İş Sözleşmesinin Feshinde Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı

Dürüstlük kuralı, Roma hukukundan bu yana kullanılan bir medeni hukuk kavramı olarak, pater familiasın davranış modelini tanımlamıştır. Hakkın kötüye kullanılması da onun yoldaşı olarak görülür, oysaki iki kavramın tarihsel arka planları eş zamanlı ilerlememiş, hakkın kötüye kullanılabileceği henüz birkaç yüzyıl önce kabul edilebilmiştir. Modern hukuk sistemlerinde bu iki kavram, yargılama ve doktrine, hukuki uyuşmazlıklara farklı perspektiflerden bakma imkanı tanır. İlki, dürüst, adil, ortalama bir kimsenin davranış modelini belirlerken; ikincisi ise kanun koyucunun yararlanılmasını amaçladığı gerçek hakkı tespit etmeyi ve hak sahibinin ondan faydalanmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada, iş sözleşmesini fesih hakkının kullanılmasında bu iki kavramın etkilerini ayrıntılarıyla inceleme amacı güdülmüştür. Fesih hakkı kendisi karmaşık bir bağlamı haizdir, bir yanda uzun süreli sözleşmeden kurtulma, çıkış yolu olarak öngörülmüştür; diğer yanda ise modern iş hukuku, hakkın özellikle bu eşitsiz sözleşmenin güçlü tarafı olan işverence kullanılmasını kısıtlamak istemektedir. Birçok ülkede öncelikle dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı ile söz konusu hakkın sınırları tespit edilmiş, sonrasında daha katı bir iş güvencesi sistemi öngörülmüştür. Türkiye de bu ülkelerden biri olmakla birlikte, güvenceli bir işin korumasından yararlanmayan hala çok sayıda işçi vardır. Ayrıca iş güvencesi olsa dahi iş sözleşmesinden doğan tüm hak ve borçlar dürüstlük kuralı uyarınca ifa edilmeli, fesih hakkı keyfi bir şekilde kullanılmamalıdır. Aksi halde hem işçi hem de işveren, somut olayın özelliklerine göre değişiklik gösterebilecek sonuçlara katlanmak durumunda kalacaklardır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
DÜRÜSTLÜK KURALI VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I. DÜRÜSTLÜK KURALI
A. Hukuk Sistemlerinde Dürüstlük Kuralı
B. Dürüstlük Kuralının Uygulama Alanı
C. Dürüstlük Kuralının İşlevleri
D. Dürüstlük Kuralının Benzer Kavramlar İle İlişkileri
II. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
A. Hak ve Kötüye Kullanma Kavramları
B. Hukuk Sistemlerinde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Tespiti
D. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Düzeltici İşlevi ve Bu İşlevin Somutlaştırılması
E. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Benzer Kavramlar İle İlişkileri
III. DÜRÜSTLÜK KURALI VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI İLİŞKİSİ
IV. DEĞERLENDİRME

İKİNCİ BÖLÜM
FESİH HAKKININ KULLANILMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞININ İŞLEVLERİ
I. GENEL OLARAK FESİH HAKKI
A. Fesih Hakkının Ortaya Çıkma Nedeni ve Türleri
B. Fesih Beyanının Özellikleri
C. Beyanın Şekli
II. OLAĞAN FESİH HAKKININ SINIRLANDIRILMASI İÇİN KULLANILAN SİSTEMLER
A. İş Sözleşmesinde Fesih Hakkının Sınırlandırılması İhtiyacı
B. Hakkın Kötüye Kullanılması Sistemi
C. İş Güvencesi Sistemi
III. DERHAL (BİLDİRİMSİZ) FESİH HAKKININ SINIRLANDIRILMASI
A. Derhal Fesih Hakkının Kötüye Kullanılıp Kullanılamayacağı Sorunu
B. İşverenin Derhal Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması Bakımından Bazı Hallerin İncelenmesi
C. İşçinin Derhal Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması Bakımından Bazı Hallerin İncelenmesi
IV. DEĞERLENDİRME

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
FESİHTE DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRILIK VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASININ HUKUKİ SONUÇLARI
I. GENEL OLARAK
II. FESİH SONUCU GEÇERSİZLİK VE SUI GENERIS YAPTIRIMLAR
A. Feshin Geçersizliğinde Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının Uygulanabilirliği
B. İşe İade Davasında Dürüstlük Kuralı Denetimi
C. Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Dürüstlük Kuralı Denetimi
D. Fesih Hakkının Etkisizleşmesi
III. TAZMİNAT YAPTIRIMLARI
A. KÖTÜNİYET TAZMİNATI
B. AYRIMCILIK TAZMİNATI
C. SENDİKAL TAZMİNAT
D. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT
IV. DEĞERLENDİRME
SONUÇ

KAYNAKÇA