TAKDİM.................................................................................................................................... I

ÖNSÖZ..................................................................................................................................... v

İÇİNDEKİLER..................................................................................................................... vii

KISALTMALAR................................................................................................................ xxi

GİRİŞ......................................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE
 FESHİ DAVASINA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER

I. ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE FESHİ................................................. 5

II. ŞAHIS ŞİRKETLERİ VE LİMİTED ŞİRKETTE HAKLI SEBEPLE FESİH KURUMU         11

A. Şahıs Şirketlerinde Haklı Sebeple Fesih.......................... 11

1.Şahıs Şirketlerinde Haklı Sebep Kavramı....................... 11

2. Şahsi Sebeplerin Anonim Şirketlerde Haklı Sebep Teşkil  Edip Etmeyeceği 14

a. Doktrindeki Görüşler................................................. 14

b. Ara Değerlendirme.................................................... 15

B. Limited Şirkette Haklı Sebeple Fesih.............................. 16

III. DAVANIN TARİHSEL GELİŞİMİ......................................................................... 19

IV. DAVANIN HUKUKİ TEMELİ ve İŞLEVİ............................................................. 24

A. Davanın Hukuki Temeline İlişkin Çeşitli Yaklaşımların Değerlendirilmesi    24

1. Dürüstlük Kuralı Doktrini............................................ 24

2. Ara Değerlendirme...................................................... 26

3. Clausula Rebus Sic Stantibus Doktrini........................ 27

4. Ara Değerlendirme...................................................... 30

B. Davanın Azınlığı Çoğunluk Gücüne
Karşı Koruyucu İşlevi........................................................ 32

V. DAVANIN BAZI ŞİRKETLER HUKUKU DAVALARIYLA İLİŞKİSİ................ 37

A. Bilgi Alma ve İnceleme Davasıyla İlişkisi.................... 37

1.Bilgi Alma ve İnceleme Davası.................................... 37

2. Basamaklı Dava (Stufenklage)
Kurumunun Tanıtılması................................................... 41

3. Ara Değerlendirme...................................................... 45

B. Genel Kurul Kararının İptali Davasıyla İlişkisi............. 45

1. Genel Kurul Kararının İptali Davası............................ 45

2. Genel Kurul Kararının İptali Davasına
Bakan Mahkeme Tarafından Kâr Dağıtımına
Karar Verilip Verilemeyeceği Sorunu............................. 48

a. Sorunun Takdimi....................................................... 48

(1) Çoğunluk Gücünün Kötüye Kullanılmasının
Yaygın Örneği: Temettü Açlığı..................................... 48

(2) İlmi ve Kazai İçtihatların Soruna Yaklaşımı............ 50

b. Ara Değerlendirme.................................................... 52

C. Yönetim Kurulu Üyesinin Sorumluluğu Davasıyla İlişkisi     54

VI. DAVANIN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ GÖRÜNÜMLERİ................... 58

A. Alman Hukuku (GmbHG § 61)..................................... 58

B. İsviçre Hukuku (Sch. OR § Art. 736 Abs. 1 Ziff. 4)..... 60

C. İngiliz Hukuku (UK Companies Act m. 994)................ 64

İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE
FESHİ DAVASINDA USULE İLİŞKİN HÜKÜMLER

I. GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME......................................................................... 69

A. Benimsenen Terminolojik Ayrım.................................. 69

B. Görevli Mahkeme.......................................................... 70

C. İşlev (Fonksiyon) İtibarıyla Yetkili Mahkeme.............. 72

1. Asliye Ticaret Mahkemesinin Teşekkülünün
Tarihsel Gelişimi............................................................. 72

2. Davanın Heyet Yerine Münferit Hâkim Tarafından Görülmesi Sorunu      74

D. Yetkili Mahkeme........................................................... 78

II. DAVANIN TARAFLARI.......................................................................................... 83

A. Taraf Kavramı ve Teorileri........................................... 83

B. Sıfat ve Dava Takip Yetkisi Ayrımı.............................. 86

C. Davacı............................................................................ 89

1. Davacı Statüsünün Hukuki Niteliği Sorunu................ 89

2. Davacı (Azınlık) Statüsünün Sulandırılmasının
Davaya Etkisi................................................................... 93

a. Sorunun Takdimi....................................................... 93

b. Ara Değerlendirme.................................................... 96

3. Birden Fazla Pay Sahibinin Davacı (Azınlık)
Statüsünü Birlikte Oluşturması........................................ 98

D. Davalı Anonim Şirket.................................................... 99

E. Şirketin Davada Avukatla Temsil Zorunluluğu........... 100

III. DAVANIN HUKUKİ NİTELİĞİ........................................................................... 102

A. Talep Edilen Hukuki Himayenin
(Talep Sonucunun) Niteliği Bakımından......................... 102

1. İnşai Hak ve İnşai Dava Kavramları.......................... 102

2. İnşai Davaların Öngörülme Gerekçeleri.................... 105

3. Gerçek-Gerçek Olmayan İnşai Dava Ayrımı............ 107

a. Türk Hukukunda İnşai Dava Kavramına
Verilen Anlam............................................................. 107

b. Gerçek İnşai Davalar (echte Gestaltungsklages)..... 108

c. Gerçek Olmayan İnşai Davalar................................ 110

4. Ara Değerlendirme.................................................... 111

B. Talep Sonucunun Niceliği Bakımından....................... 113

1. Dava Konusu Kavramına Verilecek
Anlamın Önemi............................................................. 113

2. Dava Konusu Olarak Usuli Talep Kavramı............... 114

3. Davaların Yığılması (HMK m.110)........................... 116

4. Dava Konusu ile Davaların Yığılması
Arasındaki İlişkisi.......................................................... 117

5. Davaların Yığılması Bakımından
Ara Değerlendirme........................................................ 120

C. Terditli (Kademeli) Dava Bakımından........................ 121

1. Terditli Dava (HMK m. 111)..................................... 121

2. Gerçek-Gerçek Olmayan Terditli Dava Ayrımı........ 123

3. Ara Değerlendirme.................................................... 125

D. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik)
Dava Bakımından............................................................. 128

1. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik)
Dava Kavramı ve İnceleme Bakımından Önemi........... 128

2. Organların Eksikliği Sebebiyle
Anonim Şirketin Feshi Davası (TTK m. 530)............... 130

3. Şirket Organlarının Karar Alma İşlevini Yitirmesi (Kilitlenme) ile Haklı Sebeplerle
Fesih Davası Arasındaki İlişki....................................... 132

a. Sorunun Takdimi..................................................... 132

b. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler............................. 135

4. Ara Değerlendirme.................................................... 136

a. Hukuki Sebep-Dava Sebebi Ayrımı........................ 136

b. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik)
Davada Hâkimin Hukuku Re’sen Uygulaması
 İlkesinin Uygulanması................................................ 138

IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN DAVADAKİ KONUMU................................................. 142

A. İnşai Hükmün Üçüncü Kişilere Etkisi......................... 142

1. İnşai Hükmün Etkisi (İnşai Tesir).............................. 142

2. İnşai Hükmün Unsurları............................................ 143

B. Fer’i Müdahale............................................................ 145

1. Fer’i Müdahale Kurumu ve Türleri........................... 145

2. Bağımlı (Adi) Fer’i Müdahale................................... 146

C. Dava Arkadaşlığı Biçiminde Fer’i Müdahale (Streitgenössische Nebenintervention)           148

1. Kurumun Tanıtılması................................................. 148

2. Dava Arkadaşlığı Biçimindeki Fer’i Müdahilin Davadaki Konumu 150

3. Dava Arkadaşlığı Biçimindeki Fer’i Müdahale Kurumuna Duyulan İhtiyaç           151

a. Sorunun Takdimi ve Uygulamanın bu Soruna Yaklaşımı   151

b. Ara Değerlendirme.................................................. 153

D. Davanın İhbarı............................................................. 156

1. Davanın Re’sen İhbarı............................................... 156

2. Ara Değerlendirme.................................................... 159

V. DAVANIN TAHKİME ELVERİŞLİLİĞİ SORUNU............................................. 160

A. Şirketler Hukukundan Kaynaklanan (Korporatif) Uyuşmazlıklarda Tahkim 160

B. Davanın Tahkime Elverişliliği Sorunu........................ 162

1. İsviçre Hukukundaki Güncel Gelişmeler................... 162

2. Objektif Tahkime Elverişlilik.................................... 164

C. Tahkime Elverişliliğe İlişkin Ara Değerlendirme....... 167

1. Tarafların Dava Konusu Üzerinde
Serbestçe Tasarrufta Bulunabilme Kriteri..................... 168

2. Devlet Mahkemesi Tekeli Kriteri (Justizgewährungsmonopol)        169

3. Kamu Düzeni Kriteri................................................. 170

D. Yetkili Mahkeme Kuralının Hukuki Niteliği ve
Tahkime Elverişlilik İlişkisi............................................. 173

1. Doktrin ve Uygulamanın Soruna Yaklaşımının
Takdimi.......................................................................... 173

2. Ara Değerlendirme.................................................... 175

E. Esas Sözleşmeye Konulan Tahkim Kaydının
Geçerliliği......................................................................... 176

1. Kamu Düzenine Aykırılık Bakımından..................... 176

2. Emredici Hükümler İlkesi (TTK m. 340)
Bakımından.................................................................... 180

3. Tahkim Sözleşmesinin İradi (Rızai) Niteliği Bakımından    184

4. Hakem veya Hakem Heyetinin
İnşai Hüküm Vermesi Bakımından............................... 187

VI. DAVANIN ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİ OLUP OLMADIĞI................... 191

A. İhtiyari Arabuluculuk Bakımından.............................. 191

1. Arabuluculuğa Elverişlilik......................................... 191

2. Tarafların Üzerinde Serbestçe
Tasarrufta Bulunabilmesi Kriteri................................... 192

3. Kamu Düzenine İlişkin Olmama
Kriteri Bakımındn.......................................................... 195

B. Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk Bakımından........ 196

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGILAMANIN AŞAMALARI,
HÜKÜM ve KANUN YOLLARI

I. DİLEKÇELER ve ÖN İNCELEME AŞAMASI....................................................... 197

A. Dilekçeler Aşaması...................................................... 197

1. Koşul Vakıa-Somut Vakıa Ayrımının Dava Dilekçesinin Hazırlanması Bakımından Önemi....................................................................................... 197

2. Cevap Dilekçesi Verilmesi ve Şirketin Muhtemel Savunmaları       199

a. Cevap Dilekçesi Verilmesi...................................... 199

b. Şirketin Muhtemel Savunma Biçimleri................... 200

(1)    Davayı Kabulün Mümkün Olup Olmadığı.......... 200

(2)    Dava Temelinin Yetersizliği Savunması............. 202

c. Davaya Cevap Verilmemesi.................................... 203

B. Karşı Dava Yoluyla Davacı Azınlığın Şirketten Çıkarılmasının Mümkün Olup Olmadığı   204

C. Ön İnceleme Aşaması.................................................. 206

1. Uygulanacak Yargılama Usulü.................................. 206

2. Ayrı Bir Ön İnceleme Aşamasının Bulunup Bulunmadığı    208

3. Ön İncelemenin Kapsamı.......................................... 210

a. Dava Şartları ve İlk İtirazların İncelenmesi............. 210

b. Mahkemenin Tarafları Sulh veya Arabuluculuğa Teşvik Ödevi    212

4. Ön İnceleme Aşamasıyla Bağlantılı Olan
Diğer İşlemler................................................................ 213

a. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi veya Genişletilmesi Yasağı  213

b. Dava Hakkının Uzunca Bir Süre Kullanılmaması Sorunu  215

II. TAHKİKAT AŞAMASINDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR................... 218

A. Ön Sorun...................................................................... 218

B. Bekletici Sorun............................................................ 219

1. Başka bir Mahkemede Görülen Davanın Bekletici Sorun Yapılması           219

2. Aynı Mahkemede Görülen Davalarda
Bekletici Sorun Kararı Verilip Verilemeyeceği............ 220

3. Ara Değerlendirme.................................................... 223

C. Davaların Birleştirilmesi............................................. 224

1. Davaların Aynı veya Benzer Sebeplerden Doğmuş Olması  224

2. Davalardan Biri Hakkında Verilecek
Hükmün Diğerini Etkileyecek Nitelikte Olması........... 225

D. Dosyanın İşlemden Kaldırılması................................. 228

E. Dava Konusunun Devri............................................... 230

F. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi veya
Genişletilmesi Yasağı....................................................... 232

III. İSPAT ve DELİLLER............................................................................................. 235

A. İspatın Konusu ve İspat Yükü..................................... 235

1. İspatın Konusu: Haklı Sebepler................................. 235

2. İspat Yükü.................................................................. 240

B. Davada Özellik Arz Eden Deliller............................... 241

1. Tanık Beyanı.............................................................. 241

2. Bilirkişi Raporu......................................................... 243

3. Özel Denetim Raporu................................................ 245

4. Hükmün Unsur Etkisi................................................ 247

a. Hükmün Unsur Etkisi ve Güçlü Delil Kavramı....... 247

b. Yönetim Kurulu Üyesinin Sorumluluğu
Davasında Verilen Hükmün Unsur Etkisi................... 250

C. Delillerin Değerlendirilmesi ve Uzman Görüşü.......... 251

VI. DAVADA GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR..................................................... 254

A. Geçici Hukuki Koruma Kavramı................................ 254

B. Davada Geçici Hukuki Korumaya Duyulan İhtiyaç.... 256

C. Davada Başvurulabilecek Geçici
Hukuki Korumalar............................................................ 259

1. Dava Sonucunu Öne Alacak Biçimde Geçici Hukuki Korumaya Karar Verilip Verilemeyeceği....................................................................................... 259

2. Düzenleme Amaçlı İhtiyati Tedbirlerin Şirketler Hukukunda Uygulama Alanı      261

3. Ara Değerlendirme.................................................... 263

4. Şirkete Kayyım Tayini............................................... 265

V. HÜKÜM................................................................................................................... 267

A. Duruma Uygun ve Kabul Edilebilir
Diğer Bir Çözüme Hükmedilebilmesi.............................. 267

1. Davanın Taleple Bağlılık İlkesine
İstisna Oluşturması........................................................ 267

2. Davanın Bağlı Olmayan İnşai Dava
(nicht gebundene Gestaltungklage) Niteliği.................. 268

3. Fesih Dışındaki Çözüme Hükmedilirken
Kullanılacak Takdir Yetkisinin Kapsamı...................... 271

4. Mahkeme ve Tarafların İş Birliği İlkesi (Kooperationsmaxime)      273

B. Davacı Azınlığın Şirketten Ayrılmasına
Hükmedilmesi.................................................................. 276

1. Kanunda Ayrılmaya İlişkin Çözümün Açıkça Belirtilmesi   276

2. Ayrılma Akçesine İlişkin Temel Bilgiler.................. 279

3. Ayrılma Akçesinin Ödeneceği Kaynağın
Mahkemece Belirlenmesi.............................................. 281

4. Ayrılma Akçesi Ödenmesine İlişkin Hükmün Kesinleşmeden İcra Edilip Edilemeyeceği  283

5. Mevsimsiz İcra Takibi Sorunu................................... 285

6. Ayrılma Akçesinin Davada Taraf Olmayan Pay Sahiplerince Ödenmesine Hükmedilip Hükmedilemeyeceği...................................................... 288

a. Sorunun Takdimi..................................................... 288

b. Anglo-Sakson Hukuk Sistemindeki Durum............ 289

c. Ara Değerlendirme.................................................. 290

7. Ayrılma Akçesinin Şirket Özsermayesinden
Ödenmesi....................................................................... 292

a. Şirketin Kendi Paylarını İktisabı............................. 292

b. Şirketin Kendi Paylarını İktisabının
Hukuki Niteliği ve Ödemezlik Def’i........................... 293

c. Aynı Anda (Zug um Zug/Birlikte)
İfaya Mahkûmiyet Hükmü Verilmesi.......................... 295

C. Davacı Dışındaki Pay Sahiplerinin Şirketten Çıkarılmasının Mümkün Olup Olmadığı        298

D. Genel Kurulun Yetki Alanına Dâhil Olan Hususlara İlişkin Olası Çözümlere Hükmedilip
Hükmedilemeyeceği......................................................... 300

1. Sorunun Takdimi....................................................... 300

2. İrade Beyanında Bulunma Borcunun
Hukuki Niteliği ve Bu Borcun Cebri İcrası................... 302

3. Alman (DZPO § 894) ve İsviçre (Sch. ZPO § 344) Hukuklarında İrade Beyanında Bulunma
Borcunun Cebri İcrası.................................................... 305

4. Türk Hukukunda İrade Beyanında Bulunma
Borcunun Cebri İcrası.................................................... 306

5. Ara Değerlendirme.................................................... 308

E. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Değiştirilmesini Gerektiren Çözümlere Hükmedilip
Hükmedilemeyeceği......................................................... 311

1. Sorunun Takdimi....................................................... 311

2. Ara Değerlendirme.................................................... 314

F. Şirketin Feshine Hükmedilmesi................................... 315

1. Şirketin Feshi Hükmünün Unsurları.......................... 315

2. Şirketin Feshi Hükmünün Etkisi................................ 316

3. Davacının Payları Satın Alınmadığı Takdirde
Şirketin Feshine Karar Verilmesi Sorunu...................... 318

a. Sorunun Takdimi ve Doktrinin
Bu Soruna Yaklaşımı................................................... 318

b. Ara Değerlendirme.................................................. 320

G. Davanın Reddine Hükmedilmesi................................ 322

1. Davanın Usulden Reddi............................................. 322

2. Davanın Esastan Reddi.............................................. 323

VI. YARGILAMA HARÇ VE GİDERLERİNDEN SORUMLULUK........................ 324

VII. KANUN YOLLARI.............................................................................................. 327

A. Olağan Kanun Yolları................................................. 327

1. İstinaf......................................................................... 327

2. Temyiz....................................................................... 329

a. Temyiz Denetiminin Kapsamı................................. 329

b. Koşul Vakıa (Belirsiz Kavram) Denetimi............... 330

c. Hukuki Sonucun Belirlenmesindeki Takdir Yetkisinin Denetimi  332

B. Olağanüstü Kanun Yolları........................................... 335

1. Yargılamanın İadesi................................................... 335

2. Üçüncü Kişilerin Hükmün İptalini Talep Etmesi...... 338

3. Kanun Yararına Temyiz............................................ 340

VIII. ANAYASA MAHKEMESİNE
BİREYSEL BAŞVURU .............................................................................................. 341

YENİ KANUNİ DÜZENLEME ÖNERİSİ........................................................ 345

SONUÇ.................................................................................................................. 347

KAYNAKÇA........................................................................................................ 355