Medeni Usul Hukukunda İsticvap ve Yeminden Kaçınma

TAKDİM…………………………………………………………………..vii

ÖZET ....................................................................................................... ix

TEŞEKKÜR ............................................................................................. xi

İÇİNDEKİLER ...................................................................................... xiii

KISALTMALAR ................................................................................... xix

GİRİŞ ........................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

1. İSTİCVAP VE YEMİN KURUMLARI BAĞLAMINDA TEMEL HAKLAR VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER İLE GENEL OLARAK İSPAT TEORİSİ ....................................................... 5

1.1.Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler ...................................................... 5

1.1.1. Tasarruf İlkesi ........................................................................ 6

1.1.2. Taraflarca Getirilme İlkesi ................................................... 10

1.1.3. Taleple Bağlılık İlkesi .......................................................... 16

1.1.4. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi ..................................... 17

1.1.5. Kendiliğinden Harekete Geçme İlkesi .................................. 22

1.1.6. Hukuki Dinlenilme Hakkı .................................................... 24

1.1.6.1. Hukuki Dinlenilme Hakkının Unsurları ..................... 27

1.1.6.1.1. Yargılama ile İlgili Olarak Bilgi Sahibi Olunması ................................................. 27

1.1.6.1.2. Açıklama ve İspat Hakkı .......................... 29 xiv

1.1.6.1.3. Dikkate Alınma Hakkı .............................. 31

1.1.6.2. Hukuki Dinlenilme Hakkının Sonuçları .................... 32

1.1.7. Silahların Eşitliği İlkesi ........................................................ 33

1.1.8. Re’sen Araştırma İlkesi ........................................................ 38

1.1.9. Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü ......... 39

1.1.9.1. Dürüst Davranma Yükümlülüğü ............................... 39

1.1.9.2. Doğruyu Söyleme Ödevi ........................................... 42

İKİNCİ BÖLÜM

2. DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN UYGULAMA ALANI, KAPSAMI VE SINIRLARI ..................................................... 47

2.1. Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Uygulama Alanı ................... 47

2.2. Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Konu Bakımından Kapsamı .. 51

2.2.1. Genel Olarak Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Konu Bakımından Kapsamı .......................................................... 51

2.2.2. Dar Anlamda Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Kapsamı 51

2.2.2.1. İsticvap Bakımından Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü............................................................ 54

2.2.2.2. Yemin Beyanı Bakımından Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü............................................................ 57

2.2.3. Geniş Anlamda Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Kapsamı ................................................. 60

2.3. Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Sınırları ................................ 61

2.3.1. Genel Olarak Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün Sınırları . 61

2.3.2. Tarafların Algısı ve Bilgisi ................................................... 62

2.3.3. Tarafların Menfaati .............................................................. 65

2.3.4. Susma Hakkı ........................................................................ 67 xv

2.3.5. Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı ................................................................................ 70

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3. GENEL OLARAK İSPAT HAKKI VE SINIRLARI ................... 73

3.1. Genel Olarak İspat Kavramı ve İspat Hakkı ................................... 73

3.2. İspat Hakkının Önemi ve Hukuki Niteliği ...................................... 76

3.3. İspatın Konusu .............................................................................. 77

3.4. İspat Yükü .................................................................................... 84

3.4.1. Genel Olarak İspat Yükü Kavramı ....................................... 84

3.4.2. İspat Yüküne İlişkin Genel Kural ......................................... 86

3.5. Delillerin Gösterilmesi (Delil İkame Yükü) ................................... 89

3.6. İspat Vasıtaları: Deliller ................................................................ 91

3.6.1. Delil Kavramı ve Niteliği ..................................................... 91

3.6.2. Delil Sistemleri .................................................................... 94

3.7. Delil Türleri .................................................................................. 97

3.7.1. Kesin (Kanuni) Deliller ........................................................ 98

3.7.2. Takdiri Deliller ...................................................................100

3.8. İspat Hakkının Sınırlanması ve Değerlendirilmesi ........................102

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

4. İSTİCVAP VE YEMİN.................................................................105

4.1. İsticvap ........................................................................................105

4.1.1. İsticvap Kavramı ve Hukuki Niteliği ...................................105

4.1.2. İsticvabın Konusu ...............................................................113

4.1.3. İsticvabın Tarafları ..............................................................116 xvi

4.1.4. İsticvabın Usulü ..................................................................124

4.2. Yemin ..........................................................................................140

4.2.1. Tarihsel Süreç İçerisinde Yemin Müessesesinin Gelişimi ....140

4.2.2. Yeminin Konusu .................................................................143

4.2.3. Yeminin Tarafları ...............................................................150

4.2.3.1. Yemin Teklif Edecek Taraf ......................................150

4.2.3.2. Kendisine Yemin Teklif Edilen Taraf.......................162

4.2.4. Yemin Teklifinin Geri Alınması ..........................................169

4.2.5. Yeminin İadesi ....................................................................171

BEŞİNCİ BÖLÜM

5. İSTİCVAPTAN KAÇINMA SEBEPLERİ ..................................175

5.1. İsticvaptan Kaçınma Sebepleri Bakımından Kıyasen Uygulanacak Hükümler ....................................................................................175

5.1.1. Genel Olarak Tanık Delili ...................................................175

5.1.2. Tanıklıktan Çekinme Hakkı ................................................184

5.1.2.1. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme ..................186

5.1.2.2. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme .........................191

5.1.2.3. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme ..................................................................194

5.1.2.4. Tanıklıktan Çekinme Hakkının İstisnaları ................197

5.1.3. Kanun Koyucu Tarafından Kıyasen Uygulanacağı Belirtilen Hükümlerin İsticvaptan Kaçınma Halleri Bakımından Değerlendirilmesi ..............................................................199

5.1.3.1. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinmeye İlişkin Hükmün İsticvaptan Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi ....................................................202 xvii

5.1.3.2. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinmeye İlişkin Hükmün İsticvaptan Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi .................................204

5.1.3.3. Tanıklıktan Çekinme Hakkının İstisnalarının İsticvaptan Çekinme Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi ....................................................210

5.1.4. Kanun Koyucu Tarafından Kıyasen Uygulanacağı Belirtilen Diğer Hükümlerin İsticvap Bakımından Değerlendirilmesi .211

ALTINCI BÖLÜM

6. YEMİN ETMEMENİN SONUÇLARI .........................................215

6.1. Yeminden Kaçınma Halleri ..........................................................215

6.1.1. Genel Olarak Yemin Etmemenin Sonuçları .........................215

6.1.2. Yeminden Kaçınma Hallerinin Değerlendirilmesi ...............215

6.1.2.1. Tarafların Üzerinde Serbestçe Tasarruf Edemeyeceği Vakıaların Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi ....................................................216

6.1.2.2. İşlemin Geçerliliği İçin Taraf İradelerinin Yeterli Olmadığı Konuların Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi .................................218

6.1.2.3. Yemin Konusu Vakıanın Yemini Eda Edecek Kişinin Namus ve Onuruna Etki Edecek Olmasının Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi ...........219

6.1.2.4. Yemin Konusunun Yemin Edecek Kimseyi Ceza Soruşturması ya da Ceza Kovuşturması Altında Bırakacak Durumda Olmasının Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi .........................222

6.1.2.5. Özel Hayatın Gizliliğinin Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi .................................226

6.1.2.6. Din ve Vicdan Hürriyetinin Yeminden Kaçınma Hali Bakımından Değerlendirilmesi .................................228

6.1.2.7. Yemin Teklif Edilen Tarafın Duruşmaya Gelmemesi ve Gelmemesinin Geçerli Bir Mazerete Dayanmaması..230 xviii

6.1.2.7.1. Hastalık veya Özür Durumunun Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...............234

6.1.2.7.2. Ölüm Halinin Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...................................242

6.1.2.7.3. Evliliğin Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...................................243

6.1.2.7.4. Doğum ve Babalık İzninin Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...............244

6.1.2.7.5. Yurtdışında Bulunma Halinin Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...............248

6.1.2.7.6. Askerlik Görevinin Geçerli Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...............249

6.1.2.7.7. Olağanüstü Durumların Özür Kapsamında Değerlendirilmesi ...................................250

6.1.2.8. Yemin İçin Davet Edilen Tarafın Hazır Bulunup Yemini İade Etmemesi Yahut Yemini Eda Etmekten Kaçınması ...............................................256

6.1.3. Yeminden Kaçınma Hallerinin Sonucu: Yemin Konusunun İkrarı ...............................................................262

SONUÇ……………………………………………………..…………….267

KAYNAKLAR .......................................................................................273

ÖZGEÇMİŞ ...........................................................................................284