CISG Uyarınca Satım Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları

BH338
Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca
Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları
Dr. Süleyman YILMAZ
2013/12 Baskı, 300 Sayfa
ISBN 978-975-464-794-5 

“Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Sözleşmenin Esaslı İhlâli Halinde Alıcının Hakları” başlığını taşıyan çalışma, Türk hukukunda bu alanda hazırlanmış ilk çalışmalardan birisidir. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) kabul edilip 01.08.2011 tarihinde ülkemizde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye, milletlerarası ticarette etkin bir rol oynamaktadır. Türkiye’nin ticaret ilişkisi içerisinde bulunduğu diğer ülkelerle arasında satım sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü için Antlaşmaya taraf olma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu zorunluluk ve benzeri sebepler çalışma konusunun seçiminde etkili olmuştur. (Önsöz'den)

Milletlerarası ticaret, ülkelerin milletlerarası özel hukuku kuralları sebebiyle çeşitli millî hukuk kurallarına tâbi olmaktadır. Bu sebeple milletlerarası ticarete ilişkin sözleşmelerden doğan ihtilaflar ya sözleşmenin yapıldığı yer kanunu (lex loci contractus), ya sözleşmenin ifa edileceği yer kanunu (lex loci solutionis) ya da ihtilafı çözmekle yetkili mahkemenin bulunduğu yer kanunu (lex fori) hükümleri uygulanmak suretiyle giderilmektedir. Bu çeşitlilik, hukukî belirsizliğe yol açtığı gibi, ek masrafları da beraberinde getirmektedir. İşte bu sebeple, milletlerarası ticarete ilişkin hukuk kurallarının yeknesaklaştırılması, öteden beri üzerinde durulan bir konu olmuştur.

Antlaşma, herşeyden önce, satım sözleşmesi taraflarının işyerleri farklı âkit ülkelerde ise (m. 1/1-a) uygulanır. Bununla birlikte Antlaşma, tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde ve milletlerarası özel hukuk kurallarının âkit bir devletin hukukuna atıf yapması durumunda da uygulanır (m. 1/1-b). Buna göre Antlaşma, sadece bir tarafın işyerinin âkit bir devlette olması halinde uygulanabileceği gibi, hiç birisinin işyerinin âkit bir devlette olmaması halinde de uygulanabilir.

İkinci olarak Antlaşma, bazı istisnalar dışında ticarî mal satımı sözleşmelerine uygulanmaktadır. Bu istisnalardan ilki tüketici sözleşmeleridir. Ayrıca, cebri icra yoluyla yapılan satımlar, menkul kıymetlere ilişkin sözleşmeler, gemi ve hava taşıtı satımı, elektrik satımı, Antlaşmanın kapsamı dışında bırakılmıştır (m. 2). Keza alıcının, imalat veya üretim için gerekli malzemelerin büyük bir bölümünü sağladığı sözleşmeler ile işgücünün ağırlık kazandığı sözleşmeler de Antlaşmanın uygulama alanı dışındadır (m. 3).

Üçüncü olarak Antlaşma, sözleşmenin geçerliliği (m. 4/1-a), sözleşme konusu malın mülkiyeti (m. 4/1-b) ve sözleşme konusu malın yol açtığı ölüm ve yaralanmadan kaynaklı bazı sorunlara (m. 5) uygulanmaz.

Son olarak taraflar, sözleşme özgürlüğü çerçevesinde, Antlaşmanın uygulanmasını bertaraf edebilecekleri gibi, bazı hükümlerinin uygulanmasına istisna getirebilirler (m. 6).