İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ7

İÇİNDEKİLER9

KISALTMALAR19

GİRİŞ21

BİRİNCİ BÖLÜM

BANKACILIK SEKTÖRÜ KURUMLARI,
BANKA ALACAĞI VE BANKA ALACAKLARININ KORUNMASI KAVRAMI

§ 1.BANKACILIK SEKTÖRÜ KURUMLARI, BANKA VE
FON ALACAĞI KAVRAMLARI25

A)Bankacılık Sektörü Kurumları25

I.Banka25

II.Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu31

a)Genel Olarak31

b)Fonun Görev ve Yetkileri32

c)Fonun Fonksiyonları33

1.Fonun Sigortacılık Fonksiyonu33

2.Fonun İyileştirme Fonksiyonu33

3.Fonun Tahsilat Fonksiyonu34

III.Varlık Yönetimi Şirketleri34

a)Kavram ve Tarihçe34

b)Kanuni Dayanak ve Varlık Yönetimi Şirketlerinin
Faaliyet Alanları35

c)Pay Yapısı Bakımından Şirket Türleri37

B)Banka Alacağı Kavramı, Banka Alacaklarının
Özellikleri ve Kaynakları38

I.Banka Alacağı Kavramı38

II.Banka Alacaklarının Ayırt Edici Özellikleri39

III.Banka Alacaklarının Kaynakları39

a)Kanundan Kaynaklanan Banka Alacakları40

1.Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Bakımından40

2.Bankalar ve Varlık Yönetimi Şirketleri Bakımından40

aa)Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi40

bb)Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu42

b)Sözleşmeden Kaynaklanan Banka Alacakları43

1.Genel Olarak Bankacılık İşlemleri43

2.Bankacılık İşlemlerinin Türleri45

aa)Mevduat İşlemleri45

bb)Kredi İşlemleri48

cc)Hizmetler53

i.Genel Olarak53

ii.Tevdi işlemleri54

iii.Ödeme İşlemleri56

iv.Tahsilât İşlemleri58

v.Diğer Hizmetler60

c)Banka Alacaklarının Diğer Kaynakları60

1.Vekâletsiz İş Görme60

2.Haksız Fiil60

3.Sebepsiz Zenginleşme61

C)Fon Alacağı62

I.Fon Alacağı Kavramı62

II.Fon Alacaklarının Kaynakları65

a)Fonun Gelirleri65

1.Mevduat ve Katılım Fonu Sigortası Primleri65

2.Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu,
Emanet ve Alacaklar65

3.Sisteme Giriş Payı65

4.Pay Edinilmesine İlişkin İzinler İçin Yatırılacak
Tutarlar65

5.Para Cezalarından Ayrılan Paylar66

6.Fon Mevcudunun Gelirleri ile Sair Gelirler66

7.Bankaların İradi Tasfiyesi Aşamasında
Tevdi Edilecek Değerler67

b)İstismar Edilen Banka Kaynakları67

c)Sigortaya Tâbi Mevduat ve Katılım Fonu Tutarının
Eksik Beyanından Doğan Alacak68

d)Bankalardan Temliken Alınan Alacaklar68

III.Fon Alacaklarının Borçlusu69

D)Varlık Yönetimi Şirketlerinin Alacakları70

§ 2.BANKA ALACAKLARININ KORUNMASI72

A)Alacağın Korunması Kavramı72

B)Korumanın Kaynakları72

I.Banka Alacaklarının Sözleşme İle Korunması72

II.Banka Alacağının Kanunla Korunması75

a)Genel Olarak75

b)Tarihi Süreç75

§ 3.BANKA ALACAKLARININ KORUNMASININ
TEMEL HAKLARA UYGUNLUĞU SORUNU77

A)Banka Alacaklarının Korunmasının Temel Haklar ve
Anayasal İlkeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi77

B)Anayasaya Aykırılık Nedeniyle İptal Edilen Düzenlemeler79

I.BDDK Kararlarına Karşı Yargı Yolu Kısıtlamaları80

II.TMSF Kararlarına Karşı Yargı Yolu Kısıtlamaları80

III.Yurt Dışına Çıkış Yasağı81

IV.Zamanaşımına İlişkin Hükümlerin Geçmişe Yürümesi81

C)Anayasaya Aykırı Olduğu İleri Sürülen Koruma Hükümleri83

I.Genel Olarak83

II.Payların Fona Devri ve Alacağın (Alacaklı)
Fon Tarafından Belirlenmesi83

III.Banka Yöneticilerinin Yakınlarının Mal Varlığının
Beyanı83

IV.Banka Yetkililerinin İflası84

V.Fon Alacaklarının Takip ve Tahsiline İlişkin
Yetkiler ve İstisnalar84

VI.İspat Yükünün Yer Değiştirmesi86

VII.Zamanaşımı86

VIII.Varlık Yönetimi Şirketleri Bakımından Getirilen
Kolaylıklar86

IX.Kamu Bankaları Lehine Getirilen Düzenlemeler87

X.İcra ve İflâs Kanunu’nun Düzenlemeleri87

İKİNCİ BÖLÜM

İCRA HUKUKUNDA BANKA ALACAKLARININ KORUNMASI

§ 4.KONUT FİNANSMANI SİSTEMİNDE KORUMA
HÜKÜMLERİ91

A)Genel Olarak91

B)Önce Rehne Müracaat Kuralının Uygulanmaması92

C)Kıymet Takdirine Yetkili Kuruluşlar95

D)İhalenin Feshi Talebinin Reddi Cezası95

E)İcranın Geri Bırakılmasında Satışın Durdurulması96

§ 5.BANKA BELGELERİNİN İTİRAZIN KALDIRILMASINA
YARAR BELGELERDEN SAYILMASI (İİK m.68/b)98

A)Genel Olarak İtirazın Kaldırılması98

B)Kredi Sözleşmelerine Dayalı Kesin Kaldırma100

I.Yasal Düzenleme100

II.Hükme Esas Kredi Türleri102

a)Genel Olarak102

b)Borçlu Cari Hesap Şeklinde İşleyen Krediler103

c)Para Ödüncü Niteliğindeki Vadeli Krediler105

III.Hükme Esas Alacaklar105

IV.Belge Oluşturma Usulü107

a)Hesap Özeti Hazırlanması ve Gönderilmesi107

b)Hesap Özetine İtiraz110

V.Kanuni Sonuçlar113

a)Genel Olarak113

b) İcra ve İflâs Kanunu’nun 68’inci Maddesinde
Sayılan Belgeye Dönüşme113

c)İmzanın Kabulü114

d)Dava Engeli Oluşturma115

e)İflas Hukukuna İlişkin Sonuç117

VI.Takip ve Yargılama Süreci117

§ 6.KREDİ KARTI SÖZLEŞMELERİNDE SURET
BELGELERİN İTİRAZIN KALDIRILMASINA
ESAS OLMASI120

§ 7.KREDİ SÖZLEŞMELERİNE DAYANILARAK
İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE
İLAMLI TAKİP YAPILMASI122

A)Yasal Düzenleme122

B)Hükme Esas Kredi Türleri124

C)Hükme Esas Alacaklar125

D)Belge Oluşturma Usulü126

I.İhtarname Hazırlanması ve Gönderilmesi126

II.İhtarnameye itiraz130

III.Kanuni Sonuçlar131

E)Takip ve Yargılama Süreci131

I.Takip Talebi131

II.İcra Emri132

III.İcra Emrini Şikâyet133

F)Harç Sorumluğunun Kaldırılması135

§ 8.ÜÇÜNCÜ KİŞİ KONUMUNDAKİ BANKALARIN
İCRA VE İFLÂS KANUNU’NUN 89’UNCU
MADDESİ ÇERÇEVESİNDE KORUNMASI137

§ 9.TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİNDE
MÜLKİYETİN GEÇİŞİ139

A)Genel Olarak139

B)Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Kurulması ve
Özellikleri139

C)Borçlunun Temerrüdü ve Rehinli Taşınırın Mülkiyetinin
Geçişi141

§ 10.MALİ YÜKÜMLÜLÜKLERE İLİŞKİN KORUMA143

A)Harç İstisnası143

B)Katma Değer Vergisi İstisnası145

C)Damga Vergisi İstisnası146

§ 11.KAMU BANKASI ALACAKLARI147

A)Genel Olarak147

B)Bütün Kamu Bankalarına Yönelik Koruma147

I.Genel Olarak147

II.Koruma Kapsamı149

a)Kredinin Kullanıldığı Tarih Bakımından149

b)Muhataplar Bakımından150

c)Kredi Türleri ve Bankacılık İşlemleri Bakımından151

d)Üçüncü Kişiler Bakımından152

III.Sağlanan Koruma152

a)Genel Olarak152

b)Fon Alacaklarına İlişkin Hükümlere Atıflar153

c)Aciz Vesikası Aranmaması155

d)Geçici 13’üncü Maddeye İlişkin Düşünceler156

C)TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI TAO. LEHİNE
GETİRİLEN KORUMA HÜKÜMLERİ157

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İCRA HUKUKUNDA FON VE VARLIK YÖNETİMİ ŞİRKETİ ALACAKLARININ KORUNMASI

§ 12.FON ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI VE
SÜRELERİN DURMASI159

A)Zamanaşımı159

B)Sürelerin Durması161

§ 13.FON ALACAKLARININ KANUNİ TEMİNATI163

§ 14.FONUN TEMİNAT MUAFİYETİ165

§ 15.FONUN MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER BAKIMINDAN KORUNMASI167

A)Vergi, Resim ve Harç Muafiyeti ve İstisnası167

B)Katma Değer Vergisi İstisnası170

§ 16.FON ALACAKLARININ 6183 SAYILI
AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKINDA KANUN’A GÖRE TAKİBİ171

A)Genel Olarak171

B)Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun Tahsil Mekanizması172

I.Genel Olarak172

II.Fonun Tahsilatla İlişkili Teşkilatı173

III.Fonun Tahsilat ve Tasfiyeye İlişkin Yönetmelikleri176

C)Fon Alacaklarının Takip ve Tahsilinde Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un Uygulaması176

I.Genel Olarak176

II.Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Uygulaması Bakımından “Alacak Kaynakları”177

III.Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un
Fon Alacakları Bakımından Uygulanması179

a)Normatif Düzenleme179

b)Uygulama181

1.Takip Usulü181

2.Satış183

3.Sıra Cetveli186

c)Konkordato Hükmüne Tâbi Olmama189

d)Limited Şirket Ortağının Sorumluluğu190

e)Yasal Temsilcinin Sorumluluğu191

D)Sigortaya Tâbi Tutarın Eksik Beyanından Doğan Alacaklar
İçin Öngörülen Özel Koruma Hükümleri192

I.Genel Olarak192

II.Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun Hükümlerine Göre Tahsil Yetkisi192

a)Genel Olarak192

b)Sorumlular193

c)Tedbir194

1.Tedbirin Konusu194

2.Tedbirin Konulması195

3.Tedbirin Devamı ve Kalkması196

d)Yargılama196

e)Ceza Sorumluluğu198

§ 17.FON ALACAKLARININ İCRA VE İFLÂS KANUNU’NA
GÖRE TAKİBİ199

A)Genel Olarak199

B)(4389 sayılı) Bankalar Kanunu’nun Düzenlemesi199

C)Bankacılık Kanunu’nun Düzenlemesi201

D)İcra ve İflâs Kanunu’na Göre Takip202

I.Takip Talebi ve Alacağın Belirlenmesi202

II.Sürelerin Fon Bakımından Durması203

III.İtirazın Takibi Durdurmaması204

IV.Teminat Muafiyeti204

V.Tebligat Kolaylığı205

VI.Tazminat ve Cezalardan Muafiyet205

VII.Aciz Vesikası Aranmaması206

VIII.İhtiyati Hacizden Sonra Takip Yapma Süresi207

E)Faaliyet İzni Kaldırılan Bankalar Aleyhine Takip Yasağı207

F)Kapsamın Genişletilmesi210

I.Fon ile İlişkili Bankalar Bakımından210

II.Kamu Bankaları Açısından212

§ 18.VARLIK YÖNETİMİ ŞİRKETLERİ İÇİN KORUMA
HÜKÜMLERİ214

A)Genel olarak214

B)Varlık Yönetimi Şirketleri Bakımından
Katma Değer Vergisi İstisnası214

C)Fonun Paydaş Olmadığı Varlık Yönetimi Şirketleri215

I.Alacağa Tanınmış İmkan ve İmtiyazlar ile
Temlike Dayalı Koruma215

a)Genel Olarak215

b)Alacağın Temliki ve Temlikin Hükümleri215

1.Genel Olarak215

2.Alacaklı Sıfatının Değişmesi216

3.Alacağa Bağlı İmtiyazlar, Rüçhan Hakları ve
İmkânlar217

4.Borçluya Ait Def’ilerin İleri Sürülebilmesi218

II.Temlik Zamanının Etki ve Sonuçları219

a)Genel Olarak219

b)Diğer Finansal Kuruluşlardan Temlik Alınan
Alacaklar219

c)Fondan Temlik Alınan Alacaklar219

1.Genel Olarak219

2.Fonun Henüz Takibine Başlamadığı Alacaklar219

3.Fonun İcra ve İflâs Kanunu’na Göre
Yaptığı Takipler219

4.Fonun Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Yaptığı Takipler220

aa)Ödeme Emrinden Önceki Dönem220

bb)Ödeme Emrinin Tebliğinden Sonraki Dönem221

cc)Haciz Safhası223

dd)Satış Hazırlığı Safhası223

ee)Paraların Paylaştırılması Safhası223

D)Fonun Paydaş Olduğu Varlık Yönetimi Şirketleri224

I.Genel Olarak224

II.Mevcut Dava ve Takiplere Devam İmkânı225

III.Bir Kısım Tebligatların Yapılmasına İlişkin İmkân225

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İFLAS ve KONKORDATO HUKUKUNDA
BANKA ALACAKLARININ KORUNMASI

§ 19.BÜTÜN BANKALARIN YARARLANABİLECEĞİ
KORUMA HÜKÜMLERİ227

§ 20.TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONUNUN
KORUNMASI228

A)Banka Yetkililerinin Sorumluluğu ve Şahsi İflası228

B)Bankaların İflası Halinde234

I.Genel Olarak234

II.Bankaların İflas Yolu ile Tasfiyesi235

III.Bankaların İflasında Tasarruf Mevduatı
Sigorta Fonuna Sağlanan Korumalar237

a)İcra ve İflâs Kanunu’ndaki Yetki ve
Görevler Bakımından Muafiyetler237

1.Genel Olarak237

2.İflas Kararının Tebliğ ve İlanı238

3.Basit Tasfiye238

4.Adi Tasfiye240

5.İflas İdaresi240

6.İflas Sıra Cetveli242

7.Alacakların Geç Yazdırılması243

8.Pay Cetveli244

9.Borç Ödemeden Aciz Vesikası244

10.İflasın Kapanması245

11.Tâbi Olunmayan Hükümler245

b)Mali Yükümlülükler Bakımından İmtiyazlar246

c)Sıra Bakımından İmtiyaz247

d)Ödeme Tarihi Bakımından İmtiyaz249

II.Diğer Koruma Hükümleri250

C)Yabancı Banka Şubelerinin İflası251

D)Fona ve Fon Bankalarına Borçlu Olanların İflası Halinde253

I.İflas Bürosunun Oluşumu253

II.İflas İdaresinin Oluşumu253

III.İflas Sıra Cetvelinde İmtiyaz255

§ 21.YENİDEN YAPILANDIRMA KAPSAMINDAKİ
BANKALAR BAKIMINDAN GETİRİLEN
KORUMA HÜKÜMLERİ256

A)Genel Olarak256

B)Kamu Bankalarının Yeniden Yapılandırılması256

C)Yeniden Yapılandırma Kapsamındaki Bankaların
Korunması258

I.Genel Olarak258

II.İflas Bürosunun Oluşumu258

III.İflas İdaresinin Oluşumu259

§ 22.BORÇLUNUN KONKORDATO TEKLİF ETMESİ  ve
UZLAŞMA YOLUYLA YENİDEN YAPILANDIRMAYA BAŞVURMASI HALİNDE BANKA ALACAKLARININ KORUNMASI261

A)Borçlunun Konkordato Teklif Etmesi Halinde Koruma261

B)Borçlunun Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırmaya
Başvurması Sürecinde Koruma261

SONUÇ263

KAYNAKÇA267

EKLER283

Ek-1. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Devredilen Bankalar285

Ek-2. İflas Eden Bankalar286

ÖNSÖZ

Sadece ülkemizde değil bütün dünyada büyük bir baskı grubu durumundaki bankaların, kendi lehlerine kazanım elde etme çabaları ve özellikle bunun sözleşmelere konulan genel işlem koşulları dışında, kanunlarla da desteklemeleri ve hatta yargı uygulamalarının da kimi zaman bankalar lehine bir yön alması; oysa bunun emek, insanlık onuru ve ülke ekonomisi karşısında kapitalizmin haksız bir zaferi olarak görülerek kınanması gerekliliği fikri beni bu çalışmayı yapmaya iten temel etkendir.

2000’li yılların başında yaşanan banka krizinin atlatılması adına, önceki bankacılık mevzuatının yetersiz kalması nedeniyle 2003 yılında 5020 sayılı Kanunla 4389 sayılı Bankalar Kanunu’na yapılan devrim niteliğinde ve fakat bankalar ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu lehindeki eklemeler, aynı tarihte tetkik hakimi olarak göreve başladığım Yargıtay 19. Hukuk Dairesi tarafından özenle uygulanmaya çalışıldı. Bu süreçte, 2005 yılında Bankacılık Kanunu yürürlüğe girdi ve neredeyse her maddesi gerek teorik temelde ve gerek dava dosyası bazında değerlendirildi. Bu küçük birikim ve deneyimin bir doktora tezi olarak kağıda dökülmesinin Türk hukuk öğretisi ve uygulaması için yararlı olacağını düşünüyorum.

Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nde bu süreci engin tecrübeleri ile birlikte yaşadığımız, bir hakim olarak yetişmemde büyük payı olan, birlikte tetkik hakimi olarak çalışmamızdan sonra Yargıtay üyesi sıfatıyla kendisine dosya anlattığım, ardından Bahçeşehir Üniversitesi’nde öğretim üyeliğini sürdüren ve nihayet tez jürimde de görev alan; yirmi iki yılı aşkın süredir bilgisinden, kişiliğinden ve bitimsiz gibi görünen kütüphanesinden yararlandığım hocam, ustam Prof. Dr. Adnan Deynekli ilk sırada teşekkür etmem gereken isimlerden biridir.

Yargıtay tetkik hakimliği sırasında tanıdığım ve üyeliği döneminden başlayarak gerek 19. Hukuk Dairesi Başkanı ve gerek Hukuk Genel Kurulu Başkanı olduğu süreçte birlikte çalışmaktan büyük keyif aldığım, hukukçu kimliğini kazanmamda çok emeği geçmiş sevgili Başkanım ve ağabeyim Seyit Çavdar’ı da minnetle anıyorum.

Otuz yıl önce, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin birinci sınıfından başlayarak yüksek lisans ve doktora eğitimim sırasında rahle-i tedrisinde olmaktan büyük onur duyduğum, tez jürimin başkanı Prof. Dr. İhsan Erdoğan’a; iş yoğunluğu nedeniyle epey uzattığım tez yazımı sürecinde sabırla destek olan hocam Prof. Dr. Vahit Doğan’a ve artık bir “kaos” haline gelen tezi derli-toplu ve duru bir hale getirmek için günlerini feda eden hocam, danışmanım ve sevgili arkadaşım Doç. Dr. İbrahim Ermenek’e çok teşekkür ediyorum.

Prof. Dr. Sema Taşpınar Ayvaz tez jürimdeki katkılarından çok önce, birlikte görev yaptığımız İcra ve İflâs Kanunu Bilim Komisyonundaki öğreticiliği ile bana yepyeni bir hukuk penceresi açmıştır; duyduğum şükranı kelimelerle ifade etmem zor görünüyor.

Yabancı kaynaklara ulaşmamda katkılarını cömertçe ortaya koyan ve tezim hakkında yarattıkları düşünce ortamı ve verdikleri enerji ile desteklerini sürekli hissettiğim değerli arkadaşlarım Doç. Dr. Müjgan Tunç Yücel’e, Doç. Dr. Hülya Taş Korkmaz’a ve Doç. Dr. Bilgehan Yeşilova’ya sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

Genel olarak hakimlik, özelde ise Yargıtay tetkik hakimliği gibi özen isteyen, insanın vaktinin çoğunu dosyalarla geçirdiği bir meslek mensubunun bilimsel çalışma yapması, büyük bir özveri gerektiriyor. Bu iki güç iş bir araya geldiğinde özveri sadece benim değil ailemin de omuzlarına yük oldu. Adli tatiller dinlenme değil teze yoğunlaşma dönemleri olarak yaşandı yıllar boyunca. Başta hayatım boyunca gösterdikleri sonsuz destek için anne ve babama, kendilerinden çaldığım zaman ve ilgi için –sabreden ve sabredemeyen– bütün aile fertlerime çok çok teşekkür ediyorum.

Savunma hakkının kutsal sayıldığı, zayıfın korunduğu; ticaret hayatının ve ekonomik sistemin dürüst, geliştirici rekabete dayalı ve adalet temeline oturan bir hal alması adına “hukuka aykırılık kitabesi” haline gelen ve sırf bankaları kayıran düzenlemelerin mevzuatımızdan ayıklanması için bu çalışmanın bir tetikleyici olacağı ümidindeyim.

Böylesine kapsamlı bir alanda eser vermenin zorluğunun bilincinde olarak kitaptaki eksiklikler ve olası hatalar konusunda sorumluluğumun hoşgörüyle karşılanmasını diliyor; kitabın basımında sarf ettikleri özen ve emek için başta sayın Serap Özer Rol ve Yetkin Yayınevi çalışanlarına, sayın      Y. Ziya Gülkök ve sayın Muharrem Başer’in şahsında şükranlarımı sunuyorum.

Dr. Cemal Fazıl KARAKAŞ

Çankaya, Ocak 2019