Halka Açık Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin, Şirketin, Halka Arzı, Kotasyonu ve Sermaye Artırımı İşlemlerinden Doğan Görevleri ve Sorumlulukları

Halka Açık Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin, Şirketin, Halka Arzı, Kotasyonu ve Sermaye Artırımı İşlemlerinden Doğan Görevleri ve Sorumlulukları

Av. Berk Olçum BİLGİN

2020/06 1. Baskı, 253 Sayfa, Ciltli

ISBN 978-625-708-833-6

Çalışmamıza konu olan, Halka Açık Anonim Şirketler, borsa ve sermaye piyasalarının, vazgeçilmez bir unsuru olarak ticari hayatta yerlerini almaktadır. Yönetim kurulu ise, şirketin karar mekanizması olmasından mütevellit büyük arz etmektedir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

İÇİNDEKİLER  9

KISALTMALAR 19

ÖZET 21

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

SERMAYESİ HALKA ARZ EDİLEN ANONİM ŞİRKETLERDE,

HALKA ARZ İŞLEMİ VE YÖNETİM KURULUNUN

YERİNE GETİRMESİ GEREKEN GÖREVLER

I. HALKA ARZ EDİLME KAVRAMI . 27

A. İhraç ve ihraççı kavramı. 28

B. Halka arz işleminin hukuki niteliği. 30

C. Halka arzın anonim şirkete faydaları. 31

D. Halka arz fikrinin şirketlerde yarattığı endişeler . 32

E. Halka arzda bulunulacak sermaye piyasaları. 33

1. Birincil piyasa  33

2. İkincil piyasa  34

F. Halka arzın tarafları . 35

G. Halka arz çeşitleri  35

1. İlk halka arz . 35

2. İkincil halka arz 36

3. Usulsüz halka arz. 36

H. Halka arz yöntemleri . 37

1. Mevcut payların halka arzı  38

2. Yeni payların ihracı yöntemi 38

3. Bedelli sermaye artırımı  39

İ. Halka arz sürecinde anonim şirketin hisselerinin satış yöntemleri . 39

1. Talep toplama yöntemi . 39

a. Sabit fiyatla talep toplama yöntemi  40

b. Fiyat teklifi alma yoluyla talep toplama yöntemi: . 40

10 İçindekiler

c. Fiyat aralığı yoluyla talep toplama  41

2. Talep toplanmaksızın satış yöntemi  41

3. Borsada satış yöntemi . 41

J. Anonim şirketler açısından halka arz süreci  42

1. Başlangıç hazırlıkları  42

a. Esas sözleşmenin değiştirilmesi ve genel kurul kararı . 42

b. Aracılık sözleşmesinin imzalanması. 42

c. Finansal tablolar ve bağımsız denetim  43

d. Halka arz izahnamesi. 43

2. Başvuru 43

3. Tanıtım faaliyetleri  44

4. BİST ve SPK uzmanlarınca şirket incelemesi 44

5. Takas ve saklama bankası ve merkezi kayıt kuruluşuna müracaat 45

6. Halka arz edilen şirketin işlem yapılacağı pazarın belirlenmesi. 45

7. Paylara ilişkin izahnamenin kurul tarafından onaylanması . 46

8. Şirketin paylarının halka arzı . 46

9. Satış sonuçlarının bildirilmesi 46

10. Borsa kotuna alınma ve işlem görmeye başlama  46

II. YÖNETİM KURULUNUN HALKA ARZDAN DOĞAN GÖREVLERİ 47

A. Yönetim kurulunun izahnamenin hazırlanmasından doğan görevleri. 47

1. İzahname kavramı ve hukuki niteliği . 47

2. İzahnamenin birden fazla belge olarak düzenlenmesi  49

3. İzahnamenin geçerliliği 50

4. İzahnamenin tescil ve ilanı  50

5. İzahnamenin unsurları. 51

a. Özet . 51

b. Asıl metin  52

c. Atıflar  52

6. Yönetim kurulunun izahnameden doğan görevleri. 53

a. İzahnamenin hazırlanması görevi 53

b. İzahname hazırlanmasından muafiyet  54

c. İzahnamenin hazırlanması için gerekli belgelerin sunulması. 55

d. İzahnamenin onaylanması görevi 56

B. Yönetim kurulunun kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan görevleri . 56

1. Kamuyu aydınlatma belgeleri ve tarihsel süreçte oluşumu 56

2. Kamuya aydınlatmakla yükümlü olanlar . 60

İçindekiler 11

3. Kamuyu aydınlatma ilkesinin görevleri . 60

a. Bilgilendirme görevi  61

b. Koruyucu görevi  62

c. Caydırıcı görevi 62

4. Yönetim kurulunun kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan

görevleri  62

a. Kamuyu aydınlatma belgesinin hazırlanması görevi . 62

b. Kamuyu aydınlatma belgesinin hazırlanması için gerekli

belgelerin sunulması . 65

C. Yönetim kurulunun finansal tablo ve raporların hazırlanması,

sunulmasından doğan görevleri 66

1. Finansal tablo ve rapor kavramı  67

2. Kurumsal yönetim ilkeleri açısından finansal tablo ve raporların

hazırlanması  69

3. Ara dönem finansal tablo ve rapor düzenlemekle yükümlü olan

halka açık anonim şirketler . 71

4. Yönetim Kurulunun Finansal Tablo Ve Raporların Hazırlanmasından

Doğan Görevleri  72

a. Yönetim kurulunun finansal tablo ve raporların hazırlanması

görevi  72

b. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu hazırlanması görevi  75

(1) Faaliyet raporu kavramı . 75

(2) Faaliyet raporunun hazırlanması 76

(3) Yıllık faaliyet raporlarının denetçiye sunulması. 80

c. Yönetim kurulunun finansal tablo ve raporların kamuya

açıklanması görevi. 81

5. Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin finansal tabloların

hazırlanmasındaki görevleri  82

6. Finansal tabloların hazırlanmasında denetim komitesinin önemi ve

görevleri  85

a. Denetim komitesi üyeleri  86

b. Denetim komitesi görevleri. 87

7. Bağımsız denetim ve bağımsız denetçilerin finansal tablo ve

raporlara etkisi  88

a. Bağımsız denetçilerin finansal tablo ve raporların

hazırlanmasındaki görevleri  90

12 İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE

KOTASYON VE YÖNETİM KURULU İLE ÜYELERİNİN

KOTASYONDAN DOĞAN GÖREVLERİ

I. KOTASYONUN TANIMI .93

II. KOTASYONA KONU OLACAK SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI .95

III. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLER AÇISINDAN KOTASYONUN YARARLARI 96

IV. KOTASYON SİSTEMLERİ 96

A. Tam kotasyon ve kısmi kotasyon. 96

B. İlk kotasyon ve ilave kotasyon. 96

V. KOTASYON SİSTEMİNDE KOTTA KALMA ŞARTLARI 97

VI. YÖNETİM KURULUNUN ŞİRKETİN KOTASYONUNDAN DOĞAN GÖREVLERİ .98

A. Yönetim kurulunun borsa kotuna dâhil olma konusundaki görevi. 98

1. Genel açıklama  98

2. Borsaya kote edilme işlem ve süreçleri . 98

B. Yönetim kurulunun borsa kotundan çıkma konusundaki görevi 101

1. Şirketinin isteği üzerine kottan çıkması. 101

a. Yönetim kurulu tarafından hazırlanan rapor . 102

b. Genel kurul tarafından alınan karar  103

c. Kottan çıkmanın ön koşulu ve karar nisapları 104

d. Pay sahiplerinin haklarının korunması. 106

2. Borsa İstanbul yönetim kurulu kararı ile kottan çıkarma . 106

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE

SERMAYE ARTIRIMI VE YÖNETİM KURULUNUN

SERMAYE ARTIRIMINDAN DOĞAN GÖREVLERİ

I. ESAS SERMAYE SİSTEMİ109

A. Yönetim kurulunun esas sermaye sisteminde sermaye artırma görevi  111

1. Sermaye artırımına ilişkin yönetim kurulu tarafından hazırlanan esas

sözleşme madde tasarı 111

2. Sermaye artırımı sonrası yönetim kurulunun beyan ve ticaret siciline

tescil yükümlülüğü  113

II. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİ .115

A. Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye çeşitleri 117

1. Kayıtlı sermaye  117

İçindekiler 13

2. Başlangıç sermayesi  118

3. Çıkarılmış sermaye  119

B. Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımının hukuki niteliği. 119

C. Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımında kullanılacak kaynakları . 120

1. İç kaynaklardan sermaye artırımı  120

a. İç kaynaklardan sermaye artırma usulü  121

(1) İç kaynakların sermayeye eklenmesi durumuna ilişkin genel

kurul ararı. 122

(2) İç kaynakların mevzuata uygun bir şekilde

oluşturulduğunun doğrulanması 122

(3) Yönetim kurulu kararı. 122

(4) İç kaynakların şirketin sermaye hesabına eklenmesi. 122

(5) SPK’dan görüş alınması  122

(6) Tescil ve ilan . 123

b. Sermaye artırımında kullanılacak iç kaynaklar  123

(1) Kanuni yedek akçeler . 123

(2) Kuruluş sözleşmesi ile yâda kendine özgü bir amaç için

ayrılmış yedek akçeler 125

(3) Kanunun bütçeye eklenmesine ve sermayeye eklenmesine

izin verdiği fonlar 126

(4) Daha önceki yıldan aktarılan kar ile dağıtılmasına karar

verilmemiş olan son yıl karı 127

2. Dış kaynaklardan sermaye artırımı 127

a. Mevcut olunan payların itibari değerlerinin yükseltilmesi

suretiyle sermaye artırımı . 128

b. Yeni pay çıkarmak suretiyle sermaye artırımı . 128

3. Dış kaynaklardan sermaye artırma usulü  128

a. İlgili belgelerin hazırlanması ve spk’dan onay alınması . 129

b. Yeni payların satışı için aracılık sözleşmesi ve konsorsiyumu

yapılması . 129

c. Mevcut pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının kullanabilmesi  130

d. Payların satışı. 130

e. Satılan Pay Bedellerinin Ödenmesi 130

f. Payların Teslimi . 130

g. Satılamayan payların iptali  131

h. Tescil ve ilan  131

14 İçindekiler

D. Yönetim kurulunun sermaye artırımından doğan görevleri 131

1. Yönetim kurulunun sermaye arttırma görevleri 131

a. Yönetim kurulunun iç kaynaklardan sermaye artırım kararı

alması  131

b. Yönetim kurulunun dış kaynaklardan sermaye artırım kararı

alması  132

c. Yönetim kurulunun sermaye artırım kararı . 133

2. Yönetim kurulunun sermaye artırım kararını kamuoyuna duyurma

görevi  134

3. Yönetim kurulunun izahname hazırlama ve kurula başvurma görevi . 134

4. Yönetim kurulunun beyan hazırlama, kurula başvurma ve ticaret

siciline tescil görevi . 135

a. Yönetim kurulunun beyan hazırlama görevi . 135

b. Yönetim kurulunun, kurula başvurma ve ticaret siciline tescil

görevi. 136

III. ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI 137

A. Şarta bağlı sermaye artırımın hukuki niteliği, sermaye sistemlerindeki

yeri ve şart kavramı. 138

B. Şarta bağlı sermaye artırımının anonim şirkete faydaları  140

1. Şirket çalışanlarına olumla yönde etkileri . 140

a. Sermaye artırımının diğer uygulamalara göre kolay olması  141

C. Şarta bağlı sermaye artırımında şirket için oluşabilecek olası riskler . 141

1. Sermaye artırımının şirket için yetersiz kalması  141

D. Şarta bağlı sermaye artırım sürecinde uygulanacak yöntemler  142

E. Şarta bağlı sermaye artırımında yönetim kurulunun görevleri  142

1. Yönetim kurulunun esas sermaye sisteminde şarta bağlı sermaye

artırımı görevleri . 143

a. Yönetim kurulunun şarta bağlı sermaye artırım kararı alması ve

genel kurula bu kararı sunma görevi . 144

b. Yönetim kurulunun şarta bağlı sermaye artırımına ilişkin

izahname hazırlayıp SPK’ya onaylatma görevi . 145

c. Yönetim kurulunun şarta bağlı sermaye artırımı için Ticaret

Bakanlığından izin alma görevi  146

d. Yönetim kurulunun beyan hazırlama ve Ticaret Siciline tescil

görevi. 147

2. Yönetim kurulunun kayıtlı sermaye sisteminde şarta bağlı sermaye

artırımı görevleri . 148

İçindekiler 15

a. Yönetim kurulunun şarta bağlı sermaye artırım kararı alması ve

uygulaması  149

b. Yönetim kurulunun şarta bağlı sermaye artırımına ilişkin

izahname hazırlayıp SPK’ya onaylatma görevi  150

c. Yönetim kurulunun karar tescili, beyan hazırlama ve esas

sözleme değişikliğinin ticaret siciline tescil görevi  150

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN

ŞİRKETİN HALKA ARZ, KOTASYON VE SERMAYE ARTIRIMI İŞLERİNDEN

DOĞAN SORUMLULUKLARI

I. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ

SORUMLULUĞU VE ŞARTLARI.151

II. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNUN NİTELİĞİ.151

A. Yönetim kurulu üyelerinin alacaklılara ve hissedarlara karşı

sorumluluklarının niteliği  154

III. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI.155

A. Hukuka aykırılık  155

B. Zarar ve varlığı. 156

C. Kusur . 159

1. Kusurun ispat yükü 160

D. İlliyet bağı 162

IV. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ

SORUMLULUĞA HÂKİM OLAN İLKELER .164

A. Müteselsil sorumluluk ilkesi uygulama şekli ve türleri 164

B. Kişisel sorumluluk ilkesi. 167

C. Yönetim kurulu üyelerinin işlemlerinin şirkete izafesi ilkesi. 168

V. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIĞIN HALKA ARZ GÖREVİNDEN DOĞAN

SORUMLULUĞU170

A. İzahnameden doğan hukuki sorumluluk . 170

1. Sorumlu olan kişiler. 171

2. Yönetim kurulu ve üyelerinin sorumluluğu . 173

3. Bağımsız denetim kuruluşların sorumluluğu . 176

4. Zamanaşımı . 177

B. Kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan hukuki sorumluluk . 177

1. Sorumlu olan kişiler. 178

2. Yönetim kurulu ve üyelerinin sorumluluğu . 180

3. Zamanaşımı . 182

16 İçindekiler

C. Finansal rapor ve belgelerden doğan hukuki sorumluluk . 182

1. Sorumlu olan kişiler. 183

2. Yönetim kurulu ve üyelerin sorumluluğu  183

3. Denetim komitesinin sorumluluğu 185

4. Zamanaşımı . 186

VI. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIĞIN ŞİRKETİN KOTASYONUNDAN DOĞAN

SORUMLULUĞU .186

A. Borsa kotuna dâhil olmasından kaynaklanan sorumluluğu. 186

1. Sorumlu Olan Kişiler  188

2. Yönetim kurulu ve üyelerinin sorumluluğu . 189

B. Halka açık anonim şirketin borsa kotundan çıkmasından kaynaklanan

sorumluluğu  190

1. Halka açık anonim şirketin yönetim kurulunun isteği üzeri borsa

kotundan çıkmasından kaynaklanan sorumluluğu  190

2. Yönetim kurulu ve üyelerinin sorumluluğu . 190

VII.HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIĞIN SERMAYE ARTIRIMINDAN DOĞAN

SORUMLULUĞU .192

A. Sermaye artırımından doğan sorumlulukları. 192

1. Sorumlu olan kişiler. 193

2. Yönetim kurulu ve üyelerin sorumluluğu  193

VIII. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIĞIN ŞARTA BAĞLI SERMAYE

ARTIRIMINDAN DOĞAN SORUMLULUĞU .195

A. Sorumlu olan kişiler. 195

B. Yönetim kurulu ve üyelerin sorumluluğu  196

IX. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ

SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLER 197

A. Sulh 197

B. Zamanaşımı . 199

1. Zamanaşımı sürelerinin başlangıcı  199

C. İbra  200

1. İbranın hukuki niteliği 201

2. İbranın uygulanması 202

3. İbranın kapsamı. 206

4. İbra çeşitleri. 207

5. İbra davası . 208

İçindekiler 17

BEŞİNCİ BÖLÜM

YÖNETİM KURULU VE ÜYELERİNE KARŞI

AÇILACAK SORUMLULUK DAVALARI

I. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE KARŞI AÇILACAK SORUMLULUK DAVASI

ÖNCESİNDE ARABULUCULUK ŞARTI VE YERİNE GETİRİLMESİ .211

A. Ticari davalarda arabuluculuk . 212

B. Ticari davalar da arabulucunun sorumluluğu 215

II. YÖNETİM KURULU VE ÜYELERİNE KARŞI AÇILACAK SORUMLULUK DAVASI 216

A. Sorumluluk davalarında zamanaşımı  219

B. Yönetim kurulunun halka arzdan dolayı oluşabilecek zararlarda açılacak

sorumluluk davası . 219

C. Yönetim kurulunun kotasyon işleminden dolayı oluşabilecek zararlardan

dolayı açılacak sorumluluk davası . 222

D. Yönetim kurulunun sermaye artırımından ötürü oluşabilecek

zararlardan dolayı açılacak sorumluluk davası 224

SONUÇ. 227

KAYNAKLAR. 233

EKLER (YARGITAY KARARLARI)  249