Enerji Üretimi ve Geleceğe Ait Planları”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 83-94.

FISHBACK, Price V.    :  “Liability Rules And Accident Prevention In The Workplace: Empirical Evidence From The Early Twentieth Century”, The Journal of Legal Studies, C. 16, S. 2, 1987, s. 305-328.

FLUX, A. W.                  :  “The Cost of Compensation For Mining Accidents in Germany”, Journal of The Royal Statistical Society, C. 60, S. 4, 1897, s. 866-871.

GÖZLER, Kemal          :  “6360 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler: Yirmidokuz İlde İl Özel İdareleri ve Köylerin Kaldırılması ve İlçe Belediyelerinin Büyükşehir İlçe Belediyesi Haline Dönüştürülmesi Anayasamıza Uygun Mudur?”, Legal Hukuk Dergisi, C.11, S.122, s. 37-82.

GÖZÜBÜYÜK, Şeref    :  “Yeni İstimlak Kanunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 4, 1956, s. 158-169.

GÜÇDEMİR, Abdülkadir:          “Taşkömürü Üretimi ve Geleceğe Dönük Teknolojik Projeler”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 27-34.

GÜLER, Mehmet           :  “Dünyada ve Türkiye’de Kömür”, TMMOB 8. Enerji Sempozyumu “Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye” Bildiriler Kitabı, 1. Baskı, C. 2, Ankara 2012, s. 211-245.

GÜNEŞ, Ahmet M.        :  “Aarhus Sözleşmesi Üzerine Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIV, S. 1, 2010, s. 299-333.

GÜNEŞ, Ahmet M.        :  “Çevre Hukuku Açısından Stratejik Çevresel Değerlendirme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 91, s.33-66.

GÜRKAN, Mehmet Fatih:          “6360 Sayılı Kanunun Getirdiği Yenilikler”, Kamu Hukuku Arşivi (KHukA), C. XIV, S. 1, 2014, s. 5-21.

GÜZEL, Alper               :  “Sürdürülebilir Kalkınmada Yerel Yönetimlerin Mali Sorumlulukları”, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli, Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri Teknoloji Örgütü Projesi, TÜBİTAK 2001, s.1-5

HIZAL, Tamer/ÖZ, Zafer:         “Soma Kömürü Yıkama Uygulaması”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 76-82.

HOMER, Andrew W.    :  “Coal Mine Safety Regulation in China and the USA”, Journal of Comtemporary Asia, C. 39, S. 3, 2009, s. 424-439.

İşmen Günalçin

Avukat Ortaklığı           : “Türkiye’de Madenlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatı ve 176 Sayılı Madenlerde Sağlık ve Güvenlik Hakkında ILO Sözleşmesi”,http://www.bilgi.edu.tr/site_media/ uploads/files/2014/07/18/madenler_turkiye-ilo.pdf; e.t. 05/10/2014.

KAMBER, Esma Melike/

ÜNAL, HASAN/ERŞAN,

Pelin/ÖZTÜRK, Şahabettin:    “Kira Sözleşmesinden Kaynaklanan Hukuk Davaları”, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Hukuki Müzakere Toplantıları, Nevşehir 2013, s. 1-5.

KESKİN, Özkan            :  Osmanlı Devleti’nde Maden Hukukunun Tekamülü (1861-1906), OTAM, 29, Bahar 2011, s. 125-147.

KIRMACI, Kadir          :  “Türk İdari Yargısında Kamulaştırma (Yasal Düzenlemeler ve İdari Yargı Uygulamaları)”, Kamulaştırma Konferansı, Danıştay Başkanlığı, 6 Aralık 2011, s. 1-17.

KIZILBOĞA, Ruveyda/

BATAL, Salih                :  “Türkiye’de Çevre Sorunlarının Çözümünde Yerel Yönetimlerin Rolü ve Önemi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 9, S. 20, 2012, s. 191-212.

KULUÇLU, Erdal         :  “Türk Hukuk Sisteminde Normlar Hiyerarşisi ve Sayıştay Denetimine Etkileri”, Sayıştay Dergisi, S. 71, 2008, s. 3-22.

LAZARUS, Richard, J. :  “Pursuing “ Environmental Justice”: The Distributional Effects of Environmental Protection”, Nortwestern University Law Review, C. 87, S. 3, 1993, s. 787-857.

LEWIS-BECK, Michael S./

ALFORD, John R.         :  “Can Government Regulate Safety? The Coal Mine Example”, The American Political Science Review, C. 74, 1980, s. 745-756.

MADSEN, Peter, M.      :  “These Lives Will Not Be Lost in Vain: Organizational Learning from Disaster in U.S. Coal Mining”, Learning from Rare Events: How Organizations Learn (or Fail to Learn) from Unusual Experiences, C. 20, S. 5, 2009, s. 861-875.

MARTENS, P.N./

RATMANN, L./

RANDAXHE, R.            :  “Hard Coal Mining In Germany-Status And Development”, Türkiye 17. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 2010, s. 483-492.

MECHI, Andrea/

SANCHES, Djalma Luiz   :         “The Environmental Impact of Mining in the State of Sao Paulo”, Estudos Avançados, C. 24, S. 68, 2010, s. 209-220.

MING-XIAO, Wang/

TAO, Zhang/

MIAO-RONG, Zhang Bin/

MING-QIU, Jia             :  “Analysis of National Coal-Mining Accident Data in China, 2001-2008”, Public Health Reports(1974-), C. 126, S. 2, 2012, s. 270-275. 

MITCHELL, Paul         :  “Taxaction and Investment Issues in Mining”, Advancing The EITI In The Mining Sector, EITI, 2009 s. 27-31.

OĞURLU, Yücel           :  “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırımı Ayrımı”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C.III, S. 1, 1999, s. 143-194.

ÖZDAMAR, Demet       :  “Maden Hakkı ve Maden İrtifakı”, Prof. Dr. Mahmut Tevfik BİRSEL’e Armağan, İzmir 2001, s. 319-334.

ÖZDAMAR, Demet       :  “Maden Hakkının Verilmesi ve Bu Hakkın Devri”, Prof. Dr. Turhan Tufan YÜCE’ye Armağan, İzmir 2001, s. 119-148.

ÖZMEN, Münci             :  “Soma Maden Kazası ve Devletin Sorumluluğu”,http://www.turkhukukkurumu.org.tr/Siteyazi/20140609_M_OZMEN.pdf; e.t. 20/08/2014, s. 1-3.

ÖZKAN, Ali Yaşar        :  “Çevre Kirliliğinin Neden Olduğu Zararlardan Doğan Hukuki Sorumluluk”, Çevre ve Kent Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği, Ankara 02 Mart 2012, s. 223-244.

ÖZTOPRAK, Sezin/

ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya:           “Actions For Nullity Which Have Been Filed By Non-Governmental Organizations In Turkish Administrative Procedure”, 12th International Academic Conference, Prague, IISES, 01 September 2014, s. 917-925.

ÖZTÜRK, K. Burak      :  “Elektronik Haberleşme Hizmetlerinde Yetkilendirmenin Hukuki Niteliği”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 67, S. 1, Kış 2009, s. 26-42.

PINARLI, Vedat            :  “Yerel Yönetimler ve Çevre Sorunu Olarak Katı Atıklar”, Çağdaş Yerel Yönetimler, C.1, S. 4, 1992, s. 32.

SERTER, Gencay          :  “Türkiye’de Çevresel Etki Değerlendirme-sinin Tarihsel Süreçteki Gelişimi”, Planlama, S. 1, 2006, s. 23-34.

SÖYLER, Yasin             :  “Yargıtay Kararları Işığında Kişisel Kusur”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIV, S. 2, 2010, s. 555-592.

SÖYLER, İlhami           :  “Kamu Malları Teorisi Açısından Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Yerler”, Sayıştay Dergisi, S. 83, Ekim-Aralık 2011, s.57-68.

SÜZEK, Sarper             :  “İşyerinin Devri ve Hukuki Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Özel Sayı, 2013, (Basım Yılı 2014), s. 311-330.

ŞAHBAZ, İbrahim         :  “Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 86, 2009, s. 405-424.

ŞİMŞEK, Tacettin         : “Çevresel Etki Değerlendirilmesi: Mevzuat, Uygulama ve Sorunlar”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 142. Yıl Sempozyumu, 2010, s. 63-91.

TAMZOK, Nejat           : “Küresel Politikalar ve Türkiye Madencilik Sektörü”, Türkiye 14, Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, 02-04- Haziran 2004, Zonguldak, s. 359-370.

TAMZOK, Nejat           :  “Jeopolitik ve Teknolojik Gelişmeler Perspektifinden Kömürün Geleceği”, TMMOB 8. Enerji Sempozyumu “Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye” Bildiriler Kitabı, 1. Baskı, C. 2, Ankara 2012, s. 247-291.

TANRIVER, Süha         :  “Madencilik Alanında Bir İhtisas Mahkemesinin Oluşturulmasına Gerek Olup Olmadığı Üzerine Bazı Düşünceler”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 68, S. 2010/4, s. 199-209.

TAŞKIN, Âlim               :  “Tüzel Kişilerin Kişilik Haklarının Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 42, S. 1, 1992, s. 201-243.

TAŞTEKİN, Cumali      :  “Ülkemiz Linyit Madenciliğinde EÜAŞ’ın Yeri ve Önemi”, TMMOB 8. Enerji Sempozyumu “Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye” Bildiriler Kitabı, 1. Baskı, C. 2, Ankara 2012, s. 296-299.

TEK, Savaş                    :  “İdare Hukukunda İdarenin Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 1, Nisan 2010, s. 313-333.

TEKİN, A. Murat          :  “Teknik Nezaretçilik”; http://www.maden. org.tr/resimler/ekler/ec96a7f788e8818_ek.pdf; e.t. 08/08/2014.

TEKİN, A. Murat          :  “5995 Sayılı Kanunla Değişik 3213 Sayılı Maden Kanununda Teknik Nezaretçilik”,  http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/696e663487896fa_ek.pdf?tipi=23&turu=X& sube=0; e.t. 08/08/2014.

TILTON, John               :  “Mineral Endowment, Public Policy, And Competitiveness: A Survey Of Issues”, Resourcers Policy, C.18, S.4, 1992, s. 237-249.

TOPALOĞLU, Mustafa   :          “Rödovans Sözleşmesi; Hukuksal Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türkiye 17. Uluslar arası Madencilik Kongresi ve Sergisi-TUMAKS 2001, s. 249-253.

TOPALOĞLU, Mustafa   :          “Rödovansla İşletilen Maden Sahalarının İş Güvenliği Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Türkiye 17. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 2010, s. 493-501.

TOPALOĞLU, Mustafa   :          “Son Yasal Gelişmeler ve Yargı Kararları Işığında Rödovans Sözleşmesi”, Türkiye Madenciler Derneği Sektörden Haberler Bülteni, S. 39, Eylül 2011, s. 42-45.

TOPALOĞLU, Mustafa   :          “Türk ve Kazak Maden Kanunlarının Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi”, International Conference On Eurasian Economies 2012, s. 212-217.

TUNCALI, Ertem/

OCAKOĞLU, Faruk     :  “Türkiye’nin Kömür Potansiyeli, Rezervleri ve 21. Yüzyılda Kömür”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 19-26.

TURAN, Murat             :  “Özel Sektör Kömür Üretimi Sorunları ve İleriye Yönelik Teknolojik Projeler”, Kömür Teknolojisi ve Kullanımı Semineri III, TKİ-OAL Çayırhan Tesisleri 13-14 Ekim 1995, s. 95-101.

TURGUT, Nükhet         :  “Çevre Hakkı-Kuramsal ve Ampirik Çerçeve, İlgili Temel Kavram ve İlkeler: Yargının Rolü”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 142. Yıl Sempozyumu, 2010, s. 13-62.

TÜRK, Hikmet Sami     :  “Devletçe İşletilecek Madenler Hakkında Kanun Üzerinde Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 36, S. 1-4, 1979, s. 83-119.

ULUSOY, Ali                 :  “Çevre Kirlenmesinin Oluşmasından Sonraki Aşamada Medeni Hukuk, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku Çözümlerine Genel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 43, S. 1-4, 1993, s. 125-143.

YAŞAR, Nuri Hasan     :  “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXVI, S. 1, 2008, s. 201-220.

YAYLA, Yıldızhan        :  “Kamu Malının Çağdaş Tanımı”, Hukuki Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 1-3, 1992-1993, s. 7-17.

YEŞİLYURT, Cemal     :  “Mera Alanlarında Madencilik Faaliyetleri-1”, Madencilik Türkiye, S. 19, Aralık 2011, s. 80-82.

YEŞİLYURT, Cemal     :  “Mera Alanlarında Madencilik Faaliyetleri-2”, Madencilik Türkiye, S. 20, Ocak 2012, s. 80-83.

YILDIRIM, Ramazan   :  “Vergi Reformu Üzerine Genel Düşünceler”, Kamu Hukuku Arşivi (KHukA), Y. 2, S. 1-66, Şubat 1999, s. 17-20.

c)                

d)               TEZLER

BORAND, Merve Nazlı : Açık ve Kapalı Maden İşletmeciliğinde Çevresel Etki, Ders Projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2012.

GÜRSES, Ayşe Pınar    : Türkiye’de ve Dünyada Uygulanmakta Olan Maden Kanunu ve Uygulama Yönetmeliklerinin Karşılaştırmalı Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Maden Mühendisliği Anabilim Dalı, 2011.

TOK, Alaaddin              : The Ottoman Mining Sector In The Age of Capitalizm: An Analisys of State-Capital Relations (1850-1908), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2010.

YILDIZ, Basri Hasan    :  Türkiye’de Madencilik Sektöründe Yabancı Sermayenin Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.

e)                 

f)                DİĞER KAYNAKLAR

Avrupa Komisyonu       :  Türkiye 2014 Yılı İlerleme Raporu, Brüksel 2014.

AKSOĞAN, Pınar/

BAYRAM, Deniz/

ÇİFTÇİ, İbrahim           :  Soma Kömür Madeni Faciası Bilgilendirme Dökümanı, Greenpeace 2014.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı İş Teftiş Kurulu

Başkanlığı                      :  Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği 2012 Programlı İş Teftişleri Sonuç Raporu, Temmuz 2013.

Document Of The European

Bank For Reconstruction

And Develeopment         :  Mining Operations Policy, 2012.

Dünya Enerji Konseyi

Türk Milli Komitesi       : Enerji Raporu 2012, Ankara 2012.

Ernst&Young                :  Dünyada ve Türkiye’de Madencilik Sektörü

TEMA                            : Termik Santral Etkileri Uzman Raporu: Konya-Karapınar Kapalı Havzası, İstanbul, Kasım 2013.

Türkiye Büyük Millet

Meclisi                            :  Madencilik Sektöründeki Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Mayıs 2010.

TMMOB Maden

Mühendisleri Odası        :  Madencilikte Yaşanan İş Kazaları Raporu, Haziran 2010.

Türk Mühendis ve

Mimar Odaları Birliği   : Soma Maden Faciası TMMOB Raporu, 1. Baskı, Ankara 2014.

Türkiye Kömür İşletmeleri

Kurumu Genel Müdürlüğü: Kömür Sektör Raporu (Linyit), 2009.

United Nations Human Rights

Office Of The High

Commissioner                :  Rio+20: Joint Report OHCHR and UNEP, Human Rights and the Environment, 2012.


g)   İNTERNET KAYNAKLARI

AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) (2007-2023),

Çevre ve Orman Bakanlığı 2006, http://www.ab.gov.tr/files/SEPB/cevre faslidokumanlar/uces.pdf;e.t. 20/07/2014.

http:// www. euracoal.org/pages/home.php?idpage=1; e.t. 20/07/2014.

http://www2.enerji.gov.tr/tr-TR/Bagli-Ilgili-ve-Iliskili-Kuruluslar;e.t. 08/08/2014.

Elektrik Üretim Anonim Şirketi, http://www.euas.gov.tr/Sayfalar/Kurulusve Tarihce.aspx; e.t. 25/08/2014.

Maden İşleri Genel Müdürlüğü, http://www.migem.gov.tr/; e.t. 04/08/2014.

Türkiye Taşkömürü Kurumu, http://www.taskomuru.gov.tr; e.t. 08/08/2014.

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, http:// www. tki.gov.tr; e.t.08/08/2004.

Kömür İşletmeleri A.Ş., http://www.kiaskomur.com.tr/anasayfa.html;e.t. 08/08/2014.

Maden Terimleri Sözlüğü; http://www.etimaden.gov.tr/t-186s.htm; e.t. 20/08/2014

http://www.csb.gov.tr/db/ced/webicerik/webicerik557.pdf.; e.t. 20/08/2014.

http://www.ormansu.gov.tr/osb/osb/Bakanlik.aspx?sflang=tr; e.t. 20/8/2014.

http://www.csb.gov.tr/turkce/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=15; e.t. 20/08/2014.

http://www.tbmm.gov.tr; e.t. 01/09/2014.

http://www2.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Organizasyon-Semasi; e.t. 08/09/2014.

http://www.isvesosyalguvenlik.com; e.t. 20/09/2014.

http://www.bucagundem.com/; e.t. 19/10/2014.

http://www.tmmob.org.tr/icerik/ somadan-ders-almadik- cinayetleri-devam-ediyor; e.t. 30/10/2014.

http://www.migem.gov.tr/links/duyurular/genel/ResmiGazeteTebligat.htm; e.t. 30/10/2014.

http://www.aksam.com.tr/guncel/ermenek-maden-kazasinin-nedeni/haber-351030; e.t. 05/11/2014.

SONUÇ

Kömür madeni ile ilgili olarak ulaşılabilecek en önemli sonuç vazgeçilmez bir enerji kaynağı olmasıdır. Kömür madenciliği faaliyetinin hiçbir zaman terk edilememiş olması, bu özelliğinden kaynaklanmaktadır. Enerjinin insan yaşamının devamı için zorunlu bir unsur oluşu göz önüne alındığında, konunun uluslararası, bölgesel ve ulusal alanlarda taşıdığı önem daha da ön plana çıkmaktadır.

Bir başka açıdan, genel olarak madenlerin, özel olarak kömür madeninin kendine özgü kamusal mal niteliği, bütün dünya devletlerinde olduğu gibi ülkemiz açısından da kabul edilmiştir.

Hem vazgeçilmez bir enerji kaynağı olma, hem kendine özgü bir kamusal mal niteliğini haiz olma özellikleri, genel olarak madenciliğin ayrı bir hukuki rejime tabi tutulmasını zorunlu kılmış ve diğer dünya devletlerinde olduğu gibi, ülkemizde de ayrı bir maden mevzuatı oluşturulmuştur. Bazı dünya devletleri, kömür madenciliğine özel kanunlar çıkarmış ve bu alanda özel düzenlemeler öngörmüştür. Ülkemizde ise ayrı bir Kömür Kanunu bulunmamaktadır. Bu sebeple; çalışmamızda ortaya çıkan ilk sonuç, kömür madenciliğinin günümüzde yeniden kazanmış olduğu stratejik önem gereği kömür madenciliği faaliyetine ilişkin ayrı ve özel hükümler öngören yeni bir Kömür Kanunu hazırlanmasının gerekliliğidir. Söz konusu kanun hazırlanırken, günümüzün en büyük iki kömür üretici ülkesi konumunda olan ve kömür madenciliği alanında yapmış oldukları mevzuat değişiklikleri sonucu kömür ocağı kazalarını ve kazalar sonucu yaşanan ölüm oranlarını önemli ölçüde azaltmayı başarmış olan Çin ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yer alan düzenlemeler örnek alınmalıdır. Ancak, Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde olan ülkemiz açısından önemli olan bir başka husus, Avrupa Birliği’nin enerji ve çevre arasında bir denge kurulması yönündeki politikalarının da gözden kaçırılmaması gerektiğidir.

Çalışmamızda ortaya çıkan ve özellikle çalışmanın ikinci bölümünü ilgilendiren diğer sonuç; kömür ocaklarının işletilmesi faaliyetinin bir kamu hizmeti olduğu ve bu hizmetin ruhsat usulüyle gördürülen kamu hizmetleri arasında yer alması gerektiğidir. Anayasamızın 168. maddesi, madenlerin aranması ve işletilmesi görevini açıkça devlete bir görev olarak vermiştir. Özel hukuk kişileri tarafından arama ve işletme faaliyetinde bulunulabilmesinin ise ancak kanunun verdiği açık izin ile ve devletin denetimi ve gözetimi altında mümkün olabileceğini hüküm altına almıştır. Dolayısıyla, anayasa koyucu, madencilik faaliyetlerini kamu hizmeti olarak görmektedir. 3213 sayılı Kanun ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği, anayasamızda yer aldığı şekilde özel hukuk kişilerinin de arama ve işletme faaliyetinde bulunabilmesine yönelik düzenlemelere yer vermektedir. Söz konusu düzenlemelerin temelini, idarenin vermiş olduğu bir ruhsat bulunmadan herhangi bir özel hukuk kişisinin kömür arama faaliyetine başlayamaması oluşturmaktadır. Ayrıca, söz konusu maden mevzuatı hükümlerinde özel hukuk kişisinin arama ve işletme faaliyeti süresince birçok farklı idari makamdan izin alınmasına ilişkin hükümler ile özel hukuk kişisi lehine kurulabilecek irtifak hakkı ve kamulaştırma hakkına da yer verilmiştir. Aynı doğrultuda, özel hukuk kişisinin ihlal niteliği taşıyan fiilleri idari yaptırıma tabi tutulmuş ve özel hukuk kişisine madencilik faaliyetinden elde ettiği gelirleri idareye, devlet hakkı, il özel idare payı ve belediye payı olarak tezahür eden kamu gelirleri şeklinde ödeme yükümlülükleri getirilmiştir. Bütün bu açıklamalar ışığında, kanun koyucunun iradesinin de, madencilik faaliyetini bir kamu hizmetinin ifası olarak görme yönünde olduğunun kabulü gerekmektedir. Kömür madenciliği faaliyetinin kamu hizmeti olarak kabul edilmesine gerekçe olacak bir başka husus, söz konusu faaliyetin ifasında kamu yararı bulunduğu hususunda doktrinde ve yargı kararlarında görüş birliği bulunmasıdır.

Çalışmamızın I. bölümünde, kömür ocaklarının özel hukuk kişileri tarafından işletilme usulleri incelenmiştir. Bu bölümde inceleme fırsatı bulunmuş olan maden mevzuatı hükümlerinin yerindeliğine ve hukukiliğine ilişkin değerlendirmelere geçmeden önce, kömür madenciliği uygulamamız açısından çok önemli bir sonuca değinmek gerekmektedir. Şöyle ki; ülkemizdeki kömür ocaklarının çok büyük bir kısmı idarenin ruhsatı altında, az bir kısmı ise özel hukuk kişilerinin ruhsatı altında bulunmaktadır. Ancak, işletme faaliyeti sürecinde çoğunlukla rödovans yöntemi uygulanmaktadır. Başka bir anlatımla, ülkemiz kömür ocaklarının büyük bir kısmı, idareden alınmış bir ruhsatı bulunmayan özel hukuk kişileri tarafından işletilmektedir. Ancak, bu durum hiçbir şekilde rödovansla işletilen kömür ocaklarının özelleştirilmiş olduğu anlamına gelememektedir. Rödovans sözleşmesinin anayasal bir dayanağı yoktur, kanuni anlamda ise 3213 sayılı Kanun’un 7. ek maddesi dışında, mevzuatımızın hiçbir hükmü rödovans yöntemine ilişkin hükümlere yer vermemiştir. 7. ek madde ise, rödovansla işletilen maden sahalarında meydana gelen iş kazaları ile meslek hastalıklarından doğan zararlarda, ruhsat sahibini sorumluluktan kurtarmaya ve rödovans sözleşmelerinin bakanlığın iznine tabi tutulması ile yer altı yöntemiyle işletilen kömür ocaklarında sadece ruhsat sahibi idarenin rödovans sözleşmesi yapabilmesine izin veren hükümler dışında, sözkonusu sözleşmelerin uygulanmasına ilişkin bir hükme yer vermemiştir. Bu açıklamalar, rödovans yöntemine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yapılması ve idarenin rödovans yönteminde etkin bir duruma getirilmesi ya da madencilik faaliyetlerinde bu yöntemin tamamen ortadan kaldırılması gerekliliklerini ortaya çıkarmaktadır.

Bu açıklamanın ardından maden mevzuatımızda tespit edilmiş olan diğer hususlar şu şekilde sıralanabilir:

-         Öncelikle, maden arama ruhsatı verilmesi sırasında geçerli olan öncelik hakkı ilkesinin yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öncelik hakkı ilkesi uygulandığı takdirde, arama ve işletme faaliyetinde bulunacak özel hukuk kişisinin bilgi birikimi, donanımı ve güvenilirliği ile ilgili olarak hiçbir değerlendirme yapılamamaktadır. Madencilik faaliyetinde bulunacak olan kişinin söz konusu özelliklerinin ne derece önemli olduğu, son dönemde ülkemizde yaşanan kömür ocağı kazalarında açıkça ortaya çıkmıştır. Öncelik hakkı ilkesinin uygulanması, 6309 sayılı Kanun döneminden itibaren maden mevzuatımızda yer almaktadır. 5995 sayılı Kanun ile ise, öncelik hakkı ilkesine ek olarak mali yeterlilik belgesi ve ön inceleme raporu, aranan diğer şartlar arasında sayılmıştır. Ancak; bu belgeler de yetersizdir. Bu sebeple, maden arama ve işletme faaliyetinde bulunacak kişilerin kanunla belirlenmiş belli kriterlere sahip bulunması ve ancak söz konusu kişilerin madencilik faaliyetine başvurması gündeme gelmelidir. Bunun ardından söz konusu nitelikleri haiz kimseler arasında ve objektif olarak yapılacak bir seçme-eleme kriterinin ardından, idare tarafından önce başvuran kişiye arama ruhsatı verilmesi yönünde bir düzenleme yapılması gerekmektedir. Bu açıklananlar, özel hukuk kişisinin maden hakkının bir başka özel hukuk kişisine devri imkanı durumunda da geçerlidir.

-         Özel hukuk kişisi lehine ve bir başka özel hukuk kişisinin taşınmazı üzerinde kurulabilecek olan idari irtifakların, kamulaştırma işlemine tercih edilmesi de uygulama açısından hakkaniyete daha uygun sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Zira; maden hukukuna özgü bir karaktere bürünen kamulaştırma işleminde, kamulaştırılan taşınmazın, madencilik faaliyeti süresince Hazine adına tescil edilmesi ve fakat bütün bedellerin ruhsat sahibi özel hukuk kişisi tarafından ödenmesi ve madencilik faaliyetinin sonlanmasının ardından, eski malikin ancak bedelini idareye ödemek suretiyle taşınmazını geri alabilmesi, hakkaniyete uygun olmayan bir durum yaratmaktadır. Dolayısıyla, irtifak hakkı tesisinin kural, kamulaştırmanın ise ancak irtifak hakkının yetmediği durumlarda istisnai olarak uygulanmasını öngören açık bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.

-         Çok önemli bazı ihlallerin varlığı halinde, doğrudan ruhsat iptali ya da faaliyetin durdurulması yaptırımlarının uygulanmaması da, madencilik faaliyetinden zarar görme ihtimali olan üçüncü kişiler açısından hakkaniyete uygun olmayan bir durum yaratmaktadır. Bu durum, en çok iş sağlığına ilişkin ihlaller ile özel hukuk kişisinin hatalı/eksik beyanların tespit edildiği ve sevk fişi olmaksızın maden sevkiyatının gerçekleştirildiği durumlarda belirgin hale gelmektedir. Dolayısıyla, söz konusu durumlarda uygulanacak idari yaptırımlar açısından, yeni ve hakkaniyete uygun düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.

Buraya kadar ulaşılan sonuçlar, çalışmamızın II. bölümündeki değerlendirmeleri önemli ölçüde etkilemiştir.

Kömür ocağının özel hukuk kişileri tarafından işletilmesinde, herşeyden önce, idarenin işlemleri ve yaptırımları ile muhatap olan özel hukuk kişisinin zararları gündeme gelecektir. Uygulamada, madencilik faaliyetleri sırasında idarenin yapmış olduğu hukuka aykırılıklar sebebiyle idari yargıda açılmış olan davalarda idarenin hizmet kusuru işlediğine hükmedilmiştir. Bu sebeple, ekonomik yönü ağır basan bir sektör olan madencilik sektöründe, idarenin hizmet kusurunda bulunmayarak, hukuka uygun işlem tesis etmesi hem hukuk devleti ilkesinin gereklerinden bir tanesinin yerine getirilmesi, hem de devlet Hazinesi’nin zarar görmemesi açısından özellikle önemlidir.

II. bölümde incelenmiş olan bir başka idari sorumluluk türü kömür ocaklarında meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu idarenin sorumluluğudur. İdarenin iş sağlığı ve güvenliği hususunda anayasal ve kanuni dayanakları bulunan denetim ve gözetim yetkisini kullanmamış olduğu her durumda, hizmet kusuru gündeme gelecek ve zarar görenler haklarını idari yargıda arayabilecektir. Ayrıca, idarenin bütün denetim ve gözetimi yapmış olduğu durumlarda dahi, madencilik faaliyetinin iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlike içeren bir faaliyet olması sebebiyle, idarenin kusursuz sorumluluğu ortadan kalkmayacaktır. Bu anlatılanlara ek olarak, idarenin ruhsatı altında ve fakat rödovansçı tarafından işletilen kömür ocaklarında meydana gelen kazalar ya da meslek hastalıklarından doğan zararlarda, idarenin işveren sıfatı ile sorumlu tutulması da söz konusu olabilecektir.

İdarenin bir başka sorumluluğu, kömür madenciliği faaliyetlerinin büyük ölçüde zarar vermekte olduğu çevre zararları açısından gündeme gelecek ve idari yargıda yargılanmasını gerektirecektir. İdare, çevre denetimi hususunda anayasal ve kanuni hükümler ile görevlendirilmiş olması sebebiyle, bu alandaki eksik denetimler hizmet kusuru oluşturacaktır. Ayrıca, bütün denetimler yapılmış olsa dahi, Çevre Kanunu’nun 28. maddesi ve tehlike ilkesinin bir arada değerlendirilmesi sonucu idarenin kusursuz sorumluluğu devam edecektir. Burada önemle belirtilmesi gereken bir başka husus, çevre zararlarının, bütün insanlığı ilgilendiren boyutu sebebiyle mümkün olduğunca geniş anlaşılması gerektiğidir. Ayrıca, çevrenin korunmasında çok önemli bir araç olan ÇED sürecinden beklenen olumlu etkinin tam anlamıyla sağlanabilmesi için, bütün kömür ocağı işletmeleri açısından ve hektar sınırlaması yapılmadan, ÇED sürecine başvurunun zorunlu hale getirilmesine ilişkin bir düzenleme yapılması olumlu bir gelişme olacaktır.

Menfaat çatışmalarının en çok yaşandığı sektörlerden bir tanesi olan kömür madenciliği alanında yapılması gereken, öncelikle madenciliğe sadece ekonomik bir faaliyet olarak bakılması anlayışının değiştirilmesi ve bu yönde gerekli mevzuat değişikliklerin yapılmasıdır. Ancak, bundan daha önemli olan husus, mevzuat hükümlerinin uygulayıcısı olan idarenin hukuka uygun idari işlemler tesis etmesi ve kömür madenciliğinde etkin denetim gerçekleştirebilmesidir. Aksi takdirde, kömür ocağı kazası facialarının ve uzun vadede çevresel zararların önüne geçilebilmesi mümkün olamayacaktır.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.