| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Esra TAŞKIN ADIYAMAN |
| Baskı Tarihi | 2022/07 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 176 |
Esra TAŞKIN ADIYAMAN
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ............................................................................................. 1
1. TANIK KAVRAMI VE TANIKLIK..................................................... 4
1.1 TANIK KAVRAMI VE TANIK DELİLİ ..................................... 4
1.1.1 Kavram .................................................................................. 4
1.1.2 Tanık Delili............................................................................ 7
1.1.3 Tanık Delilinin Bağlayıcılığı ................................................. 9
1.1.4 Tanığın Görevleri................................................................. 11
1.1.4.1 Mahkemeye gelme....................................................... 11
1.1.4.2 Yemin etme.................................................................. 15
1.1.4.3 Doğru beyanda bulunma.............................................. 16
1.2 TANIKLIĞI ETKİLEYEN NEDENLER................................... 19
1.2.1 Tanığın Psikolojisi ............................................................... 20
1.2.1.1 Algı .............................................................................. 21
1.2.1.2 Hafıza .......................................................................... 21
1.2.2 Tanığın Kişisel Durumu....................................................... 22
1.2.2.1 Tanığın Çocuk Olması................................................. 22
1.2.2.2 Tanığın yaşı.................................................................. 23
1.2.2.3 Tanığın ruhsal durumu................................................. 24
1.2.2.4 Tanığın mesleği............................................................ 25
1.2.2.5 Tanığın kültürel seviyesi.............................................. 25
1.2.3. Tanığın İçinde Bulunduğu Durumlar.................................. 25
1.2.3.1 Olayın gerçekleştiği esnadaki durumu ........................ 25
1.2.3.1.1 Duyularının durumu: ......................................... 25
1.2.3.1.2 Dikkati: .............................................................. 26
1.2.3.2 Mekân.......................................................................... 26
1.2.3.3 Zaman.......................................................................... 27
1.2.4 Tanığın, Tanıklık Ettiği Sırada İçinde Bulunduğu Durumlar.27
xii İçindekiler
1.2.4.1 Telkin ve kendi kendini telkin ..................................... 27
1.2.4.2 Telkin edici sorgu ........................................................ 28
1.2.4.3 Daha önce verilen tanık ifadesinin yenisi üzerine tesiri 29
2. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDA YER ALAN
TANIKLIKTAN ÇEKİNME NEDENLERİ..................................... 29
2.1 KİŞİSEL İLİŞKİLER NEDENİYLE TANIKLIKTAN
ÇEKİNME.................................................................................. 30
2.1.1 Hısımlık Nedeniyle.............................................................. 35
2.1.1.1 İki taraftan birinin nişanlısı ......................................... 36
2.1.1.2 İki taraftan birinin eşi .................................................. 38
2.1.1.3 Kendisi veya eşinin altsoy ve üstsoyu......................... 42
2.1.1.4 Taraflardan biri ile arasında evlatlık bağı bulunanlar.. 43
2.1.1.5 Taraflardan birinin üçüncü derece de dahil olmak
üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı
ortadan kalkmış olsa dahi kayın hısımları .................. 45
2.1.2 Koruyucu Aile İlişkisi Nedeniyle ........................................ 45
2.1.3 Çekinme Hakkının Kapsamı................................................ 47
2.1.4 Çekinme Hakkının Mutlak Oluşu ve Tanık Tarafından İleri
Sürülmesi............................................................................. 48
2.2 SIR NEDENİYLE TANIKLIKTAN ÇEKİNME ....................... 49
2.2.1 Sır Kavramı ve Meslek Sırrı Nedeniyle Tanıklıktan
Çekinme............................................................................... 50
2.2.1.1 Sırrın unsurları............................................................. 52
2.2.1.2 Meslek sırrı nedeniyle tanıklıktan çekinme hakkının
mevzuatımızdaki yeri ........................................................ 55
2.2.1.3 Mesleğin icrası ile edinilen sır arasında illiyet bağı
bulunması gerekliliği ................................................... 57
2.2.1.4 Meslek sırrının üçüncü kişilere aktarılması
durumunda tanıklıktan çekinme .................................. 59
2.2.1.5 Sır sahibinin tanıklığa muvafakati............................... 59
2.2.1.6 Sır sahibinin ölümünden sonra sır saklama
yükümlülüğü................................................................ 61
İçindekiler xiii
2.2.1.7 Meslek adamının tanıklıktan çekinmesinin sır
sahibinin muvafakati olmayan durumlarda
zorunlu olması ............................................................. 62
2.2.2 Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme Usûlü.......................... 66
2.3. MENFAAT İHLÂLİ TEHLİKESİ NEDENİYLE
TANIKLIKTAN ÇEKİNME ..................................................... 68
2.3.1 Doğrudan Doğruya Mali Bir Zarar İhtimali Sebebiyle
Tanıklıktan Çekinme............................................................ 70
2.3.2 Şeref ve Haysiyeti İhlâl ya da Ceza Soruşturması veya
Kovuşturması Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme ................... 71
2.3.3 Meslek veya Sanata Ait Sırların Ortaya Çıkma İhtimali
Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme........................................... 74
3. DİĞER KANUNLARDA VE MEVZUATTA YER ALAN
TANIKLIKTAN ÇEKİNME NEDENLERİ..................................... 75
3.1 AVUKATLIK KANUNU’NDA DÜZENLENEN
TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI ........................................ 75
3.1.1 Avukatlık Meslek Sırrını Saklama Yükümlülüğü Olan
Kişilerin Tespiti ................................................................... 75
3.1.2 Avukatın Sır Saklama Yükümlülüğünün Hukukî Dayanağı ...76
3.1.3 Avukatlık Mesleğinde Sır Saklama Yükümlülüğü
Kurumunun Gerekçesi.......................................................... 77
3.1.4 Avukatlık Meslek Sırrı ........................................................ 79
3.1.4.1 Genel olarak................................................................. 79
3.1.4.2 Avukatlık sırrı kavramı................................................ 81
3.1.4.3 Avukatın kimlere karşı sır saklama yükümlülüğü
altında olduğunun tespiti ............................................. 84
3.1.4.4 Avukatın sır saklama yükümlülüğünün kapsamı......... 84
3.1.4.5 Avukatın sır saklama yükümlülüğünü ihlâlinin
müeyyidesi................................................................... 85
3.1.4.6 Avukatın sır saklama yükümlülüğünden kurtarılması . 87
3.1.4.6.1 Müvekkilin rızası:............................................... 87
3.1.4.6.2 Iztırar hali: .......................................................... 91
3.1.4.6.3 Avukatın kendi savunma hakkını kullanması: .... 93
3.1.4.7. Avukatın sır nedeniyle tanıklıktan çekinmesi............. 96
3.2 ARABULUCULUK KANUNU’NDA DÜZENLENEN
TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI (6325 s. K.) .................... 98
3.3 NOTERLERİN TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI ............ 101
3.4 HEKİMLERİN TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI............. 102
3.4.1 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü.................................. 102
3.4.2 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğünün Kaynağı ............. 104
3.4.3 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğünün Kapsamı ............ 106
3.4.4 Hekimin Karşısında Sır Saklama Yükümlülüğünün
Olduğu Kişilerin Tespiti ..................................................... 109
3.4.5 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğünden Kurtarılması..... 110
3.4.5.1 Hastanın rızası ........................................................... 110
3.4.5.2 İhbar ve bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesi.. 111
3.4.5.3 Hekimin savunma hakkını kullanması ...................... 112
3.4.5.4 Hekimin bilirkişi sıfatıyla hastayı muayene etmesi... 112
3.4.6 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğünün Sona Ermesi ...... 114
3.4.7 Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğüne İlişkin Bazı
Özel Durumlar................................................................... 115
3.4.8 Hekimin Tanıklıktan Çekinmesi........................................ 115
3.5 DİĞER SAĞLIK ÇALIŞANLARININ TANIKLIKTAN
ÇEKİNME HAKKI................................................................. 121
3.6 KAMU GÖREVLİLERİNİN TANIKLIKTAN ÇEKİNME
HAKKI.........................................................................................122
3.7 DEVLET SIRRI SAYILAN HUSUSLARLA İLGİLİ
TANIKLIKTAN ÇEKİNME .................................................... 124
3.8 MALİ MÜŞAVİRLERİN TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI. 127
3.9 İŞÇİLERİN TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI.................. 129
3.10 BASIN KANUNU’NDA DÜZENLENEN TANIKLIKTAN
ÇEKİNME HAKKI (5187 s. K.)........................................... 129
4. TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ İSTİSNALARI VE
HAKKIN KULLANIMI................................................................. 132
xiv İçindekiler
İçindekiler xv
4.1 TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ İSTİSNALARI...... 132
4.1.1 Hukukî Bir İşlemin Yapılması Sırasında Hazır Bulunma
Durumu.............................................................................. 133
4.1.2 Doğum, Ölüm, Evlenme Hâlleri........................................ 134
4.1.3 Mali Uyuşmazlık Bulunması Durumu............................... 135
4.1.4 Tanığın Selef veya Temsilci Sıfatıyla Kendisinin Yaptığı
İşlemler.............................................................................. 136
4.2 TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ KULLANIMI........ 137
4.2.1 Tanıklıktan Çekinme Hakkının Hukukî Niteliği................ 137
4.2.2 Çekinme Hakkının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda
Yer Alan Belgelerin İbrazı Mecburiyeti Bağlamında
İncelenmesi........................................................................ 138
4.2.3 Çekinme Sebeplerinin Bildirilmesi ve İncelenmesi .......... 139
4.2.4 Çekinme Hakkı Konusunda Tanığın Bilgilendirilmesi...... 144
4.2.5 Çekinme Hakkı Konusunda Bilgilendirmenin Yapılacağı
Zaman................................................................................ 146
4.2.6 Çekinme Hakkı Konusunda Bilgilendirmenin Şekli ve
İçeriği................................................................................. 147
4.2.7 Çekinme Hakkının Hatırlatılması Yükümlülüğünün İhlâli...147
4.2.8 Çekinme Hakkı Bulunan Bir Kimsenin Tanıklık Etmekten
Sonradan Vazgeçmesi........................................................ 149
4.2.9 Çekinmenin Kabul Edilmemesinin Sonucu ...................... 150
SONUÇ ......................................................................................... 153
REFERANSLAR.................................................................................. 157
Sayın Esra Taşkın Adıyaman, Altınbaş Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim
Enstitüsü, Özel Hukuk/Uluslararası Ticaret Hukuku Anabilim dalında yürüttüğü
yüksek lisans çalışmasını, “Medenî Usûl Hukukunda Tanıklıktan Çekinme Hakkı”
isimli teziyle tamamlamıştır. Bu tez çalışmasını, Sayın Prof. Dr. Şükran Şıpka ile
eş danışmanı olarak birlikte yürüttük ve hazırlanan tez, jüri tarafından oybirliği
ile kabul edildi. Tezin hem doktrin hem de uygulama bakımından yenilikleri ve
önemli yönleri içermesi nedeniyle, jüri olarak tezin yayımlanmasını da uygun
gördük. Esra Taşkın Adıyaman, teziyle ilgili jüri tarafından yapılan eleştiri ve
önerileri de dikkate alarak, kısa sürede çalışmasını gözden geçirerek basılabilir
hale getirdi.
Tanık, tüm yargılama hukuklarında, önemli bir delil olarak kabul edilmiş
olup, hukukumuzda tanıklık yapmak zorunlu olarak kabul edilmiştir. Bunun en
önemli sebebi ise, tanık yerine çoğu zaman başka bir delilin ikame edilmemesidir. Bu nedenle tanık çağırıldığı duruşmaya gitmek, bilgi ve görgüsünü mahkemeye aktarmak zorundadır. Bu zorunluluk, maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi
ve ispat hakkının yerine getirilmesi bakımından son derece önemlidir. Ancak tanıklık yapılmasının zorunlu oluşuna hiçbir istisna tanınmaması, tanıklığa zorlanan kişilerin bilgilerini mahkeme ile paylaşmaması ya da gerçeği aktarmaması
sonucunu ortaya çıkaracaktır. Bu nedenle kimlerin tanıklıktan çekinebileceğini
belirlemek son derece önem taşımaktadır. Her ne kadar tanıklık yapmak zorunlu
ise de, bunun istisnaları kabul edildikten sonra, bu istisnalara da müstesna olarak
tanıklıktan çekinme hallerinin istisnaları düzenlenmiştir. Böylelikle tanıklıktan
çekinebilecek kişilerin bazı hallerde tanıklık yapması kuralına geri dönülmüştür.
Tezin girişinde genel olarak tanık kavramı ve tanıklık hakkındaki genel bilgiler değerlendirilmiş, daha sonra Hukuk Muhakemeleri Kanununda yer alan tanıklıktan çekinme halleri incelenmiştir. Bu incelemenin ardından, diğer kanunlarda
yer alan tanıklıktan çekinme halleri incelenmiştir. Tanıklıktan çekinme hakkının
istisnaları ve hakkın kullanımı son başlık altında incelenmiştir.
Medeni usûl hukukuna ilişkin yenilik ve önerileri de içeren bu başarılı çalışmayı tamamlayan Sayın Taşkın Adıyaman’ı kutluyorum. Dilerim bu başarılı
çalışmalarını sürdürür ve yeni makaleleri ve başarılı bir doktora çalışması ile devam eder.
Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez
TEŞEKKÜR
Elinizdeki çalışma, Sayın Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’ in ve Sayın Prof.
Dr. Şükran Şıpka’ nın danışmanlığında hazırlanmış “Medenî Usûl Hukukunda
Tanıklıktan Çekinme Hakkı” başlıklı yüksek lisans tezinin, 11.05.2022 tarihinde Sayın Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez, Sayın Prof. Dr. Şükran Şıpka, Sayın Doç.
Dr. Serhat Sarısözen, Sayın Doç. Dr. Cemil Simil, Sayın Dr. Öğr. Üyesi Melis
Taşpolat Tuğsavul’ dan oluşan jüri önünde savunulup, oybirliği ile kabul edilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.
Tezin yazımı sürecinde sabrını, desteğini, ilgisini ve yardımını hiçbir zaman benden esirgemeyen, yoğun programında tezime vakit ayırarak beni onurlandıran, akademisyen kimliğinin yanı sıra saygıdeğer kişiliği ile de bana her
zaman örnek olan kıymetli Hocam Sayın Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’ e sonsuz
teşekkürlerimi sunarım. Kendisi ile çalışma fırsatı bulmuş olmak benim için
büyük bir şans ve onurdu. Tezin basımına kadar geçen süreçte güler yüzünü,
desteğini ve ilgisini eksik etmeyen, titiz bir biçimde süreci yöneten değerli
Hocam Sayın Şükran Şıpka’ ya teşekkürü borç bilirim. Tez jürimde yer almayı
kabul ederek tezime zaman ayıran, büyük bir titizlik ve dikkatle tezimi inceleyen, değerli yorumları ve katkıları ile tezimi zenginleştiren kıymetli Hocalarım
Sayın Dr. Öğr. Üyesi Melis Taşpolat Tuğsavul’ a, Sayın Doç. Dr. Cemil Simil’
e, Sayın Doç. Dr. Serhat Sarısözen’ e, ne kadar teşekkür etsem azdır.
Beni bu günlere getiren kıymetli aileme, anneme, babama ve kardeşime
teşekkür ederim. Teze ayırdığım zamanlarda bana destek olan, oğlumuzla ilgilenerek ona hem babalık hem annelik yapan, zor günlerimde hep yanımda olan,
şefkatini, ilgisini ve yardımını benden hiçbir zaman esirgemeyen sevgili eşim
Mustafa’ ya teşekkürü borç bilirim. Son olarak, tezin yazımı sürecinde küçücük
kalbinde barındırdığı kocaman sevgisi ile bana büyük bir motivasyon ve enerji kaynağı olan, tez için kütüphaneye araştırma yapmaya gittiğim zamanlarda
bana sessizce ve sabırla eşlik eden, varlığı ile yaşamımı anlamlı kılan, hayatımdaki en değerli varlık, kıymetli oğlum Vefa’ ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Esra Taşkın Adıyaman
20.06.2022
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
