Kurumsal Anayasa Hukuku Hükümet Sistemleri CİLT VI/II

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ...................................................................................... 9

İÇİNDEKİLER ........................................................................ 13

KISALTMALAR .................................................................... 21

TABLOLAR LİSTESİ ............................................................ 31

GİRİŞ ........................................................................................ 33

BİRİNCİ BÖLÜM

YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI

ARASINDAKİ İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ

VE BAZI HÜKÛMET SİSTEMİ

UYGULAMALARI

I. GENEL OLARAK .............................................................. 39

II. KUVVETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERE GÖRE

HÜKÛMET SİSTEMLERİ ............................................... 62

A. Parlamenter Hükûmet Sistemi .................................... 69

1. Parlamenter Hükûmet Sistemini Benimseyen

Devletler .................................................................... 83

B. Başkanlık Hükûmet Sistemi ......................................... 90

C. Yarı Başkanlık Hükûmet Sistemi .............................. 101

1. 08/01/1959-09/05/2025 Tarihleri Arasında Fransız

Cumhuriyeti’nde Görev Yapan Cumhurbaşkanları

ve Hükûmetler ................................................ 117

2. Yarı Başkanlık Hükûmet Sistemini Benimseyen

Devletler .................................................................. 123

İÇİNDEKİLER

14

D. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ...................... 125

1. Genel Olarak .......................................................... 126

2. Anayasa Değişikliği Sürecine İlişkin Bazı

Tespitler .................................................................. 129

3. Anayasa Değişikliğinden Önceki Süreç ve Bazı

Tespitler .................................................................. 135

İKİNCİ BÖLÜM

PARLAMENTER HÜKÛMET

SİSTEMİNİN BİRLEŞİK KRALLIK

UYGULAMASI

I. GENEL OLARAK ........................................................... 159

II. TARİHİ GELİŞİM .......................................................... 159

III. PARLAMENTO: LORDLAR KAMARASI VE AVAM

KAMARASI ..................................................................... 175

A. Lordlar Kamarası (House of Lords) ......................... 176

B. Avam Kamarası (House of Commons) ................... 178

IV. YÜRÜTME ORGANI: KRAL/KRALİÇE VE KABİNE

……… ................................................................................ 183

A. Kral/Kraliçe (The Crown) .......................................... 183

B. Kabine (Cabinet): Başbakan ve Bakanlar ................ 188

1. Gölge Kabine (Shadow Cabinet) ........................ 192

V. YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ

İLİŞKİLER .................................................................. 193

A. Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Organının Etkisi

İÇİNDEKİLER

15

……… ............................................................................ 194

B. Devlet Başkanının Kanunları Veto Yetkisi .............. 196

C. Devlet Başkanının Avam Kamarası’nı Fesih Yetkisi

……… ............................................................................ 198

D. Prorogation ................................................................... 200

E. İkincil Kanunlar ya da İkincil Yasama Biçimleri .... 201

F. Karşı İmza Kuralı ........................................................ 204

G. Parlamento’nun Yürütme Organını Denetleme

Araçları ......................................................................... 205

1. Güven Oylaması/Güvensizlik Oylaması .......... 206

2. Yazılı ve Sözlü Soru ............................................... 207

3. Görüşmeler .............................................................. 209

4. Komisyonlar ya da Komiteler .............................. 210

H. 03/04/1721-09/05/2025 Tarihleri Arasında Birleşik

Krallık’ta Görev Yapan Devlet Başkanları, Başbakanlar

ve Hükûmetleri ...................................................... 213

1. Tabloyla İlgili Bilgi Notu ..................................... 231

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

PARLAMENTER HÜKÛMET

SİSTEMİNİN FEDERAL

ALMANYA CUMHURİYETİ

UYGULAMASI

I. GENEL OLARAK ............................................................ 239

II. YASAMA ORGANI: FEDERAL MECLİS (BUNDESTAG)

VE FEDERAL KONSEY (BUNDESRAT) ........ 240

İÇİNDEKİLER

16

III. YÜRÜTME ORGANI: FEDERAL CUMHURBAŞ-

KANI VE FEDERAL BAKANLAR KURULU ........... 252

A. Federal Cumhurbaşkanı (Bundespräsident) ........... 252

B. Federal Bakanlar Kurulu (Bundesregierung): Federal

Başbakan (Şansölye) ve Federal Bakanlar ............... 262

IV. YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ

İLİŞKİLER ............................................................ 268

A. Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Organının Etkisi

……… ........................................................................... 269

B. Cumhurbaşkanı’nın Kanunları Veto Yetkisi .......... 271

C. Cumhurbaşkanı’nın Federal Meclis’i Fesih Yetkisi 273

D. Kanun Hükmünde Kararnameler ............................ 273

E. Zorunlu ya da İvedi Yasama Durumu .................... 276

F. Karşı İmza Kuralı ........................................................ 277

G. Parlamentonun Yürütme Organını Denetleme

Araçları ......................................................................... 279

1. Soru ........................................................................... 280

2. Fesih Tehdidi Altında Güven Oylaması ........... 283

3. Kurucu ya da Yapıcı Güvensizlik Oyu .............. 285

4. Araştırma Komisyonları ....................................... 286

5. Komisyonlar ........................................................... 287

V. 20/09/1949-09/05/2025 TARİHLERİ ARASINDA FEDERAL

ALMANYA CUMHURİYETİ’NDE GÖREV YAPAN

CUMHURBAŞKANLARI, BAŞBAKANLAR VE

HÜKÛMETLER İLE BUNDESTAG SEÇİM DÖNEMLERİ.

.................................................................................. 291

İÇİNDEKİLER

17

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BAŞKANLIK HÜKÛMET

SİSTEMİNİN AMERİKA

BİRLEŞİK DEVLETLERİ

UYGULAMASI

I. GENEL OLARAK ............................................................ 301

II. YASAMA ORGANI: KONGRE (CONGRESS) ........ 307

A. Temsilciler Meclisi (House of Representatives) ...... 310

B. Senato (Senate) ............................................................. 312

III. YÜRÜTME ORGANI: BAŞKAN (PRESİDENT) ..... 314

A. Başkan Yardımcısı (Vice President) .......................... 326

1. Başkan Yardımcısının Görevleri ......................... 329

2. 06/04/1841-20/01/1977 Tarihleri Arasında Görev Yapan

ve Başkanlık Görev Sürelerini Tamamlayan

Başkan Yardımcıları, Görev Tarihleri ve Görev

Süreleri .................................................................... 329

B. 30/04/1789-09/05/2025 Tarihleri Arasında Görev

Yapan Başkanlar ve Başkan Yardımcıları ................ 331

IV. YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ

İLİŞKİLER ................................................................... 342

A. Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Organının Etkisi

……… ............................................................................ 344

B. Başkan’ın Kanunları Veto Yetkisi ............................. 347

1. 30/04/1789 ile 09/05/2025 Tarihleri Arasında Görev

Yapan Başkanlar ve Veto Ettikleri Kanun Sayıları

………. ...................................................................... 349

C. Başkanlık Kararnameleri (Executive Orders) .......... 354

İÇİNDEKİLER

18

1. 30/04/1789 ile 09/05/2025 Tarihleri Arasında Görev

Yapan Amerika Birleşik Devletleri Başkanları ve

İmzaladıkları Başkanlık Kararnameleri ........... 359

D. Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi (The Supreme

Court of the United States) ........................................ 365

E. Bütçe Sürecinde Kongre ve Başkan .......................... 368

1. Federal Hükümetteki Finansman Boşlukları ve

Kapanmalar ............................................................ 372

F. Senato’nun Bazı Atamaları Onaylama Yetkisi ....... 375

1. 12/11/2024 Tarihli Plum Book .............................. 376

G. Suçlama/İtham Mekanizması (Impeachment) ........ 379

1. 11/01/1799-09/05/2025 Tarihleri Arasında Gerçekleştirilen

Impeachment Yargılamalarının Sonuçları

............................................................................ 382

BEŞİNCİ BÖLÜM

BAŞKANLIK HÜKÛMET

SİSTEMİNİN TÜRKİYE

CUMHURİYETİ UYGULAMASI:

CUMHURBAŞKANLIĞI

HÜKÛMET SİSTEMİ

I. GENEL OLARAK ........................................................... 389

II. YASAMA ORGANI: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET

MECLİSİ ........................................................................... 389

III. YÜRÜTME ORGANI: CUMHURBAŞKANI .......... 428

İÇİNDEKİLER

19

A. Cumhurbaşkanı Yardımcıları .................................... 455

B. Bakanlar ........................................................................ 460

C. Politika Kurulları ......................................................... 472

D. Yatırım ve Finans Ofisi ............................................... 476

E. Bağlı Kurum ve Kuruluşlar ....................................... 478

IV. YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ

İLİŞKİLER ............................................................ 479

A. Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Organının Etkisi

……… ............................................................................ 480

B. Cumhurbaşkanı’nın “Kanunları Veto Yetkisi” ....... 484

C. Cumhurbaşkanı’nın “Seçimlerin Yenilenmesine Karar

Verme Yetkisi” ............................................................. 488

D. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ............................ 497

E. Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri ........................... 514

F. Cumhurbaşkanı’nın Cezai Sorumluluğu ................. 517

G. Cumhurbaşkanı Yardımcılarının ve Bakanların Cezai

Sorumlulukları ve Yargılanmaları ............................ 525

H. Cumhurbaşkanı Seçimi ile Milletvekili Genel

Seçiminin Aynı Tarihte Yapılması ............................ 529

İ. Parlamentonun Yürütme Organını Denetleme

Araçları ......................................................................... 534

1. Yazılı Soru ............................................................... 537

2. Kanun Tekliflerinin Görüşülmesi Sırasında Soru

ve Cevap İşlemi ...................................................... 540

3. Genel Görüşme ....................................................... 541

4. Meclis Araştırması ................................................. 544

5. Meclis Soruşturması .............................................. 547

V. CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİ İLE

PARLAMENTER HÜKÛMET SİSTEMİNİN TÜRKİYE

İÇİNDEKİLER

20

CUMHURİYETİ UYGULAMASININ KARŞILAŞTIRILMASI

.......................................................................... 551

VI. CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNİN,

BAŞKANLIK HÜKÛMET SİSTEMİNİN AMERİKA

BİRLEŞİK DEVLETLERİ UYGULAMASI VE YARI

BAŞKANLIK HÜKÛMET SİSTEMİNİN FRANSIZ

CUMHURİYETİ UYGULAMASI İLE KARŞILAŞTIRILMASI

.......................................................................... 553

VII. DEĞERLENDİRME .................................................. 561

SONUÇ YERİNE ................................................................. 579

KAYNAKLAR ...................................................................... 613

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI ...................... 723

YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ VE AKADEMİK YAYINLARI

………. ............................................................................... 727

KAVRAMLAR DİZİNİ ...................................................... 775