Kişilerin ve Kurumların Vergilendirilmesi

Kişilerin ve Kurumların Vergilendirilmesi

Alaattin DEMİR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7

İÇİNDEKİLER 11

GELİR VERGİSİ

BİRİNCİ BÖLÜM

GELİR VERGİSİ KANUNUNDA YER ALAN

TEMEL KAVRAMLAR

I. Gelirin Tanımı 49

II. Gelirin Unsurları 49

III. Tam Mükellef 49

III.1 Türkiye’de Yerleşmiş Sayılma Halleri 50

III.2 Türkiye’de Yerleşme Sayılmayan Haller 50

III.3 Dar Mükellefler 51

III.3.1 Daimi Temsilci 52

IV. Vergiden Muaf Esnaflar 52

V. Esnaf Muaflığından Faydalanamayacak Olan Mükellefler 55

İKİNCİ BÖLÜM

TİCARİ KAZANÇ

I. Ticari Kazancın Tanımı ve Ticari Kazanç Kapsamında Yer Alan Faaliyetler 57

I.1 Bir Ticari Faaliyetin Ticari Kazanç Faaliyeti Olarak Değerlendirilmesi

İçin Taşıması Gereken Özellikler 58

I.2 Şahıs ve Sermaye Şirketleri ile İş Ortaklıklarının Ortaklarının Gelir

Vergisi Karşısındaki Durumları 58

II. Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler ve Tespit Yöntemi 59

II.1 Gerçek Usulde Vergilendirme 59

II.1.1 Birinci Sınıf Tacirler (Bilanço esasına göre defter tutanlar) 59

II.1.1.1 Bilanço Esasına Göre Ticari Kazancın Tespiti 60

II.1.1.2 İkinci Sınıf Tacirler (İşletme Hesabı Esasına Göre

Defter Tutanlar) 60

II.1.1.3 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Hasılat Esaslı

Kazanç Tespiti Uygulamasından Yararlanması 61

II.2 Basit Usulde Vergilendirme 65

II.2.1 Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflere Sağlanan Vergisel

Kolaylıklar 65

II.2.2 Basit Usule Tabi Olmanın Şartları 66

II.2.2.1 Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları 66

II.2.2.2 Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları 66

II.2.3 Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar 68

II.2.4 Bakanlar Kurulu Kararları (BKK) Uyarınca Gerçek Usulde

Vergilendirilen Mükellefler 69

II.2.4.1 95/6430 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler 69

II.2.4.2 8/5521 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme

Kapsamına Alınan Mükellefler 70

II.2.4.3 92/2683 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme

Kapsamına Alınan Mükellefler 70

II.2.5 Ortaklıklarda Basit Usule Tabi Olmanın Şartları 71

II.2.6 Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş 71

II.2.7 Gerçek Usulden Basit Usule Geçiş 72

II.2.8 Defter-Beyan Sistemi 73

II.2.9 Basit Usulde Vergilendirilen Mükellefler İçin Ticari Kazancın

Tespiti 75

II.2.10 Basit Usulde Tespit Olunan Kazançlarda Gelir Vergisi İstisnası 76

III. Ticari Kazancın Tespitinde Dikkate Alınacak İndirilecek Giderler 76

IV. Ticari Kazancın Tespitinde İndirilemeyecek Giderler 78

V. Diğer Kanunlara Göre Ticari Kazancın Tespitinde İndirilebilecek ve

İndirilemeyecek Giderler 80

VI. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi Ve Vergilendirilmesi 80

VI.1 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşinin Özellikleri 80

VI.2 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Ortak Genel Giderlerin Dağıtımı 81

VI.3 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Amortismanların Dağıtımı 82

VI.4 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Tevkifat Uygulaması 82

VII. Ticari Kazancın İstisnaları 83

VII.1 PTT Acentelerinde Kazanç İstisnası 83

VII.2 Sergi ve Panayır İstisnası 83

VII.3 Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 83

VII.4 Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç

İstisnası 84

VII.5 Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası 84

VII.6 Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yapılan Faaliyetler Sonucu Elde Edilen

Kazançlara İlişkin İstisna 85

VII.7 Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve

Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna 85

VII.8 Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 86

VII.9 Yatırım İndirimi İstisnası 86

VII.10 Sosyal İçerik Üreticiliği İle Mobil Cihazlar İçin Uygulama

Geliştiriciliğinde Kazanç İstisnası 87

VIII. Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yıllık Beyanname Verme Zorunluluğu 88

VIII.1 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Faaliyetlerinden Doğan Zararlar

Mahsubu 88

VIII.2 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yurtdışı Faaliyetlerinden Doğan

Zararlar Mahsubu 89

VIII.3 Ticari Kazanç Sahibi Mükellefler Geçici Vergiye İlişkin Yükümlülükleri 89

VIII.3.1 Geçici Vergi Mükellefleri 89

VIII.3.2 Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar ve Mükellefler 90

VIII.3.3 Geçici Vergi Dönemleri 90

VIII.3.3.1 Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin 90

VIII.3.3.2 Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler İçin 90

VIII.3.3.3 İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin

Değişmesi 90

VIII.3.3.4 Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti 91

VIII.3.3.5 Geçici Verginin Eksik Beyan Edilmesi 91

VIII.3.3.6 Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler 92

IX. Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Kazanç ve

İratlarından Yapılacak İndirimler 92

IX.1 Şahıs Sigorta Primleri 92

IX.2 Eğitim ve Sağlık Harcamaları 93

IX.3 Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesiyle Mal İhracatı Kapsamında

Elde Edilen Kazançlarda İndirim Uygulaması 94

IX.4 Bağış ve Yardımlar 97

IX.4.1 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmış İndirimler 97

XI.4.2 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmamış İndirimler 97

IX.5 Sponsorluk Harcamaları 99

IX.6 5746 Sayılı Kanun Kapsamındaki İndirimler 99

IX.6.1 Ar-Ge ve Tasarım İndirimi 99

IX.6.2 Teknogirişim Sermayesi Desteği 103

IX.7 Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Yapılan Ayni ve

Nakdi Bağışlar 104

IX.8 Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Makbuz

Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar 104

IX.9 Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi 105

IX.10 Türkiye’den Yurt Dışı Mukim Kişi ve/veya Kurumlara Verilen

Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin İndirim 105

IX.11 Yurt Dışında Bulunanlara Verilen Eğitim, Sağlık ve Kanunda Sayılan

Bazı Hizmetlerin Vergilendirilmesinde Tanınan İstisna 105

IX.12 Korumalı İş Yeri İndirimi 106

IX.13 Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi 106

IX.14 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 108

X.1 Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde Tevkif Yoluyla Kesilen ve Geçici

Vergiler İle Ödenen Vergilerde Mahsup ve İade Olanağı 109

X.1.1 Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Mahsup ve İadesi 109

X.1.2 Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup ve Kalan

Kısmın İadesi 110

X.1.3 Mahsuben İade 110

X.1.4 Nakden İade 110

X.1.5 Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Geçici Vergiye Mahsubu 111

X.1.6 Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi 112

X.1.7 İade Talepleri Başvuru Şekli 113

X.2 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflere 2020 Yılında Elde Ettikleri

Kazançlar İçin Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi 114

X.2.1 Ticari Kazançlara İlişkin Beyannamelerin Verileceği Vergi

Dairesi 115

X.2.2 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerde Tarhiyatın Muhattabı 115

X.2.3 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerde Vergilendirme Dönemi 116

X.2.4 Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi 116

X.2.5 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Ödeme Yeri Ve Zamanı 117

X.2.6 Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler Gelir Vergisi

Beyannamelerine Ekleyecekleri Bilgi ve Belgeler 117

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ZİRAİ KAZANÇ

I. Zirai Kazanç 121

I.1 Zirai Kazancın Tespiti ve Vergilendirilmesi 122

I.2 Tevkifat Usuluyle Vergilendirilen Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler 123

I.3 Gerçek Usulde Vergilendirilen Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler 125

I.4 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Tespiti Bakımından Dikkate Alınacak

Ölçüler 127

I.5 Zirai İşletme Hesabı Esasında Kazancın Tespiti 129

I.5.1 Zirai İşletme Hesabı Esasında Hasılatın Unsurları 129

I.5.2 Zirai İşletme Hesabı Esasında İndirilebilecek Giderler 130

I.5.3 Zirai İşletme Hesabı Esasında Hasılattan İndirilemeyecek

Giderler 131

I.5.4 Zirai Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Bilanço Esasına Göre

Kazançlarının Tespiti 131

II. Zirai Kazancın İstisnaları 132

II.1 Teşvik İkramiyesi 132

II.2 Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası 132

II.3 Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi 133

II.4 Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen

Ürün Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlarda İstisna 133

II.5 Tarımsal Destekleme Ödemelerinde Kazanç İstisnası 134

II.6 Avans, Kredi, Sübvansiyon Gibi Teşviklerden Yararlanma 134

III. Zirai Kazancın Beyan Edilmesi ve Beyan Edilmemesi Durumu 135

III.1 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmemesi Durumunda

Beyanname 135

III.2 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Durumunda Beyanname 135

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÜCRET GELİRİ

I. Ücretin Tanımı ve Ücret Sayılan Ödemeler 139

I.1 Ücret Gelirini Meydana Getiren Unsurlar 140

I.2 Ücret gelirlerinin Vergilendirilmesi 141

I.3 Gelir Vergisi Kanununda Ücret Geliri İçin Uygulanan İstisnalar 141

I.3.1 Gelir Vergisi Kanununun 23. Maddesinde Yer Alan Ücret

İstisnaları 141

I.3.2 Gelir Vergisi Kanununun 24. maddesinde Gider Karşılıklarında

İstisnalar 144

I.3.3 Gelir Vergisi Kanununun 25. Maddesinde Tazminat ve

Yardımlarda İstisnalar 144

I.3.4 Gelir Vergisi Kanununun 26. Maddesinde Vatan Hizmetleri

Yardımlarında İstisnalar 146

I.3.5 Gelir Vergisi Kanununun 27. Maddesinde Teçhizat ve Tayın

Bedellerinde İstisnalar 147

I.3.6 Gelir Vergisi Kanununun 28. Maddesinde Tahsil ve Tatbikat

Ödemelerinde İstisnalar 147

I.3.7 Gelir Vergisi Kanununun 29. Maddesinde Teşvik İkramiye ve

Mükafatlarında İstisnalar 147

II. Ücret Gelirinde İlke Olarak Benimsenen Usul ve Ücretin Safi Tutarının Tespiti 148

II.1 Emekli Aidatı ve Sosyal Sigorta Primleri 149

II.2 Sosyal Güvenlik Destekleme Primi 149

II.3 İşsizlik Sigortası Primi 149

II.4 Şahıs Sigorta Primleri 150

II.5 Sendikalara Ödenen Aidatlar 150

II.6 Engellilik İndirimi 151

III. Gerçek Usule Tabi Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi 152

III.1 Kesinti Yoluyla Vergilendirme 152

III.2 Ücretin Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi 153

III.3 Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretlerin Vergilendirilmesi 156

III.4 Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen

Ücretlerin Vergilendirilmesi 157

III.5 Yabancı Elçilik ve Konsolosluklarda Çalışan ve İstisnadan

Faydalanmayan Memur ve Hizmetlilere Ödenen Ücretlerin

Vergilendirilmesi 158

IV. Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler ve Diğer

Kanunlara Göre Tamamı İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar 159

IV.1 Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler 159

IV.2 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 159

V. Ücret Geliri Elde Eden Mükelleflerin Ücret Gelirlerini Yıllık Beyanname İle

Beyan Etmesi Durumunda Beyanname Verme Yeri ve Zamanı 160

V.1 Ücret Geliri Elde Eden Mükelleflerde Gelir Vergisi Tarifesi Uygulaması 161

VI. Diğer Ücretliler Tanımı ve Vergilendirilmesi 161

VII. Asgari Geçim İndirimi 163

VIII.1 Asgari Geçim İndiriminden Yararlanacak ve Yararlanamayacak Olan

Mükellefler 165

VIII.2 Asgari Geçim İndiriminde Aile Fertlerinin, Emekli Maaşı Olanların ve

Boşananların Durumu 165

VIII.3 Engellilik İndiriminden Faydalanan Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi

Uygulaması 166

VIII.4 Medeni Halin ve Çocuk Sayısının Değişmesi Durumunda Asgari Geçim

İndirimi Uygulaması 167

VIII.5 Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması 167

BEŞİNCİ BÖLÜM

SERBEST MESLEK KAZANCI

I. Serbest Meslek Kazancı 171

I.1 Gelir Vergisi Kanununa Göre Serbest Meslek Erbabı Tanımı ve Serbest

Meslek Erbabı Sayılanlar 171

I.2 Serbest Meslek Kazancının Tespiti ve Yasal Defterlere Kaydı 172

I.3 Serbest Meslek Kazancının Tespitinde Hasılattan İndirilecek Giderler 174

I.4 Serbest Meslek Kazancında Vergi Tevkifatı 175

I.5 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin İş Yeri Kira Ödemelerinin Banka

Kanalıyla Yada Ptt Aracılığıyla Yapılması Zorunluluğu 176

I.6 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlere Uygulanacak İstisnalar 176

I.8 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerde Geçici Vergi Hesaplanması 178

I.9 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Yıllık Beyanname Verme

Zorunluluğu ve Beyanname Üzerinden İndirilecek Olan İndirimler 179

I.10 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Zarar Etmesi Durumunda Zararın

Mahsubu 180

I.11 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Beyanname Verme Yeri ve

Zamanı 181

I.12 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Vergiyi Ödeme Yeri ve Zamanı 181

I.13 Serbest Meslek Kazancına İlişkin Diğer Bilgiler 182

ALTINCI BÖLÜM

GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI

I. Gayrimenkul Sermaye İradı Kavramı ve Gayrimenkul Sermeye İradının

Mükellefleri 187

I.1 Gayrimenkul Sermaye İradına Konu Mal ve Haklar 187

I.2 Gayrimenkul Sermaye İradında Gayri Safi İrat ve Safi İradın Tespiti 188

I.3 Kiraya İlişkin Tahsilat ve Ödemelerin Banka veya Posta İdaresi

Vasıtasıyla Yapılması Zorunluluğu 189

I.4 Kira Bedelinin Hiç Olmaması veya Eksik Olması Durumunda Bedel

Tespiti ve Emsal Kira Bedeli Uygulanacak ve Uygulanmayacak Haller 190

I.5 Konut Kira Geliri Elde Eden Mükelleflerde İstisna Uygulaması ve

İstisnadan Yararlanma Şartları 191

I.6 Kira Gelirinin Elde Edilmesinde İndirilecek Giderler ve Gider Yöntemleri 192

I.7 Gerçek Gider Yönteminde İstisnadan Yararlanılması Halinde İndirilecek

Giderin Hesaplanması 194

I.8 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Mükelleflerde Zarar Mahsubu 195

I.9 Kira Ödemelerinde Vergi Kesintisi Uygulaması 195

I.10 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Mükelleflerin Kira Gelirleri Beyanı 196

I.11 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Edenler Mükelleflerin Yıllık Gelir

Vergisi Beyannamesinde İndirilecek Giderler 197

I.11.1 Hayat ve Şahıs Sigorta Primleri 198

I.11.2 Eğitim ve Sağlık Harcamaları 198

I.11.3 Bağış ve Yardımlar 199

I.11.3.1 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmış

İndirimler 199

I.11.3.2 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmamış

İndirimler 199

I.11.4 Sponsorluk Harcamaları 200

I.11.5 Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi 201

I.11.6 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 201

YEDİNCİ BÖLÜM

MENKUL SERMAYE İRADI

I.1 Menkul Sermaye İradı Kavramı ve Menkul Sermaye İradı Sayılan

Gelirler 205

I.2 Yıllık Beyanname İle Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları 206

I.3 Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları 206

I.4 Tutarın 2021 Yılı İçin 2.800 TL’yi Aşması Halinde Beyan Edilecek

Menkul Sermaye İratları 207

I.4.1 2.800 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul

Sermaye İratları 207

I.4.2 Tutarın 2021 Yılı İçin 53.000 TL’yi Aşması Halinde Beyan

Edilecek Menkul Sermaye İratları 208

I.4.2.1 53.000 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan

Edilecek Menkul Sermaye İratları 208

I.5 Devlet Tahvili, Hazine Bonosu ve Eurobondlardan Elde Edilen Gelirlerin

Vergilendirilmesi 209

I.5.1 Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (TL Cinsinden) Faiz Geliri 209

I.5.2 Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Dövize, Altına Veya Başka

Bir Değere Endeksli) Faiz Geliri 209

I.5.3 Eurobond Faiz Geliri 209

I.6 Özel Sektör Tahvilleri ve Kira Sertifikalarından Elde Edilen Gelirlerin

Vergilendirilmesi 210

I.7 Kar Paylarının Vergilendirilmesi 210

I.8 Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Elde Ettiği Menkul Sermaye

İratlarının Beyanı 211

I.9 Menkul Sermaye İradı Elde Eden Aile Bireyleri İle Küçükler, Kısıtlılar ve

Mümeyyiz Olmayanların Vergilendirilmesi 212

I.10 Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükelleflerin Tevkif Suretiyle Kesilen

Vergilerinin Mahsubu 212

I.11 Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Kazanç Ve İratlardan Yapılacak

İndirimler 212

I.12 Tevkifata Tabi Gelirler 213

I.13 Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler 214

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR

I. Gelir Vergisine Tabi Diğer Kazanç ve İratlar 221

I.1 Değer Artış Kazançları 221

I.2 Vergilendirilmeyecek Değer Artışı Kazançları 224

I.3 Değer Artışında Safi Kazancın Tespiti 225

I.3.1 Endeksleme Yapılması 226

II. Arızi Kazançlar 229

KURUMLAR VERGİSİ

BİRİNCİ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU VE

MÜKELLEFİYET

I. Kurumlar Vergisinin Konusu 245

II. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri 245

II.1 Sermaye Şirketleri 245

II.1.1 Anonim, Limited ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit

Şirketler 245

II.1.2 Fonlar 246

II.1.2.1 Sermaye Piyasası Kurulunun Düzenleme Ve

Denetimine Tabi Fonlar 246

II.1.2.2 Yabancı fonlar 247

II.2 Kooperatifler 247

II.3 İktisadi Kamu Kuruluşları 248

II.3.1 Devlete, İl Özel İdarelerine, Belediyelere, Diğer Kamu

İdarelerine ve Kuruluşlarına Ait Veya Bağlı Olan Ticarî,

Sınaî ve Ziraî İşletmeler 248

II.3.2 Yabancı Devletlere, Yabancı Kamu İdare Ve Kuruluşlarına

Ait Veya Bağlı Olan Ticarî, Sınaî Ve Ziraî İşletmeler 249

II.4 Dernek Veya Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler 249

II.5 İş Ortaklıkları 253

II.5.1 Tanımı ve Kapsamı 253

II.5.2 Unsurları 254

II.5.3 İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu 255

III. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Tam ve Dar Mükellefiyet 256

III.1 Tam Mükellefiyet 256

III.2 Dar Mükellefiyet 256

İKİNCİ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFİYET VE

İSTİSNALAR

I. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Muafiyet 257

I.1 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi,

Fenni ve Güzel Sanatları Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik

Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar 257

I.1.1 Okul Atölyeleri 258

I.1.2 Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri Uygulama Otelleri 258

I.2 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Genel İnsan ve Hayvan Sağlığını

Korumak ve Tedavi Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar 259

I.2.1 Vakıf Üniversiteleri Bünyesinde Faaliyet Gösteren Sağlık

Kurumları 259

I.3 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen

Kuruluşlar 260

I.3.1 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla

İşletilen Yardım Sandıkları 260

I.3.2 Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri Bünyesinde Oluşturulan

İş Yurtları 260

I.4 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Açılan Sergiler, Fuarlar ve

Panayırlar 260

I.5 Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerine Ait Kreş ve

Konukevleri İle Askeri Kışlalardaki Kantinler 261

I.5.1 Kreş ve Konukevleri 261

I.5.2 Askeri Kışlalardaki Kantinler 262

I.6 Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları İle Sosyal Güvenlik

Kurumları 263

I.7 Yaptıkları İş veya Hizmet Karşılığında Resim ve Harç Alan Kamu

Kuruluşları 263

I.8 Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme Fonu, Toplu Konut İdaresi

Başkanlığı ve 5602 Sayılı Kanunun 3. Maddesiyle Tanımlanan İlgili

Kurum ve Kuruluşlar 263

I.9 Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü İle Askeri Fabrika ve

Atölyeler 264

I.10 İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler İle Bunların Oluşturdukları

Birlikler veya Bunlara Bağlı Kuruluşlar Tarafından İşletilen İşletmeler 264

I.11 Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İşletmeler 265

I.12 Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadi

İşletmeleri İle Sadece İdman Ve Spor Faaliyetinde Bulunan Anonim

Şirketler 266

I.13 Kooperatifler 267

I.13.1 Muafiyet Şartları 267

I.13.1.1 Sermaye Üzerinden Kazanç Dağıtılmaması 267

I.13.1.2 Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Kazanç

Üzerinden Hisse Verilmemesi 268

I.13.1.3 Yedek Akçelerin Dağıtılmaması 268

I.13.1.4 Sadece Ortaklarla İş Görülmesi 268

I.13.1.4.1 Üretim Kooperatiflerinde Ortak Dışı

İşlemler 269

I.13.1.4.2 Kredi Kooperatiflerinde Ortak Dışı

İşlemler 269

I.13.1.4.3 Yapı Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler 270

I.13.2 Yapı Kooperatiflerinin Muafiyetinde Özel Şartlar 271

I.13.3 Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kooperatiflerde Ortak Dışı

İşlemlerin Vergilendirilmesi 272

I.14 Kredi Teminatı Sağlamak Üzere Kurulmuş Olan Kurumlar 274

I.15 Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve

Kuruluşlar 275

I.16 Organize Sanayi Bölgeleri İle Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadi

İşletmeler 275

I.17 Bölgesel Yönetim Merkezleri 275

I.17.1 Muafiyet Şartları 276

I.17.1.1 Ekonomi Bakanlığından Alınan İzne İstinaden

Kurulma 276

I.17.1.2 Tüm Giderlerinin Kanuni ve İş Merkezi Türkiye’de

Bulunmayan Kurumlar Tarafından Karşılanması 277

I.17.1.3 Giderlerin Türkiye’de Tam veya Dar Mükellefiyete

Tabi Herhangi Bir Kurumun Hesaplarına İntikal

Ettirilmemesi veya Kârından Ayrılmaması 277

I.17.2 Muafiyetten Yararlanacaklar 278

I.18 Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybedilmesi veya Kazanılması 279

II. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre İstisnalar 280

II.1 İştirak Kazançları İstisnası 280

II.2 Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası 282

II.2.1 Yurt Dışı İştirak Kazancı İstisnasından Yararlanma Şartları 283

II.2.1.1 İştirak Edilen Kurumun Anonim veya Limited

Şirket Niteliğinde Bir Kurum Olması 283

II.2.1.2 İştirak Edilen Kurumun Kanuni ve İş Merkezinin

Türkiye’de Bulunmaması 283

II.2.1.3 İştirak Payını Elinde Tutan Kurumun Yurt Dışı

İştirakin Ödenmiş Sermayesinin En Az %10’una

Sahip Olması 283

II.2.1.4 İştirak Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibarıyla,

İştirak Payının Kesintisiz Olarak En Az Bir Yıl Süre

İle Elde Tutulması 283

II.2.1.5 Yurt Dışı İştirak Kazancının İştirak Edilen Kurumun

Faaliyette Bulunduğu Ülke Vergi Kanunları Uyarınca

En Az %15 Oranında Gelir Ve Kurumlar Vergisi

Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması 284

II.2.1.6 İştirak Kazancının Elde Edildiği Hesap Dönemine

İlişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi

Gereken Tarihe Kadar Türkiye’ye Transfer Edilmesi 287

II.2.2 Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke

Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu

Durumlarda İstisna Uygulaması 288

II.3 Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden

Çıkarmalarına İlişkin İstisna 288

II.4 Emisyon Primi Kazancı İstisnası 290

II.5 Türkiye’de Kurulu Fonlar İle Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin

İstisna 290

II.5.1 Menkul Kıymetler Yatırım Fonları Veya Ortaklıklarının

Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları 291

II.5.2 Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören Altın ve

Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının

Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları 291

II.5.3 Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının

Kazançları 292

II.5.4 Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Kazançları 292

II.5.5 Emeklilik Yatırım Fonlarının Kazançları 295

II.5.6 Konut Finansmanı Fonları İle Varlık Finansmanı Fonlarının

Kazançları 295

II.6 Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri İle Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve

Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası 295

II.6.1 Kurumlar Vergisi Kanununun Yayım Tarihinden Önce

Gerçekleşen Satış İşlemlerinde İstisna Uygulaması 295

II.6.2 Kurumlar Vergisi Kanununun Yayım Tarihinden Sonra

Gerçekleşen Satış İşlemlerinde İstisna Uygulaması 297

II.6.2.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 297

II.6.2.2 İstisnanın Uygulanmasına Konu Olacak İktisadi

Kıymetler 297

II.6.2.2.1 Taşınmazlar 297

II.6.2.2.2 İştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve

İntifa Senetleri 299

II.6.2.2.3 Rüçhan Hakları 300

II.6.2.3 İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar 300

II.6.2.3.1 İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulma 300

II.6.2.3.1.1 Bedelsiz Olarak veya

Rüçhan Hakkı Kullanılmak

Suretiyle Elde Edilen Hisse

Senetlerinde İktisap Tarihi 300

II.6.2.3.1.2 Devir ve Bölünme

Hallerinde İktisap Tarihi 301

II.6.2.3.1.3 İnşa Halindeki Binalarda

2 Yıllık Sürenin Tespiti 301

II.6.2.3.1.4 Aynı Kuruma Ait İştirak

Hisselerinin İktisabında

2 Yıllık Sürenin Tespiti 302

II.6.2.3.1.5 Sat-Kirala-Geri Al İşlemine

Veya Kira Sertifikası İhracına

Konu Edilen Taşınmazların

Üçüncü Kişilere Satışında

2 Yıllık Sürenin Tespiti 302

II.6.2.3.2 Satış Kazancının Fon Hesabında

Tutulması 303

II.6.2.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazançların

İşletmeden Çekilmemesi 304

II.6.2.3.4 Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti

İle Uğraşılmaması 306

II.6.2.3.4.1 Kooperatiflerin Durumu 307

II.6.2.3.4.2 Holding Şirketlerin Durumu 307

II.6.2.4 Diğer Hususlar 308

II.6.2.4.1 Taşınmazlar İle İştirak Hisselerinin Para

Karşılığı Olmaksızın Devir ve Temliki,

Trampası ve Kamulaştırılması 308

II.6.2.4.2 Satış Vaadi Sözleşmesi İle Satışı

Öngörülen Taşınmazların Durumu 309

II.6.2.4.3 Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse

Senetlerinin Satışından Sağlanan

Kazançların Durumu 309

II.6.2.4.4 Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin

Durumu 310

II.6.2.4.5 Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve

Vade Farklarının Durumu 310

II.7 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine Veya

Tmsf’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar İle Bankalara Tanınan İstisna 311

II.7.1 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine

Borçları Nedeniyle Kanuni Takibe Alınmış Veya Tmsf’ye

Borçlu Durumda Olan Kurumlar İle Bunların Kefillerine ve

İpotek Verenlere Tanınan İstisna 311

II.7.2 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine

Tanınan İstisna Uygulaması 313

II.8 Yurt Dışı Şube Kazançları 315

II.9 Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik

Hizmetlerden Sağlanan Kazançlarda İstisna 315

II.9.1 Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, İşin

Tamamlanmasından Sonra Ödenen Faiz ve Kur Farklarının

Durumu 317

II.9.2 Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, Merkez Ve

Şube Arasındaki Cari Hesapların Değerlemesi 318

II.9.3 Geçici Olarak İhraç Edilen Makine ve Teçhizatın Türkiye’ye

İthalinde Değerleme 318

II.9.4 Türkiye’deki Merkez Genel Giderlerinden Yurt Dışında

Yapılan İnşaat İşlerine Pay Verilmesi 318

II.9.5 Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik

Hizmetlerden Sağlanan Kazanç veya Hasılatın Türkiye’ye

Döviz Olarak Getirilmesi Halinde Doğacak Kur Farklarının

Durumu 319

II.9.5.1 Yurt Dışında Tamamlanmış İşlere İlişkin

Kazançların Türkiye’ye Getirilmesi Halinde Kur

Farklarının Durumu 319

II.9.5.2 Yurt Dışında Devam Etmekte Olan İşlere İlişkin

Hasılatın Türkiye’ye Getirilmesi Halinde Kur

Farklarının Durumu 319

II.10 Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri İle Rehabilitasyon

Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 320

II.10.1 İstisnanın Kapsamı 320

II.10.2 Yararlanma Koşulları 321

II.10.2.1 Eğitim-Öğretim Kazançlarına İlişkin İstisna 321

II.10.2.2 Rehabilitasyon Merkezlerine İlişkin İstisna 322

II.10.2.3 Kreş ve Gündüz Bakımevlerine İlişkin İstisna 322

II.10.3 İstisnanın Süresi 323

II.10.4 İstisna Süresi İçinde Yeni Okul, Kreş ve Gündüz Bakımevi

veya Merkez Yapılması 323

II.10.5 İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi 324

II.11 Risturn İstisnası 324

II.11.1 Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen Paralardan

Harcanmayarak Ortaklara Dağıtılan Kısımlar 325

II.11.2 Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası 325

II.11.3 Tarımsal Üretici Birliklerinde Risturn İstinası 325

II.11.4 Diğer Hususlar 326

III. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar 326

III.1 Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve

Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna 327

III.1.1 Yasal Düzenleme ve İstisnanın Kapsamı 327

III.1.2 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 328

III.1.3 Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı 329

III.1.4 İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması 329

III.1.5 İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna

Uygulaması 330

III.1.6 Time-Charter İşletmeciliği 330

III.2 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Yer Alan İstisna 330

III.2.1 Yasal Düzenleme 330

III.2.2 Yazılım, Tasarım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen

Kazançlarda Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı 332

III.2.2.1 İstisna Kapsamına Giren Faaliyetler 333

III.2.2.2 Bölgede Faaliyete Geçilmeden Önce Başlatılmış

Projelerden Sağlanan Kazançların İstisna

Kapsamında Değerlendirilip Değerlendirilmeyeceği 334

III.2.3 Yönetici Şirketlerin Yararlanabilecekleri İstisnanın Kapsamı 334

III.2.4 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 334

III.2.5 Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı 335

III.2.6 İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması 336

III.2.7 İstisna Uygulamasında Süre 336

III.2.8 Bölgedeki İşyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi 336

III.2.9 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği

Hükümlerine Göre Bildirim ve Beyanın Yapılması Gereken Yer 337

III.2.10 İstisna Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna Verilen Yetki 337

III.2.10.1 Bakanlar Kurulu Kararı Kapsamındaki Kazançlar 337

III.2.10.2 Patent veya Eşdeğer Belge Alma Şartı 338

III.2.10.3 Kazancın İstisnadan Yararlanacak Kısmının Tespiti 340

III.3 Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası 342

III.3.1 Yasal Düzenleme 342

III.3.2 Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı 344

III.3.3 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 345

III.3.4 Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı 346

III.3.5 Vergi Kesenlerin Sorumluluğu 346

III.3.5.1 Kâr Paylarının Dağıtılması Halinde Vergi Kesintisi 347

III.3.5.2 Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Vergi Kesintisi 347

III.3.5.3 Muhtasar Beyanname Verilmesi 347

III.3.6 İstisna Uygulamasında Süre 348

III.3.7 İmalat Faaliyetlerine Uygulanacak İstisna 348

III.3.7.1 Genel Olarak 348

III.3.7.2 İstisna Kapsamındaki Fason İmalat 349

III.3.8 Diğer Hususlar 350

III.3.8.1 Defter ve Belge Düzeni 350

III.3.8.2 Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Birleşme ve Devir

Hallerinde İstisna Uygulaması 350

III.3.8.3 Faaliyet Ruhsatlarında Belirtilen Sürenin Uzatılması 351

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDA

DİĞER İSTİSNALAR

I. Yabancı Fon Kazançlarının ve Bu Fonların Portföy Yöneticiliğini Yapan

Şirketlerin Vergisel Durumu 353

I.1 Yabancı Fonların Kazançlarına İlişkin Düzenlemeler ve Uygulama 353

I.1.1 Uygulamanın Şartları 354

I.1.1.1 Fon Adına Tesis Edilen İşlemlerin Portföy

Yöneticisi Şirketin Mutat Faaliyetleri Arasında

Yer Alması 354

I.1.1.2 Yabancı Fon İle Portföy Yöneticisi Şirket

Arasındaki İlişkinin Bağımsız Olarak Faaliyet

Gösteren Kişilerdeki Gibi Olması 354

I.1.1.3 Portföy Yöneticiliği Hizmeti Karşılığı Alınacak

Bedelin Emsale Uygun Olması ve Transfer

Fiyatlandırması Raporu Verilmesi 355

I.1.1.4 Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fon

Üzerindeki Hak Sahipliği Oranının %20’yi

Aşmaması 355

I.2 Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fondan Elde Ettiği Kazançlar 355

I.3 Fonun Katılımcı ve Kurucuları Arasında Doğrudan Veya Dolaylı Olarak

Bulunan Tam Mükellef Gerçek Kişi Veya Kurumlara İlişkin Bildirim 356

II. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna 356

II.1 Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazanç ve İratların Kapsamı 356

II.2 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 358

II.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 358

II.3.1 Buluşlara İlişkin Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri

İle Yazılım Faaliyetlerinin Türkiye’de Gerçekleştirilmesi 358

II.3.2 İncelemeli Sistemle Patent Veya Olumlu Araştırma Raporu

Sonucunda Faydalı Model Belgesi Alınması 358

II.3.3 İstisna Uygulamasından Yararlanacak Kişilerden Olunması 359

II.3.3.1 İstisnadan Yararlanacak Kişilerin 551 Sayılı KHK’da

Belirtilen Nitelikleri Taşıması 359

II.3.3.2 Patent Veya Faydalı Model Belgesi Üzerinde Tekel

Niteliğinde Özel Bir Ruhsata Sahip Olunması 359

II.3.4 Patent veya Faydalı Model Belgesi İçin Sağlanan Koruma

Süresinin Aşılmamış Olması 360

II.4 İstisna Uygulaması 360

II.4.1 09/08/2016 Tarihinden Önce Değerleme Raporu Düzenlenmesi

Amacıyla Başvuranların Durumu 361

II.4.2 İstisna Kazancın Tespiti 361

II.4.2.1 Buluşun Üretim Sürecinde Kullanılması Halinde

Kazancın Tespiti 362

II.4.3 Kesinti Uygulaması 363

II.5 Diğer Hususlar 364

II.5.1 01/01/2015 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş Patentli veya

Faydalı Model Belgeli Buluşların Durumu 364

II.5.2 Sınai Mülkiyet Hakkının Devredilmesi, Satılması Veya

Kiralanması İşlemlerinin Tescili 365

II.5.3 Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri İle Yazılım

Faaliyetlerinin Bir Kısmının veya Tamamının Yurt Dışında

Gerçekleştirilmesi 365

II.5.4 Patent veya Faydalı Model Belgesinin Geriye Dönük Olarak

Hükümsüz Sayılması 365

II.5.5 İstisna Uygulamalarında Tercih 366

III. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna Uygulaması 366

III.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 367

III.2 İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 367

III.2.1 Taşınmazlar 367

III.2.2 Taşınırlar 368

III.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 368

III.3.1 Taşınır veya Taşınmazın Kiralayanlara, Geri Kiralama

Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla

Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması 368

III.3.2 Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması 368

III.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi 369

III.4 İstisna Uygulaması 370

III.4.1 Varlıkların Sat-Kirala-Geri Al Süreci Tamamlanmadan

Üçüncü Kişi ve Kurumlara Satılması Durumu 374

III.4.2 İstisna Uygulamasında Başlangıç Tarihi 375

IV. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan

Kazançlarda İstisna Uygulaması 376

IV.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 376

IV.2 İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 377

IV.2. 1 Varlıklar 377

IV.2. 2 Haklar 377

IV.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 377

IV.3.1 Varlık veya Hakkın Varlık Kiralama Şirketine, Kira Sertifikası

İhracı Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla

Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması 377

IV.3. 2 Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması 378

IV.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi 378

IV.4 İstisna Uygulaması 379

IV.4.1 Varlık ve hakların varlık kiralama şirketleri tarafından üçüncü

kişi ve kurumlara satılması durumu 381

V. Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Kazançlara İsabet Eden Giderlerin Diğer

Kazançlardan İndirilememesi 382

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAM MÜKELLEF KURUMLARDA KURUM

KAZANCININ TESPİTİ

I. Kurum Kazancının Tespiti 385

I.1 Türev Ürünlerden Elde Edilen Kurum Kazançlarının Tespiti 386

I.1.1 Forward İşlemleri 386

I.1.2 Swap İşlemleri 387

I.1.2.1 Para Swapı 387

I.1.2.2 Faiz Swapı 388

I.1.3 Opsiyon Sözleşmeleri 389

I.1.3.1 Opsiyon Primi 389

I.1.3.2 Opsiyon Sözleşmesi 389

I.1.4 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 390

I.1.5 Aracı Kuruluş Varantları 391

II. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 391

II.1 Kontrol Edilen Yabancı Kurum 392

II.2 Yurt Dışı İştirakin Kurum Kazancının Türkiye’de Kurumlar Vergisine

Tabi Tutulabilmesine İlişkin Şartlar 393

II.2.1 Yurt Dışı İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayri Safi Hasılatının

%25 Veya Fazlasının Pasif Nitelikli Gelirlerden Oluşması 393

II.2.2 Yurt Dışı İştirakin Taşıması Gereken Vergi Yükü 394

II.2.3 Yurt Dışı İştirakin Asgari Gayrisafi Hasılat Tutarı 394

II.3 Tam Mükellef Kurumların Kurumlar Vergisi Matrahına Dahil Edilecek

Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 394

II.4 İştirakin Yurt Dışında Ödediği Vergilerin Mahsubu 395

II.5 İştirakin Kâr Paylarını Dağıtması Durumunda Vergileme 396

II.6 Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi

Önleme Anlaşmaları Karşısındaki Durumu 396

III. Kurum Kazancının Tespitinde İndirilecek Giderler 397

III.1 Menkul Kıymet İhraç Giderleri 397

III.2 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 397

III.3 Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderler İle Birleşme, Devir,

Bölünme, Fesih ve Tasfiye Giderleri 397

III.4 Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın

Kâr Payı 398

III.5 Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kâr Payları 398

III.6 Sigorta ve Reasürans Şirketlerince Ayrılan Teknik Karşılıklar 398

III.6.1 Muallak Hasar ve Tazminat Karşılıkları 399

III.6.2 Kazanılmamış Prim Karşılıkları 399

III.6.3 Hayat Sigortalarında Matematik Karşılıklar 400

III.6.4 Ayrılan Sigorta Teknik Karşılıklarının Ertesi Bilanço

Döneminde Aynen Kâra Nakledilmesi 400

III.7 Holding Şirketlerin Genel İdare Giderlerinin Bağlı Şirketlere Dağıtımı 400

IV. Zarar Mahsubu 401

IV.1 Geçmiş Yıl Zararları 401

IV.2 Devir ve Bölünme Durumunda Zarar Mahsubu 401

IV.2.1 Öz Sermaye Tutarı 402

IV.2.2 Devir ve Bölünme Halinde Zarar Mahsubu Yapılabilmesinin

Şartları 402

IV.2.3 Devir ve Bölünme Halinde Zarar Mahsubunun Sırası Ve

Mahsup Edilemeyen Zarar Tutarları 403

IV.3 Yurt Dışı Zararların Mahsubu 403

IV.3.1 Yurt Dışı Zararların Tevsiki 403

IV.3.2 Denetim Yaptırma Zorunluluğu 404

IV.3.3 Yurt Dışında Zarar Mahsubu 404

IV.3.4 Geçmiş Yıl Faaliyet Sonuçları 404

V. Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Yapılabilecek Diğer İndirimler 405

V.1 Ar-Ge İndirimi 405

V.2 Sponsorluk Harcamaları İle Bağış ve Yardımlar 406

V.2.1 Sponsorluk Harcamaları 406

V.2.2 Bağış ve Yardımlar 409

V.2.2.1 Kurum Kazancının %5’i İle Sınırlı Bağış ve

Yardımlar 409

V.2.2.2 Eğitim ve Sağlık Tesisleri İle Dini Tesislere İlişkin

Bağış ve Yardımlar 409

V.2.2.2.1 Eğitim ve Sağlık Tesisleri İle Dini

Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımların

Kapsamı 410

V.2.2.2.2 Kapsama Dahil Olan Bağış ve Yardımlar 411

V.2.2.2.3 Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi 411

V.2.2.3 Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar 412

V.3.2.4 Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım

Kampanyalarına İlişkin Bağış ve Yardımlar 414

V.3.2.5 Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay

Cemiyetine Yapılan Bağış Veya Yardımlar 414

V.3.2.6 Yükseköğretim Kurumlarına Yapılacak Bağış ve

Yardımlar 414

V.4 Girişim Sermayesi Fonu 414

V.4.1 İndirim Şartları 415

V.4.2 İndirim Tutarının Hesaplanması 415

V.4.3 Fon tutarının vergilendirilmesi 416

V.5 Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmetler 417

V.5.1 İndirim Kapsamındaki Hizmetler 417

V.5.2 İndirimden Faydalanma Şartları 418

V.5.2.1 İndirimden Faydalanabilecek Şirketlerin Ana

Sözleşmelerinde Yazılı Esas Faaliyet Konusu 418

V.5.2.2 Hizmetin, Türkiye’den Münhasıran Yurt Dışı

Mukimi Kişi ve/veya Kurum İçin Yapılmış Olması 418

V.5.2.3 Faturanın Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum

Adına Düzenlenmesi 419

V.5.3 Türkiye’den Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurumlara

Verilen Hizmetlerden Elde Edilen Kazancın Tespiti, Kayıtlarda

İzlenmesi ve Beyanı 419

V.5.3.1 İndirim Tutarının Tespiti 419

V.5.3.2 Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi 419

V.5.3.3 Esas Faaliyet Konusu Dışındaki Gelirler 420

V.6 Sermaye Artırımında İndirim 420

V.6.1 İndirimin Kapsamı 420

V.6.2 İndirim Uygulaması 422

V.6.3.1 Sermaye Artırımının Tescili ve Artırılan Tutarın

Şirketin Banka Hesabına Yatırılması 423

V.6.3.2 Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma 425

V.6.3.3 Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu

Edilemeyen Tutarın Sonraki Dönemlere Devri 425

VI. Kurum Kazancının Tespitinde Hasılattan İndirilemeyecek Giderler 426

VI.1 Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler 426

VI.2 Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları

ve Benzeri Giderler 426

VI.3 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan Kazançlar 426

VI.4 Her Ne Şekilde ve Ne İsimle Olursa Olsun Ayrılan Yedek Akçeler 426

VI.5 Hesaplanan Kurumlar Vergisi İle Her Türlü Para Cezaları İle Vergi

Cezaları ve Gecikme Zamları 427

VI.6 Menkul Kıymetlerin İtibari Değerlerinin Altında İhracından Doğan

Zararlar 427

VI.7 Bazı Taşıtlara İlişkin Giderler ve Amortismanlar 427

VI.8 Kurumun Kendisinin, Ortaklarının, Yöneticilerinin ve Çalışanlarının

Suçlarından Doğan Tazminat Giderleri 427

VI.9 Basın Yoluyla İşlenen Fiillerden Dolayı Ödenen Tazminatlar 428

VI.10 Bazı Ürünlere Ait İlan ve Reklam Giderleri 428

VI.11 Kurumların Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Temettü

İkramiyeleri 428

VI.12 Kanunen Yasaklanmış Fiiller Nedeniyle Katlanılan Giderler 428

BEŞİNCİ BÖLÜM

ÖRTÜLÜ SERMAYE VE TRANSFER FİYATLANDIRMASI

YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI

I. Örtülü Sermaye 429

I.1 Örtülü Sermaye Kavramı ve Borç/Öz Sermaye Oranı 429

I.1.1 Ortak 429

I.1.2 Ortakla İlişkili Kişi 430

I.1.3 Borcun Doğrudan veya Dolaylı Olarak Temin Edilmesi 430

I.1.4 Borcun İşletmede Kullanılması Gereği 431

I.1.5 Borcun Öz Sermayenin Üç Katını Aşması 431

I.2 Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar 434

I.2.1 Gayri Nakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden

Yapılan Borçlanmalar 434

I.2.2 Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Kullandırılan

Borçlar 434

I.2.3 Bankalar Tarafından Yapılan Borçlanmalar 435

I.2.4 Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman Ve Faktoring

Şirketleri İle İpotek Finansman Kuruluşlarının Bankalardan

Yaptıkları Borçlanmalar 435

I.3 Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirlerinin Durumu 435

I.4 Örtülü Sermaye Üzerinden Yapılan Ödemeler veya Hesaplanan Tutarların

Kâr Payı Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri 436

I.4.1 Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması 436

I.4.2 Borç Verenin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tabi

Olmayan veya Vergiden Muaf Herhangi Bir Kişi Olması 437

I.5 Örtülü Sermayenin Hesaplanması 438

II. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı 439

II.1 İlişkili Kişi Kavramı ve Emsallere Uygunluk İlkesi 439

II.2 Emsaline Uygun Fiyat Veya Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler 440

II.3 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Dağıtılan Örtülü Kazanç Tutarlarının

Kâr Payı Sayılması Ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri 441

II.4 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Hazine

Zararı 442

ALTINCI BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDA BEYAN,

TARH VE ÖDEME

I. Beyan Esası 443

I.1 Beyannamenin Verilmesi 443

I.2 Beyannamenin Verilme Zamanı 444

I.3 Beyannamenin Verileceği Yer 444

I.4 Kooperatif Gelirlerinin Sadece Taşınmaz Kira Gelirlerinden ve Mevduat

Faizlerinden Oluşması Halinde Beyan 444

II. Kurumlar Vergisinin Tarhı 445

II.1 Vergilendirme Dönemi 445

II.2 Tarhiyatın Muhatabı 445

II.3 Tarhiyatın Zamanı 446

III. Verginin Ödenmesi 446

III.1 Ödeme Süresi 446

III.2 Tasfiye ve Birleşme İşlemlerinde Verginin Ödenmesi 446

III.3 Devir ve Tam Bölünme İşlemlerinde Verginin Ödenmesi 447

III.4 Muhtasar Beyannameler Üzerinden Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi 448

YEDİNCİ BÖLÜM

TAM MÜKELLEF KURUMLARA YAPILAN ÖDEMELERDE

VERGİ KESİNTİSİ

I. Tam Mükellef Kurumlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi 449

I.1 Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar 449

I.2 Vergi Kesintisine Tabi Tutulacak Kazanç ve İratlar 450

I.2.1 Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerine

İlişkin Olarak Yapılan Hak Ediş Ödemeleri 450

I.2.1.1 Konsorsiyum Olarak Yapılan İşlere İlişkin

Ödemelerin Durumu 451

I.2.2 Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira

Ödemeleri 452

I.2.2.1 Kooperatiflere Ait Taşınmazların Kiralanması

Karşılığında Yapılan Kira Ödemeleri 452

I.2.2.2 Dernek veya Vakıflara Ait Taşınmazların

Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira Ödemeleri 452

I.2.2.3 Diğer Kurumlar Vergisi Mükelleflerine Ait

Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan

Kira Ödemeleri 453

I.2.2.4 Devlete, Özel İdarelere, Belediyelere ve Köylere Ait

Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira

Ödemeleri 453

I.2.3 Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri İle Toplu Konut

İdaresi, Varlık Kiralama Şirketleri ve Özelleştirme İdaresince

Çıkarılan Menkul Kıymetler ve Varlık Kiralama Şirketleri

Tarafından İhraç Edilen Kira Sertifikalarından Sağlanan

Gelirler 453

I.2.3.1 Döviz Cinsinden Yahut Dövize, Altına veya Başka

Bir Değere Endeksli Menkul Kıymetlerin İtfası

Sırasında Oluşan Değer Artışlarında Vergi Kesintisi 455

I.2.3.2 Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri İle

Toplu Konut İdaresi, Varlık Kiralama Şirketleri ve

Özelleştirme İdaresince Çıkarılan Menkul Kıymetler

ve Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından İhraç Edilen

Kira Sertifikalarından Sağlanan Gelirlerin Kurumlar

Vergisine Tabi Olmayan Veya Kurumlar Vergisinden

Muaf Olanlar Tarafından Elde Edilmesi Halinde

Vergi Kesintisi Uygulaması 456

I.2.4 Mevduat Faizleri 456

I.2.5 Katılım Bankaları Tarafından Katılma Hesabı Karşılığında

Ödenen Kâr Payları 457

I.2.6 Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığında Ödenen Kâr Payları 457

I.2.7 Repo Gelirleri 458

I.2.8 Şans Oyunlarını Düzenleyenler Tarafından Bunların Bayilerine

veya Aracılarına Ödenen Komisyon, Prim ve Benzeri Ödemeler

Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi 458

I.2.9 Vergiden Muaf Olan Kurumlara Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi

Kesintisi 458

I.2.10 Fon ve Yatırım Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi 459

I.2.10.1 Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören

Altın ve Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları

veya Ortaklıklarının Kazançları Üzerinden Yapılacak

Vergi Kesintisi 459

I.2.10.2 Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya

Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi 459

I.2.10.3 Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının

İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi

Kesintisi 460

I.2.10.4 Emeklilik Yatırım Fonlarının İstisna Kazançları

Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi 460

I.2.10.5 Konut Finansmanı Fonları ve Varlık Finansmanı

Fonlarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak

Vergi Kesintisi 460

I.2.11 Vergi Usul Kanununun 11. Maddesinin Yedinci Fıkrası

Kapsamındaki Ödemelerde Vergi Kesintisi 460

I.2.11.1 Kesinti Kapsamına Alınan Ödemeler 461

I.2.11.1.1 İnternet ortamında Verilen Reklam

Hizmetlerine İlişkin Ödemeler Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi 462

I.3 Vergi Kesintilerine İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı 463

I.4 Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi Kesintisi 464

I.4.1 Genel Açıklama 464

I.4.2 Vergi Kesintisi Oranı 466

I.4.3 Gelir Vergisi Kanununun Geçici 62. Maddesi Uygulaması 466

I.4.4 Kâr Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki Statülerinin

Belirlenememesi Durumunda Vergi Kesintisi Uygulaması 467

I.4.5 İstisna Kazançların Vergi Kesintisi Karşısındaki Durumu 468

I.4.6 Avans Kâr Payı Dağıtımı 469

I.4.7 Sermaye Şirketlerinin İktisap Ettikleri Kendi Hisse Senetleri

veya Ortaklık Payları 469

I.4.7.1 Yasal düzenleme 469

I.4.7.2 Şirketlerin Kendi Hisse Senetlerini veya Ortaklık

Paylarını İktisap Etmeleri 470

I.4.7.3 İktisap Edilen Hisse Senetleri ve Ortaklık Paylarının

Sermaye Azaltımı Yoluyla İtfası 471

I.4.7.4 İktisap Edilen Hisse Senetleri ve Ortaklık Paylarının

İktisap Bedelinin Altında Bir Bedelle Elden

Çıkarılması 472

I.4.7.5 İktisap Edilen Hisse Senetleri veya Ortaklık

Paylarının Sermaye Azaltımı Yoluyla İtfa

Edilmemesi veya Elden Çıkarılmaması 473

I.4.7.6 İktisap Edilen Hisse Senetleri veya Ortaklık

Paylarının İktisap Bedelinin Üzerinde Bir Bedelle

Elden Çıkarılması 474

I.4.7.7 Uygulama Dönemi 475

SEKİZİNCİ BÖLÜM

TASFİYE, BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE

HİSSE DEĞİŞİMİ

I. Tasfiye 477

I.1 Tasfiye Dönemi 477

I.1.1 Tasfiyenin Zararla Kapanması Halinde Düzeltme 478

I.1.2 Tasfiyede Zamanaşımı 478

I.2 Tasfiye Beyannameleri 479

I.3 Tasfiye Kârı 479

I.4 Servet Değeri 480

I.5 Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu 480

I.6 Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi 481

II. Birleşme 481

III. Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi 481

III.1 Devir 481

III.2 Bölünme 482

III.2.1 Tam Bölünme 482

III.2.2 Kısmi Bölünme 482

III.2.2.1 Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye

Olarak Konulması 483

III.2.2.1.1 Devredilen İktisadi Kıymetlerle Birlikte

Bunlara Ait Borçların Da Devredilmesi

Halinde Devre Konu Net Değerin Sıfır

veya Negatif Olması Durumu 484

III.2.2.1.2 Üretim ve Hizmet İşletmelerine Bağlı

Taşınmazların Durumu 485

III.2.2.1.3 Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Belli

Bir Kısmının Kısmi Bölünmeye Konu

Edilmesi 485

III.2.2.2 Bölünmenin Gerçekleştiği Tarihe Kadar Bölünen

Varlıkların Değerinde Meydana Gelecek

Değişikliklerin Durumu 486

III.2.2.3 İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi 486

III.3 Devir ve Bölünmeye İlişkin Ortak Hususlar 487

III.3.1 Alınan Hisse Senetlerinin Durumu 487

III.3.2 Amortisman Uygulaması 487

III.3.3 Devir ve Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi 488

III.4 Hisse Değişimi 488

IV. Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi Hallerinde Vergilendirme 490

IV.1 Devir Halinde Vergilendirme ve Beyan 490

IV.2 Tam Bölünme Halinde Vergileme ve Beyan 491

IV.3 Kısmi Bölünme ve Hisse Değişimi Hallerinde Vergileme 492

DOKUZUNCU BÖLÜM

DAR MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN

TARHI VE ÖDENMESİ

I. Safi Kurum Kazancı 493

I.1 Kurum Kazancının Tespiti 493

I.2 Kurum Kazancını Oluşturan Kazanç ve İratlar 494

I.2.1 Ticari Kazançlar 494

I.2.2 Zirai İşletmelerden Elde Edilen Kazançlar 495

I.2.3 Serbest Meslek Kazançları 495

I.2.4 Taşınır ve Taşınmazlar İle Hakların Türkiye’de

Kiralanmasından Elde Edilen İratlar 496

I.2.5 Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları 496

I.2.6 Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar 497

I.3 Dar Mükellef Kurum Kazancının Tespitinde Ayrıca İndirilemeyecek

Giderler 497

I.4 Dar Mükellefiyette Örtülü Sermaye Uygulaması 497

I.5 Dar Mükellefiyette Tasfiye ve Kısmi Bölünmeye İlişkin Uygulama 498

II. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti 498

II.1 Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Hasılatın Tespiti 498

II.2 Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti 499

III. Beyan Esası 499

IV. Vergilendirme Dönemi ve Beyan 500

IV.1 Vergilendirme Dönemi 500

IV.2 Beyannamenin Verileceği Yer 500

IV.3 Beyannamenin Verilme Zamanı 500

IV.4 Beyannamenin Şekil, İçerik ve Ekleri 501

V. Özel Beyan Zamanı Tayin Olunan Gelirler 501

VI. Beyannamenin Verilme Yeri 501

VII. Dar Mükellefiyette Tarhiyatın Muhatabı, Tarh Zamanı ve Tarh Yeri 502

VII.1 Tarhiyatın Muhatabı 502

VII.2 Tarhiyatın Zamanı ve Yeri 503

VIII. Ödeme Süresi 503

IX. Dar Mükellefiyette Vergi Kesintisi 503

IX.1 Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar 503

IX.2 Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Türkiye’de Bulunan İşyeri veya

Daimi Temsilci Vasıtasıyla Elde Edilen Kazanç ve İratlarda Vergi

Kesintisi 504

IX.3 Vergi Kesintisine Tabi Kazanç ve İratlar 505

IX.3.1 Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri

İle Uğraşan Dar Mükellef Kurumlara Yapılan Hak Ediş

Ödemeleri 507

IX.3.2 Serbest Meslek Kazançları 507

IX.3.3 Gayrimenkul Sermaye İratları 507

IX.3.4 Menkul Sermaye İratları 507

IX.3.5 Gayri Maddi Hakların Satış, Devir ve Temliki 509

IX.3.6 Dar Mükellef Kurumlara veya Kurumlar Vergisinden Muaf

Dar Mükelleflere Dağıtılan Kâr Payları 510

IX.3.7 Yurt Dışı İştirak Kazançları Üzerinden Dar Mükellef

Kurumlara Dağıtılan Kâr Payları 510

IX.3.8 Sergi ve Panayır Kazançları 511

IX.3.9 Yıllık veya Özel Beyanname Veren Dar Mükellef Kurumların

Menkul Sermaye İradı Sayılan Kazançlarından Ana Merkeze

Aktarılan Tutarlar 511

IX.3.10 Dar Mükellef Kurumlarca Yapılan Türev İşlemlerde Vergi

Kesintisi 512

IX.3.10.1 Forward İşlemleri 512

IX.3.10.2 Swap İşlemleri 512

IX.3.10.2.1 Para Swapı 512

IX.3.10.2.2 Faiz Swapı 512

IX.3.10.3 Opsiyon Sözleşmeleri ve Opsiyon Primi 513

IX.3.10.4 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 513

IX.3.10.5 Aracı Kuruluş Varantları 513

IX.4 Cumhurbaşkanınca Belirlenecek Ülkelerde Yerleşik Olan veya

Faaliyette Bulunan Kurumlara Yapılacak Her Türlü Ödemeler 514

IX.4.1 Uygulama Kapsamındaki Ülkeler 514

IX.4.2 Vergi Kesintisi Kapsamındaki Ödemeler 514

IX.4.3 Vergi Kesintisi Kapsamında Olmayan Ödemeler 515

IX.5 Bu Madde Kapsamında Yapılacak Vergi Kesintisine İlişkin

Beyannameye Dahil Edilmesi Zorunlu Kazançlar İle Beyannameye

Dahil Edilmesi İhtiyari Olan Kazançlar 516

X. Muhtasar Beyanname 516

ONUNCU BÖLÜM

İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ VE

VERGİNİN MAHSUBU

I. Kurumlar Vergisi Oranı, Geçici Vergi ve İndirimli Kurumlar Vergisi 517

I.1 Kurumlar Vergisi Oranı ve Geçici Vergi 517

I.1.1.1 Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk Defa İşlem

Görmek Üzere En Az %20 Oranında Halka Arz

Edilen Kurumlarda Kurumlar Vergisi Oranının

2 Puan İndirimli Uygulanması 517

I.2 İndirimli Kurumlar Vergisi 519

I.2.1 Kapsam 520

I.2.2 İndirimli Vergi Oranından Yararlanamayacaklar 521

I.2.3 İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması 521

I.2.4 İndirimli Vergi Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna

Verilen Yetki 523

I.2.5 Yatırım Döneminde Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen

Kazançlarda İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması 524

I.2.6 Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazancın Kapsamı Ve

İndirimli Vergi Oranı Uygulamasında Öncelik Sırası 527

I.2.7 Kurumlar Vergisi Matrahının Birden Fazla Yatırım Teşvik

Belgesi Kapsamında Elde Edilen Kazançtan Düşük Olması 527

I.2.8 Tevsi Yatırımlardan Doğan Kazançlarda İndirimli Kurumlar

Vergisi Oranı Uygulaması 528

I.2.9 Kanunda Belirtilen Şartlara Uyulmaması Halinde Yapılacak

İşlemler 532

I.2.10 Teşvik Belgeli Yatırımların Devri 532

I.2.10.1 Yatırımın Faaliyete Geçmeden Önce Devredilmesi

Durumu 532

I.2.10.2 Yatırımın Kısmen Veya Tamamen Faaliyete

Geçmesinden Sonra Devredilmesi Durumu 532

I.2.11 Yatırıma Katkı Tutarında Endeksleme 533

I.3 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (Kobi) Birleşmelerinde

Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanması 534

I.3.1 Kobi Tanımı 535

I.3.2 Kobi Birleşmelerinde Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli

Uygulanmasının Şartları 536

I.3.2.1 Birleşmenin, Kanunun 19. Maddesinin Birinci

Fıkrasında Yer Alan Devir Şartlarını Taşıması 536

I.3.2.2 Birleşen Kurumların Kobi Niteliğinde Olması 537

I.3.2.3 Birleşen Kurumların Devir Tarihi İtibarıyla Sanayi

Sicil Belgesini Haiz ve Fiilen Üretim Faaliyetiyle

İştigal Eden Kurumlardan Olması 537

I.3.3 Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanması 537

II. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu 538

II.1 Mahsup İmkanı 538

II.2 Mahsup Süresi 538

II.3 Mahsup Edilebilecek Yurt Dışı Vergilerin Sınırı 539

II.4 Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Ödediği Vergiler 539

II.5 Yurt Dışı İştiraklerden Elde Edilen Kâr Payları Üzerinden Ödenen

Vergilerin Mahsubu 539

II.6 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Geçici Vergiden Mahsubu 541

II.7 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Tevsiki 541

III. Yurt İçinde Kesilen Vergilerin Mahsubu 541

III.1 Vergi Mahsubu 541

III.2 Fonlar ve Yatırım Ortaklıkları Bünyesinde Kesilen Verginin, Söz Konusu

Kurumlardan Kâr Payı Alanlarca Mahsubu 542

III.3 Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı Üzerinden Kesilen Vergilerin

Mahsubu 543

III.4 Kesilen Vergilerin Geçici Vergiden Mahsubu 543

III.5 Kesilen Vergilerin Beyanname Üzerinden Mahsubu 543

III.6 Fonların ve Yatırım Ortaklıklarının Gelirleri Üzerinden Ödenen

Vergilerin Mahsubu 544

III.7 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin, Yurt İçinde Ödenen Vergilerin ve

Geçici Verginin Mahsup Sırası 544

III.8 Değerleme İşlemlerinden Doğan Kazanca İsabet Eden Vergi

Kesintilerinin Mahsubu 545

IV. Diğer Kanunlardaki Muafiyet, İstisna ve İndirimlerin Sınırı 546

ONBİRİNCİ BÖLÜM

GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNU HAKKINDA

ÖZELGE VERİLMİŞ BAZI ÖZELLİKLİ KONULAR

YARARLANILAN KAYNAKLAR 565