| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Gamza AŞÇIOĞLU ÖZ |
| Baskı Tarihi | 2015/09 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
MH424
Avrupa Birliği ve Türk Rekabet Hukukunun Bankacılık Alanında Uygulanması
Dr. Gamze AŞÇIOĞLU ÖZ
2015/09 Baskı, 220 sayfa
ISBN 978-975-464-955-0
ÖNSÖZ
Rekabet Hukuku ve Politikası, bazı hukuk sistemlerinde köklü bir geçmişe sahipken bir kısım hukuk sistemleri bakımından oldukça genç bir hukuk dalıdır. Bu çalışmanın tamamlandığı dönemde yirmi yılını dolduran Türk rekabet hukukunun da genç bir hukuk dalı olduğu söylenebilir.
Bankacılık ise tarihsel olarak bütün hukuk sistemlerinde Rekabet Hukukundan çok daha eskidir. Uygulanan ekonomik modellerin, küreselleşen ticaretin ve takibi güç bir hızla yenilenmekte olan teknolojinin etkisiyle işlevi ve işleyişi yıllar içinde değişen, dönüşen bankacılık; her hukuk sisteminde sözkonusu faaliyetlerin ekonomik düzen içindeki yeri ve önemi nedeniyle özel ve katı kurallara tabi kılınmıştır.
Finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin işlemesi ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin gözetilmesi amacıyla bankalar sürekli gözetim ve denetim altında tutulmaktadır. Bankacılık bu nedenle diğer piyasalardan ayrıştığı gibi düzenlemeye tabi olan diğer sektörlerden de farklılaşan yönleri vardır.
Bankacılık alanında rekabet hukuku kurallarının uygulanması bir yandan özel düzenlemelere tabi bir alanda rekabet hukukunun sınırlarının belirlenmesini, diğer yandan rekabet hukukunun bankacılık uygulamaları bakımından getirdiği sınırlamalara dikkat çekilmesini gerektirmektedir.
Rekabet hukuku ve politikası, piyasalarda rekabetin tesisi ve korunmasını amaçlayan kurallar ile bu kuralların konulması, etkin işlemesi ve sonuçlarının değerlendirilerek yeni politikalar ve normlar oluşturulmasını sağlayacak bir sistemi ifade eder. Küresel krizlerin de etkisiyle rekabet hukukunun finansal piyasalarda uygulanması, son yıllarda Türk hukukunda da AB Hukukunda da önemli konu başlıklarının tartışılmasını gerektirmiştir. Örneğin, kriz dönemlerinde rekabet hukuku kurallarının nasıl uygulanacağı; rekabet-istikrar ilişkisi, bankacılık piyasaları için sağlıklı bir rekabet ortamı oluşturulmasında ve rekabet hukuku açısından etkin denetimin sağlanmasında kurumların rolü ve işbirliği gibi konular yalnız Türk rekabet hukukunun uygulanmasında değil, AB hukukunda da güncel konu başlıkları arasındadır.
Bu Çalışmanın amacı bankacılık alanında rekabet hukukunun uygulanması konusunu bütün detayları ile kapsayıcı bir biçimde ele almak değildir. Buna karşın rekabet hukukunun bankacılık piyasalarında uygulanmasında, bankacılığın belirli özelliklerinin dikkate alınıp alınmadığı ve son yıllarda Türk ve AB rekabet hukukunun bankacılık alanındaki güncel karar örneklerinde somutlaşan bazı meselelerinin tartışılması amaçlanmıştır.
Bankacılık hukuku başlıbaşına çok geniş bir düzenleme ve denetleme alanı olup, bankacılık mevzuatının yanısıra ticaret hukuku, borçlar hukuku, tüketici hukuku gibi hukukun pek çok alanını ilgilendirmektedir. Diğer yandan bankacılığın ilk bölümde incelenen temel özelliklerinin tamamı rekabet hukuku bakımından da özel bir işlevi olan veya rekabet hukuku uygulamasında neden sonuç ilişkisi olan başlıklardır. Konunun farklı açılardan incelenmeye elverişli bu yönü bir yandan konuyu sınırlamayı güçleştirirken diğer yandan da çok yönlü tartışılmasına olanak sağlamaktadır.
Bu amaçla ilk bölümde bankacılığın bazı temel özellikleri kapsamında iktisadi ve hukuki bazı kavram ve kurumlar, rekabet hukuku perspektifiyle ele alınmıştır. İkinci Bölümde rekabet hukukunun uygulanmasında Rekabet Kurumu ile Banka Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun görev ve yetkileri ve rekabet hukukunun daha etkin uygulanması bakımından izlenebilecek usuller tartışılmıştır. Bu bölümde ayrıca AB Komisyonunun bankacılık alanında rekabet hukuku kurallarının uygulanmasındaki görev ve yetkilerine ve birleşme ve devralmaların denetiminde diğer hukuk sistemlerinden örneklere yer verilmiştir. Üçüncü Bölümde Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun maddi hukuk hükümlerinin bankacılık alanında uygulandığı karar örnekleri ele alınmakta ve bu kararlarda ortaya çıkan çeşitli meseleler tartışılmaktadır. Nihayet Dördüncü Bölümde AB bankacılık piyasalarında rekabet hukukunun uygulanmasına ilişkin güncel örneklere yer verilmektedir.
AB ve Türk hukukunda bankacılık alanında rekabet hukukunun uygulanmasına ilişki kararların sayısı, diğer sektörlerle karşılaştırıldığında, çok daha sınırlı sayıda olmasına karşın, piyasalardaki yansımaları ve etkileri bu nicel görünümüyle ters orantılıdır.
Örneğin AB rekabet hukukunun bankacılık alanında uygulanmasına ilişkin güncel kararlardan olan Groupement Cartes Bancaires kararı, AB rekabet hukukunda önemli içtihat değişikliğine; LİBOR kararı geniş kapsamlı tazminat davalarının yanısıra konuyla ilgili AB düzenlemeleri ile finans kurumlarının uygulamalarında ciddi değişikliklere neden olmuştur.
Türk hukuku bakımından da son on yılda Rekabet Kurulu’nun bankacılık alanında vermiş olduğu muafiyet ve özellikle 2011 ve 2013 tarihli ihlal kararlarıyla sektördeki kurum, kuruluş ve bankaların rekabet hukuku konusundaki duyarlılıkları fevkalade artmış, rekabet hukukuna uyum bankaların asli uyum konuları arasında değerlendirilmeye başlamıştır.
Rekabet Kurulu’nun bu kararları bankaların rekabet hukuku konusunda duyarlılığını arttırmış olmasına karşın, bazı yönleriyle uzun yıllar tartışılabilecek hususlar ortaya konulmuştur.
Kitapta ilgili mevzuat çerçevesinde Rekabet Kurulu’nun bankacılık alanında rekabet hukukunu daha etkin uygulamasını sağlamak amacıyla kurumsal hukuk, maddi hukuk ve rekabet usul hukuku yönüyle alınabilecek önlemler ve AB hukukunun bankacılık alanında uygulanmasına ilişkin güncel örnekler de ele alınmıştır.
Kitabın ilgililere yararlı olmasını diliyorum.
Gamze Aşçıoğlu ÖZ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
KISALTMALAR CETVELİ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
REKABET HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN BANKACILIK PİYASALARININ ÖZELLİKLERİ
I. BANKACILIK HUKUKU VE REKABET KAVRAMI 20
II. BANKACILIK VE HAKSIZ REKABET 26
III. BANKACILIK PİYASALARINDA İSTİKRAR VE REKABET 30
IV. DÜZENLEMEYE TABİ BİR SEKTÖR OLARAK BANKACILIK VE REKABET 35
V. FİNANSAL KRİZ VE SİSTEMİK RİSK 40
VI. BANKACILIK PİYASALARINDA DEVLET YARDIMLARI VE REKABET 45
VII. BANKACILIK VE REKABET HUKUKUNDA “İLGİLİ PAZAR” KAVRAMI 47
VIII. BANKACILIKTA BİLGİ PAYLAŞIMI VE REKABET HUKUKU 54
İKİNCİ BÖLÜM
BANKACILIK ALANINDA REKABET HUKUKUNUN UYGULANMASINDA YETKİ ve KURUMLARARASI İŞBİRLİĞİ
I. BANKACILIK ALANINDA TÜRK REKABET HUKUKUNUN UYGULANMASINDA YETKİLİ KURUMLAR 65
A. Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar Bakımından 71
B. Banka Birleşme ve Devralmaları Bakımından 77
II. TÜRK REKABET HUKUKUNUN BANKACILIK ALANINDA DAHA ETKİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ÖNERİLER VE KURUMSAL İŞBİRLİĞİ 80
A. RKHK 9/3. Maddesinin Bankacılık Piyasalarına İlişkin Kararlarda Uygulanma(ma)sı Sorunu 80
B. Bankacılık Piyasalarında Rekabet Hukukunun Uygulanmasında İşbirliği ve Rekabet Savunuculuğu 83
1. Rekabet Kurumu ile BDDK Arasında İşbirliği ve Bilgi Paylaşımı Protokolü 83
2. Bankacılık Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı 84
3. Diğer Çalışmalar 86
III. AVRUPA BİRLİĞİ ve DİĞER HUKUK SİSTEMLERİNDE REKABET HUKUKUNUN UYGULANMASINDA YETKİLİ KURUMLAR 87
A. Bankacılık Alanında ABİDA’nın 101-102. maddelerinin
Uygulanmasında AB Komisyonu’nun Yetkisi 87
B. Avrupa Birliği’nde Bankacılık Alanında Birleşme ve Devralmaların Denetiminde AB Komisyonu’nun Yetkisi 90
C. Diğer Hukuk Sistemlerinde Banka Birleşme ve Devralmalarının Denetiminde Yetkili Kurumlar 93
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN’UN MADDİ HUKUK HÜKÜMLERİNİN BANKACILIK ALANINDA UYGULANMASI
I. BANKACILIK PİYASALARINDA DİKEY VE YATAY ANLAŞMALARA REKABET HUKUKUNUN UYGULANMASI 101
A. Genel Olarak 101
B. Bankacılık Piyasalarında Dikey Anlaşmalar ve Muafiyet 108
1. Genel olarak 108
2. Bankacılık Alanında Muafiyet Kararlarından Örnekler 110
3. Rekabet Hukuku Bakımından Sigorta Acenteliği Sözleşmeleri 117
4. Bankacılık Alanında Dikey Anlaşmalara İlişkin İlk İhlal Kararı 123
C. Bankacılık Alanında Yatay Anlaşmalar 134
1. Bankacılık Alanında Yatay Anlaşmalar ve Muafiyet Kararları 134
2. Bankacılık Alanında RKHK’nın 4.maddesi Kapsamında İncelenen Diğer Uygulamalar 136
D. Bankacılık Piyasalarında Birleşme ve Devralmaların (Yoğunlaşmaların) Denetimi 179
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ REKABET HUKUKU VE POLİTİKASININ BANKACILIK PİYASALARINDA UYGULANMASI
I. GENEL OLARAK 189
II. BANKACILIK PİYASALARINDA AB REKABET HUKUKU ve POLİTİKASININ UYGULANMASINDA GÜNCEL GELİŞMELER 197
SONUÇ 221
KAYNAKÇA 227
SONUÇ
Bu Çalışmada Rekabet Hukukunun Türkiye’de ve AB’de bankacılık piyasalarında uygulanmasına ilişkin güncel kararlar ışığında ortaya konulan bazı kurumsal, usul ve maddi hukuk konuları ele alınmıştır. Çalışmanın ilgili olduğu rekabet hukuku ve bankacılık hem Türk hukuku ve hem de AB hukuku bakımından özel düzenlemelerin sözkonusu olduğu alanlardır. Bankacılık piyasalarının, temel özellikleri gereği, düzenlenmesi ve denetlenmesi herhangi bir piyasada olduğundan farklı ve daha katı kurallara bağlanmıştır.
AB ve ABD hukuk sistemlerinde uzun yıllardır yürürlükte olan kurallar çerçevesinde uygulanan Rekabet Hukuku Türk hukukunda RKHK’nın yürürlüğünün yirminci yılına rağmen henüz gelişmekte olan genç bir hukuk dalı olma özelliğini sürdürmektedir. Maddi rekabet hukukunun teşebbüs, anlaşma, birleşme ve devralma, uyumlu eylem, hakim durum gibi kavramları, Rekabet Kurulu kararları ve yargı içtihatlarıyla tanımlanıp, gelişmektedir. Maddi hukuk hükümlerinin yanısıra, RKHK’nun bankacılık piyasalarında daha etkin ve tutarlı uygulanmasına ilişkin bazı kurumsal ve usuli süreçler de -şimdilik- Rekabet Kurulu kararlarıyla şekillenmektedir.
Bu çalışmanın temel tezlerinden biri bankacılığın düzenlemeye tabi diğer piyasalardan da farklı dinamikleri olduğu ve rekabet hukuku açısından yapılan incelemelerde bu özelliklerinin göz önüne alınması gerektiğidir. Rekabet hukukunun bankacılık alanında uygulanmasında, bankacılık açısından bizatihi önemli olan bazı kavramlar rekabet hukuku perspektifinden incelenmeyi gerektirmektedir. Bankacılık piyasalarının bu çalışmada incelenen bazı özellikleri rekabet hukuku bakış açısıyla değerlendirildiğinde konunun değişik yönleri olduğunu ortaya koymaktadır.
Bankacılık piyasalarının özel düzenlemeye tabi olması; özel düzenlemelerin piyasaların yapısına ve işleyişine etkileri; bankacılık piyasalarında istikrar-rekabet ikilemi; finansal kriz ve sistemik risk durumlarında rekabet hukukunun uygulanması, bankacılık piyasalarında yeniden yapılandırma amaçlı devlet yardımlarının rekabete etkisi, bankacılık piyasalarında ilgili pazarın tanımlanması, rekabet hukuku ve haksız rekabet ilişkisi; bankacılıkta bilgi paylaşımı gerekliliği ve sınırlamaları gibi hukukun pek çok alanını ilgilendiren konular, rekabet hukukunun bankacılık alanında uygulanmasında, dikkate alınmalıdır.
Yukarıda sıralanan ve Çalışmanın I. Bölümde ayrıntılı incelenen bu özelliklerine karşın bankacılık piyasalarında rekabet hukukunun uygulanması Türk hukukunda da AB hukukunda da ayrı düzenlemelere konu edilmemiş ve rekabet hukuku kapsamı dışına çıkarılmamıştır. Bir başka deyişle örneğin otomotiv veya sigorta sektörüne ilişkin özel düzenlemeler, bankacılık bakımından sözkonusu değildir. Buna karşın bankacılığın bu özellikleri, rekabet hukukunu uygulamakla görevli kurumlar tarafından dikkate alınmalıdır.
Türkiye’de Rekabet Hukukunun bankacılık alanında uygulanması, küresel finansal krizlerin de etkisiyle AB’deki gelişmelere paralel olarak 2000’li yıllardan sonra daha güncel hale gelmiştir. AB’de geçtiğimiz on yıl içinde bankacılık alanındaki en önemli konunun, küresel krizlerin bankacılık ve rekabet hukukuna etkileri olduğu söylenebilir. Küresel finansal kriz dönemlerinde AB Komisyonu bankaların yeniden yapılandırılması konusunda aktif rol almıştır. Bu dönemde AB Komisyonu devlet yardımlarının denetimi konusunda daha esnek, kartellerle mücadele ve yoğunlaşmaların kontrolü konusunda daha katı bir yaklaşım sergilemiştir.
AB rekabet hukukunda geçtiğimiz yıllarda tartışılmaya başlanılan LİBOR kararı ile akabinde açılan özel hukuk davaları ve Groupement Cartes Bancaires kararının rekabet hukuku uygulamasındaki yansımaları hem bankacılık hem rekabet hukukunda konuyu uzun yıllar tartışılır kılacaktır.
AB Komisyonunun, finansal piyasalarda geçtiğimiz on yıl içinde almış olduğu kararlarla, Komisyonun bu piyasalarda daha proaktif olacağını söylemek mümkündür. İlgili piyasalarda rekabeti korumaya yönelik yeni düzenlemeler ve sürekli gözetim ile bankacılığa olan ilginin devam edeceği öngörüsü bugün için teyit edilmiş görünmektedir. AB Komisyonunun vermiş olduğu kararları takiben bazı Üye Devletlerde yürütülen ceza soruşturmaları; açılan tazminat davaları dikkate alındığında bankacılık alanında faaliyet gösteren çalışanlar ve özellikle yöneticilerin bankalarının pazar politikalarını düzenli olarak gözden geçirmeleri ve rekabet hukukuna uyum konusunda gereken hassasiyeti göstermek üzere rekabet uyum programlarına öncelik vermeleriyle sonuçlanmıştır. Bankaların yürütmekte olduğu rekabet hukuku uyum programlarının gerekliliği ve etkinliği bu noktada bir kez daha teyit edilmiş olmaktadır. Bankacılık alanında “rekabet” başlı başına bir sorun olmayıp, esas itibarıyla bu piyasalarda düzenleme ve denetleme zafiyeti ve/veya fazlalığı ile rekabetin dozu sorun oluşturabilmektedir. Nitekim bugün etkileri hala devam eden, son on beş yılda gerçekleşen finansal krizlerin arka planında kısmen de olsa pek çok açıdan düzenleme ve denetleme zafiyeti olduğu da tartışılmaktadır.
Bankacılık alanında finansal krizlerin yol açacağı risk yaratabilecek hallerde gündeme gelen yeniden yapılandırma süreçleri ile birleşme ve devralma işlemlerinde sektörel düzenleyicilerin bu süreci yönetmesi sözkonusu olmaktadır. AB hukukunda finansal kriz döneminde AB’de rekabet hukuku uygulanmaya devam etmiş, yeniden yapılandırma amaçlı devlet yardımları “esnek” de olsa denetleme kapsamı dışında bırakılmamıştır. AB’de kriz dönemindekine benzer bir kriz dönemi rekabet politikasından, Türk hukuku açısından bahsetmek mümkün değildir.
AB rekabet hukuku kuralları, Türk hukuku bakımından mehaz düzenleme olması ve Türkiye-AB ilişkilerinin çerçevesini belirleyen Ankara Antlaşması, Katma Protokol ve 1/95 sayılı Gümrük Birliği’nin tamamlanmasına ilişkin Ortaklık Konseyi kararında yer alan yükümlülükleri nedeniyle rekabet hukukunun oluşması ve uygulanmasında model alınan kurallar olmuştur.
Bugün bankacılık piyasalarında rekabet hukukunun uygulanmasına bakıldığında ilgili düzenlemelerde bu konuda bir hüküm olmadığından, rekabeti bozucu piyasa davranışlarına ilişkin maddi hukuk hükümlerini düzenleyen RKHK 4-6. maddeleri sözkonusu olduğunda Rekabet Kurumu’nun yetkili olduğu, Rekabet Kurulu kararları ve yargı içtihatlarıyla belirlenmiştir. Birleşme devralmaların denetlenmesi bakımından da Rekabet Kurumu’na bildirilerek izin alma usulü, Bank Kanunu 19. maddesi gereğince uygulanmayacağından bu konuda da mevzuat gereği BDDK’nın yetkili ve görevli olduğu görülmektedir.
Bank Kanunu’nun 19. Maddesinde yer alan ve banka birleşme ve devralmalarını Rekabet Kurumu denetimi kapsamından çıkaran hüküm dikkate alındığında; Türk hukukunda da yasakoyucunun Bankacılık Kanunundaki bu hükümle banka birleşme ve devralmalarını rekabet hukuku denetiminin kapsamı dışında bıraktığını söylemek mümkündür. Böylelikle rekabet hukukunda yoğunlaşmaların denetiminde tek sektörel istisnanın bankacılığa ilişkin istisna olduğu ve bu değişikliğin de finansal kriz döneminde yapıldığı düşünüldüğünde finansal kriz döneminde yasakoyucunun rekabet-istikrar ikileminde tercihini istikrardan yana kullandığı görülmektedir. Krizden sonraki dönemde de herhangi bir yasa değişikliği yapılmayarak mevcut istisna hükmünün halen yürürlükte olması karşısında bu tercihin devam ettiğini tespit etmek güç değildir.
Hukuk sistemlerinde sektörel düzenlemeye tabi piyasalarda rekabetin korunması için gerekli müdahalelerin rekabet otoritesi tarafından mı yoksa düzenleyici kurum tarafından mı gerçekleştirileceği sorusu genel olarak uzun yıllardır tartışılan ve cevabında da tek bir doğrunun olmadığı bir konudur. Bir başka deyişle düzenleyici kurum ile rekabet otoritesi arasındaki ilişkinin (işbirliği/işbölümü/yetki paylaşımı/yetki çatışması/koordinasyon/) nasıl olacağı ve nasıl olması halinde ilgili piyasada daha etkin bir rekabet hukuku uygulamasının ortaya çıkacağı kurumsal hukuk, idare hukuku, usul hukuku, idari yapı, kurumlararası ilişkiler, bürokratik teamüller gibi pek çok konunun etkisiyle şekillenmektedir. Rekabet Kurumu ile BDDK arasındaki etkileşimde kurumlararası işbirliğini sağlamaya yönelik çeşitli araçlar dikkate alınmaktadır.
Hukuk sistemleri ile ekonomik gelişmişlik düzeyleri benzerlik arz eden ülkelerde dahi rekabet örgütleriyle bankacılık sektörünü düzenleme denetleme görevi olan sektörel düzenleyici kurum arasındaki yetki meselesi ve işbirliği konusundaki usul ve düzenlemeleri farklılaşabilmektedir. Bu nedenle rekabet hukukunun bankacılık alanında daha etkin uygulanmasına yönelik olarak yetkili kurumlar arası işbirliğine ilişkin usuller bakımından tek bir doğru veya en doğru model olamayacağı, bu konuda pek çok faktörün bir arada değerlendirilerek sözkonusu sistem için en etkin modelin ortaya konulabileceği görüşünü kabul etmek gerekir.
Rekabet Kurulu’nun bankacılık alanında vermiş olduğu kararlarından bazılarında aşırı düzenleme bazılarında ise düzenleme zafiyeti nedeniyle rekabet hukuku meselesinin ortaya çıktığını veya rekabet hukukunun devreye girdiğini görmek mümkündür. Bu Çalışmada Rekabet Kurulu’nun bankacılık piyasalarında yetkili olup olmadığı tartışmasından çok, bankacılık ve rekabet mevzuatı çerçevesinde bankacılık piyasalarında rekabetin sağlanması ve sınırlanmasının önlenmesine ilişkin denetim yetkilerinin, mevzuat çerçevesinde sözkonusu kurumlar tarafından ne şekilde kullanılması halinde daha etkin bir denetim olacağı sorusu, Rekabet Kurulu’nun bu konudaki yaklaşımı da dikkate alınarak tartışılmış ve mevcut mevzuat kapsamında usul kurallarının bu amaca uygun yorumlanıp uygulanması konusunda eleştiriler ve kurumlararası diyaloğu güçlendirmeye yönelik bazı öneriler ortaya konulmuştur.
Çalışmada yapmış olduğumuz inceleme ve karşılaştırmalı değerlendirme, Rekabet Kurulu’nun bankacılık alanında dikey ve yatay anlaşmalar nedeniyle RKHK’nın maddi hukuk hükümlerini uygulayarak ihlal ve idari para cezası verilen kararlarında da tutarlı bir yaklaşımı olmadığını ortaya koymaktadır.
Bu nedenle bankacılık alanında RKHK’nun uygulanmasında konunun Rekabet Kurumu ve BDDK arasında istişare edilerek idari para cezası belirlenirken bankacılık alanında esas alınması gereken cironun hangi pazardaki, hangi kalemlerden oluşan ciro olduğunun bir düzenleme ile belirlenmesi gerekir. BDDK ve Rekabet Kurumu arasında yapılan işbirliği Protokolü bu türden çalışmalara dayanak oluşturabilir. Her koşulda her iki kurumun genel olarak görev ve yetkilerinden hareketle Protokol olmasa dahi bu yönde bir çalışmayı hayata geçirmesi, bankacılık alanında bir başka soruşturma açılmadan gerçekleştirilmelidir.
Rekabet Kurumu bugüne kadar perakende, çimento gibi alanlarda sektör analizleri yapmış ise de genel olarak bankacılık sektörüne ilişkin bir sektör araştırması yoktur. Sektör araştırmaları hem piyasada faaliyet gösteren aktörler ve hem de Rekabet Kurumu da dahil olmak üzere görevli ve yetkili diğer kurum ve kuruluşlar bakımından öğretici ve yol göstericidir. Rekabet Kurumu’nun bu alanda gerçekleştireceği bir sektör araştırması bundan sonra ilgili piyasada atılacak adımların bütün paydaşlar bakımından öngörülebilir olmasına da imkan verecektir.
Yukarıdaki tespitler ışığında bankacılık alanında Rekabet Hukukunun uygulanması AB’de önemli gelişmelere neden olmuştur. Türk hukukunda ise kurumlararası etkileşimde zafiyet olduğu; yetkilerini daha etkin uygulamalara yer verecek şekilde kullanılabilmelerinin mümkün olduğu da belirtilmelidir. Bu konuda yapılacak düzenleme ve rekabet savunuculuğu araçları, bankacılık piyasalarında rekabet hukukunun daha tutarlı, daha etkin ve kurumlararası diyalogla uygulanmasına imkan verecektir.
Son olarak belirtmek gerekir ki, rekabet hukukunun bankacılık alanında uygulamasında piyasa aktörleri ve ilgili kurumlar dikkate alındığında sistemdeki bütün paydaşlar bakımından öğrenme sürecinin devam ettiği görülmektedir.
KAYNAKÇA
A. Ulusoy; Bağımsız İdari Otoriteler, Turhan Yayınevi, Ankara 2003.
AB Komisyonu’nun İlerleme Raporları 2008, 2009, 2010.
Akkaya Karayol H; Kartlı Ödeme Sistemlerinde Rekabet, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tez Serisi No: 75, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2007.
Aktekin E.; Rekabet Yazıları, www.rekabet.gov.tr (erişim tarihi: Aralık 2014
Alıcı Y.; Bankacılık Kanunu Şerhi, Beta Yayınları, İstanbul, 2007.
Arı B.; Rekabet İhlallerinde Verilecek Para Cezalarının Hesaplanması Yönteminde Fransa Uygulaması; http://www.rekabet.gov.tr
Arkan S.; Haksız Rekabet ve Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Hükümleri Arasındaki İlişki; T.Ansay (der) Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan içinde; Turhan Yayınevi, Ankara 2011.
Arkan S.; Ticari İşletme Hukuku, 19.Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 2014.
Arping S.; Does Competition make Banks more risk-seeking? Tinbergen Institute; Discussion Paper TI-2014-059/IV; http://www.tinbergen.nl; 2014.
Aslan E.F.; Rekabet Dergisi (13) 3: (3-78), Rekabet Kurumu Yayını, Ankara, 2012.
Aslan Y.; Rekabet Hukuku Dersleri; Genişletilmiş 2.Baskı; Ekin Kitabevi, Bursa, 2005.
Aslan Y.; Rekabet Hukuku Teori-Mevzuat-Uygulama, Güncellenmiş 4. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa 2007.
Ateş M.; Rekabet Hukukuna Giriş; Adalet Yayınevi; Ankara 2013.
Atiyas İ; Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet ve Düzenleme Türkiye’de Rekabetçilik ve Düzenleme; Türkiye’de Rekabetçilik, Yatırım İklimi ve Rekabet Politikasının Rolü, 2007; Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yayını, Ankara 2007.
Athanassiou P.; International In-house Counsel Journal Vol. 1, No. 3, Spring 2008, 419-429.
Aydemir D.; Harmonization of Turkey’s Telecommunications Sector to the EU Telecommunications Policies; Yayımlanmamış yüksek lisans tezi; Sosyal Bilimler Enstitüsü, ODTÜ (2008).
Aydın E.; Bankacılıkta Rekabet ve İstikrar; Çatı; TMSF Yayını Yıl: 8, 2013 (http://www.tmsf.org.tr/Aspx/kk/ashx/file.ashx?type=1&uploadId=470)
Aydın H.; Türk Ticaret Kanunu’nda Haksız Rekabet Suçları; Yetkin Yayınevi An kara, 2012.
Bafra E.; Rekabet Hukuku Açısından Banka Birleşmeleri; Seçkin Yayınevi, Ankara 2012.
BIAC Paper in OECD Policy Roundtables Competition, Concentration and Stability in the Banking Sector 2010.
Bull R. and Schonberg M., UK Banking Comission to consider competition and reform; Global Competition Law Review, 27 September 2010.
Carletti E., Hartmann P.; “Competition and Stability: What’s special about Banking?”, Working Paper No. 146; European Central Bank Working Paper Series, 2002 (www.ecb.int).
Cerasi V., Chizzolini B., Ivaldi M.; The impact of mergers on the degree of competition in the banking industry; s.1-29 (http//ssrn.com/abstract= 15220006)
Competition Concentration and Stability in the Banking Sector, 2010, (www.oecd.org/competition) Competition Issues in the Financial Sector Key Findings 2011, OECD, (www.oecd.org/competition/roundtables)
Çolak Ö.F.; Bankacılık Sektöründe Birleşme Eğilimleri ve Türk Bankacılık Sektörü, Perşembe Konferansları, Nisan 2000; (www.rekabet.gov.tr)
Degryse H.-Ongena S.; The Financial Crisis and Competition in Retail Banking: Insights from the Academic literature: The Future of Retail Banking in Europe: Competition and Regulatory Challenges; Papers Presented at a High Level Conference dated 10 June 2009; European Credit Institue; No.12, April 2010.
Demirkaya Özmen M.; State Aids Policy in the EU: With Specific Reference to the Banking Sector in the Post 2008 Crisis, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, ODTÜ, Ankara 2012.
Ekici A.; Bankacılık Mevzuatı Kapsamında Banka ve Müşteri Sırrı; Bankacılar Dergisi, Sayı 63, 2007.
Emek U.; AB’de Şirket Kurtarma ve Yeniden Yapılandırma Yardımları; TEPAV, 2006.
Emek U.; Bankacılık Sisteminde Rekabet ve İstikrar İkileminin Analizi: Türkiye Örneği, MBV Yayınları: 34, Tezler Dizisi: 16, Ankara 2007.
Emek U.; Bankacılık Sisteminde Rekabet ve İstikrar İkileminin Analizi: Türkiye Örneği, Doktora Tezi; A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005.
Emek U.; Kriz ve Rekabet Politikası Sempozyumu; Rekabet Kurumu, Rekabet Kurumu Yayını, Mart 2009.
Emek U.; LIBOR Karteli: Batmak/soruşturmak için çok büyük; Kamu Politikalarının Mikroiktisadına Genel Bir Bakış (http://uemek.blogspot. com.tr/2013/04/libor-karteli-batmaksorusturmak-icin.html)
Emek U.; Rekabetçi Piyasa Ekonomisi; Kavramlar, Kurallar, Kurumlar, Nobel Yayınevi, 2009.
Erdem E.; Rekabet Hukuku ve Haksız Rekabet İlişkisi, Ömer Teoman’a Armağan içinde, (Der: A. Kendigelen) 2002, s.385.
Erdem E.; Türk ve İsviçre Hukuklarında Birleşme ve Devralmalar; Rekabet Hukuku ile İlgili Makaleler; İstanbul, 2008.
Ersel H.; Rekabet Forumu Sayı: 24, Tarih: 20 Haziran 2006 (www.rekabet. org.tr)
Gilbert A. R., Zaretsky A. M.; Banking Antirust: Are the Assumptions Still Valid; Review, November-December 2003.
Göçmen İ; Tek Pazar; Avrupa Birliği, Tarihçe, Teoriler, Kurumlar, ve Politikalar, Güncellenmiş 2.Baskı; (ed: Belgin Akçay-İlke Göçmen)
Graham C.; Competition Law and UK Retail Banking, 36 World Competition, Issue:3, Kluwerlaw International, 2013.
Güney E.S.; Türk Elektrik Sanayiinde Yeniden Yapılandırma, Rekabet ve Düzenleme; Türkiye’de Rekabetçilik ve Düzenleme; Türkiye’de Rekabetçilik, Yatırım İklimi ve Rekabet Politikasının Rolü, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yayını, Ankara, 2007.
Güngör S.; Türk Hukukunda Bankaların Birleşmesi; XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Güngördü A.; Koyuncu T.; İdari Yargı Kararları Işığında Rekabet Kurulu Uygulamaları; Genişletilmiş ve Güncellenmiş 2.Baskı, Ankara, 2014.
Gürkaynak G.; “AB Rekabet Hukuku Uygulamasında Komisyon ve Teşebbüsler Arasında Uzlaşma ve Sulh” Perşembe Konferansları, 18, Rekabet Kurumu Yayınları, Yayın No. 0187, s.65-105.
Gürkaynak G.; Özkanlı C.,Şimşek S.; Mastercard Kararı Işığında Bilgiye Erişim Hakkının İstisnalarının Uygulanma Standartları http://www. rekabetdernegi.org/rk_bulten/sayi88.pdf,s.7-24
Gürkaynak G.-Özkanlı C.-Şimşek S.; Rekabet Hukukunda Bilgi Edinme Hakkı ve Dosyaya Erişim: Avrupa Genel Mahkemesi’nin 2014 Mastercard Kararı Işığında Değerlendirmeler, BATİDER, Aralık 2014, Cilt XXX Sayı:4, s.227-279.
Güven P.; Rekabet Hukuku, Genişletilmiş 2.Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2008.
Güven P.; Türk Rekabet Hukuku ve Avrupa Birliği Rekabet Hukukunda Birleşme ve Devralmaların Denetlenmesi, Genişletilmiş 2.Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2004.
Güven Ş.; Haksız Rekabet Hukukunun Amacı ve Koruduğu Menfaatler; Adalet Yayınevi, Ankara 2012.
Güzel O.; AT Rekabet Hukuku Kurallarının Bankacılık Sektöründe Uygulanması,Rekabet Kurumu Yayını; Lisansüstü Tez Serisi No: 10, Ankara, 2003.
İnan N. - ÖZ G.; Rekabet Kurumuyla “Uzlaşabilmek!” Rekabet Kurulu RKHK’nın 4.Maddesine Yeni Bir Kavram mı Ekliyor!: Uzlaşma??; BATİDER; C.XXIX; S.4, Ankara, 2014.
İnan N.; Rekabet Hukukunun Diğer Disiplinlerle İlişkisi; Perşembe Konferansları; Rekabet Kurumu, Ankara, Ekim 1999.
İnan N.; Rekabet Hukuku Yazıları, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un İçeriği ve Uygulaması Hakkında Görüşler, Banka Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 2014.
Janger E.J. and Block-Lieb S.; Consumer Credit and Competition: The Puzzle of Competitive Credit Markets Research Paper No. 196, 2010, Antitrust Marathon IV ECJ VOL. 6 No. 1. (http://ssrn.com/abstract= 1665140)
Jayaratne J.J. and Strahan P.H. (1998) The Finance-Growth Nexus: Evidence from Bank Branch Deregulation; The Quarterly Journal of Economics Volume 111, Issue 3, s.639-670.
Karakurt A.; Kredi Kartları Pazarında Çok Markalılık ve Rekabet: Rekabet Kurulu Kararları Işığında Pazar Analizi, Rekabet Dergisi 2009, Cilt 10(1).
Kaufman G.G.-Scott K.E; What is Systemic Risk and Do Bank Regulators Retard or Contribute to It? The Independent Review; Volume VII, Number 3, Winter 2003.
Kocabay S.; Bankacılık Sektöründe Rekabet Politikası: Rekabet İstikrar İlişkisinin Etkileri; Uzmanlık Tez Serisi No: 121, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2012.
Küçükkayhan Aşçıoğlu M.; Rekabet Hukuku ve Dağıtım Sözleşmeleri; Adalet Yayınevi, Ankara, 2012.
Küçüközmen C.; Sistemik Risk, Finansal İstikrar ve Volatilite; Ekonomik Çözüm s.9 (http://www.coskunkucukozmen.com/wpcontent/uploads/ 2012/01/ekonomikcozum_cck.pdf)
Lista A.; EU Competition Law and the Financial Sector; Informa Law from Routledge, 2013.
OECD Country Studies Turkey - Peer Review of Competition Law and Policy 2005 (www.rekabet.gov.tr)
OECD Policy Roundtables, Competition, Concentration and Stability in the Banking Sector, 3 September 2010, DAF/COMP(2010)9.
OECD Roundtable on Competition, Concentration and Stability in the Banking Sector; Turkey, 27 January 2010 (www.rekabet.gov.tr)
OECD Working Party No. 2 on Competition and Regulation; Enhancing the Role of Competition in the Regulation of Banks-Turkey- (4 February 1998); Roundtable on Competition and Efficient usage of Payment Cards (Turkey) (1 June 2006); Competition and Regulation in Turkey on Retail Banking in Turkey (28 September 2006); Competition and Financial Markets in Turkey (16 February 2009); Roundtable on Competition, Concentration and Stability in the Banking Sector (27 January 2010).
OECD Peer Review 2005 (www.rekabet.gov.tr)
Olsen G.-Malone P.; Financial Services and Competition Law: An Overview of EU and National Case Law; e-competitions; Normal Competition Laws Bulletin; Financial Services (www.concurrences.com)
Öz G.; Mastercard V Komisyon Kararı Üzerine Notlar (http://www. rekabetdernegi.org)
Öz G.; AB ve Türkiye’de Enerji Piyasalarında Rekabet Hukukunun Uygulanması; “AB’nin Enerji Politikası ve Türkiye “, Ankara 2004.
Öz G.; Benchmarking ve Rekabet; Rekabet Forumu Sayı: 77 (www.rekabetdernegi.org) (erişim tarihi: Aralık 2014)
Öz G.; Competition Law in Turkey From Associaon to Accession:Turning into a teenager with the same role model “Nineteen year old Turkish Competition Law following EU Competition Law” Turkey’s integration to the European Union Legal Dimension;, (Ed: Belgin Akçay-Şebnem Akipek); Lexington Books, 2013.
Öz G.; Interrelation between Sectoral Regulatory Agencies and Competition Authorities. “Conference on the Competition Law in Latin American Countries organized by UNCTAD”, (2006).
Öz G.; Presentation made for the session on The Role of Competition Authorities and Sector Regulators: Regional Experiences; UNCTAD Experiences at regional level; Trade and Competition Issues; Competition Related Provisions in Regional Trade Agreements: Is it possible to obtain development gains? UNCTAD/DITC/CLP 2006/4; 2007.
Öz G.; Regional Experiences; Turkey; Submitted to UNCTAD’s Seventh Session of the Intergovernmental Group of Experts on Competition Law and Policy; Geneva, 30 October-2 November 2006.
Öz G.; Rekabet Hukuku ve Politikası; Lizbon Antlaşması Sonrası Avrupa Birliği: Serbest Dolaşım ve Politikalar; Editörler: Belgin Akçay-Gülüm Bayraktroğlu Özçelik, Seçkin Yayınları, Ankara 2012.
Öz G.; Rekabet Hukuku ve Politikası-Rekabet Kurumu; Danıştay 137.Yıl Sempozyumu; 11 Mayıs 2005.
Öz G.; Rekabet Hukuku; Avrupa Birliği Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar; (ed) Belgin Akçay-İlke Göçmen, Güncellenmiş İkinci Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
Öz G.; Rekabet Hukukunda Dikey Anlaşmalar; Rekabet Hukuku ve Dikey Anlaşmalar-2002/2 sayılı Grup Muafiyeti Tebliğinde Eşik Sistemine Geçiş Olası Sorunlar ve Çözüm Önerileri; (Ed.: Kerem Cem Sanlı); XII Levha Yayıncılık; İstanbul 2009.
Öz G.; Rekabet Hukukunda Karşılaştırma (Benchmarking) Rekabet Forumu, Sayı: 78. (www.rekabetdernegi.org.tr)
Öz G.; Rekabet Kurulu kararlarında hakim durumun kötüye kullanılması; Rekabet Forumu; Sayı 10; (www.rekabetdernegi.org)
Öz G.; Rekabet Kurulu’nun Bankacılık Alanında vermiş olduğu kararlara genel bir bakış ve 15.08.2003 tarihli Benkar Kararı. “Rekabet Hukuku ile ilgili Kurul ve Yargı Kararları Sempozyumu II” (2011), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını; Ankara 2011.
Öz G.; Rekabet Kurumu’nun Yargı Kararlarının Gereğini Yerine Getirmesinde Rekabet Hukuku Açısından Doğabilecek Sorunlar ve Çözüm Önerileri; BATİDER, Yıl: 2014, C.XXX Sayı 4, s. 149-179, Ankara 2014.
Öz G.; Rekabet Politikası; Yarım Asrın Ardından Türkiye-AB İlişkileri, (ed: Belgin Akçay-Sinem Akgül Açıkmeşe) Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
Öz G.-Ercan H.; AB ve Türkiye’de Elektrik Piyasalarına İktisadi ve Hukuki Bir Bakış; AB’nin Enerji Politikaları ve Türkiye, Ankara 2004.
P. Güven; Rekabet Hukuku; Genişletilmiş 2.Baskı; Yetkin Yayınları, Ankara 2008.
Pellenyi G., Borko T; Draft paper on Bank Competition and Firm Growth in the Enlarged European Union; February 2009.
Pınar H.; Rekabet Hukuku ile Haksız Rekabet İlişkisi; Rekabet Dergisi, 2014, 15(2); s.59-87;
Press Release, U.S. Dep’t of Justice, Barclays Bank PLC Admits Misconduct Related to Submissions for the London Interbank Offere d Rate and the Euro Interbank Offered Rate and Agrees to Pay $160 Million Penalty, Jun. 27, 2012 (http://www.justice.gov/opa/pr/2012/ June/12-crm-815.html.LIBOR-Based Financial Instruments Antitrust Litigation)
Ratnoski L.; Competition Policy for Modern Banks, IMF Working Paper No. WP/13/126.
Reisoğlu S.; Bankacılık Kanunu Şerhi, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2007.
Rekabet Kurumu 11-15.Yıllık Raporları
Rekabet Terimleri Sözlüğü, Rekabet Kurumu Yayını.
Report of the Independent Commission on Banking; 12.September 2011 (www.bankingcompetition.independent.gov.tr)
Report on the retail banking sector inquiry; Commission Staff Working Document, accompanying the Coomunication from the Commisson-Sector Inquiry under Article 17 of Regulation 1/2003 on retail banking (Final Report) [Com (2007) 33 final] SEC (2007) 106; 31 January 2007. (ec.europa.eu/competition/sectors/financial_services/.../retail.html)
Rice T. and Strahan P.H.; Does Credit Competition Affect Small-Firm Finance?; The Journal of Finance Volume 65, Issue 3, pages 861–889, June 2010.
Sak G.; Mali Sistem ve Rekabet, Perşembe Konferansları, Haziran 2000. (www.rekabet.gov.tr).
Saraç T.; 6102 sayılı Ticaret Kanunu’nun Acentelik İlişkisinde İnhisar Hakkı ve Rekabet Yasağı Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Rekabet Hukuku açısından Değerlendirilmesi, AÜHFD 61(2) 2012, s.711-748.
Sarıca S.; ABD, AB ve Türkiye’nin Firma Birleşmelerine Yaklaşımı Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar 2008, Cilt:4, Yıl:4, Sayı:1, 4:51 82; s.60.
Schaek K. and Cihak M.; Banking Competition and Capital Ratios, IMF Working Paper No. WP/07/216 March 28, 2010, s.1-5. (http://ssrn.com/ abstract=01579625)
Schaek K. and Cihak M.-Wolfe S.; Are More Competitive Banking Systems More Stable? IMF Working Paper No. WP/06/143.
Spagnolo, G.; Competition Policy in Retail Banking Before and After Crisis; in Future of Retail Banking in Europe Competition and Regulatory Challenges; Research Report, European Credit Research Institution, April 2010.
Shafer, S. (1982). A Non-Structural Test for Competition in Financial Markets. Bank Structure and Competition Conference Proceedings; Federal Reserve Bank of Chicago.
Stiroh K.J. and Strahan P.E.; Competitive Dynamics of Deregulation; Evidence from US Banking; Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 35 No.5, 2003, s.801-825.
Tan T.; Ekonomik Kamu Hukuku Dersleri, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
Taşdelen S., Bankacılık Kanunu Şerhi, Turhan Kitabevi, Ankara 2006.
Türkkan E.; Nasıl Bir Rekabet Vizyonu, Cilt II, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2010.
Topçuoğlu M.; Rekabet Hukuku Açısından Acentelik ve Dağıtım Sözleşmeleri, Asil Yayınevi, 2006.
Usta M.; Bağımsız İdari Otorite Sistemi İçinde Rekabet Kurulu ve Rekabet Uygulamaları; Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
Ünver B.; Essential Facilities Doctrine Under EC Competition Law and Particular Implications of the Doctrine fort he Telecommunications Sectors of the EU and Turkey; yayımlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ 2004.
Vurucu M.;-Arı U.; A’dan Z’ye Bankacılık, Lisans Yasal Mevzuat Ürün ve Hizmetler Uygulamalar, Seçkin Yayınları, Ankara 2014.
Whish R.-Bailey D.; Competition Law, Seventh Edition, Oxford University Press, Oxford 2012.
Yereli A.B.-Koç A.F.; Kredi Kartları Piyasasında Takas Komisyonu’nun Kamu Düzenlemesine Tabi Tutulması (düzenleyici ekonomisi ile rekabet ekonomisi ilişkisi), 3.Rekabet Ekonomisi ve Politikası Sempozyumu Etkinlik Kitabı, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2010.
Zırhlıoğlu T.; Rekabet Hukuku Açısından Bankacılık Sektörü, Legal Yayıncılık, İstanbul 2012.
http://blogs.lexisnexis.co.uk/fs/regulating-financial-benchmarks
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-1208_en.htm
http://www.bbc.com/news/business-18671255
http://www.fca.org.uk/news/lloyds-banking-group-fined-105m-libor-benchmark-failings
http://www.rekabet.gov.tr
Bu Çalışmada yer verilen;
Rekabet Kurulu kararlarına www.rekabet.gov.tr
Danıştay kararlarına http://www.rekabet.gov.tr/tr-TR/Danistay-Davalari-Listesi
AB hukuku ile ilgili kaynaklara http://eur-lex.europa.eu/
AB Komisyon kararlarına http://ec.europa.eu/competition/antitrust/cases/
Avrupa Adalet Divanı ve AB Genel Mahkemesi kararlarına
http://curia. europa.eu/ adreslerinden erişilebilir.
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
