Rizikonun Gerçekleşmesinde Kusurun Sigorta Tazminatı ve Sigorta Bedelinin Ödenmesine Etkisi

ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 9

KISALTMALAR......................................................................................................... 13

GİRİŞ ...............................................................................................................15

BİRİNCİ BÖLÜM

KUSUR

I. GENEL OLARAK KUSUR KAVRAMI VE KUSUR TEORİLERİ .................................. 19

A. Kusur Kavramı........................................................................................... 19

B. Kusur Teorileri .......................................................................................... 22

1. Sübjektif Kusur Teorisi ....................................................................... 22

2. Objektif Kusur Teorisi......................................................................... 22

II. KUSURUN ÇEŞİTLERİ ........................................................................................ 23

A. Kast ........................................................................................................... 24

B. İhmal......................................................................................................... 27

1. Hafif İhmal.......................................................................................... 28

2. Ağır İhmal........................................................................................... 29

C. Kusur Çeşitlerinin Sorumluluğa Etkisi ....................................................... 30

III. KUSUR VE HUKUKA AYKIRILIĞIN AYRIMI.......................................................... 31

IV. ZARAR GÖRENİN KUSURU (MÜTERAFİK KUSUR) ............................................. 32

V. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN KUSURU ............................................................................... 34

VI. ÖZEL HUKUK VE CEZA HUKUKU AÇISINDAN KUSUR KAVRAMININ

İNCELENMESİ................................................................................................... 36

10 İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDE KUSURUN ETKİSİNE

İLİŞKİN GENEL ESASLAR

I. KONUYA İLİŞKİN DÜZENLEMELER.................................................................... 41

A. Konuya İlişkin Türk Ticaret Kanunu’nun 1429. Maddesi .......................... 41

B. Konuya İlişkin Çeşitli Düzenlemeler.......................................................... 44

1. Almanya............................................................................................. 44

2. Avrupa Birliği...................................................................................... 49

3. Amerika Birleşik Devletleri................................................................. 50

4. Güney Kore ........................................................................................ 51

C. Türk Ticaret Kanunu’nun 1429. Maddesinin İhdasına Etki Eden Saik....... 52

D. Konuya İlişkin Türk Ticaret Kanunu’nun 1477, 1503 ve 1504.

Maddeleri ................................................................................................. 55

II. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE İLGİLİ ŞAHISLAR..................................................... 57

A. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları ve İlgilileri ............................................... 57

1. Sigortacı ............................................................................................. 57

2. Sigorta Ettiren.................................................................................... 59

3. Sigortalı.............................................................................................. 60

4. Lehtar................................................................................................. 64

B. Hukuken Fiillerinden Sorumlu Olunan Kişiler........................................... 67

1. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu ......................................................... 69

2. Ev Başkanının Sorumluluğu................................................................ 71

3. Araç İşletenin Sorumluluğu................................................................ 72

III. KUSURUN SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİNE ETKİSİ............................... 73

A. İhmalin Sigorta Tazminatının Ödenmesine Etkisi ..................................... 73

1. Sigorta Ettiren veya Sigortalının İhmali.............................................. 73

2. Hukuken Fiillerinden Sorumlu Olunan Kişilerin İhmali ...................... 76

3. İhmalin Derecesinin Ağır İhmal Olması Hali....................................... 77

B. Kastın Sigorta Tazminatının Ödenmesine Etkisi ....................................... 86

1. Sigorta Ettiren veya Sigortalının Kastı................................................ 86

2. Hukuken Fiillerinden Sorumlu Olunan Kişilerin Kastı......................... 88

C. Sigorta Ettiren veya Sigortalının Tüzel Kişi Olması Durumunda

Kusur Meselesi ......................................................................................... 93

İçindekiler 11

D. Kusurun Prime Etkisi................................................................................. 94

E. Zararı Önleme Yükümlülüğü İle Rizikonun Kusurla

Gerçekleştirilmesi Arasındaki İlişki............................................................ 95

IV. KUSUR İSTİSNALARI ......................................................................................... 96

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SİGORTA TÜRLERİ BAĞLAMINDA RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDE

KUSURUN ETKİSİNE DAİR ÖZEL ESASLAR

I. TÜRK TİCARET KANUNU BAKIMINDAN SİGORTA TÜRLERİ ............................... 99

A. Zarar Sigortaları ........................................................................................ 99

1. Mal Sigortaları.................................................................................. 101

2. Sorumluluk Sigortaları...................................................................... 106

B. Can Sigortaları......................................................................................... 110

1. Hayat Sigortaları............................................................................... 113

2. Kaza Sigortaları................................................................................. 121

3. Hastalık ve Sağlık Sigortaları ............................................................ 123

II. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN1429.MADDESİNİNGENELHÜKÜMNİTELİĞİ...... 125

III. SİGORTA TÜRLERİ BAĞLAMINDA RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDE

KUSURUN ETKİSİNE DAİR ÖZEL ESASLAR ....................................................... 126

A. Mal Sigortaları Açısından Konunun Değerlendirilmesi ........................... 126

B. Sorumluluk Sigortaları Açısından Konunun Değerlendirilmesi.................... 127

1. Sorumluluk Sigortalarında Riskin Gerçekleşmesi (Sigorta Olayı) ..... 127

a. Genel Olarak.............................................................................. 127

b. Sigorta Olayını Tespite Matuf Teoriler ...................................... 129

1. Sebep Olayı Teorisi ............................................................. 129

2. Zarar Olayı Teorisi............................................................... 130

3. Tazminat Talebinin İleri Sürülmesi Teorisi.......................... 132

4. Sigorta Olayının Tespitine İlişkin Diğer Teoriler.................. 133

c. Türk Ticaret Kanunu’nun Sigorta Olayına İlişkin Kabulü............ 134

2. Sorumluluk Sigortalarında Sigortalının Rizikoyu Kasten

Gerçekleştirmesi .............................................................................. 137

3. Türk Ticaret Kanunu’nun 1477. Maddesinin İhdasının Gerekçesi ...... 141

4. Kastın Birinci Derecede (Kanunen) Riziko İstisnası Olup

Olmadığı Meselesi............................................................................ 143

12 İçindekiler

C. Can Sigortaları Açısından Konunun Değerlendirilmesi ........................... 146

1. Can Sigortası Türlerinde Maddi Anlamda Sigorta Himayesinin

Kapsamı ........................................................................................... 146

2. Hayat Sigortasında Kusurun Sigorta Bedelinin Ödenmesine

Etkisi................................................................................................. 147

a. Hayat Sigortasında Sigortalının İntihar Etmesi.......................... 147

b. Sigorta Ettiren veya Lehtarın Riziko Şahsını Öldürmesi ............ 157

3. Kaza Sigortalarında Kusurun Sigorta Bedelinin Ödenmesine

Etkisi................................................................................................. 164

4. Hastalık ve Sağlık Sigortalarında Kusurun Sigorta Bedelinin

Ödenmesine Etkisi ........................................................................... 167

SONUÇ...........................................................................................................171

KAYNAKLAR...................................................................................................175