Katkı - Katılma Alacağı

Katkı - Katılma Alacağı ( Bilirkişi Raporları, Yargıtay İçtihatları, Tablolar )
Prof. Dr. Ahmet M. KILIÇOĞLU


İÇİNDEKİLER

§ 1- GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM
KATKI ALACAĞI

§ 2- KAVRAM, TANIM
I- KAVRAM
II- TANIM
§ 3- KATKI ALACAĞININ KOŞULLARI
I- RESMİ EVLİLİĞİN VARLIĞI
II- KATKININ EŞLER ARASINDA OLMASI
III- KATKININ YAPILMIŞ OLMASI (Malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkı)
IV- KATKI MALVARLIĞI VEYA EMEK İLE OLMALI
V- KATKI KARŞILIKSIZ YAPILMAMIŞ OLMALI
VI- KATKININ KARŞILIĞININ ÖDENMEMİŞ OLMASI
VII- ALACAĞIN BİR BAŞKA SÖZLEŞMEYE DAYANMAMASI
§ 4- KATKI ALACAĞININ HUKUKSAL NİTELİĞİ
§ 5- KATKI ALACAĞININ BENZER ALACAKLARDAN FARKI
I- KATKI VE KATILMA ALACAĞI
II- KATKI VE DENKLEŞTİRME ALACAĞI
III- KATKI ALACAĞI VE BAĞIŞ
IV- KATKI ALACAĞI VE TÜKETİM ÖDÜNCÜ (KARZ)
V- KATKI ALACAĞI – BOŞANMA TAZMİNATI
VI- KATKI ALACAĞI VE EŞYA ALACAĞI
VII- KATKI ALACAĞI – SATIM
VIII- KATKI ALACAĞI – KEFALET
§ 6- KATKI ALACAĞININ DÖNEMİ
I- BAŞLAMA DÖNEMİ
II- SONA ERME DÖNEMİ
§ 7- KATKI ALACAĞININ İSPATI VE HESAPLANMASI
I- KATKI ALACAĞININ İSPATI
II- ANLAŞMALI BOŞANMADAKİ BEYANLARIN KATKI ALACAĞINA ETKİSİ
III- DEĞERLENDİRME ANI
A. Eski Medeni Kanunumuz Döneminde
B. Yeni Medeni Kanunumuz Döneminde
1. Katkıda bulunulan mal tasfiye sırasında borçlu eş tarafından elden çıkartılmamışsa
2. Katkıda bulunulan mal tasfiye sırasında borçlu eş tarafından elden çıkartılmışsa
IV- DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ
§ 8- KATKI ALACAĞININ ÖDENMESİ
I- KATKI ALACAĞINI TALEP HAKKI
II- AYNEN VEYA NAKDEN ÖDEME
III- ZİNA VE CANA KAST KATKI ALACAĞINI ETKİLER Mİ?
IV- KATKI ALACAĞININ MUACCEL OLMASI VE FAİZ
V- KATKI ALACAKLARININ TAKAS EDİLMESİ
VI- BORÇLUYA VADE TANINMASI
VII- KATKI ALACAĞI DAVALARININ HARCA TABİ OLMASI
§ 9- KATKI ALACAĞINDA ZAMANAŞIMI
§ 10- KATKININ ESKİ VE YENİ MEDENİ KANUNLARIMIZ DÖNEMİNDE GERÇEKLEŞMESİ AÇISINDAN YARATILAN FARKLAR VE ELEŞTİRİSİ

İKİNCİ BÖLÜM
MAL REJİMLERİ

§ 11– GENEL OLARAK MAL REJİMLERİ
I- TANIM
II- MAL REJİMİ TÜRLERİ-YASAL MAL REJİMİNİN ÖNEMİ
A. Mal Rejimi Türleri
B. Yasal Mal Rejiminin Önemi
III- KARŞILAŞTIRMALI HUKUK VE TÜRK HUKUKU’NDA MAL REJİMLERİ
A. Alman Hukuku’nda Mal Rejimleri
B. İsviçre Hukuku’nda Mal Rejimleri
C. Avusturya Hukuku'nda Mal Rejimi
D. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukunda
E. Rusya Federasyonu Hukukunda
F. Türk Hukuku’nda Mal Rejimleri
1. Türk Kanunu Medenîsi’nde
2. Türk Medenî Kanunu’nda
a) Taslak Aşamasında
b) Tasarı Aşamasında
c) TBMM Adalet Komisyonu Aşamasında
3. Türk Medenî Kanunu’nda Mal Rejimi Sözleşmesi
a) Sözleşmenin Evlenmeden Önce veya Sonra Yapılabilmesi
b) Mal Ayrılığı Rejiminden Dönme
c) Mal Rejimi Sözleşmesinin Şekli
aa) Evlenmeden Önce Mal Rejimi Sözleşmesi
aaa) Noterde Mal Rejimi Sözleşmesi
bbb) Yazılı Seçimin Evlendirme Memurluğuna Verilmesi
bb) Evlenmeden Sonra Mal Rejimi Sözleşmesi
d) Mal Rejimi Sözleşmesinde Ehliyet
e) Mal Rejimi Sözleşmesinin Bizzat Yapılması
f) Mal Rejimi Sözleşmesinin Nüfus Müdürlüklerine Bildirim İhtiyacı
§ 12- KATILMA REJİMİNE HÂKİM OLAN İLKELER
I- EMEK KARŞILIĞI EDİNİLEN MALLARDA HAK SAHİPLİĞİ İLKESİ
II- HAK SAHİPLİĞİNİN EVLİLİK SÜRESİNCE EDİNİLEN MALLARLA SINIRLI OLMASI İLKESİ
III- HAK SAHİBİ OLAN EŞE AYNÎ DEĞİL, ŞAHSÎ HAK TANINMASI İLKESİ
A. Kural (TMK md. 239)
B. İstisnası (TMK md. 240)
IV- SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ
A. Zorunlu Bir Rejim Olmama İlkesi
B. Kendi İçinde Değişik Anlaşmalar Yapabilme İlkesi
V- İSPAT KOLAYLIĞI VE İYİNİYET İLKESİ
A. İspat Kolaylığı (TMK md. 222)
B. İyiniyetle Hareket Etme Zorunluluğu
1. Karşılıksız ve Muvazaalı Temlik Yasağı (TMK md. 229)
a) Borçlu Eşin Temlik İşleminden Önce
b) Borçlu Eşin Temlik İşleminden Sonra
aa) Karşılıksız Temlikten Yararlanan Üçüncü Kişileri Sorumlu Tutabilme
bb) Muvazaalı Temliklere Karşı İptal Davası Açabilme
2. Borçlu Eşe Ödeme Kolaylığı Sağlama
3. Malvarlığı Hakkında Bilgi Verme Yükümlülüğü
§ 13- KATILMA REJİMİNİN SÜRESİ
I- BAŞLAMASI
A. Evlenmeyle
B. Eşlerin Seçimlik Rejimden Vazgeçmeleri ile
II- SONA ERMESİ
A. Sona Erme Anının Önemi
B. Sona Erme Halleri
1. Ölümle
2. Başka Mal Rejimine Geçiş ile
a) Sözleşmeyle (TMK md. 208)
b) Mahkeme Kararıyla (TMK md. 206; iMK m. 176, 185)
aa) Haklı Sebeple Mal Ayrılığına Geçiş
aaa- Koşulları
bbb- Sonuçları
bb) Ayrılık Kararı Nedeniyle Katılma Rejiminin Kaldırılması
3. Boşanma veya İptal Davasıyla
§ 14- KATILMA REJİMİNDE MAL TÜRLERİ
I- EDİNİLMİŞ MALLAR (TMK md. 219; iMK md.197)
A. Kural: Emek (Çalışma) Karşılığı Edinilen Mallar
1) TMK Md. 219/F. I Hükmü, Katılma Rejiminde Edinilmiş Malların Ne Olduğuna İlişkin Ana Kuralı Koymuştur. Bu Hükme Göre: “Edinilmiş Mal, Her Eşin Bu Mal Rejiminin
Devamı Süresince KARŞILIĞINI Vererek Elde Ettiği Malvarlığı Değerleridir”.
2) Üçüncü Kişilerdeki Alacak Hakları:
3) Şirket Hisseleri
b) Bir eşin diğerinin hissedar olduğu şirketteki hissesi nedeniyle katılma alacağına gelince
aa) Mal rejiminin devam ettiği süre içinde hissenin gelirleri (temettüler) üzerinde katılma alacağı
aaa) Dağıtılmış temettüler bakımından.
bbb) Dağıtılmamış temettüler bakımından:
bb) Mal rejiminin devam ettiği süre içinde, hisse üzerinde katılma alacağı:
aaa) Katkı (değer artış alacağı) belirlenmesi:
bbb) Katılma alacağının belirlenmesi:
c) Şirket Hissedarının Oy Hakkının Diğer Eşin Rızasına Tabi Olup Olmadığı
aa) Ailenin ekonomik varlığının korunması, evlilikten doğan mali bir yükümlülüğün yerine getirilmesinin gerekli olması
bb) Talepte Bulunulması
cc) Hakimin belirleyeceği malvarlığı değerleriyle sınırlı olarak tasarruf yetkisinin diğer eşin rızasına bağlaması
d) Hisse devrinin şirketin kabulüne bağlı olup olmadığı sorunu:
aa) Şirket Hissesinin Mal Rejiminin Sona Ermesi Nedeniyle Diğer Eşe Devri
4) Kazanç ve Geliri Bulunmayan Eşin Edindiği Mallarda Katılma Alacağı
5) Eşler Arasında Satış Konusu Mallarda Katılma Alacağı
B. İstisnalar
1) Sosyal Güvenlik ve Yardım Kurumlarının Ödemeleri
2) Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Tazminatlar (TBK. 54/III)
3) Kişisel Malların Gelirleri
C. Edinilmiş Malların Yerine Geçen Değerler
II- KİŞİSEL MALLAR (TMK md. 220; iMK md. 198)
A. Kanundan Dolayı Kişisel Mallar
1. Kişisel Kullanım Eşyası
2. Katılma Rejiminden Önceki Mallar
3. Katılma Rejimi Süresince Miras Yoluyla Kazanılan Mallar
4. Karşılıksız Kazanma Yoluyla Elde Edilen Mallar
5. Manevî Tazminat Alacakları
6. Yukarıda Sayılan Kişisel Malların Yerine Geçen Değerler
7. Sosyal Güvenlik ve Yardım Kurumlarınca ya da Çalışma Gücü Kaybı Nedeniyle Ödenen Toptan Ödeme veya Tazminatların Hak Sahibinin Kalan Yaşam Süresini
Karşılayacak Olan Miktarları
B. Sözleşmeden Dolayı Kişisel Mallar
1. Bir Meslek İcrası ya da İşletme Faaliyeti İçin Gerekli Olan ve Edinilmiş Mallara Dahil Olması Gereken Malvarlığı Değerleri
2. Kişisel Malların Gelirleri
§ 15- KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİ 128
I- MALLARIN HANGİ TARİHTEKİ DEĞERLERİNİN ESAS ALINACAĞI
A. Kural: Malların Değerlendirilme Anı
B. İstisnası
II- HANGİ DEĞERLERİN ÖLÇÜ ALINACAĞI
A. Sürüm Değeri (TMK md. 232/1)
B. Gelir Değeri (TMK md. 233)
C. Hakkaniyet Değeri (TMK md. 234)
III- ARTIK DEĞERİN (NET DEĞERİN) HESABI (TMK md. 231; iMK md. 210)
A. Aktiflerin Hesabı
1. Tasfiye Sırasında Mevcut Olan Edinilmiş Mallar (EM)
2. Eklenecek Değerler (TMK md. 229) (ED)
a) Eşlerin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde yaptıkları karşılıksız kazandırmalar.
aa) Karşılıksız Bir kazandırmanın Yapılmış Olması
bb) Kazandırmanın Diğer Eşin Rızası Dışında Yapılmış Olması
cc) Bu Karşılıksız Kazandırmanın Mal Rejiminin Sona Ermesinden Önceki Bir Yıl İçinde Yapılmış Bulunması
dd) Karşılıksız kazandırmanın olağan hediyeler dışında yapılmış olması.
b) Katılma alacağını azaltma kastıyla yapılan devirler.
3. Temlikten Yararlanan Üçüncü Kişilerden Talep Edilebilecek Değerler (TMK md. 229/ f. II; İMK md. 208/f. II)
4. Kişisel Mala Giden Edinilmiş Malların Karşılıkları (Denkleştirme) (D1) (TMK md. 230; iMK md. 209) (Ausgleich; Ersatzforderung)
B. Pasiflerin Hesabı
1. Katkı Alacağı (Değer Artış Payı) (Mehrwertanteil) (TMK md. 227; iMK md. 206) (DAP)
2. Edinilmiş Mala Giden Kişisel Malların Karşılıkları (Denkleştirme) (D2) (TMK md. 230; iMK md. 209) (Ersatzforderung)
3. Borçlar (TMK md. 231; iMK md. 210) (B)
IV- KATILMA ALACAĞININ HESABI (ARTIK DEĞERİN PAYLAŞTIRILMASI)
A. Kanuna Göre (TMK md. 236; iMK md. 215)
B. Sözleşmeye Göre (TMK md. 237; iMK md. 216)
V- ALACAKLARIN (KATILMA VE DEĞER ARTIŞ ALACAKLARININ) ÖDENMESİ
A. Alacağın Niteliği
B. Ödemenin Nakit veya Ayın Olarak Yapılabilmesi Olanağı
C. Ölüm Halinde Konut ve Konut Eşyasında Nakit Yerine Ayni Hak Talebi (TMK md. 240; İMK md. 219)
D. Katılma Alacağının Azaltılması veya Reddi (TMK md. 236)
1. Hükmün Maddeye Konuluş Sebebi
2. Koşulları
3. Olması Gereken Hukuk Açısından Hakkaniyet İndirimi
E. Karşılıklı Alacakların Takas Edilmesi (TMK md. 236/f. II; iMK md. 215/f. II)
F. Borçluya Vade Tanınması ve Alacağa Faiz ve Güvence Verilmesi
G. Ödemelerde Meslek İcrası İçin Ayrılmış Birimlerin ve İşletmelerin Ekonomik Bütünlüğünün Gözetilmesi
H. Borçlular (Borçtan Sorumlu Kişiler)
1. Eş
2. Mirasçılar
3. Üçüncü Kişilerin Eksik Kalan Katılma Alacağıyla Sınırlı Sorumlulukları (TMK md. 241)
a) Katılma Alacağının Borçlu Eşin Malvarlığından, Borçlu Ölmüşse Terekesinden Karşılanamaması
b) Üçüncü Kişi, Borçlu Eş Tarafından Hesaba Katılması Gereken Karşılıksız Kazandırmalar Elde Etmiş Bulunmalıdır
c) Katılma Alacaklısı Olan Eşin, Bu Alacağının Borçlu Eş ya da Bunun Ölümü Halinde Mirasçıları Tarafından Ödenmemiş Olmalıdır
İ. Alacaklılar (Katılma Alacağı Hakkına Sahip Kişiler)
J. Katılma Alacağının Harca Tâbi Olması
VI- PAYLI MÜLKİYETİN TASFİYESİ
A. Yasal Alım Hakkı ve Niteliği
B. Yasal Alım Hakkının Amacı
C. Koşulları
1. Eşler Arasında Paylı Mülkiyet Konusu Bir Malın Bulunması
2. Eşler Arasındaki Katılma Rejiminin Sona Ermesi
3. Alım Hakkını Kullanan Eşin Üstün Bir Yararının Bulunması
4. Diğer Eşin Pay Bedelinin Ödenmesi
VII- ZAMANAŞIMI
A. Süresi
B. Yeni 6100 sayılı HMK.md.107 İle Getirilen Belirsiz Alacak Davası Hükmü Karşısında Mal Rejimlerinde Zamanaşımı Süresi:
C. Başlaması
aa) Kısa Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması
bb) Uzun Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması
cc) Evlilik Süresince Zamanaşımının Durması
dd) Zamanaşımının Kesilmesi
ee) Boşanmanın Yabancı Mahkeme Kararına Dayandığı Hallerde Zamanaşımı
§ 16 ÖLÜM HALİNDE SAĞ KALAN EŞİN KATILMA REJİMİNDEKİ HAKLARIYLA MİRAS HAKKI ARASINDAKİ FARKLAR
I- KONUT VE KONUT EŞYASI BAKIMINDAN
II- KATILMA ALACAĞI VE MİRAS HAKKI BAKIMINDAN
§ 17- KATILMA (Edinilmiş Mallara Katılma) REJİMİYLE PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİ ARASINDAKİ FARKLAR
I- MALLARIN KAPSAMLARI BAKIMINDAN
II- MALLARIN YERİNE GEÇEN DEĞERLER BAKIMINDAN
III- KİŞİSEL MALLARIN GELİRLERİ KATILMA REJİMİNDE TMK md. 220 İLE AKSİNE SÖZLEŞME BULUNMADIĞI TAKDİRDE EDİNİLMİŞ MAL SAYILMIŞTIR
IV- KATILMA REJİMİ BELİRLİ İLKELERE OTURTULMUŞ OLAN BİR REJİMDİR
V- KATILMA REJİMİNDE EŞLERE ŞAHSÎ, YANİ ALACAK HAKKI TANINDIĞI HALDE; PAYLAŞMA REJİMİNDE EŞLERE TANINAN HAK, AYNÎ HAKTIR
VI- KATILMA REJİMİNDE YASA, EŞLERİN EDİNİLMİŞ VE KİŞİSEL MALLARINI KAPSAMLI BİÇİMDE SAYMIŞ VE AÇIKLAYICI HÜKÜMLERE YER VERMİŞTİR
VII- KATILMA REJİMİNDE EVLİLİĞİN BOŞANMA VEYA İPTAL DAVASI İLE SON BULMASI HALİNDE, DİĞER EŞE KONUT VE KONUT EŞYASINDA BİR AYNÎ HAK TANINMAMIŞTIR
VIII- KATILMA REJİMİNDE ORTAK KONUT VE KONUT EŞYASI ÜZERİNDE DİĞER EŞE AYNÎ HAK, ANCAK ÖLÜM HALİNDE KATILMA ALACAĞI VARSA, BUNA
MAHSUBEN TANINMIŞTIR
IX- KATILMA REJİMİ KAPSAMLI HÜKÜMLER İÇERMEKTE OLUP, EŞLERİN ALACAKLARI VE HAKLARI KONUSUNDA HAKSIZLIKLARI ÖNLEYECEK ÇÖZÜMLER GETİRMİŞTİR
X- KATILMA REJİMİNDE TASFİYEDE EKLENECEK DEĞERLER TMK md. 229’DA İKİ BENT HALİNDE SAYILMIŞTIR
§ 18- KATILMA REJİMİNİN YARARLARI
I- EV İŞÇİSİ KADINLARIN EMEKLERİNİ DEĞERLENDİRME AÇISINDAN
II- ÇALIŞAN KADINLARIN EMEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AÇISINDAN
III- KADININ ÇALIŞMA VE EKONOMİYE VE DOLAYISIYLA KALKINMAYA ETKİSİ BAKIMINDAN
IV- EVLİLİKLERİN DAHA SAĞLIKLI VE DENGELİ OLMASINI SAĞLAMASI BAKIMINDAN
V- BOŞANMALARI ÖNLEMESİ BAKIMINDAN
§ 19- KATILMA REJİMİNİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞİ
I- TASLAK AŞAMASINDA
A. Geçmişe Etkili Yasa Çıkarmak “Kanunların Geçmişe Etkili” (Kanunların Makable Şamil) Olamayacağı Yönündeki En Temel Hukuk İlkesine Aykırıdır
B. Hukukun Bu Temel İlkesini Yok Etmeyi Gerektirecek Bir Neden Yoktur
C. Geçmişe Etkili Hüküm Getirmek Haksızlıklara Yol Açar
D. Geçmişe Etkili Hüküm Getirmek Yargıda İçinden Çıkılmaz Sorunlara Yol Açacaktır
E. Yasanın Geçmişe Uygulanmasını İsteyenlerin Hangi Çoğunluğu Teşkil Ettikleri Belli Değildir
F. Yasanın Geçmişe Etkili Uygulanması Yasa ile Getirilen Yeni Yasal Mal Rejimine Büyük Zararlar Verecektir
G. Mal Rejimleriyle İlgili Hükümler Kamu Düzeniyle İlgili Olmayıp Bu Gerekçe ile Geçmişe Uygulanamaz
II- TASARIDA
III- TBMM ADALET KOMİSYONUNDA
IV- TBMM GENEL KURULUNDA
V- MAL REJİMLERİYLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN YÜRÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN ESASLAR
A. Mevcut Evlilikler İçin
a) Yasal Mal Rejimi Lehine İstisna
b) Yasal Mal Rejimi Aleyhine İstisna
B. Boşanma veya Evliliğin İptali Davalarında
a) Boşanma Davası Kabul Edilirse
b) Boşanma Davası Reddedilirse
C. 1.1.2002-1.1.2003 TARİHLERİ ARASINDA AÇILAN BOŞANMA VEYA EVLİLİĞİN İPTALİ DAVALARINDA

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİLİRKİŞİ RAPORLARI

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YARGITAY KARARLARI

EKLER
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİYLE İLGİLİ TABLOLAR