Medeni Usul Hukukunda Doğrudanlık İlkesi

UH169
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde
Medeni Usul Hukukunda Delillerin Toplanması ve Doğrudanlık İlkesi
Dr. Aziz Serkan ARSLAN
2012/06 Baskı, XVIII+346 Sayfa Ciltli
ISBN 978-605-5336-65-3

"Medeni Usul Hukukunda Doğrudanlık İlkesi" adlı bu çalışma akademik geleneğe uygun bir şekilde doktora tezi olarak hazırlanmış ve yayınlanmıştır. Çalışmanın konusu olan doğrudanlık ilkesi, yargılamanın temel ilkelerinden biridir. Hukukun temel amaçlarından olan adil bir yargılamadan söz edebilmek için, deliller ve taraflarla, hüküm verici mercinin bir araya gelmesi gerekliliğinden doğan doğrudanlık ilkesi, yargılama esnasında özellikle delillerin toplanması aşamasını ilgilendirdiği için, delillerin nasıl toplanacağı konusu da HMK hükümleri çerçevesinde çalışmamızda geniş bir biçimde incelenmiştir.

İÇİNDEKİLER

Birinci Bölüm
DOĞRUDANLIK İLKESİNE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER

I. -DOĞRUDANLIK İLKESİ KAVRAMI-5
A. -Doğrudanlık İlkesinin Tanımı-5
B. -Doğrudanlık İlkesinin Amacı-8
1. -Gerçeğin Açığa Çıkarılmasına Aracılık Etme-8
2. -Yargıya Güvenin Sağlanmasına Aracılık Etme-14
3. -Yargılamanın Basit, Çabuk ve Ucuz Şekilde Sonuçlanmasına Aracılık Etme-16
4. -Yargılama Makamının Deliller Hakkında Kişisel İzlenim Elde Etmesine Aracılık Sağlama-18
a. -Genel Olarak-18
b. -Doğrudanlık İlkesinin Kişisel İzlenime Katkısı Hakkında Eleştirel Görüşler-22
aa. -Tanık, Bilirkişi ve Görüşü Sunulan Uzman İfadesinin İtibara Şayanlığının Tespitine Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-25
bb. -Dinlemenin Yapılması Esnasında Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-28
cc. -Tanık İfadesinin Takdirinde Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-33
aaa. -İfade Tutanağı Tanzim Edilmesi-33
bbb. -Tanığı Dinleyen Hakimin Diğer Katkıları-37
dd. -Bilirkişi İfadesinin Takdirinde Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-38
ee. -Keşif Delilinin Değerlendirilmesinde Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-39
ff. -Uzman Görüşünün Değerlendirilmesinde Doğrudanlık İlkesinin Katkısı-40
c. -Sonuç-41
II. -DOĞRUDANLIK İLKESİNİN TÜRLERİ-43
A. -Genel Olarak-43
B. -Şekli Anlamda Doğrudanlık-43
1. -Tanımı-43
2. -Özellikleri-46
a. -Delillerin Toplanması İle Karar Arasındaki Zaman Aralığının, Hüküm Verici Mahkemenin Doğrudan Edindiği İzlenimlerini Karar Verme Esnasında Zayıflatacak Kadar Uzun Olmaması (Zamansal Anlamda Doğrudanlık)-46
b. -Hükmü Verecek Mahkemenin Araya Herhangi Bir Vasıta Girmeksizin Deliller Hakkında Kişisel İzlenim Edinmesi-53
c. -Hâkimin Doğrudan Doğruya İncelediği Delillere Dayalı Olarak Hüküm Kurması-55
C. -Maddi Anlamda Doğrudanlık-57
1. -Tanımı-57
2. -Özellikleri-59
a. -Elde Edilen Deliller Arasından Olayın Çözümüne Katkı Sağlayacak En Uygun Delillerin Tespiti-60
b. -Toplanılan Delillerin Hükme Katkısının Belirlenmesi-65
D. -Doğrudanlık İlkesine Yöneltilen Eleştiriler-67
1. -Maddî Doğrudanlığın Lehine Olan Görüşler-68
2. -Maddî Doğrudanlığın Aleyhine Olan Görüşler-78
3. -Şekli Doğrudanlığın Lehine Olan Görüşler-89
4. -Şekli Doğrudanlığın Aleyhine Olan Görüşler-93
III. -DOĞRUDANLIK İLKESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ-94
A. -Doğrudanlık İlkesinin Avrupa’daki Tarihsel Gelişimi-95
B. -Doğrudanlık İlkesinin Türk İslam Hukuku Dönemindeki Tarihsel Gelişimi-106
C. -Doğrudanlık İlkesinin Cumhuriyet Dönemindeki Tarihsel Gelişimi-112

İkinci Bölüm
DOĞRUDANLIK İLKESİNİN MEDENİ YARGILAMA HUKUKU İLE ÇEŞİTLİ YARGILAMA USULLERİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ, İSTİSNALARI VE İLKEYE AYKIRILIĞIN SONUÇLARI
I. -MEDENİ YARGILAMA HUKUKUNDA DOĞRUDANLIĞA İLİŞKİN MADDELER-115
II. -DOĞRUDANLIK İLKESİNİN MEDENİ YARGILAMAYA HÂKİM OLAN DİĞER İLKELERLE İLİŞKİSİ-130
A. -Genel Olarak-130
B. -Sözlülük İlkesi-132
1. -Sözlülüğün Avantajları ve Dezavantajları-136
2. -Doğrudanlık İlkesinin Sözlülük Kavramı ile Olan Sınırı-138
C. -Tasarruf İlkesi ve Taraflarca Getirilme (Hazırlama) İlkesi-142
D. -Hâkimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü İlkesi-151
E. -Aleniyet İlkesi-155
F. -Hukuki Dinlenilme Hakkı İlkesi-159
G. -Usul Ekonomisi İlkesi-162
H. -Adil Yargılanma Hakkı İlkesi-167
III. -DOĞRUDANLIK İLKESİNİN İSTİSNALARI-171
A. -Genel Olarak-171
B. -İstinabe-174
C. -Naip Tayini-185
D. -Mahkemeye Sunulan Yazılı İfade-199
1. -Mahkemece İstenen Yazılı Tanık İfadesi-199
2. -Resmi Makamlarca Hazırlanan Belge, Defter ve Tutanaklarda Yeralan İfadeler-205
a. -Resmi Senet, Belge ve Kayıtların Delil Olarak Kullanılması-207
b. -Başka Mahkemeler Tarafından Hazırlanan Tutanakların Delil Olarak Kullanılması-214
c. -Adi Yazılı Evrak Şeklinde Hazırlanan Tanık Beyanının veya Bilirkişi Raporunun Delil Olarak Kullanılması-216
aa. -Adi Yazılı Evrak Şeklinde Hazırlanan Tanık Beyanının veya Bilirkişi Raporunun Mahkemece Değerlendirilmesi Gerektiğini Savunan Görüş-216
bb. - Adi Yazılı Evrak Şeklinde Hazırlanan Tanık Beyanının veya Bilirkişi Raporunun Mahkemece Değerlendirilmesinin Aleyhine Olan Görüş-219
cc. -Görüşümüz-223
E. -Hâkim Değişikliği Sebebiyle Doğrudanlık İlkesinin İhlali-225
1. -Hâkim Değişikliği Sonrasında İfade Tekrarının Nedenleri-230
a. -Taraflar Bakımından-230
b. -Mahkeme Bakımından-231
2. -Hâkim Değişikliği Halleri-232
F. -Modern İletişim Araçlarının Kullanımı İle Doğrudanlık İlkesinin İhlali-236
IV. -KANUN YOLLARINDA DOĞRUDANLIK İLKESİ-242
A. -Genel Olarak-242
B. -İstinaf Kanun Yolunda Doğrudanlık İlkesi-243
1. -İstinaf Mahkemesinin Takdir Yetkisinin Sınırı-247
2. -Tarafların Tasarruf Yetkisinin İstinaf Mahkemesindeki Sınırı-253
C. -Temyiz Kanun Yolunda Doğrudanlık İlkesi-254
V. -ÇEŞİTLİ YARGILAMA USULLERİNDE DOĞRUDANLIK İLKESİ-256
A. -Ceza Yargılaması Usulünde Doğrudanlık İlkesi-257
1. -Esas Duruşmanın Doğrudanlığı-257
2. -Şekli veya Subjektif Doğrudanlık-258
3. -Maddi veya Objektif Doğrudanlık-259
4. -Ceza Yargılamasında Doğrudanlık İlkesinin İhlalleri-261
a. -İstinabe Yoluyla Sorgu-261
b. -Zabıtların Okunması-264
c. -Resmi Belgelerin ve Bilirkişi Raporlarının Okunması-267
d. -Belgelerin İstinaf Kanun Yolunda Okunması-269
e. -Kulaktan Dolma Tanıklar-270
5. -Hukuk Yargılaması İle Mukayesesi-272
B. -Çekişmesiz Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesi-273
1. -Genel Yargılama Esasları-273
2. -Çekişmesiz Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesinin Geçerliliği-277
a. -Genel Olarak-277
b. -Çekişmesiz Yargıda Tanık Dinlenilmesi-279
C. -İdari Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesi-282
1. -Genel Yargılama Esasları-282
2. -İdari Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesinin Geçerliliği-283
D. -Tahkim Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesi-285
1. -Tahkim Yargılamasının Genel Esasları-285
2. -Tahkim Yargılama Usulünde Doğrudanlık İlkesinin Geçerliliği-286
VI. -GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA TEDBİRLERİNDE DOĞRUDANLIK İLKESİ-288
A. -İhtiyati Tedbir Kurumunda Doğrudanlık İlkesi-288
B. -Delil Tespiti Kurumunda Doğrudanlık İlkesi-291
VII. -İCRA VE İFLAS HUKUKUNDA DOĞRUDANLIK İLKESİ-293
VIII. -DOĞRUDANLIK İLKESİNE AYKIRILIĞIN SONUÇLARI-296
A. -Genel Olarak-296
B. -Doğrudanlık İlkesine Aykırılığın Sebepleri-297
1. -Yargı Teşkilatındaki Yetersizlikler-297
2. -Mahkeme Uygulamaları-298
C. -Doğrudanlık İlkesine Aykırılık Hallerinde Başvuru Yolları-299
1. -İlk Derece Yargılaması İçinde Aykırılığın Giderilmesi-299
2. -Kanun Yollarına Müracaat ile Aykırılığın Giderilmesi-300
SONUÇ-311
KAYNAKLAR-317
ZUSAMMENFASSUNG-345