Sigorta Hukukunda Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü

ÖNSÖZ...........................................................................................................v

TEŞEKKÜR................................................................................................vii

İÇİNDEKİLER.............................................................................................ix

GİRİŞ..............................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

1. AYDINLATMA ve BİLGİLENDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ .................... KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ............................................................5

1.1. Aydınlatma ve Bilgilendirme Yükümlülüğü Kavramları...................5

1.1.1. Aydınlatma Yükümlülüğü Kavramı............................................5

1.1.2. Bilgilendirme Yükümlülüğü Kavramı........................................5

1.2. Hukuki Niteliği.................................................................................6

1.2.1. Yükümlülük................................................................................6

1.2.2. Külfet..........................................................................................7

2. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN AMACI, SEBEPLERİ ve KAPSAMI................................................................................................9

2.1. Amacı.................................................................................................9

2.2. Sebepleri..........................................................................................10

2.3. Kapsamı...........................................................................................12

3. AYDINLATMA KAVRAMININ BEYAN YÜKÜMLÜLÜĞÜYLE İLİŞKİSİ ...............................................................................................16

3.1. Beyan Yükümlülüğü........................................................................16

3.1.1. Sözleşme Yapılmasında Beyan Yükümlülüğü..........................17

3.1.2. Teklifin Yapılması ile Kabulü Arasındaki Değişiklikleri

Beyan Yükümlülüğü...........................................................................20

3.1.3. Sözleşme Süresi İçinde Beyan Yükümlülüğü...........................20

3.1.4. Riziko Gerçekleştiğinde Beyan Yükümlülüğü.........................21

4. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN DİĞER

HÜKÜMLER.........................................................................................22

4.1. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun........................................22

4.2.Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetlere,

Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri ile Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Yönetmelik............................................27

4.3. Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigortalar Uygulama Esasları

Yönetmeliği ..........................................................................................29

x İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

SİGORTA HUKUKUNDA AYDINLATMA

YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN ESASLAR

1. SİGORTA HUKUKUNDA AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN

YERİNE GETİRİLMESİ.......................................................................35

1.1. Aydınlatma Yükümlüsü ve Muhatabı..............................................35

1.1.1. Aydınlatma Yükümlüsü ...........................................................35

1.1.1.1. Sigortacı..........................................................................36

1.1.1.2. Sigorta Aracıları..............................................................36

1.1.1.3. Müşterek Sigorta Kapsamında........................................37

1.1.1.4. Temdit Edilen Sigorta Kapsamında................................37

1.1.1.5. Çifte Sigorta Kapsamında...............................................38

1.1.1.6. Kısmi Sigorta Kapsamında.............................................38

1.1.2. Aydınlatma Yükümlülüğünün Muhatabı..................................39

1.1.2.1. Sigorta Ettiren.................................................................39

1.1.2.2. Sigortalı...........................................................................40

1.1.2.3. Lehtar..............................................................................40

1.1.2.4. Sigortalı Malı Devralan..................................................40

1.2. Aydınlatma Yükümlülüğünün Konusu............................................41

1.3. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfa Zamanı.......................................43

1.4. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfa Şekli...........................................45

1.5. Aydınlatma Yükümlülüğünün Sınırları..........................................48

2. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK ve SİGORTA

ETTİRENİN HAKLARI........................................................................49

2.1.Aydınlatma Yükümlülüğüne Aykırılık.............................................49

2.1.1. Yükümlülüğün Hiç Yerine Getirilmemesi................................49

2.1.2. Gereği Gibi Yerine Getirilmemesi............................................51

2.1.2.1. Eksik Bilgi Verme...........................................................52

2.1.2.2. Yanlış Bilgi Verme..........................................................53

2.1.2.3. Gereğinden Fazla Bilgi Verme........................................53

2.2. Aykırılık Durumunda Sigorta Ettirenin Hakları..............................54

2.2.1. İtiraz Hakkı..............................................................................54

2.2.2. Tazminat Talebi Hakkı..............................................................57

2.2.3. Fesih Hakkı.............................................................................60

Akgün, E. (2010), Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirme Yükümlülüğü, Bahçeşehir Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Aktan, Ö. (2018), Kasko Sigortası Sözleşmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Algantürk Light, D. (2012), Sigorta Sözleşmesi Süresi İçinde Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22.

Aral Eldeleklioğlu, İ. (2012), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Sigortacılık Mevzuatı Uyarınca Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 1.

Aral Eldeleklioğlu, İ. (2012), 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapılmasında Beyan Yükümlülüğü, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 2.

Atamer, K. (2009), Yargıtay Kararları Işığında Deniz Ticareti ve Deniz Sigortası Hukukunda Güncel Sorunlar ve Gelişmeler, XIII. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu 12 Haziran 2009.

Başpınar, V. (2007), Organ Naklinde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, 1. Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Kongresi, Organ ve Doku Naklinde Tıp Etigi ve Tıp Hukuku Sorunları, İstanbul, s.194.

Can, M. (2018), Türk Özel Sigorta Hukuku, (1. Baskı), Adalet Yayınevi, Ankara.

Çeker, M. (2016), 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Sigorta Hukuku, (16.Baskı), Karahan Yayınları, Adana.

Demircioğlu, H. R. (2007), Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Doğrusöz Koşut, H. (2013), 6012 Sayılı Ticaret Kanunu’na Göre Hayat Sigortalarında Sigorta ettirenin Sözleşmenin Yapılması Anındaki Beyan Yükümlülüğünü İhlal Etmesinin Müeyyidesi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt 29, Sayı 4.

70

Erberk, Ö. (2010), Tüketici Satımlarında Satıcının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü ve İhlalinin Sonuçları, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Erçoşkun Şenol, K. (2016), Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m. 27, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 74, S. 2.

Eren, F. (2019), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara.

Güvenç, Ö. (2014), Culpa in Contrahendo Sorumluluğu Bağlamında Sözleşme Görüşmelerinin Kesilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII.

Güzel, A.,Ugan Çatalkaya, D. ve Ertan, E. (2007), Avrupa Birliği ve Türk İş Hukukunda İşverenin Çalışma Koşulları Hakkında İşçileri Bilgilendirme Yükümlülüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C9/Özel Sayı, s. 47 vd.

Hacıömeroğlu, A. O. (2015), Sigorta Sözleşmelerinin Kuruluş Safhasındaki Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğünün Culpa in Contrahendo Sorumluluğu Açısından Değerlendirilmesi, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Cilt 1, Sayı 2.

Kara Kılıçarslan, S. (2015), Tüketici Sözleşmelerinde Bilgilendirme Yükümlülüğü, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 2.

Kayıhan, Ş. (2004), Sigorta Sözleşmesinde Prim Ödeme Borcu, Seçkin Yayınevi, Ankara.

Kayıhan, Ş. ve Bağcı, Ö. (2017), Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.

Kır Çelik, Ş. T. (2019), Kredi Hayat Sigortasında Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğüne Aykırılık ve Sonuçları, Kocaeli Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Memiş, T. (2005), Sigorta Sözleşmelerinde Kullanılan Genel Şartların Yargısal Denetimi, Reasürör (Nisan 2005).

71

Oksay, S. (2008), Sigortacılık Kanunu ve İlgili Yönetmeliklerin Sigorta Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, 2010 Yılında Türk Sigorta Sektörü – III. Ulusal Sigorta Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul.

Özdamar, M. (2009), Sigortacının Sorumluluğu ile İlgili Gelişmeler, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu Kitabı (28-29 Mayıs).

Özdamar, M. (2009), Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü, Yetkin Yayınları, Ankara.

Özdamar, M. (2010), Sigortacının Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Aydınlatma Yükümlülüğü, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Aramağan, Turhan Kitabevi, Ankara.

Özdamar, M. (2013), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Bağlamında Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlâl Eden Sigortacıya Uygulanacak Yaptırım Sorunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.71, Sayı 2, s.355-357.

Özkan, A. (2018), Kasko Sigortası Sözleşmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Serdar, A. (2018), Sigorta Şirket Yöneticileri Perspektifinden Sigorta Okuryazarlığı, Dumlupınar Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Subaşı, İ. (2016), Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğünden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk, Galatasaray Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Şahin, M. M. (2019), Canlı Vericili Organ Nakli ve Aydınlatma Yükümlülüğü, Özyeğin Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Taşkın, M. (2019), Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesi, İstanbul Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Tepecik, F. (2018), Sözleşmelerde Asimetrik Bilgi, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1.

Tunca, Z. (2013), Sigorta Aracılığına İlişkin 2002/92/EC Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönergesinin Türk Hukukuna Yansımaları ve

Yönerge İle İlgili Güncel Gelişmeler, Yaşar Üniversitesi Dergisi, Özel Sayı (Armağan), Vol. 8.

Yavaşi, M. (2019), Kara Taşıtları Sigortaları, Yetkin Yayınları, Ankara.

Yazıcıoğlu, E. (2018), Sigortacının Bilgilendirme (Aydınlatma) Yükümlülüğü, Sigorta Hukuku Sempozyumları İstanbul.

Yetiş Şamlı, K. (2016), Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Düzenleyen TTK. m. 1423 Hükmüne İlişkin Bazı Değerlendirmeler, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 3.

Yiğit, Y. (2009), İş Hukuku’nda İşverenin Çalışanlara Bilgi Verme ve Danışma Yükümlülüğü, Selçuk Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.

73

Kararlar

Y. 17. H.D., 2018/727 E., 2019/12519 K.

Y. 17. H.D., 2018/2877 E., 2019/1335 K.

Y. 17. H.D., 2016/1748 E., 2019/1865 K.

Y. 17.H.D., 2015/9400 E., 2018/470 K.

Y. 17. H.D., 2014/12461 E., 2014/10514 K.

Y. 13. H.D., 2016/16750 E., 2017/3883 K.

Y. 13. H.D., 2015/31586 E., 2016/22675 K.

Y. 13. H.D., 2015/10317 E., 2015/28087 K.

Y. 13. H.D., 2015/4514 E., 2016/9752 K.

Y. 13. H.D., 2014/30247 E., 2016/959 K.

Y. 13. H.D., 2014/21961 E., 2014/27519 K.

Y. 13. H.D., 2014/15546 E., 2015/2122 K.

Y. 13. H.D., 2014/15545 E., 2014/36062 K.

Y. 13. H.D., 2014/13577 E., 2015/20560 K.

Y. 13. H.D., 2014/4409 E., 2014/17045 K.

Y. 13. H.D., 2013/32755 E., 2014/1498 K.

Y. 13. H.D., 2013/29808 E., 2014/31444 K.

Y. 11. H.D., 2019/494 E., 2019/1632 K.

Y. 11. H.D., 2017/4761 E., 2017/6982 K.

Y. 11. H.D., 2017/4447 E., 2017/6453 K.

Y. 11. H.D., 2016/14860 E., 2017/649 K.

Y. 11. H.D., 2016/11653 E., 2018/4811 K.

Y. 11. H.D., 2016/8210 E., 2016/8157 K.

Y. 11. H.D., 2016/7951 E., 2018/1416 K.

74

Y.11. H.D., 2016/7307 E., 2017/2584 K.

Y.11. H.D., 2015/13236 E., 2017/1533 K.

Y.11. H.D., 2015/12670 E., 2017/640 K.

Y.11. H.D., 2014/9799 E , 2014/13738 K.

Y.11. H.D., 2013/16889 E., 2014/1273 K.

Sigorta Tahkim Komisyonu, Hakem Karar Dergisi (Ekim- Aralık 2019),23.10.2019 Tarihli ve K-2019/86638 Sayılı Hakem Kararı.Sigorta Tahkim Komisyonu, Hakem Karar Dergisi (Nisan-Haziran 2018), sayı 34, 15.05.2018 tarih ve K-2018/29290 Sayılı Hakem Kararı.Sigorta Tahkim Komisyonu, Hakem Karar Dergisi (Ekim-Aralık 2016), sayı 28, 15.11.2016 Tarih ve K-2016/32761 Sayılı Hakem Kararı.İnternet KaynaklarıReichert-Facilides, F., LL.M., Project Group “Restatement of European Insurance Contract Law”, (Çev. Samim Ünan ve Serap Amasya), Innsbruck, https://www.uibk.ac.at/zivilrecht/forschung/evip/restatement/sprachfassun-gen/peicl-tur.pdf, Erişim Tarihi: 26.03.2020.http://tuketici.gtb.gov.tr/data/520a1cad487c8e0c74543a78/bilincli_tuke-ticikitap.pdf.