İşgücü Piyasalarında Rekabet Hukuku Sorunları

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ....................................................................................... 5

İÇİNDEKİLER .................................................................................. 9

KISALTMALAR ............................................................................. 15

GİRİŞ ................................................................................................ 17

BİRİNCİ BÖLÜM REKABET HUKUKUNUN AMACI VE İŞGÜCÜ PİYASALARINA MÜDAHALE SEBEPLERİ

I. REKABET HUKUKUNUN AMACINA İLİŞKİN GÖRÜŞLER ................................................................................ 21

A. Genel Olarak ........................................................................... 21

B. İktisadi Etkinlik Odaklı Görüşler ............................................ 22

1. Genel Olarak ...................................................................... 22

2. İşgücü Piyasaları Yönünden ................................................ 23

C. Neo-Brandeis Akımı ............................................................... 25

1. Genel Olarak ...................................................................... 25

2. İşgücü Piyasaları Yönünden .............................................. 27

II. İŞGÜCÜ PİYASALARINA YÖNELİK REKABET HUKUKU MÜDAHALESİ .......................................................................... 28

A. Genel Olarak ............................................................................ 28

B. İşgücü Piyasalarındaki Yoğunlaşma ve Monopsoni ............... 29

1. Monopson Kavramı ........................................................... 29

2. Monopsoni Gücü ............................................................... 29

a. Saf Monopsoni ve İşgücü Piyasaları ........................... 29

10

b. İşgücü Piyasalarındaki Monopsoninin Etkileri ........... 30

C. İşgücü Piyasalarına Rekabet Hukuku Araçlarının Uygulanması ........................................................................... 33

1. ABD Uygulaması .............................................................. 33

2. AB Uygulaması ................................................................. 36

3. Türkiye Uygulaması .......................................................... 38

İKİNCİ BÖLÜM İŞGÜCÜ PİYASALARINDA REKABET HUKUKU MÜDAHALELERİNİN KAPSAMI VE SINIRLARI

I. İŞ SÖZLEŞMELERİ ................................................................. 41

II. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ VE SENDİKA FAALİYETLERİ ........................................................................ 42

A. ABD Uygulaması .................................................................... 42

1. Sendikal Faaliyetler ........................................................... 42

2. Toplu İş Sözleşmeleri .......................................................... 45

B. AB Uygulaması ...................................................................... 48

C. Türkiye Uygulaması ............................................................... 49

III. SERBEST ÇALIŞANLAR ....................................................... 50

A. Genel Olarak ........................................................................... 50

B. ABD Uygulaması .................................................................... 50

1. Mevzuat ............................................................................. 50

2. Yargı Uygulaması .............................................................. 52

C. AB Uygulaması ...................................................................... 55

1. Mevzuat ............................................................................... 55

2. Yargı Uygulaması .............................................................. 57

D. Türkiye Uygulaması ............................................................... 59

11

1. İş Hukuku Açısından ......................................................... 59

2. Rekabet Hukuku Açısından ............................................... 61

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇALIŞMA ÖZGÜRLÜĞÜ KAPSAMINDA İŞ HUKUKU, BORÇLAR HUKUKU VE TİCARET HUKUKU DÜZENLEMELERİ

I. REKABET YASAĞI .................................................................. 63

A. Genel Olarak ........................................................................... 63

B. İş Hukuku Açısından Rekabet Yasağı .................................... 65

1. Genel Olarak ...................................................................... 65

2. Rekabet Yasağı Kaydının Geçerliliği ................................. 65

3. Rekabet Yasağının Sınırlandırılması ................................. 66

4. Rekabet Yasağına Aykırılığın Sonuçları ........................... 67

5. Rekabet Yasağı Davalarında Görevli Mahkeme Sorunu .............................................................. 68

C. Rekabet Yasağının Rekabet Hukuku Yansımaları ................. 70

II. YENİ İŞVERENİN SORUMLULUĞU .................................... 75

A. Genel Olarak ........................................................................... 75

B. Sorumluluğun Şartları ............................................................. 76

C. Sorumluluğun Kapsamı .......................................................... 78

III. HAKSIZ REKABET NİTELİĞİNDEKİ ÇALIŞAN AYARTMA DAVRANIŞI ........................................................ 81

A. Genel Olarak ......................................................................... 81

B. Haksız Rekabetin Şartları ..................................................... 82

C. Haksız Rekabet ile Yeni İşverenin Sorumluluğu Düzenlemeleri ....................................................................... 85

12

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞGÜCÜ PİYASALARINDAKİ REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMALAR

I. ÜCRET TESPİTİ ANLAŞMALARI ........................................ 87

A. Genel Olarak ........................................................................... 87

B. Ücret Tespiti ve Rekabet Hukuku ........................................... 88

1. Genel Olarak ...................................................................... 88

2. ABD Uygulaması .............................................................. 88

3. AB Uygulaması ................................................................. 91

4. Türkiye Uygulaması .......................................................... 93

II. ÇALIŞAN AYARTMAMA ANLAŞMALARI ........................ 96

A. Çalışan Ayartmama Anlaşmalarının Amacı ve Etkisi ............ 96

B. Çalışan Ayartmama Anlaşmalarının Türleri ........................... 97

1. Genel Olarak ...................................................................... 97

2. Amacına Göre ..................................................................... 98

a. Açık (Naked) Anlaşmalar.............................................. 98

b. Yan Sınırlama ................................................................ 98

3. Tarafların İlişkisine Göre .................................................. 98

C. Rekabet Hukuku ve Çalışan Ayartmama Anlaşmaları ........... 99

1. Genel Olarak ...................................................................... 99

D. Çalışan Ayartmamaya Yönelik Rekabet Hukuku Uygulaması ........................................................................... 101

1. ABD Uygulaması ............................................................ 101

2. AB Uygulaması ............................................................... 103

3. Türkiye Uygulaması ........................................................ 105

4. Yan Sınırlamalar .............................................................. 108

a. Genel Olarak .............................................................. 108

13

b. Franchise İlişkileri ..................................................... 110

c. Özel İstihdam Bürolarının Çalışan Ayartmama Anlaşmaları ............................................................... 113

III. BİLGİ DEĞİŞİMİ ................................................................... 114

A. Genel Olarak ......................................................................... 114

B. İşgücü Piyasalarında Bilgi Değişimi .................................... 115

C. Bilgi Değişimine İlişkin Rekabet Hukuku Uygulaması ....... 117

1. ABD Uygulaması ............................................................ 117

2. AB Uygulaması ............................................................... 119

3. Türkiye Uygulaması ........................................................ 120

BEŞİNCİ BÖLÜM BİRLEŞMELERİN İŞGÜCÜ PİYASALARINA ETKİSİ

I. BİRLEŞMELER VE İŞGÜCÜ PİYASALARI ...................... 123

A. Genel Olarak ......................................................................... 123

B. Birleşmelerin İktisadi Sonuçları ........................................... 123

II. BİRLEŞME İNCELEMESİ .................................................... 126

A. İlgili Pazar ............................................................................. 126

B. Yan Sınırlamalar ................................................................... 127

C. ABD Uygulaması .................................................................. 128

D. AB Uygulaması .................................................................... 131

E. Türkiye Uygulaması ............................................................. 131

ALTINCI BÖLÜM TAZMİNAT TALEPLERİ

I. TAZMİNAT HAKKI ............................................................... 133

14

II. HUKUKİ NİTELİK ................................................................. 135

III. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI .......................................... 135

A. Hukuka Aykırı Fiil ................................................................ 136

B. Zarar ...................................................................................... 136

1. Zararın Kapsamı .............................................................. 136

2. Zararın Hesaplanması ...................................................... 138

C. Uygun İlliyet Bağı .................................................................. 141

D. Kusur ..................................................................................... 142

IV. TAZMİNAT DAVALARI ....................................................... 142

A. Genel Olarak .......................................................................... 142

B. Görevli Mahkeme ................................................................. 143

C. Rekabet Kurulu Kararlarının Etkisi ...................................... 144

SONUÇ ............................................................................................ 147

KAYNAKÇA .................................................................................. 153

Bu çalışmayı tamamlamama kadar geçen süreçte bana rehberlik eden, değerli katkılarıyla yolumu aydınlatan saygıdeğer hocam Prof. Dr. Kerem Cem Sanlı’ya en içten teşekkürlerimi sunarım.

Kitabın basımında emeği geçen YETKİN Basım ve Yayım ve Da-ğıtım A.Ş. sahibi Muharrem Başer başta olmak üzere tüm emeği geçenlere de ayrıca teşekkür ediyorum.

Bugünlere ulaşmamda en büyük pay sahibi olan, koşulsuz sevgi ve destekleri ile her daim yanımda olan kardeşim Gülse Çakan’a, annem Halime Çakan’a ve babam Ahmet Çakan’a en içten teşekkürlerimi su-nuyorum, onlara minnettarım.

Bu çalışmayı, her anımda yanımda olan ve beni her zaman destekleyen, cesaretlendiren eşim Sude Bahar Onar Çakan’a armağan ediyorum. Bu kitap onun anlayışı, yardımları ve desteği sayesinde tamamlanabilmiştir.

Av. Hasan ÇAKAN