Mücbir Sebebin Sözleşmelere Etkisi

Yayınevi: Seçkin Yayınları
Yazar: Serdar CENGİZ
ISBN: 9789750268427
256,50 TL 285,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Serdar CENGİZ
Baskı Tarihi 2021/05
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak
Sayfa Sayısı 174

Mücbir sebep, Roma Hukuku'ndan günümüze kadar ulaşmış çok eski bir kavram olup sözleşmesel sorumluluk açısından önem arz etmesine karşın 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda tanımlanmamıştır. Benzer şekilde mücbir sebebin sonuçları da Kanun'da açıkça düzenlenmemiştir.

Bu sebeple çalışmamız, giriş bölümünden sonra iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde mücbir sebep kavramı, mücbir sebebi açıklamaya çalışan teoriler, mücbir sebebin unsurları, mücbir sebebin beklenmeyen hal ile karşılaştırılması incelenmiş, ardından ise ülkemizde ve tüm dünyada halen etkisini gösteren COVID-19 pandemisi ile 22.08.2020 tarihinde Giresun ilinde meydana gelen sel felaketi ile 30.10.2020 tarihinde Ege Denizi'nde meydana gelen ve İzmir ilini etkileyen şiddetli depremin mücbir sebep oluşturup oluşturmadığı değerlendirilmiştir.

Özellikle COVID-19 pandemisinin mücbir sebep oluşturup oluşturmadığı değerlendirilirken mümkün olduğunca öğretide yer alan farklı görüşlere ve ayrıca COVID-19 pandemisi sebebiyle TBK m. 138 kapsamında uyarlama talep edilip edilemeyeceği konusunda emsal oluşturabilecek T.C. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi'nin yakın tarihli kararına yer verilmiştir.

Çalışmamızın ikinci bölümünde ise mücbir sebebin yalnızca imkânsızlık yönünden doğurmuş olduğu; mücbir sebep nedeniyle meydana gelen ifa imkânsızlığı, kısmî ifa imkânsızlığı ile geçici ifa imkânsızlığının hem genel hem de karşılıklı borç yükleyen sözleşmeler yönünden sonuçları incelenmiştir.

Ayrıca çalışmamız kapsamındaki konular incelenirken mümkün olduğunca öğretideki farklı görüşlere ve Yargıtay kararlarına yer verilmeye çalışılmıştır.

Konu Başlıkları
Konunun Takdimi, Önemi ve Sınırlandırılması
Genel Olarak Mücbir Sebep
Mücbir Sebebin Sonuçları
İçindekiler
Önsöz  7
Kısaltmalar  15
Giriş
KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI
I. KONUNUN TAKDİMİ  17
II. KONUNUN ÖNEMİ  20
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI  22
I. Bölüm
GENEL OLARAK MÜCBİR SEBEP
I. MÜCBİR SEBEP KAVRAMI  25
II. MÜCBİR SEBEBİ AÇIKLAMAYA ÇALIŞAN TEORİLER  27
A. Sübjektif Teori  27
B. Objektif Teori  29
C. Tehlike Teorisi  32
III. MÜCBİR SEBEBİN UNSURLARI  33
A. Olay Unsuru  33
1. Genel Olarak  33
2. Genel Mücbir Sebep Örnekleri  36
a. Doğa Olayları  36
b. Hukuki Olaylar  38
c. Sosyal ve Beşerî Olaylar  38
3. Mücbir Sebep Teşkil Edecek Olayların Sözleşmede Öngörülmesi  39
4. İspat Yükü  42
B. Haricilik Unsuru  42
C. Borcun İhlâli Unsuru  44
D. Kaçınılmazlık Unsuru  46
E. Öngörülmezlik Unsuru  46
F. İlliyet Bağı Unsuru  50
IV. MÜCBİR SEBEP İLE BEKLENMEYEN HALİN KARŞILAŞTIRILMASI  50
A. Ayrımın Önemi  50
B. Beklenmeyen Hal Kavramı  51
C. Mücbir Sebep ile Beklenmeyen Hal Arasındaki Benzerlik ve Farklar  53
1. Genel Olarak  53
2. Roma Hukuku’nda  53
3. Türk–İsviçre Hukuku’nda  53
V. YAKIN TARİHTE YAŞANAN BAZI OLAYLARIN MÜCBİR SEBEP OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ  56
A. Covid–19 Pandemisi  56
B. 22 Ağustos 2020 Giresun Sel Felaketi  62
C. 30 Ekim 2020 Ege Denizi Depremi  64
II. Bölüm
MÜCBİR SEBEBİN SONUÇLARI
I. MÜCBİR SEBEP NEDENİYLE İFANIN İMKÂNSIZLAŞMASI  69
A. Genel Olarak İmkânsızlık  70
1. İmkânsızlığın Dayandığı Sebepler  72
a. Mantıksal İmkânsızlık  72
b. Fiilî (Maddi) İmkânsızlık  73
c. Hukuki İmkânsızlık  74
aa. Genel Olarak  74
bb. Görünüm Şekilleri  75
aaa. Sözleşmeyle Devredilmesi Kararlaştırılmış Olan Bir Hakkın Sona Ermiş Olması  75
bbb. Edimin İfa Edilmesinin Kanun veya Yetkili Makam Kararıyla Yasaklanmış Olması  76
ccc. Borcun Yerine Getirilebilmesi İçin Gereken Bir İdari Kararın veya Verilen Yetki ya da İznin Kaldırılmış Olması  77
d. Manevi İmkânsızlık  77
e. Ekonomik İmkânsızlık  78
2. İmkânsızlık Türleri  79
a. Başlangıçtaki İmkânsızlık – Sonraki İmkânsızlık  79
b. Objektif İmkânsızlık – Sübjektif İmkânsızlık  81
c. Sürekli İmkânsızlık – Geçici İmkânsızlık  82
d. Borçlunun Sorumlu Olduğu – Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık  83
B. İfa İmkânsızlığının Genel Sonuçları  84
1. Kural: Asli Edim Yükümlülüğünün Sona Ermesi  84
a. Genel Olarak  84
b. Asli Edime Bağlı Hakların Durumu  86
c. İfanın Sonradan Mümkün Olmasının Edim Yükümlülüğüne Etkisi  88
d. İmkânsızlığın Sözleşmeye Etkisi  88
e. İmkânsızlığın Borcun Niteliğine Göre Etkisi  89
aa. Konusu Parça Borcu Olan Sözleşmeler  89
bb. Konusu Cins Borcu Olan Sözleşmeler  90
cc. Konusu Sınırlı Cins Borcu Olan Sözleşmeler  91
dd. Konusu Para Borcu Olan Sözleşmeler  92
ee. Konusu Seçimlik Borç Olan Sözleşmeler  93
ff. Konusu Yapmama Borçları Olan Sözleşmeler  94
f. İmkânsızlığın Sürekli Borç İlişkilerine Etkisi  95
2. İstisna: Sözleşmeyle Edim Riskinin Borçluya Yüklenmiş Olması  96
3. Kaim Değer  97
a. Genel olarak  97
b. Türleri  99
aa. Eşyadan Kaynaklanan Kaim Değer  100
bb. Hukuki İşlemden Kaynaklanan Kaim Değer  100
c. Unsurları  100
aa. İfa Sonradan İmkânsız Hale Gelmelidir  100
bb. İmkânsızlığa Sebebiyet Veren Olay ile Kaim Değer Arasında Ekonomik Bir İlliyet Bağı Bulunmalıdır  100
cc. Kaim Değer ile İmkânsızlaşan Edim Arasında Ekonomik Bir Özdeşlik Bulunmalıdır  101
dd. İmkânsızlaşan Edim Bir Verme Edimi Olmalıdır  102
d. Borçlunun Kaim Değerden Kaynaklanan Yan Yükümlülükleri  102
e. Kaim Değer Talebine İlişkin Hak Düşürücü Süre  103
f. Kaim Değer Talebinin Sonuçları  103
4. Borçlunun Tali Yükümlülükleri  104
a. İmkânsızlığı Gecikmeksizin Bildirme Yükümlülüğü  104
b. Zararın Artmaması İçin Gerekli Önlemleri Alma Yükümlülüğü  105
c. Yükümlülüklere Uymamanın Yaptırımı  106
5. İmkânsızlığın Diğer Sonuçları  106
C. İfa İmkânsızlığının Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler Yönünden Sonuçları  107
1. Kural: Alacaklının Karşı Edim Yükümlülüğünün Sona Ermesi  107
a. Genel Olarak  107
b. Karşı Edimi İade Yükümlülüğü  111
aa. İade Yükümlülüğünün Şartları  112
aaa. Karşılıklı Borç Yükleyen Bir Sözleşmenin Varlığı  112
bbb. Karşı Edimin Borçluya İfa Edilmiş Olması  112
ccc. Bir Kanun ya da Sözleşme Maddesi ile Anılan Kuralın Aksinin Belirlenmemiş Olması  113
bb. İade Talebinin Hukuki Dayanağı  113
cc. İade Borcunun İfası  114
aaa. İadenin Gerçekleşme Şekli  114
bbb. İadenin Kapsamı  115
ccc. İade Konusunun Azalması ya da Varlığını Yitirmesi  115
ddd. İadenin Edimin Parasal Değeri Üzerinden Sağlanması  116
eee. Masrafların ve Yararların Durumu  117
dd. İade Borcunun Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresi  119
2. İstisna: Alacaklının Karşı Edim Yükümlülüğünün Sona Ermemesi  119
a. Sözleşmeden Kaynaklanan İstisnalar  121
b. Kanundan Kaynaklanan İstisnalar  122
aa. Satış Sözleşmesinde  123
bb. Hizmet Sözleşmesinde  124
cc. Eser Sözleşmesinde  125
dd. Yayım Sözleşmesinde  128
ee. Adi Ortaklık Sözleşmesinde  129
c. Öğretide Kabul Edilen İstisna: Alacaklının Kaim Değer Talebi  130
aa. Karşı Edimin Kapsamı  131
aaa. Kaim Değerin Asli Edimin Değeriyle Aynı Olması  131
bbb. Kaim Değerin Asli Edimin Değerinden Düşük Olması  132
bbb. Kaim Değerin Asli Edim Değerinden Fazla Olması  133
aa. Masrafların ve Yararların Durumu  134
bb. Kaim Değer Alacağının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresi  135
II. MÜCBİR SEBEP NEDENİYLE İFANIN KISMÎ OLARAK İMKÂNSIZLAŞMASI  135
A. Kısmî İfa İmkânsızlığının Genel Sonuçları  135
1. Genel Olarak Bölünebilen Edim ve Edimin Bölünebilirliği Kavramları  135
2. Kural: Asli Edim Yükümlülüğünün Kısmen Sona Ermesi  137
3. İstisna: Borcun Tamamının Sona Ermesi  138
4. Kısmî İfa İmkânsızlığının Borcun Niteliğine Etkisi  139
a. Konusu Parça Borcu Olan Sözleşmeler  139
b. Konusu Cins Borcu Olan Sözleşmeler  140
5. Borçlunun Tali Yükümlülükleri  141
B. Kısmî İfa İmkânsızlığının Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler Yönünden Sonuçları  141
1. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Kısmî İfa İmkânsızlığının Şartları  141
a. Alacaklının Kısmî İfaya Razı Olması  141
b. Karşı Edimin Bölünebilir Nitelikte Olması  143
2. Karşı Edimin Durumu  143
a. Karşı Edim Riskine Borçlunun Katlanması Gereken Hallerde  144
b. Karşı Edim Riskine Alacaklının Katlanması Gereken Hallerde  145
III. MÜCBİR SEBEP NEDENİYLE İFANIN GEÇİCİ OLARAK İMKÂNSIZLAŞMASI  146
A. Genel Olarak  146
B. Sürekli Olduğu Varsayılan Geçici İmkânsızlık Halleri  147
1. Geçici İmkânsızlığın Ne Kadar Süreceğinin Bilinmemesi  147
2. Mutlak Kesin Vadeli İşlemler  148
3. Sürekli Borç İlişkileri  150
C. Geçici İmkânsızlığın Sonuçları  150
1. Geçici İmkânsızlık Hali Sürerken  152
a. Aynen İfa İstemi  153
b. Sözleşmeden Dönme veya Sözleşmeyi Fesih Hakkı  153
2. Geçici İmkânsızlık Hali Son Bulduktan Sonra  155
a. Genel Olarak  155
b. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler Yönünden  155
c. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler Yönünden  155
3. Para Borçları ve Temerrüt Faizi  156
4. Karşı Edimin Durumu  157
Sonuç  159
Kaynakça  165
Kavramlar Dizini  17

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar