İ Ç İ N D E K İ L E R

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ ............................................................ VII

BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ .............................................................. IX

KISALTMALAR CETVELİ ....................................................... XXXIII

BİRİNCİ BÖLÜM SİGORTA HUKUKUNA GİRİŞ

I) SİGORTA HUKUKUNUN AYRIMI .............................................. 1

A) SOSYAL SİGORTA HUKUKU ........................................................... 1

1) Sosyal Sigortaların Özelliği ............................................................. 2

a) Sosyal Sigortalar Kanunla Kurulmuş Kurumlar Tarafından Yürütülür ................................................................ 2

b) Sosyal Sigorta Bir Statü Hukukudur ....................................... 3

c) Sosyal Sigortalarda Sigortalı Olmak Zorunludur .................. 3

d) Sosyal Sigortalar, Aynı Statüde Olanlara Benzer Hak Sağlar ........................................................................................... 3

e) Sosyal Sigortalarda Riziko ........................................................ 4

2) Sosyal Sigorta Türleri ....................................................................... 4

B) ÖZEL SİGORTA HUKUKU ................................................................ 4

1) Özel Sigorta Kavramı ...................................................................... 4

2) Özel Sigorta Türleri ......................................................................... 7

a) TTK’ya Göre Özel Sigorta Türleri ......................................... 7

aa) Zarar Sigortaları ................................................................ 7

aaa) Mal Sigortaları ........................................................... 7

bbb) Sorumluluk Sigortaları ............................................. 7

bb) Can Sigortaları ................................................................... 8

aaa) Hayat Sigortası .......................................................... 8

bbb) Kaza Sigortası ............................................................ 8

ccc) Hastalık ve Sağlık Sigortası ..................................... 8

b) Zarar Sigortaları ve Meblâğ Sigortaları ................................... 8

aa) Zarar Sigortaları ................................................................ 8

aaa) Aktif Sigortaları ......................................................... 9

bbb) Pasif Sigortaları ......................................................... 9

bb) Meblâğ Sigortaları ........................................................... 10

XII

c) İsteğe Bağlı Olup Olmamasına Göre Özel Sigorta Türleri ........................................................................................ 10

aa) Zorunlu Sigortalar .......................................................... 11

bb) İhtiyarî Sigortalar ............................................................ 12

d) Sabit Primli Sigorta ve Değişir Primli Sigortalar ................. 12

e) Katılım Sigortaları .................................................................... 13

aa) Katılım Sigortalarında Taraflar ..................................... 15

bb) Katılım Sigortalarının İşleyişi ........................................ 16

III) ÖZEL SİGORTANIN YARARLARI .............................................17

A) ÖZEL SİGORTA GÜVENLİK SAĞLAR ....................................... 17

B) ÖZEL SİGORTA ÜLKE KAYNAKLARINI KORUR VE GÜÇLENDİRİR .................................................................................... 18

C) ÖZEL SİGORTA KREDİ TEMİNİNDE KOLAYLIK SAĞLAR .................................................................................................. 18

D) ÖZEL SİGORTA SERMAYE BİRİKİMİ SAĞLAR ...................... 18

E) ÖZEL SİGORTA TASARRUF VASITASIDIR .............................. 18

F) ÖZEL SİGORTA TOPLUMSAL DAYANIŞMAYA KATKI SAĞLAR ................................................................................... 19

G) ÖZEL SİGORTA ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN GELİŞMESİNDE DE ÖNEMLİDİR ............................................... 19

IV) ÖZEL SİGORTANIN TARİHÇESİ ..............................................19

V) TÜRKİYE’DE ÖZEL SİGORTACILIK ........................................21

VI) TÜRK ÖZEL SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI .......... 24

A) KANUNLAR .......................................................................................... 24

1) Türk Ticaret Kanunu (6. Kitap) ................................................... 24

2) Türk Borçlar Kanunu .................................................................... 24

3) Kooperatifler Kanunu ................................................................... 24

4) Karayolları Trafik Kanunu ........................................................... 25

5) Sigortacılık Kanunu ....................................................................... 25

6) 6305 Sayılı Afet Sigortaları Kanunu ............................................ 25

7) Karayolu Taşıma Kanunu ............................................................. 25

8) Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun .................................. 26

B) YÖNETMELİKLER ............................................................................. 27

C) CUMHURBAŞKANI KARARLARI .................................................. 30

VII) ÖZEL SİGORTA HUKUKUNUN HUKUKUMUZDAKİ YERİ VE NİTELİĞİ ......................................................................31

A) ÖZEL SİGORTA HUKUKUNUN HUKUKUMUZDAKİ YERİ ......................................................................................................... 31

B) ÖZEL SİGORTA HUKUKUNUN NİTELİĞİ .............................. 31

XIII

VIII) SİGORTACILIK VE ÖZEL EMEKLİLİK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU ..................................................... 32

İKİNCİ BÖLÜM SİGORTACILIK HUKUKU37

I) SİGORTACILIK KANUNUNA TÂBİ KİŞİ VE KURULUŞLARIN, FAALİYETE BAŞLAMA, TEŞKİLÂT, YÖNETİM, ÇALIŞMA ESAS VE USÛLLERİ İLE FAALİYETLERİNİN SONA ERMESİ VE DENETLENMESİ ....................................................................... 37

A) ÖZEL SİGORTA ŞİRKETLERİNİN KURULUŞU ...................... 38

1) Anonim Şirket Şeklinde Faaliyet Gösterecek Sigorta Şirketleri ........................................................................................... 38

a) Kurucular .................................................................................. 38

b) Sermaye ..................................................................................... 39

2) Kooperatif Şeklinde Faaliyet Gösterecek Sigorta Şirketleri ........................................................................................... 39

a) Kuruluş ..................................................................................... 40

b) Kurucular .................................................................................. 41

c) Sermaye ..................................................................................... 42

3) Katılım Sigortacılığı Şeklinde Faaliyet Gösterecek Sigorta Şirketleri ............................................................................. 42

4) Yabancı Sigorta ve Reasürans Şirketleri ..................................... 42

B) SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİNİN FAALİYETİNİN KONTROLÜ ......................................................... 43

1) Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Faaliyete Başlamasındaki Kontrol (Ruhsat) ................................................ 43

2) Faaliyet Süresi İçinde Kontrol ..................................................... 45

a) Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Faaliyet Süresi İçinde Yerine Getirmek Zorunda Olduğu Yükümlülükler ......................................................................... 45

aa) Teknik Karşılıklar Ayırma Yükümü ............................. 45

bb) Teminat Ayırma Yükümü.............................................. 46

cc) Aktif Azaltıcı İşlem Yapılması Yasağına Uygun Davranma Yükümlülüğü ............................................... 46

aaa) Aktif Azaltıcı İşlem Yasağı .................................... 46

bbb) Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı ........................... 47

dd) Malî Bünyenin Güçlendirilmesi Esaslarına Uygun Davranma Yükümü ........................................... 48

XIV

ee) Ana Sözleşme Değişikliklerinde Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun Uygun Görüşünü Alma Yükümü ........ 48

ff) Hisse Edinimlerinde Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun İzninin Alınması Yükümü ..................... 49

gg) Bilgi Verme Yükümlülüğü ............................................. 49

hh) Genel Şartlar ile Tarifelere İlişkin Esaslara Uygun Davranma Yükümü ........................................... 50

aaa) Sigorta Genel Şartları ............................................. 50

(a) Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel Şartlar ............................................................... 53

(b) Türk Ticaret Kanunu’na Göre Genel Şartlar ............................................................... 54

bbb) Tarifeler .................................................................... 55

b) Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Faaliyet Süresi İçinde Yerine Getirmek Zorunda Olduğu Yükümlülüklerin Denetimi .................................................... 57

aa) İdarî Müeyyide ................................................................. 58

bb) Cezaî Müeyyideler ........................................................... 58

3) Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Sona Ermesi ve Sona Ermede Kontrol ............................................................................. 59

a) Sigorta Şirketlerinin Sona Ermesi ......................................... 59

b) Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Tasfiyesi ........................ 60

aa) Portföyün Devri .............................................................. 61

bb) Sigorta Şirketlerinin Birleşmesi ..................................... 63

II) SİGORTA ARACILARI ................................................................. 63

A) SİGORTA ACENTELERİ VE SİGORTA ACENTELERİ İCRA KOMİTESİ .................................................................................. 64

1) Sigorta Acenteleri ........................................................................... 64

a) Sigortacılık Kanunu’na Göre Sigorta Acenteliğinin Unsurları ................................................................................... 64

aa) Bağımsız Olması ............................................................. 64

bb) Bir Sözleşmeye Dayanması ........................................... 64

cc) Belirli Bir Yer veya Bölge İçinde İş Görmesi ............. 65

dd) Müvekkili ile Arasındaki İlişkinin Sürekli Olması .............................................................................. 65

ee) Faaliyetini Meslek Edinmesi ......................................... 66

XV

ff) Faaliyet Konusunun, Sigorta Şirketinin Sigortacılık İşlemleriyle Bağlantılı Olması ................... 66

gg) Ücret (Komisyon) Karşılığı Faaliyet Göstermesi ....... 66

hh) Sigorta Acentesinin Tacir Sıfatı .................................... 66

b) Sigorta Acenteliği Yapmak için “Levhaya Kayıt” Şartı ........ 67

c) Sigorta Acentelerinde Aranılan Nitelikler ............................ 67

aa) Gerçek Kişi Acenteler .................................................... 67

bb) Tüzel Kişi Acenteler ....................................................... 68

d) Acentenin Türleri .................................................................... 68

aa) Aracılık Yapan Sigorta Acenteleri ................................ 68

bb) Sözleşme Yapan Acente ................................................ 68

e) Acentelik Sözleşmesi ............................................................... 69

aa) Sözleşmenin Şekli ........................................................... 69

bb) Acentelik Sözleşmesinin Hükümleri ............................ 70

aaa) Acentenin Yetkileri................................................. 70

bbb) Sigorta Acentesinin Borç ve Yükümlülükleri ile Hakları .................................... 72

(1) Sigorta Acentesinin Borç ve Yükümlülükleri ............................................... 72

(2) Sigorta Acentesinin Hakları .......................... 74

ccc) Sigorta Şirketinin Hakları ve Borçları .................. 77

(1) Sigorta Şirketinin Hakları .............................. 77

(2) Sigorta Şirketinin Borç ve Yükümlülükleri ............................................... 77

cc) Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi ........................ 78

dd) Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları ........................................................................... 78

aaa) Başlanmış İşlerin Tamamlanmamış Olmasından Dolayı Tazminat ............................... 79

bbb) Denkleştirme (Müşteri Tazminatı) Talebi .......... 79

ccc) Rekabet Yasağı Anlaşması ..................................... 79

ee) Acentelik Sözleşmesinden Doğan Talep Haklarında Zamanaşımı ................................................. 79

2) Sigorta Acenteleri İcra Komitesi ................................................. 79

B) BROKER ................................................................................................. 80

1) Unsurları .......................................................................................... 81

a) Brokerlik Faaliyeti Olarak Nitelendirilen İşlerde “Aracılık” Yapmak .................................................................. 81

b) Bağımsızlık ................................................................................ 82

XVI

c) Meslek Edinme ........................................................................ 83

2) Brokerlik Sözleşmesi ...................................................................... 83

a) Sözleşmenin Konusu .............................................................. 83

b) Sözleşmenin Hukukî Mahiyeti ............................................... 84

c) Brokerlik Sözleşmesinin Tarafları ......................................... 85

aa) Brokerlik Sözleşmesinin Tarafı Olarak “Broker” ........ 85

bb) Brokerlik Sözleşmesinin Tarafı Olarak “Vekâlet Veren” ............................................................................... 87

d) Brokerlik Sözleşmesinin Şekli ................................................ 87

e) Brokerlik Sözleşmesinde Tarafların ve Sigorta Şirketinin Borç ve Yükümlülükleri ....................................... 87

aa) Brokerin Borç ve Yükümlülükleri ile Tâbi Olduğu Yasaklar ............................................................. 87

aaa) Brokerin Borç ve Yükümlülükleri ........................ 88

bbb) Brokerin Tâbi Olduğu Yasaklar ........................... 88

bb) Brokerin Hakları ve Haklarını Kaybetmesi ................ 88

f) Brokerlik Sözleşmesinin Sona Ermesi ................................. 89

g) Zamanaşımı .............................................................................. 89

III) SİGORTA AKTÜER VE EKSPERLERİ ...................................... 89

A) SİGORTA AKTÜERLERİ .................................................................. 89

1) Aktüerin Yetki ve Sorumlulukları ................................................ 90

2) Aktüerin Çalışma Esasları ............................................................. 91

B) SİGORTA EKSPERLERİ VE SİGORTA EKSPERLERİ İCRA KOMİTESİ .................................................................................. 91

1) Sigorta Eksperleri ........................................................................... 91

a) Sigorta Eksperlerinde Aranan Nitelikler .............................. 92

b) Sigorta Eksperlerinin Görevleri, Çalışma Şekil ve Şartları ....................................................................................... 93

c) Faaliyet Esasları ve Sorumluluk ............................................ 93

aa) Faaliyet Esasları ............................................................... 93

bb) Sorumluluk ...................................................................... 94

cc) Sigorta Eksperliği Görevinden Çekinme .................... 94

2) Sigorta Eksperleri İcra Komitesi ................................................. 94

IV) SİGORTA SÖZLEŞMELERİ VE ÖZELLİKLERİ ..................... 95

A) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE BİLGİLENDİRME .............. 95

B) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE YABANCI KELİMELERE YER VERİLMEMESİ ............................................. 96

C) SÖZLEŞMEDE KAPSAM DIŞI BIRAKILAN RİSKLERİN AÇIKÇA GÖSTERİLMESİ ........................................ 96

XVII

D) SİGORTA ŞİRKETLERİNCE İLK DEFA UYGULAMAYA KONULACAK SÖZLEŞMELER ..................... 97

E) MESAFELİ AKDEDİLEN SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEMELER ....... 98

F) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNİN TÜKETİCİ İŞLEMİ NİTELİĞİ ............................................................................................... 99

V) GÜVENCE HESABI ................................................................... 101

A) GÜVENCE HESABININ KAPSAMI ............................................. 102

B) HAK SAHİBİ ........................................................................................ 102

C) GÜVENCE HESABINA BAŞVURULABİLECEK HÂLLER ................................................................................................ 103

E) GÜVENCE HESABININ RÜCU HAKKI .................................... 105

VI) ÖZEL SİGORTA MESLEK ÖRGÜTÜ OLARAK TÜRKİYE SİGORTA, REASÜRANS VE EMEKLİLİK ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ ....................................................................................... 105

VII) SİGORTA BİLGİ VE GÖZETİM MERKEZİ ............................. 105

VIII) BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞLARI ................................... 106

IX) ÖZEL RİSKLER YÖNETİM MERKEZİ ................................... 107

X. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ ........................ 109

A. GENEL MAHKEMELER ................................................................. 109

B. SİGORTA TAHKİMİ ......................................................................... 112

1) Sigorta Tahkimin Tanımı, Amacı ve Mahiyeti ......................... 112

a) Sigorta Tahkimin Tanımı ..................................................... 112

b) Sigorta Tahkimin Amacı ....................................................... 113

c) Sigorta Tahkimin Önemi ...................................................... 113

d) Sigorta Tahkimin Mahiyeti ................................................... 113

2) Sigorta Tahkim Komisyonu ....................................................... 114

a) Tahkimin Kapsamı ................................................................ 114

b) Tahkime Başvuru .................................................................. 114

aa) Tahkim Usulünde Taraflar .......................................... 114

aaa) Tahkime Başvurma Hakkı ................................... 114

bbb) Başvurunun Muhatabı ......................................... 115

bb) Tahkim Başvurusu ve Yargılama Usulü .................... 115

aaa) Ön İnceleme .......................................................... 115

bbb) Uyuşmazlığın Hakeme Havalesi ......................... 116

c) Hakem Kararlarına İtiraz ..................................................... 116

XI) SİGORTACILIK DESTEK HİZMETLERİ ................................ 117

A) DESTEK HİZMETİ ALIMINA İLİŞKİN GENEL ESASLAR .............................................................................................. 118

XVIII

B) DESTEK HİZMETİ SAĞLAYICILARININ ÇALIŞMA ESASLARI ............................................................................................. 119

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SİGORTA SÖZLEŞMELERİ HUKUKU

A) GENEL HÜKÜMLER ................................................................. 121

I) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI ..................................... 121

II) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI ............................. 122

A) KİŞİ UNSURU (SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI) ........................................................................................ 122

1) Sigortacı ......................................................................................... 123

2) Sigorta Ettiren .............................................................................. 123

a) Başkası Lehine (Üçüncü Kişi Lehine) Sigorta ........................ 124

b) Temsilen Sigorta .................................................................... 125

B) SİGORTA MENFAATİ ..................................................................... 126

C) RİZİKO (TEHLİKE) .......................................................................... 126

1) Zarar Sigortalarında Riziko ......................................................... 127

a) Rizikonun Belirlenmesi......................................................... 127

b) Rizikoya Hâkim Olan İlkeler ............................................... 129

aa) Riziko Olarak Belirlenen Olayın Hukuk Düzeni Tarafından Korunmaya Müsait Olması .................... 129

bb) Sigorta Kapsamında Bulunan Zarara Sebebiyet Veren Rizikonun Kasten Gerçekleştirilmemesi ....... 130

2) Can Sigortalarında Riziko (Olay) ............................................... 130

a) Hayat Sigortalarında Riziko ................................................. 130

b) Kaza Sigortalarında Riziko ................................................... 131

c) Hastalık ve Sağlık Sigortalarında Riziko ............................. 131

D) SİGORTA BEDELİNİ/SİGORTA TAZMİNATINI ÖDEME TAAHHÜDÜ ...................................................................... 132

1) Sigorta Bedeli ................................................................................ 132

a) Mal Sigortalarında Sigorta Bedeli ........................................ 132

b) Sorumluluk Sigortalarında Sigorta Bedeli .......................... 133

c) Can Sigortalarında Sigorta Bedeli ........................................ 133

aa) Hayat Sigortalarında Sigorta Bedeli ........................... 133

bb) Kaza Sigortası ile Hastalık ve Sağlık Sigortasında Sigorta Bedeli .......................................... 133

2) Sigorta Tazminatı ......................................................................... 133

E) PRİM ....................................................................................................... 134

1) Prime Hâkim Olan İlkeler .......................................................... 135

XIX

a) Primin Belirlenmesinde Serbestî İlkesi ve Sınırları ........... 135

b) Primin Taksitle Ödenebilmesi ve Primin Bölünebilirliği İlkesi .............................................................. 136

aa) Primin Taksitle Ödenebilmesi .................................... 136

bb) Primin Bölünebilirliği İlkesi ........................................ 137

2) Prim Borcunun Tarafları ............................................................. 138

a) Prim Borçlusu ........................................................................ 138

b) Prim Alacaklısı ....................................................................... 139

3) Prim Borcunun İfası .................................................................... 140

III) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNİN ÖZELLİKLERİ ................... 142

A) SİGORTA SÖZLEŞMELERİ İSİMLİ SÖZLEŞMELERDENDİR ................................................................ 142

B) SİGORTA SÖZLEŞMELERİ TİPİK SÖZLEŞMELERDENDİR ................................................................ 142

C) SİGORTA SÖZLEŞMELERİ TAM İKİ TARAFA BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMELERDENDİR ...................................... 143

D) SİGORTA SÖZLEŞMESİ SÜREKLİ BORÇ İLŞKİSİ DOĞURAN SÖZLEŞMELERDENDİR ....................................... 144

IV) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE HÂKİM OLAN İLKELER .... 145

A) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ ................................................................................................... 145

1) Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ve Sınırları ..................................... 145

a) Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ................................................... 145

bb) Sözleşme Özgürlüğü İlkesine Sigortacılık Kanunu ile Getirilen Sınırlama ................................................... 146

aaa) Zorunlu Sigortaları Yapma ve Yaptırma Mecburiyeti ............................................................ 146

bbb) Sigorta Sözleşmelerinin Türkiye’de Yaptırılması Mecburiyeti ..................................... 147

cc) Sözleşme Özgürlüğü İlkesine Türk Ticaret Kanunu ile Getirilen Sınırlamalar ................................. 147

dd) Sözleşme Özgürlüğü İlkesine Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ile Getirilen Sınırlandırmalar ............................................................. 148

2) Eşitlik İlkesi ................................................................................... 149

3) Şekil Serbestîsi İlkesi .................................................................... 149

B) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE NİSPÎLİK İLKESİ .............. 150

1) Sigortacıdan Talepte Bulunabilecek İlgili Kişiler..................... 150

XX

a) Zarar Sigortalarında Sigortacıdan Talepte Bulunabilecek İlgili Kişiler ................................................... 150

aa) Başkası Lehine Sigortada Sigortalı ............................. 150

bb) Sigorta Edilen Menfaatin Yeni Sahibi ....................... 150

cc) Taşınmaz Rehni ve Gemi İpoteği Hakkı Sahiplerinin Sigorta Tazminatını Talep Hakkı ......... 151

dd) Sorumluluk Sigortalarında Zarar Gören Üçüncü Kişilerin Hakkı ............................................... 151

b) Hayat Sigortalarında Talepte Bulunabilecek İlgili Kişiler ...................................................................................... 152

2) Sigortacının Talepte Bulunabileceği İlgili Kişiler .................... 152

C) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE DÜRÜSTLÜK İLKESİ ...... 153

D) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE MENFAAT İLKESİ ........... 154

E) SİGORTA SÖZLEŞMELERİNDE KARŞILIKLILIK (İVAZLILIK) İLKESİ ......................................................................... 155

F) PRİMİN, SİGORTA ETTİRENİN, SÖZLEŞMEDE GÖSTERİLEN ADRESİNDE ÖDENMESİ İLKESİ ................. 156

G) SİGORTA SÖZLEŞMELERİ TÜKETİCİ İŞLEMİ NİTELİĞİ ............................................................................................. 158

1) Tüketici ve Tüketici İşlemi Kavramları .................................... 158

2) Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri ......................... 159

3) Tüketiciye Mal ve Hizmet Satışı İle Bağlantılı Olarak Sunulan Sigortalar ........................................................................ 159

4) Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilemeyecek Sözleşme ve Faaliyetler ................................................................ 160

H) MESAFELİ AKDEDİLEN SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEMELER ..... 161

V) SİGORTA SÜRESİ VE DÖNEMİ ............................................... 163

A) SİGORTA SÜRESİ .............................................................................. 163

B) SİGORTA DÖNEMİ .......................................................................... 164

VI) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU VE KAPSAMI ...... 164

A) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU ................................ 164

1) Kurucu Unsurlar .......................................................................... 165

a) Genel Olarak .......................................................................... 165

b) Sigorta Sözleşmelerinin Elektronik Ortamda Kurulması ............................................................................... 167

2) Sigorta Sözleşmesinin Şekli ........................................................ 168

a) Sigorta Sözleşmesinin Kuruluşunda Aranan Şekli ........... 168

b) Sigorta Sözleşmesinin Değiştirilmesi ve Şekli ................... 169

XXI

B) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KAPSAMI .................................... 169

VII) SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ................................................................. 171

1) PRİM ÖDEME BORCU ........................................................................... 172

a) Primin Ödenmesi ......................................................................... 172

aa) Ödeme Şekli ........................................................................... 173

aaa) Nakden Ödeme ............................................................. 174

bbb) Taksitle Ödeme ........................................................... 174

(1) Genel Olarak ......................................................... 175

(2) İfa Uğruna (Amacıyla) Kambiyo Senedi Verilmesi ................................................................ 175

bb) Primin Ödeme Zamanı ......................................................... 176

aaa) Primin Tamamının veya İlk Taksitinin Ödenmesi ....................................................................... 177

(1) Poliçenin Teslimi Kavramı .................................. 177

(2) Primin Tamamının veya İlk Taksitinin Ödeme Zamanı ..................................................... 179

bbb) İzleyen Primlerin (Taksitlerin) Ödenmesi ............... 180

(1) Rizikonun Gerçekleşmesinde Önceki Taksit Primlerinin Ödenmesi ............................. 180

(a) Taksite Bağlanan Primlerin Ödeme Zamanı ........................................................... 181

(b) Taksite Bağlanan Primlerin İfası Uğruna (Amacıyla) Verilen Kambiyo Senetlerinin Ödeme Zamanı ...................... 181

(2) Rizikonun Gerçekleşmesinde Sonraki Taksit Primlerinin Ödenmesi ............................. 181

ccc) Karada ve Denizde Eşya Taşıma İşlerine İlişkin Sigortalarda Primin Ödenmesi ................................... 183

cc) Primin Ödeme Yeri ............................................................... 183

b) Prim Borcunun Ödenmesinde Temerrüt ................................. 184

aa) Sigorta Sözleşmeleri Genel Hükümlerine Göre Prim Borcunun Ödenmesinde Temerrüt .................................... 184

aaa) Sigorta Priminin Tamamının; Taksitle Ödenmesi Kararlaştırılmışsa İlk Taksitin Ödenmemesi ................................................................. 185

bbb) Taksitlerin Ödenmemesi ............................................ 186

bb) Hayat Sigortalarında Primin Ödenmemesi ........................ 187

c) Prim Ödeme Borcunun Sona Ermesi ....................................... 188

XXII

2) SİGORTA ETTİRENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ....................................... 188

a) Sigorta Ettirenin Kanunda Öngörülen Yükümlülükleri......... 189

aa) Beyan (Bildirim) Yükümlülüğü ............................................ 189

aaa) Sigorta Ettirenin, Sözleşmenin Yapılması Esnasında Yerine Getirmesi Gereken Beyan (Bildirim) Yükümlülüğü ............................................... 189

(1) Sözleşmenin Yapılması Esnasındaki Beyan (Bildirim) Yükümlülüğünün Kapsamı ............... 190

(2) Sözleşmenin Yapılması Esnasındaki Beyan (Bildirim) Yükümlülüğünün İhlâlinin Hükümleri .............................................................. 191

(a) Beyan Yükümlülüğüne Aykırı Davranışın, Riziko Gerçekleşmeden Öğrenilmesi ................................................. 192

(b) Beyan Yükümlülüğüne Aykırı Davranışın, Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra Öğrenilmesi ................................................. 194

b) Sözleşmede Öngörülen Yükümlülükler .................................... 202

aa) Sözleşmede Öngörülen Yükümlülükler Kavramı ............ 202

aaa) Sözleşmede Öngörülen Yükümlülüklerin Kapsamı ......................................................................... 203

bbb) Sözleşmede Öngörülen Yükümlülüklerin İhlâli ..... 203

B) SİGORTACININ BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ .................. 204

1) Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü ............................ 204

a) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü Kavramı ........................... 205

b) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Başlaması .................. 205

aa) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Başlaması ile İlgili Kurallar ............................................................ 205

bb) Kara ve Denizde Eşya Taşıma İşlerine İlişkin Sigortalarda Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Başlangıcı ....................................................................... 207

c) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Süresi ........................ 208

aa) Geçmişe Etkili Sigorta ................................................. 208

bb) Sorumluluk Sigortalarında Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Süresi (Geleceğe Etkili Sigorta) ........................................................................... 210

d) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Kapsamı ................... 210

aa) Genel Olarak ................................................................. 210

bb) İstisnaları ........................................................................ 211

XXIII

e) Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Hükümleri ................ 212

aa) Sigorta Tazminatı veya Sigorta Bedelini Ödeme Borcu .............................................................................. 212

(1) Sigorta Tazminatı .................................................. 212

(2) Sigorta Bedeli ........................................................ 213

bb) Giderleri Ödeme Borcu ............................................... 214

2) Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ..................................... 214

a) Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü Kavramı .............. 215

b) Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünün İfası .............. 215

aa) Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü ............ 216

bb) Sözleşmenin Yapılması Esnasında Aydınlatma Yükümlülüğü ................................................................. 217

cc) Sözleşme Süresi İçinde Aydınlatma Yükümlülüğü ................................................................. 218

c) Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlâli ............... 219

3) Sigortacının Poliçe Verme Yükümlülüğü ................................. 220

a) Sigorta Poliçesi ....................................................................... 220

aa) Sigorta Poliçesi Kıymetli Evrak Değildir .................. 220

bb) Poliçenin Önemi ........................................................... 221

b) Sigorta Poliçesinin Şekli ve İçeriği ...................................... 221

aa) Sigorta Poliçesinin Şekli ............................................... 221

bb) Sigorta Poliçesinin İçeriği ............................................ 221

c) Sigorta Poliçesinin Verilmesi ............................................... 222

VIII) SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ........................ 222

A) SÖZLEŞME İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ ................................. 223

1) Sözleşme Süresinin Sona Ermesi ............................................... 223

2) Rizikonun Gerçekleşmesi ile Sona Erme ................................. 223

3) Menfaatin Kalmaması Sebebiyle Sona Erme ........................... 224

4) Bozma Sözleşmesi (İkale) ile Sona Erdirme ............................ 224

5) Sigortacının İflâsı .......................................................................... 224

6) Fesih 224

a) Sigortacının Fesih Hakkı ...................................................... 225

aa) Riziko Ağırlaşmasında .................................................. 225

bb) Prim Taksitlerinin Ödenmemesi Hâlinde ................. 226

cc) Sözleşmede Öngörülen Yükümlülüklerin İhlâlinde Fesih ............................................................... 226

dd) Sigorta Ettirenin Konkordato İlân Etmesi ............... 227

XXIV

ee) Sigorta Ettirenin Aczi veya İflâsı yahut Hakkında Yapılan Takibin Semeresiz Kalması ........ 227

b) Sigorta Ettirenin Fesih Hakkı .............................................. 227

aa) Olağanüstü Durumlarda Fesih ................................... 227

bb) Sigorta Priminin Artırılmasında Fesih ....................... 227

cc) Kısmî Fesih ve Cayma Hâlinde .................................. 227

dd) Sigortacının Aczi veya Hakkında Yapılan Takibin Semeresiz Kalması ......................................... 227

7) Cayma ............................................................................................ 228

a) Genel Olarak .......................................................................... 228

b) Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğüne Aykırı Hareket Etmesi Hâlinde Sigortacıya TTK m. 1438-1442 Hükümlerinde Tanınan “Cayma Hakkı” ................. 230

c) Sigorta Ettirenin Cayma Hakkı ........................................... 230

8) Geri Alma ...................................................................................... 230

B) DAR ANLAMDA BORCUN SONA ERMESİ .............................. 231

1) Dar Anlamda Borcun Sona Ermesi Sebepleri ......................... 231

2) Zamanaşımı ................................................................................... 231

a) Zamanaşımına İlişkin Esaslar .............................................. 232

aa) Sigorta Sözleşmesinde Tarafların Bütün Alacakları Zamanaşımına Tâbidir .............................. 232

bb) TTK m. 1420’de “Sözleşme Zamanaşımı” Düzenlenmiştir .............................................................. 232

cc) Zamanaşımı Süreleri Sözleşme ile Değiştirilemez................................................................ 233

b) Zamanaşımı Süreleri ............................................................. 233

aa) Olağan Zamanaşımı Süresi .......................................... 233

aaa) Prim Alacağında Zamanaşımı ..................................... 233

bbb) Sigorta Giderleri Alacağında Zamanaşımı ............... 234

bb) Sigorta Tazminatı veya Bedeli Alacağında Zamanaşımı ................................................................... 234

cc) Sebepsiz Ödenen Prim ve Sigorta Bedelinin Geri Alınmasında Zamanaşımı ................................... 235

dd) Sigortacının Halefiyet Hakkındaki Zamanaşımı ...... 235

c) Sürenin İşlemeye Başlaması ................................................. 237

d) Sürelerin Hesaplanması ........................................................ 237

XXV

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SİGORTA TÜRLERİNE İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜML239ER

I) ZARAR SİGORTALARI ............................................................. 239

A) MAL SİGORTALARI ......................................................................... 239

1) MAL VE MENFAAT KAVRAMI .......................................... 240

a) Mal Kavramı ........................................................................... 240

b) Menfaat Kavramı ................................................................... 240

2) MAL SİGORTASINA HÂKİM OLAN İLKELER ............. 241

a) Menfaat İlkesi ......................................................................... 241

aa) Mal Sigortalarında Menfaatin Özellikleri .................. 241

bb) Mal Sigortalarında Menfaatin Kapsamı ..................... 241

cc) Mal Sigortalarında Menfaat Üzerindeki Sınırlandırmalar ............................................................. 242

aaa) Sınırlı Aynî Hak ile Takyit Edilmiş Bir Mal Üzerinde, Malike Ait Menfaatin Sigortalanması ....................................................... 242

bbb) Sigortalı Malın Haczi ............................................ 244

dd) Mal Sigortalarında Menfaat Sahipleri ......................... 244

aaa) Kendi Çıkarlarını Sigorta Ettirebilecek Menfaat Sahipleri .................................................. 244

(1) Sigorta Ettirenin Kendi Menfaatini Sigorta Ettirmesi .......................................... 245

(2) Müşterek Menfaatlerin Sigortalanması ..... 245

bbb) Mal Topluluklarının Sigortalanması ................... 245

(1) Mal Topluluğu Kavramı ............................. 246

(2) Mal Topluluğu Sigortasının Hükümleri ..................................................... 246

ccc) Abonman Sigortaları ............................................ 247

ddd) Başkasının Menfaatinin Sigorta Ettirilmesi (Başkası Lehine Sigorta) ...................................... 248

(1) Başkası Lehine Sigorta Kavramı ................ 248

(2) Başkası Lehine Sigortanın Hükümleri ...... 249

b) Tazminat İlkesi ...................................................................... 250

aa) Zarar Kavramı ............................................................... 250

aaa) Zararın Çeşitleri .................................................... 251

(1) Maddî Zararlar .............................................. 251

(2) Kazanç Kaybı ............................................... 251

(3) Değer Kaybı .................................................. 251

bbb) Zararın ve Tazminatın Tespiti ............................ 251

XXVI

bb) Zararın Tazmini ............................................................ 253

aaa) Sigorta Bedelinin Sigorta Değerine Eşit Olması İlkesi .......................................................... 253

(1) Sigorta Değeri ............................................... 254

(2) Sigorta Bedeli ................................................ 254

bbb) Zararın Tazmininde Esas Alınan İlkeler ........... 254

(1) Eksik Sigorta ................................................. 254

(2) Aşkın Sigorta ................................................ 256

(3) Takseli Sigorta .............................................. 258

(4) Birden Çok Sigorta ...................................... 261

cc) Sigortacının Sigortalanan Menfaati İnceleyebilmesi .............................................................. 269

dd) Sigorta Edilen Menfaatin Sahibinin Değişmesi........ 270

aaa) Mal Sigortalarında Menfaat Sahibi Değişikliğinin Sigorta Sözleşmesini Sona Erdirmesi İlkesi ..................................................... 270

bbb) Mal Sigortalarında Menfaat Sahibi Değişikliğinin Sigorta Sözleşmesini Sona Erdirmesi İlkesinin İstisnaları ............................. 270

ee) Sigortalının Zarar Gören Mal ve Zararın Gerçekleştiği Yerde Değişiklik Yapmama Yükümlülüğü ................................................................. 271

c) Halefiyet İlkesi ....................................................................... 272

aa) Halefiyetin Şartları ........................................................ 273

aaa) Zararın, Geçerli Bir Sigorta Sözleşmesiyle Teminat Altına Alınan Bir Rizikodan Doğmuş Olması .................................................... 273

bbb) Sigortalının Zararının, Sigortacı Tarafından Ödenmiş Olması ................................................... 274

ccc) Sigortalının Zarar Sorumlusuna Karşı Bir Dava Hakkına Sahip Olması ............................... 274

bb) Sigortacının Halefiyetinin Hükümleri ........................ 274

aaa) Zarar Gören Sigortalının Hukukî Durumu ...... 274

(1) Zarar Gören Sigortalının Zarar Sorumlusuna Karşı Hakları ........................ 274

(2) Sigortalının, Halefiyete Konu Olan Hakları Korumak ve İhlâlden Kaçınmak Yükümlülüğü ............................. 275

XXVII

(3) Sigortalının, Sigortacıya Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü ................................................ 276

bbb) Halefiyet Hakkını Haiz Sigortacının Hukukî Durumu ................................................... 276

(1) Zarar Sorumlusuna Karşı ........................... 276

(2) Sigorta Ettirene veya Sigortalıya Karşı ..... 276

ccc) Tazminat Borçlusunun Hukukî Durumu ......... 277

3) MAL SİGORTASININ TÜRLERİ ......................................... 278

a) Yangın Sigortası ..................................................................... 279

aa) Yangın Sigortasının Kapsamı ...................................... 279

aaa) Yangın .................................................................... 279

bbb) İnfilak ..................................................................... 279

ccc) Yıldırım .................................................................. 280

ddd) Yangın ve İnfilak Sonucu Meydana Gelen Duman, Buhar ve Hararetin Sigortalı Mallarda Doğrudan Neden Olduğu Maddî Zararlar ................................................................... 280

bb) Yangın Sigortalarında Riziko ...................................... 280

aaa) Tazminatın Kapsamı ............................................ 281

bbb) Ek Sözleşme ile Teminat Kapsamına Dâhil Edilebilecek Hâller ............................................... 281

ccc) Teminat Dışında Kalan Hâller ........................... 282

cc) Yangın Sigortalarının Türleri ...................................... 283

aaa) Ticari Risk Sigortaları ........................................... 283

bbb) Yangın Abonman Sigortaları .............................. 283

ccc) Yangına Bağlı Kâr Kaybı Sigortaları .................. 283

ddd) Mütemevviç (dalgalı-değişken) Sigorta.............. 283

eee) Ayarlama Klozlu Sözleşmeler ............................. 284

fff) İlk Ateş Klozlu Yangın Sözleşmeleri ................. 284

ggg) Yeni Değer Klozlu Yangın Sözleşmeleri .......... 284

b) Hırsızlık Sigortası ................................................................... 284

aa) Hırsızlık Sigortasının Konusu ..................................... 285

bb) Sigorta Kapsamı ............................................................ 285 aaa) Kapsama Dâhil Olan Rizikolar .......................... 285

bbb) Kapsama Dâhil Olmayan Rizikolar ................... 286

B) SORUMLULUK SİGORTALARI .................................................... 287

1) TÜRK HUKUKUNDA SORUMLULUK SİGORTASI ................................................................................. 288

XXVIII

2) SORUMLULUK SİGORTASININ TANIMI VE UNSURLARI ............................................................................... 289

a) Sorumluluk Sigortasının Tanımı ......................................... 289

b) Sorumluluk Sigortasının Unsurları ...................................... 289

aa) Sözleşme ........................................................................ 289

aaa) Sözleşmenin Tarafları .......................................... 289

(1) Sigortacı ......................................................... 289

(2) Sigorta Ettiren .............................................. 290

bbb) Sorumluluk Sigortasında İlgili Kişiler ................ 290

(1) Üçüncü Kişi Lehine Sorumluluk Sigortası ......................................................... 290

(2) Zarar Gören .................................................. 290

bb) Sorumluluk Sigortalarında Menfaat ........................... 291

cc) Olay ................................................................................. 291

aaa) Olayın Niteliği ....................................................... 292

bbb) Zarara Sebebiyet Veren Olayın Kasten Gerçekleştirilmemesi ............................................ 292

dd) Sigortalının Sorumluluğu Nedeniyle Zarar Görene Tazminat Ödeme Taahhüdü ........................ 293

ee) Prim ................................................................................ 294

3) SORUMLULUK SİGORTALARININ ÖZELLİKLERİ ........................................................................... 295

a) Sorumluluk Sigortası bir Zarar Sigortasıdır ....................... 295

b) Sorumluluk Sigortası Malvarlığı Sigortasıdır ..................... 296

c) Sorumluluk Sigortası Pasifin Sigortasıdır ........................... 297

d) Sorumluluk Sigortaları Sui Generis Bir Sözleşmedir .......... 298

4) SORUMLULUK SİGORTALARINDA SÖZLEŞMENİN KONUSU VE KAPSAMI ........................ 299

a) Sorumluluk Sigortalarının Konusu ..................................... 299

b) Sorumluluk Sigortalarının Kapsamı .................................... 300

5) SORUMLULUK SİGORTALARINDA TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ................................. 300

a) Sigortacının Yükümlülükleri ................................................ 300

aa) Tazminat Ödeme Yükümü ......................................... 301

aaa) Zararın Tazmini .................................................... 301

bbb) Sorumluluk Sigortasında Tazminat Borcunun Muacceliyeti ........................................ 302

bb) Sigortacının Hukukî Koruma Yükümlülüğü ............ 302

aaa) Sigortacının Yardımları ........................................ 303

XXIX

bbb) Hukukî Koruma.................................................... 304

(1) Hukukî Korumanın Kapsamına Giren Giderler ......................................................... 304

(2) Avans Verme Yükümlülüğü ....................... 304

b) Sigorta Ettiren ile İlgili Kişilerin Yükümlülükleri ............. 305

aa) Riziko Sonrası Sigortalının Bildirim Yükümlülüğü ................................................................. 305

bb) Zarar Görenin Bilgi Verme Yükümlülüğü ................ 305

6) SORUMLULUK SİGORTALARINDA ZARAR GÖRENLE SİGORTACI ARASINDAKİ İLİŞKİLER ..... 306

a) Sorumluluk Sigortasında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı ............................................................................. 306

aa) Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı ..................... 306

bb) Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkında Zamanaşımı ................................................................... 307

b) Sorumluluk Sigortasında Takas Yasağı .............................. 307

c) Zarar Görenin Sigortacıya Bilgi Verme Yükümlülüğü .......................................................................... 308

d) Zarar Görenin Zararını İfa Borcu ...................................... 308

7) SORUMLULUK SİGORTALARINDA HALEFİYET ...... 309

8) SORUMLULUK SİGORTALARINDA ZAMANAŞIMI ............................................................................ 310

9) KARAYOLLARI ZORUNLU MÂLÎ SORUMLULUK (TRAFİK) SİGORTASI ............................................................. 310

aaa) Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri ...................................... 333

bbb) Sigortacının Yükümlülükleri ............................................. 335

(1) Sigortacının Zararı Giderme Yükümlülüğü .............. 335

(a) Sigortacının Zararı Giderme Yükümlülüğüne Hâkim Olan İlkeler ................. 336

(aa) Sınırlı Sorumluluk İlkesi .............................. 336

(bb) Gerçek Zararın Giderilmesi İlkesi ............. 336

(cc) Kusur Esasına Göre Sorumluluk İlkesi ............................................................... 337

(dd) Zarar Görenlerin Çokluğu Hâlinde Zararın Garameten Giderilmesi İlkesi ...... 338

(b) Sigortacının Gidermekle Yükümlü Olduğu Zararın Türleri ...................................................... 338

(aa) Malvarlığı Zararları ...................................... 339

(bb) Şahıs Varlığı Zararları .................................. 342

XXX

(2) Giderleri̇ Ödeme Yükümlülüğü .................................. 354

II) CAN SİGORTALARI .................................................................. 373

A) CAN SİGORTALARI İLKELERİ ................................................... 374

1) SİGORTA BEDELİ ................................................................... 374

2) SİGORTA MENFAATİ ............................................................ 375

3) HALEFİYET ............................................................................... 375

4) RİZİKO ........................................................................................ 375

B) CAN SİGORTALARININ TÜRLERİ............................................. 376

1) HAYAT SİGORTASI ................................................................ 376

a) Hayat Sigortasının Tanımı .................................................... 376

aa) Hayat Sigortasında Taraflar ve İlgili Kişiler .............. 376

aaa) Hayat Sigortasının Tarafları ................................ 376

(1) Sigortacı ......................................................... 376

(2) Sigorta Ettiren .............................................. 377

bbb) Hayat Sigortasında İlgili Kişiler .......................... 377

(1) Sigortalı (Riziko Şahsı) ................................ 377

(2) Lehtar ............................................................. 377

b) Hayat Sigortasının Türleri .................................................... 378

aa) Sigortalının (Riziko Şahsının) Ölümüne Bağlı Olarak Yapılan Hayat Sigortası ................................... 378

aaa) Sigorta Ettirenin Kendi Lehine Riziko Şahsının Ölümüne Bağlı Olarak Yapılan Hayat Sigortası ...................................................... 378

bbb) Sigorta Ettirenin Üçüncü Kişi Lehine Riziko Şahsının Ölümüne Bağlı Olarak Yapılan Hayat Sigortası (Lehtar Tayini) ............ 379

(1) Lehtar Tayini İşleminin Hukukî Niteliği ........................................................... 379

(2) Lehtar Tayininin Şekli ................................. 379

(3) Lehtar ile Sigortacı Arasındaki İlişkiler ..... 380

(4) Sigorta Ettiren ile Lehtar Arasındaki İlişkiler ........................................................... 381

(5) Sigorta Ettiren ile Sigortacı Arasındaki İlişkiler ........................................................... 381

(6) Lehtarın Sigorta Ettiren Yerine Geçmesi ......................................................... 382

bb) Sigortalının Hayatta Kalmasına Bağlı Olarak Yapılan Hayat Sigortası .................. 384

XXXI

cc) Tontin ............................................................................. 384

dd) Hayat Grubu Sigortaları ............................................... 385

aaa) Hayat Grubu Sigortasının Tanımı ...................... 386

bbb) Hayat Grubu Sigortalarının Tarafları ................ 386

(1) Sigortacı ......................................................... 386

(2) Sigorta Ettiren .............................................. 386

ccc) Hayat Grubu Sigortasında İlgili Kişiler ............. 386

(1) Gruba Dâhil Kişiler ..................................... 386

(2) Lehtar ............................................................. 387

ddd) Hayat Grubu Sigortasının Hükümleri ............... 387

eee) Hayat Grubu Sigortası Branşları ........................ 388

(1) Hayat Sigortası .............................................. 388

(2) Evlilik/Doğum Sigortası ............................ 388

(3) Sermaye İtfa Sigortası .................................. 388

(4) Yatırım Fonlu Sigortalar ............................. 388

c) Hayat Sigortalarında Tarafların Hak ve Yükümlülükleri ...................................................................... 388

aa) Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Hak ve Yükümlülükleri .............................................................. 388

aaa) Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri ..................................................... 389

(1) Beyan Yükümlülüğü .................................... 389

(2) Doktor İncelemesi ....................................... 391

bbb) Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Hakları .................................................................... 391

(1) Sigorta Ettirenin Sigortadan Ayrılma Hakkı .............................................................. 391

(2) Sigorta Ettirenin Sigortacıdan Ödünç Alma Hakkı ................................................... 393

(3) Prim Ödemesinden Muaf Sigorta.............. 393

(4) Sigorta Ettirenin Cayma Hakkı .................. 394

(5) Hayat Sigortalarında Sigortacının Hak ve Yükümlülükleri ........................................ 395

d) Riziko Şahsının İntiharı ........................................................ 395

e) Sigorta Ettiren veya Lehtarın Riziko Şahsını Öldürmesi ............................................................................... 395

f) Sigortacının İflâsı ................................................................... 395

g) Hayat Sigortalarının Sona Ermesi ....................................... 396

aa) Sözleşmede Belirlenen Sürenin Dolması .................. 396

XXXII

bb) Sözleşmede Belirlenen Rizikonun Gerçekleşmesi ............................................................... 396

cc) Sözleşmede Belirlenen Rizikonun Gerçekleşme İhtimalinin Kalmaması ................................................. 396

dd) Fesih ve Cayma ............................................................. 396

aaa) Fesih ....................................................................... 396

bbb) Cayma ..................................................................... 396

ee) Sigortacının İflâsı .......................................................... 397

h) Hayat Sigortalarında Zamanaşımı ....................................... 397

2) KAZA SİGORTASI ................................................................... 397

a) Tanımı ..................................................................................... 398

b) Kapsamı .................................................................................. 398

c) Tarafları ................................................................................... 399

d) Ödeme ..................................................................................... 399

e) Uygulanacak Hükümler ........................................................ 400

3) HASTALIK VE SAĞLIK SİGORTASI ................................. 401

a) Hastalık Sigortası ................................................................... 401

aa) Sigorta Teminatı ............................................................ 401

bb) Sigorta Değeri ................................................................ 402

cc) Lehtar Tayini ................................................................. 402

b) Sağlık Sigortası ....................................................................... 403

Sigorta Teminatı .................................................................... 403

c) Ortak Hükümler .................................................................... 404

aa) Bekleme Süresi .............................................................. 404

bb) Beyan Yükümlülüğü ..................................................... 404

cc) Yeni Doğan Bebeklerin Sigorta Kapsamına Alınması ......................................................................... 405

dd) Bilgi İsteme Hakkı ........................................................ 405

d) Uygulanacak Hükümler ........................................................ 405

YARARLANILAN KAYNAKLAR ...................................................... 407

KAVRAM FİHRİSTİ ......................................................................... 412

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ

Sigorta Hukuku kitabımızın gözden geçirilmiş ve güncellenmiş altıncı baskı-sını yayınlamış bulunuyoruz. Önceki baskıdan bu yana sigorta hukuku alanında meydana gelen değişiklikler esere yansıtılmaya çalışılmıştır. Kitaba önceki baskı-dan farklı olarak Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kısmı eklenmiş-tir. Kitabın basımı aşamasında Anayasa Mahkemesinin Karayolları Trafik Ka-nunu’nun 90’ıncı maddesine ilişkin iptal kararı resmî gazetede yayınlanmıştır. 14.02.2023 tarihinde yayınlanan bu kararın ilgili kısımlara eklenmesi amacıyla ki-tabın okuyucuyla buluşması biraz gecikmiştir.

Kitabın dizgisi aşamasında sigorta tahkimine ilişkin rakamların güncellenme-sine yönelik olarak 28.02.2023 tarihinde yayınlanan tebliğ hükümleri ilgili kısım-lara yansıtılmıştır.

Çalışmada 1 Mart 2023 tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümleri esas alınmıştır.

Mezkûr baskının yayına hazırlanmasında Ar. Gör. Gözde Sena ERGİNBAY ve Ar. Gör. Neslihan Türkan DERVİŞOĞULLARI’nın emekleri bulunmaktadır. Kendilerine harcadıkları emek ve mesai için çok teşekkür eder, başarılarının de-vamını dileriz.

Kitabımızın altıncı baskısının öğrencilerimize, akademik hayata ve hukuk dünyamıza faydalı olması temennisiyle…

Söğütözü- 1 Mart 2023

Prof. Dr. Rıza Ayhan

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Akıncı, Ş., Borçlar Hukuku Bilgisi Genel Hükümler, 12. Bası, Konya 2021.

Akyılmaz, B./Sezginer, M./Kaya, C., Türk İdare Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2020.

Al Kılıç, Ş., “Tacirler Arasındaki İhtar ve İhbarlara İlişkin 6102 sayılı TTK m. 18/3 Hük-münde Öngörülen Şekil Şartlarının Hukukî Niteliği” (İhtar ve İhbarlar), Türk Tica-ret Kanunu'nun 5. Yılı Sempozyumu (Hakem Denetiminden Geçmiş Tebliğ-ler Kitabı), Ankara, Türkiye, 8-10 Kasım 2017, C.1, s.121-171.

Antalya, G.,Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt II, İstanbul 2015.

Arseven, H., “Sigortanın Tarihçesi ve Geri Kalmışlığımızın Sebepleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 43, Prof. Dr. S. F. Ülgener’e Armağan, İstanbul 1987, s. 415-431.

Atabek, R., Sigorta Hukuku, İstanbul 1950.

Aydın, S., Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Halinde Sigortacının Hakları, Ankara 2016.

Ayhan, R./Çağlar, H./Özdamar, M., Ticari İşletme Hukuku, 15. Bası, Ankara 2022.

Atalı, M./ Ermenek, İ./ Erdoğan, E., Medenî Usul Hukuku, Ankara 2020.

Ayli, A., “Sigorta Poliçesinin Kıymetli Evrak Niteliğinde Olup Olmadığı Sorunu”, Prof. Dr. Ergon E. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e 50. Birlikte Ça-lışma Yılı Armağanı, İstanbul 2007, s. 342 vd.

Bahtiyar, M., “Sigorta Poliçesi Genel Koşulları, BATİDER, C.XIX, S. 2, 1997, s. 89 vd.

Bozer, A., Sigorta Hukuku, Ankara 1981.

Bozkurt T., Sigorta Hukuku, İstanbul 2021.

Buz, V., Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005.

Can, M. Ç., “Banka Yönetim Kurulu Üyesi Olarak Tüzel Kişi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, C. 20, S. 1, s. 27 vd., (Tüzel Kişi).

Can, M. Ç., “Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesinin Kıymetli Evrak Hukukunda Uygulana-bilirliği- Avalde Eşin Rızası Aranmalı mı?”, GÜHFD, 2018, C. 21, S. 3, s. 35 vd., (Aval).

Can, M. Ç., “Pay Sahiplerinin Veya Alacaklıların Doğrudan Zararlarının Tazmini Amacıyla İkame Edilen Sorumluluk Davalarında TTK m. 1534’ün Etkisi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, C. 21, S. 4, s. 41 vd., (Sorumluluk).

408

Can, M. Ç., Yöneticilerin Sorumluluk Sigortası, Ankara 2019, (Sorumluluk Sigor-tası).

Can, M., Birden Çok Sigorta, Ankara 2004, (Birden Çok Sigorta).

Can, M., Sigorta Sözleşmesinin Tabi Olduğu Hukuki Esaslar, Ankara 2011, (Sigorta Sözleşmesi).

Can, M., Türk Özel Sigorta Hukuku, Ankara 2009, (Sigorta Hukuku).

Coşkun, G., Türk ve Amerikan Hukukunda Grup Sigortası ve Çeşitleri, Ankara 1969.

Çınar, S., Sigorta Sözleşmesinde Anonim Şirketin Beyan Yükümlülüğü, Ankara 2019.

Demirci, S., “Sigortacılıkta Yeni Bir Yaklaşım: Katılım Sigortacılığı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (1), 2019, s. 25 vd.

Demirci, S., “Sı̇gorta Kooperatı̇fçı̇lı̇ğı̇: Türkı̇ye Uygulaması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD-, 2018, C.9, S.1,s. 387-415.

Eren, F., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Bası, Ankara 2021.

Göktürk, K., “Ticari İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi”, Gazi Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIX, 2015, S. 2, s. 3- 44.

Hirsch, E., Ticaret Hukuku Dersleri, 3. Bası, İstanbul 1948.

Kabukçuoğlu Özer, F., Mukayeseli Hukukta ve Uygulamada Hayat Sigortası, An-kara 2005, (Hayat Sigortası).

Kabukçuoğlu Özer, F., Sigortacılık Kanunu Şerhi, İstanbul 2012, (Şerh).

Kara H., Sigorta Hukuku, İstanbul 2021.

Karasu, R., Karayolları Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (Trafik Sigortası), Ankara 2017.

Karasu, R., Yargıtay ve Sigorta Tahkimi İtiraz Hakem Heyeti Kararları Işığında Ka-rayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Ankara 2016.

Karayalçın, Y., Risk-Sigorta-Risk Yönetimi (Özel Sigorta hukukuna Giriş), Ankara 1984.

Karslıoğlu, H., Anonim Şirketlerde Örtülü Kar Dağıtımı, Ankara 2015.

Kaşak, F.E., Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümle-rine Aykırılık, İstanbul 2019.

Kayıhan Ş./Günergök Ö., Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 5. Bası, İstanbul 2020.

Kender, R., Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, 16. Bası, İstanbul 2017.

Kocayusufpaşaoğlu, N., Borçlar Hukukuna Giriş Hukukî İşlem Sözleşme, 4. Bası-dan 7’nci Tıpkı Bası, İstanbul 2017.

Kuntalp, E., Karışık Muhtevalı Akit (Karma Sözleşme), 2. Bası, Ankara 2013.

409

Memiş, T., Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, İstanbul 2016.

Memiş, T., “Sigorta Sözleşmelerinde Kullanılan Genel Şartların Yargısal Denetimi” (Reasü-rer), Reasürer, 2005 , S. 56, s. 4- 18.

Memiş, T., “Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Sigorta Aracıları”, http://www.jura.uni- sb.de/turkish/TMemis.html

Memiş, T., Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, İstanbul 2016.

Oğuzman, O./ Öz, T., Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. I, İstanbul, 2018.

Omağ, M.K., Türk Sigorta Hukukunda Rizikonun Ağırlaşması Sorunu, İstanbul 1985.

Özdamar, M., “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Bağlamında Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlâl Eden Sigortacıya Uygulanacak Yaptırım Sorunu”, İstanbul Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2013, C. 71, S. 2, s. 347 vd., (Yaptırım Sorunu).

Özdamar, M., “Alman Hukukunda Sigorta Ombudsmanlığı”, Batider, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 3, Haziran 2008, Sayfa: 309 vd., (Sigorta Om-budsmanlığı).

Özdamar, M., “Alman Sigorta Sözleşmeleri Hukukunda Geleneksel Güven (İfa) Sorumlu-luğu”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Ankara 2008, s. 659 vd., (Sorumluluk)

Özdamar, M., “Sigorta Brokeri ve Hukukî Niteliği”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi Dergisi, 2008, C. 57, S. 3, s. 525 vd., (Broker).

Özdamar, M., “Sigorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkim Sistemi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013, C. 17, S. 1-2, s. 831 vd., (Tahkim).

Özdamar, M., “Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünden Doğan Sorumluluğu”, Sorum-luluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (Ankara 28-29 Mayıs 2009), Ankara 2009, s. 409 vd., (Sempozyum).

Özdamar, M., “Sigortacının Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Aydınlatma Yükümlü-lüğü”, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, C. II, Ankara 2010, s. 1677 vd., (Söz-leşme).

Özdamar, M., Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü, Ankara 2009, (Aydınlatma).

Öztan, F., Sigorta Akdinin İnikadında İhbar Mükellefiyeti, Ankara 1965, (İhbar Mü-kellefiyeti).

Öztan, F., Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Sigortalı Malın Sahibinin De-ğişmesi, Ankara 1971, (Malın Sahibinin Değişmesi).

Sayhan, İ., Sigorta Sözleşmelerinin Konusu, Ankara 2001.

Serozan, R., Sözleşmeden Dönme, 2. Bası, İstanbul 2007.

410

Sertkaya, Ş./ Aksoy Karakaya, D., İçtihatlarla Sigorta Hukuku, Ankara 2022.

Sayhan, İ., Sigorta Sözleşmelerinin Konusu, Ankara 2001.

Sopacı, B., “Türk ve Alman Hukukunda Yeni Düzenlemeler Işığında Sorumluluk Sigorta-sında Doğrudan Talep Hakkı”, Batider, Cilt XXVII, S. 2., s. 15 vd.

Şeker, Z., “Sigorta Sözleşmelerinin Hukukî Niteliği Üzerine”, Prof. Dr. Kemal Oğuz-man’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s.1043-1060.

Şenocak K., Hukuki Himaye Sigortası, s. Ankara 1993, (Hukuki Himaye).

Şenocak, K., “Mal Sigortalarında Sigorta ettirenin Zararı Önleme ve Azaltma Veci-besi (TTK m. 1293)”, AÜHFD 1995, C. 44, S. 1-4, s. 380 vd., (Vecibe).

Şenocak, K., “Menfaat Değerinin Altında Sigorta (Unterversicherung), GÜHFD, C. IV, S. 1-2, Haziran-Aralık 2000, s. 51 vd., (Menfaat Değeri).

Şenocak, K., Mesleki Sorumluluk Sigortası, Ankara 2000, (Sorumluluk Sigortası).

Şenocak, K., Üçüncü Şahıs Lehine Hayat Sigortası Sözleşmesi, Ankara 2009, (Hayat Sigortası).

Şenocak, K., “Takseli Sigorta”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Yıl: 2009, Cilt 25, Sayı 2, s. 177-207 (Takseli Sigorta).

Şenocak, K., Çifte Sigorta, Ankara 2002.

Tandoğan, H., Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961.

Taşkın, M., Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesi, İstanbul 2019.

Tekinay, S.S./Akman, S. /Burcuoğlu, H. /Altop, A., Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 1993.

Tokbaş, H., “Tüketici Hukukunun Temel İlkelerinin Bankacılık Sektörü Açısından Değer-lendirilmesi ve Eleştirisi”, Bankacılık Sektöründe Tüketici Hukuku Uygulamaları, Ed. Hakan Tokbaş/ Ali Suphi Kurşun, 2. Baskı, İstanbul 2017.

Tüzemen Atik, E/ Yolal, O., Sigorta Sözleşmelerinde Prim Ödeme Borcunun Muacceliyeti, Ankara 2020.

Ulaş, I., “Sigortacılıkta Tahkim”, BATİDER, 2007/4, s. 240 vd.

Ulusoy, E., “Finans Hukukunda Tahkim”, II. Uluslararası Özel Hukuk Tahkim Sem-pozyumu, 14.02.2009, s. 240 vd.

Ünan, S., Sigorta Hukuku C.I., İstanbul 2016.

Ünan, S, “Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Kısmen (6/8 Oranında) Sürücü Kusurundan Kısmen (2/8 Oranında) Araçtaki Bozukluktan Kaynaklanan Kazada Ölen Sürücünün Bu Ölüm Sebebiyle Destekten Yoksun Kalan Yakınlarına Ödenecek Tazminattan Sürücü Kusuru Sebebiyle İndirim Yapılmayacağına İlişkin Kararı” (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 11.07.2005 Gün Ve E.2004/10789; K.2005/7481 Sayılı Kararı) , Prof. Dr. Ergon Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, İstanbul 2007, s. 1172- 1184.

411

Yener M. İ., Sigorta Sözleşmelerinde Rizikonun Ağırlaşması, Ankara 2020.

Yıldırım, A. H., Sigorta Tazminatı ve Bedelinin Muacceliyeti (TTK m. 1427), An-kara 2020.

Yolal, O., Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 2021