İÇİNDEKİLER

Önsöz 7

İçindekiler 10

Kısaltmalar 23

1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş

I. Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi 27

1. Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı 27

2. Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci 30

3. Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi 33

II. Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi 35

1. Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu

“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu? 35

2. Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar 37

3. Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları 38

a) Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları 38

aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri 42

b) Ulusal Kaynaklar 43

4. Çevre Ceza Hukukunun İşlevi 47

III. Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi 49

1. Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları 49

a) Almanya’daki Durum 49

b) Türkiye’deki Durum 51

aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku 51

2. Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi 56

a) Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 57

aa) Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre 57

bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması 58

cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu 60

dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması 62

b) Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 64

aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku 64

bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem 66

cc) Yeni TCK Sonrası Dönem 67

IV. Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer 69

1. Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı 69

2. Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler 72

a) Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram 72

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 73

b) Saf Ekolojik Kuram 75

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 76

c) İdarî Kuram 78

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 79

d) Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram 80

aa) Görüşümüz 86

V. Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları 90

1. Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve

Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı 90

a) Atıf türleri 91

b) Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu 92

2. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri 93

a) İdâreye Bağımlılık Türleri 93

aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık 93

bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık 93

cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık 94

dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık 95

ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık 95

b) Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar 95

c) Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği 101

d) İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar 102

aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102

bb) İznin Kapsamı ve Sınırları 104

cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi 105

dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi? 105

3. Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları 111

a) Tehlike Suçu Türleri 112

aa) Soyut Tehlike Suçları 113

bb) Potansiyel Tehlike Suçları 114

cc) Somut Tehlike Suçları 117

dd) Zarar (Netice) Suçları 119

(1) Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları 119

4. Özgü Suç Olarak Çevre Suçları 128

a) Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar 128

b) Özgü Suçlar 129

aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri 131

(1) Bizzatî Suçlar 131

(2) Yükümlülük Suçları 131

(3) Saik ya da Amaç Öngören Suçlar 132

c) Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları 132

d) ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket 136

2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları

I. Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar 141

1. Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı 142

2. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı 144

3. Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer 147

a) Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer 147

aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer 149

bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice? 152

II. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları 154

1. Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 155

a) Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler 156

aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı 156

bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi 158

cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi

(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang) 159

dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie) 161

b) Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung) 162

aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası 162

bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı 165

cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik 167

2. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 170

a) Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak? 171

aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler 172

b) Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları 176

aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler 177

bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları 178

(1) Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı 179

(a) Görüşümüz 182

(2) Neticenin Kısmî İsnâdı 183

(a) Görüşümüz 189

cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları 191

(1) Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191

(2) Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî 

Sorumluluğa Yönelik Tavrı 192

(3) Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik 195

(4) Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen) 

Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 196

(a) Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197

(b) Alternatif Nedensellik? 198

(c) Yasaya Uygun Koşullar Kuramı 198

(d) Görüşümüz 199

III. Çevreye Karşı Suçlarda Taksir 200

1. Taksir Tanımı 202

2. Taksirin Görününüş Şekilleri 203

3. Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 204

a) Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması 205

aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207

bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar 208

cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 208

b) Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 210

4. Eko-Audit’e Katılım 210

IV. Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık 211

1. Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli? 213

a) Öğretideki Görüşler 213

b) Görüşümüz 214

2. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215

a) Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 215

b) Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 218

aa) İhmâl Kavramı 219

bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket 219

cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet 220

dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri 221

(1) Kanundan Doğan Garantörlük 222

(2) Sözleşmeden Doğan Garantörlük 223

(3) Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük 223

V. Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk 225

1. Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler 225

a) Faillik 226

aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik 226

bb) Dolaylı Faillik 227

(1) Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 230

(2) İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği? 232

(3) Görüşümüz 234

cc) Birlikte (Müşterek) Faillik 235

dd) Yanyana Faillik 239

b) Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme) 240

aa) Azmettirme 241

bb) Yardım Eden 243

c) Bağlılık kuralı 246

VI. Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî, İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları 249

1. Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu 249

a. Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi 250

b. Fail Olarak İşletme Çalışanı 252

aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 253

(1) Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan

Sorumlulukları 256

(2) Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları 258

bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 260

(1) Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260

(2) İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler: 

İhmâlî Hareketten Sorumluluk 262

cc) Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 263

(1) Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve

Yükümlülükleri 264

(2) Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve 

Yükümlülükleri 265

(3) Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 269

(a) Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin

Cezaî Sorumluluğu 269

(b) Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 272

2. Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 273

a) Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye

Zarar Vermesi 275

aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı 277

bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278

b) Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri

İhlâl Etmesi 280

aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk? 281

bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk

(ACK m. 330d I V)? 282

cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk? 283

dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287

(1) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı? 288

(a) Gözetim Yükümlülüğü 288

(b) Koruma Yükümlülüğü 289

(2) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı 292

ee) Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması 294

ff) Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl

(ACK m. 258 – TCK m. 279)? 295

c) Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir

Yetkisinin Rolü 297

3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler

I. ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan Tanımlar 304

II. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma 305

III. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler 307

IV. Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları 313

1. Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 313

a) Tipiklik 315

aa) Maddî Unsurlar 315

(1) Sular 315

(2) Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi 318

(3) Fail 323

bb) Manevî Unsur: Kasıt 323

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 323

2. Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a 324

a) Tipiklik 326

aa) Maddî Unsurlar 326

(1) Toprak 326

(2) Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak 328

(3) Tipik Netice 331

(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli 334

bb) Manevî Unsur: Kasıt 338

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 339

3. Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325 339

a) Tipiklik 341

aa) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I) 341

(1) Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar) 341

(2) Tesisin İşletimi Sırasında 343

(3) Netice: Havada Değişiklik 344

(4) Zarar Vermeye Uygunluk 346

(5) Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler 347

(6) İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl 348

bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II) 350

cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III) 352

dd) Manevî Unsur: Kasıt 353

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 354

4. Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326 354

a) Tipiklik 356

aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I) 357

(1) Atık 357

(a) Sübjektif Atıklar 361

(b) Objektif Atık Kavramı 362

(c) İmhâ Edilecek Atıklar ve Değerlendirilecek Atıklar 364

(d) Yan Ürünler 365

(e) Tehlikeli Atıklar 365

(f) Zehirleri ya da İnsan veya Hayvanlara Bulaştırılması Genel Tehlike Yaratan Hastalık Ajanlarını İçeren ya da [Bunları] Meydana Getirebilecek Atıklar 365

(g) İnsanlar İçin Kanserojen Olan, Üremeyi Tehlikeye 

Atan ya da Genomlarını Değiştirebilen Atıklar 367

(h) Patlama Tehlikesi Olan, Kendiliğinden Yanabilen [Yanıcı] ya da Cüz’î Miktarda Olmayan Radyoaktif Atıklar 367

(ı) Türü, Tabiatı ya da Miktarına Göre Sularda, Havada ya da Toprakta Kalıcı Kirlenmeye ya da Sair Olumsuz Değişikliklere ya da Hayvanların ya da Bitkilerin Varlığını Tehlike Atmaya Uygun Olan Atıklar 368

(2) Tipik hareketler: Toplamak, Nakletmek, İşlemek, Değerlendirmek, Depolamak, Yerleştirmek, Boşaltmak, Ortadan Kaldırmak, Ticaretini Yapmak, Aracılık Etmek ya da Sair Şekilde İşletmek 369

(3) İdâre Hukukuna Aykırılık 372

(4) Minimallik Koşulu 372

bb) Maddî Unsurlar (İzinsiz Atık Nakli ACK m. 326 II) 373

cc) Maddî Unsurlar (Radyoaktif Maddelerin Nakledilmemesi 

ACK m. 326 III) 373

dd) Manevî Unsur: Kasıt 374

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 375

5. Çevre Suçlarının Özel Ağır Hâlleri ACK m. 330 375

a) Kurallaşmış Örnekler (fıkra 1 cümle 2) 376

aa) Failin, Sular, Toprak ya da ACK m. 329 III Kapsamındaki Koruma Alanına, Zarar Hiç Ortadan Kaldırılamayacak Şekilde [ya da] Sadece Olağanüstü Uğraşılarla Zarara Son Verilebilecek Şekilde ya da Ancak Çok Uzun Bir Zaman Geçtikten Sonra Ortadan Kaldırılabilecek Şekilde Zarar Vermesi 377

bb) Failin, Kamusal Su Tedarikini Tehlikeye Atması 377

cc) Failin, Sıkı Koruma Altındaki Türden Hayvan ya da Bitkilerin Varlığına Kalıcı Zarar Vermesi ya da 378

dd) Failin, Kâr Hırsı ile Hareket Etmesi 378

b) Nitelikli Hâller (fıkra 2 bent 1, 2) 378

6. Zehir Salma Yoluyla Ağır Tehlike Yaratma Suçu ACK m. 330 a 380

a) Tipiklik 381

aa) Maddî Unsurları 382

bb) Manevî Unsur: Kasıt 383

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 383

7. Etkili Pişmanlık ACK m. 330 b 384

V. Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu TCK m. 181 385

1. “Çevrenin Kirletilmesi” Madde Başlığının Anlamı 386

2. Çevreyi Kasten Kirletme Suçunun Doğası 388

3. Atık veya Artıkları Toprağa, Suya veya Havaya Vermek TCK m. 181 I 389

a) Tipiklik 389

aa) Maddî Unsurlar 389

(1) Toprak 390

(2) Su 391

(3) Hava 394

(4) Atık veya Artıkları 395

(a) İdâre Hukukuna Kavramsal Bağlılık: İdâre Hukukunda Atık Kavramı 395

(b) Ceza Hukukunda Atık Kavramı 396

(c) Üst Kavram Olarak Atık Kavramı: Artık? 397

(d) Atık Türleri 398

(e) Kişisel ve Evsel Atıkların Akibeti? 400

(5) İlgili Kanunlarla Belirlenen Teknik Usûllere Aykırı

Olarak ve 402

(a) Normun Koruma Amacına Hizmet Eden Yazılı 

Mevzuat 403

(b) Teknik Usûllere Aykırı Olarak 405

(6) Çevreye Zarar Verecek Şekilde 407

(a) “Çevre” Nedir? 407

(b) Suya, Toprağa, Havaya veya Canlılara Zarar Verecek Şekilde 409

(c) Zarar Verecek Şekilde: Olumsuzluk Potansiyeli

Taşımak 412

(7) Vermek 416

(8) Fail 417

bb) Manevî Unsur: Kasıt 417

b) Hukuka Aykırılık 418

c) Kusurluluk 418

d) Teşebbüs 418

e) İştirâk 419

f) İçtimâ 419

g) Ne Bis İn İdem İlkesi ile Suç-Kabahat İçtimâî 420

aa) Çevreye Karşı İşlenen Bir Haksızlıktan İki Kere Cezalandırma: Kabahat ve Suç Arasında İki Kere Cezalandırma Yasağı? 420

(1) Ne Bis İn İdem İlkesi 422

(a) Görüşümüz 423

bb) Suçlarla Kabahatler Arasında İçtimâ 425

(1) Görüşümüz 426

4. Atık/Artıkları İzinsiz Ülkeye Sokma Suçu TCK m. 181 II 429

a) Tipiklik 430

aa) Maddî Unsurlar 430

(1) Atık veya Artıkları 430

(2) Ülkeye Sokan 430

(3) Fail 432

bb) Manevî Unsurlar: Kasıt 432

b) Hukuka Aykırılık 433

c) Kusurluluk 434

d) Teşebbüs 434

e) İçtimâ 434

5. TCK m. 181 III ve IV 435

a) 3. Fıkra: Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Özellik Göstermesi 435

b) 4.Fıkra: Bir ve İkinci Fıkralarda Tanımlanan Fiillerin, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıklarla İlgili Olarak 437

c) İçtimâ 439

6. Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 439

a) Tüzel Kişilerin Cezaî Sorumluluğu De Lege Ferenda? 440

b) Almanya ve Türkiye’de Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 444

aa) Müsadere 447

(1) Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi 448

(2) Kazanç Müsaderesi 452

VI. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu TCK m. 182 454

1. Çevreyi Taksirle Kirletme Suçunun Doğası 456

2. TCK m. 182 I 1. Cümle Kapsamında Çevreye Taksirle Atık Vermek 457

a) Tipiklik 457

aa) Atıkların Çevreye Zarar Verecek Şekilde Verilmesine Taksirle Neden Olmak 457

(1) Objektif Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 458

(2) Özen Yükümlülüğüne Aykırılığa Yönelik 

Sınırlandırmalar 458

(3) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 459

bb) Fail 460

b) Hukuka Aykırılık 460

c) Kusurluluk 460

d) Teşebbüs ve İştirâk 461

e) İçtimâ 461

3. TCK m. 182 I 2. Cümle ve m. 182 II 461

1. TCK m. 182 I 2. Cümle: Bu Atık veya Artıkların, Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Etki Bırakması 462

2. TCK m. 182 II: İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıkların Toprağa, Suya veya Havaya Taksirle Verilmesine Neden Olmak 463

VII. Alman Ceza Kanunu’nda Gürültüye, Sarsıntıya ve İyonlaşmamış Işınlara Neden Olma Suçu ACK m. 325 a 464

a) Tipiklik 465

aa) Maddî Unsurlar: Sağlık İçin Tehlikeli Gürültüye Neden Olmak ACK m. 325 a I 465

(1) Tesis İşletimi Sırasında 466

(2) Gürültüye Neden Olmak 466

(3) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 467

(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâl Edilmesi 468

bb) Maddî Unsurlar: Gürültü, Sarsıntı ve İyonlaşmamış Işına 

Sebep Olmak ACK m. 325 II 468

cc) Manevî Unsur: Kasıt 470

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 470

VIII. Gürültüye Neden Olma Suçu TCK m. 183 470

1. Gürültüye Neden Olma Suçunun Doğası 471

a) Tipiklik 471

aa) Maddî Unsurlar 471

(1) Gürültüye Neden Olmak 471

(2) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 473

(3) İlgili Kanunlarla Belirlenen Yükümlülüklere Aykırı

Olmak 475

(4) Fail 476

bb) Manevî Unsur: Kasıt 476

b) Hukuka Aykırılık 476

c) Kusurluluk 476

d) Teşebbüs 476

e) İştirâk 477

f) İçtimâ 477

IX. İzinsiz Nükler Tesis İşletilmesi ACK m. 327 478

1. Tipiklik 480

a) Maddî Unsurlar (İzinsiz Nükleer Tesis İşletme ACK m. 327 I) 480

b) Maddî Unsurlar (Nükleer Maddelerin Nakledilmemesi Suçu

ACK m. 328 II) 482

c) Manevî Unsur: Kasıt 482

2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 482

X. Radyoaktif Maddelerin ve Diğer Tehlikeli Maddelerin ve Mallar Hakkında Kurallara Aykırı Uygulamalar ACK m. 328 482

1. Tipiklik 485

a) Maddî Unsurlar

(Radyoaktif Maddelerle İzinsiz İştigâl ACK m. 328 I) 485

b) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 II) 487

c) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 III) 488

d) Manevî Unsur: Kasıt 490

2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 490

XI. Korunma Altındaki Yerlerin Tehlikeye Atılması ACK m. 329 491

XII. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu TCK m. 184 500

1. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Doğası 502

2. Ruhsatsız ya da Ruhsata Aykırı Bina Yapma ya da Yaptırma Suçu TCK m. 184 I 503

a) Tipiklik 503

aa) Maddî Unsurlar 503

(1) Bina 503

(a) Bina Kavramına Yer Yönünden Sınır 506

(b) Belediye Sınırları İçinde Olan Yerler veya 507

(c) Özel İmar Rejimine Tabi Yerler 508

(2) Yapı Ruhsatîyesi Alınmadan veya Ruhsata Aykırı Olarak 509

(a) Yapı Ruhsatîyesi: Yeni İnşaat Ruhsatı, Esaslı Tamir ve Tadil Ruhsatı ve İlâve İnşaat Ruhsatı 510

(b) Yapı Ruhsatîyesi Almak Zorunluluğu 511

(c) Verilen Ruhsata Aykırılık 513

(d) Yapmak veya Yaptırmak 514

bb) Manevî Unsur: Kasıt 519

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 520

c) Teşebbüs 520

d) İçtimâ 520

e) Kişisel Cezasızlık Sebebi TCK m. 184 V 521

3. Ruhsatsız Şantiyeye Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapmak TCK m. 184 II 523

a) Tipiklik 524

a) Maddî Unsurlar 524

aa) Yapı Ruhsatîyesi Olmadan Başlatılan İnşaatlar Dolayısıyla Kurulan Şantiyelere 524

bb) Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapılmasına Müsaade Etmek ve Müsaade Eden Kişi 524

b) Manevî Unsur: Kasıt 528

c) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 528

d) Teşebbüs 529

4. İzinsiz Yapılarda Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Etme

TCK m. 184 III 529

a) Tipiklik 530

aa) Maddî Unsur 530

(1) Yapı Kullanma İzni Alınmamış Bina(lar) 530

(2) Herhangi Bir Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Eden 531

(a) Sınaî Faaliyet Nedir? 531

(b) Sınaî Faaliyet İcrâsına Müsaade Etmeye

Yetkili Olanlar? 534

(c) Sınaî Faaliyetin İcrâsı 537

bb) Manevî Unsur 537

b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 537

c) Teşebbüs 537

XIII. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yansımış Bazı Türk Çevre Ceza Hukuku Kararları 538

1. Türkiye İçin Önemli Bir Karar: Bergamalı Köylüler ve Siyanürlü Altın Arama, AİHM Taşkın ve Diğerleri Kararı 539

2. İnsan Sağlığının Zarar Görmesi Konusunda: Öneryıldız – Türkiye Davası 542

Kaynakça 543

 

İÇİNDEKİLER

 

Önsöz........................................................................................................................................ 7

İçindekiler............................................................................................................................. 10

Kısaltmalar........................................................................................................................... 23

1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş

     I.  Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi........................................ 27

1.    Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı----------------------------- 27

2.    Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci------ 30

3.    Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi................................................... 33

   II.  Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi...................................... 35

1.    Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu
“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu?..................................................................... 35

2.    Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar------------------------------- 37

3.    Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları.............................................................. 38

a)    Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları................................ 38

aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri............. 42

b)    Ulusal Kaynaklar......................................................................................... 43

4.    Çevre Ceza Hukukunun İşlevi......................................................................... 47

  III.  Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi............................................................. 49

1.    Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları.......................................................... 49

a)    Almanya’daki Durum................................................................................ 49

b)    Türkiye’deki Durum.................................................................................... 51

aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku...................................................... 51

2.    Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi...................................................... 56

a)    Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci................. 57

aa) ................ Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre     57          

bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması... 58

cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu......................................... 60

dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması...................................... 62

b)    Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci.................... 64

aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku.............. 64

bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem...................................................... 66

cc) Yeni TCK Sonrası Dönem................................................................... 67

  IV.  Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer.............................................. 69

1.    Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı......................... 69

2.    Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler. 72

a)    Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram........................................... 72

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 73

b)    Saf Ekolojik Kuram.................................................................................... 75

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 76

c)    İdarî Kuram.................................................................................................. 78

aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 79

d)    Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram-------------------- 80

aa) Görüşümüz............................................................................................ 86

    V.  Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları.............................................................. 90

1.    Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve
Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı............................... 90

a)    Atıf türleri...................................................................................................... 91

b)    Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu...... 92

2. .. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri----------------------------- 93

a)    İdâreye Bağımlılık Türleri......................................................................... 93

aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık.................. 93

bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık...................... 93

cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık.............................. 94

dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık............. 95

ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık. 95

b)    Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar----------------- 95

c)    Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği------------------------- 101

d)    İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar.................................... 102

aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102

bb) İznin Kapsamı ve Sınırları............................................................... 104

cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi------------- 105

dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi?---------------------- 105

3.    Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları................................................................ 111

a)    Tehlike Suçu Türleri.................................................................................. 112

aa) ............................................................................... Soyut Tehlike Suçları-------------------------------- 113

bb) Potansiyel Tehlike Suçları................................................................ 114

cc) Somut Tehlike Suçları....................................................................... 117

dd) Zarar (Netice) Suçları........................................................................ 119

(1).. Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları.. 119

4.    Özgü Suç Olarak Çevre Suçları...................................................................... 128

a)    Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar......................... 128

b)    Özgü Suçlar................................................................................................ 129

aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri...................................................... 131

(1).. Bizzatî Suçlar.............................................................................. 131

(2).. Yükümlülük Suçları................................................................... 131

(3).. Saik ya da Amaç Öngören Suçlar........................................... 132

c)    Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları.............................................. 132

d)    ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket.................................................. 136

2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları

     I.  Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar.............................................. 141

1.    Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı................ 142

2.    Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı........................ 144

3.    Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer............................................................. 147

a)    Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer................ 147

aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer......................... 149

bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice?------------- 152

   II.  Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları............ 154

1.    Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet......................................... 155

a)    Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler................................................. 156

aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı---------------------------- 156

bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi.................................................................... 158

cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi
(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang)........................ 159

dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie)..................................................... 161

b)    Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung)......................................... 162

aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası....................................................... 162

bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı....................................... 165

cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik----------------------- 167

2.    Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet...................... 170

a)    Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak?---------- 171

aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler------- 172

b)    Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları-- 176

aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler..................................................... 177

bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları.................................... 178

(1).. Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı.............................. 179

(a).. Görüşümüz.......................................................................... 182

(2).. Neticenin Kısmî İsnâdı............................................................. 183

(a).. Görüşümüz.......................................................................... 189

cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları------------- 191

(1).. Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191

(2).. Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî
Sorumluluğa Yönelik Tavrı...................................................... 192

(3).. Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik....... 195

(4).. Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen)
Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet........................................... 196

(a).. Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197

(b).. Alternatif Nedensellik?...................................................... 198

(c).. Yasaya Uygun Koşullar Kuramı..................................... 198

(d).. Görüşümüz.......................................................................... 199

  III.  Çevreye Karşı Suçlarda Taksir.............................................................................. 200

1.    Taksir Tanımı.................................................................................................... 202

2.    Taksirin Görününüş Şekilleri........................................................................... 203

3.    Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler...................... 204

a)    Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması  205

aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207

bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar.................................... 208

cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği............... 208

b)    Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................ 210

4.    Eko-Audit’e Katılım......................................................................................... 210

  IV.  Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık................................................................... 211

1.    Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli?      213

a)    Öğretideki Görüşler.................................................................................... 213

b)    Görüşümüz................................................................................................. 214

2.    Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215

a)    Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar................................... 215

b)    Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar....................................... 218

aa) İhmâl Kavramı................................................................................... 219

bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket.................................................. 219

cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet          220

dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri-------------------------- 221

(1).. Kanundan Doğan Garantörlük................................................ 222

(2).. Sözleşmeden Doğan Garantörlük........................................... 223

(3).. Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük................. 223

    V.  Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk............................................................................. 225

1.    Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler............. 225

a)    Faillik........................................................................................................... 226

aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik...................................... 226

bb) Dolaylı Faillik..................................................................................... 227

(1).. Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik           230

(2).. İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği?---- 232

(3).. Görüşümüz.................................................................................. 234

cc) Birlikte (Müşterek) Faillik.................................................................. 235

dd) Yanyana Faillik.................................................................................. 239

b)    Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme)......................... 240

aa) Azmettirme......................................................................................... 241

bb) Yardım Eden...................................................................................... 243

c)    Bağlılık kuralı............................................................................................ 246

  VI.  Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî,
          İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları................................................................. 249

1.    Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu................................ 249

a.    Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi.............................................. 250

b.    Fail Olarak İşletme Çalışanı................................................................... 252

aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk.. 253

(1).. Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan
Sorumlulukları............................................................................ 256

(2).. Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları-------------------- 258

bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk....... 260

(1).. Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260

(2).. İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler:
İhmâlî Hareketten Sorumluluk............................................... 262

cc)  Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları---------------------- 263

(1).. Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 264

(2).. Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 265

(3).. Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları............................ 269

(a).. Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin
Cezaî Sorumluluğu............................................................. 269

(b).. Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu---------------------- 272

2.    Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu...................................................... 273

a)    Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye
Zarar Vermesi............................................................................................ 275

aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı......... 277

bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278

b)    Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri
İhlâl Etmesi................................................................................................ 280

aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk?...... 281

bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk
(ACK m. 330d I V)?.......................................................................... 282

cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk?           283

dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287

(1).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı?................... 288

(a).. Gözetim Yükümlülüğü...................................................... 288

(b).. Koruma Yükümlülüğü....................................................... 289

(2).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı.................... 292

ee)  Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması----- 294

ff)  Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl
(ACK m. 258 – TCK m. 279)?......................................................... 295

c)    Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir
Yetkisinin Rolü.......................................................................................... 297

3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler

     I.  ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan
          Tanımlar.................................................................................................................... 304

   II.  TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma........... 305

  III.  TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler..... 307

  IV.  Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları.......................................... 313

1.    Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324.......................................................... 313

a)    Tipiklik........................................................................................................ 315

aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 315

(1).. Sular.............................................................................................. 315

(2).. Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi------------ 318

(3).. Fail................................................................................................ 323

bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 323

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 323

2.    Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a................................................... 324

a)    Tipiklik........................................................................................................ 326

aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 326

(1).. Toprak.......................................................................................... 326

(2).. Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak.. 328

(3).. Tipik Netice................................................................................. 331

(4).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli................................ 334

bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 338

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 339

3.    Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325....................................................... 339

a)    Tipiklik........................................................................................................ 341

aa) ............................................................ Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I)-------------------------------- 341

(1).. Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar)......................................... 341

(2).. Tesisin İşletimi Sırasında.......................................................... 343

(3).. Netice: Havada Değişiklik........................................................ 344

(4).. Zarar Vermeye Uygunluk......................................................... 346

(5).. Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler.......................................... 347

(6).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl.................................... 348

bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II)................................................... 350

cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III).................................................. 352

dd) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 353

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 354

4.    Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326.................................................... 354

a)    Tipiklik........................................................................................................ 356

aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I)......... 357

(1).. Atık............................................................................................... 357

(a).. Sübjektif Atıklar................................................................. 361

(b).. Objektif Atık Kavramı...................................................... 362

(c).. İmhâ Edilecek Atıklar ve Değerlendirilecek Atıklar..... 364

(d).. Yan Ürünler......................................................................... 365

(e).. Tehlikeli Atıklar.................................................................. 365

(f).. Zehirleri ya da İnsan veya Hayvanlara Bulaştırılması Genel Tehlike Yaratan Hastalık Ajanlarını İçeren ya da [Bunları] Meydana Getirebilecek Atıklar...................... 365

(g).. İnsanlar İçin Kanserojen Olan, Üremeyi Tehlikeye
Atan ya da Genomlarını Değiştirebilen Atıklar............ 367

(h).. Patlama Tehlikesi Olan, Kendiliğinden Yanabilen [Yanıcı] ya da Cüz’î Miktarda Olmayan Radyoaktif Atıklar............................................................................................... 367

(ı) .. Türü, Tabiatı ya da Miktarına Göre Sularda, Havada
ya da Toprakta Kalıcı Kirlenmeye ya da Sair Olumsuz Değişikliklere ya da Hayvanların ya da Bitkilerin Varlığını Tehlike Atmaya Uygun Olan Atıklar............. 368

(2).. Tipik hareketler: Toplamak, Nakletmek, İşlemek, Değerlendirmek, Depolamak, Yerleştirmek, Boşaltmak, Ortadan Kaldırmak, Ticaretini Yapmak, Aracılık Etmek
ya da Sair Şekilde İşletmek...................................................... 369

(3).. İdâre Hukukuna Aykırılık....................................................... 372

(4).. Minimallik Koşulu...................................................................... 372

bb) Maddî Unsurlar (İzinsiz Atık Nakli ACK m. 326 II)................... 373

cc) Maddî Unsurlar (Radyoaktif Maddelerin Nakledilmemesi
ACK m. 326 III)................................................................................. 373

dd) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 374

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 375

5.    Çevre Suçlarının Özel Ağır Hâlleri ACK m. 330......................................... 375

a)    Kurallaşmış Örnekler (fıkra 1 cümle 2)................................................. 376

aa) Failin, Sular, Toprak ya da ACK m. 329 III Kapsamındaki Koruma Alanına, Zarar Hiç Ortadan Kaldırılamayacak Şekilde [ya da] Sadece Olağanüstü Uğraşılarla Zarara Son Verilebilecek Şekilde ya da Ancak Çok Uzun Bir Zaman Geçtikten Sonra Ortadan Kaldırılabilecek Şekilde Zarar Vermesi 377

bb) Failin, Kamusal Su Tedarikini Tehlikeye Atması........................ 377

cc) Failin, Sıkı Koruma Altındaki Türden Hayvan ya da Bitkilerin Varlığına Kalıcı Zarar Vermesi ya da       378

dd) Failin, Kâr Hırsı ile Hareket Etmesi................................................ 378

b)    Nitelikli Hâller (fıkra 2 bent 1, 2)............................................................ 378

6.    Zehir Salma Yoluyla Ağır Tehlike Yaratma Suçu ACK m. 330 a........... 380

a)    Tipiklik........................................................................................................ 381

aa) Maddî Unsurları................................................................................. 382

bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 383

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 383

7.    Etkili Pişmanlık ACK m. 330 b...................................................................... 384

    V.  Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu TCK m. 181..... 385

1.    “Çevrenin Kirletilmesi” Madde Başlığının Anlamı.................................. 386

2.    Çevreyi Kasten Kirletme Suçunun Doğası................................................... 388

3.    Atık veya Artıkları Toprağa, Suya veya Havaya Vermek TCK m. 181 I 389

a)    Tipiklik........................................................................................................ 389

aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 389

(1).. Toprak.......................................................................................... 390

(2).. Su.................................................................................................. 391

(3).. Hava............................................................................................. 394

(4).. Atık veya Artıkları..................................................................... 395

(a).. İdâre Hukukuna Kavramsal Bağlılık: İdâre Hukukunda Atık Kavramı------------- 395

(b).. Ceza Hukukunda Atık Kavramı..................................... 396

(c).. Üst Kavram Olarak Atık Kavramı: Artık?.................... 397

(d).. Atık Türleri........................................................................... 398

(e).. Kişisel ve Evsel Atıkların Akibeti?................................... 400

(5).. İlgili Kanunlarla Belirlenen Teknik Usûllere Aykırı
Olarak ve...................................................................................... 402

(a).. Normun Koruma Amacına Hizmet Eden Yazılı
Mevzuat............................................................................... 403

(b).. Teknik Usûllere Aykırı Olarak......................................... 405

(6).. Çevreye Zarar Verecek Şekilde............................................... 407

(a).. “Çevre” Nedir?.................................................................... 407

(b).. Suya, Toprağa, Havaya veya Canlılara Zarar Verecek Şekilde------------------------- 409

(c).. Zarar Verecek Şekilde: Olumsuzluk Potansiyeli
Taşımak............................................................................... 412

(7).. Vermek......................................................................................... 416

(8).. Fail................................................................................................ 417

bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 417

b)    Hukuka Aykırılık...................................................................................... 418

c)    Kusurluluk.................................................................................................. 418

d)    Teşebbüs..................................................................................................... 418

e)    İştirâk.......................................................................................................... 419

f)     İçtimâ.......................................................................................................... 419

g)    Ne Bis İn İdem İlkesi ile Suç-Kabahat İçtimâî.................................... 420

aa) Çevreye Karşı İşlenen Bir Haksızlıktan İki Kere Cezalandırma: Kabahat ve Suç Arasında İki Kere Cezalandırma Yasağı?................................................................................................ 420

(1).. Ne Bis İn İdem İlkesi................................................................. 422

(a).. Görüşümüz.......................................................................... 423

bb) Suçlarla Kabahatler Arasında İçtimâ............................................ 425

(1).. Görüşümüz.................................................................................. 426

4.    Atık/Artıkları İzinsiz Ülkeye Sokma Suçu TCK m. 181 II....................... 429

a)    Tipiklik........................................................................................................ 430

aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 430

(1).. Atık veya Artıkları..................................................................... 430

(2).. Ülkeye Sokan.............................................................................. 430

(3).. Fail................................................................................................ 432

bb) Manevî Unsurlar: Kasıt.................................................................... 432

b)    Hukuka Aykırılık...................................................................................... 433

c)    Kusurluluk.................................................................................................. 434

d)    Teşebbüs..................................................................................................... 434

e)    İçtimâ.......................................................................................................... 434

5.    TCK m. 181 III ve IV...................................................................................... 435

a)    3. Fıkra: Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Özellik Göstermesi---------- 435

b)    4.Fıkra: Bir ve İkinci Fıkralarda Tanımlanan Fiillerin, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıklarla İlgili Olarak.................... 437

c)    İçtimâ.......................................................................................................... 439

6.    Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar................................................................. 439

a)    Tüzel Kişilerin Cezaî Sorumluluğu De Lege Ferenda?....................... 440

b)    Almanya ve Türkiye’de Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar............. 444

aa) Müsadere............................................................................................. 447

(1).. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi............................................... 448

(2).. Kazanç Müsaderesi................................................................... 452

  VI.  Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu TCK m. 182............................................... 454

1.    Çevreyi Taksirle Kirletme Suçunun Doğası................................................. 456

2.    TCK m. 182 I 1. Cümle Kapsamında Çevreye Taksirle Atık Vermek... 457

a)    Tipiklik........................................................................................................ 457

aa) Atıkların Çevreye Zarar Verecek Şekilde Verilmesine Taksirle Neden Olmak------------------- 457

(1).. Objektif Özen Yükümlülüğüne Aykırılık.............................. 458

(2).. Özen Yükümlülüğüne Aykırılığa Yönelik
Sınırlandırmalar......................................................................... 458

(3).. Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği....... 459

bb) Fail........................................................................................................ 460

b)    Hukuka Aykırılık...................................................................................... 460

c)    Kusurluluk.................................................................................................. 460

d)    Teşebbüs ve İştirâk................................................................................... 461

e)    İçtimâ.......................................................................................................... 461

3.    TCK m. 182 I 2. Cümle ve m. 182 II............................................................ 461

1.... TCK m. 182 I 2. Cümle: Bu Atık veya Artıkların, Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Etki Bırakması         462

2.... TCK m. 182 II: İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıkların Toprağa, Suya veya Havaya Taksirle Verilmesine Neden Olmak  463

VII.  Alman Ceza Kanunu’nda Gürültüye, Sarsıntıya ve İyonlaşmamış Işınlara
          Neden Olma Suçu ACK m. 325 a.......................................................................... 464

a)    Tipiklik........................................................................................................ 465

aa) Maddî Unsurlar: Sağlık İçin Tehlikeli Gürültüye Neden Olmak ACK m. 325 a I--------------- 465

(1).. Tesis İşletimi Sırasında............................................................. 466

(2).. Gürültüye Neden Olmak........................................................... 466

(3).. Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk..... 467

(4).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâl Edilmesi................. 468

bb) Maddî Unsurlar: Gürültü, Sarsıntı ve İyonlaşmamış Işına
Sebep Olmak ACK m. 325 II.......................................................... 468

cc) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 470

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 470

VIII. Gürültüye Neden Olma Suçu TCK m. 183.......................................................... 470

1.    Gürültüye Neden Olma Suçunun Doğası..................................................... 471

a)    Tipiklik........................................................................................................ 471

aa) ......................................................................................... Maddî Unsurlar-------------------------------- 471

(1).. Gürültüye Neden Olmak........................................................... 471

(2).. Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk..... 473

(3).. İlgili Kanunlarla Belirlenen Yükümlülüklere Aykırı
Olmak........................................................................................... 475

(4).. Fail................................................................................................ 476

bb) ................................................................................ Manevî Unsur: Kasıt-------------------------------- 476

b)    Hukuka Aykırılık...................................................................................... 476

c)    Kusurluluk.................................................................................................. 476

d)    Teşebbüs..................................................................................................... 476

e)    İştirâk.......................................................................................................... 477

f)     İçtimâ.......................................................................................................... 477

  IX.  İzinsiz Nükler Tesis İşletilmesi ACK m. 327........................................................ 478

1.    Tipiklik................................................................................................................ 480

a)    Maddî Unsurlar (İzinsiz Nükleer Tesis İşletme ACK m. 327 I)........ 480

b)    Maddî Unsurlar (Nükleer Maddelerin Nakledilmemesi Suçu
ACK m. 328 II).......................................................................................... 482

c)    Manevî Unsur: Kasıt................................................................................ 482

2.    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk................................................................... 482

    X.  Radyoaktif Maddelerin ve Diğer Tehlikeli Maddelerin ve Mallar Hakkında
          Kurallara Aykırı Uygulamalar ACK m. 328....................................................... 482

1.    Tipiklik................................................................................................................ 485

a)    Maddî Unsurlar
(Radyoaktif Maddelerle İzinsiz İştigâl ACK m. 328 I)...................... 485

b)    Maddî Unsurlar (ACK m. 328 II)........................................................... 487

c)    Maddî Unsurlar (ACK m. 328 III)......................................................... 488

d)    Manevî Unsur: Kasıt................................................................................ 490

2.    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk................................................................... 490

  XI.  Korunma Altındaki Yerlerin Tehlikeye Atılması ACK m. 329........................ 491

XII.  İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu TCK m. 184.................................................. 500

1.    İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Doğası............................................. 502

2.    Ruhsatsız ya da Ruhsata Aykırı Bina Yapma ya da Yaptırma Suçu
TCK m. 184 I..................................................................................................... 503

a)    Tipiklik........................................................................................................ 503

aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 503

(1).. Bina.............................................................................................. 503

(a).. Bina Kavramına Yer Yönünden Sınır............................ 506

(b).. Belediye Sınırları İçinde Olan Yerler veya..................... 507

(c).. Özel İmar Rejimine Tabi Yerler....................................... 508

(2).. Yapı Ruhsatîyesi Alınmadan veya Ruhsata Aykırı Olarak 509

(a).. Yapı Ruhsatîyesi: Yeni İnşaat Ruhsatı, Esaslı Tamir ve Tadil Ruhsatı ve İlâve İnşaat Ruhsatı  510

(b).. Yapı Ruhsatîyesi Almak Zorunluluğu............................ 511

(c).. Verilen Ruhsata Aykırılık................................................. 513

(d).. Yapmak veya Yaptırmak................................................ 514

bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 519

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 520

c)    Teşebbüs..................................................................................................... 520

d)    İçtimâ.......................................................................................................... 520

e)    Kişisel Cezasızlık Sebebi TCK m. 184 V.............................................. 521

3.    Ruhsatsız Şantiyeye Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapmak
TCK m. 184 II................................................................................................... 523

a)    Tipiklik........................................................................................................ 524

a)   Maddî Unsurlar................................................................................... 524

aa) Yapı Ruhsatîyesi Olmadan Başlatılan İnşaatlar Dolayısıyla Kurulan Şantiyelere------- 524

bb) Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapılmasına Müsaade Etmek ve Müsaade Eden Kişi  524

b)   Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 528

c)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 528

d)    Teşebbüs..................................................................................................... 529

4.    İzinsiz Yapılarda Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Etme
TCK m. 184 III................................................................................................. 529

a)    Tipiklik........................................................................................................ 530

aa) Maddî Unsur....................................................................................... 530

(1).. Yapı Kullanma İzni Alınmamış Bina(lar)............................. 530

(2).. Herhangi Bir Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Eden...... 531

(a).. Sınaî Faaliyet Nedir?......................................................... 531

(b).. Sınaî Faaliyet İcrâsına Müsaade Etmeye
Yetkili Olanlar?................................................................... 534

(c).. Sınaî Faaliyetin İcrâsı....................................................... 537

bb) Manevî Unsur..................................................................................... 537

b)    Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 537

c)    Teşebbüs..................................................................................................... 537

XIII. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yansımış Bazı
          Türk Çevre Ceza Hukuku Kararları..................................................................... 538

1.    Türkiye İçin Önemli Bir Karar: Bergamalı Köylüler ve Siyanürlü Altın Arama, AİHM Taşkın ve Diğerleri Kararı  539

2.... İnsan Sağlığının Zarar Görmesi Konusunda: Öneryıldız –
Türkiye Davası.................................................................................................. 542

Kaynakça............................................................................................................................ 543

 

 Kaynakça

Achenbach, Hans, Ransiek, Andreas, Handbuch Wirtschaftsstrafrecht, 3. baskı, Hamburg, 2012. Alıntı: Achenbach/Ransiek, Wirtschaftsstrafrecht.

AİHM’nin İçtihâdında Çevreyle İlgili Davalar, basım birimi, bilgi notu, http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Environment_TUR.pdf, son erişim: 01.07.2015. Alıntı: Çevreyle İlgili Davalar, iç: http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Environment_TUR.pdf, son erişim: 01.07.2015.

Akbulut, Berrin, Bağlılık Kuralı, iç: Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt. XİV, Y. 2010, sayı. 1, s. 167 – 214. Alıntı: Akbulut, GÜHFD 2010.

Akgündüz, Ahmed, İslam ve Osmanlı Çevre Hukuku, İstanbul, 2009. Alıntı: Akgündüz, Osmanlı Çevre Hukuku.

Akman, Yıldırım, Ketenoğlu, Osman, Kurt, Latif, Düzenli, Sema, Güney, Kerim, Kurt, Fatma, Çevre Kirliliği (Çevre Biyolojisi), Ankara, 2004. Alıntı: Akman/Diğerleri, Çevre Kirliliği.

Alacakaptan, Uğur, Suçun Unsurları, Ankara, 1975. Alıntı: Alacakaptan, Suçun Unsurları.

Albrecht, Hans-Jörg, Heine, Günter, Meinberg, Volker, Umweltschutz durch Strafrecht, iç: Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft 96 (1984) sayı 4, s. 943 - 998. Alıntı: Albrecht/Heine/Meinberg, ZStW 96 (1984).

Alıca, Süheyla, Türkiye’de Çevre Suçları, iç: Uğur Alacakaptan’a Armağan, cilt 1, 1. baskı, s. 59 - 88, İstanbul, 2008. Alıntı: Alıca, Çevre Suçları, iç: Armağan.

Arat, Güzün, Türkeş, Murat, Uluslararası Sözleşmeler Ön Rapor, Ankara, 2002. Alıntı: Arat/Türkeş, Ön Rapor.

Arısoy, Mine, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda “İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu”, : Terazi Hukuk Dergisi 2007 (sayı: 13), s. 87 - 103. Alıntı: Arısoy, THD 2007 (sayı: 13).

Armağan, Servet, İslam ve Çevre, İstanbul, 2005. Alıntı: Armağan, İslam ve Çevre.

Artuk, Mehmet Emin, Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu (TCK. m.181), iç: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi ve Çevreye Karşı Suçlar Paneli, Ankara, 2012, s. 117 - 131. Alıntı: Artuk, Kirletilmesi, iç: Panel.

Artuk, Mehmet Emin, Gökcen, Ahmet, Yenidünya, Caner, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 14. baskı, Ankara, 2014. Alıntı: Artuk/Gökcen/Yenidünya, ÖH.

Artuk, Mehmet Emin, Gökcen, Ahmet, Yenidünya, Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2014. Alıntı: Artuk/Gökcen/Yenidünya, GH.

Arzt, Gunther, Weber, Ulrich, Heinrich, Bernd, Hilgendorf, Eric, Strafrecht Besonderer Teil, 3. Baskı, Bielefeld, 2015. Alıntı: Arzt/Weber/Heinrich/Hilgendorf, BT.

Atladı, Barış, Amtsträgerstrafbarkeit im Umweltstrafrecht – Rechtsvergleichende Untersuchung der Rechtslage im deutschen und türkischen Recht, Frankfurt, 2011. Alıntı: Atladı, Amtsträgerstrafbarkeit.

Aygörmez Uğurlubay, Gülsün Ayhan, İnsan Üzerinde Deney ve Deneme Suçuna İlişkin Bazı Tespitler, iç: İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt: 6 özel sayı, yıl 2015, s. 165 – 206. Alıntı: Aygörmez-Uğurlubay, İÜHFD 2015.

Aygörmez Uğurlubay, Gülsün, Verwaltungsakzessorietät im Deutschen Umweltstrafrecht, iç: Law And Justice Review, 2014, s. 89 - 125. Alıntı, Aygörmez-Uğurlubay, LJR 2014.

Aygörmez, Gülsün Ayhan, Fahrlässigkeit im Türkischen Strafgesetzbuch, in: Das Strafrecht im Deutsch-Türkischen Rechtsvergleich - Beiträge zur Rechtsvergleichung, 4. Cilt, s. 203 – 222, İstanbul, 2011. Alıntı: Aygörmez, Fahrlässigkeit, iç: Rechtsvergleich.

Aygörmez, Gülsün Ayhan, Fahrlässigkeit und Schuld bei erfolgsqualifizierten Delikten, 1. Baskı, Hamburg, 2012. Alıntı: Aygörmez, Fahrlässigkeit und Schuld.

Aykul, Ömer, Ekolojik Hukuk (Eko – Hukuk), Ankara, 2010. Alıntı: Aykul, Ekolojik Hukuk.

Backes, Otto, Umweltstrafrecht, iç: Die JuristenZeitung, 1973, s. 337 – 342. Alıntı: Backes, JZ 1973.

Badura, Staatsrecht, 2. Auflage, Münih, 1996. Alıntı: Badura, Staatsrecht.

Bal, Ali, Hava-Uzay Araçlarının (Aerospacecraft) Hukukı̂ Rejimi, iç: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Özel Sayı, 2013, s. 1465 - 1528 (Basım Yılı: 2014). Alıntı: Bal, DEÜHFD 2013 (Cilt: 15).

Balcı, Murat, Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu (TCK. m. 182), s. 145 – 185, iç: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi ve Çevreye Karşı Suçlar Paneli, Ankara, 2012. Alıntı: Balcı, Çevrenin Taksirle, iç: Panel.

Batal, Salih, Avrupa Birliği Çevre Politikalarının Temel Özellikleri, iç: Mevzuat Dergisi, 2010, yıl 13, sayı 148, Nisan, s. 1 – 16. Alıntı: Batal, MD 2010.

Baumann, Jürgen, Weber, Ulrich, Mitsch, Wolfgang, Strafrecht Allgemeiner Teil, 11. Baskı, Bielefeld, 2003. Alıntı: Baumann/Weber/Mitsch, AT.

Bayraktar, Köksal, Çevrenin Korunması ve Türk Hukuku, iç: Seha L. Meray’a Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, s. 68 – 78, Ankara, 1981. Alıntı: Bayraktar, Çevrenin Korunması, iç: Armağan.

Bayraktaroğlu, Türklerde Çevrenin Önemi ve Fatih Sultan Mehmet ile Kanunî Sultan Süleyman’ın Çevre Nizamnameleri, iç: http://www.tarihgazetesi.net/index.php/turk-tarihi/1072-tuerklerde-cevrenin-oenemi-fatih-sultan-mehmet-ve-kanunî-sultan-sueleyman-n-cevre-nizamnameleri, son erişim: 12.07.2014. Alıntı: Bayraktaroğlu, Çevre Nizamnameleri, son erişim: 12.07.2014.

Bloy, Rene, Umweltstrafrecht: Geschichte – Dogmatik- Zukunftsperspektiven, iç: Juristische Schulung, 1997, S. 577-587. Alıntı: Bloy, JuS 1997.

Böse, Martin, Die Garantenstellung des Betriebsbeauftragten, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 2003, s. 636 – 641. Alıntı: Böse, NStZ 2003.

Bräutigam-Ernst, Stephanie, Die Bedeutung von Verwaltungsvorschriften für das Strafrecht, Baden-Baden, 2010. Alıntı: Bräutigam-Ernst, Verwaltungsvorschriften.

Breuer, Rüdiger, Empfehlen sich Änderungen des strafrechtlichen Umweltschutzes insbesondere in Verbindung mit dem Verwaltungsrecht?, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1988, s. 2072 - 2085. Alıntı: Breuer, NJW 1988.

Breuer, Rüdiger, Konflikte zwischen Verwaltung und Strafverfolgung, iç: Die Öffentliche Verwaltung, 1987, s. 169 – 182. Alıntı: Breuer, DÖV 1987.

Breuer, Rüdiger, Verwaltungsrechtlicher und strafrechtlicher Umweltschutz – Vom Ersten zum Zweiten Umweltkriminalitätsgesetz, iç: Die JuristenZeitung, 1994, s. 1077 – 1128. Alıntı: Breuer, JZ 1994.

Busch, Ralf, İburg, Ulrich, Umweltstrafrecht, Berlin, 2002. Alıntı: Busch/İburg, Umweltstrafrecht.

Centel, Nur, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 2 bası, İstanbul, 2002. Alıntı: Centel, TCHG.

Centel, Nur, Zafer, Hamide, Çakmut, Özlem Türk Ceza Hukukuna Giriş, 6 bası, İstanbul, 2010. Alıntı: Centel/Zafer/Çakmut, TCHG.

Cicero, Marcus Tullius, De officiis, M.Ö. 44. Yüzyıl, iç: Lautenbach, Ernst, Latein-Deutsch, Zitaten-Lexikon, Quellennachweis, Münster, 2002. Alıntı: Cicero, De Officiis İ 10, 33, iç: Lautenbach, Latein-Deutsch.

Çağlayan, Ramazan, İdâre Hukuku Dersleri, 2. Baskı, Ankara, 2014. Alıntı: Çağlayan, İdâre Hukuku.

Dahs, Hans, Zur strafrechtlichen Haftung des Gewässerschutzbeauftragten nach § STGB § 324 StGB, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, 1986, s. 97 – 103. Alıntı: Dahs, NStZ 1986.

Daxenberger, Matthias, Kumulationseffekte, Grenzen der Erfolgszurechnung im Umweltstrafrecht, Baden-Baden, 1997. Alıntı: Daxenberger, Kumulationseffekte.

Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. baskı, Ankara, 2013. Alıntı: Demirbaş, GH.

Des Jardins, Joseph R., Çevre Etiği, Çeviren: Keleş, Ruşen, 1. Baskı, Ankara, 2006. Alıntı: Des Jardins, Çevre Etiği, çeviren: Keleş.

Dinç, Güney, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Çevre ve İnsan, Ankara, 2008. Alıntı: Dinç, AİHS.

Dirim, Vuslat, Sit Alanında İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu ve Yargıtay Uygulamaları, iç: Afet Riski Altındaki Alanların Dö­nüştürülmesi ve Çevreye Karşı Suçlar Paneli, Ankara, 2012, s. 75 - 83. Alıntı: Dirim, Sit Alanında, iç: Panel.

Doğan, Mesut, Marmara Coğrafya Dergisi, yıl 2013, sayı: 28, s. 211 - 231. Alıntı: Doğan, MCD 2013.

Donay, Süheyl, Türk Ceza Kanunu Şerhi, 1. bası, İstanbul, 2007. Alıntı: Donay, TCK Şerhi.

Dölling, Dieter, Umweltstrafrecht und Verwaltungsrecht, iç: Die JuristenZeitung, 1985, S. 461 - 469. Alıntı: Dölling, JZ 1985.

Dölling, Dieter, Zur Entwicklung des Umweltstrafrechts, iç: Festschrift für Günter Kohlmann zum 70. Geburtstag, herausgegeben von Hans Joachim Hirsch, Jürgen Wolter, Uwe Brauns, s. 111 – 124, Köln, 2003. Alıntı: Dölling, FS-Kohlmann.

Dönmezer, Sulhi, Erman, Sahir, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım, cilt İ, 12. Baskı, İstanbul, 1997. Alıntı: Dönmezer/Erman, NTCH İ.

Duymaz, Erkan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Çevrenin Korunmasına Katkısı, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:47. (Ekim 2012). s. 121-160. Alıntı: Duymaz, İÜSBFD 2012 (no: 47).

Eidam, Gerd, Unternehmen und Strafre, Vorsorge- und Krisenmanagement, 4. baskı, 2014, Köln. Alıntı: Eidam, Unternehmen und Strafe.

Engin, Vahdettin, Cumhuriyet’in Aynası Osmanlı, İstanbul, 2010. Alıntı: Engin, Osmanlı.

Engisch, Karl, Die Kausalität als Merkmal der strafrechtlichen Tatbestände, Tübingen, 1931. Alıntı: Engisch, Kausalität.

Erem, Faruk, Nedensellik Bağı ve Ümanist Doktrin, iç: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1968, cilt 25, sayı 3 - 4, s. 1 - 22. Alıntı: Erem, AÜHFD 1968 (cilt 25).

Ergen, Cafer, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 184. Maddesinde Yer Alan İmar Kirliliği Suçu Açısından Belediye Görevlilerinin Durumu, iç: Ergen, İmar Kirliliği, iç: http://yurutmeyidurdurma.blogcu.com/5237-sayili-turk-ceza-kanununun-184-maddesinde-yer-alan-imar-ki/1219929, son erişim: 01.06.2015. Alıntı: Ergen, İmar Kirliliği, son erişim: 01.06.2015.

Erişgin, Nuri, Çevre Kirletenin Hukuksal Sorumluluğunda İlliyet Bağı, Ankara, 2005. Alıntı: Erişgin, İlliyet Bağı.

Erman, Barış, TCK Tasarısı’nda Çevre Suçları, iç: Hukukî Perspektifler Dergisi, sayı: 2, 2004, s. 187 - 189. Alıntı: Erman, HPD 2004.

Fischer, Thomas, Strafgesetzbuch mit Nebengestzten, 62. Baskı, Münih, 2015. Alıntı: Fischer, StGB.

Franzheim, Horst, Umweltstrafrecht, eine Darstellung für die betriebliche und die forensische Praxis, Köln, 1991. Alıntı: Franzheim, Umweltstrafrecht.

Franzheim, Horst; Pfohl, Michael, Umweltstrafrecht, 2. Auflage, Berlin, 2001. Alıntı: Franzheim/Pfohl, Umweltstrafrecht.

Geisler, Christiane, Strafbarkeit von Amtsträgern im Umweltrecht, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1982, s. 11 – 15. Alıntı: Geisler, NJW 1982.

Gökcen, Ahmet, İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu (TCK. m. 184), iç: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi ve Çevreye Karşı Suçlar Paneli, Ankara, 2012, s. 133 – 144. Alıntı: Gökcen, İmar Kirliliğine, iç: Panel.

Gropp, Walter, Strafrecht Allgemeiner Teil, 3. Baskı, Berlin, 2005. Alıntı: Gropp, AT.

Güneş, Ahmet, Avrupa Birliği Çevre Hukuku, 1. Baskı, İstanbul, 2011. Alıntı: Güneş, AB Çevre Hukuku.

Güneş, Yusuf, Amerika Birleşik Devletleri Çevre Hukukunun Gelişimi ve Türk Çevre Hukuku İle Karşılaştırılması, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecbuası, C. LXİİ, s. 1-2, 2004, s. 81 - 122. Alıntı: Güneş, İÜHFM 2004.

Gürbüz, Sabahat, Zur Strafbarkeit von Amtstägern im Umweltstrafrecht, Unter vergleichender Berücsichtigung der Reformentwürfe für das erste und zweite Gesetz zur Bekäaempfung der Umweltkriminalität, Frankfurt am Main, 1997. Alıntı: Gürbüz, Zur Strafbarkeit von Amtstägern.

Gürseler, Güneş, Türkiye’de Çevre Hukuku, iç: Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1999/3, s. 811 - 830. Alıntı: Gürseler, TBBD 1999/3.

Hafızoğulları, Zeki, Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Topluma Karşı Suçlar, Ankara, 2012. Alıntı: Hafızoğulları/Özen, ÖH.

Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku, 17. Baskı, Ankara 2014. Alıntı: Hakeri, CH.

Hakeri, Hakan, Kasten Öldürme (TCK 81 – 82 – 83), Ankara, 2007. Alıntı: Hakeri, Kasten Öldürme.

Hamamcı, Can, Çevre ve Hukuk, iç: Fehmi Yavuz’a Armağan, s. 239-.250, İstanbul, 1983. Alıntı: Hamamcı, Çevre ve Hukuk, iç: Armağan.

Hassemer, Winfried, Produktverantwortung im modernen Strafrecht, Heidelberg, 1994. Alıntı: Hassemer, Produkthaftung.

Hecker, Bernd, Die Schaffung umweltstrafrechtlicher Mindeststandards in der Europäischen Union, iç: 131-157, http://www.jura.uni-wuerzburg.de/fileadmin/02150100/İWAS/Materialien/Dtt_Hecker.pdf, son erişim: 01.06.2015. Alıntı: Hecker, Europäischen Union.

Heger, Martin, Das 45. Strafrechtsänderungsgesetz - Ein erstes europäisches Gesetz zur Bekämpfung der Umweltkriminalität, iç: Die Online-Zeitschrift für “Höchstrichterliche Rechtsprechung im Strafrecht”, yıl 2012, sayı 5, s. 211 - 223 s. 111. Alıntı: Heger, HRSS 2012.

Heine, Günter, Ökologie und Recht: Zur historischen Entwicklung normativen Umweltschutzes, iç: Das Goltdammer’s Archiv, 1989, s. 116-131. Alıntı: Heine, GA 1989.

Heinrich, Bernd, Der Erfolgsort beim abstrakten Gefährdungsdelikt, Das Goltdammer’s Archiv, 1999, s. 72-84. Alıntı: Heinrich, GA 1999.

Hilgendorf, Eric, Fragen der Kausalität bei Gremienentscheidungen am Beispiel des Lederspray–Urteils, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1994, s. 561 – 566. Alıntı: Hilgendorf, NStZ 1994.

Hohmann, Olaf, Das Rechtsgut der Umweltdelikte, Grenzen des strafrechtlichen Umweltschutzes, Frankfurt am Main, 1991. Alıntı: Hohmann, Das Rechtsgut der Umweltdelikte.

Hohmann, Olaf, Gedanken zur Akzessorietät des Strafrechts, iç: Zeitschrift für İnternationale Strafrechtsdogmatik, 2007, s. 38 – 48. Alıntı: Hohmann, ZİS 2007.

Hohmann, Olaf, Von den Konsequenzen einer personalen Rechtsgutsbestimmung im Umweltstrafrecht, iç: Das Goltdammer’s Archiv, 1992, s. 76 - 87. Alıntı: Hohmann, GA 1992.

Horn, Eckhard, Strafbares Fehlverhalten von Genehmigungs- und Aufsichtsbehörden?, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1981, s. 1 – 11. Alıntı: Horn, NJW 1981.

İçel, Kayıhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, İstanbul, 2014. Alıntı: İçel, GH.

İçel, Kayıhan, Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Sübjektif Sorumluluk, İstanbul, 1967. Alıntı: İçel, Taksir.

İçel, Kayıhan, Sermaye Piyasası Kurulunun Tebliğlerine Aykırılık Suçu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 56, Sayı 1 - 4 (1998), s. 109 - 114. Alıntı: İçel, İHFM 1998.

Jähnke, Burkhard, Laufhütte, Heinrich Wilhelm, Odersky, Walter, Leipziger Kommentar, Strafgesetzbuch, Band 8, §§ 302a bis 335a, 11. Auflage, Berlin, 2005. Alıntı LK-StGB/maddeyi yorumlayan yazarın adı, StGB.

Jakobs, Günther, Strafrecht Allgemeiner Teil, Die Grundlagen und die Zurechnungslehre, 2. Baskı, Berlin, 1993. Alıntı: Jakobs, AT.

Jarass, Hans D., Strafrechtliche Grundrechte im Unionsrecht, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, 2012, s. 611-616. Alıntı: Jarass, NStZ 2012.

Jescheck, Hans-Heinrich, Weigend, Thomas, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, 5. baskı, Berlin, 1996. Alıntı: Jescheck/Weigend, AT.

Joecks, Wolfgang, Miebach, Klaus, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch, Band İV, Münih, 2003. Alıntı: MüKoStGB/maddeyi yorumlayan yazar.

Kalelioğlu, Uğur, Özkan, Noyan, Türkiye’nin Taraf Oduğu Uluslararası Çevre Sözleşmeleri,1. Baskı, İzmir, 2000. Alıntı: Kalelioğlu/Özkan, Türkiye’nin Taraf Oduğu Uluslararası Çevre Sözleşmeleri.

Karpuzcu, Mehmet, Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü, 14. baskı, İstanbul, 2014. Alıntı: Karpuzcu, Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü.

Katoğlu, Tuğrul, Çevre ve Ceza Hukuku, Yeni Türk Ceza Kanunu ve Çevreye Karşı Suçlar, iç: Çevre Hukuku Sempozyumu, Ankara, 2006, s. 77 - 104. Alıntı: Katoğlu, Çevre, iç: Sempozyumu.

Katoğlu, Tuğrul, Ekip Hâlinde Yürütülen Faaliyetlerde Güven İlkesi ve Ceza Sorumluluğu, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sayı 68, 2007, s. 29 – 42. Alıntı: Katoğlu, TBBD 2007 (sayı: 68).

Kaufmann, Armin, Tatbestandsmäßigkeit und Verursachung im Contergan-Verfahren, iç: JuristenZeitung, 1971, s. 569 – 576. Alıntı: Kaufmann, JZ 1971.

Keyman, Selahattin, Tipiklik ve Ceza Hukuku, iç: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1980, cilt 37, sayı 1 - 4, s. 59 - 106. Alıntı: Keyman, AÜHFD 1980 (cilt 37).

Kindhäuser, Urs, Neumann, Ulfrid, Paeffgen, Hans-Ullrich, NomosKommentar, Strafgesetzbuch, Band 2, §§ 146 – 358, 4. Auflage, Baden Baden, 2013. Alıntı: Kindhäuser/Neumann/Paeffgen/maddeyi yorumlayan, StGB.

Kindhäuser, Urs, Strafrecht Allgemeiner Teil, 5. baskı, Baden-Baden, 2011. Alıntı: Kindhäuser, AT.

Kleine-Cosack, Eva, Kausalitätsprobleme im Umweltstrafrecht, Die strafrechtliche Relevanz der Schwierigkeiten naturwissenschaftlicher Kausalfeststellung im Umweltbereich, Münster, 1988. Alıntı: Kleine-Cosack, Kausalitätsprobleme.

Kloepfer, Michael, Heger, Martin, Umweltstrafrecht, 3. baskı, Münih, 2014. Alıntı: Kloepfer/Heger, Umweltstrafrecht.

Kloepfer, Michael, Vierhaus, Hans-Peter, Umweltstrafrecht, 2. baskı, Münih, 2002. Alıntı: Kloepfer/Vierhaus, Umweltstrafrecht.

Koca, Mahmut, Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. baskı, Ankara, 2013. Alıntı: Koca/Üzülmez, GH.

Kotulla, Michael, Umweltrecht, Grundstrukturen und Fälle, 5. baskı, Berlin, 2010. Alıntı: Kotulla, Umweltrecht.

Kuhlen, Lothar, Strafhaftung bei unterlassenem Rückruf gesundheitsgefährdender Produkte - Zugleich Anmerkung zum Urteil des BGH vom 6. 7. 1990 - 2 StR 549/89 (NStZ 1990, NStZ Jahr 1990 Seite 588) - , iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, NStZ 1990, s. 566 - 570. Alıntı: Kuhlen, NStZ 1990.

Kuhlen, Lother, Umweltstrafrecht – auf der Suche nach einer neuen Dogmatik, iç: Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft 105 (1993), 4. Sayı, s. 697 – 726. Alıntı: Kuhlen, ZStW 105 (1993).

Kühl, Kristian, Strafgesetzbuch Kommentar, 26. baskı, Münih, 2007. Alıntı: Lackner/Kühl, StGB.

Kühl, Kristian, Strafrecht Allgemeiner Teil, 7. baskı, Münih, 2012. Alıntı: Kühl, AT.

Malkoç, İsmail, Açıklamalı Türk Ceza Kanunu (Son Değişiklikler ve İçtihatlarla). Madde 50-241, 3. Cilt, Ankara, 2013. Alıntı: Malkoç, TCK İİİ.

Martin, Jörg, Strafbarkeit grenzüberschreitender Umweltbeeinträchtigungen, Frankfurt, 1989. Alıntı: Martin, Umweltbeeinträchtigungen.

Martin, Julia A., Sonderdelikte im Umweltstrafrecht, Osnabrück, 2006. Alıntı: Martin, Sonderdelikte.

Maurach, Reinhart, Schroeder, Friedrich-Christian, Maiwald, Manfred, Strafrecht Besonderer Teil, Teilband II, 9. Auflage, Heidelberg, 2005. Alıntı: Maurach/Gössel/Zipf, AT II.

Meier, Bernd-Dieter, Verbraucherschutz durch Strafrecht? - Überlegungen zur strafrechtlichen Produkthaftung nach der “Lederspray”-Entscheidung des BGH, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1992, s. 3193 – 3199. Alıntı: Meier, NJW 1992.

Meinberg, Volker, Möhrenschlager, Manfred, Link, Wolfgang, Umweltstrafrecht, Gesetzliche Grundlagen, verwaltungsrechtliche Zusammenhänge und praktische Anwendung, 1. baskı, Düsseldorf, 1989. Alıntı: Meinberg/Möhrenschlager/Link, Umweltstrafrecht.

Michalke, Regina, Die Strafbarkeit von Amtsträgern wegen Gewässerverunreinigung (§ 324 StGB) und umweltgefährdender Abfallbeseitigung (§ 326 StGB) in neuem Licht, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1994, s. 1693 - 1698. Alıntı: Michalke, NJW 1994.

Michalke, Regina, Umweltstrafsachen, Praxis der Strafverteidigung, Heidelberg, 1991. Alıntı: Michalke, Umweltstrafsachen.

Murswiek, Dietrich, Umweltrecht, iç: Juristische Schulung, 2011, s. 767-767. Alıntı: Murswiek, JuS 2011.

Müller-Gugenberger, Christian, Handbuch des Wirtschaftsstraf- und – ordnungswidrigkeitenrechts, 6. Baskı, Köln, 2015. Alıntı: Müller-Gugenberger/Bieneck/Schmid, Wirtschaftsstrafrecht.

Otto, Harro, Grundsätzliche Problemstellungen des Umweltstrafrechts, iç: Die Juristische Ausbildung, 1991, s. 308 – 316. Alıntı: Otto, JURA 1991.

Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul, 1992. Alıntı: Önder, GH.

Özbek, Veli Özer, Ceza Hukukunda Nedensellik Bağlantısı ve Neticenin Objektif Yüklenebilirliği Teorisi, Ceza Hukuku Dergisi, s. 47 – 69. Alıntı: Özbek, CHD 2007 (sayı 5).

Özbek, Veli Özer, Kanbur, Nihat, Doğan, Koray, Bacaksız, Pınar, Tepe, İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı 2014 Ankara. Alıntı: Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, GH.

Özcan, Onur, Çevre Suçlarında Şirketlerin Cezaî Sorumluluğu, Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Köksal Bayraktar, İstanbul, 2007. Alıntı: Özcan, Şirketlerin.

Özen, Muharrem, Türk Ceza Kanunu Tasarısının Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğuna İlişkin Hükümlerine Bir Bakış, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2003, Cilt 52, Sayı 1, s. 63-88. Alıntı: Özen, AÜHFD 2003.

Özen, Mustafa, Çevreye Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 181, 182), Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt 18, sayı 1, yıl 2010, s. 9 - 43. Alıntı: Özen, SÜHFD 2010 (cilt 18), s. 9.

Özgenç, İzzent, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Ankara 2014. Alıntı: Özgenç, GH.

Özgenç, İzzet, Ana Hatlarıyla TCK Tasarısı, iç: Hukukî Perspektifler Dergisi, sayı: 2, 2004, s. 102 - 113. Alıntı: Özgenç, HPD 2004.

Özgenç, İzzet, Müessir Bir Çevre Koruması ve Hukuk, Mer’i Hukukun Değerlendirilmesi, iç: Türk Devletleri Arasında 1. İlmi İşbirliği Konferansı, 22 - 24 Hazirân 1992, Lefkoşe, KKTC, s. 415 - 427. Alıntı: Özgenç, Müessir, iç: Konferans.

Özkan, Noyan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Çevre Hukuku, iç: Çevre Hukuku Sempozyumu, editör: Emel Bodur, s. 57- 68, Ankara, 2006. Alıntı, Özkan, AİHM, iç: Sempozyum.

Öztürk, Bahri, Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 14. baskı, Ankara, 2014. Alıntı: Öztürk/Erdem, CH.

Öztürk, Osmanlı Çevre Kültürü, iç: http://tarihyazilari.blogcu.com/ osmanli-cevre-kulturu/4296518, son erişim: 30.06.2015. Alıntı: Öztürk, Osmanlı Çevre, son erişim: 30.06.2015.

Papier, Hans-Jürgen, Gewässerverunreinigung, Grenzwertfestsetzung und Strafbarkeit, Köln, 1984. Alıntı: Papier, Gewässerverunreinigung.

Papier, Hans-Jürgen, Strafbarkeit von Amtsträgern im Umweltrecht, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1988, s. 1113 – 1116. Alıntı: Papier, NJW 1988.

Pfohl, Michael, Strafbarkeit von Amtsträgern wegen Duldung unzureichender Abwasserreinigungsanlagen, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1994, s. 418 – 423. Alıntı: Pfohl, NJW 1994.

Ransiek, Andreas, Das unechte Unterlassungsdelikt, iç: Juristische Schulung, 2010, s. 490 – 497. Alıntı: Ransiek, JuS 2010.

Rath, Jürgen, Internationales Strafrecht (&& 3 f StGB) – Prüfungsschema, Auslandsbezugi Tatortbestimmung, iç: Juristische Arbeitsblätter 2006, 435 – 439. Alıntı: Rath, JA 2006.

Rengier, Rudolf, Die öffentlich-rechtliche Genehmigung im Strafrecht, iç: Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft 101 (1989),
s. 874-907. Alıntı: Rengier, ZStW (101) 1989.

Rengier, Rudolf, Strafrecht Besonderer Teil İİ, Delikte gegen die Person und die Allgemeinheit, 14. baskı, Münih, 2013. Alıntı: Rengier, BT II.

Rengier, Rudolf, Zur Bestimmung und Bedeutung der Rechtsgüter im Umweltstrafrecht, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift, 1990, s. 2506 - 2515. Alıntı: Rengier, NJW 1990.

Reyes, Yesid, Theoritische Grundlagen der objektiven Zurechnung, iç: Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft 105 (1993) sayı 1, s. 108 – 139. Alıntı: Reyes, ZStW (105) 1993.

Rogall, Klaus, Die Verwaltungsakzessorietät des Umweltstrafrechts – Alte Streitfragen, neues Recht -, iç: Das Goltdammer’s Archiv 1995, s. 299 – 319. Alıntı, Rogall, GA 1995.

Rogall, Klaus, Grundprobleme des Abfallstrafrechts - - 2. Teil -, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, 1992, s. 561 - 567. Alıntı: Rogall, NStZ 1992.

Rotsch, Thomas, Die Rechtsfigur des Täters hinter dem Täter bei der Begehung von Straftaten im Rahmen organisatorischer Machtapparate und ihre Übertragbarkeit auf wirtschaftliche Organisationsstrukturen, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, 1998, s. 491 - 495. Alıntı: Rotsch, NStZ 1998.

Roxin, Claus, Kausalität und Garantenstellung bei den unechten Unterlassung, iç: Das Goltdammer’s Archiv 2009, s. 73 – 85. Alıntı: Roxin, GA 2009.

Roxin, Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil Band İ, Grundlagen der Aufbau der Verbrechenslehre, 4. baskı, Münih, 2006. Alıntı: Roxin, AT I.

Roxin, Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil Band İİ, Besondere Erscheinungsformen der Straftat, Münih, 2003. Alıntı: Roxin, AT II.

Roxin, Claus, Täterschaft und Tatherrschaft, Berlin. 7. baskı, 2000. Alıntı: Roxin, Täterschaft und Tatherrschaft.

Röckrath, Luidger, Kollegialentscheidung und Kausalitätsdogmatik - Zurechnung überbestimmter Erfolge in Straf- und Haftungsrecht, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht, 2003, s. 641 - 646. Alıntı: Röckrath, NStZ 2003.

Rudolphi, Hans-Joachim, BGH: Fehlerhafte Abfall-Genehmigung, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1994, s. 432 – 436. Alıntı: Rudolphi, NStZ 1994.

Rudolphi, Hans-Joachim, Primat des Strafrechts im Umweltschutz? – 1- Teil, in: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1984, s. 193 – 199. Alıntı: Rudolphi, NStZ 1984.

Saliger, Frank, Umweltstrafrecht, 1. baskı, Münih, 2012. Alıntı: Saliger, Umweltstrafrecht.

Samson, Erich, Kausalitäts- und Zurechnungsprobleme im Umweltstrafrecht, iç: Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft 99 (1987), s. 617 - 663. Alıntı: Samson, ZStW (99) 1987.

Samson, Erich, Konflikte zwischen öffentlichem und strafrechtlichem Umweltschutz, iç: Die JuristenZeitung, 1988, s. 800 - 805. Alıntı: Samson, JZ 1988.

Sancaktar, Türkan Yalçın, Köprülü, Timuçin, Ceza Hukuku Genel Hükümler Uygulamalı Çalışmaları, Ankara, 2014. Alıntı: Sancaktar/Köprülü, GH.

Satzger, Helmut, Die Anwendung des deutschen Strafrechts auf grenzüberschreitende, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1998, s. 112 - 117. Alıntı: Satzger, NStZ 1998.

Schall, Hero, Umweltschutz durch Strafrecht: Anspruch und Wirklichkeit, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1990, s. 1263 – 1273. Alıntı: Schall, NJW 1990.

Schild, Wolfgang, Probleme des Umweltstrafrechts, iç: Juristische Ausbildung, 1979, s. 421 - 432. Alıntı: Schild, Jura 1979.

Schönke, Adolf, Schröder, Horst, Strafgesetzbuch Kommentar, 29. baskı, Münih, 2014. Alıntı: Schönke/Schröder/maddeyi yorumlayan yazarın adı, StGB.

Schröder, Horst, Abstrat-Konkrete Gefährdungsdelikte, iç: Die JuristenZeitung, 1961, s. 522 – 525. Alıntı: Schröder, JZ 1961.

Seelmann, Kurt, Atypische Zurechnungsstrukturen im Umweltstrafrecht, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1990, s. 1257 – 1262. Alıntı: Seelmann, NJW 1990.

Sieber, Ulrich, İnternationales Strafrecht im İnternet - Das Territorialitätsprinzip der §§ 3, 9 StGB im globalen Cyberspace, iç: Die Neue Juristische Wochenschrift 1999, s. 2065 - 2073. Alıntı: Sieber, NJW 1999.

Soltész, Ulrich, Marquier, Julia, “Hält „doppelt bestraft” wirklich besser? - Der ne bis in idem-Grundsatz im Europäischen Netzwerk der Kartellbehörden”, iç: Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht, 2006, s. 102 – 107. Alıntı: Soltész/Marquier, EuZW 2006.

Soyaslan, Doğan, Genel Hükümler, 6. Baskı, Ankara, 2014. Alıntı: Soyaslan, GH.

Springer Gabler Verlag (Herausgeber), Gabler Wirtschaftslexikon, Stichwort: Ökoaudit, online im İnternet, iç: http://wirtschaftslexikon. gabler.de/, son erişim: 08.07.2015. Alıntı: Gabler Wirtschaftslexikon, son erişim: 08.07.2015.

Sütçü, Nezih, İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Tahlili (5237 Sayılı TCK md. 184), Legal Hukuk Dergisi, Mart 2005, yıl: 3, sayı: 2,
s. 979 - 994. Alıntı: Sütçü, LegalHD 2005.

Şen, Ersan, Ceza Hukuku Açısından Avrupa Birliği’nde Çevrenin Korunması, iç: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 7, Nisan 1994, s. 61 – 65. Alıntı: Şen, İÜSBFD 1994.

Şen, Ersan, Çevre Ceza Hukuku (Ceza Hukuku Açısından Sağlıklı ve Düzenli Bir Çevrede Yaşama Hakkı), İstanbul 1994. Alıntı: Şen, ÇCH.

Şen, Ersan, Çevrenin korunmasında Uluslararası Örgütlenme, iç: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 9, Ekim 1994, s. 67 – 76. Alıntı: Şen, İÜSBFD 1994.

Şen, Ne Bis İn İdem Prensibi, iç: http://t24.com.tr/yazarlar/ersan-sen/ne-bis-in-idem-prensibi,7328, son erişim: 07.07.2015. Alıntı: Şen, Ne Bis İn İdem, son erişim: 07.07.2015.

Şirin, Tolga, Çevre, İnsan, Devlet, Anayasa Üzerine Güncel Denemeler, 1. basım, İstanbul, 2015. Alıntı: Şirin, Çevre İnsan Devlet.

Talas, Serdar, Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten ve Taksirle Kirletilmesi Suçları, iç: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2013, s. 1147 - 1157. Alıntı: Talas, İÜHFM 2013.

Tiedemann, Klaus, Kindhäuser, Urs, Umweltstrafrecht - Bewährung oder Reform?, iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1988, s. 337 – 346. Alıntı: Tiedemann/Kindhäuser, NStZ 1988.

Tiedemann, Klaus, Wirtschatsstrafrecht, 4. baskı, Münih, 2014. Alıntı: Tiedemann, Wirtschatsstrafrecht.

Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku ve Çevre, Ankara, 1982. Alıntı: Toroslu, Ceza Hukuku.

Toroslu, Nevzat, Doğal Çevrenin Kirletilmesi ve Ceza Hukuku, iç: Akif Erginay’a 65inci Yaş Armağanı, s. 149 – 190, Ankara, 1981. Alıntı: Toroslu, Çevrenin Kirletilmesi, iç: Armağan, s. 149.

Türk, Hikmet Sami, Türk Hukukuna Göre Hava Kirlenmesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1969, cilt 26, sayı 3 - 4, s. 115 - 130. Alıntı: Türk, AÜHFD 1969 (cilt: 26).

Türk, Mevlüt, Çevre Bilinci, Yasal Zorunluluktan Sosyal Sorumluluğa, 3. basım, Ankara, 2013. Alıntı: Türk, Çevre Bilinci.

Ulusoy, Ali, Çevre Kirlenmesinin Oluşmasından Sonraki Aşamada Medeni Hukuk, Ceza Hukuku ve İdâre Hukuku Çözümlerine Genel Bir Bakış, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı 1-4 (1993), s. 125 - 142. Alıntı: Ulusoy, AÜHFD 1993.

Üçışık, Güzin, Üçışık, Fehim, Çevre Hukuku, İstanbul, 2013. Alıntı: Üçışık/Üçışık, ÇH.

Ünver, Yener, Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, İstanbul, 1998. Alıntı: Ünver, İzin Verilen Risk.

Ünver, Yener, Ceza Hukukuyla Korunması Amaçlanan Hukuksal Değer, Ankara, 2003. Alıntı: Ünver, Hukuksal Değer.

Ünver, Yener, Nuhoğlu, Ayşe, Federal Almanya Çevre Ceza Hukuku, 1. baskı, İstanbul, 1999. Alıntı: Ünver/Nuhoğlu, Federal Almanya.

Ünver, Yener, Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kirletilmesi Suçları, Güncel Hukuk, 2005, sayı: 24, s. 52 - 54. Alıntı: Ünver, GH 2004.

Vogel, Joachim, Verbraucherschutz durch strafrechtliche Produkthaftung, iç: Das Goltdammer’s Archiv 1990, s. 241 - 264. Alıntı: Vogel, GA 1990.

Volk, Klaus, Kausalität im Strafrecht - Zur Holzschutzmittel-Entscheidung des BGH vom 2. 8. 1995, 590, (NStZ 1996, 105), iç: Neue Zeitschrift für Strafrecht 1996, s. 105 – 110. Alıntı: Volk, NStZ 1996.

von Heintschel-Heineg, Bernd, Beck'scher Online-Kommentar, 26. baskı, Münih, 2015. Alıntı: BeckOK StGB/maddeyi çalışan yazar, StGB.

Walter, Tonio, Einführung in das internationale Strafrecht, iç: Juristische Schulung, 2006, s. 870 – 873. Alıntı: Walter, JuS 2006.

Wessels, Johannes, Beulke, Werner, Strafrecht Allgemeiner Teil, Die Straftat und İhr Aufbau, 42. baskı, Hamburg, 2012. Alıntı: Wessels/Beulke, AT.

Witting, Petra, Wirtschaftsstrafrecht, 2. baskı, 2011, Münih. Alıntı: Wittig, Wirtschaftssrrafrecht.

Yağcı, Sabri Eyüp, Yargıtay Kararları İşığında Çevreye Karşı Suçlar, iç: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi ve Çevreye Karşı Suçlar Paneli, Ankara, 2012, s. 85 – 116. Alıntı: Yağcı, Yargıtay Kararları, iç: Panel.

Yarsuvat, Duygun, Yürütme Organının Koyduğu Kaidelerle Suç İhdası ve 1961 Anayasası, iç: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1963, cilt 29, sayı 3, s. 540 – 559. Alıntı: Yarsuvat, İÜHFM 1963 (cilt: 29, sayı: 3).

Yaşamış, Firuz, Çevre Ceza Hukuku’nda Son Gelişmeler: Yeni Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sayı 58, 2005, s. 137 – 148. Alıntı: Yaşamış, TBBD 2005 (sayı 58).

Yaşar, Osman, Gökcan, Hasan Tahsin, Artuç, Mustafa, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 4. cilt, madde 141-196, 2. baskı, Ankara, 2014. Alıntı: Yaşar/Gökcan/Artuç, TCK.

Yıldız, Ali Kemal, Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten ve Taksirle Kirletilmesi Suçları, http://tr.germanwaterpartnership.de/fileadmin/ pdfs/gwp-veranstaltungen/03_turkish-gwp-day_izmir/praesentationen/ rt_02_t-gwp-d_2013_yildiz_tr.pdf, son erişim tarihi: 27.06.2015. Alıntı: Yıldız, Kirletilmesi, son erişim tarihi: 27.06.2015.

Yılmaz Turgut, Nükhet, Çevre Politikası ve Hukuku, Ankara, 2009. Alıntı: Yılmaz-Turgut, Çevre Politikası.

Yılmaz, Sacit, Çevre Hukuku Bağlamında Türk Ceza Kanunundaki Çevre Suçları, Ankara, 2013. Alıntı: Yılmaz, Çevre Suçları.

Yokuş Sevük, Handan, Çevre Hukuku, Doğal Çevrenin Korunması, 1. Baskı, Ankara 2013. Alıntı: Yokuş-Sevük, ÇH.

Yokuş Sevük, Handan, Gürültüye Neden Olma Suçu (TCK m.183), Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, s. 363 – 379, İstanbul, 2013. Alıntı: Yokuş-Sevük, Gürültüye, iç: Armağan.

Yurtcan, Erdener, Kabahatler Kanunu ve Yorumu, İstanbul, 2005. Alıntı: Yurtcan, Kabahatler Kanunu.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.