| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Dr. Öğr. Üyesi Önder TOPAL |
| Baskı Tarihi | 2020/12 |
| Baskı Sayısı | 2 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 327 |
Tİ192
Ticari Defterlerin Delil Niteliği
Önder TOPAL
2020/12 2.BaskI, 327 Sayfa
Çağın gereklerine uygun olarak her alanda olduğu gibi hukuk alanında da elektronik sistem aktif olarak kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi ile yargıda elektonikleşme yaygın olarak kullanılmaktadır. Hatta, günümüzde yargısal faaliyet bağlamında işlemlerin Uyap sistemi kullanılarak yapılması; Uyap’ın kullanılamaması gibi hallerde ise işlemlerin fiziki ortamda yapılıp daha sonradan tekrar Uyap sistemine aktarılması esası benimsenmiştir. Elektronik sistemin bu derece yaygınlaşmasından ticari defterler de nasibini almıştır. Bir başka ifadeyle önceleri fiziki ortamda tutulan ticari defterler, dijitalleşme olgusuyla artık elektronik ortamda tutulabilecek, hatta bazı hallerde anılan defterlerin elektronik ortamda tutulması zorunlu hale gelmiştir. Bu çerçevede ticari defterlerin elektronik ortamda tutulmasına ilişkin olarak Elektronik Defter Genel Tebliği yürürlüğe girmiştir. Çalışmamızın bu baskısında elektronik ortamda tutulan ticari defterlere ayrıntılı bir şekilde yer verilmiş ve özellikle anılan ticari defterlerin davalarda delil olarak kullanılması halinde, fiziki ortamda tutulan ticari defterlerden farklılaşan yanlarının olup olmadığı üzerinde ayrıca durulmuştur.
Öte yandan, 7251 sayılı Kanun’nun 23’üncü maddesi ile birlikte HMK’nın 222’nci maddesinde değişiklikler yapılmıştır. Daha önceki baskıda HMK m. 222 hükmünde yapılması gerektiğine işaret ettiğimiz değişikliklerden bir kısmı 7251 sayılı kanun ile gerçekleştirilmiştir. Kanunda yapılan bu değişiklikler ticari defterlerin delil olarak kullanılmasında ortaya çıkanı önemli sorunları sona erdirecektir.
Bu çalışma “Ticari Defderlerin Delil Niteliği” isimli çalışmamızın, tümüyle gözden geçirilmiş, güncellenmiş, genişletilmiş ve önemli bır kısmı değiştirilmiş ikinci baskısıdır. Çalışmamızın bu baskısında medeni yargılama hukuku bağlamında ticari defterleri, yani ticari defterlerin delil niteliğini, uygulamada ortaya ortaya çıkmış ve çıkabilecek sorunlarla çözüm arayışlarını kapsar şekilde sistematik bir düzen içerisinde, tüm boyutları ile ele alıp inceledik. Bu inceleme yapılırken güncel kanun değişikliklerine, yüksek mahkeme kararalarına yer verdik ve bazı somut çözüm önerilerinde de bulunulmaya gayret ettik.
Fransız hukukunda ticari defterlerin delil olarak kullanılması ve delil niteliğine ilişkin Fransızca kaynakların temininde ve çevirisin çok büyük katkısı olan kıymetli kardeşim Paris II-Panthéon Assas Üniversitesi (Sorbonne Üniversitesi) Hukuk Fakültesinde doktora yapan Arş. Gör. Gökhan Avcı’ya teşekkür ederim.
Son olarak bu çalışmanın büyük bir özenle yayınlanmasını gerçekleştiren Yetkin Yayınevi sahiplerinden Muharrem Başer’e ve emeği geçen tüm yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
2. BASIYA ÖNSÖZ.............................................................................. 9
İÇİNDEKİLER.................................................................................. 11
KISALTMALAR CETVELİ.............................................................. 17
GİRİŞ.................................................................................................. 21
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DEFTERLERİN KURUMSAL ÇERÇEVESİ
§ 1. TİCARİ
DEFTERLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER....... 27
A. Ticari
Defter Kavramı.............................................................. 27
B. Ticari Defterlerin Tarihi
Gelişimi............................................. 28
C. Ticari Defter Tutmanın Yararı ve
Amacı.................................. 30
I..... Ticari
Defter Tutmanın Yararı........................................... 30
II.... Ticari
Defter Tutmanın Amacı.......................................... 35
D. Ticari Defterlerin Tutulması
Hususunda Sistemler................... 36
III.. Serbesti
Sistemi................................................................. 36
III.. Yasal
Sistem..................................................................... 37
IV.. Karma
Sistem.................................................................... 37
§ 2. TİCARİ
DEFTERLERİN TUTULMASI VE SAKLANMASI... 39
A. Ticari Defter Tutma Yükümlülüğü........................................... 39
I..... Ticari
Defter Tutma Yükümlülüğünün Başlaması ve Sona
Ermesi............................................................................... 39
1.. Genel
Olarak................................................................ 39
2.. Gerçek
Kişi Tacirler Bakımından................................. 40
3.. Tüzel
Kişi Tacirler Bakımından.................................... 42
5.. Hâkim
Teşebbüs ve Donatma İştiraki Bakımından....... 44
II.... Ticari
Defter Tutmakla Yükümlü Olanlar......................... 44
1.. Genel
Olarak................................................................ 44
2.. Gerçek
Kişi Tacirler..................................................... 45
2.. Tüzel
Kişi Tacirler........................................................ 49
3.. Hâkim
Teşebbüs ve Donatma İştiraki........................... 50
5.. Esnafın
Durumu........................................................... 51
III.. Ticari
Defter Tutma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi 52
B. Tutulması Gereken Ticari
Defterler.......................................... 54
C. Ticari Defterlerin Tutulma Usulü............................................. 63
I..... Genel
Olarak..................................................................... 63
II.... Ticari
Defterlerin İçeriğine Yönelik İşlemlerin Usulü........ 63
III.. Ticari
Defterlerin Onaylanmasının Usulü.......................... 67
D. Ticari Defterlerin Saklanması ve
Ziyaı..................................... 73
I..... Ticari
Defterlerin Saklanması............................................ 73
II.... Ticari
Defterlerin Ziyaı..................................................... 75
E.. Ticari Defterlerle İlgili
Yükümlülüklere Uyulmamasının
Sonuçları.................................................................................. 80
I..... Cezai
Sonuçlar.................................................................. 80
II.... Hukuki
Sonuçlar............................................................... 81
§3. ELEKTRONİK
ORTAMDA TUTULAN TİCARİ
DEFTERLER.............................................................................. 85
A. ... Elektronik Ortamda Tutulan
Ticari Defterlerin Yasal Dayanağı 85
B. Elektronik Defterler Genel
Tebliği Çerçevesinde Elektronik
Ortamda Tutulan Ticari Defterler............................................. 87
I..... Elektronik
Defterler Genel Tebliği’nde Yer Alan Tanımlar 87
II.... e-Defter
Uygulaması......................................................... 88
III.. e-Defter
Uygulamasından Yararlanılması......................... 89
1.. e-Defter
Uygulamasından Yararlanılması İçin
Başvuru........................................................................ 89
2.. e-Defter
Dosyalarının Oluşturulması, Berat
Dosyalarının E-Defter Uygulamasına Yüklenmesi ve
Hukuki Sonuçları......................................................... 91
3.. e-Defter Dosyaları ile Berat Dosyalarının
Muhafazası
ve Zayi Olması............................................................. 94
4.. e-Defter Uygulamasına İlişkin Sorumluluk.................. 96
İKİNCİ BÖLÜM
MEDENİ YARGILAMA HUKUKUNDA
TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT USULÜ
§ 1. GENEL
OLARAK İSPAT, DELİLLER VE SENETLE
İSPAT ZORUNLULUĞU......................................................... 101
A. İspata İlişkin Bazı Temel
Kavramlar...................................... 101
I..... İspat
ve İspatın Konusu.................................................. 101
II.... İspat
Türleri.................................................................... 103
1.. Asıl
İspat-Karşı İspat-Aksini İspat.............................. 103
2.. Doğrudan
İspat-Dolaylı İspat (Emare İspatı/İlk
Görünüş İspatı).......................................................... 106
III.. Tam
İspat-Yaklaşık İspat................................................ 107
IV.. İspatla
İlgili Yükler......................................................... 109
1.. İspat
Yüküne İlişkin Kavramlar................................. 109
2.. İddia
ve Savunma Yükü............................................. 112
3.. Somutlaştırma
Yükü................................................... 113
B. İspat Araçları (Deliller)........................................................... 115
I..... Delil
Kavramı ve Delil Sistemleri.................................... 115
II.... Delil
Türleri.................................................................... 120
1.. Kesin
Deliller............................................................. 120
2.. Takdiri
Deliller........................................................... 121
C. Senetle İspat Zorunluluğu....................................................... 122
I..... Genel
Olarak Senet Kavramı ve Senet Çeşitleri............... 122
II.... Senetle
İspat Kuralı ve İstisnaları.................................... 123
III.. Senede
Karşı Senetle İspat Kuralı ve İstisnaları............... 128
§ 2. TİCARİ DEFTERLERLE
İSPATIN SINIRLARI................... 131
A. Ticari Defterlerle İspatın Pozitif Dayanakları......................... 131
B. İspat Aracı Olarak Ticari Defter Kavramının Sınırları............ 133
C. Üçüncü Kişilerin Ticari Defterlerine Dayanılma
Durumları... 136
III......................................................... Ticari
Defterlerin İspat Alanı 139
C. Ticari Defterlere Delil Olma İşlevinin Verilmesinin
Sebepleri 148
§3.. TİCARİ
DEFTERLERİN İSPAT KUVVETİ........................... 151
A. Ticari Defterlerin Delil Olarak Hukuki Niteliği....................... 151
I..... Genel
Olarak................................................................... 151
II.... Ticari
Defterlerin Delil Olarak Hukuki Niteliğine İlişkin
Görüşler.......................................................................... 153
1.. TTK
ve HMK’nın Yürürlüğe Girmesinden Önce İleri
Sürülen Görüşler........................................................ 153
a.. Ticari
Defterleri Kesin Delil Olarak Kabul Eden
Görüşler................................................................. 154
b.. Ticari
Defterleri Kesin Delil Olarak Kabul Etmeyen
Görüşler................................................................. 158
4.. TTK
ve HMK’nın Yürürlüğe Girmesinden Sonra İleri
Sürülen Görüşler........................................................ 162
a.. Ticari
Defterleri Kesin Delil Olarak Kabul Eden
Görüşler................................................................. 163
b.. Ticari
Defterleri Kesin Delil Olarak Kabul Etmeyen
Görüşler................................................................. 166
c.. Yargıtay’ın
Görüşü................................................ 168
b.. TTK
ve HMK’daki Düzenlemeler Çerçevesinde
Kanaatimiz............................................................ 172
B. Ticari Defterlerin Delil Olma Durumları................................. 180
I..... Genel
Olarak................................................................... 180
III.. Ticari
Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması................. 182
1.. Genel
Olarak.............................................................. 182
2.. Ticari
Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması İçin
Gereken Şartlar.......................................................... 185
a.. Her
İki Taraf Ticari Defter Tutma Yükümüne
Tabi Kişilerden Olmalıdır...................................... 185
a.. Uyuşmazlık
Her İki Tarafın da Ticari Defterlerine
Geçirmesi Gereken Ticari Bir İşten
Kaynaklanmalıdır.................................................. 192
b.. Delil
Oluşturması İstenen Ticari Defterler Kanuna
Uygun Şekilde Tutulmalıdır................................... 196
c.. Ticari
Defter Kayıtları Birbirini Doğrulamalıdır..... 204
d.. Karşı
Taraf İleri Sürülen İddiayı Kendi Ticari
Defter Kayıtları veya Diğer Kesin Delillerle
Çürütememiş Olmalıdır.......................................... 206
3.. Ticari
Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olmasının
Hukuki Sonuçları....................................................... 214
a.. Genel
Olarak......................................................... 214
b.. İkrarın
Bölünmezliği Kuralının Kanuna Uygun
Şekilde Tutulmuş Ticari Defterlere Uygulanması... 215
IV.. Ticari
Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması.............. 220
1.. Genel
Olarak.............................................................. 220
2.. Ticari
Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması İçin
Gereken Şartlar.......................................................... 222
a.. Ticari
Defterlerin Açılış veya Kapanış Onaylarının
Bulunmaması ve İçerdiği Kayıtların Birbirini
Doğrulamaması...................................................... 222
b.. Taraflardan
Birinin Kendi Ticari Defterlerine
Dayanması............................................................. 223
c.. Taraflardan
Birinin Karşı Tarafın Ticari
Defterlerine Dayanması......................................... 224
(1).. Genel
Olarak.................................................. 224
(2).. Başka
Delillerle Birlikte Karşı Tarafın Ticari
Defterlerine Dayanması.................................. 225
(3).. Delilin
Karşı Tarafın Ticari Defterlerine
Hasredilmesi................................................... 227
4.. Ticari
Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olmasının
Hukuki Sonuçları....................................................... 237
a.. Genel
Olarak......................................................... 237
b.. İkrarın
Bölünmezliği Kuralının Kanuna Uygun
Şekilde Tutulmamış Ticari Defterlere
Uygulanmaması..................................................... 238
IV.. Elektronik
Ortamda Tutulan Ticari Defterlerin Delil
Olması............................................................................ 240
C. Ticari Defterlerin Delil Sözleşmesine Konu Olması............... 242
I..... Genel
Olarak Delil Sözleşmesi........................................ 242
VI.. Her
İki Tarafın Ticari Defterlerinin Delil Sözleşmesine
Konu Olması................................................................... 246
VII. Yalnız
Bir Tarafın Ticari Defterlerinin Delil Sözleşmesine
Konu Olması................................................................... 252
D. Ticari Defterlerin Delil Olarak Gösterilmesi ve
İncelenmesi... 258
I..... Ticar
Defterlerin Delil Olarak Gösterilmesi..................... 258
II.... Ticari
Defterlerin İncelenmesi......................................... 265
1.. Genel
Olarak.............................................................. 265
2.. TTK
m. 83/1 ve HMK m. 222/1 Çerçevesinde Ticari
Defterlerin İbrazı........................................................ 266
3.. TTK
m. 85 Çerçevesinde Ticari Defterlerin İbrazı
(Teslimi)..................................................................... 279
4.. Elektronik
Ortamda Tutulan Ticari Defterlerin İbrazı. 281
5.. Ticari
Defterlerin Dayanağı Olan Belgelerin İbrazının
Gerekip Gerekmediği................................................. 283
§4. TİCARİ
DEFTERLERE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN ZAMAN
BAKIMINDAN UYGULANMASI............................................ 291
SONUÇ............................................................................................. 297
KAYNAKÇA 309
Copyright 1985 - 2021 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
