| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Bayram Doğan |
| Baskı Tarihi | 2023/10 |
| Baskı Sayısı | 2 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 319 |
İnsan hakları, insanın sadece insan olmakla kazandığı hak olarak kabul edilmiş, yüzyıllardır üzerinde tartışılarak öncelikle düşünce temelinde ele alınmış ve sonrasında uzun mücadelelerle hukuk temelinde olmak üzere anayasalarda, uluslararası sözleşmelerde ve yargı alanında yer almış, korunması gereken değerler anlayışı olarak ifade edilebilir.
İnsan hakları, 21. yüzyılın da hala en önemli konularından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira günümüzde de insan hakları konusunda ihlaller yaşanmakta, dolayısıyla hak kayıpları söz konusu olmaktadır. Bu nedenle insan haklarının zaman, mekân ve konu fark etmeksizin korunması büyük önem arz etmektedir. İçerisinde yaşanılan modern ve teknolojik çağın en önemli görülen değerlerinden biri ise kişisel verilerdir. Bu nedenle kişisel verilerin anayasa ve kanunlar ile korunması kaçınılmaz olmuştur. Dolayısıyla verilerin gerek hukuki gerek idari gerekse yargı yolu ile korunması oldukça önemlidir.
İnsanlar kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Nitekim bugünde insan; yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Bu noktada önemli bir husus, insanın özel hayatı, yaşam alanı, mahremiyeti ve onuruna gelebilecek saldırıları önleyerek temel haklarını korumanın devletin asli görevleri arasında olduğunu unutmamak gerektiğidir. Zira insanın temelde özel hayatını ve mahremiyetini korumak ve varlığını özgürce gerçekleştirebilmesini sağlamak için devletin bu korumasına ihtiyaç bulunmaktadır.
Hakeza son yıllarda yaşanan ve çok tartışılan özellikle dijital platformda yaşanan pek çok olay sonrası görülmüştür ki, insanın hür bir seçim yapabilmesi ve insan onurunun korunarak kişiliğinin ve manevi varlığının ileriye taşınması bakımından da kişisel verilerin hukuka uygun olarak korunması ve işlenmesinin temel bir insan hakkı olarak kabul edilmesi demokratik hukuk devletlerinde kaçınılmaz bir yükümlülüktür.
Kuşkusuz küreselleşen dünyada verilerin hukuka uygun bir standart dahilinde üretilmesi, korunması, saklanması ve aktarılması hususu oldukça önem arz etmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde kişisel veri hukuku alanında akademik ve uygulama içerikli birçok çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 1970’li yıllardan bugüne Avrupa Birliği üyesi ülkelerde birçok hukuki düzenleme yapılarak kişisel verilerin korunması hukukunun çerçevesi oluşturulmuştur. Avrupa Birliği’nde bu konudaki hukuki düzenlemeler incelendiğinde, veri koruması ilk başlarda mahremiyet alanında özel hayatın korunması şeklinde değerlendirilmiştir. Zaman içerisinde akademik çalışmalar, içtihatlar ve hukuki normlardaki değişiklik sonrası, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilginin korunması ve hukuka uygun işlenmesi anlamına gelerek “Kişisel Verilerin Korunması” olarak müstakil ve temel bir hak statüsüne evrilerek yeni bir disiplinin oluşmasını sağlamıştır.
Türkiye’de 2016 yılında 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte kişiler ve kurumlar nezdinde kişisel verilerin korunması kapsamında Kanun’a uygun düzenlemeler yapma gerekliliği söz konusu olmuştur.
ÖNSÖZ ................................................................................................................................................................. 5
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................................................... 7
GİRİŞ........................................................................................................................................... 13
BİRİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI HUKUKU KURAMINDA
KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HAKKI
I. İNSAN HAKLARI HUKUKU........................................................................................... 17
A. İnsan Hakları Hukuku Kavramı..........................................................................................17
B. İnsan Haklarının Tarihsel Süreci.......................................................................................19
1. Modern İnsan Hakları....................................................................................................20
2. 20. Yüzyılda İnsan Hakları...........................................................................................20
II. İNSAN HAKLARININSINIFLANDIRILMASI ............................................................. 21
A. Tarihsel Sınıflandırma............................................................................................................22
1. Birinci Kuşak Haklar ......................................................................................................22
2. İkinci Kuşak Haklar.........................................................................................................23
3. Üçüncü Kuşak Haklar.....................................................................................................25
4. Dördüncü Kuşak Haklar................................................................................................26
B. Niteliklerine Göre Sınıflandırma .......................................................................................26
1. Negatif Statü Hakları ......................................................................................................27
2. Pozitif Statü Hakları........................................................................................................28
3. Aktif Statü Hakları ...........................................................................................................29
C. Diğer Sınıflandırmalar............................................................................................................30
III. İNSAN HAKLARININKORUNMASI............................................................................. 31
A. Uluslararası İnsan Hakları Koruma Mekanizmaları .................................................31
1. Yargısal Koruma...............................................................................................................32
2. Yargısal Olmayan Koruma...........................................................................................33
B. Ulusal Düzeyde Koruma ........................................................................................................34
IV. İNSAN HAKLARI AÇISINDAN KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI....................... 35
V. İNSAN HAKLARI KUŞAK TARTIŞMASI İÇERİSİNDE KİŞİSEL VERİLERİN
YERİ................................................................................................................................... 38
VI. İNSAN HAKLARININSINIRLANDIRILMASI............................................................. 41
8 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL VERİLERİN TARİHÇESİ KİŞİSEL VERİLERE İLİŞKİN
TERMİNOLOJİ VE VERİLERİN KORUNMASINDA
TEMEL İLKELER İLE KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HUKUKU
I. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN TARİHSEL SÜREÇ.......................43
II. KİŞİSEL VERİLERE İLİŞKİN TERMİNOLOJİ VE VERİLERİN
KORUNMASINDA TEMEL İLKELER............................................................................48
A. Veri ve Veri Türleri..................................................................................................................48
1. Kişisel Veri Kavramı.......................................................................................................48
2. Anonim Veri .......................................................................................................................51
B. Kişisel Verilerin İşlenmesi....................................................................................................52
C. Açık Rıza .......................................................................................................................................54
D. Veri Kayıt Sistemi .....................................................................................................................54
E. Veri Sorumlusu ve Veri İşleyen..........................................................................................54
F. Kişisel Verilerin Korunması İhtiyacı................................................................................55
III. ÖZEL NİTELİKLİ KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENME ŞARTLARI.................................57
A. Özel Nitelikli (Hassas) Veri ..................................................................................................57
B. Özel Nitelikli Verilerin Çerçevesi ......................................................................................59
C. Özel Nitelikli Verileri İşleme Yasağının İstisnaları ...................................................59
IV. VERİ SORUMLUSUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İLGİLİ KİŞİNİN
HAKLARI...........................................................................................................................62
A. Veri Sorumlusunun Yükümlülükleri................................................................................62
1. Genel olarak .......................................................................................................................62
2. Bilgi Verme / Aydınlatma Yükümlülükleri ..........................................................66
3. Denetleme Yükümlülüğü..............................................................................................67
4. Kurula Bildirim Yükümlülüğü....................................................................................67
B. İlgili Kişinin Hakları.................................................................................................................68
V. KİŞİSEL VERİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ ....................................................................72
A. Genel Olarak................................................................................................................................72
B. Ekonomik Hak Görüşü ...........................................................................................................76
C. Mülkiyet Hakkı Görüşü ..........................................................................................................77
D. Fikri Mülkiyet Hakkı Görüşü ...............................................................................................79
E. İnsan Hakkı Yaklaşımı / Kişilik Hakkı Görüşü ............................................................82
F. Kişisel Verilerin Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşlerin
Değerlendirilmesi.....................................................................................................................85
VI. TÜRK HUKUKUNDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI .......................................86
A. Kişisel Verilerin Korunması Hukukuna Anayasal Bakış.........................................86
1. 2010 Anayasa Değişikliği Öncesi..............................................................................86
2. Kişisel Verilerin Korunması Hakkı ..........................................................................88
İçindekiler 9
3. 2010 Anayasa Değişikliği ve Gerekçesi .................................................................89
4. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Etkisi........................................................90
5. Anayasa Mahkemesi Kararları...................................................................................91
a. Kişisel Verilerin Korunması Hakkına Yönelik
Değerlendirmeler ....................................................................................................91
b. Anayasal Güvenceye İlişkin Değerlendirmeler .........................................91
6. Kısa Bir Değerlendirme.................................................................................................93
B. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Koruma.......................................................................94
1. Genel Olarak.......................................................................................................................94
2. Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler ................................................96
a. Kişisel Verilerin Kaydedilmesi Suçu ..............................................................96
aa. Hukuka Aykırılık Unsuru............................................................................97
bb. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin Kaydedilmesi.....................................98
b. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme Suçu...........99
aa. Hukuka Aykırılık Unsuru.........................................................................100
bb. Suçun CMK Madde 236/5 ve 236/6 da Geçen Kayıtlara
Yönelik İşlenmesi........................................................................................101
c. Verileri Yok Etmeme Suçu ...............................................................................101
aa. Kanunların Belirlediği Süreler ..............................................................102
bb. Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Yok Edilmesi
Gereken Veriler............................................................................................103
3. Diğer Hükümler.............................................................................................................103
a. Özel Hükümler ......................................................................................................103
aa. Şikâyet..............................................................................................................104
bb. Nitelikli Haller ..............................................................................................104
b. Genel Hükümler....................................................................................................105
aa. İçtima Durumu .............................................................................................105
c. İştirak Hükümleri ................................................................................................107
4. Kısa Bir Değerlendirme..............................................................................................107
VII. KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURUMU ..................................................................109
VIII. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU..........................................................111
A. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na Genel Bir Bakış.....................................111
B. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun Tarihsel Çerçevesi...........................114
C. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’ndaki Düzenlemeler.................................117
1. Tanım .................................................................................................................................117
2. Kanun’un Amacı ............................................................................................................120
3. Kanun’un Kapsamı .......................................................................................................123
4. Genel Nitelikteki Verilerin İşlenmesiyle İlgili İlkeler...................................125
5. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenme Şartları ..............................................127
10 İçindekiler
6. Kanun Kapsamındaki İstisna Halleri ................................................................... 127
a. Tam İstisna Halleri.............................................................................................. 127
b. Kısmi İstisna Halleri ........................................................................................... 128
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA KİŞİSEL VERİLERİN
KORUNMASINA İLİŞKİN TEMEL METİNLER
I. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASININ TEMEL
BİR HAK OLARAK ORTAYA ÇIKIŞI.......................................................................... 131
A. Avrupa Birliği ve Temel Haklar ...................................................................................... 131
1. Temel Hakların Sınırlarının Belirlenmesi ......................................................... 132
2. AB’de Temel Hakların Keşfi ..................................................................................... 135
3. AB’de Temel Hakların Tanımlanması ................................................................. 139
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ................................................. 139
b. Ortak Ulusal Anayasal Gelenekler................................................................ 142
4. Verilerin Korunması ve Anayasal Gelenekler.................................................. 142
5. Ayrı Bir Şekilde Koruma Altına Alınması .......................................................... 143
6. Diğer Yaklaşımlar ......................................................................................................... 153
II. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA YÖNELİK ULUSLARARASI
DÜZENLEMELER.......................................................................................................... 156
A. Genel Olarak............................................................................................................................. 156
B. OECD’de Kişisel Verilerin Korunması ve Ekonomik İş birliği ve
Kalkınma Örgütü Rehber İlkeleri................................................................................... 161
C. Birleşmiş Milletler Nezdinde Kişisel Verilerin Korunması ................................ 162
D. Avrupa Konseyi’nde Kişisel Verilerin Korunması.................................................. 163
1. Genel Olarak.................................................................................................................... 163
2. Avrupa Konseyi’nin 1981 Tarihli Kişisel Verilerin Otomatik
İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunmasına Dair
(108 No’lu) Sözleşmesi .............................................................................................. 166
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) Kişisel Verilerin
Korunması........................................................................................................................ 168
III. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI İLE İLGİLİ BAZI HAKLAR............................ 175
A. Mahremiyet Hakkı................................................................................................................. 175
2. Avrupa’da Mahremiyet ve Verilerin Korunması............................................ 177
3. ABD’de Mahremiyet Hakkı ve Verilerin Korunması..................................... 179
4. Mahremiyet Hakkında AB ile ABD Arasındaki Farklılıklar ....................... 181
5. Mahremiyet Hakkına ABD’deki Devlet Müdahalesi Doktrini ve
AB’deki Kamusal / Özel Alan Düzenlemesi Arasındaki Kıyaslama........... 184
6. Mahremiyet Hakkının ABD İkili Egemenlik Sistemi ile AB Yapısal
Sistemi Bağlamında Kıyaslaması........................................................................... 185
İçindekiler 11
7. Mahremiyet Hakkının ABD’deki Sözleşme / Mülkiyet
Paradigması ile AB Haklar Paradigması Açısından Kıyaslaması ............186
B. Unutulma Hakkı .....................................................................................................................188
1. Genel Olarak....................................................................................................................188
2. Unutulma Hakkının Tarihsel Süreci.....................................................................189
3. Unutulma Hakkının Amacı Koruduğu Değer ve Menfaatler .....................192
4. Unutulma Hakkının Amacı .......................................................................................193
a. Kişisel Veriler Üzerindeki Hakimiyetin Yeniden Kazanılması........193
b. Geçmişin İzlerinden Kurtulup Temiz Bir Sayfa Açma İhtiyacı........194
5. Unutulma Hakkının Koruduğu Değer ve Menfaatler....................................195
a. Unutulma Hakkının Temel Felsefesi Bağlamında İnsan
Onuru.........................................................................................................................195
b. Bireysel Özerklik..................................................................................................196
c. Bilgilerin Geleceğini Belirleyebilme Hakkı ..............................................197
C. Lekelenmeme Hakkı.............................................................................................................198
D. Veri Taşınabilirliği Hakkı ...................................................................................................203
E. Kişisel Verilerin Korunmasında Veri Minimizasyonu ..........................................204
F. Dijital Görünmezlik Hakkı .................................................................................................206
G. Bilgilerin Geleceğini Belirleme Hakkı ..........................................................................211
H. Bilgi Güvenliği Hakkı............................................................................................................213
İ. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması Bağlamında Kişisel Verilerin
Korunması.................................................................................................................................215
J. İnsan Onuru, Bireysel Özerklik Kavramı ve Verilerin Geleceğini
Belirleme Hakkı Görüşü......................................................................................................219
IV. DİJİTALVERİUYGULAMALARINDAKİŞİSELVERİ MAHREMİYETİ..................222
A. Genel Olarak.............................................................................................................................222
B. Dijital Çağda Güvenlik ve Mahremiyet Gereksinimi..............................................223
V. BİLGİ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI...................226
A. Genel Olarak.............................................................................................................................226
B. Bilgi Edinme Hakkı ...............................................................................................................230
C. Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Bilgi Edinme Hakkı ..........................231
VI. AB HUKUKU İLE DİĞER ÜLKE HUKUKLARINDA KİŞİSEL VERİLERİN
KORUNMASI..................................................................................................................235
A. Avrupa’da ve Diğer Ülkelerde Kişisel Verilerin İşlenmesi Hakkında
İlk Ulusal Normların Ortaya Çıkışı.................................................................................235
1. Almanya ............................................................................................................................237
2. İsveç ....................................................................................................................................240
3. İsviçre.................................................................................................................................242
4. Fransa.................................................................................................................................245
5. Birleşik Krallık ...............................................................................................................247
12 İçindekiler
6. Danimarka ....................................................................................................................... 252
7. Norveç................................................................................................................................ 252
8. Lüksemburg ....................................................................................................................253
9. Kanada............................................................................................................................... 254
B. Avrupa’da Kişisel Verilerin Anayasal Olarak Tanınması .................................... 255
1. Portekiz ............................................................................................................................. 255
2. Avusturya ......................................................................................................................... 257
3. İspanya .............................................................................................................................. 257
4. Belçika ............................................................................................................................... 260
5. Macaristan ....................................................................................................................... 262
VII. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HAKKININ SINIRLANDIRILMASI
SORUNU .........................................................................................................................263
A. Genel Olarak............................................................................................................................. 263
B. Kamu Otoritesince Getirilen Sınırlama: Dikey Sınırlama.................................... 264
C. Temel Hak ve Hürriyetlerden Yararlanılması Bakımından Kişisel
Veriler Alanına Müdahale: Yatay Sınırlama .............................................................. 267
SONUÇ...................................................................................................................................... 271
KAYNAKÇA............................................................................................................................. 279
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
