Kamulaştırmanın Mülkiyet Hakkına Etkisi

İÇİNDEKİLER

TAKDİM .................................................................................................................... 7

ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 9

İÇİNDEKİLER............................................................................................................ 11

KISALTMALAR......................................................................................................... 15

GİRİŞ ....................................................................................................................... 17

BİRİNCİ BÖLÜM

MÜLKİYET HAKKI

I. MÜLKİYET HAKKI TERMİNOLOJİSİ ................................................................... 21

II. MÜLKİYET HAKKI KAVRAMI VE TANIMI........................................................... 22

III. MÜLKİYET HAKKININ TARİHÇESİ ..................................................................... 24

A. Roma’da Mülkiyet Hakkı .......................................................................... 25

B. Orta Çağ’da Mülkiyet Hakkı...................................................................... 26

C. Yeni ve Yakın Çağda Mülkiyet Hakkı......................................................... 27

IV. TÜRK HUKUKUNDA MÜLKİYET HAKKININ TARİHÇESİ ..................................... 29

A. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Türk Hukukunda Mülkiyet Hakkı.............. 30

1. İlkçağda Türk Hukukunda Mülkiyet Anlayışı ...................................... 30

2. İslamiyet Döneminde Türk Hukukunda Mülkiyet Anlayışı ................. 30

3. Selçuklu Devleti Döneminde Mülkiyet Anlayışı.................................. 31

4. Osmanlı Devleti Döneminde Mülkiyet Anlayışı.................................. 33

B. Cumhuriyet Dönemi Türk Hukuku Anayasalarında Mülkiyet Hakkı ......... 34

V. MÜLKİYETİN SINIRLAMA SEBEPLERİ................................................................ 45

A. Kamu Yararı .............................................................................................. 45

1. Kamu Yararı Kavramının Tarihçesi ..................................................... 45

2. İHAM Kararlarında Kamu Yararı Kavramı........................................... 45

3. Türk Hukukunda Mülkiyetin Yasal Kısıtlama Sebebi Olarak Kamu

Yararı.................................................................................................. 50

12 İçindekiler

a. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Yararı Kavramı ............ 52

b. Danıştay Kararlarında Kamu Yararı Kavramı................................ 55

c. Yargıtay Kararlarında Kamu Yararı Kavramı ................................ 57

B. Mülkiyet Hakkına İlişkin Diğer Müdahale Türleri ..................................... 59

İKİNCİ BÖLÜM

KAMULAŞTIRMA

I. KAMULAŞTIRMA TERMİNOLOJİSİ ................................................................... 63

II. KAMULAŞTIRMANIN TANIMI .......................................................................... 64

A. Kamulaştırmanın Tanımsızlığı Sorunu ...................................................... 64

B. Kamulaştırmanın Doktrindeki Çeşitli Tanımları........................................ 64

C. Kamulaştırmanın Düzenleme Ortaklık Payı Kavramından Farkı............... 66

III. KAMULAŞTIRMA KAVRAMININ TARİHÇESİ ..................................................... 73

A. 1876 Kanuni Esasisinde Kamulaştırma Kavramı....................................... 76

B. 1921 ve 1924 Anayasası Döneminde Kamulaştırma Kavramı .................. 77

C. 1961 Anayasası Döneminde Kamulaştırma Kavramı................................ 79

D. 1982 Anayasası Döneminde Kamulaştırma Kavramı................................ 85

IV. KAMULAŞTIRMANIN BİR TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜK OLAN MÜLKİYET

HAKKINA UYGUNLUĞUNU SAĞLAYAN KOŞULLAR.......................................... 89

A. 1982 Anayasasında Kamulaştırmanın İlk Koşulu: Kamu Yararı ................ 90

B. Yüksek Mahkemelerin Kamulaştırmada Kamu Yararı Kavramına

Bakış Açıları .............................................................................................. 95

1. Yargıtay Kararlarında Kamulaştırmaya İlişkin Kamu Yararı

Kavramı.............................................................................................. 95

2. Danıştay Kararlarında Kamulaştırmaya İlişkin Kamu Yararı

Kavramı............................................................................................ 102

3. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Yararı Kavramı................. 105

V. KAMULAŞTIRMAYA İLİŞKİN 1982 ANAYASASI TARAFINDAN BELİRLENEN

DİĞER ÖLÇÜTLER .......................................................................................... 107

A. Kamulaştırmada Ölçülülük İlkesi ............................................................ 107

1. Ölçülülük Kavramının Alt Unsurları.................................................. 109

a. Elverişlilik Unsuru ...................................................................... 109

b. Gereklilik Unsuru....................................................................... 109

c. Orantılılık Unsuru ...................................................................... 110

İçindekiler 13

B. Kamulaştırmada Demokratik Toplum Düzeni Gereklerine Uygunluk

İlkesi ....................................................................................................... 112

C. Kamulaştırmanın Anayasal Koşulu Olarak Yasallık İlkesi ........................ 116

1. Kamulaştırmanın Yasallık İlkesi Karşısında, İdarece Takdir Yetkisi

İle Ortaya Çıkan Kamulaştırmasız El Atma ....................................... 118

2. Kamulaştırmanın Yasal Unsuru Olarak Gerçek Karşılık Hakkı İlkesi ...... 122

a. Gerçek Karşılık Hakkı Kavramı ve Hakkın Doğuşu ve Gelişimi...... 124

aa. Türk Hukukunda Gerçek Karşılık Hakkı ve Kamulaştırma

Bedelinin Tespiti ................................................................ 124

aaa. Kamulaştırmanın Tespitinde Arsa, Arazi ve

Bina Ayrımı ............................................................... 135

(i) Arazilerde Kamulaştırma Bedelinin Tespiti

Halinde Esas Alınacak Kriterler .......................... 136

(ii) Arsalara İlişkin Olarak Kamulaştırma Bedelinin

Tespiti Halinde Esas Alınacak Kriterler............... 143

(iii) Binalara (Yapılara) İlişkin Olarak Kamulaştırma

Bedelinin Tespiti Halinde Esas Alınacak

Kriterler.............................................................. 148

bb. Karşılaştırmalı Hukukta Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ... 151

aaa. Alman Hukukunda Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ..... 151

bbb. ABD Hukukunda Kamulaştırma Bedelinin Tespiti..... 153

cc. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ve İnsan Hakları

Avrupa Mahkemesi Kararlarında Kamulaştırmada Bedel

Tespiti ................................................................................ 155

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BİR İDARİ İŞLEM OLARAK KAMULAŞTIRMANIN ANALİZİ VE

MÜLKİYET HAKKI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

I. KAMULAŞTIRMA İŞLEMİNİN UNSURLARI ...................................................... 162

A. Kamulaştırma İşleminde Yetki Unsuru ................................................... 163

B. Kamulaştırma İşleminde Şekil Unsuru.................................................... 165

C. Kamulaştırma İşleminde Sebep Unsuru ................................................. 166

D. Kamulaştırma İşleminde Konu Unsuru................................................... 168

E. Kamulaştırma İşleminde Amaç Unsuru .................................................. 170

II. KAMULAŞTIRMANIN İDARİ AŞAMASI............................................................ 172

A. Kamulaştırma İşleminin İlk Aşaması: Kamulaştırma İçin Yeterli

Ödeneğin Hazırlanması .......................................................................... 172

14 İçindekiler

B. Kamulaştırma İçin Kamu Yararı Kararının Alınması ve Onaylanması...... 172

C. Kamulaştırılacak Taşınmazın Belirlenmesi ............................................. 178

D. Kamulaştırma Kararının Alınması........................................................... 180

E. Kamulaştırmaya İlişkin Satın Alma Usulü ............................................... 180

F. Asliye Hukuk Mahkemesinde Bedel Tespiti ve Tescil Davası Açılması ... 184

III. KAMULAŞTIRMADAN VAZGEÇME................................................................. 194

A. Malikin Kamulaştırılan Taşınmazı Geri Alma Hakkı ................................ 197

B. İdarenin Kamulaştırmadan Doğan Sorumluluğu .................................... 199

1. İdarenin Sorumluluğu Türleri........................................................... 199

a. İdarenin Kusur Sorumluluğu...................................................... 201

aa. Hizmetin Kötü İşlemesi ...................................................... 204

bb. Hizmetin Geç İşlemesi ....................................................... 205

cc. Hizmetin Hiç İşlememesi ................................................... 206

b. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu................................................. 207

aa. İdarenin Risk Sorumluluğu................................................. 208

bb. Kamu Menfaatleri Karşısında Eşitlik (Menfaatlerin

Denkleştirilmesi)................................................................ 209

2. Kamulaştırma İşleminin İdarenin Sorumluluğu Açısından

Değerlendirilmesi............................................................................. 210

SONUÇ.......................................................................................................... 213

KAYNAKÇA ................................................................................................... 217