Kamu İhale Sözleşmeleri Hukuku

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ......................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER ............................................................................................ 9

KISALTMALAR ....................................................................................... 15

GİRİŞ .......................................................................................................... 17

BİRİNCİ BÖLÜM KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN GENEL OLARAK ORTAYA KONULMASI

I. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN TANIMI ............................ 19

II. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN ANLAMI ........................... 19

A. GENİŞ ANLAMDA KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ ............... 19

B. DAR ANLAMDA KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ .................. 20

III. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ ...... 20

IV. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN ÖZELLİKLERİ .............. 22

A. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN İDARENİN ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMELERİNDEN OLMASI ................................ 22

B. TİPİK SÖZLEŞME OLMASI ......................................................... 23

C. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KAPSAMINDA İMZALANAN TİP SÖZLEŞMELERDE BÜYÜK ORANDA İÇERİK ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMIŞ OLMASI .................. 24

D. YAZILI ŞEKLE TÂBİ OLMASI ................................................... 25

V. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNE HÂKİM OLAN İLKELER ................................................................................ 28

A. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNDE İHALE DOKÜMANINDA YER ALAN ŞARTLARA AYKIRI HÜKÜMLERE YER VERİLEMEMESİ İLKESİ ............................................................. 28

10

B. 4735 SAYILI KANUNDA BELİRTİLEN HALLER DIŞINDA SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILAMAMASI VE EK SÖZLEŞME DÜZENLENEMEMESİ ............................... 29

C. 4735 SAYILI KANUN KAPSAMINDA YAPILAN KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN TARAFLARININ SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA EŞİT HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE SAHİP OLMASI ..................................... 30

D. İHALE DÖKÜMANI VE SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNDE KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN TARAFLARININ SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA EŞİT HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE SAHİP OLMASI İLKESİNE AYKIRI MADDELERE YER VERİLEMEMESİ ........................................ 30

E. 4735 SAYILI KANUNUN YORUM VE UYGULAMASINDA KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN TARAFLARININ SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA EŞİT HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE SAHİP OLMASI İLKESİNİN GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI ........................................ 31

VI. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN KAPSAMI ....................... 32

İKİNCİ BÖLÜM KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN KURULUŞU, TARAFLARI, TİP SÖZLEŞMELER, SÖZLEŞMENİN TÜRLERİ VE SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ

I. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN KURULUŞU ..................... 33

II. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN TARAFLARI .................... 33

A. İDARE ............................................................................................ 34

B. YÜKLENİCİ ................................................................................... 35

III. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNDE TİP SÖZLEŞMELER ... 36

A. YAPIM İŞLERİNE AİT TİP SÖZLEŞME .................................... 37

B. MAL ALIMLARINA AİT TİP SÖZLEŞME ................................. 38

C. HİZMET ALIMLARINA AİT TİP SÖZLEŞME ........................... 39

11

D. DANIŞMANLIK HİZMET ALIMLARINA AİT TİP SÖZLEŞME ............................................................................. 40

E. MAL VE HİZMET ALIMLARI İLE YAPIM İŞLERİNE AİT TİP ÇERÇEVE ANLAŞMA (TİP SÖZLEŞMESİ) ............................... 41

IV. KAMU İHALE SÖZLEŞLEŞMELERİNİN TÜRLERİ ................ 42

A. ANAHTAR TESLİMİ GÖTÜRÜ BEDEL SÖZLEŞME ............... 42

B. GÖTÜRÜ BEDEL SÖZLEŞME ..................................................... 45

C. BİRİM FİYAT SÖZLEŞME ........................................................... 45

D. KARMA SÖZLEŞME .................................................................... 46

E. MÜNFERİT SÖZLEŞME ............................................................... 46

V. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ ................................................................ 48

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNDE TARAFLARIN HAK VE BORÇLARI

I. İDARENİN BORÇLARI .................................................................... 51

A. BEDEL ÖDEME BORCU .............................................................. 51

B. İŞYERİNİN TESLİMİ BORCU ..................................................... 54

C. İŞ DENEYİM BELGESİ DÜZENLEME BORCU ........................ 57

II. YÜKLENİCİNİN BORÇLARI .......................................................... 61

A. İFA BORCU ................................................................................... 61

1. Mal Alımı İhale Sözleşmelerinde İfa ........................................ 61

2. Hizmet Alımı İhale Sözleşmelerinde İfa ................................... 65

3. Yapım İşi İhale Sözleşmelerinde İfa ......................................... 66

B. TEMİNAT VERME BORCU ......................................................... 66

C. İŞ VE İŞYERİNİN SİGORTALANMASI BORCU ....................... 69

D. DİĞER BORÇLAR .......................................................................... 73

12

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ

I. YÜKLENİCİDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE KAMU İHALE SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ................................... 75

A. GENEL OLARAK .......................................................................... 75

B. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNUNDA YER ALAN SONA ERME SEBEPLERİ ............................................................ 76

1. Kamu ihale Sözleşmelerinin İzinsiz Devri ................................ 76

2. Yüklenicinin Ölümü, İflâsı, Ağır Hastalığı, Tutukluluğu veya Mahkûmiyeti Sebebiyle Kamu İhale Sözleşmesinin Feshi ....... 77

3. Yüklenicinin Malî Acz İçinde Bulunması Yüzünden Sözleşmenin Feshi ..................................................................... 84

4. Yüklenicinin Temerrüdü Sebebiyle Sözleşmenin Feshi ........... 85

5. Sözleşmenin Uygulanması Sırasında Yüklenicinin Yasak Fiil ve Davranışlarda Bulunduğunun Tespit Edilmesi Nedeniyle Sözleşmenin Feshi ..................................................................... 86

6. Yüklenicinin Sözleşmenin İmzalanmasından Önceki Yasak Fiil ve Davranışları Nedeniyle Kamu İhale Sözleşmesinin Feshi .................................................................. 88

II. YÜKLENİCİDEN KAYNAKLANMAYAN SEBEPLERLE KAMU İHALE SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ................................... 93

A. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA YER ALAN SEBEP OLARAK KUSURSUZ İMKÂNSIZLIK ........................................................ 93

B. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNUNDA YER ALAN SEBEPLER ................................................................................... 108

1. Mücbir Sebeplerin Ortaya Çıkması Sebebiyle Kamu İhale Sözleşmesinin Feshi ................................................................ 108

2. İş Artışı ile İşin Tamamlanamayacağının Anlaşılması Üzerine Sözleşmenin Sona Ermesi ....................................................... 109

3. İş Eksilişi Sebebiyle Sözleşmenin Feshi ................................. 112

13

III. KAMU İHALE SÖZLEŞMESİNİN İDAREDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE SONA ERMESİ .................... 114

A. GENEL OLARAK ........................................................................ 114

B. İDARENİN TEMERRÜDÜ .......................................................... 114

C. İDARENİN KUSURLU OLDUĞU SONRAKİ İMKÂNSIZLIK ............................................................................ 116

D. KÖTÜ İFA .................................................................................... 117

IV. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA YER ALAN SEBEPLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................... 117

A. İFA ................................................................................................ 117

B. İBRA SÖZLEŞMESİ .................................................................... 118

C. YENİLEME SÖZLEŞMESİ .......................................................... 120

D. TAKAS ......................................................................................... 123

E. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATLARININ BİRLEŞMESİ ...... 124

F. İFA İMKÂNSIZLIĞI .................................................................... 125

BEŞİNCİ BÖLÜM KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN FESİHLE SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI

I. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERDİRİLMESİNDE FESİH USULÜ .................................................................................. 127

A. BİLDİRİMLİ FESİH ..................................................................... 127

B. BİLDİRİMSİZ FESİH .................................................................. 128

II. SÖZLEŞMENİN YÜKLENİCİ TARAFINDAN FESHİ ............... 129

III. SÖZLEŞMENİN İDARE TARAFINDAN FESHİ ....................... 132

IV. FESHİN SONUCU OLARAK ZARARIN TAZMİNİ .................. 134

V. KESİN TEMİNATIN GELİR KAYDEDİLMESİ ......................... 138

VI. FESHİN SONUCU OLAN İDARÎ YAPTIRIM OLARAK İHALEYE KATILMA YASAĞI ................................................... 142

14

VII. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNDE SORUMLULUK HÂLLERİ .......................................................................................... 144

A. YÜKLENİCİLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU ......................... 144

B. GÖREVLİLERİN CEZA SORUMLULUĞU .............................. 145

C. YAPIM İŞLERİNDE YÜKLENİCİLERİN VE ALT YÜKLENİCİLERİN SORUMLULUĞU ...................................... 146

D. YAPI DENETİM GÖREVLİLERİNİN SORUMLULUĞU ........ 148

E. DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNUCULARININ SORUMLULUĞU ........................................................................ 150

F. TEDARİKÇİLERİN SORUMLULUĞU ...................................... 151

G. HİZMET SUNUCULARININ SORUMLULUĞU ...................... 151

VIII. KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİNİN FESHİNDEN KAYNAKLI DAVALARDA YARGI SÜRECİ .......................... 152

A. GÖREVLİ MAHKEME ............................................................... 152

B. YETKİLİ MAHKEME ................................................................. 162

C. TAHKİM ....................................................................................... 162

D. ARABULUCULUK ..................................................................... 165

KAYNAKÇA ............................................................................................ 169

ÖNSÖZ

İlk basısını 2018 yılında yapmış olduğumuz Kamu İhale Hukuku adlı eserimizin önsözünde, aynen şunlar yazılı idi: “Bu eser, ileride çıkarmayı düşündüğümüz kamu ihale sözleşmeleri kitabının birinci bölümü olarak düşünülmüştü. Ancak kamu ihalelerinin sözleşmenin imzalanmasına kadarki aşamada idare hukukunun, sözleşmenin imzasıyla birlikte ise ağırlıklı olarak özel hukukun hâkim olduğu nazara alındığında, öğretim tekniğine uygun olacağından, ayrı iki kitap olarak çıkartılması uygun görülmüştür. Bu bağlamda inşallah ikinci kitabımızı da çıkarmaya gayret göstereceğiz.”. İşte elinizdeki bu eser, bu cümlelerin hayata yansımış ürünüdür. Şükrediyoruz ki Yaradan’ımız, bu eseri yazma azim ve kararlığını bizlere verdi.

Ülkemizde yıllık olarak yüz binin üzerinde kamu ihale sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu sözleşmelerin hukuki yönünü baştan sona anla-tan bir eser bulunmadığından böyle bir eser yazmayı istedik. Bu eser-den sonra muhakkak başka kitaplar da yazılacaktır. Bu kitaplara öncü olmak adına böyle bir eseri Türk hukukuna kazandırdığımız için ne kadar şükretsek azdır.

Türk hukuk yazınında kamu ihale sözleşmeleri hukuku adı altında derli toplu bir esere rastlanmamıştır. Yazın hayatındaki eserler genel olarak kamu ihale sözleşmelerinin bir yönünü ele almaktadır. Kitabı-mız kamu ihale sözleşmeleri hukuku başlığı altında konunun tamamını anlatan ilk eser mahiyetindedir. Bundan sonraki aşamada da bu isimde eserler yazılacağını düşünüyoruz. Kitabımızın bu yönüyle ilk olması bizi sevindirmektedir.

Bu eser, öncelikle hukuk fakültesi öğrencilerine, daha sonra ise hukuk uygulayıcılarına yani avukatlara, hâkimlere, savcılara, kamuda ihale ile görevlendirilmiş olan görevlilere, özel sektörde ihale sözleşmesi imzalayan yüklenici gerçek ve tüzel kişilere yarayacaktır.

Son olarak burada şunu ifade etmek isteriz: Yetimin öksüzün parasını ihale kurallarını ihlal etmek suretiyle birilerine usulsüz aktaranlara

karşı, hukuk insanlarının her zamankinden daha etkin bir mücadele içinde olması gerektiğini ifade ediyor, büyük çaplı ihalelerde rekabetin neredeyse esamesinin okunmadığı pazarlık usulünü sürekli genişle-terek tabir-i caiz ise, kaymak ihaleleri birilerine peşkeş çekmeye çabalayanları da ilahi adalete havale ediyoruz. Çünkü ihale hukuku alanın-da beşeri adaletten umudumuzu keseli çok oldu.

Biz de bu cümlemizle bilimin omuzlarımıza yüklediği bu ağır sorumluluğumuzu yerine getirmiş bulunuyoruz.

Kitabın yayınlanmasında emeği geçen eski öğrencim, yeni meslek-taşım İlayda Nur Kılıç’a ve başta Muharrem BAŞER olmak üzere Yetkin Yayınevi’nin değerli yönetici ve çalışanlarına da teşekkürleri-mi sunmak istiyorum.

Okuyucuya yararlı olması dileğiyle…

Prof. Dr. Ozan CAN

Kırşehir 2025